Załącznik: Model edukacji dzieci romskich

56

SEMINARIUM UPOWSZECHNIAJĄCE

W dniu 21 grudnia 2021r. odbyło się spotkanie prezentujące wnioski i rekomendacje niniejszego Raportu. Z uwagi na kwestie pandemiczne spotkanie miało formułę online. Zaproszeni zostali przedstawiciele wszystkich instytucji, urzędów czy podmiotów zaangażowanych w powstanie Raportu oraz osoby, które zawodowo zajmują się poruszaną tematyką. Osoby uczestniczące w spotkaniu pozytywnie odniosły się do prezentowanych treści, wyrażając gotowość i otwartość na kontynuację podjętych prac w zakresie określonych obszarów i kwestii. Wtym zakresie projekt “Diagnoza funkcjonowania społecznego społeczności Romów Polskich we Wrocławiu” spełnił zamierzony cel nie tylko stworzył konkretną bazę istotnych dla społeczności obszarów, ale nadto wskazał pożądane kierunki prac, które winny być prowadzone we współpracy międzysektorowej, z włączeniem społeczności.

MODEL EDUKACJI DZIECI ROMSKICH

57

"Diagnoza funkcjonowaniaspołecznego społeczności Romów polskich we Wrocławiu" dofinansowanego w ramach Programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce 2021-2030

58

MODEL EDUKACJI DZIECI ROMSKICH

Geneza czyli po co nam model?

Szkoła to miejsce, w którym wielokulturowość Wrocławia jest bardzo widoczna. Wśród odmienności narodowej czy etnicznej szczególne miejsce zajmują uczniowie i uczennice pochodzenia romskiego. Wprzypadku miasta Wrocław dzieci legitymizują się obywatelstwem polskim bądź rumuńskim. Wspomniana szczególność wynika z faktu, że pomimo zbliżonego trzonu etnicznego (Romowie) odmienna narodowość implikuje silne różnice na poziomie prawno-instytucjonalnym. Jest to szczególnie ważne wkontekście analogicznych potrzeb edukacyjnych obu grup. Widoczne jest to na poziomie znajomości języka polskiego, który dla rodzin romskich - bez względu na narodowość - jest językiem wtórnym, obcym od rodzimego, używanego na co dzień (język romani). Wspólnym mianownikiem obu grup jest również kultura romska, która stanowi istotny czynnik tożsamościowy. Implikuje to nie tylko podobny stylwychowania dzieci, wtym podejście do systemu edukacji, ale również podobne trudności dnia codziennego. W tym obszarze warto podkreślić wciąż istniejącą silną stereotypizację romskiej społeczności. Istniejące podziały prawno-formalne powodują, że podejmowane działania edukacyjne z reguły adresowane są do obu grup oddzielnie, realizowane są przez różne organizacje i instytucje, nierzadko na bazie współpracy z tą samą placówką edukacyjną. Proponowany model ma na celu integrację rozproszonych iwzajemnie niewidocznych działań na niwie edukacyjnej. Ponadto promować będzie taki rodzaj działań, które uwzględniają wymienione powyżej czynniki, wspierając edukacyjnie grupę uczniów iuczennic romskich, zapewniając im dostęp do edukacji zgodny z ich kompetencjami i chroniąc przed zachowaniami dyskryminującymi.

Model czyli co?

Propozycje systemowych i wieloetapowych implementacji działań irozwiązań ma na celu zapewnienie aktywnego udziału i uczestnictwa każdej osoby uczącej się w procesie nauczania-uczenia się, zgodnie z jej potrzebami i możliwościami, przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeb i możliwości placówek edukacyjnych. Model nie zakłada jednego, uniwersalnego sposobu postępowania wkażdej sytuacji. Wynika to z charakteru i specyfiki tematu - potrzeby konkretnego dziecka, możliwości konkretnej placówki będą determinowały wybór drogi postępowania. Celem prezentowanego modelu nie jest zatem dawanie “sztywnych” ram i jednego wzorca, ale wskazanie elementów, które warto wziąć pod uwagę poszukując i wytyczającindywidualne ścieżki. W dużej mierze model opiera się na wskazaniu deficytów, barier itrudności, które warto wziąć pod uwagę konstruując różnorodne formy wsparcia, tak aby kompensować je w możliwie najpełniejszy sposób. I na możliwie najwcześniejszym etapie. Wskazane obszary zostały opracowane na podstawie doświadczeń ekspertów: nauczycieli/-lek, edukatorów/-rek, asystentek romskich, na co dzień pracujących z dziećmi i rodzinami romskimi oraz we współpracy z różnymi instytucjami. Wykorzystano również doświadczenia wynikające zpracy ze społecznością Romów rumuńskich ujęte w Modelu pracy ze społecznością różną etnicznie.

