Gazeta Łowiecka 3/2017

22 3/2017

SWAROVSKI dS NAJWIĘKSZE DZIKI ŚWIATA ANGIELSKI SPRINGER SPANIEL MYŚLIWSKA KUCHNIA ALICJI GĘŚ GĘGAWA

Drodzy Czytelnicy!

Wszyscy chyba tęsknimy za „normalną” wiosną”, bo kwiecień dał nam się nieźle we znaki, dowodząc, że ludowe przysłowia nie straciły na aktualności. Tak samo jak nie straciły swojego charakteru i znaczenia organizowane przez Zarząd Główny Polskiego Związku Łowieckiego Międzynarodowe Targi Hubertus EXPO. Ich tegoroczna edycja, która odbyła się w dniach 24–26 marca, przyciągnęła do stolicy ponad 22 tys. myśliwych oraz sympatyków łowiectwa. I chyba nikt nie opuścił targowych hal rozczarowany, bowiem nie zawiedli nie tylko organizatorzy, ale również wystawcy, przygotowując bogatą ofertę i często udzielając wielu cieszących portfel rabatów. Jak zwykle, Targi były też doskonałą okazją do rozmów na tematy nurtujące łowieckie środowisko.

Takich spraw, obok których nie przechodzimy obojętnie, nie brakuje także w tym wydaniu Gazety Łowieckiej. Zadbał o to oczywiście Sławek Pawlikowski. Tym razem jednak, zgodnie ze swoją artystyczną duszą (sam nie tylko jest cenionym wabiarzem i zapalonym kolekcjonerem, ale też muzykiem i fotografem) nasz stały felietonista uderzył w łagodniejsze tony i „wygłosił” pochwałę sztuki łowieckiej. Wszak cudze chwalicie, swego nie znacie, a przecież niejeden nasz Kolega czy Koleżanka po strzelbie naprawdę może pochwalić się niezłymi artystycznymi dokonaniami.

Ponieważ od artefaktów łowieckich wcale nie jest tak daleko do sztuki kulinarnej, nasza zaprzyjaźniona Diana – Alicja Fruzińska – zgodziła się zaprosić nas do swojej myśliwskiej kuchni. A w niej bez zadęcia, charakterystycznego dla niektórych medialnych mistrzów kuchni, będzie nam cyklicznie przedstawiać zalety dziczyzny, zapoznając nas ze swoimi sprawdzonymi przepisami na smakowitości godne łowieckiego podniebienia.

Poza tym jak zwykle zapraszamy Was do przyjrzenia się falerom ze zbiorów Bogdana Kowalcze, po których „oprowadza” prawdziwy znawca tej dziedziny, Boguś Bauer.

A spragnionych wiedzy na tematy kynologiczne kierujemy do artykułu Jarka Pełki o zaletach angielskich springer spanieli.

Darz Bór!

Maciej Pieniążek Redaktor Naczelny

Polski Związek Łowiecki wspiera

Gazetę Łowiecką

3/2017

W ja a ja w a p

W każdej kuchni potrzebny jest najwyższej akości nóż. Użyj większego ostrza do siekania, a mniejszego do bardziej precyzyjnych czynności ak obieranie. Do porcjowania mięsa lub ryb warto wybrać nóż o bardziej elastycznym ostrzu, a do krojenia produktów o twardszej lub śliskiej powierzchni przyda się nóż z ząbkami.

HUBERT

Polskie Å‚ow

TUS EXPO 2017

wiectwo ma się dobrze!

W dniach 24–26 marca wszystkie myśliwskie ścieżki i drogi prowadziły wyłącznie do stolicy. W Warszawie odbywały się bowiem Międzynarodowe Targi Hubertus EXPO 2017.

Za nami kolejna edycja, którą śmiało można ocenić jako sukces organizatorów, wystawców i wszystkich uczestników!

TEKST I ZDJĘCIA: GAZETA ŁOWIECKA

Ł

owieckich imprez na targowej mapie Polski jest już całkiem sporo, ale miano najstarszej i największej od lat należy się targom, których organizatorem jest Zarząd Główny Polskiego Związku Łowieckiego. Każdy kto w tym roku odwiedził targowe hale, szybko dostrzegał, że organizatorzy wykonali kawał bardzo dobrej roboty.

I chyba tego się po nich powszechnie spodziewano, bo na tegoroczne targi przyjechało ponad 22 tys. myśliwych i sympatyków łowiectwa!

Różne motywacje A odwiedzający Targi Hubertus EXPO 2017 przybyli tu w rozmaitych celach, każdy miał bowiem inne motywacje, o czym chętnie rozmawialiśmy z odwiedzającymi nas na stoisku Gazety Łowieckiej gośćmi z różnych stron Polski. Wielu rozmówców, co zrozumiałe, podkreślało ten najbardziej oczywisty wymiar targów, czyli cel komercyjny – zaopatrzyć się w nowości, przewietrzyć nieco myśliwską garderobę, zapoznać ze sprzętem. Bardzo wielu myśliwych i ich bliskich swój czas na targi rezerwowało wcześniej, bo to swego rodzaju święto dla całej rodziny – o edukację i zabawę dla najmłodszych zadbały jak zwykle perfekcyjnie Diany. Panie,

10

11

12

13

ale nie tylko, mogły skupić się na nowinkach modowych i pokazach kulinarnych, a panowie zorientować się, co przygotowali dla nich producenci i dystrybutorzy broni. A wszyscy mogli posłuchać myśliwskiej muzyki i w wyjątkowej atmosferze po prostu pobyć wśród łowieckiej braci.

strzegana również w świecie polityki, przekonywał minister środowiska, prof. Jan Szyszko: – W minionym roku myśliwi pokazali wielką siłę i wielką sprawność! Życzę Polskiemu Związkowi Łowieckiemu dobrej pracy i myślę, że współpraca między ministerstwem środowiska a Polskim Związkiem Łowieckim, przy współdziałaniu ze strony Lasów Państwowych, pozwoli rozwiązać wszystkie problemy.

Z kolei o wsparciu dla działań PZŁ zapewniał też dyrektor generalny Lasów Państwowych Konrad Tomaszewski, który mówił: – Szanujmy tradycję i obecne rozwiązania, bo nie ma nic gorszego, niż niszczenie dziedzictwa kulturowego, dziedzictwa narodowego, w którym łowiectwo i leśnictwo zajmuje bardzo ważną pozycję. Życzę myśliwym wszystkiego najlepszego. Trzymajmy się razem!

Trzymajmy się razem!

Co ciekawe, w rozmowach coraz częściej przewijał się też wątek zademonstrowania solidarności łowieckiego środowiska wbrew medialnej kampanii, w której o myśliwych jeżeli się mówi, to raczej źle. I do tej sytuacji bardzo konkretnie nawiązał w swojej mowie prezes Naczelnej Rady Łowieckiej Andrzej Gdula, który powiedział m.in.: – Spotykamy się w tym miejscu, prezentując nasze sukcesy, jak i znaczenie naszej pasji dla gospodarki narodowej. Ponad 120-tysięczna armia myśliwych, kupując produkty i usługi, tworzy miejsca pracy dla tysięcy ludzi w naszym kraju! Dobrze by było, aby o tym ekonomicznym, pozaprzyrodniczym znaczeniu łowiectwa pamiętali nie tylko myśliwi, ale również politycy i niepolująca część społeczeństwa.

O tym, że łowiectwo jest ważną częścią życia społecznego w Polsce, a wielka praca myśliwych jest do-

W optymistycznych nastrojach Jakie wnioski nasuwają się po tegorocznych targach? Optymistyczne, bo co również zauważyli nasi Czytelnicy, Polski Związek Łowiecki coraz częściej pokazuje, że wbrew stereotypom powielanym w mediach, ma też całkiem młodą twarz. To właśnie coraz młodsi myśliwi wpływają na wizerunek Związku. Ich symbolicznym przedstawicielem stała się rzeczniczka PZŁ Diana

22

Piotrowska, która swoją energią i zaangażowaniem sprawia, że myśliwi potrafią się zjednoczyć już nie tylko w swoich kołach łowieckich, ale także na portalach społecznościowych, których siły przekazu obecnie nie można nie doceniać.

Wszystko to pozytywnie nastraja przed przyszłoroczną kolejną edycją targów. Termin już znamy – rezerwujcie sobie czas w dniach 6-8 kwietnia 2018 r. O tym, że warto, chyba nie musimy już Was przekonywać!

23

Blaser i RUAG

WIZYTA POLSKICH DIAN

G

N

Podczas ubiegłorocznych Targów Hubertus Expo Diany na swoim stoisku gościłyprzedstawicieli dwóch firm.

Pierwsza z nich to RUAG – producent amunicji RWS i Geco.

Druga to BLASER – czołowy niemiecki producent broni myśliwskiej. Z inicjatywy Moniki Szymkiewicz padła propozycja odwiedzin tych dwóch fabryk przez koleżanki z Klubu Polskich Dian reprezentujących okręgi PZŁ z całego kraju TEKST: MONIKA SZYMKIEWICZ ZDJĘCIA: GAZETA ŁOWIECKA

D

zięki poparciu Zarządu Głównego PZŁ oraz firmy M.K. Szuster 9 kwietnia 33 Polskie Diany ruszyły wynajętym autokarem do Niemiec. Wyjazd z Warszawy zaplanowano na godzinę 3 rano. Kolejnym miejscem postoju była Łódź, gdzie dołączyła do nas koleżanka, a potem Wrocław, skąd zabrałyśmy pozostałą grupę dziewczyn. Po 13 godzinach podróży pełnej integracyjnych rozmów na tematy nie tylko łowieckie dotarłyśmy do hotelu w Fürth. Po krótkim odpoczynku udałyśmy się na kolację z przedstawicielem firmy RUAG, Andreasem Maly.

W gościnie u firmy RUAG Drugiego dnia pobytu po śniadaniu wyruszyłyśmy do fabryki amunicji.

