7 minute read
2.7 Kontekst prawny
oraz osobami posiadającymi autorytet wśród społeczności, pozwoliłaby na kompensację dużej potrzeby (zgłaszanej przez dotychczasowe AER, jak i przedstawicieli/lki wrocławskich szkół). Asystent/-ka Edukacji Romskiej wydaje się kluczowym czynnikiem, zarówno dla edukacji jak i aktywizacji zawodowej. Podkreśla to Pełnomocniczka Wojewody Dolnośląskiego ds Mniejszości Narodowej iEtnicznej pani Joanna Bradke, która zauważa, że: “Jeśli chodzi o działania na poziomie samorządów to ważne jest prowadzenie działań długookresowych, a nie miejscowych i czasowych. I przede wszystkim większa liczba asystentów.”
Podkreśla przy tym, że konieczne jest wzmocnienie pozycji i roli asystentury w szkole.
Advertisement
“Ważne, aby asystenci mieli stabilne zatrudnienie. Są sytuacje, kiedy asystenci mieli stabilne zatrudnienie. Są sytuacje, kiedy asystenci romscy są oddelegowani do innych prac, na przykład do sprzątania łazienek i toalet, nie mają swojej miejsca, nie mogą korzystać z pokoju nauczycielskiego (...) Zdarza się, że jeśli asystenci zostają pedagogami to są traktowani jako pedagog niższego szczebla.pracują tylko z dziećmi romskimi, nie są dopuszczani do pracy z innymi dziećmi.”
Pomimo, że powyższa wypowiedź nie dotyczyła sytuacji notowanej we Wrocławiu (wniosek na podstawie rozmów z wrocławskimi AER) to jest ważna w kontekście budowania systemu wsparcia asystentury. Jest rzeczą notoryjną, że jedynie przy wsparciu środowiska zawodowego możliwe będzie właściwe osadzenie asystentury w systemie szkolnym, a co za tym idzie budowanie prestiżu tej funkcji. Zasadnym jest też stałe wzmacnianie AER, tak aby przeciwdziałać zjawisku wypalenia zawodowego (szczególnie ważne z uwagi na fakt wieloaspektowości pracy AER).
"Diagnoza funkcjonowaniaspołecznego społeczności Romów polskich we Wrocławiu" dofinansowanego w ramach Programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce 2021-2030
37
38
Kontekst prawny
Na podstawie rozmów z funkcjonariuszami/-kami Policji można powiedzieć, że omawiana społeczność w zakresie przestrzegania porządku prawnego nie wyróżnia się od pozostałych mieszkańców/nek Wrocławia ani na plus, ani na minus. Najczęstszym powodem interwencji służb są kwestie związane z nieprzestrzeganiem ciszy nocnej czy regulaminu porządku domowego. Funkcjonariusze wskazywali, że zdarzające się interwencje przebiegają raczej spokojnie, choć nierzadko konfrontują się z dużą grupą osób, co bywa kłopotliwe (pod względem powstającego chaosu, wrzawy, głośności). Generalizując to ocena relacji ze społecznością mocno osadzona jest w osobistych doświadczeniach funkcjonariuszy i oscyluje od pozytywnej do negatywnej.
“Są bardziej przyjaźni i uśmiechnięci niż pozostali klienci, nie ma problemu, aby otworzyli drzwi mieszkania”
“Od razu przychodzi cała rodzina i przekrzykują.”
“Romowie nie chcą współpracować. Jak kogoś szukamy to nikt nie chce nic powiedzieć. Nikt tej osoby nie zna, nie widział. Zdarza się użycie siły ze strony Romów, nie chcemy się szarpać. Nie chcemy takich sytuacji.”
