เอกสารประกอบการสอนออนไลน์ เรื่ อ ง การดู แ ลผู้ ป่ วยเบื้ อ งต้ น กลุ่ มอาการซี ด
หน้ า 1 จาก 6
เอกสารประกอบการสอนออนไลน์ ชุ ด วิ ช า 52311 การปฐมพยาบาลและการบำบั ด โรคเบื้ อ งต้ น สาขาวิ ช าวิ ท ยาศาสตร์ สุ ข ภาพ มหาวิ ท ยาลั ย สุ โ ขทั ย ธรรมาธิ ร าช
การดูแลผู้ป่วยกลุ่มอาการปวด ภาพปก “Pain” โดย Anita S. (2014) จาก pixabay.com/en/girl-headache-pain-sadness-504315
ชุ ด วิ ชา 523 11 การปฐมพยาบาล และการบำบั ด โรคเบื้ องต้ น
สาขาวิ ช าวิ ท ย าศาสต ร์ สุ ข ภาพ มหาวิ ท ยาลั ยสุ โ ขทั ย ธรรม าธิ ร าช
เอกสารประกอบการสอนออนไลน์ เรื่ อ ง การดู แ ลผู้ ป่ วยเบื้ อ งต้ น กลุ่ มอาการซี ด
หน้ า 2 จาก 6
การดูแลเบื้อ งต้น กลุ่มอาการปวด อาการปวด (pain) เป็นกลไกการป้อ งกันตัวของร่างกายชนิดหนึ่ง ปวดตรงไหนบ่ง ชี้ไปที่อ วัยวะได้ ดัง นี้ ส่วนที่ 1 เรียกว่า ใต้ชายโครงขวา อวัยวะที่สำคัญคือ ตับ ถุงน้ำดี ท่อน้ำดี ส่วนที่ 2 เรียกว่า ส่วนลิ้นปี่ หรือยอดอก อวัยวะที่สำคัญคือ ตับ กระเพาะอาหาร ลำไส้เล็กส่วนต้น ตับอ่อน
ส่วนที่ 3 เรียกว่า ใต้ชายโครงซ้าย อวัยวะทีส่ ำคัญคือ กระเพาะอาหาร ม้าม และลำไส้ใหญ่ส่วนบนมุมซ้าย (transverse colon) ส่วนที่ 4 เรียกว่า ส่วนเอวขวา อวัยวะที่สำคัญคือ ลำไส้ใหญ่ส่วนขวา ลำไส้เล็ก ส่วนที่ 5 เรียกว่า ส่วนสะดือ อวัยวะที่สำคัญคือ ลำไส้ใหญ่ส่วนกลาง ลำไส้เล็ก ชุ ด วิ ชา 523 11 การปฐมพยาบาล และการบำบั ด โรคเบื้ องต้ น
สาขาวิ ช าวิ ท ย าศาสต ร์ สุ ข ภาพ มหาวิ ท ยาลั ยสุ โ ขทั ย ธรรม าธิ ร าช
เอกสารประกอบการสอนออนไลน์ เรื่ อ ง การดู แ ลผู้ ป่ วยเบื้ อ งต้ น กลุ่ มอาการซี ด
หน้ า 3 จาก 6
ส่วนที่ 6 เรียกว่า ส่วนเอวซ้าย อวัยวะที่สำคัญคือ ลำไส้ใหญ่ซ้าย ลำไส้เล็ก ส่วนที่ 7 เรียกว่า ส่วนท้องน้อยขวา อวัยวะที่สำคัญคือ กระเปาะลำไส้ใหญ่ (caecum) ไส้ติ่ง (appendix) ลำไส้เล็กส่วนปลาย (ileum) ส่วนที่ 8 เรียกว่า ท้องน้อยส่วนกลาง อวัยวะที่สำคัญคือ กระเพาะปัสสาวะ ลำไส้ใหญ่ส่วนทวารหนัก (rectum) ลำไส้เล็ก ส่วนที่ 9 เรียกว่า ท้องน้อยซ้าย อวัยวะที่สำคัญคือ ลำไส้ใหญ่ซ้าย (descending colon) ลำไส้เล็ก (jejunum)