Z powodów bezpieczeństwa oraz w celu zachowania tajemnicy produkcji wszystkie nasze telefony zostały zabezpieczone nalepkami, aby uniemożliwić ewentualne fotografowanie linii produkcyjnej. Zostałyśmy podzielone na trzy 11-osobowe grupy i rozpoczęłyśmy zwiedzanie.

Nasi przewodnicy bardzo profesjonalnie i dokładnie opowiedzieli nam o historii fabryki, oprowadzili po większości linii produkcyjnej, gdzie mogłyśmy poznać od podstaw cały proces powstawania amu-

26

bryczną multimedialną strzelnicę, na której miałyśmy możliwość strzelania z fabrycznych Blaserów i sprawdzenia swoich umiejętności podczas polowania na dziki. Następnie zamieniłyśmy się. Trzeba przyznać, że produkcja broni zrobiła na dziewczynach duże wrażenie. Mogłyśmy zobaczyć proces produkcji zarówno modeli legendarnych dwutaktowych sztucerów R8, jak również śrutówek F3 i F16 oraz broni kombinowanej – kniejówek i dryllingów. Tu także ogromną rolę pełni końcowy proces kontroli jakości przeprowadzany za pomocą odpowiednich urządzeń oraz ręcznie na naturalnej strzelnicy przyfabrycznej.

nicji, od siedmioetapowej produkcji łuski do końcowej części osadzania pocisku. Na niewątpliwą uwagę zasługiwał fakt, że amunicja ta jest w pełni produkowana z własnych komponentów i mimo pełnej mechanizacji fabryki, nad całym procesem czuwają fachowcy. Ostatni z nich pełni rolę kontrolera jakości. Po zwiedzaniu fabryki zostałyśmy zaproszone przez szefostwo na obiad, gdzie otrzymałyśmy pamiątkowe podarunki.

Kierunek: firma Blaser Po podziękowaniu za gościnę i pożegnaniu ruszyłyśmy w dalszą drogę do Isny, miasta oddalonego od Fürth ok. 300 km. Po zameldowaniu w miejscowym hotelu, podobnie jak dzień wcześniej, udałyśmy się na kolację z przedstawicielem firmy Blaser, Mathiasem Psotta. Kolację przygotowano w malowniczym drewnianym domku na terenie fabryki. Podczas niej dowiedziałyśmy się podstawowych informacji o fabryce, jej historii oraz poznałyśmy plan zwiedzania na następny dzień.

Po śniadaniu w hotelowej restauracji zostałyśmy podzielone na dwie grupy, z których jedna zwiedzała zakład, a druga została zaproszona na fa-

Było wspaniale!

Tego samego dnia po gorących pożegnaniach i podziękowaniach ruszyłyśmy pełne wrażeń w drogę powrotną do Polski. Zgodnie doszłyśmy do wniosku, że takie inicjatywy pozytywnie wpływają na integrację polujących dziewczyn. Mamy nadzieję, że będziemy kontynuować takie spotkania w przyszłości. Bardzo dziękujemy firmom RUAG, Blaser, M.K. Szuster oraz Zarządowi Głównemu PZŁ za umożliwienie organizacji tego wyjazdu.

38

XI w Wa

I Mistrzostwa PZŁ abieniu Drapieżników Tarnów 2017

W dniach 9–10 lutego odbyły się XI Mistrzostwa PZŁ w Wabieniu Drapieżników. Ta cykliczna impreza z tradycjami, której organizacja wkroczyła już w drugą dekadę, przyciągnęła w tym roku trochę mniej uczestników, niż w poprzednich latach…

TEKST I ZDJĘCIA: SŁAWOMIR PAWLIKOWSKI

N

a pewno wpływ na taki stan rzeczy miało podniesienie wpisowego, które dla części naszych myśliwych jest dodatkową zaporą. Niestety żyjemy w czasach, w których za wszystko się płaci, więc i myślistwo też ma swoją cenę…

nują redukcji drapieżników, a w drugim drapieżniki nie cieszą się większą popularnością, bo na przykład priorytetem jest zwierzyna gruba.

Piątkowe sukcesy Piątkowym popołudniem 25 myśliwych wabiarzy ruszyło przy sprzyjającej pogodzie w swoje rewiry.

Z wysokiego C rozpoczął rywalizację kolega Tomasz Adamczyk z KŁ „Bór” w Tarnowie, polujący w KŁ „Odyniec” w Dębicy, z podprowadzającym kolegą Jackiem Dydyńskim. Kiedy o godzinie 18.50 strzelił trzeciego lisa, na perę godzin objął prowadzenie.

Po kilku godzinach doszedł jednak do głosu weteran Mistrzostw PZŁ w Wabieniu Drapieżników, broniący tytułu wicemistrza, kolega Artur Czajecki z KŁ „Diana” w Chrzanowie. Kolega Czajecki zakończył pierwszy dzień zmagań z liczbą 6 lisów i jednej kuny na rozkładzie. Kolega polował w KŁ „Batalion” Kraków, którego obwody sięgają jednak obszaru podlegającego pod ZO w Tarnowie. Za jego plecami znalazł się natomiast debiutant w tej imprezie – kolega Adam Morys z KŁ „Dunajec” w Wojniczu, który pozyskał 5 lisów. Trzecie miejsce po pierwszym dniu zajmował Marcin Bobola z okręgu krośnieńskiego, który polował w KŁ „Bażant” w Brzeźnicy.

Jaki rejon od św. Huberta?

Mistrzostwa rozpoczęły się w czwartek 9 lutego 2017 roku mszą świętą w kościele w Zgłobicach pod Tarnowem, a sama inauguracja XI Mistrzostw PZŁ w Wabieniu Drapieżników miała miejsce w Hotelu „Dunajec”, również w Zgłobicach. Imprezę otworzyli prezes Okręgowej Rady Łowieckiej w Tarnowie kolega Roman Bukowski oraz prezes Klubu Wabiarzy PZŁ kolega Sławomir Pawlikowski. W obecności zaproszonych gości dokonano losowania rewirów i podprowadzających.

Jest to przeważnie najbardziej ekscytujący moment rozpoczęcia każdej imprezy, ponieważ wszyscy zawodnicy są ciekawi, jaki rejon św. Hubert im przyzna. Zawsze jest tak, że powierzchnia rewirów polowań jest podobna u wszystkich startujących, ale każdy rewir jest odmienny. W jednym jest przewaga grubej zwierzyny, w innych drobnej. W jednym rewirze myśliwi bardziej dbają o drobną zwierzynę, w związku z czym doko-

42

43

Ciąg dalszy w sobotę Na drugi dzień, czyli w sobotę, zmagania rozpoczęto o godzinie 16.00.

Tym razem trochę dłużej trzeba było czekać na pierwszego upolowanego osobnika. Straty zaczął odrabiać utytułowany wabiarz z KŁ „Leśnik” Wrocław, kolega Grzegorz Potasz, który jednak nie odparł ataków prowadzących i ostatecznie zajął 4. miejsce.

Na podium jednak doszło do dwóch niespodzianek. Kolega Marcin Bobola, który po pierwszym dniu zajmował 3. miejsce, polując w KŁ „Bażant”

w Tarnowie, dołożył w drugim dniu 5 lisów i wyprzedził ostatecznie kolegę Artura Czadeckiego, pozyskując w sumie 9 lisów. Tym samym został zwycięzcą XI Mistrzostw PZŁ w Wabieniu Drapieżników.

Drugie miejsce zajął Artur Czajecki, który drugi raz z rzędu został wicemistrzem, kładąc na pokocie 8 lisów i 1 kunę.

Trzecie miejsce, co było chyba największą niespodzianką, zdobył kolega Adam Morys, który jako debiutant pozyskał 7 lisów.

44

Do zobaczenia za rok Zakończenie mistrzostw odbyło się w przepięknej scenerii, nad polską królową górskich rzek, czyli Dunajcem. Sygnały pokotu odegrano przez Zespół Sygnalistów „Hetmańscy” pod batutą Liliany Nowak. Wyniki zostały ogłoszone przez sędziego głównego XI Mistrzostw PZŁ w Wabieniu Drapieżników oraz prezesa Klubu Wabiarzy PZŁ w jednej osobie – Sławka Pawlikowskiego. Koordynator organizacyjny imprezy, z ramienia Klubu Wabiarzy Zwierzyny PZŁ, kolega Norbert Kieć, podziękował hojnym sponsorom za

nagrody, a zaproszonym gościom za przybycie na uroczyste zakończenie.

Na koniec imprezy prezes Klubu Wabiarzy Zwierzyny PZŁ Sekcji Wabienia Drapieżników, kolega Sławek Pawlikowski obwieścił „wszem i wobec”, że następne XII Mistrzostwa PZŁ w Wabieniu Drapieżników odbędą się w lutym 2018 r. w okręgu sieradzkim, a koordynatorem organizacyjnym ze strony Klubu Wabiarzy PZŁ będzie kolega Włodzimierz Tusz. Zapraszamy więc wszystkich chętnych do uczestnictwa w tej imprezie.

Darz Bór!

45

46

47

Swarovski dS TECHNOLOGIA JU

UTRA

Nowa luneta celownicza Swarovskiego z laserowym dalmierzem, komputerem balistycznym oraz automatyczną korektą punktu celowania jest najbardziej zaawansowanym technicznie urządzeniem do strzelań na dalekie dystanse, jakie widział świat. To pierwsze tego typu połączenie konwencjonalnej i cyfrowej optyki celowniczej TEKST: JENS ULRIK HØGH ZDJĘCIA: MATERIAŁY PRASOWE

T

argi IWA co roku obfitują w nowości, ale to, co pokazał Swarovski 3 marca 2017 roku, sprawiło, że na targach głowy obracały się tylko w jedną stronę. Ten dzień jest tym, w którym optyka wykonała wielki skok w przyszłość, jaka do tej pory była znana tylko z filmów science fiction.

zowanym narzędziem stworzonym dla relatywnie małej grupy strzelców polujących z dalekich dystansów. Carina Schiestl-Swarovski, prezes zarządu Swarovski Optik, powiedziała o dS: – Aby sprostać wyzwaniom dnia dzisiejszego, najlepiej użyć technologii jutra. Za sprawą tej lunety celowniczej przyszłość łowiectwa rozpoczyna się już dzisiaj.