Lojalność społeczności romskiej względem swojej grupy oraz hermetyczność skutkująca swoistą zmową milczenia zauważalna jest w kontekście zjawiska przemocy w rodzinie. Na każdym komisariacie policjanci/tki byli/ły zgodne, że zjawisko to występuje w rodzinach romskich. Jednakże sprawy z tego zakresu bardzo rzadko były i są zgłaszane, a jeśli już to przez osoby trzecie (sąsiadów). Osoby doświadczające przemocy z reguły nie szukają wsparcia ani pomocy systemowej, a w prowadzonych postępowaniach przyjmują bierną postawę
(wskutek czego postępowania są umarzane). Bezskuteczne są również działania podejmowane w ramach procedury Niebieskiej Karty. W ocenie funkcjonariuszy prowadzenie Niebieskiej Karty w przypadku rodzin romskich to “strata czasu”, “działania, które nie przyniosą żadnych rezultatów”. I choć wypowiedzi te zabarwione są negatywnie to bezsprzecznie odnosiły się do nieprzystosowania procedury (jednolity kontekst kulturowy, nie uwzględniający istniejących różnic) , a nie do społeczności jako takiej. Kwestie Niebieskiej Karty były podnoszone również przez pracowników socjalnych. Zauważali, że większość osób ze społeczności nie rozumie procedury Niebieskiej Karty i ich zdaniem to narzędzie nie sprawdza się wprzypadku osób ze społeczności ( często dotyczy sytuacji zaniedbania dzieci oraz nierealizowania obowiązku szkolnego). Rodziny Romskie wktórych prowadzona jest procedura uważają, że zarzuty nie wynikają zzaniedbań tylko z różnic kulturowych. Nierzadko na tym styku podnoszone są w stosunku do pracowników czy funkcjonariuszy zarzuty o dyskryminację. Z tego powodu sprawy dotykające kwestii przemocy prowadzą ze wzmocnioną czujnością (aby nie dać argumentów mogących “napędzić problemów”). W kontekście kultury zarówno pracownicy MOPS jak funkcjonariusze Policji wskazywali na trudności w rozróżnieniu aspektów, które de facto mieszczą w kategorii “ kultura”, a które są jedynie tak nazywane. “Dużą trudność mamy z kwestiami kulturowymi, Nie mamy rozeznania co jest normą kulturową, a co jest wymówką służącą unikaniu współpracy lub konsekwencji swoich działań. Jak podejść do zasad Romanipen w kontekście nadrzędności prawa polskiego”
Znaczna część funkcjonariuszy wskazywała, że nie ma wiedzy w zakresie kultury romskiej i widziałaby wartość w szkoleniach z tego zakresu.
"Diagnoza funkcjonowaniaspołecznego społeczności Romów polskich we Wrocławiu" dofinansowanego w ramach Programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce 2021-2030
39
40
“Traktuję jak każdego innego w podobnych sprawach. Ale wiedza o kulturze może pomogłaby mi zrozumieć parę rzeczy.”
Policjanci wskazywali również, że pomocne byłoby posiadanie informacji o tłumaczach, z których usług mogliby korzystać w prowadzonych sprawach. Ich zdaniem brak takiej wiedzy utrudnia prowadzone postępowania i w konsekwencji prowadzi do znacznego wydłuża czas ich prowadzenia. Kwestią wartą podkreślenia jest okoliczność, że przedstawiciele/lki społeczeństwa bardzo rzadko proszą o pomoc czy wsparcie Policji. Jeśli kwestia sporna dotyczy rodzin czy osób ze społeczności zdaniem respondentów jest załatwiana wewnątrz, bez ingerencji zewnętrznych podmiotów. To spostrzeżenie jest spójne choćby z wypowiedziami pracowników Muzeum Etnograficznego. “Swoje sprawy rozwiązują u siebie, w ukryciu”
“Romowie nic nie chcą - załatwiają między sobą”
“Społeczność kryje się nawzajem, mają swoje wartości kulturowe, inne wartości, kodeks”
Nieco odmiennie przedstawia się kwestia zgłaszania przestępstw, których sprawcami nie są osoby ze społeczności. Na wszystkich komisariatach na pytanie “Czy społeczność zgłasza przestępstwa wobec nich, czy zgłaszajakieś trudności, potrzeby?”, odpowiedzi były jednoznaczne i negatywne, które dobrze obrazuje jedna z wypowiedzi “Nie kojarzę, żeby ktoś coś zgłaszał”. Ten aspekt wart jest podkreślenia, gdyż zasady logiki i doświadczenia życiowego pozwalają na domniemanie, żeprzedstawiciele społeczności też są pokrzywdzonymi różnorodnymi przestępstwami. Fakt, że osoby niechętnie zgłaszają iwnioskują o ochronę swoich dóbr prawnych jest
interesującym wątkiem. Funkcjonariusze proszeni o podanie przyczyn, które ich zdaniem mogą być przyczynkiem takiego stanu rzeczy zazwyczaj uchylali się od odpowiedzi. Nieliczne wypowiedzi poruszały dwa wątki: trudnej, opartej ozasadę pisemności procedury oraz brak zaufania do służb.
