N-VA en CD&V: ooit kartelpartners, nu elkaars grootste frustratie

Analyse Partijpolitiek de De Wever daar nog aan toe dat hij het ze ‘geweldig kwalijk neemt dat ze in Vivaldi zijn gestapt’, en dan vooral CD&V.

Met de stikstofcrisis is de breuk tussen de oude kartelpartners CD&V en de N-VA compleet. Hoe kon het zover komen? Vier redenen waarom het laatste restje liefde opbrandde.

Saai maar betrouwbaar, dat was lange tijd het handelsmerk

Dat verklaart nog niet waarom het dossier tot zo’n genadeloz­e politieke botsing heeft geleid. In een ploeg met onderling vertrouwen en een realistische langetermijnvisie moet het mogelijk zijn zo’n complexe kwestie op een verdedigbaar spoor te brengen. Maar hier zijn de tegenstellingen ontaard tot een existen­tiële botsing met sterk symbolische strijd­punten en een visie die niet verder reikt dan de volgende peiling, zelfs niet de volgendever­kiezingen.

Er hapert ook iets aan de grondregels die de Vlaamse politiek ordenen. Blijkbaar waren de stichters van het politieke Vlaanderen zo overtuigd van de aangeboren superioriteit ervan dat ze te weinig ventielen voorzagen voor mogelijke blokke­ringen. De Vlaamse regering kan slechts vallen als er een nieuwe­, met een andere samenstelling en een nieuwe meerderheid, klaarstaat. In geen geval kunnen er vervroegde ver­kiezingen komen. Een tussentijdse nieuwe regering doet alleen de resterende tijd uit van de vorige.

Dat Vlaanderen ooit het toneel kon worden van een nietsontziende concurrentieslag kwam bij de founding fathers niet op. Dat wreekt zich. Politiek Vlaanderen is geen Eden waar de bestuurscultuur van nature rustig meandert door een idyllisch landschap. Het gaat ook in Vlaanderen om de knikkers. Politiek is hier net als elders een zero-sum game. De winst van de een is het verlies van de andere.

In het Vlaams Parlement zal het vandaag galmen van schampere verwijten aan een in chaos verzonken regering. Dat is het spel. Maar er is iets groters in het geding. Het gemakzuchtige­denken van Vlaanderen over zichzelf heeft zijn tijd gehad. Het is tijd voor een nieuw verhaal

Even terugspoelen naar januari 2020. Net na Nieuwjaar, in alle stilte­, ontmoeten N-VA-voorzitter Bart De Wever en toenmalig CD&V-voorzitter Joachim Coens ­elkaar om te overleggen over de werking van de Vlaamse regering. Die kent sinds oktober een kwakke­lende start. Beide partijen stippen het gesprek aan als hét ­moment waarop de N-VA en CD&V de banden officieel strakker aanhalen.

Dat heeft onmiddellijk effect. Het CD&V-partijbureau bevestigt dat beide partijen elkaar niet zullen loslaten bij de federale onderhandelingen. Omgekeerd springt de N-VA in het Vlaams Parlement meteen in de bres voor minister Benjamin Dalle (CD&V), die op dat moment een crisis binnen de VRT bezweert.

‘Heel snel zullen CD&V en de N-VAzichnietmeeruitelkaarlaten spelen’,klinkthetin2020nogovertuigdbijdeN-VA-top.Driejaarlater kunnen beide partijen elkaars bloed drinken. Hoe is het zover kunnen komen?

1De keuze voor Vivaldi Voor alle duidelijkheid: de gedachte aan het oude CD&V/N-VAkartelvan2004wastoenallangverledentijd.DerelatietussendeN-VA en CD&V raakte in de regering-Michel stevig verzuurd. CD&V-vice­premier Kris Peeters was voor de N-VA’ers de verpersoonlijking van alle kwaad. De onderlinge banden raakten helemaal onderkoeld na de val van de regering over het VNMigratiepact.