Mierząca 40 cm i ważąca ciut powyżej 1 kg luneta robi duże wrażenie na każdej broni. Smukła budowa i atrakcyjny kształt sprawiają, że wygląda, jak powiedział jeden z kolegów,

Celując w przyszłość Swarovski dS to bez wątpienia najbardziej zaawansowana luneta strzelecka, jaka kiedykolwiek była produkowana seryjnie. Jest również wyspecjali-

50

jak wyścigowy, włoski samochód zamontowany na broni.

w połączeniu z sensorami mierzącymi kąt strzału, temperaturę i ciśnienie zapewniają komputerowi balistycznemu bardzo dokładne dane.

Dzięki Bluetooth luneta łączy się ze smartfonem strzelca, gdzie aplikacja określa rodzaj wybranej amunicji i jej parametry. Indywidualne dane ustalone podczas przestrzeliwania broni są wprowadzane do aplikacji i niezwłocznie przekazywane do komputera lunety. Dokładny punkt celowania jest obliczany i wizualizowany na siatce, razem z odległością od celu i danymi balistycznymi.

Czysta perfekcja Swarovski opisuje nową dS 5-25x52 PL jako narzędzie stworzone do polowania na daleki dystans, jak łowy w górach lub na otwartych równinach, gdzie podchód na standardową odległość strzału jest praktycznie niemożliwy. Dlaczego? Zoom 5-25 daje strzelcowi możliwości zobaczenia celu w powiększeniu, które zapewnia swobodę celowania, mocny i dokładny dalmierz laserowy

51

Wynik pojawia się już w 0,7 sekundy po naciśnięciu przez strzelca guzika na przeziernym wyświetlaczu. Ręczne korygowanie ustawień dS przed strzałem absolutnie nie jest konieczne. W porównaniu z wykorzystaniem dalmierza i koniecznością ustawienia dystansu na regulatorze lunety nowe rozwiązanie Swarovskiego jest dużo prostsze, dokładniejsze i bardziej niezawodne. Zmniejsza się czynnik ludzkiego błędu. Tym bardziej, że dużo łatwiej jest nam utrzymać broń ze skierowaną w punkt lunetą niż dalmierz trzymany w jednej ręce. Szczególnie, gdy robimy pomiar na dużą odległość, wieje wiatr albo mamy zmarzniętą dłoń. Broń z zamontowaną lunetą będzie stabilniejsza i łatwiej oraz precyzyjniej dokonamy pomiaru.

Zakładając, że wybraliśmy odpowiednią amunicję w aplikacji, z której luneta pobiera dane do obliczeń, nie pozostaje nic innego, niż sprawdzić dystans do celu i oddać strzał. Ponieważ poluję na całym świecie, w mojej wyobraźni powstaje obraz szkockiego myśliwego, który ma podczas zimowego polowania odstrzelić określoną liczbę łań i cielaków. Znajduje miejsce na wzgórzu, wybiera pierwszy cel, dokonuje pomiaru i strzela, a następnie obserwuje. Jeśli widzi czyste trafienie, wybiera następny cel,

znajdujący się w zupełnie innej odległości i jest gotowy do strzału w czasie mniejszym niż sekunda.

Na górskie polowania Uważam, że dS będzie świetnym nabytkiem nie tylko dla profesjonalnych myśliwych. Rosnące zainteresowanie górskimi polowaniami, podczas których mamy możliwość oddania tylko paru strzałów, za to na dalekie i bardzo dalekie odległości, to kolejny rodzaj polowań, gdzie świetnie sprawdzi się luneta dS. I to nie dlatego, że umożliwia nam oddanie paru szybkich strzałów na różne odległości, ale ponieważ daje myśliwemu pewien handicap w przypadku oddania jednego, czystego strzału na daleki dystans. Jeśli porównamy, ile jest warte oddanie czystego strzału do Marco Polo w Kirgistanie, wtedy cena lunety z pewnością nie wyda się nam wygórowana.

Nie tak łatwo…

Wiele osób może uważać, że z tak zaawansowaną technicznie lunetą strzelanie na daleki dystans będzie proste i łatwe, a pociski raz za razem będą lądować w 10. Nic bardziej mylnego.

Luneta pokazuje strzelcowi, gdzie dokładnie celować, ale nie wykona za niego strzału. Wszyscy strzelcy znają

52

znaczenie wiatru przy dalekich strzałach. To, że przy naszym stanowisku wieje z zachodu, nie znaczy, że 250 m dalej wiatr będzie miał ten sam kierunek i prędkość. Nie ma technologii, która jest w stanie zmierzyć i określić warunki na trajektorii naszego pocisku aż do momentu jego trafienia w cel.

Tym niemniej elektronika nowej lunety Swarovskiego oferuje nam dużo informacji, na podstawie których, bazując na doświadczeniu i znajomości broni oraz amunicji, trafienie do dalekiego celu jest dużo prostsze.

ślona jest na 500 pomiarów. Powinno to z powodzeniem wystarczyć na kilka wypraw myśliwskich i treningów na strzelnicy, ale trzeba o tym pamiętać, ponieważ funkcjonalność lunety całkowicie zależy od źródła zasilania.

Dlatego zalecamy pomyśleć o zapasie i mieć go w futerale.

My już czekamy!

Oczywiście nie możemy doczekać się, by wypróbować tę nowoczesną technologię na strzelnicy. W sklepach w Europie luneta pojawi się w lipcu.

Cena będzie oscylować w okolicach 3 800 euro, a więc prawie 16 500 zł.

Co ciekawe i czego dowiedzieliśmy się na targach IWA, produkt najprawdopodobniej nie będzie dostępny w Kanadzie i USA, ze względu na regulacje prawne.

Coś za coś Dwie rzeczy, które na pewno zwrócą naszą uwagę, a malkontentom dadzą pole do popisu, to żywotność baterii i transmisja światła. Ta ostatnia wynosi 83%, co oczywiście stanowi gorszy wynik niż większość lunet tej samej klasy. Jest to naturalnie konsekwencją naładowania lunety elektroniką i sensorami, co musi pomieścić w sobie tubus. Jeśli weźmiemy pod uwagę, do jakiego typu strzelań dS został stworzony i że zdecydowana większość polowań, podczas których strzelamy na daleki dystans, odbywa się przy dobrym, dziennym oświetleniu, nie stanowi to praktycznie żadnego problemu. Teraz o baterii. Według producenta, żywotność baterii okre-

zobacz film

53

LEKTURY

OBOWIĄZKOWE! W sklepach myśliwskich i księgarniach pojawiły się dwa praktyczne poradniki autorstwa prof. dr hab. inż. Jerzego A. Ejsmonta: „Amunicja i elaboracja” oraz „Balistyka dla snajperów”.

Wydane przez Wydawnictwo Naukowe PWN pozycje zainteresują osoby elaborujące samodzielnie amunicję, a także będą obowiązkową lekturą dla pasjonatów długodystansowego strzelania TEKST: MACIEJ PIENIĄŻEK ZDJĘCIA: MATERIAŁY PRASOWE

Z

strzelców długodystansowych oraz myśliwych. W przystępny, a jednocześnie szczegółowy, sposób autor omówił podstawy trygonometrii, pojęcie minuty kątowej, balistykę wewnętrzną, zewnętrzną i końcową pocisków karabinowych. W książce przeczytamy również o nastawach celownika optycznego i technikach celowania, poprawkach na wiatr i odległość, temperaturę, wilgotność i ciśnienie.

Dowiemy się również, jak przygotować zindywidualizowane tablice i kalkulatory balistyczne. Autor opowiada także, jak dobrać broń i amunicję do charakteru zadania snajperskiego.

aczniemy od elaboracji. Na ponad 160 bogato ilustrowanych stronach „Amunicji i elaboracji” zostały omówione wszystkie elementy, które pozwalają na rozpoczęcie przygody z samodzielną, i co najważniejsze, bezpieczną elaboracją amunicji. Zaczynając od komponentów amunicji strzeleckiej, poprzez bogato ilustrowane rozdziały dotyczące urządzeń i narzędzi stosowanych w elaboracji, aż do opracowania optymalnych parametrów, kalibrowania łusek, aspektów technicznych wciskania spłonek, ważenia, napełniania prochem i osadzania pocisku.

Dodatkowo autor zamieścił także tabele elaboracyjne dla wybranych, najbardziej popularnych kalibrów.

Książka jest ciekawą pozycją nie tylko dla osób, które elaboracją chcą się zająć lub się zajmują, ale także dla wszystkich, którzy interesują się bronią palną, dla strzelców sportowych i myśliwych.

O autorze Profesor dr hab. inż. Jerzy A. Ejsmont jest kierownikiem Zakładu Pojazdów na Wydziale Mechanicznym Politechniki Gdańskiej, prowadzi wykłady o broni i balistyce, a także jest czynnym strzelcem sportowym i myśliwym.

W swoim dorobku ma tytuł amatorskiego mistrza Polski w karabinie sportowym i liczne sukcesy w zawodach Long Shot, Tactical Sniper oraz Sniper Mission. Jest lektorem ekspertem Polskiego Związku Łowieckiego, sędzią sportowym i myśliwskim, szkoli również oddziały specjalne policji i wojska.