Założenia modelu:

 podjęcie działań edukacyjnych nakierowanych na rodziców/opiekunów prawnych podnoszących ich świadomość wzakresie potrzeb edukacyjnych dzieci oraz funkcjonowania placówek edukacyjnych, zwłaszcza przedszkolnych, świetlic i klubów wsparcia edukacyjnego;

"Diagnoza funkcjonowaniaspołecznego społeczności Romów polskich we Wrocławiu" dofinansowanego w ramach Programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce 2021-2030

59

60

 włączenie do edukacji szkolnej na poziomie podstawowym (zgodnie z rokiem urodzenia obligującym do rozpoczęcia nauki) dzieci romskich;  wypracowanie mechanizmu monitoringu realizacji obowiązku szkolnego, w tym obowiązku przygotowania szkolnego tzw. zerówki;  wypracowanie systemowych rozwiązań wzmacniających edukację, opartych o dostępność placówek edukacyjnych, nie izolujących grupy dzieci romskich od rówieśników polskich, gdyż izolacja wpływa na zagrożenie wykluczeniem ze względu na pochodzenie etniczne;  uwzględnienie potrzeb uczniów romskich (w tym naukę języka polskiego, jako języka drugiego / obcego);  nacisk na pracę motywacyjna oraz podmiotowe, spersonalizowane podejście do ucznia / uczennicy;  stworzenie rzeczywistego, spójnego i dostępnego systemu wsparcia psychologiczno -pedagogicznego;  stworzenie algorytmu szybkiego przekazywania między właściwymi instytucjami informacji w sprawach istotnych dla dziecka (minimalizowanie zjawiska “znikających” dzieci);  stworzenia materiałów edukacyjno-dydaktycznych dla dzieci oraz materiałów informacyjnych dla rodziców uwzględniających fakt niskich kompetencji językowych oraz znacznego analfabetyzmu (zwłaszcza w przypadku Romów rumuńskich);

MODEL EDUKACJI UCZNIÓW ROMSKICH

1. Edukacja uczniów i uczennic romskich odbywa się w znacznej większości w placówce edukacyjnej, do której są oni zapisani. Będzie to miało walor integracyjny i włączający; 2. Placówka, w oparciu o potrzeby i możliwości osoby uczącej się, wypracowuje indywidualną ścieżkę edukacyjną;

3. Edukacja uczniów i uczennic romskich powinna działać w oparciu o osobę asystenta/tki wielokulturowej; 4. Stanem idealnym jest, kiedy uczeń / uczennica uczęszcza na zajęcia, wspierany/a przez osobę asystencką, a ponadto może skorzystać z zajęć dodatkowych np. nauka j. polskiego jako języka obcego; 5. Jeśli stan opisany w pkt 4 nie jest możliwy, placówka realizuje plan edukacyjny stworzony indywidualnie dla ucznia / uczennicy, jednak nadal uczęszcza on/a na wszystkie lekcje, na które może, z kolegami i koleżankami z klasy (np. w-f, plastyka, itp.); 6. Ważnym elementem uzupełniającym edukację w placówce edukacyjnej jest cały system wsparcia dodatkowego (świetlice środowiskowe, wolontariat, itp).

Zasoby wspierające edukację dzieci romskich

 osoba asystenta/tki romskiej  wypracowany model wdrażania do edukacji dzieci romskich rumuńskich;  funkcjonowanie w Centrum Kształcenia Ustawicznego klasy dedykowanej dzieciom powyżej 15 roku życia bez lub z minimalnymi doświadczeniami edukacyjnymi, co umożliwia im pozyskania formalnego wykształcenia na poziomie podstawowym poza szkołą rejonową;

Bariery edukacyjne i jak sobie z nimi radzić:

1. Związane z systemem edukacji(placówką edukacyjną)

 niska dostępność miejsc w przedszkolach, a także odpłatność za świadczone usługi (posiłki);

"Diagnoza funkcjonowaniaspołecznego społeczności Romów polskich we Wrocławiu" dofinansowanego w ramach Programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce 2021-2030

61

62

 niejasny status asystenta romskiego i trudności z rekrutacją iprzygotowaniem do wykonywania zadań;  brak systemu motywującego i wspierającegoosoby pełniące rolę asystenta/-tki romskiej;  formalne utrudnienia i długotrwałość procesu dostosowania trybu edukacji do potrzeb dziecka i jego rodziny;  sztywność systemu edukacji. niedostosowanie do osób wyróżniających się np wiekiem, poziomem adaptacjijęzykowej itp.  niska świadomość osób pracujących w placówkach edukacyjnych w zakresie kultury romskiej, specyficznych trudności w adaptacji w życiu szkolnym;  niewystarczająca wiedza i umiejętności kadry pedagogicznej wzakresie procesów adaptacji i integracji dziecka ze środowiskiem rówieśniczym i szkolnym;  brak wypracowanych rozwiązań wspierających edukację językową i kulturową grup mniejszościowych

2.Związane z dzieckiem

 brak, bądź niski poziom motywacji do nauki, w tym związany zpełnieniem innych niżdziecka/ucznia ról w rodzinie  brak bądź niski poziom kompetencji względem wieku i norm polskiego szkolnictwa  ograniczenia wynikające z kompetencji, zarówno w kontekście podstawowej komunikacji, jak i nauki w języku obcym,  lęk i obawy związane z wyzwaniem integracji w klasie i szkole, 3. Związane ze środowiskiem dziecka

 niskie kompetencja społeczne, językowe rodziców/opiekunów

 brak bądź niewielkie doświadczenie szkolne rodziców/opiekunów i wynikające z niego niezrozumienie realiów szkoły i systemu edukacji  brak wzorców organizacji czasu i miejsca edukacji dziecka(organizacja wolnego czasu, przestrzeń do nauki itp)

63

"Diagnoza funkcjonowaniaspołecznego społeczności Romów polskich we Wrocławiu" dofinansowanego w ramach Programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce 2021-2030

Badania zostały zrealizowane przez Fundację Dom Pokoju, ze środków dotacji celowej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Administracji w ramach Programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce 2021-2030

www.dompokoju.org