Klasy w akcji - Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

KLASY W AKCJI

o e i n ucza H

Na IANAC U ZM IMAT z KL m e i g in n n i eTw

Wydawca Centralne Biuro Programu eTwinning (CSS) www.etwinning.net European Schoolnet (EUN Partnership AISBL) Rue de Trèves 61, 1040 Bruksela – Belgia www.europeanschoolnet.org - info@eun.org Niniejszą publikację należy cytować w następujący sposób: Pateraki, I., Licht, A. (2020).

Klasy w akcji: Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem Centralne Biuro Programu eTwinning - European Schoolnet, Bruksela Redakcja Irene Pateraki, Alexandra Hanna Licht, Santi Scimeca Projekt Sophie Despras Koordynacja językowa Danosh Nasrollahi Ilustracje Monkey Business Images, Wayhome Studio, Halfpoint, Rymden, Iakov Filimonov, Nemanja Mandic, HighwayStarz, Daniel Ernst - stock.adobe.com Więcej informacji o Unii Europejskiej jest dostępnych w Internecie (http://europa.eu).

Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2020 PDF ISBN: 978-92-9484-263-3 DOI: 10.2797/05588 EC-01-20-234-PL-N © Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego, 2020

Publikacja powstała przy wsparciu finansowym programu Unii Europejskiej Erasmus+. Wsparcie Komisji Europejskiej dla produkcji tej publikacji nie stanowi poparcia dla treści, które odzwierciedlają jedynie poglądy autorów, a Komisja nie może zostać pociagnięta do odpowiedzialności za jakiekolwiek wykorzystanie informacji w niej zawartych.

Polityka Komisji dotycząca ponownego wykorzystywania jest wdrażana decyzją Komisji 2011/833/UE z dnia 12 grudnia 2011 r. w sprawie ponownego wykorzystywania dokumentów Komisji (Dz.U. L 330 z 14.12.2011, s. 39 - https://eur-lex.europa.eu/eli/ dec/2011/833/oj).

O ile nie zaznaczono inaczej, ponowne wykorzystanie tego dokumentu jest dozwolone na podstawie licencji Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.pl). Oznacza to, że ponowne wykorzystanie jest dozwolone, pod warunkiem odpowiedniego oznaczenia i wskazania wszelkich zmian.

W celu wykorzystania lub powielenia elementów, które nie są własnością agencji/UE, może być konieczne wystąpienie o pozwolenie bezpośrednio od odpowiednich podmiotów praw autorskich. Agencja/UE nie posiada praw autorskich do jakichkolwiek zdjęć, które nie są opatrzone wskaźnikiem praw autorskich © EACEA lub © Unia Europejska.

SPIS TREŚCI

Przedmowa Wstęp

4 6

Rozdział 1 ROZDZIAł

10

1. Reakcja UE na zmiany klimatu 2. Włączenie zrównoważenia środowiskowego do edukacji

12 14

Rozdział 2

16

Zmiany klimatu: co i dlaczego?

Uwzględnianie edukacji o zmianach klimatu w programie nauczania 1. Eco Schools - Nauczanie o zmianach klimatu: Rozwijanie sprawczości do podejmowania działań!

2. Inspirujące projekty eTwinning Przedszkole (wiek 0-6 lat) Szkoła podstawowa (7-11 lat) Szkoła średnia I stopnia (12-15 lat) Szkoła średnia II stopnia (16-19 lat) Kształcenie i szkolenie zawodowe

Rozdział 3

18 21 21 23 27 32 35 38

Umożliwienie dzieciom przeciwdziałania zmianom klimatu przez edukację 1. Rola młodzieży w działaniach na rzecz klimatu 2. Co uczniowie myślą o zmianach klimatu 3. Sugerowane działania w ramach eTwinningu

Wnioski

40 42 46

56

Klasy w akcji: przeciwdziałanie zmianom klimatu z programem eTwinning Mariya Gabriel Komisarz ds. Innowacji, Badań, Kultury, Edukacji i Młodzieży

Klimat się zmienia. Każdego dnia nowe dowody naukowe wskazują na to, jak szybko się to dzieje i jak katastrofalne są skutki zmian klimatycznych na każdym kontynencie.

Istnieje ryzyko, że nasze dzieci i młodzież doświadczą najgorszych skutków tych zmian. Dlatego proszą nas o działanie, argumentując, że „igramy z ich przyszłością" i że jesteśmy za nich odpowiedzialni. Nikt z nas, czy to osoby piastujące wysokie stanowiska na szczeblu międzynarodowym, europejskim, krajowym lub lokalnym, czy też zwykli obywatele, przedsiębiorcy, rodzice lub nauczyciele, nie może sobie pozwolić na ignorowanie faktów. Musimy działać. Komisja Europejska podjęła zdecydowane działania w reakcji na to wyzwanie. W ramach strategii pn. Europejski Zielony Ład, obejmującej pierwsze europejskie prawo klimatyczne, zobowiązaliśmy się do osiągnięcia neutralności klimatycznej na kontynencie do 2050 roku. Jest to poważne zadanie, ale również wielka szansa na zmianę naszych społeczeństw na lepsze. Obecnie zmagamy się z poważnymi konsekwencjami pandemii COVID-19. Musimy wyjść z tego kryzysu silniejsi.

A wychodzenie z tego kryzysu to nie tylko dochodzenie do siebie po pandemii, lecz także budowanie bardziej odpornej Europy - Europy gotowej na zieloną transformację. Bardziej niż kiedykolwiek, złożone wyzwania wymagają działań na wielu frontach. Edukacja, badania, innowacje, młodzież i kultura to sektory, które mają wiele do zaoferowania.

Promowanie zielonej transformacji wymaga włączenia do edukacji zrównoważonego rozwoju przyjaznego środowisku. Szkoły i nauczyciele muszą pomóc uczniom zrozumieć, na czym polegają wyzwania i wyposażyć ich w narzędzia umożliwiające podjęcie działań.

Najlepiej sprawdza się to w przypadku interdyscyplinarnych i partycypacyjnych metod nauczania i uczenia się. Fakt, że szkoły i nauczyciele mają do odegrania tak ważną rolę, oznacza, że potrzebują stałego wsparcia w formie inspirujących przykładów i doskonalenia zawodowego. Z radością zauważam, że eTwinning może zapewnić ogromne wsparcie w tym zakresie. W ramach programu zbudowano europejską, dynamiczną, ponadnarodową społeczność nauczycieli, w której mogą oni znaleźć zasoby i pomysły. eTwinning zapewnia im możliwość dzielenia się pomysłami i wymiany najlepszych praktyk. Angażując uczniów we wspólne projekty program zapewnia uczestnikom ważne doświadczenie edukacyjne, dzięki któremu zdobywają nowe perspektywy, a nauczyciele i uczniowie mogą uczyć się od siebie nawzajem. Jest to świetny przykład na to, jak współpraca między szkołami może pomóc w bardzo konkretny i kreatywny sposób stawić czoła wielkim wyzwaniom społecznym. Z przyjemnością przedstawiam Państwu tegoroczną publikację eTwinning poświęconą zmianom klimatu.

4

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

Przedmowa

Ta książka przedstawia znakomite projekty i działania realizowane w ramach programu eTwinning, od przedszkola po szkołę średnią oraz kształcenie i szkolenie zawodowe.

Każda z przedstawionych tu inicjatyw pozwoliła uczniom lepiej zrozumieć zmiany klimatyczne i działania, które wszyscy możemy podjąć, aby pomóc w walce z nimi. Publikacja pokazuje, jak eTwinning oraz nauczyciele i uczniowie aktywni na platformie mogą stawić czoła dzisiejszym wyzwaniom w najbardziej kreatywny i barwny sposób oraz jak mogą rozwijać swoje umiejętności naukowe i cyfrowe, a także umiejętność krytycznego myślenia. Serdecznie dziękuję wszystkim nauczycielom i uczniom zaangażowanym w poszczególne działania przedstawione w tej publikacji.

Dziękuję również całej społeczności eTwinning za niezbędny wkład w rozwiązanie tego niezwykle ważnego problemu naszych czasów.

PRZEDMOWA

5

Działania eTwinning w zakresie zmian klimatu i wyzwań środowiskowych Irene Pateraki Kierownik ds. pedagogiki i monitoringu Centralne Biuro eTwinning

Reakcja świata na zmiany klimatu Rosnące temperatury, ekstremalne zdarzenia pogodowe, topniejące lodowce i susze, przemieszczające się populacje dzikich zwierząt i zmiana ich siedlisk, pożary i podnoszące się poziomy morza to elementy, które zdają się potwierdzać to, co naukowcy wiedzą od lat: stoimy w obliczu katastrofy klimatycznej.

Dowody można znaleźć na wszystkich poziomach. Na szczeblu globalnym Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC), powołany przez Światową Organizację Meteorologiczną (WMO) i Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNEP) w 1988 r., skupia naukowców z całego świata w celu zapewnienia obiektywnego źródła informacji naukowych na temat wpływu działalności człowieka na zmiany klimatu.

Rządy na całym świecie starają się rozwiązać ten problem. Na przykład: — Ramowa konwencja ONZ w sprawie zmian klimatu1 (UNFCCC) została przyjęta w 1992 r. Stwierdzono tam, że istnieje problem zmian klimatu, chociaż dowodów naukowych na to było mniej niż obecnie. Obecnie do konwencji przystąpiło 197 krajów, w tym UE. — W 1997 r. uzgodniono Protokół z Kioto2,który zobowiązał kraje uprzemysłowione do ograniczenia i zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych.

— W 2015 r. 195 państw przyjęło porozumienie paryskie w sprawie zmian klimatu.

Sygnatariusze zobowiązali się do ograniczenia globalnego ocieplenia do wartości poniżej 2°C oraz dążenia do utrzymania go na poziomie 1.5°C. Kraje spotykają się regularnie na konferencjach klimatycznych ONZ w celu uzgodnienia szczegółów realizacji porozumienia i promowania globalnych działań na rzecz klimatu.

Unia Europejska odgrywa istotną rolę w walce ze zmianami klimatu dzięki wieloletniemu doświadczeniu w opracowywaniu polityki i środków na poziomie UE oraz ścisłej współpracy ze stronami międzynarodowymi. UE również przystępuje do powyższych porozumień i uczestniczy w szczytach. Działania na rzecz klimatu stanowią część Europejskiego Zielonego Ładu3, pakietu środków obejmujących ograniczenie emisji gazów cieplarnianych oraz inwestowanie w najnowocześniejsze badania i innowacje w celu ochrony środowiska naturalnego.

Rola (młodych) obywateli i edukacji Zmiany klimatu już tu są. W miarę jak ich wpływ będzie się nasilał wraz z upływem czasu, to właśnie współczesne dzieci i młodzież będą musiały stawić czoła najgorszym skutkom.

Nie chcąc być biernymi ofiarami, młodzi ludzie na całym świecie zaczęli podejmować

6

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

W Belgii 17-letnia Anuna De Wever wraz z 19-letnią Kyrą Gantois założyły grupę Youth for Climate [Młodzież dla klimatu]4, aby wysłać jasny sygnał, że następny rząd będzie musiał skupić się na zagadnieniach klimatycznych. Obie zainicjowały strajki szkolne na rzecz klimatu w Belgii, w których w każdy czwartek uczestniczyły tysiące uczniów.

Felix Finkbeiner, National Geographic Young Explorer, miał zaledwie dziewięć lat, kiedy założył w 2007 r. w niemieckiej wiosce, w której mieszka, organizację non-profit zajmującą się sadzeniem drzew.

Plant for the Planet [Sadzimy dla planety] 5 to seria warsztatów, podczas których dzieci uczą się o globalnym ociepleniu i dzięki którym mianowano ponad 93 000 ambasadorów sprawiedliwości klimatycznej, którzy stali się aktywistami w swoich społecznościach.

Młodzi ludzie przejmują inicjatywę, zabierają głos w sprawach związanych ze zmianami klimatu i uczestniczą w protestach poza szkołą. Ale jaką rolę ma tu do odegrania szkoła i edukacja? Według UNESCO, „Edukacja ma kluczowe znaczenie, jako że pomaga społeczeństwom zrozumieć skutki zmian klimatu i przeciwdziałać nim, a także zachęca do zmiany postaw i zachowań, która jest niezbędna, aby móc skoncentrować się na przyczynach zmian klimatu, prowadzić bardziej zrównoważony styl życia i rozwijać umiejętności wspierające różne sektory gospodarki, a także dostosować się do skutków zmian klimatu” (UNESCO, 2015). Edukacja w istocie polega na uczeniu młodych ludzi podejmowania refleksji i rozwijania krytycznego myślenia o otaczającym ich świecie oraz pomaganiu im w stawaniu się aktywnymi obywatelami, którzy uczestniczą w podejmowaniu decyzji i są gotowi do podjęcia działań. UNESCO stworzyło struktury ramowe nauczania o zmianach klimatu w ramach Globalnego programu edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju6.

Wstęp

działania, aby ich głos został usłyszany na niespotykaną dotąd skalę.

W 2018 roku Greta Thunberg, 15-letnia Szwedka, zapoczątkowała globalny ruch młodzieży w wieku szkolnym domagając się od rządów zintensyfikowania wysiłków na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu.

Od tego czasu setki tysięcy uczniów na całym świecie dołączyło do niej w protestach na wszystkich kontynentach.

W ramach projektu Eco-Schools szkoły opracowały metodologię Siedmiu Kroków7, czyli serię działań mających na celu zapewnienie szkołom pomocy w osiąganiu celów eko-szkoły poprzez: tworzenie eko-społeczności, przeprowadzanie audytu zrównoważonego rozwoju, tworzenie planu działania, monitorowanie i mierzenie postępów, łączenie działań z programem nauczania, informowanie

1 https://unfccc.int/files/essential_background/background_publications_htmlpdf/ application/pdf/conveng.pdf 2 https://unfccc.int/documents/2409 3 https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en 4 https://youthforclimate.be 5 https://www.plant-for-the-planet.org 6 https://en.unesco.org/globalactionprogrammeoneducation 7 https://www.ecoschools.global/seven-steps

WSTĘP

7

i angażowanie całej szkoły i wreszcie opracowanie eko-kodeksu.

Zmiany klimatu mogą być dla nauczycieli trudnym tematem do omówienia z uczniami, ponieważ muszą oni brać pod uwagę różne elementy, takie jak: — Znalezienie właściwych zasobów: w sieci jest wiele informacji wprowadzających w błąd, które nie mają poparcia w badaniach naukowych — Uwzględnienie stanowiska uczniów, którzy mają wyrobione poglądy (często w oparciu o błędne informacje i uprzedzenia kulturowe) — Rozwianie niepewności pojawiających się w każdym aspekcie nauki, co może być mylące, oraz wyjaśnienie czasami sprzecznych informacji.

Reakcja programu eTwinning na zmiany klimatu

Temat przewodni programu eTwinning w 2020 r. to Zmiany klimatu i wyzwania środowiskowe. eTwinnerzy współpracują w ramach projektów poświęconych zmianom klimatu od 2006 r.

Projekty takie jak: Climate change and the consequences of it for one’s own country [Zmiany klimatu i ich konsekwencje dla kraju], Climate change, sustainable development [Zmiany klimatyczne, zrównoważony rozwój], ECO school with the climate change [EKOszkoła i zmiany klimatu] wskazują, że eTwinnerzy zainteresowali się tym tematem 14 lat temu.

Działania organizowane przez program eTwinning w 2020 r. wykorzystują doświadczenia z ostatnich lat i promują nowe. Szkoły zmobilizowały się, aby podjąć wyzwanie i pokazać, że zmiany klimatu mogą być doskonałym tematem we wszystkich dziedzinach edukacji: na przykład, w pierwszym kwartale roku zarejestrowano ponad 200 projektów dotyczących zagadnień związanych ze zmianami klimatu, takich jak: energia odnawialna, świadomy konsumpcjonizm, wolontariusze klimatyczni, efekt cieplarniany, życie w stylu eko, pożary, ekologia, woda itp. Jeden z przykładów pokazuje wpływ projektu eTwinning na temat przewodni roku. Projekt eTwinning pn. Schoolovision, wersja konkursu piosenki Eurowizji dla szkół podstawowych jest organizowany corocznie od 2009 r. z udziałem szkół z ponad 30 krajów. W konkursie, jedna klasa z każdego kraju biorącego udział w konkursie wybiera piosenkę, uczy się jej, nagrywa i przesyła teledysk. W ciągu ubiegłych lat, piosenki w konkursie Schoolovision podejmowały szereg tematów, a zmiany klimatyczne były zawsze na czołowym miejscu. W 2020 r. zwycięzcą została szkoła Cappabue National School z Irlandii, szkoła koedukacyjna u podnóża gór Shehy Mountains w Cork, w której pracuje dwoje nauczycieli i do której uczęszcza 23 uczniów. Uczniowie chcieli przekazać innym uczniom przesłanie o tym, jak oni również mogą dokonać zmian podejmując małe kroki związane ze zmianami klimatu, a nawet przyciągnęli uwagę premiera Irlandii.

Oprócz projektów, eTwinning daje nauczycielom możliwość zapoznania się z pomysłami i zasobami dostępnymi w zestawach projektowych eTwinning10. Są to przewodniki krok po kroku po realizacji projektów eTwinning. Przykładowe zestawy to: Let us green again [Zazieleńmy się znowu] oraz Take action for the future [Działaj dla przyszłości].

8 https://twinspace.etwinning.net/111681 9 https://schoolovision2020.blogspot.com 10 https://www.etwinning.net/en/pub/get-inspired/kits.cfm 11 Grupy eTwinning to wirtualne przestrzenie, w których eTwinnerzy spotykają się, dyskutują i dzielą się konkretnymi tematami, zagadnieniami lub innymi obszarami zainteresowania: https://groups.etwinning.net/7620/home 12 https://www.etwinning.net/en/pub/community/friends.htm

8

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

Książka w twoich rękach

Jak widać, zmiany klimatu stanowią wyzwanie, a edukacja ma do odegrania zasadniczą rolę w rozwiązaniu tego problemu.