Daleki strzał Z kolei „Balistyka dla snajperów” to bardzo obszerne i nie tylko bogato ilustrowane, ale także pełne tabel, wykresów i rysunków sytuacyjnych, kompendium wiedzy dla snajperów, strzelców wyborowych i sportowych

56

57

Polowania Rosja 2017 Ochocka owca śnieżna (1 sierpnia do 10 września) Cena 15500 €, w cenę wliczono: • organizacja polowania (w cenie jedno trofeum): 11500 € • wynajem helikoptera: 4000 € • każde kolejne trofeum: 5500 € Jakucka owca śnieżna (1 sierpnia do 10 września) Cena 15500 €, w cenę wliczono: • organizacja polowania (w cenie jedno trofeum): 11500 € • wynajem helikoptera: 6000 € • każde kolejne trofeum: 5500 € Owca śnieżna jakucka + ochocka (1 sierpnia do 10 września) Cena 22 950 €, w cenę wliczono: • organizacja polowania (w cenie dwa trofea): 12 950 € • wynajem helikoptera: 10 000 € • każde kolejne trofeum: 5500 € Wiosenne polowanie na niedźwiedzie brunatne, Morze Ochockie (25 maj – 15 czerwiec) • organizacja polowania: 5000 € • pierwsze trofeum: 2500 € • wynajem łodzi: 2600 € • każde kolejne trofeum: 3250 €

Wiosenne polowanie n (7-12 Maj, 15-20 Maj Cena całkowita 8750 € • organizacja polowan • cena trofeum: 2950 • kolejne trofeum: 385 Jesienne polowanie n i amurskiego jelenia w Całkowita cena 12 050 • organizacja polowan • trofeum niedźwiedz • trofeum wapiti: 330

Polowanie na łos Cena polowania 870 € • 4 dni polowania (w • 4 noclegi w bazie m • 4 dni pełnego wyży • 4 dni organizacji po (cena zawiera obsłu • pozwolenie na wywó

Szkolenia, kursy oraz pokazy wabienia zwierzyny łownej (drapieżniki, zwierzyna płowa i pta w zakresie sprzedaży polowań dla myśliwych zagranicznych i krajowych.

58

na niedźwiedzia amurskiego j) €, w cenę wliczono: nia: 5800 € 0€ 50 € na niedźwiedzia amurskiego wapiti (20 - 27 wrzesień) 0 €, w cenę wliczono: nia: 5800 € zia: 2950 €, kolejne trofeum 3750 € 00 €, kolejne trofeum 2850 €

tel. 693 712 734

sie byki Białoruś 2017 €, w cenę wliczono: tym transport w łowisku) myśliwskiej wienia (3 razy dziennie) olowania ugę myśliwego wabiarza) óz broni na teren Białorusi

hunting.travel.pro@gmail.com www.hunting-travel.pl

aki). Współpraca z Kołami Łowieckimi

59

Balistyka i olej Połączenie tych dwóch tytułowych słów dało w 1904 r. początek nazwie firmy Ballistol. Olej stworzony na potrzeby pruskiej armii przetrwał do dzisiaj i świetnie sprawdza się przy pielęgnacji metalu, drewna, skóry, gumy i tworzyw sztucznych. A do tego, zgodnie z modą, oczywiście tą dzisiejszą, a nie z początku XX w., jest ekologiczny!

TEKST: MACIEJ PIENIĄŻEK ZDJĘCIA: MATERIAŁY PRASOWE

A

rmia pruska zamówiła uniwersalny środek, którym można czyścić i konserwować całe oporządzenie żołnierzy. W grę wchodziła nie tylko broń i bagnet, ale również elementy drewniane, styliska łopat, pasy skórzane, siodła. Środek musiał więc działać antykorozyjnie, czyścić z resztek prochu, ołowiu, a jednocześnie zabezpieczać metal, czyścić powierzchnie drewniane, jak również osłaniać je przed wilgocią, chronić skórę przed wysuszaniem i kruszeniem oraz należycie konserwować.

Naprawdę uniwersalny!

Głównym składnikiem Ballistolu jest olej sosnowy, czyli tempertyna z dodatkami stanowiącymi tajemnicę producenta. Dzięki swoim właściwościom i historii Ballistol stał się wręcz synonimem oleju do broni.

Tak jak napisaliśmy na początku, w czasach kiedy Ballistol powstawał, o ekologii nikomu się jeszcze nie śniło, tym niemniej należy wspomnieć, że obecnie należy on do najbardziej ekologicznych olejów na świecie. Nie zawiera żadnych dodatków synte-

tycznych, nie powoduje skażenia środowiska, jest hipoalergiczny.

Jedno z haseł reklamowych firmy Klever brzmiało „Smakuje dziwnie, ale działa naprawdę dobrze” a znamy takich, którzy próbowali i co prawda nie rekomendują, ale uszczerbku na zdrowiu nie ponieśli. Należy pamiętać, że olej miesza się z wodą. Ma to swoje zarówno dobre, jak i słabe strony, ponieważ olej wody nie wypiera, o czym musimy pamiętać, stosując go w ujemnych temperaturach.

Kolejną zaletą Ballistolu są jego właściwości antyseptyczne. Na polowaniu świetnie sprawdzi się w roli wody utlenionej, czy to w przypadku zranienia psów, czy też ludzi. Niezawierający dodatków nafty olej ma również miły i niedrażniący zapach.

Stosując olej do pielęgnacji skóry i drewna pamiętajmy, że jest on wchłaniany, ale pozostawia delikatne, satynowe przebarwienie, świetnie chroniąc przed zarysowaniami, wchłanianiem wody i brudu. Tym z Was, którzy jeżdżą na motocyklach w skórzanych ubraniach, również możemy go z pełną odpowiedzialnością polecić do ich konserwacji. Oczywiście najlepszą rekomendacją dla prezentowanego oleju będzie fakt, iż renomowany producent wyczynowej

broni Anschutz w swoich instrukcjach rekomenduje Ballistol jako środek do konserwacji i pielęgnacji.

Oleju możemy używać również do wszelkich urządzeń mechanicznych, takich jak kosiarki, agregaty, narzędzia ogrodnicze, w tym te drewniane, a także co ciekawe, jest on wykorzystywany przez wędkarzy do konserwacji kołowrotków oraz plecionki i przelotek.

Bogata gama produktów Ballistol to jednak nie tylko olej o wszechstronnym zastosowaniu. Kolejny produkt sygnowany tą marką to Pluvonin. Posiadający domieszki chemiczne jest typowym impregnatem do elementów tkanin, nubuku czy skóry. Impregnujemy nim kurtki, bluzy, buty, pokrycia namiotów czy plecaków. Pluvonin ma szerokie zastosowanie w ogólnopojętym outdoorze. Produkt sprawdza się również w materiałach z membraną, ponieważ nie zatyka porów. Środek ten zapobiega także wchłanianiu brudu przez tkaninę. Chodząc za rogaczem, brodząc w mokrych trawach, narażamy dolną część spodni od kolan na zamoczenie i nasiąkanie wodą.

Impregnując, skutecznie możemy się przed tym obronić, zwiększając komfort polowania.

62

Dostępny na rynku od zaledwie kilku lat Kamofix jest olejem do czyszczenia kominków i grilli. Środek usuwa mocne zabrudzenia i świetnie sprawdza się w walce z osadami na szybach kominkowych, zabrudzonych piekarników, przypieczonych grilli. Tak więc mamy świetny prezent dla drugiej połowy, jeśli polowanie przeciągnie się nam zbyt długo.

63

Wracając do typowo myśliwskich zastosowań produktów Ballistol, w ofercie Incorsy znajdujemy smar do ruchomych części broni. Tam, gdzie dwa ruchome elementy ocierają się o siebie, smar ten znakowany jest jako produkt Liqui Moly, marka świetnie znana fanom Formuły I. Specjalny aplikator ułatwia nanoszenie środka na powierzchnię, a struktura pozwala dotrzeć w najmniejsze zakamarki, takie jak kanał iglicy czy oś kurka.

Smar o gęstej konsystencji wydłuża żywotność elementów i jest bardzo wydajny. Co ważne, nie rozpuszcza się przy bardzo wysokich temperaturach i nie twardnieje przy ujemnych temperaturach.

Musimy jednak pamiętać, że nie ma on właściwości czyszczących i najpierw powinniśmy usunąć stary smar i zabrudzenia, a potem aplikować nowy środek.

64

Gunex to klasyczny środek oparty na pochodnych ropy naftowej. Idealnie nadaje się do czyszczenia i pielęgnacji, tak samo jak ekologiczny Ballistol, z tą różnicą, że Gunex nie rozpuszcza się w wodzie, a ją wypiera. Tak więc stosujemy go podczas konserwacji broni jesienią i zimą. Skutecznie doczyścimy zaniedbane zabrudzenia lufy lub komory nabojowej, a także spieczone

i mocno skręcone elementy. Z powodzeniem sprawdzi się jako preparat konserwujący zamki w drzwiach i samochodach zimą, wypierając wilgoć i zabezpieczając przed rdzą i zamarzaniem. Należy też pamiętać, że nie używamy tego środka do pielęgnacji drewna. Tak jak wszystkie produkty Ballistol, również Gunex posiada wygodny i prosty w użyciu aplikator.

65

Usta, wbrew swojej nazwie, nie mają nic wspólnego z pielęgnacją twarzy. Ten środek służy odrdzewianiu nawet najbardziej rudych i zniszczonych korozją elementów. Stare narzędzia, elementy metalowe, koła zębate możemy doprowadzić do stanu używalności, stosując ten mocny preparat chemiczny. Należy pamiętać, że po oczyszczeniu z rdzy dobrze jest przetrzeć narzędzia lub inne czyszczone powierzchnie tradycyjnym Ballistolem, co świetnie je zabezpieczy.

GunCer jest środkiem, który zarówno czyści, jak i konserwuje broń. Od klasycznego Ballistolu różni się dodatkiem bardzo drobnych struktur ceramicznych, znajdujących się w oleju.

Przed użyciem należy produkt dobrze wstrząsnąć, a znajdująca się w środku kulka go wymiesza. Preparat stosujemy wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z porowatą strukturą metalu, mikropęknięciami i szczelinami. Dodatek ceramiczny je penetruje i zasklepia, poprawiając jego działanie i skuteczność.

Robla Solo to produkt, którego używamy rzadziej i do tego powinniśmy to robić w określonych warunkach.