คิดถึงอะไรบ้ าง ? เมื่อผู้ป่ วยมาพบด้ว ยอาการปวดท้อง อาการที่พบ
การวินิจฉัย เบื้องต้น
อาการที่ 1 1) จุก แน่นบริเ วณลิ้นปี่ 2) ปวดแสบในท้อ ง บริเ วณลิ้นปี่
กระเพาะอาหารอักเสบ
3) รู้สึกหิว 4) คลื่นไส้ อาเจียน ชุ ด วิ ชา 523 11 การปฐมพยาบาล และการบำบั ด โรคเบื้ องต้ น
การดูแลเบื้องต้น 1) ให้ท านยาลดกรด 2) แนะนำอาหารอ่อ น ย่ อ ยง่ าย 3) หลีกเลี่ยงอาหารรสจัด 4) พัก ผ่อ น 5) คลายเครียด
สาขาวิ ช าวิ ท ย าศาสต ร์ สุ ข ภาพ มหาวิ ท ยาลั ยสุ โ ขทั ย ธรรม าธิ ร าช
เอกสารประกอบการสอนออนไลน์ เรื่ อ ง การดู แ ลผู้ ป่ วยเบื้ อ งต้ น กลุ่ มอาการซี ด
อาการที่พบ
การวินิจฉัย เบื้องต้น
หน้ า 4 จาก 6
การดูแลเบื้องต้น 6) รั บ ประทานอาหารให้ เป็นเวลา 7) หากไม่ห ายหรือ ยัง มี อาการต้อ งตรวจโดย ละเอียดโดยแพทย์หรือ ส่ ง ต่ อ ไปโรงพยาบาล
อาการที่ 2 1) ปวดบริเ วณลิ้นปี่ 2) คลื่นไส้
แผลในกระเพาะอาหาร
3) อ่ อ นเพลี ย 4) น้ำหนัก ลด
1) 2) 3) 4)
ให้ท านยาลดกรด รั ก ษาตามอาการ อาหารอ่อ นย่อ ยง่าย งดชา กาแฟ เครื่อ งดื่ม แอลกอฮอล์ 5) พัก ผ่อ น
5) อาการปวดไม่สัม พันธ์ กั บ อาหาร 6) ปวดเป็นๆหายๆ
อาการที่ 3 1) ปวดท้อ งเมื่อ รั บ ประทานอาหารไป แล้ว ประมาณ 90
แผลในลำไส้เ ล็กส่ว นต้น
นาทีถึง 3 ชั่วโมง 2) ปวดบ่อ ยเวลา กลางคืน
อาการที่ 4 1) ปวดท้อ งรอบสะดือ
ไส้ติ่ง อัก เสบ
และปวดทั่วไปใน 612 ชั่วโมง หลัง จาก นั้นจะปวดและกดเจ็บ
1) งดน้ำอาหาร 2) นอนศรีษะสูง 3) รี บ ส่ง ต่ อ โรงพยาบาล
บริเ วณช่อ งท้อ ง ด้ านล่ างขวา ชุ ด วิ ชา 523 11 การปฐมพยาบาล และการบำบั ด โรคเบื้ องต้ น
สาขาวิ ช าวิ ท ย าศาสต ร์ สุ ข ภาพ มหาวิ ท ยาลั ยสุ โ ขทั ย ธรรม าธิ ร าช
เอกสารประกอบการสอนออนไลน์ เรื่ อ ง การดู แ ลผู้ ป่ วยเบื้ อ งต้ น กลุ่ มอาการซี ด
อาการที่พบ 2) มี ไข้ต่ำ ๆ
การวินิจฉัย เบื้องต้น
ไส้ติ่งอักเสบ
3) คลื่นไส้ อาเจียน
หน้ า 5 จาก 6
การดูแลเบื้องต้น 1) งดน้ำอาหาร 2) นอนศรีษะสูง