Publikacja ta ma na celu pomóc nauczycielom zrozumieć przyczyny i skutki zmian klimatycznych, a także zapewnić im zasoby oraz przedstawić przykłady projektów eTwinning i pomysłów na działania, które przygotują ich uczniów i umożliwią im podjęcie odpowiednich działań w celu wypracowania bardziej zrównoważonych nawyków.

Wstęp

Ponadto polecana Grupa SENSE11 [Sustainability Education Network Service eTwinning] zapewnia nauczycielom zasoby, informacje na temat zrównoważonej edukacji i środowiska oraz możliwość dzielenia się własnymi dobrymi praktykami wzmacniającymi partnerskie uczenie się.

Przyjaciele programu eTwinning12, organizacje, które współpracują z eTwinningiem, również dzielą się swoją wiedzą i doświadczeniem z nauczycielami także podczas seminariów online, warsztatów i w ramach rozpowszechnianie swoich materiałów. Na przykład, EcoSchools, największy globalny program na rzecz zrównoważonych szkół, zorganizował w 2020 r. seminarium online oraz wydarzenie edukacyjne dla nauczycieli na temat tego, jak zaangażować dzisiejszą młodzież w ochronę planety jutra.

1 W pierwszej części publikacji przedstawiono przyczyny i skutki zmian klimatycznych oraz opisano wysiłki, jakie Komisja Europejska podejmuje na rzecz walki ze zmianami klimatu na szczeblu unijnym i międzynarodowym.

2 Druga część koncentruje się na edukacji o zmianach klimatu.

Przedstawiono tu praktyczne przykłady i projekty eTwinning, które dotyczą tego zagadnienia.

3 W trzeciej części głos zabierają młodzi ludzie i proponują działania, które mogą umożliwić uczniom podejmowanie działań.

Stoimy przed wyzwaniem już teraz, ponieważ zmiany klimatu są odczuwalne dziś. Jak powiedziała Jane Goodall, prymatolog i antropolog: „Nie uda ci się przeżyć jednego dnia i nie wywrzeć wpływu na otaczający cię świat. To, co robisz, sprawia różnicę i musisz zdecydować, jakie zmiany chcesz wprowadzić". Możesz zacząć od przeczytania tej książki, zainspirowania się, znalezienia pomysłów i razem z uczniami wprowadzać zmiany dla dobra planety!

Możesz zacząć od przeczytania tej książki, zainspirowania się, znalezienia pomysłów i razem z uczniami wprowadzać zmiany dla dobra planety!

WSTĘP

9

KLASY W AKCJI Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

Rozdział Zmiany klimatu: co i dlaczego?

1. Reakcja UE na zmiany klimatu Alessandra Pertot Specjalista ds. informacji i komunikacji, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna działań w dziedzinie klimatu Laura Maanavilja Specjalista ds. informacji i komunikacji, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. działań w dziedzinie klimatu

Zmiany klimatu nie są już odległym problemem, z którym będą się mierzyć przyszłe pokolenia. Ich wpływ na ludzi, planetę i dobrobyt jest już bardzo namacalny i odczuwalny w Europie.

W czasie, gdy świat stara się sprostać bezprecedensowym wyzwaniom zdrowotnym i gospodarczym, potrzeba ochrony naszej planety przy jednoczesnej poprawie naszego zdrowia i dobrostanu staje na pierwszym miejscu. W strategii odbudowy UE podkreśla się potrzebę trwałej odbudowy zgodnej z szerszymi celami Europejskiego Zielonego Ładu13 i poprowadzenia Europy w kierunku bardziej prężnej, ekologicznej i cyfrowej gospodarki.

Działalność człowieka, w tym spalanie paliw kopalnych w celach uzyskania energii lub wycinanie lasów deszczowych, wpływa na wzrost stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze ziemskiej.

Działania te powodują wzrost średniej temperatury na świecie, co prowadzi do zmian klimatu na poziomie globalnym.

Naukowcy z Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) ostrzegają, że globalne ocieplenie o 1.5°C powyżej poziomu temperatur, jaki można było zaobserwować przed erą przemysłową będzie miało poważne, a nawet nieodwracalne skutki dla naszego środowiska i społeczeństw. Ogrzaliśmy już planetę o około 1°C i wszyscy doświadczyliśmy jego wpływu. Lata 2010-2019 były najcieplejszą dekadą w historii, a ostatnie 5 lat były najgorętszymi do tej pory.

Skutki zmian klimatu są odczuwalne na każdym kontynencie i przewiduje się, że będą się one coraz bardziej nasilać. Ekstremalne zdarzenia pogodowe, takie jak burze, powodzie, fale upałów i pożary lasów, występują coraz częściej i stają się bardziej intensywne.

Rosnące temperatury i topniejące lodowce powodują wzrost poziomów morza. Zmiany

13 https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en 14 https://ec.europa.eu/clima/policies/international/negotiations/paris_en

12

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

klimatu, a także zanieczyszczenie powietrza, wody i zanieczyszczenie chemikaliami oraz nadmierne wykorzystanie zasobów, przyczyniają się do utraty różnorodności biologicznej i wymierania gatunków.

Wszystko to będzie miało poważne konsekwencje dla naszych gospodarek, produkcji żywności, zdrowia publicznego, a nawet stabilności politycznej.

Reakcja UE na zmiany klimatu opiera się na szeregu ambitnych polityk i inicjatyw zarówno w kraju, jak i za granicą, zgodnie z globalnym porozumieniem paryskim14 które łączy zobowiązanie do ograniczenia globalnego ocieplenia i wzmocnienie zdolności społeczeństw do radzenia sobie z jego skutkami.

Na przykład unijny system handlu uprawnieniami do emisji przyczynia się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych z sektora energetycznego, przemysłu i lotów w UE dzięki ustalaniu ceny emisji dwutlenku węgla. W przypadku innych sektorów, takich jak transport, budownictwo i rolnictwo, kraje UE określają własne cele w zakresie redukcji emisji. Prawodawstwo i inicjatywy UE przyczyniają się również do zwiększenia efektywności energetycznej i wykorzystania energii odnawialnej oraz do promowania innowacyjnych, czystych technologii.

Już teraz, dzięki działaniom podejmowanym przez UE na przestrzeni lat, emisje gazów cieplarnianych w UE spadły o 23% w latach 1990-2018. Osiągnięto to w tym samym czasie, gdy poziom bogactwa (PKB) wzrósł o 61%.

UE zobowiązała się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych do 2030 r. o co najmniej 40% w porównaniu z poziomem z 1990 r. W ramach Europejskiego Zielonego Ładu, Komisja zaproponuje podniesienie w odpowiedzialny sposób unijnego celu do co najmniej 50% i do 55% oraz opracuje przepisy dotyczące sposobu jego realizacji w 2021 r.

Do 2050 r. Europa ma stać się pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu gospodarką o zerowej emisji gazów cieplarnianych netto. Przemiana w społeczeństwo neutralne dla klimatu jest zarówno wyzwaniem, jak i szansą na zmianę naszego społeczeństwa na lepsze. Chodzi o ludzi i ich codzienne życie: to, jak produkujemy, konsumujemy, przemieszczamy się, ogrzewamy lub chłodzimy nasze domy, pracujemy i żyjemy.

Przemiana ta będzie wymagać znacznych inwestycji i nowych sposobów działania.

Działania na rzecz klimatu i środowiska oznaczają również czystsze powietrze, wodę i glebę, bardziej energooszczędne budynki, lepsze alternatywy dla transportu publicznego oraz zdrowsze obecne i przyszłe pokolenia.

Ponieważ kwestia ta dotyczy nas wszystkich, oprócz rządów, miasta i miasteczka, przedsiębiorstwa, inwestorzy, społeczeństwo obywatelskie i poszczególni obywatele mogą zrobić to, co do nich należy. Nauczyciele i edukatorzy mają do odegrania ważną rolę, ponieważ pomagają uczniom zrozumieć przyczyny i konsekwencje zmian klimatu, przygotowują ich do życia z ich skutkami i zapewniają im możliwość podejmowania działań w życiu osobistym i jako aktywnym członkom społeczeństwa. Każde działanie jest ważne, a dzięki współpracy możemy zbudować bardziej zrównoważoną przyszłość dla wszystkich.

ROZDZIAŁ 1: ZMIANY KLIMATU: CO I DLACZEGO?

13

2. Włączanie zrównoważenia środowiskowego do edukacji Vladimir Garkov

Specjalista ds. polityki Komisja Europejska Dyrekcja Generalna ds. edukacji, młodzieży, sportu i kultury

Przeciwdziałanie zmianom klimatu wymaga kompleksowego podejścia. Sprawiedliwe i udane przejście na zrównoważony pod względem środowiskowym rozwój i gospodarkę obiegową stanowią warunek wstępny dla przeciwdziałania skutkom zmian klimatu.

Jest to ogromne i kluczowe zadanie w czasie odbudowy podjętej w następstwie poważnych działań społeczno-gospodarczych w ramach walki z Covid-19. W związku z tym w dziedzinie kształcenia i szkolenia Komunikat w sprawie Zielonego Ładu wyznacza trzy działania Komisji: 1. Komisja przygotuje europejskie ramy kompetencji, aby pomóc w rozwijaniu i ocenie wiedzy, umiejętności i postaw w zakresie zmiany klimatu i zrównoważonego rozwoju.

2. Komisja zapewnieni państwom członkowskim nowe środki finansowe, by zapewnić bardziej zrównoważony charakter placówek oświatowych i ich działalności.

3. Program na rzecz umiejętności i gwarancja dla młodzieży zostaną zaktualizowane w celu zwiększenia szans na zatrudnienie w zielonej gospodarce.

Szkoły i uniwersytety odgrywają zasadniczą rolę w rozwiązywaniu pierwszego problemu poprzez podnoszenie świadomości i zaszczepianie kluczowych kompetencji potrzebnych do zmiany zachowań i wzmacniania umiejętności ludzi do działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Jeśli chodzi o bazę dowodową, prace będą opierać się na istniejących ramach i metodach pedagogicznych stosowanych w szkołach, instytucjach szkoleniowych i uniwersytetach w celu zaangażowania uczniów, rodziców i szerszej społeczności. Co najważniejsze, proponowane działanie będzie ściśle związane z wysiłkami, jakie UNESCO już podjęło na rzecz rozwoju edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju (ESD). W 2015 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Agendę 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju, która uwzględnia 17 celów zrównoważonego rozwoju. UE odegrała zasadniczą rolę w kształtowaniu Agendy 2030, która jest w pełni zgodna z wizją Europy i stała się obecnie ogólnoświatowym projektem na rzecz zrównoważonego rozwoju. UNESCO uznało edukację na rzecz zrównoważonego rozwoju za centralny punkt Agendy i kluczowy instrument służący do osiągnięcia tych celów. Wiele pracy wykonano na szczeblu europejskim i w poszczególnych krajach w celu wspierania nabywania kompetencji kluczowych, które stanowią podstawę dla dążenia do zrównoważonego rozwoju. Kompetencje kluczowe są rozwijane w ramach przedmiotów STEM (nauki przyrodnicze, technologia, inżynieria i matematyka), edukacji obywatelskiej. Równie ważne są kompetencje osobiste, społeczne i umiejętności uczenia się, które mają zasadnicze znaczenie w procesie uczenia się przez całe życie. Następnym

14

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

krokiem będzie połączenie podejść stosowanych przez poszczególne państwa członkowskie w dziedzinie edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju i zapewnienie europejskiej perspektywy dla ich wysiłków. Główne cele, które powinniśmy osiągnąć, to: a) Wyposażenie uczniów w wiedzę i umiejętności oraz wykształcenie postaw potrzebnych do pracy i życia w sposób chroniący środowisko naturalne, zarówno w obecnym, jak i przyszłych pokoleniach. b) Wspieranie zaangażowania uczniów w szersze działania społeczne, aby stali się oni motorem zmian prowadzących do bardziej zrównoważonego stylu życia. c) Zapewnienie doradztwa i wsparcia dla szkół i nauczycieli w zakresie współpracy i wymiany doświadczeń między państwami członkowskimi.

Nauczyciele odgrywają kluczową rolę w osiągnięciu wyżej wymienionych celów.

Przed nauczycielami stoi trudne i ważne zadanie, jakim jest zaangażowanie uczniów w zmianę zachowań i zachęcenie ich do podjęcia działań opartych na solidnych podstawach naukowych i najlepszych praktykach dostępnych w państwach członkowskich UE. Nauczyciele będą musieli wzmocnić interdyscyplinarne i praktyczne aspekty swojej pracy poprzez zaangażowanie szerszej społeczności nauczycieli wszystkich przedmiotów w szkołach w całej UE, a także uniwersytetów, laboratoriów badawczych, przedsiębiorstw, władz odpowiedzialnych za zdrowie publiczne, bibliotek, rodziców, rządów, osób odpowiedzialnych za tworzenie polityki itp. Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju wymaga metod nauczania i uczenia się, które promują uczestnictwo i zapewniają uczniom możliwości zmiany zachowań i podejmowania działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. Metody takie promują myślenie krytyczne, wyobrażanie sobie przyszłych scenariuszy i podejmowanie decyzji w duchu współpracy, co pozwoli uczącym się pewnie działać i uczestniczyć w codziennych wydarzeniach i demokratycznych formach zarządzania. Dzięki opartej na nauce, multidyscyplinarnej i zorientowanej na działanie metodologii, edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju jest silnym bodźcem do zmian społecznych i osobistych.

W ramach edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju, edukacja obywatelska odgrywa zasadniczą rolę w rozwijaniu wiedzy, umiejętności i postaw, które są potrzebne we współczesnym, opartym na technologii i szybko zmieniającym się świecie a także do celów skutecznej komunikacji i rozumienia złożonych kwestii społecznogospodarczych. Takie podejście wymaga pełnego zaangażowania i udziału wszystkich obywateli Europy.

ROZDZIAŁ 1: ZMIANY KLIMATU: CO I DLACZEGO?

15

KLASY W AKCJI Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

Rozdział Włączenie edukacji o zmianach klimatu do programów nauczania

1. Eco Schools - Nauczanie o zmianach klimatu: Rozwijanie sprawczości do podejmowania działań!

Nicole Andreou Koordynator międzynarodowy Eco- Schools Pramod Kumar Sharma Dyrektor ds. edukacji Eco- Schools

Przez ostatnie 25 lat program Eco-Schools nieustannie podejmował wysiłki mające na celu zapewnienie, że edukacja jest uznawana za ważny element w osiąganiu celów agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju jest najpotężniejszym narzędziem, które pomaga przygotować pokolenia aktywnych obywateli z wykorzystaniem uczenia się przez doświadczenie.

Zmiany klimatu to złożone wyzwanie zrównoważonego rozwoju, które angażuje cały świat, ale także zapewnia rozwiązania. Cel zrównoważonego rozwoju nr 13 dotyczący działań na rzecz klimatu jest zagadnieniem przekrojowym, które ma wpływ na wszystkie inne cele i dlatego jest niezwykle ważny dla osiągnięcia wszystkich celów zrównoważonego rozwoju. Cel 13.3 wzywa do podniesienia jakości edukacji, zwiększania potencjału ludzkiego i instytucjonalnego oraz wzrostu świadomości na temat przeciwdziałania zmianom klimatu, adaptacji i ograniczania skutków zmian klimatycznych, a także systemów wczesnego ostrzegania. Z perspektywy edukacji, zmiany klimatu, jak każde inne zagadnienie związane ze zrównoważonym rozwojem, obejmują dwa aspekty: poznawanie problemu i angażowanie się w jego rozwiązywanie.

Kryzys klimatyczny rzucił wyzwanie tradycyjnym sposobom i ramom czasowym, w jakich działają systemy edukacji. Od edukacji wymaga się, by ułatwiała zakrojoną na szeroką skalę transformację społeczeństwa w stosunkowo krótkim czasie.

Na wstępie edukatorzy muszą pamiętać o tym, że sposób, w jaki mówi się o kwestiach środowiskowych, może powodować lęki, co utrudnia zaangażowanie dzieci w te kwestie. Taka retoryka często prowadzi do rozpaczy, stwarza poczucie bezradności i apatii.

Przytłaczająca skala problemów może powodować wątpliwości co do własnej skuteczności i pozostawiać niewiele miejsca na zaangażowanie się w rozwiązywanie problemów.

Dlatego proces edukacyjny musi dawać nadzieję, odwagę i poczucie zaangażowania, sprawiając, że każdy z nas uwierzy, że każde działanie ma znaczenie oraz umożliwi nam podejmowanie celowych działań. Umiejętność podejmowania działań lub sprawczość są definiowane jako „zdolność jednostki do podejmowania krytycznych wyborów i wykonalnych działań, które mogą rozwiązywać problemy społeczne za pomocą mechanizmów demokratycznych" (Odabaşı, Kurt, i in., 2011). Osobowość dziecka kształtuje się, gdy jego wizja przyszłości budowana jest na fundamencie pozytywnego stosunku do siebie i otaczającego świata. Dzieci instynktownie nie skupiają się na negatywach, ponieważ

18

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

wierzą, że w życiu będą je spotykać tylko dobre rzeczy. Kultura pozytywnego myślenia jako „umiejętność konstruktywnego działania w procesie zmian na szczeblu społecznym determinuje kompetencje jednostki do działania" (Jeffery, 2011) powinna być głównym celem pracy każdej instytucji edukacyjnej.

Edukacja o zmianach klimatu powinna przede wszystkim skupiać się na poszukiwaniu rozwiązań przy użyciu dostępnych zasobów, a nie na tym, co nie działa. Konsekwentne poszukiwanie nowych możliwości tworzy postawę pewności siebie w obliczu nieznanych wyzwań.