Maar na de verkiezingen van 2019 leek een kentering in zicht. CD&V-kopvrouw Hilde Crevits benadrukte­ in haar verkiezings­campagneconsequentdatzealtijd perfect kon samenwerken met de N-VA’ers. Coens stak in de campagne voor zijn voorzitterschap zijn goede banden met de N-VA niet onder­stoelen of banken.

De entente bij de federale regeringsonderhandelingen kon een nieuwe doorstart zijn voor de oude geliefden. Maar dat draaide helemaal anders uit. CD&V trad alsnog toe tot de Vivaldi-regering en loste de N-VA.

Dat laatste zindert tot vandaag na, en dat steekt De Wever zelf niet weg. ‘CD&V en Open VLD moeten kopje-onder gaan in 2024’, zei hij eind januari nog in een interview metDeTijd.InDezevendedagvoeg-

2De keuze voor Vooruit De Wever van zijn kant bleef niet bij de pakken zitten en zocht de voorbije jaren steeds meer toenadering tot de Vlaamse socialisten. In Antwerpen stapte hij in 2018 in zee met Vooruit en in 2019 deed hij al een poging om een Vlaamse regering op te tuigen met socialisten. Uiteindelijk kwam er toch een ­centrumrechtse Vlaamse regering, maar De Wever hield de contacten met de nieuwe Vooruitvoorzitter Conner Rousseau warm.

De geruchten over een bro­mance tussen de N-VA en Vooruit staken de voorbije jaren steeds vaker­de kop op. Vorig jaar gingen Rousseau en De Wever in mei nog ­samen lunchen op de Antwerpse Vrijdagmarkt, net op het moment dat Coens ontslag nam als

Mahdi wilde snel komaf maken met de kleurloze koers van kopvrouw Crevits. Het veroorzaakte een stroomversnelling in de aftakelende relaties af maken met de kleurloze koers van kopvrouw Crevits. Volgens Mahdi hing ze haar karretje al die jaren veel te braaf aan dat van de N-VA.

Dat veroorzaakte een stroomversnelling in de aftakelende relaties tussen de N-VA en CD&V. In de begrotingsgesprekken in september trok Mahdi meteen een ‘rode lijn’ rond de kinderbijslag. Het leidde tot een zelden geziene blokkering van de Vlaamse regering.

Uiteindelijk krabbelde CD&V nog terug, mede onder impuls van Crevits, die even terugkwam uit ziekteverlof. Maar de N-VA vergat niet hoe Mahdi haar minister-president Jambon met lege handen naar het Vlaams Parlement had gestuurd­.

4De keuze voor Demir

Enter Zuhal Demir. De N-VAminister van Omgeving kreeg als goudhaantje van de partij al veel vrijheid van haar voorzitter. Maar met uitspraken als ‘sabotage Sammy’ liet de partij haar de voorbije weken helemaal­de teugels vieren. Om­gekeerdkreegookministervan LandbouwJoBrouns(CD&V)groen licht van Mahdi om het stikstof­akkoord openlijk in de pers en in het parlement aan te vallen.

‘De spanningen tussen natuur, milieu en landbouw zijn hoe dan ook niet te onderschatten’, ver­duidelijkt ex-regeringsleider Yves Leterme­(CD&V), die begrip toont voor de hevigheid van de strijd. ‘Vroeger zaten die bevoegdheden tenminste nog bij één minister, zodat­er op zijn minst al politieke consensus was. Het helpt niet dat diebevoegdhedennuverspreidzitten.’

CD&V-voorzitter. Intussen doen geruchten­ de rondedatdeN-VAenVooruitstraks ook lokaal de handen in elkaar willen slaan, niet ­alleen in Antwerpen maar mogelijk zelfs in Gent. Dat was vroeger compleet onbespreekbaar en het toont hoe de politieke kaarten veranderen. Bij CD&V voelen ze de bui al hangen voor 2024.