Kategoria spraw Ilość Właściwość miejscowa sądu
Opmk - nadzór kuratorski nad sposobem wykonywania władzy rodzicielskiej/ sprawowaniem pieczy przez rodziców/ opiekunów 11 Sąd Rejonowy dla Wrocławia Fabrycznej 2 Sąd Rejonowy dla Wrocławia Krzyków 11 Sąd Rejonowy dla Wrocławia Śródmieścia
Nwk - nadzór kuratorski jako środek wychowawczy orzeczony wobec osoby nieletniej
Doz - dozór kuratorski w sprawie karnej osoby dorosłej
2 Sąd Rejonowy dla Wrocławia Fabrycznej 2 Sąd Rejonowy dla Wrocławia Krzyków 1 Sąd Rejonowy dla Wrocławia Krzyków 4 Sąd Rejonowy dla Wrocławia Krzyków SDE -dozór elektroniczny 2 Sąd Rejonowy dla Wrocławia Krzyków
Kkow -czynności kuratorskie w sprawie osoby dorosłej wobec, której orzeczono karę ograniczenia wolności lub prac społecznie użytecznych 17 Sąd Rejonowy dla Wrocławia Fabrycznej
41
"Diagnoza funkcjonowaniaspołecznego społeczności Romów polskich we Wrocławiu" dofinansowanego w ramach Programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce 2021-2030
42
“Procedury są dla nich trudne i zawiłe. Nie wiedzą co podpisują.”
“Może to i brak zaufania do służb wpływa na to, że raczej nie ma zgłoszeń z ich strony”
W kontekście spraw prawnych prowadzonych w sądach nie można było ustalić ich liczby czy zakresu, gdyż dane etniczne nie podlegają rejestracji. Dane ilościowe pozyskano w ramach kuratorskiej służby sądowej. Prezentują się następująco:
Analizując powyższe dane warto zwrócić uwagę, że liczby ujęte w zestawieniu są niskie, co wskazuje, że sprawy rodzin czy osób romskich stanowią niewielki procent prowadzonych spraw. Największe wartości są w dwóch kategoriach spraw: - w zakresie osób dorosłych wobec, których orzeczono karę ograniczenia wolności lub prac społecznie użytecznych. Wtym zakresie warto zwrócić uwagę, na fakt, że w/w kara orzekana jest w przypadku występków “lekkiej” wagi oraz, że dane pochodzą jedynie z rejonu jednego sądu. - w zakresie spraw rodzinnych -w tym przypadku widoczna jest dysproporcja między rejonem sądu obejmującego swą właściwością Krzyki oraz pozostałą część miasta (nadal są to niskie wskaźniki). Z rozmów z kuratorami, funkcjonariuszami Policji oraz pracownikami socjalnymi wynika, że znaczna część spraw prowadzonych przez sądy rodzinne dotyczy nierealizowania obowiązków szkolnych, przy czym zaznaczają, że “przemoc fizyczna czy psychiczna jest mocno ukrywana”. Respondenci podkreślają, że zanika problem porywania młodych dziewcząt w celach matrymonialnych. “Problem najczęściej wynika z nierealizowania obowiązku szkolnego przez dzieci, szczególnie po ukończeniu szkoły podstawowej (...).Jednak
to co dało się zauważyć to, to, że dziewczęta romskie tak wcześnie nie wychodzą za mąż, nie są wydawane za mąż.”
“Wcześniej były porwania dziewczyn, uprowadzania dzieci. Dawno nie słyszałem o tych sprawach”.
Rodziny zastępcze
Pomimo, że aspekty zaniedbań dziecka skutkujące ingerencją sądu rodzinnego nie są częste, to warto o nich wspomnieć. Ingerencję sądu w kontekście dysfunkcji wychowawczych rodziny biologiczne zazwyczaj skutkują ustanowieniem instytucja rodzin zastępczych. W rozmowie z kuratorami uzyskaliśmy informacje, że rodziny zastępcze zreguły to osoby ze społeczności. “Nie zaopiniowałam negatywnie rodziny do rodziny zastępczej. Uważam, że dzieci romskie powinny wychowywać się w rodzinie romskiej, zdarza się, że starsze osoby, starsi Romowie nie piszą, trudniej jest im odnaleźć się w tej procedurze. Potrzebny byłby ktoś, kto pomoże im ogarnąć procedurę sądowa. Rodziny dzwonią do mnie jak dostaną pismo, bo nie potrafią przeczytać.”
Warto tu podkreślić, że kolejna osoba biorąca udział w badaniach zauważa potrzebę wsparcia dla społeczności w załatwianiu spraw urzędowych.
Temat ingerencji sądu rodzinnego w wykonywanie władzy rodzicielskiej również jest akcentowany w ankietach pochodzących od osób ze społeczności oraz opinii asystentek edukacyjnych. W podniesionych przypadkach przyczynkiem ingerencji była konieczność zabezpieczenia dzieci na okres przebywania rodzica w zakładzie karnym oraz niewydolność wychowawcza rodzica (samotnej matki).
"Diagnoza funkcjonowaniaspołecznego społeczności Romów polskich we Wrocławiu" dofinansowanego w ramach Programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce 2021-2030