Na przykład, program Eco-Schools koncentruje się głównie na pozytywnym działaniu na rzecz realizacji celów zrównoważonego rozwoju [ang. handprint comptence]. Według Centre for Environment Education India, organizacji, która po raz pierwszy przedstawiła koncepcję handprint competence na Konferencji UNESCO w sprawie Edukacji Ekologicznej w 2007 r., handprint [dosłownie: odcisk dłoni] jest miarą pozytywnych działań mających na celu zmniejszenie śladu działalności człowieka i zobowiązaniem do podjęcia pozytywnych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. „Podczas gdy footprint [dosłownie: odcisk stopy] jest miarą negatywnego wpływu działalności człowieka na zasoby Ziemi, handprint jest miarą tego, co możemy zrobić indywidualnie i razem, aby przywrócić równowagę między konsumpcją a pojemnością środowiska”. Program zapewnia uczniom możliwości oraz wyposaża w umiejętności podejmowania świadomych decyzji i pozytywnych działań w kwestiach zrównoważonego rozwoju w życiu codziennym. W ramach tych działań, uczniowie są zachęcani do współpracy i angażowania swoich społeczności we wspólne rozwiązywanie problemów. Nauczanie metodą projektu z zastosowaniem metodologii siedmiu kroków prowadzących do zmiany w ramach programu zapewnia praktyczne doświadczenia w zakresie umiejętności rozwiązywania problemów (myślenie krytyczne i kreatywne, podejmowanie decyzji itp.), które następnie stają się kompetencjami aktywnego obywatela.

Możliwości uczenia się przez doświadczenie, takie jak zmniejszenie śladu węglowego szkoły lub dostosowanie jej do wymogów gospodarki obiegowej, są pomocne w rozwijaniu umiejętności rozwiązywania problemów. Stanowią one połączony rezultat umiejętności przeprowadzenia dochodzenia, krytycznej analizy, refleksji i posiadania wizji przyszłości kształtowanej przez indywidualne i zbiorowe działania. Cele zrównoważonego rozwoju jako koncepcja aspiracyjna i wiara w pozytywne działania (dzięki własnej skuteczności i poczuciu umiejscowienia kontroli) promują zaangażowanie - lepszą alternatywę dla wykorzystania strachu i moralny imperatyw do działania.

Doświadczenia i działania są bardzo ściśle ze sobą powiązane.

Kluczem do umożliwienia uczenia się przez doświadczenie w celu rozwoju kompetencji do działania są różnorodne, skoncentrowane na uczniu strategie/podejścia/pedagogiki nauczania i uczenia się w autentycznych warunkach, umożliwiające symulację i praktykowanie sprawczości. Niektóre z tych podejść obejmują również współpracę i uczenie się w ramach partnerstwa szkół prowadzących wspólne badania i partnerstw z wieloma zainteresowanymi stronami w celu stymulowania wymiany różnych perspektyw.

Kluczem jest zachęcanie do dialogu między uczniami i szkołami działającymi w różnych i różnorodnych kontekstach - społeczno-ekonomicznych, geograficznych, kulturowych itp. Dlatego najbardziej udanymi projektami są te, które zasadzają się na rzeczywistych problemach, które nas dotyczą. Należy pamiętać też o tym, że jeśli nie widzisz problemu, to wiedza o tym, dlaczego „nie ma problemu" jest dobrym pytaniem wyjściowym.

Organizowanie takich działań, jak wizyty/wycieczki, ankiety i wywiady, które zapewniają możliwości wymiany opinii i uczenia się od ekspertów, jest również skutecznym podejściem, ponieważ związane z tym uczenie się, które wyraźnie ma na celu przyniesienie korzyści wszystkim, może ożywić i wzbogacić działania. Ważne jest również stosowanie podejść, które uwzględniają symulacje lub wchodzenie w rolę innej osoby w konkretnym

ROZDZIAŁ 2: WŁĄCZENIE EDUKACJI O ZMIANACH KLIMATU DO PROGRAMÓW NAUCZANIA

19

kontekście - odgrywanie ról, gry, eksperymenty, studia przypadków. Takie podejście wzbudza empatię i pomaga pokazać uczniom różne perspektywy. Symulacje skutkują również przeniesieniem poczucia umiejscowienia kontroli na siebie i przekonaniem o własnej skuteczności, czyli dwoma ważnymi determinantami warunkujących podejmowanie działania. Prowadzenie refleksji nad autentycznymi doświadczeniami związanymi z uczeniem się w formie esejów, czasopism i dyskusji pomaga uczniom rozwijać wiedzę, która umożliwia im podejmowanie konkretnych działań. Nauczyciele powinni również rozważyć uwzględnienie opowiadania historii przez osoby/ekspertów zajmujących się danym zagadnieniem.

Takie działania można wprowadzić do klasy wyświetlając filmy i korzystając z innych multimediów opracowanych na konkretne tematy. Takie doświadczenia zapewniają wizję i motywację do działania.

Zmiany klimatu to wielowymiarowa i abstrakcyjna koncepcja, którą można w prosty sposób przedstawić za pomocą wizualizacji - map myśli, tworzenia scenariuszy i analizy cyklu życia. Są to narzędzia, które nie tylko sprawiają, że abstrakcyjne koncepcje stają się namacalne, ale także ułatwiają ocenę możliwości przeprowadzenia działań.

Pamiętajmy, że aby koncepcje się przyjęły, a normy społeczne zostały utworzone, należy organizować poświęcone im dni i kampanie promujące wiedzę. Takie działania przyczyniają się do budowania świadomości uczniów z wykorzystaniem różnych mediów, takich jak pisanie blogów internetowych i postów w mediach społecznościowych, tworzenie filmów, organizowanie wieców i demonstracji, wystaw, sztuk ulicznych i flash mobów.

Zmiany zachowań uczniów, jakich oczekujemy, to przyjęcie niskoemisyjnego stylu życia, który oznacza działania takie jak kupowanie lokalnych produktów, naprawianie, upcykling i wymiana itp. Działania polegające na odpowiedzialnej konsumpcji i jej ograniczaniu tam, gdzie to możliwe, wskazują na to, że uczniowie rozumieją na przykład to, że energia jest kluczowym składnikiem systemów produkcji i konsumpcji. Projekty powinny zachęcać do zachowań i praktyk skutkujących niższą emisją dwutlenku węgla - chodzenia, jazdy na rowerze, odpowiedzialnej konsumpcji, efektywnego korzystania z energii i zasobów. Teren szkoły to doskonała przestrzeń do realizacji projektów ekologicznych.

Mogą one pomóc uczniom zrozumieć w jaki sposób rośliny pełnią funkcję pochłaniaczy dwutlenku węgla. Uczenie się w ramach projektów dotyczących zmian klimatu powinno zatem również skłaniać uczniów do wspierania przedsiębiorstw, które monitorują i ograniczają swój ślad węglowy i działają w sposób odpowiedzialny.

Projekty edukacyjne powinny dotyczyć różnych aspektów zmian klimatu. Oprócz ograniczania emisji gazów cieplarnianych w celu przeciwdziałania zmianom klimatu, coraz ważniejsze staje się dostosowanie się do ich skutków i zwiększenie odporności naszych społeczeństw. Przeciwdziałanie zmianom klimatu idzie również w parze ze wspieraniem najsłabszych grup społecznych i walką z innymi globalnymi wyzwaniami, takimi jak ubóstwo, nierówności społeczne i degradacja środowiska.

Innym kluczowym zagadnieniem dla szkół jest zachęcanie uczniów do badania i raportowania kwestii zmian klimatycznych z perspektywy lokalnej i międzynarodowej.

Takie działania nie tylko pomagają im syntetyzować informacje i zrozumieć globalną politykę i rozwiązania, ale także rozwijają umiejętności skutecznej komunikacji, które można wykorzystać do podnoszenia świadomości. Umiejętności te mogą okazać się przydatne podczas planowania i prowadzenia lokalnych kampanii mających na celu podnoszenie świadomości i działań w społeczności lokalnej. Pomagają one również przygotować młodych ludzi do dokonywania świadomych wyborów, zwłaszcza przy korzystaniu z prawa do głosowania, teraz i przez całe życie, jako aktywni obywatele.

20

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

2. Inspirujące projekty eTwinning W programie eTwinning uczniowie i nauczyciele mają konkretne możliwości badania, tworzenia i działania w celu zrozumienia i zaangażowania się w działania na rzecz klimatu. W następnym rozdziale przedstawiono zróżnicowane projekty eTwinning dla różnych grup wiekowych i na różnym poziomie trudności. Projekty te mogą pomóc edukatorom i nauczycielom znaleźć pomysły na lekcje i zaangażowanie się w działania promujące, edukujące i angażujące w to zagadnienie z różnych perspektyw.

GRUPA WIEKOWA 0-6 LAT

PRZEDSZKOLE

1. Our forest our life [Nasz las, nasze życie] Projekt zachęca przedszkolaków do uczenia się o środowisku, a także do ćwiczenia umiejętności kodowania i w zakresie przedmiotów STEM. Dzieci realizowały różne działania w przedszkolu i w Internecie oraz współpracowały ze swoimi rówieśnikami na poziomie lokalnym, a także z innymi członkami projektu na arenie międzynarodowej.

Współpraca rozpoczęła się od dzielenia się przez nauczycieli grami online na tematy związane z ochroną środowiska, w które dzieci grały podczas zajęć. Następnie dzieci poznawały drzewa: rysowały i sadziły drzewa, eksperymentowały na podwórku oraz poznawały budowę i znaczenie drzew. Każda grupa przedszkolna opracowała na papierze kod binarny i zamieściła go na TwinSpace, co stanowiło przygotowanie do kodowania za pomocą Beebotów (programowalnych robotów) podczas zajęć w klasie. Przedszkolaki uczyły się również o śladach różnych zwierząt. Dzieci badały środowisko naturalne grając w gry, wykonując prace artystyczne i uczestnicząc w wycieczkach szkolnych.

Po zakończeniu tych badań, wszyscy uczniowie podjęli dalsze badania poświęcone żółwiom morskim. W tym celu opracowano gry, prezentacje i działania online. Stworzono wspólny e-book, w którym zebrano wszystkie prace przedszkolaków.

Stworzono również wspólny krótki film animowany, a drzewo binarne zostało udostępnione i wspólnie kontynuowano nad nim pracę podczas spotkania online.

Ponadto, uczniowie wspólnie napisali i zilustrowali historię, która została przedstawiona

ROZDZIAŁ 2: WŁĄCZENIE EDUKACJI O ZMIANACH KLIMATU DO PROGRAMÓW NAUCZANIA

21

w drugim e-booku. W projekcie opracowano Naukowy Słownik Obrazkowy Przyrody, zawierający definicje i ilustracje elementów przyrody, a wszystkie prace zostały zebrane i zaprezentowane w kolejnym, trzecim e-booku. W celu rozpowszechnienia projektu partnerzy stworzyli dedykowaną stronę internetową, na której udostępniają wszystkie e-booki, gry i dobre praktyki, które opracowali podczas tej podróży edukacyjnej.

Kraje: Bułgaria, Estonia, Grecja, Litwa, Serbia, Słowacja, Hiszpania, Turcja.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/79649/home Narzędzia: Beeboty, Piccollage, Mentimeter, Issuu

2. Green Kid [Zielony Dzieciak] Green Kid jest superbohaterem, który stara się ocalić Ziemię. Zaprojektowany i stworzony przez uczniów biorących udział w projekcie, ten superbohater uczy dzieci jak stać się „Zielonymi Dzieciakami”. Celem projektu było podniesienie świadomości ekologicznej i wprowadzenie działań, które mogą być podjęte w celu ochrony Ziemi.

W ten sposób doskonalono umiejętności cyfrowe i komunikacyjne oraz promowano kreatywność.

Dzieci osiągnęły te cele realizując różnorodne działania prowadzone przez każdą z klas osobno, a następnie dzieliły się nimi z innymi szkołami. Uczniowie zamieścili na platformie Padlet swoje rysunki i sugestie, jak można zostać „Zielonym Dzieciakiem". Przykładowe działania to: ograniczyć zużycie tworzyw sztucznych, korzystać z transportu publicznego, sadzić drzewa, nie śmiecić. W skrócie: „unikaj kupowania zbędnych rzeczy, użyj powtórnie, utylizuj". Wszystkie te sugestie zostały sprawdzone w praktyce i zbadane przez uczniów, którzy realizowali działania na poziomie lokalnym i wspólne tworzyli e-booki. Każda klasa zasadziła kwiaty i drzewa oraz uprawiała przyszkolny ogródek.

Pierwszy wspólny e-book z udziałem każdej klasy prezentował, jak dzieci mogą pomagać zagrożonym gatunkom zwierząt. Każda klasa przygotowała jeden rozdział i dodała swoje rysunki i ilustracje. W ramach dalszego zgłębiania tematu, jedna ze szkół zaprosiła eksperta, który wygłosił wykład na temat zagrożonych gatunków zwierząt. Druga szkoła uratowała ptaka uwięzionego na szkolnym podwórku, podczas gdy trzecia szkoła zbadała zasoby internetowe i stworzyła plakaty informacyjne, aby podnieść świadomość na ten temat.

Drugi wspólny e-book powstał w wyniku badania znaczenia drzew (uczniowie odwiedzili w tym celu lokalne lasy). Trzeci e-book został poświęcony zanieczyszczeniu powietrza i wody i przedstawiał jego przyczyny oraz możliwe do zastosowania rozwiązania. Jeden z partnerów zgłębił temat i przeprowadził badania na temat kwaśnych deszczy, stworzył też plakaty i artefakty wyjaśniające partnerom tę ważną kwestię.

22

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

Czwarty i ostatni e-book na temat ograniczenia korzystania z tworzyw sztucznych został stworzony wspólnie przez wszystkich uczniów: każda klasa badała wpływ plastiku na środowisko naturalne, uczniowie dzielili się wynikami swoich prac i omawiali je na platformie Padlet i TwinSpace, a następnie przeprowadzili kampanię na rzecz ograniczenia korzystania z tworzyw sztucznych w każdej szkole. Dzięki spostrzeżeniom i sugestiom jak walczyć z zanieczyszczeniem tworzywami sztucznymi powstał wspólny e-book.

Projekt zakończył się stworzeniem przez każdą klasę piosenki i filmu do konkursu oraz wieloma działaniami upowszechniającymi, takimi jak prezentacja projektu dla społeczności lokalnej i pozostałej części szkoły, wizyta u prezydenta miasta i wiele innych.

Kraje: Francja, Gruzja, Grecja, Serbia, Hiszpania, Turcja, Wielka Brytania.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/67282/home Narzędzia: StoryJumper

GRUPA WIEKOWA 7-11 LAT

SZKOŁA PODSTAWOWA

3. Tree Detectives Across Europe [Drzewni detektywi w całej Europie] Według badań naukowych, z powodu zmian klimatycznych wiosna zaczyna się wcześniej. Szkoły mogą pomóc naukowcom zbierając dane na temat tego, kiedy drzewa wypuszczają liście w całej Europie.

W ramach projektu uczniowie wybrali gatunki drzew, które rosną w ich regionach, zidentyfikowali okazy tych gatunków na terenach szkolnych, zaobserwowali, kiedy wiosną pojawiły się na nich liście i zapisali swoje obserwacje naukowe w aplikacji opracowanej do celów projektu z zakresu nauki obywatelskiej pn. iNaturalist. Zgodnie z celami ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju uczniowie mieli wkład w badanie realnego globalnego problemu. Działalność badawczą przeprowadzono w zespołach krajowych, które otrzymały informacje zwrotne i komunikowały się z zespołami z innych krajów. W ramach tego procesu, uczniowie-naukowcy z każdego kraju mogli poprosić inne zespoły o zbadanie niektórych gatunków oraz wymieniać się informacjami i pomysłami. Na zakończenie projektu wszystkie zespoły stworzyły wspólną prezentację fauny i klimatu danego kraju, którą opracowano z wykorzystaniem różnych materiałów audiowizualnych i artykułów publikowanych w mediach naukowych. Uczniowie zostali poproszeni o opisanie procesu uczenia się, wyzwań, z którymi musieli się zmierzyć i rozwiązań, które

ROZDZIAŁ 2: WŁĄCZENIE EDUKACJI O ZMIANACH KLIMATU DO PROGRAMÓW NAUCZANIA

23

znaleźli podczas badania istniejących zasobów. Dzięki temu projektowi uczniowie zastanawiali się nad skutkami zmian klimatu i uświadomili sobie, że zwykli obywatele mogą mieć wkład w rozwiązywanie globalnych problemów.

Kraje: Chorwacja, Francja, Niemcy, Gruzja, Hiszpania, Włochy, Łotwa, Polska, Portugalia, Rumunia, Turcja, Wielka Brytania.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/68150/home Narzędzia: iNaturalist, Padlet

4. Let's go upstream! [Chodźmy pod prąd!]

Projekt ten koncentrował się na zrównoważonym rozwoju poprzez badania nad gospodarką odpadami, wykorzystaniem energii i działaniami przyjaznymi dla środowiska.

Uczniowie badali własne środowisko i porównywali je ze środowiskiem partnerów.

Dzięki dzieleniu się zdjęciami, rysunkami i opisami rezerwatów przyrody, rzek i krajobrazów w pobliżu szkoły oraz związanymi z nimi opowieściami i mitologiami, uczniowie poznawali swoje najbliższe otoczenie i mieli okazję poznać odległe kraje partnerskie. Współpraca ze szkołą partnerską stanowiła wartość dodaną projektu, ponieważ umożliwiała poznanie bliskiego otoczenia i porównania różnych realiów, w których obserwuje się te same problemy środowiskowe. Dzięki wymianie uczniowie zastanawiali się nad swoją rolą jako eko-obywateli, zgłębiali idee solidarności i więzi społecznej w zakresie eko-obywatelstwa w całej Europie. Począwszy od zaprojektowania logo projektu, które zostało wykonane wspólnie za pomocą narzędzia do rysowania online, projekt obejmował wspólne działania i wymianę informacji. Aby podsumować swoje badania, uczniowie stworzyli wspólny e-book z ilustracjami, zdjęciami i sugestiami ekspertów wraz ze wspólną historią o Różowym Flamingu w formacie rozszerzonej rzeczywistości. Ponadto uczniowie stworzyli wspólny tomik wierszy o rzekach i wspólnie wykonali online piosenkę na ich temat. Na koniec uczniowie wystosowali wezwanie do działania, tworząc krótkie filmy o tym dlaczego „idą pod prąd” i jak można pomóc środowisku.