4) ตรวจโดยนอนหงาย
3) รี บ ส่ง ต่ อ โรงพยาบาล
งอขาขวาผู้ป่วยและ เหยียดออกโดยเร็ว ผู้ป่วยจะปวดมากขึ้น
ปวดกล้ามเนื้อ ปวดหลัง ปวดข้อ อาการที่พบ
การวินิจฉัย เบื้องต้น
การดูแลเบื้องต้น
อาการที่ 1 1) มีอ าการปวดกล้ามเนื้อ
1) การนวดผ่อ นคลาย
ส่วนใดส่วนหนึ่ง 2) มี อ าการปวดเกร็ ง ของ กล้ามเนื้อ เช่น คอ บ่า
แช่น้ำอุ่น
ปวดกล้ามเนื้อ
2) การบริห ารกล้ามเนื้อ 3) การรัก ษาโดยแพทย์
ไหล่
เช่น ฝัง เข็ม ให้ยา
3) อาจพบอาการชาของ แขน มื อ ร่วมด้ วย
อาการที่ 2 1) ปวดหลังบริเ วณด้านข้าง ของกระดู กสั นหลัง 2) ปวดหลังหรือ ด้านข้าง ของต้นขาไปถึง ระดั บ หัว เข่า
ปวดหลัง
3) ปวดร้าวลงไปด้านหลัง หรือ ด้านข้างของขาไป
1) ยาบรรเทาปวด 2) พัก ผ่อ น 3) ออกกำลังกายคลาย กล้ามเนื้อ 4) ส่ง ต่อ เพื่อ ตรวจรัก ษา โดยแพทย์
ถึ ง ข้ อ เท้ าหรื อปลายเท้ า ชุ ด วิ ชา 523 11 การปฐมพยาบาล และการบำบั ด โรคเบื้ องต้ น
สาขาวิ ช าวิ ท ย าศาสต ร์ สุ ข ภาพ มหาวิ ท ยาลั ยสุ โ ขทั ย ธรรม าธิ ร าช
เอกสารประกอบการสอนออนไลน์ เรื่ อ ง การดู แ ลผู้ ป่ วยเบื้ อ งต้ น กลุ่ มอาการซี ด
อาการที่พบ 4) ปวดร้าวลงไปถึง
การวินิจฉัย เบื้องต้น
หน้ า 6 จาก 6
การดูแลเบื้องต้น
ด้ านหน้ าของต้ นขาไปถึ ง
1) ยาบรรเทาปวด
ระดั บ หั วเข่ าปวดรุ นแรง
2) พัก ผ่อ น
ขึ้น มีอ าการชาที่ขาหรือ
ปวดหลัง
เท้า มีอ าการกล้ามเนื้อ
3) ออกกำลังกายคลาย กล้ามเนื้อ 4) ส่ง ต่อ เพื่อ ตรวจรัก ษา
ขาอ่อ นแรงร่ วมด้ วย
โดยแพทย์
อาการปวดไม่สัม พันธ์กับ อาหาร
อาการที่ 3 1) ข้ อ บวม 2) ปวด 3) ไม่สุขสบาย ทำงานไม่ได้
ปวดข้อ ปวดกระดูก
ชุ ด วิ ชา 523 11 การปฐมพยาบาล และการบำบั ด โรคเบื้ องต้ น
1) พัก ข้อ อวัยวะส่วนที่มี อาการ 2) ประคบน้ำเย็น 3) ซัก ประวัติเพื่อ หาสาเหตุ 4) แนะนำการรับ ประทาน อาหาร การพักผ่อ น 5) หลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่ท ำ ให้เ กิดอาการ 6) ส่ ง ต่ อ ไปตรวจรั ก ษาโดย แพทย์ ถ้ามีอ าการมาก
สาขาวิ ช าวิ ท ย าศาสต ร์ สุ ข ภาพ มหาวิ ท ยาลั ยสุ โ ขทั ย ธรรม าธิ ร าช