Ze względu na zawartość amoniaku trzeba pamiętać, aby pomieszczenie,

66

w którym pracujemy, było dobrze wentylowane lub wręcz używać produktu na zewnątrz. To mocny rozpuszczalnik do broni, której czyszczenie zostało zaniedbane lub która była intensywnie eksploatowana. Idealnie usuwa resztki miedzi, tombaku, ołowiu w przewodzie lufy. Produkt wprowadzamy do lufy i zostawiamy, pozwalając mu działać i rozpuścić osad. Od czasu do cza-

su przekręcamy broń, pozwalając na równomierne rozprowadzenie w lufie. Następnie przy wykorzystaniu mosiężnej szczotki czyścimy lufę. Po czyszczeniu zabezpieczamy ją Ballistolem. Przy czyszczeniu należy pamiętać o ochronie oczu oraz dłoni ze względu na żrące działanie produktu. Zwykle stosujemy Robla Solo po zakończeniu sezonu strzeleckiego.

67

Schaftolu nikomu przedstawiać nie trzeba. Ten olej do kolb i elementów drewnianych jest w pełni naturalnym produktem na bazie oleju lnianego. Produkowany w kilku kolorach, w tym w kolorze naturalnym, możemy dopasować do typu drewna, jakie konserwujemy. Preparat bardzo dobrze chroni drewno, a także je natłuszcza oraz wyciąga słoje i nadaje satynowy połysk. Chroni przed wilgocią oraz drobnymi rysami, które mogą się zdarzyć na polowaniu. Najlepiej wcierać preparat w drewno dłonią, które dodatkowo rozgrzane od tarcia lepiej chłonie olej.

W przypadkach kiedy mamy do czynienia z naprawdę zniszczoną strukturą drewna, możemy najpierw przy pomocy bardzo cienkiego papieru ściernego zmatowić wierzchnią warstwę, a następnie nanieść preparat. Jak długo należy smarować? Tak długo, aż drewno przestanie go wchłaniać.

Paleta produktów Ballistol obejmuje szeroką gamę funkcjonalnych olejów, które możemy z powodzeniem wykorzystać nie tylko w łowiectwie.

W ofercie firmy Incorsa znajdują się preparaty w opakowaniach o różnych pojemnościach. W naszych kolejnych wydaniach szerzej omówimy produkty Ballistol przeznaczone dla zwierząt.

Służą one zarówno do pielęgnacji sierści, jak i ochrony przed kleszczami i insektami.

68

69

Dwa dni w S Ten kraj pobudza wyobraźnię niejednego myśliwego.

Mats Gyllsand wybrał się do ojczyzny whisky i Seana Connery’ego, by zapolować m.in.: na pardwy, bażanty, kaczki i kuropatwy.

I już wie, że na pewno tam jeszcze wróci…

TEKST: MATS GYLLSAND ZDJĘCIA: SIMON K. BARR

TŁUMACZYŁA: EWA MOSTOWSKA

Szkocji

N

a parkingu przed lotniskiem mam rozglądać się za ciemnym defenderem. Już po chwili orientuję się, że w Szkocji to bardzo popularny samochód – na parkingu stoi z pięćdziesiąt takich aut, a w żadnym z nich nie ma nikogo, kto przypominałby mojego przewodnika Charliego Bronlowa. W końcu poddaję się i wyciągam telefon.

– Stoję na przystanku – mówi Charlie.

Spoglądam w tamtą stronę. Nie ma żadnego defendera, za to przy niebieskim fordzie mondeo stoi jakiś mężczyzna i macha do mnie. Przedstawia się jako Charlie i tłumaczy, że poprzedniego dnia jego dzieci zo-

stawiły w defenderze otwarte szyby.

W nocy padało i samochód jest cały mokry, dlatego musiał wziąć inny.

Ford wiezie nas krętymi wiejskimi drogami przez południowo-wschodnią Szkocję. Za oknem świeci słońce, niebo jest bezchmurne, a ziemia wciąż zielona – ciężko uwierzyć, że wkrótce Boże Narodzenie. Po 45 minutach przejeżdżamy przez rzekę Tweed. Zaraz za nią znajduje się pub Buccleuch Arms, przed którym Charlie parkuje samochód. Tu będę mieszkać w trakcie swojego pobytu. Buccleuch Arms to nie jest zwykły pub, ale luksusowy zajazd z hotelem na pierwszym piętrze. Mam spory, ładnie umeblowany

72

pokój i piękną łazienkę – coś, co nie jest w Szkocji oczywiste. Wieczorem przy wspólnej kolacji poznaję innych myśliwych, z którymi będę jutro polował. Raczymy się whisky, po czym udaję się na spoczynek.

jest to drogie przedsięwzięcie, które może kosztować nawet do 100 funtów [ok. 500 zł – przyp. red.] od ptaka. Jednak dla nas pardwy wliczone są w ogólną cenę za wszystkie pozyskane zwierzęta. Możemy strzelać też m.in.: do kaczek, bażantów, kuropatw – w sumie do dwunastu gatunków, jeśli liczyć zające i lisy.

Jedziemy na duże wrzosowisko kilka kilometrów dalej, po drodze zahaczając o dom Douga Virtue, właściciela terenu. Doug upiera się, żebyśmy zostali na drugim śniadaniu, więc wciskamy się gromadnie do kuchni. Dom jest wspaniały. Wygląda, jakby miał przynajmniej sto lat, a w rzeczywistości ma

Szkockie klimaty Rankiem zbieramy się na parkingu przed pubem. Słońce właśnie wstało i na asfalcie widać, jak rozpuszcza się szron. Charlie przyjechał defenderem, który najwyraźniej zdążył już wyschnąć.

Przedstawia nam zasady na dziś.

Polowałem już wcześniej w Szkocji, ale na jelenie. Tym razem mamy polować m.in. na pardwy. Normalnie

73

tylko kilka, jak zdradza nam gospodarz.

Po drugim śniadaniu dołączają do nas kolejni myśliwi, z psami na ptaki.

Jedziemy na najwyższy punkt wrzosowiska. Jest lekka mgła, ale widok jest niesamowity. To jeden z powodów, dla których tak mnie ciągnie do Szkocji.

Charlie rozdaje nam broń. Chcąc uniknąć „zabawy” związanej z przewozem, wszyscy skorzystaliśmy z możliwości wypożyczenia jej na miejscu. To broń wysokiej jakości: Beretty, Browningi i Kriegoffy, więc wszyscy są zadowoleni. Do tego dostajemy kilka paczek amunicji. Schodzimy w dolinę, ustawiamy się w linii co 50 m, a potem na raz ruszamy do przodu, wyprzedzani przez psy. Nie mija wiele czasu, kiedy w powietrze wzbija się chmara ptaków i strzelby idą w ruch. Ja dostałem miejsce prawie na samym końcu, więc jeszcze nie miałem okazji do strzału. 70 m ode mnie przelatuje ptak, ciężko mi się powstrzymać.

– Shot, shot! – krzyczy idący obok mnie miejscowy myśliwy z psem.

Odległość jest jednak zbyt duża, więc nawet nie próbuję. Mój towarzysz patrzy na mnie sceptycznie, kręci głową.

Nie przejmuję się. Zanim oddam strzał, chcę mieć pewność, że trafię. Wkrótce dostaję swoją szansę. Spod moich stóp podrywa się pardwa, wznosząc

się dokładnie nade mną. Podnoszę strzelbę i trafiam perfekcyjnie. To właśnie takie trafienia dodają człowiekowi pewności siebie. Nawet sceptyczny właściciel psa wyraził swoją aprobatę.

Pochód staje, wypuszczamy psy do aportu, po czym kontynuujemy polowanie. Udaje mi się strzelić jeszcze jedną pardwę. Próbuję jeszcze kilka razy, ale bez rezultatu. Dotarliśmy teraz do muru, który wyznacza granicę łowiska. Przenosimy się gdzie indziej.

Na nowym terenie jest dużo więcej bażantów. Spuszczamy psy i ptaki podrywają się do lotu. Psy pięknie okładają pole, wystawiając nam coraz to nowe sztuki. Gdy mamy ich już dużo, prowadzący polowanie ogłasza przerwę, chociaż ptaków jest jeszcze sporo. Psy sprawnie pracują. Przynoszą nam bażanty i kilka zajęcy, które udało im się przy okazji wystawić.

Robimy krótką przerwę. Charlie wyciągnął skądś kilka małych angielskich placków, do których pijemy coś, co przypomina kawę. Łowisko czy motocross?

Po przerwie nadchodzi czas na zmianę łowiska, które okazuje się dość osobliwe… Jedziemy mianowicie na tor motocrossowy, położony w samym środku… niczego. Mijamy budkę biletową i parkujemy na parkingu dla

76

77

zawodników. To będzie nasze nowe łowisko.

Ustawiamy się na całej długości toru i spuszczamy psy. Natychmiast podrywa się do lotu stado bażantów i gołębi. Słychać kilka strzałów, ale większość ptaków ulatuje. Nagle przede mną wyrasta zając.

Po kilku kolejnych miotach siadamy w małej myśliwskiej chatce na obiad. Billy Hamilton, restaurator z Buccleuch Arms, przysłał nam mnóstwo pyszności. Wpychając w siebie placek, zastanawiam się, czy po takiej ilości jedzenia będę jeszcze miał siłę polować.

Po obiedzie idziemy na ogrodzony teren z wąwozem, w którym płynie strumyk. Ustawiamy się w odległości kilku metrów od niego, podczas gdy myśliwi z psami idą na drugą stroną.

Zaraz po spuszczeniu psów ze smyczy błękitne niebo ciemnieje od dziesiątek, a może nawet i setek, kaczek i bażantów. Wybranie właściwego ptaka graniczy z cudem. Najwyraźniej inni podzielają moje odczucie, bo pada niewiele strzałów.

Kilka godzin później nadchodzi czas na ostatnie wyzwanie tego dnia.

Idziemy wzdłuż rzeczki do małego jeziorka. Ustawiamy się w dwóch rzędach w półkolu dookoła niego.

Spuszczamy psy. 10 minut później

78

79

mamy na koncie 50 kaczek. Chociaż lata jeszcze sporo ptaków, prowadzący trąbi na zakończenie.