Kraje: Republika Czeska, Grecja, Włochy, Hiszpania.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/77330/home Narzędzia: Padlet, MyAdvent, Madmagz, SurveyMonkey, Koji, Flipgrid

24

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

5. Nature Protectors [Obrońcy przyrody] Podczas realizacji tego projektu uczniowie poświęcili trzy miesiące na badanie i zgłębianie trzech tematów (jeden temat każdego miesiąca): zanieczyszczenie gleby, zanieczyszczenie wody i zanieczyszczenie powietrza.

W każdym miesiącu uczniowie przeprowadzali eksperymenty, tworzyli plakaty informacyjne i mapy umysłu oraz dzielili się zebranymi informacjami z rówieśnikami podczas webinaru.

Dzięki tym działaniom młodzi uczniowie zapoznali się z koncepcjami i procesami naukowymi oraz mieli okazję zdobyć wiedzę i przekuć ją w działania, takie jak recykling i podnoszenie świadomości w swojej szkole.

Kraje: Bułgaria, Francja, Włochy, Rumunia, Słowacja, Turcja, Ukraina.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/81904/home Narzędzia: Blogspot, StoryJumper

6. Planet Earth and Its Friends [Planeta Ziemia i jej przyjaciele] W ramach tego projektu uczniowie zdobyli i pogłębili wiedzę na temat problemów i wyzwań środowiskowych, przed którymi stoi świat, a jednocześnie przełożyli tę wiedzę na działania.

Realizując różne aktywności uczniowie podnosili świadomość swoich rówieśników i społeczności lokalnej na tematy takie jak zmiany klimatu, recykling, odpady i zanieczyszczenie. Stworzyli plakat o tematyce ekologicznej, nauczyli młodszych uczniów jak utylizować i segregować śmieci, przeprowadzili wywiady z rodzicami na temat działań proekologicznych, które podejmują w swoim gospodarstwie domowym. Stworzyli też internetowe quizy, gry i krzyżówki o tematyce ekologicznej, którymi dzielili się z całą społecznością szkolną.

Ponadto uczniów zachęcono do aktywnego udziału w działaniach ekologicznych poprzez tworzenie własnych ekologicznych dzieł sztuki z materiałów z recyklingu i śmieci. Po realizacji każdego zadania uczniowie tworzyli filmy z piosenkami, które w łatwy do zapamiętania i zabawny sposób uwrażliwiały na dany temat. Uczniowie współpracowali w międzynarodowych zespołach prowadząc badania i dzieląc się

ROZDZIAŁ 2: WŁĄCZENIE EDUKACJI O ZMIANACH KLIMATU DO PROGRAMÓW NAUCZANIA

25

zdjęciami prezentującymi wyzwania ekologiczne w ich okolicy, takie jak śmieci i zanieczyszczenia. Jednocześnie pokazywali piękno natury w każdym kraju. Na koniec uczniowie przekazali informacje zwrotne na temat projektu w formie wspólnej ankiety i tablicy prezentującej ich przemyślenia, czyli podzielili się swoimi doświadczeniami z procesu uczenia się.

Kraje: Włochy, Polska, Rumunia, Hiszpania.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/70295/home Narzędzia: Biteable

7. No time to waste [Nie ma czasu do śmiecenia] W ramach tego projektu szkoły podstawowe z Francji i Holandii współpracowały ze sobą, aby dowiedzieć się o odpadach na okolicznych terenach i w rzekach: Garonnie i Mozie.

Uczniowie zbierali odpady i sortowali śmieci, wysyłali sobie nawzajem kartki z makulatury, pisali i wspólnie śpiewali piosenkę eTwinning o sortowaniu śmieci, grali w gry i wykorzystywali wszystkie informacje zebrane w projekcie. Opracowali również choreografię i wykonali „taniec odpadów” w każdym kraju, a następnie połączyli go w jeden wspólny taniec.

Uczniowie korzystali też z aplikacji i narzędzi teleinformatycznych. Stworzyli nagrania dźwiękowe, karty Voki i fiszki ze słówkami w języku angielskim i francuskim, nabywając w ten sposób umiejętności językowe i wzbogacając swoje słownictwo, również w zakresie tematów związanych z ochroną środowiska. Na koniec uczniowie zorganizowali akcję sprzątania w swojej szkole i społeczności, w ramach której zbierali, sortowali i poddawali recyklingowi odpady.

Kraje: Francja, Holandia.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/70605/home Narzędzia: Voki

26

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

GRUPA WIEKOWA 12-15 LAT

SZKOŁA ŚREDNIA I STOPNIA

8. Europe – Yesterday – Today – Tomorrow [Europa wczoraj, dziś i jutro] W ramach tego projektu uczniowie uczyli się, jak prowadzić badania online i jak wykorzystywać zebrane informacje do tworzenia ciekawych rezultatów, takich jak wspólne piosenki. W projekcie wykorzystano metodologie zasadzające się na współpracy, zadania twórcze i świadomą komunikację.

Wychodząc od współczesnych wyzwań, uczniowie skupili się na zmianach klimatu i kwestiach środowiskowych.

Pracując na platformie Tricider, uczestnicy projektu nauczyli się wyrażać swoje pomysły w sieci z poszanowaniem poglądów innych osób. Następnie prowadzili wirtualny dziennik, w którym zapisywali pomysły i wrażenia z realizacji różnych działań. Po kilku zapoznawczych wideokonferencjach i wymianie listów przez wszystkie uczestniczące klasy, uczniowie współpracowali w międzynarodowych zespołach, z których każdy skupiał się na jednym z poniższych tematów: oszczędzanie wody, zdrowa żywność, oszczędzanie energii, ochrona środowiska, odpady, dialog i pokój.

Przeprowadzone badania doprowadziły do stworzenia kart słownictwa i chmur słów na każdy powyższy temat. Biorąc pod uwagę współczesne wyzwania środowiskowe, uczniowie zostali zachęceni do zbadania wyzwań z przeszłości. W ramach tej aktywności, każda klasa badała różne sposoby poznawania historii holokaustu i drugiej wojny światowej, a następnie uczniowie wymieniali się pytaniami i wrażeniami. Patrząc w przyszłość i pracując w międzynarodowych zespołach zajmujących się tym samym zagadnieniem uczniowie napisali po zwrotce piosenki. Następnie wszystkie teksty i śpiew wszystkich zespołów zostały połączone w jedną międzynarodową piosenkę, która dotyczy wszystkich analizowanych zagadnień. Powstały teledyski i w uczniowie wybrali wiodący teledysk i tytuł międzynarodowej piosenki: Europa wczoraj, dziś i jutro.

Kraje: Francja, Niemcy, Ukraina.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/68107 Narzędzia: Tricider, Mentimeter, Drag’n Survey, ZeeMaps, BeFunky, Pixi, BirdsDessines, Framapad

ROZDZIAŁ 2: WŁĄCZENIE EDUKACJI O ZMIANACH KLIMATU DO PROGRAMÓW NAUCZANIA

27

9. Hand in hand to save our land [Ramię w ramię, by ocalić Ziemię] W ramach tego projektu uczniowie pracujący w grupach krajowych i międzynarodowych uczyli się o naszej planecie i o tym, jak można ją ocalić dla przyszłych pokoleń. Uczniowie badali praktyczne sposoby ochrony środowiska i zasobów naturalnych, racjonalizacji zużycia energii i wody oraz szukali rozwiązania dla problemu odpadów. Zbierając informacje na poziomie lokalnym, analizując je i dzieląc się różnymi sposobami radzenia sobie z problemami środowiskowymi w każdym regionie, uczniowie opracowali plan, jak zmniejszyć ilość odpadów, chronić zasoby naturalne, ograniczyć zanieczyszczenie i poddawać odpady recyklingowi.

Badania i zbieranie informacji rozpoczęli od analizy pięciu celów zrównoważonego rozwoju ONZ, jakimi są: czysta woda i warunki sanitarne, czysta i dostępna energia, działania na rzecz klimatu, życie pod wodą i życie na lądzie. Pracując w zespołach krajowych uczniowie badali poszczególne cele koncentrujące się na zanieczyszczeniu środowiska i alternatywnych źródłach energii i dzielili się opracowanymi zasobami: łamigłówkami, plakatami, arkuszami informacyjnymi, quizami, filmami wideo, grami online, prezentacjami i piosenkami. Następnie każdy z zespołów opracował kampanię komunikacyjną i mającą na celu podnoszenie świadomości. Obejmowała ona tworzenie bloga, plakatów i artykułów, a także działania związane z recyklingiem i podnoszeniem świadomości w szkole i społeczności lokalnej.

Uczniowie prowadzili warsztaty dla młodszych kolegów, sprzątali otoczenie szkoły i organizowali wystawy pokazujące co można uzyskać ze śmieci, jak można je poddać recyklingowi i dlaczego jest to ważne. Projekt wpisywał się w różne tematy uwzględnione w programie nauczania: uczniowie przeprowadzali eksperymenty w ramach zajęć z fizyki, zwiedzali składowisko odpadów, farmę wiatrową i miejsca o wartości przyrodniczej. We współpracy z nauczycielami sztuki stworzyli wystawy artystycznych i oryginalnych przedmiotów z recyklingu. Z pomocą nauczyciela informatyki stworzyli filmy i gry w programie Scratch. Ponadto do szkół zostali zaproszeni zewnętrzni eksperci, tacy jak profesorowie uniwersyteccy i specjaliści.

Pracując w międzynarodowych zespołach uczniowie opublikowali w Internecie stworzone wspólnie opowiadanie, stworzyli opartą na nim grę online oraz napisali i skomponowali piosenkę. Opublikowali również e-book przedstawiający wyczerpujące badania nad zasobami energii na Ziemi, dostarczający przykładów i analiz wyzwań stojących przed ich krajami.

Kraje: Albania, Armenia, Azerbejdżan, Republika Czeska, Grecja, Włochy, Jordania, Słowacja, Tunezja, Ukraina.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/82885/home Narzędzia: Kahoot, AnswerGarden, Book Creator, Scratch, LearningApps

28

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

10. SWAT – Science will Advance through us [Świat poczyni postępy dzięki nam] Projekt koncentruje się na badaniach polarnych, w szczególności na badaniach naukowych prowadzonych na Antarktydzie w kontekście projektu ANDRILL (naukowcy wykonują na Antarktydzie odwiert w celu zebrania informacji o minionych okresach globalnego ocieplenia i ochłodzenia). Podczas realizacji projektu szkolnego uczniowie badali, jak zmiany w czapach lodowych wpływają na zmiany klimatu na całym świecie.

Uczniowie zwracali uwagę na zmiany klimatu, które zaszły w ostatnich latach zarówno w basenie Morza Śródziemnego, jak i na obrzeżach Półwyspu Iberyjskiego. Na początku, współpracując w zespołach i dzieląc się informacjami za pomocą różnych narzędzi internetowych, uczniowie poznali historię i geografię obu biegunów oraz zaobserwowane na nich wyzwania klimatyczne. Następnie uczniowie z Hiszpanii uczyli swoich włoskich kolegów, jak tworzyć hasła w języku hiszpańskim.

Uczniowie opracowali fiszki ze słówkami dotyczącymi zagadnień związanych z klimatem, dzielili się informacjami i spotkali się na konferencji online, aby dalej omawiać swoje ustalenia. Uczniowie zaangażowali do współpracy również młodszych kolegów ze swoich szkół. Uczniowie drugiej klasy stworzyli i udostępnili nagranie audio, na którym podzielili się swoją wiedzą na temat bieguna północnego i południowego. Młodsi uczniowie tworzyli filmy, gry i karty, którymi dzielili się z pozostałymi partnerami. W celu uzyskania informacji na temat życia badaczy i naukowców na Antarktydzie, uczniowie przestudiowali dzienniki naukowców i wypraw na Antarktydę i stworzyli wspólnie internetowy pamiętnik zawierający terminologię dotyczącą tego miejsca. Uczniowie zorganizowali również lokalne konferencje mające na celu znalezienie odpowiedzi na pytanie: „Czy Europejczycy są świadomi problemów spowodowanych zmianami klimatu?" i na podstawie filmu animowanego pt. Wyprawa Magellana starali się określić, jak morza opisane przez tych odkrywców zmieniły się z upływem czasu. Uczniowie połączyli się z bazą hiszpańską na Antarktydzie, gdzie naukowiec i wojskowy wyjaśnili historię tego kontynentu i opowiedzieli o swojej pracy. Kraje: Włochy, Hiszpania.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/65407/home Narzędzia: SoundCloud, Calameo, Issu

ROZDZIAŁ 2: WŁĄCZENIE EDUKACJI O ZMIANACH KLIMATU DO PROGRAMÓW NAUCZANIA

29

11. The World Explorers' Club [Klub eksploratorów] Poświęcony zmianom klimatu i środowisku naturalnemu projekt o charakterze międzyprzemiotowym obejmuje język angielski, informatykę, nauki przyrodnicze, matematykę i socjologię. Uczniowie wyruszyli w podróż z National Geographic. Wcielili się w rolę naukowców, którzy musieli sobie wyobrazić, że są mieszkańcami niezbadanej wyspy.

Uczniowie musieli zająć się takimi kwestiami jak znalezienie miejsca do życia i zapewnić, że życie na wyspie będzie zrównoważone i ekologiczne. Przez cały czas trwania projektu uczniowie pracowali w międzynarodowych zespołach, dzielili się swoimi pomysłami i wynikami badań. Każdy zespół miał do zrealizowania misję, która obejmowała wiele różnych zadań: należało zbadać wyspę. Uczniowie analizowali mapę i poznawali topografię wyspy, zasoby i stwierdzone zagrożenia. W ramach współpracy ustalali zasady i priorytety, a we wspólnych dziennikach opisywali wyzwania, przed którymi musieli stanąć.

Oprócz realizacji misji, uczniowie stworzyli gry Kahoot o różnych sławnych naukowcach.

Każdy zespół zaprezentował swoją grę i odbył się turniej. Uczniowie mieli możliwość zaprojektowania gry online oraz uczenia się i dzielenia informacjami z rówieśnikami z całej Europy. Zespoły badały takie problemy jak zanieczyszczenie środowiska, energia i odpady za pomocą narzędzi internetowych, w tym: Google Earth, Padlet, Tricider, Voicethread, Flippity, Linoit, Popplet (narzędzie do mapowania myśli), MeetingWords, StoryJumper, Book Creator i slajdy Google.

Uczniowie rozpowszechniali projekt na różne sposoby, dzieląc się zebranymi informacjami i podnosząc świadomość zagadnienia w swojej szkole i społeczności lokalnej: organizowali dni informacyjne, prezentowali projekt i jego rezultaty w szkolnym radiu i na blogu, udostępniali plakaty na temat projektu i jego treści w szkole, publikowali artykuły w szkolnym magazynie i nie tylko. Na koniec uczniowie nagrali i wymienili między sobą krótkie wiadomości wideo prezentujące ich poglądy na rezultaty projektu.

Kraje: Włochy, Rumunia, Hiszpania, Słowenia, Ukraina.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/65407/home Narzędzia: SoundCloud, Calameo, Issu

30

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

12. Monfragüe y Scandola: ¡un@ misma meta! [Parki i rezerwaty: ten sam cel!]

Projekt koncentruje się na dziedzictwie przyrodniczym i promuje wiedzę uczniów na temat otaczającego ich środowiska.

Celem projektu było dostrzeżenie i docenienie przez uczniów przyrody oraz ich działanie w charakterze ambasadorów zrównoważonego rozwoju.

Podczas realizacji projektu uczniowie pracowali w międzynarodowych zespołach i poznawali zasoby naturalne (rezerwat przyrody Scandola i park narodowy w Monfragüe). Każdy międzynarodowy zespół działał jak Europejskie Stowarzyszenie Ekologiczne, w którym omawiane były pomysły i podejmowane działania. Projekt był prowadzony zarówno w języku hiszpańskim jak i angielskim. Pierwszym krokiem było zbadanie w grupach mieszanych różnych aspektów działania rezerwatów przyrody: gdzie się znajdują, jaką mają florę i faunę oraz przed jakimi problemami i wyzwaniami stoją. Na drugim etapie uczniowie zostali podzielni na międzynarodowe zespoły według swoich zainteresowań, a każdy z zespołów skoncentrował się na innych zadaniach: — Zespół projektantów skupił się na tworzeniu plakatów, haseł i banerów.

— Zespół prasowy stworzył blog, w którym opisano wyzwania stojące przed terenami przyrodniczymi, a także omówiono je za pomocą wspólnego notatnika.

— Zespół badawczy i dokumentacyjny zebrał artykuły, stronę internetową i filmy o miejscach przyrodniczych.

— Działania edukacyjne i informacyjne były realizowane z zastosowaniem kroków podjętych przez zespół badawczy i dokumentacyjny.

Następnie obie szkoły stworzyły wspólną prezentację, która stanowiła podsumowanie badania i wykonanej pracy. Ponadto, w lokalnej gazecie, na szkoleniach dla nauczycieli, na Twitterze i w szkolnym magazynie online opublikowano wezwanie do ochrony i zachowania terenów przyrodniczych.