3De keuze voor Mahdi AlsopvolgervanCoenskoosde nieuwe voorzitter, Sammy Mahdi, meteen voor de vlucht vooruit. Al bij de eerste voorzittersverkiezing bleekdatMahdiveelminderaffiniteit had met de N-VA dan Coens. Meer zelfs, Mahdi wilde snel kom-

Datlaatstewaseenexplicieteeis van de N-VA bij de regeringsonderhandelingen, net zoals de keuze voor Demir een gerichte keuze was van voorzitter De Wever. Meng daarbij nog een CD&V die zich in het nauw gedreven voelt en de cocktail blijkt explosief.

Leterme hoopt dat de N-VA en CD&V er straks nog uitgeraken. ‘Het is bijzonder jammer dat de Vlaamse regering nu verlamd is.’ Als grondlegger van het kartel met de N-VA gelooft hij ook nog in een toekomstige samenwerking tussen beide partijen. Meer zelfs: ­‘Alleen breedgeschouderde volkspartijen zouden dit soort dossier kunnen dragen.’

Een andere oud-strijder bij

‘De kiem voor dit conflict lag in de keuze voor Vivaldi. Dat sijpelde door naar Vlaanderen. En straks sijpelt dit ook lokaal door’ Oud-strijder van CD&V

podcast DS Vandaag

Dit is niet zomaar een episode in een slecht politiek theaterstuk

22

Hoelang blijft Scott Parker nog trainer van Club Brugge?

Opinie

‘Afkicken is een helletocht’ vooraan 2-7, binnenland 8-11, buitenland 12-17, economie 18-20, regio 21, sport 22-24, in memoriam 25, opinie 26-28, cultuur & media DS2 cursief

Jolijt

We deden mee aan de bonte quizavond, om de jeugdbeweging van onze kinderen te steunen. De scouts waren voorbereid, zoals je kunt verwachten. Een tent vol plezier. Een bar vol leute. Het thema was Mexico, er waren tortilla’s, sombrero’s en Corona. Er waren doeproeven met letterkoekjes. Water­karaffen, legden we gematigd, voor dertien punten. Met zoute stokjes en marshmallows moesten we een zo hoog mogelijke toren bouwen. We probeerden iets als een flatgebouw te maken, kubus op kubus, maar dat zakte in. We hadden het precolumbiaans moeten doen, beseften we, een ­piramide als van de Azteken.

CD&V vreest juist voor een verdere verettering. ‘De kiem voor dit conflict lag in de keuze voor Vivaldi. DatheeftdeN-VAonsaltijdkwalijk genomen en dat sijpelde door naar Vlaanderen. En straks sijpelt dit ook lokaal door.’

Dat bleek maandag uit een Facebook­post van Torhouts burgemeester Kristof Audenaert (CD&V). Hij deelde daarbij de bekende afbeelding van de onbeken- de man die bij het Tiananmenprotest in 1989 moederziel alleen de Chinese tanks tegenhield. Audenaert herwerkte dat met CD&V die als enige de tanks van de andere partijen tegenhoudt, die van de N-VA op kop. ‘Als burgemeester doe ik heel weinig aan partijpolitiek, maar nu kan ik het niet laten. Dit beeld vat voor mij alles samen. Arm Vlaanderen!’

Simon

Andries

De jolige quizmasters hadden een mariachikostuum ­gehuurd. Die salsavlekken zouden er wel niet uit te wassen zijn. Ze vreesden voor de waarborg, ook door die scheur. Toen er met marshmallows werd gegooid, riepen ze op om gelieve niet meer met marshmallows te gooien. Een vraag was wie van de vier leiders vooraan een glas ­tequila dronk, en wie een glas water. We hadden kunnen weten dat dat onze zoon zou zijn, maar we gokten stiekem op een ander. Ook de ploeg met de meeste ­consumpties mocht het podium op. Een van hen bedankte zijn moeder en zijn vader, dat hij dit zonder hen niet voor elkaar had gekregen.

We gingen naar huis, verbijsterd over de saaiheid van volwassenen. Wel bleven we nog lang vrolijk, aangestoken door zoveel zotte jeugdbeweging.

Hans Cottyn