Wieczorem jemy kolację w Buccleuch Arms, a potem przy whisky rozmawiamy o pełnym wrażeń dniu na wrzosowiskach. Wszyscy są zadowoleni. Jesteśmy zgodni, że wrócimy tu jeszcze niejeden raz.

je się coś zupełnie innego: kolacja.

Kucharze Buccleuch Arms pracowali nad nią cały dzień, przygotowując wszystko, co ustrzeliliśmy poprzedniego dnia. Na stół wjeżdżają coraz to nowe dania. Jedzenie jest przepyszne, a Billy Hamilton wzniósł się na wyżyny pomysłowości. Szkocka kuchnia zmieniła się przez ostatnie lata: tradycyjny haggis ustąpił miejsca kulinarnym specjałom również z innych krajów, a dowodem na to jest nie tylko nasza kolacja pożegnalna, ale i wszystkie posiłki serwowane nam w czasie pobytu.

Jeśli tylko będę miał taką możliwość, to pojadę tam znowu. Tym bardziej, że taki wypad nie jest specjalnie drogi – nietrudno znaleźć argument, żeby wrócić do Szkocji.

Pechowcy w raju wędkarzy Na drugi dzień zaplanowano wędkowanie. Mamy spróbować złowić łososia w rzece Tweed. Jak się okazuje, w większości jesteśmy lepszymi strzelcami niż wędkarzami.

Nawet w tym miejscu – a Tweed uchodzi za raj dla wędkarzy – nie mamy szczęścia. Dlatego punktem kulminacyjnym tego dnia sta-

80

81

ZADBAJ

O SWOJĄ BROŃ PRZED I PO POLOWANIU!

82

83

Angielski springe

Spring znaczy płoszyć. Ale myśląc o springerze, zawsze mam w głowie, że ten pies nie tylko nie płoszy niczego, ale… wręcz przyciąga.

A szczególnie zwierzynę na polowaniu TEKST: JAROSŁAW PEŁKA WWW.CHARYZMAT.PL

er spaniel

M

Prawdziwy szlachcic Tradycyjnie więc popatrzmy na eksterier, czyli jak wygląda nasz bohater. Szczerze powiem, że gdy „normalny polski myśliwy” przyzwyczajony do jagdterierów i mieszańców wyżłów szorstkowłosych, spojrzy na springera, pomyśli, że to kanapowiec pierwszej wody, który do niczego się nie nadaje. Ale pozory mylą…

Springery zaliczam do psów dużych. Osiągją nawet 35 kilogramów.

ierzyć się z opisem tej rasy to zadanie niezwykle trudne, również dla mnie. Wynika to z dwóch przyczyn – z opisów, które funkcjonują w internecie oraz ugruntowanych opinii panujących wśród myśliwych.

Dlatego też rozmyślając nad tekstem, doszedłem do wniosku, że skupię się na twardych faktach, jakie zaobserwowałem, obcując z tą rasą. Bez zbędnych literackich fanaberii i kolorowych opisów.

86

Aron zawodowiec Całe moje doświadczenie z tą rasą to czempion mojego przyjaciela Leszka Ciupisa i kilka psów, które wyszkoliłem. Dla mnie to wystarczy, ale zawsze uważałem, że każdy pies jest inny, nawet w obrębie swojej rasy.

Lekarze powiedzieliby: „skupmy się na studium przypadków, aby zdefiniować diagnozę”. Zacznę więc od trzech przypadków, które pokazał mi Leszek. Prowadząc swoją rusznikarnię, wiele razy musiał bywać na strzelnicy,

Piękna okrywa włosowa, często mój ulubiony tricolor, czyli mieszanina brązu, białego i czarnego włosa, długie „lordowskie” uszy, grzywa na piersi i podniesiony ogon z piórem skutkuje niezwykłym dostojeństwem i szlachectwem bijącym z tej rasy.

Duże oczy, niezwykłe spojrzenie, które sięga do głębi naszej duszy i charakter niepodobny do innych ras, dopełniają obrazu psa stworzonego przez wyspiarzy.

87

aby przystrzeliwać broń klienta. Bardzo lubiłem mu towarzyszyć, gdyż nasze rozmowy pogłębiały moją wiedzę na temat broni myśliwskiej, a takie spotkania były też sposobnością do wymiany naszych doświadczeń w dziedzinie kynologii. Traf chciał, że przystrzeliwał znakomity ekspres kurkowy w moim ulubionym kalibrze 8x57IR. Kiedy go wziąłem do ręki, serce podeszło mi do gardła. Leszek widząc to, tylko się uśmiechnął i powiedział: – Ja przyczepię tarczę, a ty strzelaj. Co też i uczynił. Oczywiście skorzystaliśmy ze sposobności, aby popracować nad odłożeniem Arona – springera Leszka. Odprowadził on psa kilkadziesiąt metrów od naszego stanowiska strzeleckiego i wydał komendę: – Waruj.

Aroniu, jak Leszek pieszczotliwie go nazywał, natychmiast zawarował.

Wystrzeliłem z ekspresu, kilka razy sprawdzając justowanie luf – Aron spokojnie leżał i obserwował sytuację. Ale ona zmieniła się, kiedy Leszek z tajemniczym uśmiechem wziął ode mnie sztucer i powiedział: – Teraz patrz.

Wystrzelił sam do tarczy, po czym spojrzał na Arona i wydał komendę: – Aport!

Ku mojemu osłupieniu, springer zerwał się z odłożenia i galopem pobiegł

do miejsca, gdzie przed kulochwytem przypięta była papierowa sylwetka dzika. Aron pazurami zdarł papier ze sklejki, do której był przypięty zszywkami tapicerskimi, złapał go w zęby i zaaportował, oddając Leszkowi w siadzie.

Nigdy wcześniej ani później nie widziałem czegoś takiego i byłem pod wrażeniem komunikacji pomiędzy psem a przewodnikiem. Pamiętam, że uściskałem Leszka w wielkich emocjach, gratulując pracy nad psem, co skwitował skromnie: – No tak jakoś wyszło, że się nauczył.

Zawsze da radę Po kilku miesiącach wybieraliśmy się wspólnie na konkurs tropowców, na którym Leszek chciał wystartować po raz kolejny z resztą konkurencji ,,stara farba”.

Różnica polega na tym, że ścieżka, na której będzie pracował Aron, leży 48 godzin, a standardowa ścieżka konkursowa ma 24 godziny.

Pech chciał, że pies Leszka złapał infekcję grzybiczą dziąseł. Weterynarz przepisał maść do smarowania, która miała zapach tak intensywny, że kiedy pies przechodził 10 m ode mnie, czułem wyraźnie woń szpitala i chemii farmaceutycznej. – Pies nie da rady!

– zawyrokowałem. – Nie desperuj.

88

89

Poradzi sobie – odparł.

Oczywiście Leszek z Aronem wygrali wszystkie możliwe nagrody na tym konkursie, co dowodzi, jak bardzo selektywny jest węch psa. A może tylko springera?

Kiedy nasz ułomny węch rozpoznaje tylko zapach dominujący, nos psa rozpoznaje i rozróżnia wszystkie zapachy. Zupełnie jak nasz wzrok. Ale to już temat na inny artykuł.

Siła spokoju Trzeci przypadek miał miejsce na przepięknych stawach w Zatorze, gdzie mieliśmy okazję gościć, polując na kaczki. Cóż to były za łowy…

Jak to bywa z polowaniami komercyjnymi, zwierzyna dopisywała.

Na siedemnastu myśliwych na pokocie było ponad sto sztuk ptactwa, ale niestety ja miałem czyste lufy, a Leszek zaproszony przeze mnie wystrzelił tylko raz do zbarczonej krzyżówki sąsiada, który strzałem z długolufego browninga zniżył jej lot. Po prostu nie mieliśmy szczęścia.

Kaczka po Leszkowej poprawce z kurkowej szesnastki spadła na groblę porosłą pokrzywami wysokimi na półtora metra.

Postrzałka szukało kilka zaprawionych w bojach lokalnych wyżłów, ale każdy po konfrontacji z parzącymi

90

91

roślinami uciekał jak niepyszny.

Leszek spokojnie stał z boku, obserwując wysiłki organizatorów w kierunku podniesienia postrzałka. Kiedy asortyment psów się wyczerpał, Leszek zaproponował, aby Aron spróbował. Pies wysłany po aport spokojnie i bez emocji zszedł ze spadzistej grobli do pokrzyw i zbadał nosem sytuację, nie wchodząc w parzące rośliny. Obszedł kępę z drugiej strony i wyłuskał żywą jeszcze krzyżówkę z pomiędzy roślin. Zaaportował klasycznie, oddając w siadzie.

wisłe dolne powieki, zbyt szybkie starzenie się, podatność na infekcje itd.

Szukając springer spaniela, warto polegać na kimś, kto zna się na rozpoznawaniu rodowodów, skojarzeń i pokrewieństwa. Choć dla hodowców są to sprawy oczywiste, to dla kupujących szczeniaki już nie do końca.

Springer spaniel jest rasą wymagającą z punktu widzenia pielęgnacji, chodzi przede wszystkim o uszy i okrywę włosową. Ale nie zgadzam się z opiniami, że psa należy oszczędzać w wysiłku fizycznym. Jeśli jest słabszy od nas – mam na myśli sytuację, kiedy nie używamy pojazdów mechanicznych – to znaczy, że jest upośledzony genetycznie. Każdy pies bez względu na rasę, musi wytrzymać fizycznie co najmniej tyle, co my. To zasada, jaką powinniśmy się kierować.

Dlatego też nie róbmy ze springer spaniela pokojowca i kanapowca, bo praca, którą wykonał mój przyjaciel Leszek Ciupis dla tej rasy, pójdzie na marne!

Niezwykła więź Te trzy przypadki bardzo utkwiły mi w pamięci. Dowodziły po pierwsze niesamowitej więzi, jaką udało się zbudować Leszkowi z psem, ale także predyspozycji, które ma ta rasa. Dlatego też nie zgadzam się z wieloma opiniami, jakie znajdziemy w internecie, ale zgadzam się z opisem Leszka Ciupisa, który można znaleźć na jego stronie internetowej. Podziwiam jego pracę nad tym psem i wyniki, jakie uzyskał na wielu konkursach tropowców w konkurencji starej farby.