Kraje: Francja, Hiszpania.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/78338/home Narzędzia Google Pack, SurveyMonkey, Twitter

ROZDZIAŁ 2: WŁĄCZENIE EDUKACJI O ZMIANACH KLIMATU DO PROGRAMÓW NAUCZANIA

31

GRUPA WIEKOWA 16-19 LAT SZKOŁA ŚREDNIA II STOPNIA

13. Risks on Earth - Earth of risks [Ryzyka na Ziemi, Ziemia ryzyka] W ramach tego projektu uczniowie z Gwadelupy, departamentu zamorskiego Francji, współpracowali z uczniami z Joniškis, miasta nad Morzem Bałtyckim.

Uczniowie badali i analizowali ryzyka naturalne i katastrofy, poznawali zastosowania nauki oraz rozwiązania zagrożeń ekologicznych.

Inspiracją do realizacji projektu był huragan Maria, który zniszczył francuską wyspę Gwadelupę we wrześniu 2017 roku. Pracując w zespołach krajowych każda szkoła przedstawiła ryzyka naturalne występujące na danym obszarze: tsunami, trzęsienia ziemi i huragany na Gwadelupie oraz powodzie, huragany i burze na Litwie. Następnie uczniowie stworzyli i grali w grę Kahoot, wymieniali się informacjami i stworzyli internetową mapę historyczną największych klęsk żywiołowych prezentującą ich lokalizację i informacje o nich.

Uczniowie współpracowali nad gromadzeniem i mapowaniem danych. Na ich podstawie i przy wkładzie wszystkich uczestników, Paulius Šukys z litewskiego zespołu stworzył aplikację mobilną, która umożliwia użytkownikom przesyłanie danych o katastrofie (rodzaj, zdjęcie i miejsce wyrządzonej szkody, ocena i opis katastrofy) do mapy online. Aplikacja jest dostępna w języku francuskim i litewskim, a mapa jest dostępna na dedykowanej stronie internetowej.

Kraje: Francja (Gwadelupa), Litwa.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/56107/pages/ page/325439 Narzędzia: Padlet, Genially, Kahoot

32

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

14. Eco-Schools in Action for Energy Saving [Eco-Schools na rzecz oszczędzania energii W tym projekcie uczniowie byli zaangażowani w działania na rzecz oszczędzania energii na poziomie szkoły i indywidualnie. Zdobyli wiedzę, wykształcili postawy i przyjęli wartości niezbędne do kształtowania zrównoważonej przyszłości i stali się aktywnymi obywatelami w demokratycznym społeczeństwie, w którym mogą wyrażać swoje żądania i podejmować pozytywne działania.

Pierwsza część projektu koncentrowała się na „przebudzeniu ekologicznym” (uświadomieniu sobie kwestii ekologicznych). Na początek, uczniowie rozwiązali quiz, który umożliwił im ocenę tego, na ile są świadomi wyzwań ekologicznych. Następnie każda klasa analizowała poziom globalnego ocieplenia w swoim kraju mierząc, o ile stopni temperatura jest obecnie wyższa niż w ubiegłych dekadach. Uczniowie zgłębiali ten temat oglądając filmy dokumentalne i prowadząc badania w klasie, a także opracowali internetowe quizy i działania skierowane do swoich partnerów. Uczniowie zaangażowali się w działania związane z krytycznym myśleniem próbując znaleźć odpowiedź na kluczowe pytanie: dlaczego ludzie nie myślą o zmianach klimatu? Uczniowie z każdej klasy komentowali i dzielili się swoimi pomysłami za pomocą filmów i wspólnej tablicy Tricider.

Uczniowie kontynuowali zgłębianie kluczowych pytań i stworzyli wspólny produkt: mapę myśli przedstawiającą i łączącą wszystkie udzielone przez nich odpowiedzi. Był to punkt wyjścia do zapoznania się z pilnymi zagadnieniami związanymi ze środowiskiem. Uczniowie skupili się na celach zrównoważonego rozwoju i niesprawiedliwości klimatycznej. Dzielili się filmami wideo i innymi informacjami zebranymi przez nauczycieli i udostępnionymi na wspólnych stronach Padlet i za pomocą innych narzędzi internetowych.

W drugiej części projektu uczniowie skupili się na poznawaniu i badaniu otaczającego ich środowiska. Każda szkoła wybrała się na wycieczkę, której celem było zarejestrowanie bieżącej sytuacji związanej z budynkiem szkolnym w zakresie oświetlenia, ogrzewania, okien, urządzeń i mocy oraz postaw uczniów. Audyt energetyczny został udokumentowany w formie zdjęć i filmów. Każda szkoła komentowała i sugerowała rozwiązania problemów szkole partnerskiej. Następnie szkoły podjęły działania w społeczności lokalnej w celu zmobilizowania innych do działania w kwestiach związanych z klimatem. Aktywności obejmowały: prezentację plakatów, kąciki recyklingu, sesje informacyjne w innych klasach, graffiti poza szkołą, zbieranie śmieci wokół szkoły i inne.

W ramach trzeciej i ostatniej części projektu uczniowie rozpoczęli kampanię ekologiczną, w ramach której wspólnie stworzyli e-book promujący cele i działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Uczniowie pisali również slogany i tworzyli w Internecie wspólne plakaty, ulotki/fanziny z poradami dotyczącymi oszczędzania energii oraz filmiki zamieszczane na YouTube.

Kraje: Niemcy, Grecja, Polska, Hiszpania.

Link do TwinSpace: https://twinspace.etwinning.net/71729/pages/page/654355 Narzędzia: LearningApps, Tricider, Issuu, Padlet, MindMeister, Pizap, Kizoa, PicMonkey, BeFunky, Canva, Adobe Spark

ROZDZIAŁ 2: WŁĄCZENIE EDUKACJI O ZMIANACH KLIMATU DO PROGRAMÓW NAUCZANIA

33

15. Climate where we live [Nasz klimat] Ten projekt międzyprzedmiotowy podszedł do zagadnień zrównoważonego rozwoju i zmian klimatu w oryginalny sposób. Tematy zwykle omawiane w klasie w ramach tradycyjnego programu nauczania geografii zostały zmodyfikowane.

Tematy te obejmowały: wyżywienie ludzi, kwestie energetyczne, obszary narażone na duże ryzyko, transport i mobilność (miasta i zrównoważony rozwój).

Uczniowie rozpoczęli pracę w międzynarodowych zespołach w ramach spotkań online. Najpierw przedstawili się i zaprezentowali środowisko, w którym żyją, a także przedstawili analizy zmian klimatu w swoich krajach. Następnie uczniowie wybrali konkretny temat do pracy, który ich zainteresował. Podczas drugiego spotkania online szkoły współpracowały ze sobą i zaprezentowały sobie nawzajem ustalenia na wybrany temat za pomocą różnych narzędzi TIK, np. prezentacji głosowych, wspólnych dokumentów.

Każda grupa opracowała słowniczek dotyczący zmian klimatu w języku angielskim, norweskim i francuskim. Podczas trzeciego spotkania uczniowie stworzyli wspólny międzynarodowy magazyn internetowy - Madmagz. Uczniowie poznali zagadnienia związane z prawami autorskimi, a następnie spotkali się ze swoimi kolegami w Internecie i w wyniku przeprowadzonych badań i rozmów opracowali poszczególne strony magazynu. Podczas czwartego spotkania każdy międzynarodowy zespół zaprezentował swoją pracę, przeprowadził ocenę projektu za pomocą aplikacji Drag’n Survey (ankieta) i przeanalizował jej wyniki z nauczycielami. Na koniec uczniowie zaprezentowali ostateczną wersję magazynu Madmagz „Klimat, w którym żyjemy", a w nim trzy tematy: 1. Uprawianie sportów a zmiany klimatu, 2. Klimat: teraz i w przyszłości oraz 3. Zmiany klimatu, zanieczyszczenie środowiska i energia odnawialna.

Na zakończenie projektu uczniowie zagrali w grę Kahoot opracowaną przez norweską szkołę, która dotyczyła wszystkich poruszanych tematów.

Kraje: Francja, Norwegia.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/65041/pages/ page/380858 Narzędzia: Madmagz, Kahoot, Prezi, LearningApps

34

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

16. Protejamos juntos nuestro entorno/ Together we protect our environment [Razem chronimy nasze środowisko naturalne] W ramach multidyscyplinarnego i wielojęzycznego projektu prowadzonego w języku angielskim, francuskim, niemieckim i hiszpańskim, uczniowie współpracowali i zgłębiali tematy związane z recyklingiem, zrównoważonym rozwojem, zachowaniami promującymi ekologię w ich mieście i podnoszeniem świadomości w szkole.

Podczas różnych działań w ramach projektu uczniowie uczyli się języka obcego, podnosili świadomość ekologiczną i zdobywali wiedzę o zrównoważonym rozwoju. Nauczyciele zapewnili uczniom możliwość doświadczenia globalnego wymiaru i pokazali, że wiedza w projekcie jest interdyscyplinarna.

W ramach pierwszego działania uczniowie pracowali w grupach krajowych i tworzyli gry, quizy i prezentacje na temat swoich miast oraz okolicznej flory i fauny. Materiały zostały zebrane i udostępnione partnerom w książce online. Uczniowie stworzyli wnikliwe prezentacje polityki środowiskowej i działań realizowanych w ich kraju, regionie i szkole. Następnie uczniowie opracowali wspólnie plakaty i materiały promocyjne: jeden z partnerów stworzył rysunek, a drugi uzupełnił go treściami takimi jak slogany i tekst w języku obcym.

W celu poprawy własnego śladu ekologicznego uczniowie przygotowali ankietę, aby poznać ślad ekologiczny swoich partnerów i przeanalizowali wyniki. To ćwiczenie pokazało uczestnikom, jaki wpływ na ekosystem ma ich styl życia i zapewniło dobrą podstawę do refleksji nad możliwymi zmianami w zachowaniu prowadzącymi do bardziej zrównoważonego stylu życia. Następnie, w międzynarodowych zespołach, uczniowie wspólnie opracowali kodeks postępowania - wspólne przepisy dla eko-obywateli uzupełnione zdjęciami i infografikami w języku hiszpańskim i angielskim wyjaśniające, jak angażować się w działania proekologiczne.

Na koniec, w międzynarodowych zespołach, uczniowie stworzyli wspólną kreskówkę w języku angielskim i hiszpańskim, a każda z grup zaproponowała pomysł, który posłużył za temat do kreskówki. Uczniowie pracowali z zastosowaniem metodologii pisania zespołowego. Następnie inna grupa przekształciła tekst w kreskówkę. Uczniowie korzystali z różnych narzędzi teleinformatycznych: Pixton, Canva, aplikacje do tworzenia komiksów i inne.

W celu podniesienia świadomości, uczniowie zorganizowali stoiska i sesje informacyjne na temat wyzwań ekologicznych w szkole i społeczności lokalnej, zaangażowali się w działania związane z recyklingiem i stworzyli filmy wideo i blogi w języku ojczystym, a nawet udzielili wywiadów lokalnej gazecie.

Kraje: Francja, Włochy, Hiszpania, Turcja

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/42698/pages/ page/253693 Narzędzia: Pixton, Canva, Google Docs, PictraMap, Padlet, Tricider, Quizizz

ROZDZIAŁ 2: WŁĄCZENIE EDUKACJI O ZMIANACH KLIMATU DO PROGRAMÓW NAUCZANIA

35

SZKOŁY ZAWODOWE

17. ZOE W ramach tego projektu uczniowie badali, jak zrównoważone może być życie w ich miastach. Pracując w międzynarodowych grupach uczyli się o zrównoważonej produkcji żywności, energii, edukacji i gospodarce.

Chociaż praca uczniów koncentrowała się na ich lokalnym środowisku, współpracowali z uczniami z zagranicy, aby wymienić się pomysłami i uczyć się od siebie nawzajem.

W międzynarodowych zespołach uczniowie zgłębiali i omawiali następujące kwestie: — Czym jest zrównoważoność [sic!]? Temat ten doprowadził do debaty przez Tricider i wymiany poglądów.

— Jak bardzo jesteś eko? Zespół stworzył ankietę, podczas gdy inni ją wypełniali i porównywali odpowiedzi.

Każda z grup zmapowała obszar pod względem 4 elementów zrównoważonego rozwoju: przemysł rolno-spożywczy, sektor energetyki, ekonomia i edukacja. Uczniowie zrobili zdjęcia i stworzyli wspólną krótką definicję odpowiadając na pytanie „Czy fotografia opisuje zrównoważone działanie?”. Następnie uczniowie opracowali quiz i podzielili się informacjami z rówieśnikami. Międzynarodowe zespoły uczniów zrobiły zdjęcia i napisały na Padlecie krótkie teksty określające czy działanie na nim przedstawione „jest zrównoważone, czy nie” . Używając tych zdjęć stworzyli quiz.

Na koniec, przechodząc od dyskusji do działania, uczniowie przeprowadzili refleksję i wspólnie opracowali różne rezultaty, aby promować świadomość zrównoważonych działań w swoich społecznościach. Działania te obejmowały zaprojektowanie wspólnego plakatu promującego stosowanie toreb z recyklingu zamiast toreb plastikowych oraz stworzenie pojemników do zbiórki papieru w szkołach.

Uczniowie podnosili również świadomość w swoich szkołach: stworzyli graffiti na temat celów zrównoważonego rozwoju, nagrali audycję radiową, zebrali jedzenie i ubrania i przekazali je do miejskiego ośrodka pomocy, zebrali i rozdali książki oraz zbudowali małą darmową bibliotekę dostępną dla społeczności lokalnej. Wreszcie, wszystkie działania, badania i spostrzeżenia dotyczące projektu zostały zebrane we wspólnym e-booku, który służy jako przewodnik i dobry przykład dla innych uczniów i szkół.

Kraje: Francja, Grecja.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/46518/home Narzędzia: Tricider, Issuu, Padlet, Photolangage, Dotstorming, GroDebat

36

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

18. Esc@pe G@me Projekt został opracowany z udziałem uczniów pracujących w szkole zawodowej (głównym przedmiotem nauczania była elektryka). Uczniowie współpracowali w międzynarodowych zespołach nad różnymi zagadnieniami: turbiną wiatrową, produkcją energii elektrycznej, środkami transportu, zużyciem energii elektrycznej w domach oraz dyrektywą w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.

Uczniowie w każdym zespole opracowali zagadki na temat, do którego zostali przydzieleni: grę pamięciową online, grę Milionerzy, puzzle online, zagadki obrazkowe i krzyżówkę. Po przeprowadzeniu działań opracowanych przez każdy zespół powstała wspólna gra typu escape room, w której gracze musieli odpowiadać na pytania i rozwiązywać zagadki, aby móc przejść dalej. Zagrała każda klasa i zebrano dodatkowe informacje na temat produkcji energii elektrycznej w każdym regionie, źródeł energii, jak przejść do czystej energii i inne.

Grając w realu, uczniowie w każdej klasie musieli rozwiązywać prawdziwe problemy związane z energią, odgrywając role osób odpowiedzialnych za podejmowanie decyzji.

Na przykład, mieli do zrealizowania następujące zadanie: „Jest 1 czerwca 2022 roku.

Pracujecie w urzędzie miasta. Macie tylko 20 minut na sfinalizowanie globalnego projektu dotyczącego zrównoważonego rozwoju miasta. Jak wiecie, na mocy nowej dyrektywy europejskiej ustanowiono nowe zasady dla wszystkich miast w Europie. W ciągu dwudziestu minut musicie przekazać swoje cele delegacji europejskiej. Musicie zrealizować pięć projektów. Tytuły tych pięciu projektów i instrukcje umieszczono na każdym stole. Podzielcie się na pięć grup, tak aby każda realizowała jeden projekt".

To ćwiczenie skłoniło uczniów do zajęcia się następującymi problemami: jak zbudować turbinę wiatrową, jak usprawnić transport w mieście, jak podnieść świadomość inteligentnego zużycia energii w domu, jak poprawić wydajność energetyczną nowych budynków, jak wprowadzić w życie plan czystej energii w mieście. Każda z drużyn otrzymała podpowiedzi w postaci linków i podręczników, wraz z odpowiedziami zebranymi podczas wirtualnej gry typu escape room.

Kraje: Francja, Polska, Hiszpania.

Link do TwinSpace https://twinspace.etwinning.net/45544/pages/ page/266847 Narzędzia: Padlet, LearningApps

ROZDZIAŁ 2: WŁĄCZENIE EDUKACJI O ZMIANACH KLIMATU DO PROGRAMÓW NAUCZANIA

37

KLASY W AKCJI Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

Rozdział Umożliwienie dzieciom przeciwdziałania zmianom klimatu przez edukację

1. Rola młodzieży w działaniach na rzecz klimatu Alessandra Pertot Specjalista ds. informacji i komunikacji Komisja Europejska Dyrekcja Generalna ds. działań w dziedzinie klimatu

Laura Maanavilja Specjalista ds. informacji i komunikacji Komisja Europejska Dyrekcja Generalna ds. działań w dziedzinie klimatu

Jak pokazały protesty w szkołach i marsze klimatyczne, które odbyły się w ciągu minionego roku, europejska młodzież coraz bardziej angażuje się w walkę z globalnym ociepleniem. Ci młodzi ludzie, którzy obecnie wychodzą na ulice i w kontekście kryzysu COVID-19 kontynuują swoje zaangażowanie na rzecz zrównoważonej przyszłości, w 2050 r. będą dorośli. Dla nich gra o zmianę klimatu i kształtowanie społeczeństwa, w którym chcą żyć, toczy się o najwyższą stawkę.

W całej UE obywatele są bardzo zaniepokojeni zmianami klimatu i popierają działania mające na celu przeciwdziałanie im (badanie Eurobarometr dotyczące zmian klimatu15).

Co więcej, badanie16 przeprowadzone w marcu 2019 r. wykazało wzrost świadomości klimatycznej i zaangażowania politycznego wśród Europejczyków w wieku 15-30 lat, przy czym trzy czwarte z nich uczestniczyło w jakimś zorganizowanym ruchu. Zapytani „Jak budować silniejszą, bardziej zjednoczoną Europę?”, ponad dwie trzecie respondentów wskazało ochronę środowiska i przeciwdziałanie zmianom klimatu jako priorytety. Wiele osób uważa również, że szkoły powinny poświęcać więcej uwagi zmianom klimatu, środowisku naturalnemu i zachowaniom przyjaznym dla środowiska. Edukacja jest zasadniczym elementem globalnej reakcji na zmiany klimatu. Pomaga młodym ludziom zrozumieć skutki globalnego ocieplenia i przeciwdziałać nim, inspiruje do działania i pielęgnuje umiejętności społeczne i osobiste, które umożliwią młodym ludziom nie tylko zrozumienie, czym są zmiany klimatu, lecz również zmianę własnych zachowań i działań w celu ograniczenia ich skutków i podjęcie aktywnej postawy obywatelskiej przyczyniającej się do sprostania wielkim wyzwaniom społecznym. Instytucje UE starają się dotrzeć do następnego pokolenia, aby poznać punkt widzenia młodych ludzi i zapewnić im głos w dyskusji na ten pilny temat. Zaangażowanie społeczeństwa ma decydujące znaczenie dla zaszczepienia nowej kultury skupienia na klimacie, świadomości i motywacji do działań na rzecz klimatu, zbliżając do siebie obywateli, przemysł, społeczeństwo obywatelskie i władze na wszystkich szczeblach. Działania te leżą u podstaw Europejskiego Paktu na rzecz Klimatu17, który ma na celu zaangażowanie obywateli i społeczności w działania na rzecz klimatu i środowiska poprzez podnoszenie świadomości, inicjowanie działań oraz wspieranie wymiany i współpracy. Europejski Pakt na rzecz Klimatu będzie opierał się na istniejących działaniach i wzmacniał je oraz uruchamiał i obejmował nowe, oferując możliwości uczenia się, wymiany, współtworzenia i współpracy. UE zapewnia młodym ludziom i organizacjom młodzieżowym różne możliwości finansowania.

15 Eurobarometer 490 o zmianach klimatu: https://ec.europa.eu/clima/sites/clima/files/support/docs/report_2019_en.pdf 16 Flash Eurobarometer 478: Jak zbudować silniejszą, bardziej zjednoczoną Europę? Poglądy młodych ludzi: https://ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion/index.cfm/survey/getsurveydetail/instruments/flash/surveyky/2224 17 https://ec.europa.eu/clima/policies/eu-climate-action/pact_en 18 https://europa.eu/youth/solidarity

40

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

Chociaż inicjatywy te obejmują szersze zagadnienia niż tylko zmiany klimatu, możliwa jest realizacja projektów poświęconych temu zagadnieniu w ramach następujących programów:

EUROPEJSKI KORPUS SOLIDARNOŚCI18:

Inicjatywa oparta na wolontariacie, która pozwala młodym ludziom wnieść praktyczny wkład w różne dziedziny, w tym w ochronę środowiska. Program jest skierowany do młodych ludzi w wieku 17-30 lat.

WYMIANY MŁODZIEŻY W RAMACH PROGRAMU ERASMUS+19: Program umożliwia grupom młodych ludzi w wieku 13-30 lat z różnych krajów spotkania, wspólne mieszkanie i pracę nad krótkoterminowymi projektami (5-21 dni).

PROGRAM ERASMUS+ DLA SZKÓŁ:

Praktyczny poradnik dla dyrektorów szkół20 zapewnia wsparcie i demonstruje korzyści, jakie szkoła może odnieść z wnioskowania o realizację projektów w ramach programu Erasmus+ oraz prezentuje wiele możliwości dostępnych dla nauczycieli, uczniów i pracowników szkoły, w tym eTwinning! Instytucje UE dysponują również mechanizmami dialogu z młodymi ludźmi, w ramach Dialogu UE z młodzieżą21dialogu z obywatelami22 i innych inicjatyw.

Wśród istniejących działań skierowanych do młodzieży i nauczycieli chcielibyśmy wspomnieć czasopismo23 i interaktywną stronę internetową pn. Our planet, our future [Nasza planeta, nasza przyszłość]24 skierowane do młodzieży w wieku 11-16 lat i dostępne we wszystkich językach UE.

19 https://ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/opportunities/individuals/young-people/youth-exchanges_en 20 https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/9d7d8c4f-13c0-11e9-81b4-01aa75ed71a1 21 https://europa.eu/youth/EU/have-your-say/eu-youth-dialogue_en 22 Highlights of Young Citizens Dialogue in Sibiu, 8 May 2019: https://audiovisual.ec.europa.eu/en/video/I172131?lg=OR&sublg=undefined and Youth Dialogue at COP25 in Madrid, 12 December 2019: https://ec.europa.eu/info/ events/citizens-dialogues/citizens-dialogue-madrid-executive-vice-president-frans-timmermans-european-green-deal2019-dec-12_en 23 https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/6af369ed-6221-11e8-ab9c-01aa75ed71a1 24 https://ec.europa.eu/clima/sites/youth

ROZDZIAŁ 3: UMOŻLIWIENIE DZIECIOM PRZECIWDZIAŁANIA ZMIANOM KLIMATU PRZEZ EDUKACJĘ

41

2. Co uczniowie myślą o zmianach klimatu?

Zmiany klimatu już tu są. W miarę jak ich wpływ będzie się nasilał wraz z upływem czasu, to właśnie współczesne dzieci i młodzież będą musiały stawić czoła najgorszym skutkom. Ale nie jesteśmy biernymi ofiarami, zaczęliśmy aktywnie działać. Jednym z przykładów jest Greta Thunberg. W 2018 roku 15-letnia Szwedka zapoczątkowała globalny ruch młodzieży w wieku szkolnym domagając się od rządów zintensyfikowania wysiłków na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu. Teraz miliony maszerują, by zademonstrować swoje poparcie.

Młodzi ludzie na całym świecie wykorzystują swoje umiejętności, aby opowiedzieć się za działaniami na rzecz klimatu, poprzez edukację, naukę, technologię.

ANDREI-ANTONIE, 11 LAT, RUMUNIA

Jako grupa wspólnie realizująca ważną misję SAVING OUR PLANET [ochrona naszej planety], zaprojektowaliśmy i zbudowaliśmy RISPARMIOMETRO, narzędzie do pomiaru naszych dobrych zachowań na rzecz Planety Ziemi. To działanie w ramach konkursu, który zaproponowaliśmy innym klasom.

GRUPA UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ, WŁOCHY

Musimy zadbać o planetę, bo mamy ją tylko jedną. Im później zaczniemy działać, tym więcej będzie nas to kosztować.

ERIKA, 9 LAT, HISZPANIA

42

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

To się dzieje naprawdę i dzieje się już teraz.

Udowodniono, że spowodowane działalnością człowieka zmiany klimatu zwiększają ryzyko powodzi i ekstremalnych opadów, fal upałów i pożarów lasów, co ma wpływ na ludzi, zwierzęta i środowisko. Przyszłość też nie wygląda optymistycznie. Jeśli nie zrobimy nic z tym problemem, będzie jeszcze gorzej. Dobra wiadomość jest taka: Nie jesteśmy sami. Ludzie, społeczności, miasta, przedsiębiorstwa, szkoły, grupy wyznaniowe i inne organizacje podejmują działania. Walczymy tak, jakby nasze życie od tego zależało - bo tak jest.

1. Zjednoczmy się na rzecz odważnych działań na rzecz klimatu.

2. Używajcie energii mądrze - i oszczędzajcie pieniądze!

3. Naładujcie się z odnawialnych źródeł energii.

4. Jedzcie dla planety stabilnej klimatycznie.

5. Zacznijcie rozmowę o klimacie.

6. Zatroszczcie się o to, aby wasz dojazd do szkoły był bardziej przyjazny środowisku.

NIL, 16 LAT, WIELKA BRYTANIA

Wszyscy żyjemy na jednej planecie. Ziemia dała nam życie i wszystko, czego do niego potrzebujemy. Więc myślę, że powinniśmy się nią bardziej zainteresować i zadbać o nią.

Nie zanieczyszczajcie planety, przetwarzajcie odpady, ograniczcie uwalnianie szkodliwych gazów, nie używajcie tworzyw sztucznych, nie wycinajcie lasów i tak dalej. Im więcej osób się zaangażuje, tym bardziej skutecznie będziemy pomagać naszej wyjątkowej planecie.

VANESA, 10 LAT, SŁOWACJA

ROZDZIAŁ 3: UMOŻLIWIENIE DZIECIOM PRZECIWDZIAŁANIA ZMIANOM KLIMATU PRZEZ EDUKACJĘ

43

Zmiany klimatu są skomplikowane i wieloaspektowe.

Potrzebujemy edukacji, zbieramy dane i wyniki badań prowadzonych przez ekspertów i znajdujemy alternatywy dla złych praktyk, które stosujemy obecnie. W przyszłości będziemy dorosłymi, a współczesna edukacja stanowi stabilny grunt dla innowacyjnych pomysłów, które zmienią nudną teraźniejszość w pełną nadziei przyszłość.

UCZ SIĘ, MYŚL, WPROWADZAJ INNOWACJE. CHRISTOS, 14 LAT, GRECJA

Zmiany klimatu to ogromny problem, który wpływa na nasze życie.

Osobiście uważam, że młodzi ludzie powinni podjąć działania w celu powstrzymania zmian klimatycznych. Jeśli nie zaczniemy działać, kolejne pokolenia będą podążać za naszym złym przykładem, a zmiany klimatu będą jeszcze większe. Powinniśmy motywować ludzi wokół siebie do recyklingu. Powinniśmy mniej używać plastiku i spędzać więcej czasu w środowisku naturalnym. Powinniśmy sami uprawiać jedzenie i nie wyrzucać go.

Moglibyśmy zwrócić większą uwagę na ubrania, które nosimy i rzeczy, których używamy.

IRIS, 17 LAT, CHORWACJA

Nie każdy może zrobić wszystko, ale najważniejsze, że robimy wszystko, co w naszej mocy, aby pomóc uratować naszą ziemię. Choć skutki zmian klimatu wydają się ponure, wciąż jest nadzieja. Nie używaj plastikowych słomek! Używaj toreb wielokrotnego użytku! Posadź drzewo!

Zużywaj mniej prądu! To jest proste!

ALINA, 11 LAT, RUMUNIA

44

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

Podczas gdy my jesteśmy zaabsorbowani [pandemią] Covid-19 i izolacją, Ziemia i natura mają szansę uleczyć się same. Ze względu na nasze postawy, takie jak spalanie paliw kopalnych, wycinanie drzew, zmiany klimatu stały się ogromnym problemem. Ale niestety, nadal nie dbamy o to zbytnio, jesteśmy zmartwieni tylko przez chwilę, a następnie mówimy, że nie możemy nic zrobić. Co się stanie, jeśli wszyscy zdecydują, że nawet najmniejsze działanie może pomóc? Musimy myśleć o naszej przyszłości. Nawet jeśli posadzisz jedno drzewo lub po prostu pojedziesz rowerem do pracy, zrobisz sobie przysługę i jeśli wszyscy to zrobią, nasz świat zostanie ocalony. Każdy może coś zrobić, każdy może podjąć działanie!

SIMAY,14 LAT, FRANCJA

Zmiany klimatu to gwałtowne zmiany pogody i warunków klimatycznych. Martwię się, bo mieszkam nad brzegiem morza i część mojego kraju może zniknąć.

Wyzwania polegają na unikaniu klęsk żywiołowych, takich jak tsunami. Mogę przetwarzać odpady i oszczędzać wodę, ale młodzi ludzie nie mogą wiele zrobić, jeśli dorośli się źle zachowują.

Podczas projektu eTwinning dużo rozmawialiśmy na temat zmian klimatu i teraz wiemy, że każdy z nas może coś zrobić dla lepszej przyszłości. Recykling, ograniczanie, zastanowienie się przed działaniem i ponowne wykorzystanie powinny być praktyką, którą możemy zastosować w naszym codziennym życiu w domu, szkole, wszędzie. Proste kroki mogą mieć ogromne znaczenie, jeśli wszyscy będziemy zaangażowani i okażemy troskę.

LITO, 14 LAT, GRECJA

GABRIEL, 11 LAT, PORTUGALIA

ROZDZIAŁ 3: UMOŻLIWIENIE DZIECIOM PRZECIWDZIAŁANIA ZMIANOM KLIMATU PRZEZ EDUKACJĘ

45

3. Sugerowane działania w ramach eTwinningu Uświadamianie problemów związanych ze zmianami klimatu i zrozumienie ich znaczenia w młodym wieku jest najlepszym sposobem na zmianę zachowań i postaw. Pierwszym krokiem do podjęcia działań jest uzyskanie informacji.

Zrozumienie tych zjawisk jest niezbędne, aby pomóc nam podejmować decyzje i rozpoznać dostępne możliwości. Uczniowie i nauczyciele muszą uzyskać wszystkie informacje na temat przyczyn, skutków i reakcji na zmiany klimatu. Posiadanie informacji może prowadzić do podjęcia działań. Następnie uczniowie mogą informować innych o wpływie klimatu prowadząc rozmowy, pisząc listy, uczestnicząc w spotkaniach rady gminy i głosując.

W poprzednim rozdziale przedstawiliśmy przykłady projektów eTwinning, które dotyczyły tematów związanych ze zmianami klimatu i wyzwaniami środowiskowymi, przed którymi stoimy. Dostępnych jest wiele działań związanych ze zmianami klimatu, które mogą być realizowane w ramach różnych przedmiotów, od nauki po sztukę i technologię. Poniżej przedstawiamy kilka propozycji działań, które można przeprowadzić we współpracy z partnerami w programie eTwinning.

Unikaj zbędnych zakupów Użyj powtórnie Utylizuj

GRUPA WIEKOWA 4-10 LAT

NARZĘDZIA Dotstorming

Uczniowie rozmawiają o znaczeniu recyklingu i wprowadzają recykling do szkoły. Wymieniają przedmioty, które wyrzucają i zastanawiają się, jak można je jeszcze wykorzystać. Nauczyciele uruchamiają trzy TwinBoardy i proszą uczniów o dodanie pomysłów na to, jak można ponownie wykorzystać pudełko na płatki śniadaniowe, plastikową butelkę po detergencie i karton, w który była zapakowana ich najnowsza zabawka. Uczniowie muszą pomyśleć o kreatywnych rozwiązaniach i podać co najmniej 100 pomysłów na każdy przedmiot.

Po zakończeniu tego ćwiczenia nauczyciele proponują uczniom mały konkurs. Muszą obmyślić i stworzyć z rodzicami nową rzecz poprzez recykling przedmiotów, które w przeciwnym razie wyrzuciliby. Nauczyciele organizują małą wystawę w szkole i zapraszają do udziału w niej rodziców, uczniów i nauczycieli. Wszyscy odwiedzający otrzymują listę przedstawiającą wszystkie wystawione przedmioty i mają zagłosować na trzy z nich, które najbardziej im się podobały biorąc pod uwagę: kreatywne wykorzystanie materiału i użyteczność nowego przedmiotu. Głosowanie wyłania trzech zwycięzców, a zdjęcia trzech zwycięskich prac są przesyłane na TwinSpace. Kiedy wszyscy partnerzy załadują zwycięskie prace, uczniowie wszystkich szkół głosują na swoje ulubione. Znów zostaje wyłoniony zwycięzca (zwycięzcy), który otrzymuje niewielką nagrodę.

46

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

Nasze bio-ogródki warzywne

GRUPA WIEKOWA 6–12 lat

NARZĘDZIA Tricider Pictochart

Uczniowie najpierw sprawdzają w Internecie skąd pochodzi żywność i jak zmienia się system produkcji żywności. Podczas spotkania online uczniowie rozmawiają o wartości uprawy własnego ogródka warzywnego, określają praktyki związane z organiczną uprawą oraz postanawiają założyć własny ogród w szkole. Korzystając z forum na TwinSpace lub innego narzędzia, proponują warzywa, które mogą uprawiać w swoich krajach, biorąc pod uwagę ich zapotrzebowanie na: powietrze, wodę, światło, temperaturę, przestrzeń. Przeprowadzają również badania i sprawdzają, które rośliny dobrze rosną obok siebie. Wybierają niektóre warzywa, które rosną we wszystkich krajach partnerskich i opcjonalnie dodatkowe. Wszystkie materiały gromadzą w internetowym poradniku ogrodniczym, wraz z informacjami na temat sadzenia warzyw. Każda klasa partnerska: — Narysuje plan ogrodu wraz z rozmieszczeniem/wymiarami grządek — Przygotuje harmonogram sadzenia roślin: co trzeba kiedy posadzić. W ciągu roku, szkoły partnerskie dzielą się swoimi planami przedstawiając różne wykresy i przedstawiają pomysły na temat zbiorów i tego, co zrobią ze swoimi warzywami, np. stworzą książkę z bioprzepisami, sprzedadzą je, zorganizują w szkole targ produktów bio, na którym podzielą się swoją wiedzą i poinformują więcej osób o wartości bio-ogrodu, prześlą swoje produkty do siebie nawzajem.