Springer spaniel to rasa niezwykle użytkowa, moim zdaniem najbardziej ze wszystkich spanieli. Problem polega na zbyt małej puli genetycznej, która skutkuje wadami, takimi jak ob-

Bardzo dziękuję za udostępnienie części zdjęć mojemu przyjacielowi i mentorowi Leszkowi Ciupisowi oraz państwu Wojciechowi i Hannie Dębińskim – hodowcom angielskich springer spanieli

92

93

Monografia KŁ „D w Ostródzie Część 2

Drwęca”

W ostatnim wydaniu Gazety Łowieckiej zaprezentowaliśmy fragment monografii Koła Łowieckiego „Drwęca” dotyczący historii łowiectwa. Dziś pora na rozdziały dotyczące powstania i działalności Koła TEKST: ANDRZEJ ZŁOTOWSKI ZDJĘCIA: ARCHIWUM KOŁA ŁOWIECKIEGO „DRWĘCA”

T

rudno dzisiaj ustalić dokładną datę powstania naszego Koła. Nie ma wiarygodnego dokumentu pochodzącego z tamtych czasów, na podstawie którego stwierdzilibyśmy choćby rok jego zawiązania. Wraz z upływem lat odeszli też i świadkowie tego jakże ważnego dla nas wydarzenia.

polowaniami, ponieważ ich uczestnicy nie posiadali zgody ani władz administracyjnych, ani organizacyjnych uprawnień. Ustalając więc datę zawiązania naszego Koła (tu Sekcji Strzeleckiej), należy przyjąć, że był to okres po marcu 1946 r. Dowodem na to, że w tymże roku istniała już zorganizowana przez grupę ośmiu pracowników kolei Sekcja Myśliwska (ulegająca w późniejszych latach przeobrażeniom organizacyjnym), jest jedyny odnaleziony dokument.

To sporządzone na kartce poniemieckiego druku kolejowego ogłoszenie o następującej treści: „Ostróda dnia 6 grudnia 1946 r. Zarząd Sekcji Myśliwskiej przy ZZK [Związku Zawodowym Kolejarzy przyp. autora] Ostróda powiadamia swoich członków, iż w dniu 8 bm. odbędzie się polowanie. Zbiórka chętnych godz. 7.30 (portiernia warsztatowa). Podpisał sekretarz (Tadeusz Górecki ) i Prezes (Jan Górny).

Przyjęli do wiadomości: 1. Gronek Walenty; 2. Górecki Tadeusz; 3. Makowiecki Józef; 4. Szelążek Ignacy; 5. Mickiewicz Józef; 6. Wołoszynowicz Aleksander; 7. Kołaczyński Józef. A więc ośmiu ludzi (prezes, który jak należy się domyślać, pisał to zawiadomienie i nie umieścił swojego nazwiska wśród osób powiadamianych), z których wszyscy byli ostródzkimi kolejarzami.

SEKCJA MYŚLIWSKA PRZY ZZK OSTRÓDA Przyszło nam odtwarzać najdawniejszą historię Koła za pomocą kojarzenia faktów i zdarzeń, które miały miejsce w drugiej połowie lat 40. XX w. Wiemy na pewno, że w okólniku nr 71 Komendanta Milicji Obywatelskiej z dnia 26 marca 1946 r. zamieszczono szczegółowe przepisy dotyczące praw do wykonywania polowania. Uregulowano też, co prawda dosyć schematycznie, ale jednak, rolę łowiectwa w gospodarce narodowej. Od tej pory żadna inna forma pozyskiwania zwierzyny, która nie mieściła się w ramach określonych przepisami Polskiego Związku Łowieckiego, stała się niemożliwa. Należy więc uważać, że nasi koledzy stanęli przed koniecznością zawiązania się w ramy organizacyjne już po marcu 1946 r.

A wcześniejszych ich pobytów w łowisku nie można nazwać legalnymi

96

W tym miejscu należy odpowiedzieć sobie na pytania: kim byli owi pierwsi myśliwi oraz skąd i kiedy przybyli do Ostródy? Otóż wiemy, że jako pierwsi do naszego miasta przyjechali w liczbie 27 osób kolejarze z Łap i okolic Białegostoku. Stało się to w dniu 27 marca 1945 r. Wśród nich przyjechał Aleksander Wołoszynowicz, dotychczasowy pracownik ZNTK w Łapach. Zakład ten w końcu 1944 r. został całkowicie przez Niemców zdemontowany i spalony. W dniu 30 marca przyjechała do Ostródy grupa 120 osób. Pochodzili oni z okolic Warszawy, Pruszkowa i Piaseczna. Ko-

mendantem tej grupy był Jan Górny, późniejszy pierwszy naczelnik (dziś powiedzielibyśmy dyrektor) ZNTK i jednocześnie pierwszy prezes Sekcji Strzeleckiej przy ZZK. Jego zastępcą został Henryk Perzanowski, który później też wstąpił w szeregi myśliwych.

W tej grupie był Józef Mickiewicz i Walenty Gronek, późniejszy skarbnik kolejowego PPS-u, który zawiązał się z inicjatywy pierwszego starosty powiatu ostródzkiego Stefana Cendrowskiego. Jego na tym stanowisku w połowie września 1945 r. zastąpił Tadeusz Raczyński, a później Feliks Kopes. Wszyscy ci ludzie przyjechali

97

do Ostródy na podstawie tak zwanego Nakazu Pracy, po to, aby organizować w mieście i okolicach komórki życia społecznego. Na jakich zasadach wykonywali oni polowania i na jakim terenie, tego niestety nie jesteśmy już w stanie odtworzyć. Wiemy jednak, że to oni jako pierwsi zostali członkami Polskiego Związku Łowieckiego na terenach powiatu ostródzkiego.

To właśnie ta grupa ośmiu myśliwych zarejestrowała swoją działalność w Starostwie Powiatowym i jako jedni z pierwszych w granicach ówczesnego Okręgu Mazurskiego nosili miano myśliwych. Najdłużej żyjącym członkiem – założycielem Koła – był kolega Józef Mickiewicz, który dożył 88 lat i do końca swoich dni był związany z Kołem. Zmarł 30 czerwca 1994 r. Członkowie „Sekcji Myśliwskiej” przy ZZK Ostróda zarejestrowali swoją działalność w Powiatowej Radzie Łowieckiej Urzędu Powiatowego w Ostródzie. Zajmowali się gospodarką łowiecką w pełnym tego słowa znaczeniu. Oprócz tego, że polowali, organizowali dokarmianie zwierzyny grubej i drobnej, budowali urządzenia łowieckie, a zwłaszcza paśniki.

Zwalczali też kłusownictwo, w szczególności – powszechne w tamtym okresie – wnykarstwo. Uświadamiali społeczność o potrzebie ochrony

dziko żyjącej zwierzyny. Docierali do szkół leżących w granicach obwodów łowieckich, na których wykonywali wówczas polowania. Jak nam wiadomo, nasi koledzy w tamtym okresie zostali upoważnieni przez władze administracyjne powiatu ostródzkiego do prowadzenia gospodarki łowieckiej w południowej części byłego powiatu ostródzkiego, a więc na terenach położonych w okolicach Samborowa, Wirwajd, Reszek, Bałcyn, Smykowa, Rynu, Bednarki, Dylewa, Gierzwałdu, Mielna i Zybułtowa. Są to w dużej części tereny, na których swoją dzisiejszą gospodarkę prowadzą koła „Lis” w Ostródzie, „Grunwald” w Dylewie oraz „Kormoran” Olsztyn. Należy sobie wyobrazić, z jak wielkim wyzwaniem logistycznym wiązało się w tamtych czasach łowiectwo. Sam dojazd do łowiska był wielką sztuką, zależną od kursowania transportu publicznego, bo któż w tamtych czasach miał samochód czy motocykl, a nawet rower?

Przed myśliwym stało także wyzwanie związane z przetransportowaniem odstrzelonej sztuki z łowiska i zagospodarowanie jej zgodnie z interesem organizacyjnym. Dopiero w późnych latach 50. tusze dostarczano na dworzec kolejowy w celu nadania jej przesyłką bagażową do punk-

98

99

tu skupu dziczyzny „Las” w Olsztynie.

To wszystko w świetle obecnych możliwości transportowych wydaje się nieprawdopodobne.

(Kazimierz) Skirżewski – wcześniej kolejarz, a później pracownik handlu, który zdał egzamin łowiecki 2 lipca 1949 r. W 1948 r. Sekcja Myśliwska postanowiła zmienić swoją nazwę na Koło Miłośników Łowiectwa przy ZZK Ostróda. Opracowano przy tym okrągłą pieczęć Koła, która w środku przedstawiała łeb jelenia byka (ósmaka regularnego), a na otoku pieczęci widniał napis: KOŁO MIŁOŚNIKÓW ŁOWIECTWA przy Z.Z.K. Ostróda. Zgłosiło swoją przynależność jako członka Polskiego Związku Łowieckiego i uzyskało osobowość prawną.

PIERWSZA I DRUGA DEKADA W ŻYCIU KOŁA Rok 1947 okazał się okresem przełomowym. Sekcja Myśliwska składała się dotychczas z ośmiu członków mocno zaangażowanych społecznie, a przez to pozytywnie postrzeganych w kręgach zawodowych, jak i w ocenie ówczesnych władz gmin oraz powiatu. Do połowy 1947 r. Sekcja zdołała powiększyć stopniowo swoje szeregi o kolegów Władysława Pałasińskiego i Jana Nowela. Chęć wstąpienia do Sekcji Myśliwskiej przy ZZK w Ostródzie, wyrażali już nie tylko kolejarze, ale i osoby spoza ich grona. W drugiej połowie roku 1947 Sekcja Strzelecka powiększyła swoje szeregi o następnych kolegów: Feliksa Kantypowicza i Eugeniusza Bartoszewskiego, Ireneusza Czaplińskiego, Feliksa Januszkiewicza. O przyjęcie do grona myśliwych ubiegał się także kolega Piotr Hołubecki – rolnik, który zdał stosowne egzaminy przed Powiatową Radą Łowiecką w Ostródzie i ostatecznie rozpoczął swoją przygodę z łowiectwem w roku 1948. Drugi nowy myśliwy to kolega Stanisław

Pieczęć Koła Miłośników Łowiectwa

Od tego czasu Koło zaczęło wydawać swoim członkom legitymacje stwierdzające o ich przynależności do stowarzyszenia. Posiadanie ta-

100

Dokumenty uprawniające do wykonywania polowania w końcu lat 40. XX w.