Wyrabianie nawyków proekologicznych

GRUPA WIEKOWA 5–12 LAT

NARZĘDZIA Tricider Canva, TwinBoard

Nauczyciele rozmawiają z uczniami na temat zmian klimatu i tego, jak możemy budować pozytywne nawyki ekologiczne. Uczniowie wyszukują informacje w różnych zasobach i organizują burzę mózgów na temat codziennych czynności, które mogą podejmować, aby pomóc środowisku. Gdy wszystkie kraje partnerskie wniosą swój wkład, nauczyciele podzielą uczniów na międzynarodowe zespoły, które wybiorą jeden z poniższych tematów: — Recykling — Oszczędzanie energii — Zużycie wody — Nawyki żywieniowe W każdym zespole uczniowie muszą wybrać 5-6 ekologicznych nawyków związanych np. z oszczędzaniem energii: Po naładowaniu telefonu komórkowego wyjmuję wtyczkę z gniazdka. Wszystkie ekologiczne nawyki zostaną zebrane w tabelę na TwinSpace. Taka tabela może zostać opracowana w klasie i/lub przygotowana przez każdego ucznia w ramach pracy domowej. Pod koniec tygodnia dzieci muszą sprawdzić, czy nabrały nowych nawyków, odhaczając daną czynność w odpowiednim polu. Co miesiąc, zgodnie z wpisami w tabelach, uczeń, który wykazał się najbardziej ekologiczną postawą zostanie nagrodzony (każdemu działaniu przypisano określoną ocenę). Uczniowie mogą również rozpowszechniać tabelę wśród swoich rówieśników w szkole.

ROZDZIAŁ 3: UMOŻLIWIENIE DZIECIOM PRZECIWDZIAŁANIA ZMIANOM KLIMATU PRZEZ EDUKACJĘ

47

Poznajemy różne rodzaje zanieczyszczeń

GRUPA WIEKOWA 5–12 lat

NARZĘDZIA TwinBoardCanva AdobeConnect

Nauczyciele albo rozmawiają z młodszymi uczniami o różnych rodzajach zanieczyszczeń, a starsi uczniowie sami wyszukują i przedstawiają informacje w klasie. Podczas spotkania online, każda klasa partnerska wybiera i opisuje jeden rodzaj zanieczyszczenia: powietrza, wody, gruntu, światłem, hałasem.

Następnie uczniowie pracują w międzynarodowych zespołach (jeśli mają 8 lub więcej lat) i przedstawiają rozwiązania dla jednego rodzaju zanieczyszczeń.

Uczniów można podzielić na pięć zespołów: 1. Zanieczyszczenie powietrza, 2. Zanieczyszczenie gruntu, 3. Zanieczyszczenie wody 4. Zanieczyszczenie światłem i 5. Zanieczyszczenie hałasem. Rezultatem pracy może być TwinBoard, plakat lub krótki film wideo. Na koniec, każdy z partnerów wybiera jeden rodzaj zanieczyszczeń i z wykorzystaniem zebranych materiałów pracuje nad stworzeniem gry (planszowej albo online). Gra planszowa może mieć format znanej gry Węże i drabiny i wykorzystywać zebrane informacje, np. „Zostawiłeś zapalone światło w swoim pokoju i poszedłeś do salonu, cofnij się o 3 pola.”

W przypadku gier planszowych, partnerzy mogą przygotować gry dla wszystkich i wysłać je do szkół pocztą.

Czym są zmiany klimatu?

GRUPA WIEKOWA 7-15 LAT

NARZĘDZIA MeetingWords AdobeConnect

Uczniowie dzielą się na międzynarodowe grupy składające się z 4-6 osób. Każda grupa otrzymuje link do wspólnego dokumentu. Podczas spotkania online grupy pracują równolegle i spisują pomysły na temat zmian klimatu. Uczniowie mają 10 minut na uzupełnienie listy bez powtarzania tych samych pomysłów. Po upływie tego czasu nauczyciele sprawdzają, który zespół opracował najwięcej pomysłów. Nauczyciele gratulują uczniom, jak dużo już wiedzą, a następnie przedstawiają im różnicę między klimatem a pogodą, uczą o efekcie cieplarnianym i wyjaśniają dlaczego klimat się ociepla. Wszystkie grupy układają i zapisują w tym samym dokumencie pytania, na temat zmian klimatu, np.: Jak zmiany klimatu wpłyną na mnie? Na kogo jeszcze będą miały wpływ? Kto jest za to odpowiedzialny? Co mogę zrobić w tej sprawie? Dlaczego poziom morza się podnosi? itd. Sesja online dobiega końca, a uczniowie mają czas na dodanie kolejnych pytań do czasu realizacji kolejnego ćwiczenia.

48

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

Ludzie przyczyniają się do zmian klimatu

GRUPA WIEKOWA 7-15 lat

NARZĘDZIA TwinBoard Pictochart Canva Postermywall

Uczniowie pracują w grupach 4-6 osobowych. Każda grupa wybiera jeden z poniższych tematów: — Jak wygląda nasz dzień — Podróż puszki aluminiowej — Podróż bochenka chleba Uczniowie powinni zapisać na TwinBoardzie albo wszystkie czynności, które wykonują od momentu przebudzenia, albo procesy związane z uzyskaniem aluminiowej puszki lub bochenka chleba w papierowej torbie. Zespoły współpracują nad stworzeniem wykresu z wykorzystaniem zdjęć i tekstu. Mogą również stworzyć plakaty. Po umieszczeniu wszystkich plakatów na TwinBoardzie, każda grupa otrzymuje plakat innej grupy i zastanawia się, które działania lub procesy związane są z paliwami kopalnymi i tym samym przyczyniają się do emisji dwutlenku węgla i zmian klimatu.

Na przykład, do prysznica potrzebujemy gorącej wody, która jest podgrzewana gazem lub elektrycznością. Większość zużycia energii zasadza się na paliwach kopalnych, które nie są odnawialnymi źródłami energii.

Zmiany klimatu i ich skutki

GRUPA WIEKOWA 7-15 LAT

NARZĘDZIA Mindmeister Mindmup

W każdej klasie partnerskiej nauczyciel przedstawia uczniom grę. Uczniowie stoją w kręgu trzymając piłkę. Nauczyciel prosi, aby zastanowili się nad małym zdarzeniem, które może pójść nie po ich myśli w ciągu dnia, np. budzik nie zadzwonił. Każdy uczeń musi zastanowić się, jakie będą tego konsekwencje i podnieść rękę. Uczeń, który złapie piłkę mówi o konsekwencjach, np. „Nie mam czasu na śniadanie”. Następnie uczniowie zastanawiają się, jakie będą kolejne konsekwencje, np. „Jestem głodny”. Gra toczy się dalej, dopóki uczniom nie zabraknie pomysłów na dalsze konsekwencje. Powtarzają taki sam scenariusz, ale tym razem pierwsze słowa to „Klimat się zmienia”. Następnie wraz z partnerami pracują nad internetową mapą myśli, na której tworzą koło konsekwencji klimatycznych (mapa myśli), np. zmiany klimatu > wzrost temperatury powietrza i poziomu morza > powodzie > ludzie tracą domy itd.

ROZDZIAŁ 3: UMOŻLIWIENIE DZIECIOM PRZECIWDZIAŁANIA ZMIANOM KLIMATU PRZEZ EDUKACJĘ

49

Historie ludzi z całego świata ze zmianami klimatu w tle

GRUPA WIEKOWA 12-17 LAT

NARZĘDZIA TwinBoard MeetingWords

Uczniowie szukają w Internecie prawdziwych historii ludzi, którzy ucierpieli w wyniku zmian klimatu, np. z powodu suszy, erozji, braku żywności, powodzi. Przykłady tych historii zamiszczają na TwinBoardzie. Następnie uczniowie w grupach międzynarodowych wybierają jedną z historii. Jeden z partnerów przygotowuje się do przeprowadzenia wywiadu i opracowuje pytania, które chciałby zadać osobie, która ucierpiała z powodu zmian klimatu. Drugi partner odgrywa rolę osoby, która została dotknięta zmianami klimatu i musi odpowiedzieć na te pytania. Każda grupa zdecyduje, czy wywiad będzie mieć formę pisemną, czy też będzie chciała nagrać wspólne wideo. Wszystkie rezultaty zostaną udostępnione na TwinSpace, a uczniowie będą mieli okazję zobaczyć pracę kolegów, skomentować ją, a nawet dodać pytania. Mogą również kontynuować działanie, wybierając jeden z wywiadów, aby stworzyć krótkie opowiadanie, artykuł, wpis do pamiętnika lub wiersz opisujący uczucia osoby, która ucierpiała z powodu zmian klimatu.

Działajmy!

GRUPA WIEKOWA 8-17 LAT

NARZĘDZIA Tricider MeetingWords

W ramach tego ćwiczenia uczniowie planują działania, aby przeciwdziałać zmianom klimatu. Nauczyciele przedstawiają 4 kategorie działań: — Podnoszenie świadomości: dzielenie się z innymi wiedzą o wpływie zmian klimatycznych — Prowadzenie kampanii: wywieranie presji na osoby odpowiedzialne za podejmowanie decyzji, aby zrobiły wszystko, co w ich mocy, by ograniczyć emisje gazów cieplarnianych i wspierać społeczności w realizacji tych decyzji — Podejmowanie działań proekologicznych: wprowadzenie w życie działań mających na celu zmniejszenie własnego śladu węglowego.

— Fundraising: zbieranie pieniędzy dla organizacji działających na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu.

Uczniowie wybierają jedną z kategorii i pracują w czterech międzynarodowych zespołach. Sporządzają listę działań, które porządkują i układają wg skali ważności.

Gdy skończą, dzielą się listami z innymi uczniami, którzy również głosują na różne działania. Szkoły partnerskie wybierają działanie, które zostało najwyżej sklasyfikowane w każdej kategorii i planują, jak mogą je wdrożyć w klasie lub w małych grupach.

Planowanie odbywa się we współpracy ze szkołami partnerskimi, a potrzebne zasoby tworzone są wspólnie.

50

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

Co wiemy o zmianach klimatu?

GRUPA WIEKOWA 15-19 LAT

NARZĘDZIA MeetingWords PowerPoint

Nauczyciele dzielą uczniów na małe międzynarodowe zespoły i udostępniają im wspólny dokument. Następnie proszą o ich o podanie definicji terminu „zmiany klimatu”. Dzięki temu uczniowie mogą aktywować wcześniejszą wiedzę i postawić dodatkowe pytania.

Uczniowie zapisują co wiedzą na pewno, co im się wydaje, co słyszeli, czego nie są pewni lub co chcą wiedzieć. Następnie czytają, co napisali ich rówieśnicy. Partnerzy ustalają datę i godzinę, kiedy uczniowie otworzą wspólny dokument i porozmawiają na czacie. Uczniowie piszą wspólnie podsumowanie swoich przemyśleń.

Przyczyny i skutki zmian klimatu

GRUPA WIEKOWA 15-19 LAT

NARZĘDZIA Adobe Connect MeetingWords Etherpad

Szkoły partnerskie tworzą roboczą definicję zmian klimatu. Następnie uczniowie zostają podzieleni na dwa międzynarodowe zespoły i pracują nad następującymi zagadnieniami: — Drużyna 1: Opiszcie przyczyny zmian klimatu — Drużyna 2: Opiszcie potencjalne skutki zmian klimatu Uczniowie zbierają w folderze na TwinSpace różne materiały źródłowe aby móc odpowiedzieć na następujące pytania: — Jak globalne zmiany wpłynęły na lokalny klimat i geografię miejsca, w którym mieszkacie?

— Jak zmiany te wpłynęły na mieszkańców?

— W jaki sposób ludzie dostosowują się do skutków zmian klimatu?

Rezultatem dla każdego zespołu jest wspólnie napisany artykuł i dobitne ilustracje.

Podczas spotkania online, każdy zespół może opowiedzieć jak pracował i czego się nauczył.

ROZDZIAŁ 3: UMOŻLIWIENIE DZIECIOM PRZECIWDZIAŁANIA ZMIANOM KLIMATU PRZEZ EDUKACJĘ

51

Tworzenie mapy zmian klimatu

GRUPA WIEKOWA 15-19 LAT

NARZĘDZIA Thinglink Canva Postermywall PowerPoint Prezi AdobeSpark

Zmiany klimatu, które powodują podnoszenie się poziomu mórz, prawdopodobnie spowodują zalanie wielu obszarów i spowodują ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak susze i fale upałów w innych miejscach. Uczniowie, pracując w międzynarodowych zespołach, wybierają po jednym kontynencie i badają jak zmiany klimatu wpłyną na jego różne regiony. Tworzą dokument przedstawiający wyniki tych badań i ładują go na interaktywną mapę świata. Kiedy już wszystkie międzynarodowe zespoły opublikują swoje prace, wybierają dokument innego zespołu i proponują w wideo/ prezentacji/ w formie plakatu, w jaki sposób rząd powinien przygotować się do tych zmian i jakie plany powinny być wprowadzone w życie.

Przedstawienie o zmianach klimatu

GRUPA WIEKOWA 7-12 LAT

NARZĘDZIA MeetingWords Colorilo

Uczniowie nakreślają fabułę przedstawienia, którego bohaterowie spotykają się z konsekwencjami zmian klimatu. Każdy z partnerów tworzy część opowieści, a kolejny ją kontynuuje. Kiedy scenariusz jest już gotowy, szkoły partnerskie decydują o scenografii, rekwizytach, dekoracjach i rozpoczynają próby wspólnej sztuki. Klasy partnerskie mogą zaprezentować swoją pracę w szkole, aby uświadomić rówieśników o konsekwencjach zmian klimatu.

Interaktywna gra o skutkach zmian klimatu

GRUPA WIEKOWA 10-15 LAT

NARZĘDZIA LearningApps, Kahoot, Quizziz

Po zdobyciu wystarczającej wiedzy na temat skutków zmian klimatu, uczniowie korzystają ze strony internetowej z aplikacjami edukacyjnymi i tworzą interaktywne gry dotyczące skutków zmian klimatycznych. Mogą tworzyć krzyżówki, gry polegające na dopasowaniu elementów, grę Milionerzy i inne. Mogą korzystać z różnych narzędzi do tworzenia quizów. Kiedy gry są już gotowe, zamieszczają je na TwinSpace dla szkół partnerskich.

Na późniejszym etapie gry można udostępnić większej liczbie odbiorców na stronach internetowych szkół.

52

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

Fakty i mity o zmianach klimatu

GRUPA WIEKOWA 15-19 LAT

NARZĘDZIA TwinBoard Padlet, Issuuu

Uczniowie wyszukują w Internecie przykłady błędnych przekonań na temat zmian klimatu. Oto kilka z nich: — Jakie globalne ocieplenie? Przecież zima w tym roku jest bardzo mroźna.

— To zwykłe wahania temperatury na Ziemi.

— I tak nic nie możemy z tym zrobić.

— Byłoby całkiem fajnie, jakby w naszym kraju było cieplej!

— Globalne ocieplenie jest spowodowane przez słońce.

— Atmosferyczna para wodna jest gazem, który zatrzymuje ciepło i to ona jest przede wszystkim odpowiedzialna za globalne ocieplenie.

—K limat zmieniał się wielokrotnie w odległej przeszłości, jeszcze zanim ludzie zaczęli spalać węgiel i ropę naftową, więc obecne ocieplenie nie może być spowodowane spalaniem paliw kopalnych.

Kiedy już wszyscy uczniowie przedstawią przykłady błędnych przekonań, muszą wybrać jeden z nich i wyjaśnić dlaczego stwierdzenie to nie jest prawdziwe oraz przedstawić naukowe dowody. Można opracować e-book, który zawiera zarówno błędne przekonania, jak i fakty. Uczniowie analizują błędne przekonania. Dlaczego niektórzy w to wierzą?

Na jakich dowodach się opierają? Jakie mają uzasadnienie? Na koniec uczniowie posługują się naukowymi dowodami, by obalić błędne przekonania.

Źródła energii

GRUPA WIEKOWA 15-19 LAT

NARZĘDZIA Prezi, PPT, Adobe Connect

Nauczyciele omawiają z uczniami zapotrzebowanie na energię potrzebną do codziennego życia, np. do zasilania komputerów, świateł, samochodów. Naukowcy zgadzają się co do tego, że spalanie paliw kopalnych uwalnia gazy cieplarniane, które powodują zmiany klimatu. Obecnie naukowcy potwierdzają wpływ zmian klimatu na grunty i rolnictwo, ekosystemy i lasy, obieg wody, duże miasta, środowisko przybrzeżne i morskie oraz na przemysł. Aby przyczynić się do zmniejszenia tych skutków i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, ważne jest, aby zdywersyfikować sposób pozyskiwania energii i dobrze ją wykorzystywać. Uczniowie w międzynarodowych grupach pracują nad przydzielonym im jednym źródłem energii: —N ieodnawialne źródła energii: benzyna, olej napędowy, propan, gaz ziemny, węgiel, energia jądrowa —E nergia odnawialna: energia wodna, biomasa, etanol, biodiesel, wiatr, energia geotermalna, energia słoneczna Każdy zespół szuka informacji na temat danego źródła energii i koncentruje się na następujących zagadnieniach: — Opis — Gdzie się znajduje?

— Jak jest przechowywane i uwalniane?

— Jak się go obecnie używa?

— Zalety i wady — Wpływ na środowisko naturalne —P rzyszłość tego źródła energii ROZDZIAŁ 3: UMOŻLIWIENIE DZIECIOM PRZECIWDZIAŁANIA ZMIANOM KLIMATU PRZEZ EDUKACJĘ

53

Każdy zespół stworzy prezentację przedstawiającą wyniki przeprowadzonej analizy.

Szkoły przeprowadzają serię webinarów, gdzie każdy z zespołów prezentuje swoją pracę i odpowiada na pytania kolegów. Po przedstawieniu wszystkich źródeł energii, uczniowie tworzą tabelę porównawczą i rozmawiają o znaczeniu różnorodności źródeł energii oraz proponują rozwiązania. Opcjonalnie kontynuują pracę obliczając swój ślad węglowy na wybranych stronach internetowych.

Festiwal filmowy dla klimatu

GRUPA WIEKOWA 12-19 LAT

NARZĘDZIA WatchTogether narzędzia do edycji filmów

Nauczyciele informują, że zostanie zorganizowany festiwal filmowy, podczas którego zostanie wyjaśnione na czym polegają zmiany klimatu i co ludzie mogą z tym zrobić. Festiwal filmowy może obejmować różne kategorie: filmy krótkometrażowe, animowane, dokumentalne. Uczniowie zostają podzieleni na międzynarodowe grupy, w zależności od ich zainteresowań. W każdej grupie decydują o tym, kto będzie odgrywał poszczególne role: scenarzysty, reżysera, aktorów, montażysty itd. Kiedy wszystkie filmy będą już gotowe, zostaną one zamieszczane na TwinSpace. Szkoły partnerskie ustalają dzień, w którym wszyscy mogą oglądać je jednocześnie i przekazywać swoje uwagi na żywo na czacie. Filmy są udostępniane na stronie internetowej szkoły, a publiczność głosuje na najlepszy film. Uczniowie i nauczyciele mogą ustalić różne kategorie: najlepsza reżyseria, najlepsza animacja, najlepszy scenariusz itp. Nagrodzone filmy mogą być rozpowszechniane w lokalnych mediach w celu zwiększenia świadomości zmian klimatu.

Pokój zagadek i zrównoważony rozwój

GRUPA WIEKOWA 15-19 LAT

NARZĘDZIA Genialy.ly

(matutoriale jak tworzyć pokoje zagadek online)

TwinBoard

Wykorzystując swoją wiedzę na temat zmian klimatu, uczniowie tworzą internetowy pokój zagadek. Scenariusze mogą być różne i uczniowie muszą zdecydować się, czy np. musisz wydostać z pokoju, zanim zaleje go powódź lub porwie cię szalony naukowiec i musisz rozwiązać wszystkie wskazówki, aby zapobiec zniszczeniu przez niego Ziemi.

Po uzgodnieniu scenariusza, przy użyciu wspólnego dokumentu, uczniowie pracują w międzynarodowych zespołach nad opracowaniem: — Filmu wideo wyjaśniającego fabułę — Różnych wskazówek/pytań/zagadek/szyfrowanych wiadomości i ich rozwiązań wszystkie na temat zmian klimatu — Końcowego wideo z gratulacjami dla tych, którzy doszli do rozwiązania w wyznaczonym czasie.

Gdy pokój zagadek jest gotowy, jest on testowany przez szkoły partnerskie, a następnie zostaje udostępniony innym klasom. Gdy w działaniach bierze udział wielu uczniów, można stworzyć więcej pokojów zagadek, a następnie wymieniać się nimi między różnymi zespołami. W takim przypadku uczniowie mogą przekazać kolegom swoją opinię/ocenę.

54

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

Organizacja Chronimy dzikie zwierzęta

GRUPA WIEKOWA 6-12 LAT

NARZĘDZIA Colorilo, Issuu, AnswerGarden, TwinBoard

Uczniowie są członkami fikcyjnej organizacji pn. „Chronimy dzikie zwierzęta”, a ich misją jest pomaganie innym zrozumieć współzależności między gatunkami żyjącymi na ziemi, w oparciu o przekonanie, że wszystkie żywe istoty są wartościowe i potrzebne. Za pomocą TwinBoardu uczniowie dzielą się informacjami o zagrożonym gatunku zwierząt, który ich interesuje.

Wyszukują informacje i odpowiadają na następujące pytania: — Czym się charakteryzuje ten gatunek?

— Jak wygląda jego siedlisko (habitat)?

— Dlaczego jest zagrożony?

— Jaką ochroną go objęto?

—Jak ten gatunek wpływa na środowisko i dlaczego to jest ważne?

Gdy wszystkie informacje zostaną zamieszczone na TwinSpace, uczniowie wybierają jeden gatunek i dodają ilustracje: zwierzę i jego siedlisko, a także komentarz, być może w formie cytatu. Na koniec wszystkie informacje i ilustracje są udostępniane w e-booku.

Działaj z moją szkołą

GRUPA WIEKOWA 4-19 LAT

NARZĘDZIA Materiały opracowane w trakcie realizacji projektu przy użyciu różnych narzędzi

Głównym celem tego działania jest upowszechnianie wiedzy zdobytej przez uczniów w ramach projektu dotyczącego zmian klimatu. Można wykorzystywać różne materiały powstałe w trakcie realizacji projektu. Uczniowie organizują dzień otwarty z okazji Światowego Dnia Ochrony Środowiska (5 czerwca), w szkole lub w jej otoczeniu.

Poniżej przedstawiamy kilka pomysłów na działania.

Uczniowie: — Tworzą plakaty i ulotki informujące społeczność o działaniach, jakie mogą podjąć — Śpiewają piosenkę ekologiczną, którą napisali wspólnie z partnerami — Organizują wystawę prac plastycznych, które stworzyli wraz z partnerami dzięki ponownemu wykorzystaniu przedmiotów — Organizują protest dotyczący zmian klimatu z wykorzystaniem własnych rowerów, aby pokazać alternatywne środki transportu — Organizują wideokonferencję z partnerami, aby zaprezentować szkołom rezultaty projektów. Mogą również zaprosić rodziców, przedstawicieli lokalnych społeczności, naukowców i ekspertów — Organizują krótkie warsztaty dla rówieśników na różne tematy, aby dzielić się umiejętnościami, które zdobyli podczas realizacji projektu eTwinning, np. warsztat artystyczny dotyczący tworzenia rzemiosła z materiałów z recyklingu — Przedstawiają swoje pomysły/rozwiązania prezydentowi/burmistrzowi miasta — Przesyłają do lokalnego radia nagrania audio z poradami na temat środowiska

ROZDZIAŁ 3: UMOŻLIWIENIE DZIECIOM PRZECIWDZIAŁANIA ZMIANOM KLIMATU PRZEZ EDUKACJĘ

55

Wnioski Alexandra Hanna Licht Specjalista ds. pedagogiki i monitoringu Centralne Biuro eTwinning

Nowy rozdział w historii ludzkości pisze się na naszych oczach.

W ostatnich latach przekonaliśmy się, że zmiany klimatu, klęski żywiołowe, pandemie i inne nieoczekiwane zdarzenia o charakterze globalnym i lokalnym nie są przypadkowe.

Są one najprawdopodobniej wynikiem działalności człowieka, która destabilizuje wrażliwą równowagę na Ziemi. Zmiany, których doświadczamy, nie wydarzą się w odległej przyszłości: one dzieją się tu i teraz, i dotyczą nas, naszych dzieci i społeczności. Widzimy, jak młodzi ludzie na całym świecie maszerują w protestach przeciw zmianom klimatu. Prowadzeni i inspirowani przez nastolatków, młodzi nie chcą już czekać aż dorośli podejmą decyzję. Domagają się zmian i konkretnych działań.

Społeczność naukowa wzywa rządy do przeciwdziałania zmianom klimatu, a wraz z ratyfikacją Paryskiego porozumienia klimatycznego (2015 r.) społeczność międzynarodowa oficjalnie przyjęła jego ambitne cele. Reakcja UE na zmiany klimatu oraz niedawno ogłoszony Europejski Zielony Ład pokazują, że zniwelowanie luki w emisjach może zostać osiągnięte tylko wtedy, gdy podjęte zostaną wspólne działania na rzecz osiągnięcia jasnych celów.

Wśród wielu wyzwań stojących przed nami, jest jedno, któremu edukacja może sprostać: zmniejszenie przepaści pomiędzy naukowym i dyletanckim podejściem do zmian klimatu. Ignorancja wobec kryzysu klimatycznego jest ogromną przeszkodą na drodze do ratowania życia na Ziemi, jaką znamy. Istnieje potrzeba podjęcia szeroko zakrojonych wysiłków, w tym w ramach systemów edukacji, w celu wypełnienia luk w wiedzy szerszej opinii publicznej. Niektórzy nadal zaprzeczają istnieniu zmian klimatu, inni nie są ich świadomi lub nie są zainteresowani skutkami własnej konsumpcji, stylu życia i zużycia energii na Ziemi.

Dan Ariely, profesor ekonomii behawioralnej na Uniwersytecie Duke'a, wyjaśnia dlaczego dla wielu ludzi zmiany klimatu pozostają odległym tematem, z którym się nie identyfikują.

Opisuje on fenomen, który badacze nazywają „efektem zidentyfikowanej ofiary”.

Zazwyczaj bardziej przejmujemy się cierpieniem jednostki, ponieważ jesteśmy w stanie odnieść się do niej emocjonalnie. Natomiast mamy duże trudności ze zrozumieniem tragedii na dużą skalę, biorąc pod uwagę naszą niezdolność do odniesienia się do niej na poziomie emocjonalnym. Czytamy, że Ziemia się ociepla, że miliony ludzi straciły życie i domy z powodu klęsk żywiołowych związanych ze zmianami klimatu, i wiemy, że jest to spowodowane działaniami człowieka. Wciąż jednak trudno jest nam zrozumieć na czym polega oszczędność energii skoro nie możemy zmierzyć energii, którą zaoszczędziliśmy.

Jak możemy się do tego odnieść, jeśli nie potrafimy powiązać tego z narracją lub nie umiemy wizualizować różnicy, jaką spowodowaliśmy? Innymi słowy, jak możemy doprowadzić do zmiany nie tylko na szczeblu rządowym, państwowym czy miejskim, ale także na szczeblu indywidualnym i wspólnotowym? Według prof. Arieliego, aby zmienić zachowanie, ludzie muszą zmierzyć, zwizualizować i zasygnalizować sobie samym

56

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

Wnioski

i innym skutki i korzyści wynikające z wnioskowanej zmiany. Na tym właśnie polega niwelowanie braków wiedzy na temat zmian klimatu; na tym polega rola edukacji.

Zmiany klimatu będą wymagały działań na wszystkich poziomach społeczeństwa, w tym na poziomie jednostek, społeczności, przedsiębiorstw, organizacji lokalnych, rządowych, krajowych i międzynarodowych. Nie możemy przeciwdziałać zmianom klimatu tylko na szczeblu rządowym lub działając w kilka osób, aby móc zobaczyć skutki takich działań. W przypadku zmian klimatu, uczenie się na podstawie doświadczeń przyniesie skutki zbyt późno, dlatego musimy uczyć się na podstawie wiedzy. Szkoły przygotowują młode pokolenie do życia w przyszłości; wyposażają je w użyteczne umiejętności i wiedzę, które będą im służyć w zmieniającym się świecie jutra. Szkoły, nauczyciele i wychowawcy mają obowiązek wyposażyć młodych ludzi w wiedzę, która jest istotna dziś. Muszą pomóc im zmierzyć, zwizualizować i zasygnalizować samym sobie i innym, że zmiana działania i podejścia do zmian klimatu musi nastąpić już teraz.

Projekty eTwinning przedstawione w tej publikacji pokazują, jak uczniowie uczą się o środowisku naturalnym, wpływie plastiku, zanieczyszczeń i brudnej energii na nasz świat. Kiedy uczniowie proponują i tworzą realne rozwiązania w celu zmniejszenia swojego śladu ekologicznego, kiedy badają i tworzą kampanie uświadamiające, nie tylko się uczą, lecz również stają się twórcami zmian. Projekty eTwinning zapewniają uczniom konkretne możliwości angażowania się w konstruktywne uczenie się poprzez analizowanie i rozwiązywanie bieżących i rzeczywistych problemów. W całej Europie i poza nią realizowane są różne projekty, które zapewniają uczniom możliwość wprowadzania zmian dzięki konkretnym, wymiernym i mierzalnym działaniom. Od organizowania kampanii uświadamiających, poprzez sadzenie drzew i prowadzenie eksperymentów w ogrodzie, aż po poznawanie produkcji żywności i odpadów. Uczniowie stają się bohaterami historii, którą sami piszą. Nie tylko domagają się zmian, ale też je wprowadzają - w swoich domach, szkołach i społecznościach.

Ta książka pokazuje, że działania na rzecz klimatu nie powinny ograniczać się tylko do wysiłków rządów lub osób maszerujących w proteście klimatycznym. Widzieliśmy jak szkoły, nauczyciele i projekty badają wpływ zmian klimatu na wszystkie dziedziny naszego życia i łączą edukację o klimacie z różnymi przedmiotami, analizując to zagadnienie z perspektywy społecznej, gospodarczej i naukowej.

Przekonaliśmy się, że można to robić od najmłodszych lat. eTwinning zapewnia nauczycielom narzędzia, kontekst, inspirację i możliwości aby wzmacniać pozycję uczniów i pomagać im stać się twórcami zmian. Niwelowanie przepaści między wiedzą naukową a prawdziwym zrozumieniem tego, o co toczy się gra prowadzi do większego zaangażowania w działania. W niniejszej publikacji przedstawiono tylko kilka z wielu udanych projektów, które promują aktywność jednostek na rzecz społeczności i zapewniają konkretne możliwości młodym ludziom, aby wprowadzali zmiany, jakie chcą widzieć w świecie, zaczynając od ich szkół, a kończąc tam, gdzie chcą dotrzeć.

WNIOSKI

57

Bibliografia Boss, S. and Larmer, J., (2018) Project-based Teaching: How to create rigorous and engaging learning experiences.

Buck Institute of Education, ISBN 9781416626732.

Jeffery, H. (2011) Student-centred learning: options for the application of constructivist thinking in occupational therapy education. School of Occupational Therapy, Otago Polytechnic, Dunedin. Student-centred learning Lee, S. L., et al. (2011) Positive Problem Solving How Appreciative Inquiry Works. InFocus Solutions for Government Managers.

VOLUME 43/ NUMBER 3 2011. ICMA Press.

Lertzman, R. (2017) Permission to Care: From Anxiety to Action on Climate Change. Toronto Sustainability Speakers Series – Energy, Cities and Climate Change. [online], dostępny pod adresem: http://tsss.ca/channels/energycities-climate-change/permission-to-care-from-anxietyto-action-onclimate-change Odabaşı, H., Kurt, A. et al. (2011) ICT action competence in teacher education. EDULEARN11 Proceedings. [online], dostępny pod adresem: http://library.iated.org/view/ODABASI2011ICT OECD. OECD Future of Education and Skills 2030 [online] dostęp: 15 kwietnia 2020 r. dostępny pod adresem: https://www.oecd.org/education/2030-project/teachingand-learning/learning/student-agency Ojala, M. (2018) Environmental anxiety could become an epidemic – but treatments exist, for both the concern and the environment. Finnish Forest Association. [online] dostępny pod adresem: https://forest.fi/article/environmental-anxiety-could-become-an-epidemicbut-treatments-exist-for-both-the-concern-and-the-environment/ O'Neil, S. i Nicholson-Cole, S. (2009) "Fear Won't Do It" Promoting Positive Engagement With Climate Change Through Visual and Iconic Representations, Science Communication 30(3): 355-379, DOI: 10.1177/1075547008329201 Sharma, P. (2017) Handprint Positive Actions Towards Sustainability. North American Association for Environmental Education Online Blog (19 maja 2017 r.). dostępny pod adresem: https://naaee.org/ eepro/blog/handprintpositive-actions-towards Sharma, P. K. and Andreou, N. (red.) (2018) Positive Actions for the Sustainable Development Goals, Foundation for Environmental Education, ISBN 978-93-84233-71-6. dostępny pod adresem: http://www.ecoschools. global/material/ Sharma, P. K., Andreou, N. and Daa Funder, A. (red.) (2019) Changing Together, Eco-Schools 1994-2019, Foundation for Environmental Education, ISBN 978-87-971745-1-7. dostępny pod adresem: https://www.ecoschools.global/ changing-together-ecoschools-19942019

58

KLASY W AKCJI

Nauczanie o zmianach klimatu z eTwinningiem

eTwinning to tętniąca życiem społeczność, która w ciągu 15 lat swojego istnienia otworzyła się na ponad 800 000 nauczycieli pracujących w 206,000* szkół.

Zrealizowano ponad 107 000* projektów, w które zaangażowanych było wielu uczniów uczęszczających do szkół na wszystkich poziomach edukacji na całym kontynencie (*dane z czerwca 2020 r.) eTwinning – społeczność szkół w Europie i w sąsiadujących krajach partnerskich – to akcja skierowana do szkół finansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach programu Erasmus+. Społeczność zrzesza nauczycieli z 36 krajów europejskich oraz z 8 krajów sąsiadujących. eTwinning to platforma cyfrowa dostępna w 31 językach. Odwiedzający platformę znajdą tam wiele ogólnodostępnych informacji o tym jak zaangażować się w eTwinning. Portal prezentuje również korzyści, jakie akcja ta oferuje, a także informacje na temat pracy nad wspólnym projektem partnerskim. Zarejestrowani nauczyciele mają dostęp do zastrzeżonej platformy pod nazwą eTwinning Live, która jest interfejsem pomiędzy nauczycielem a społecznością. eTwinning Live umożliwia użytkownikom znalezienie partnerów, interakcję, współpracę w projektach i udział w działaniach na rzecz rozwoju zawodowego organizowanych na poziomie krajowym w Europie i poza nią oraz na poziomie europejskim.

Nauczyciele współpracujący w ramach projektu mają również dostęp do TwinSpace prywatnej platformy współpracy, unikalnej dla każdego projektu. eTwinning oferuje swoim użytkownikom wysoki poziom wsparcia. W każdym z krajów uczestniczących w programie (obecnie 44) znajduje się krajowe biuro programu eTwinning lub agencja w krajach partnerskich programu eTwinning, których zadaniem jest promowanie akcji, udzielanie rad i wsparcia użytkownikom końcowym oraz organizowanie różnorodnych przedsięwzięć i form doskonalenia zawodowego na szczeblu krajowym.

Na poziomie europejskim eTwinning koordynowany jest przez Centralne Biuro Programu eTwinning (CSS), którym zarządza European Schoolnet (konsorcjum 34 ministerstw edukacji) w imieniu Komisji Europejskiej. Biuro centralne współpracuje z biurami krajowymi odpowiada za rozwój platformy i oferuje szeroki wachlarz form doskonalenia zawodowego; organizuje również inne inicjatywy, w tym doroczną Konferencję Europejską oraz Galę Wręczenia Nagród, podczas której nauczyciele i uczniowie nagradzani są za udział w najlepszych projektach.

BIBLIOGRAFIA

59