101

kiej legitymacji upoważniało członka do ubiegania się o licencję na polowanie, którą wydawało Starostwo Powiatowe. Był to dokument, który pełnił podobną rolę jak obecne „Upoważnienia do wykonywania polowania indywidualnego”. Najprawdopodobniej w roku 1948 do grona myśliwych dołączali inni, w tym koledzy Żakiewicz i Makowiecki. W latach 50. XX wieku Koło nadal się rozrastało. W szeregi Polskiego Związku Łowieckiego wstąpili nowi koledzy, m.in.: bracia Jan i Edward Braccy, Czesław Chmie-

liński, Andrzej Gmitrzak, Stanisław Grochal, Benedykt Michałowicz, Przemysław Nowakowski, Bolesław Pierwanicki, Bronisław Ratajczak, Stanisław Rojek, Władysław Rutyna, Jan Zimnoch, Roman Zbaradzki, Czesław Wojciechowicz, Stanisław Wiśniewski, Stefan Stępień, Roman Chmielewski, Antoni Rogalski, Władysław Doboszyński, Marian Raczkowski, Romuald Celiński, Sylweriusz Kowalski, Edward Smyk, Bronisław Kowalski, Kazimierz Ruczyński. W końcu dekady Koło miało już 32 członków.

102

103

felieton SŁAWOMIR PAWLIKOWSKI

Łowiectwo i sztuka Dla publicysty nie ma chyba rzeczy milszej, niż gdy ktoś docenia jego pracę. Po publikacji felietonu pt. „Ciężkie czasy” otrzymałem wiele maili od Czytelników.

Temat okazał się sprawą nurtującą wielu myśliwych…

N

iektóre z otrzymanych maili były dłuższe od mojego artykułu, co pokazuje, że opisywany problem jednak istnieje. Co cieszy w tej sytuacji? Fakt, że większość ich autorów to ludzie młodzi, nierzadko polujący maksymalnie od 5 lat. Właśnie to moim zdaniem daje nadzieję, że może w przyszłości nie będzie z łowiectwem w Polsce tak źle. Wielu młodych myśliwych zdaje sobie sprawę z negatywnych zjawisk występu-

jących w naszych szeregach i próbuje to zmieniać na lepsze. Dziękuję w imieniu własnym oraz redakcji Gazety Łowieckiej za Wasze zaangażowanie i chcę powiedzieć przy okazji, że wiele z Waszych maili może w przyszłości posłużyć za inspiracje do napisania kolejnych felietonów. Poruszacie w nich bowiem wiele ważnych kwestii, które rzadko są omawiane publicznie. Częściej są przekazywane pocztą pantoflową, z komentarzem

104

typu: „lepiej o tym nie mówić” lub „nie ma co wynosić tego ze swojego gniazda” itp. Myślę, że nie tędy droga.

Patologie powinny być bezwzględnie tępione w zarodku i trzeba o nich mówić głośno i bez żadnej cenzury.

Dzisiaj jednak zmienię trochę temat i zajmę się… sztuką!

Nie sztuką mięsa, lecz działalnością artystyczną. Można rzec, że sztuka to pojęcie redefiniowane w ciągły sposób. Jest ogromną częścią dorobku kulturowego człowieka i ciężko ją jakoś złapać w konkretne ramy. W naszym przypadku, sztuka jest również istotnym składnikiem szeroko pojętej kultury łowieckiej. Równie stara jak samo łowiectwo, sztuka towarzyszyła mu od zarania dziejów. Jakiś czas temu zostałem poproszony przez moją Koleżankę, blogerkę znaną w łowieckim świecie i nie tylko – Dorotę Durbas-Nowak, czyli popularną Dajrotę, do wspólnego poprowadzenia panelu dyskusyjnego na temat roli malarstwa i fotografii w łowiectwie.

Oczywiście zaproszenie to przyjąłem z zadowoleniem i zarazem z zaciekawieniem, jakim to powodzeniem wśród myśliwych będzie się cieszył taki temat?

Jak wiadomo, nie każdy może być artystą, ale praktycznie każdy może nauczyć się historii sztuki i tego, jak roz-

poznawać dobrą sztukę od złej, czyli tak zwanego kiczu. Znam wielu ludzi, którzy nie przejawiają zdolności artystycznych, ale szanują dorobek innych, edukują się w kwestii znajomości sztuki i z całym zaangażowaniem promują różne jej dziedziny. Jeśli chodzi o łowiectwo i jego odzwierciedlenie w dziełach sztuki, to mamy do czynienia z całą ich gamą. Nie wiem nawet, czy istnieje jakiś temat łowiecki, który nie mógłby posłużyć do stworzenia z niego dzieła artystycznego?

Ponieważ sam jestem od kilkunastu lat członkiem Klubu Kolekcjonera i Kultury Łowieckiej, często uczestniczę w różnego rodzaju giełdach kolekcjonerskich. Muszę przyznać, że niejednokrotnie zostałem mile zaskoczony inwencją twórczą niektórych artystów. Mówiąc „sztuka”, w przypadku łowiectwa najczęściej w naszej wyobraźni widzimy piękne płótna kojarzone z Wieruszem-Kowalskim, Kossakami czy Gierymskim lub fotografie Puchalskiego. Otóż tak naprawdę sztukę tworzy wielu artystów, o których czasem albo nikt nie słyszał, albo słyszało niewielu. Wielu artystów tworzy tak zwaną sztukę użytkową. Czy ona jest gorsza od tej „wielkiej”, salonowej? Ci, którzy trochę znają historię sztuki, wiedzą, że wielu tych wybitnych artystów też często

105

zaczynało od tworzenia sztuki po to, by zarobić na podstawowe potrzeby życiowe. Najlepszym tego przykładem jest Epifaniusz Drowniak, znany jako Nikifor Krynicki. Malarz prymitywista, który, by zarobić na chleb, malował krynickie pejzaże na kartkach z zeszytu. Co prawda nie malował on scen myśliwskich, ale jest świetnym przykładem na to, że artystą trzeba się urodzić.

Odwiedzając targi EXPO w Warszawie czy Sosnowcu, cieszy mnie, że spotykam wielu wystawców, którzy sztukę związaną z łowiectwem promują podczas takich imprez.

Na szczególne uznanie zasługują jubilerzy, tworzący dzieła sztuki z wykorzystaniem trofeów myśliwskich, takich jak grandle, oręża dzicze czy nawet pióra ptaków łownych. Czy można lepiej utrwalić przygodę myśliwską, jak oprawiając w srebro czy złoto trofeum, z którym kojarzymy niezapomniane polowania? Jakże pięknym prezentem dla ukochanej osoby jest biżuteria, której głównym elementem jest trofeum osobiście zdobyte?

Kiedy pozyskałem pierwszą słonkę w życiu, postanowiłem „bródkę” z niej oprawić w złoto. Minęło wiele czasu, a ja patrząc na złotą szpilę, z zatkniętą na końcu „bródką” słonki, którą często nosi moja żona, widzę przed oczami

podmokłą łąkę u stóp Czerszli (szczyt w Beskidzie Niskim) z otaczającym ją lasem sosnowym, pachnącym w kwietniu żywicą i tę słonkę, która po strzale z 16-tki spadła mi pod nogi.

Od kiedy zacząłem polować, z wielkim szacunkiem podchodzę do ludzi, którzy potrafią wykorzystywać trofea czy elementy upolowanej zwierzyny w różnych użytkowych celach. Widziałem artystów robiących różnego rodzaju otwieracze do butelek z raciczek sarnich, nogi do stołów z badyli jelenia czy rękojeści do sztućców z haków kozicy. Nie wspomnę już o arcydziełach tworzonych z poroży, takich jak meble, zegary czy słynne, rzeźbione z zegarmistrzowską precyzją, krawatniki. Czy to jest profanacja trofeum? Ja uważam, że nie. Jeżeli coś ma zostać wyrzucone, zutylizowane czy zniszczone, to lepiej niech się stanie inspiracją dla artysty czy rzemieślnika. Większość myśliwych po pozyskaniu ptactwa łownego, pozbywa się upierzenia, ponieważ uważa, że najważniejsze jest mięso.

Są jednak myśliwi, którzy i tę część upolowanych kaczek , bażantów czy słonek potrafią spożytkować, tworząc piękne kompozycje z piór w srebrnych oprawach, będące wspaniałymi ozdobami myśliwskich kapeluszy.

Nie wszyscy musimy być od razu Kos-

106

sakami, Chełmońskimi czy Puchalskimi. Sztukę na poziomie łowiectwa możemy tworzyć w różny sposób.

Ktoś kiedyś wpadł na pomysł, by wykorzystać w biżuterii elementy łusek z nabojów myśliwskich. W tej chwili jest to bardzo popularny rodzaj biżuterii, i to nie tylko wśród myśliwych.

Ostatnio poznałem człowieka, który ten element amunicji zaczął stosować w robionych ręcznie przez siebie skórzanych paskach do spodni. Zawsze za wielkich artystów uważałem ludzi trudniących się ręczną produkcją noży myśliwskich. Zwłaszcza rosyjska „mastierskaja rabota” w tej dziedzinie jest prawdziwą sztuką. Znam młodego Rosjanina o imieniu Ilia, który robi noże, niejednokrotnie osiągające cenę ponad 1000 euro i wcale nie są ze złota czy srebra. Każdy z nich jednak jest prawdziwym dziełem sztuki.

Najczęściej uprawianą sztuką, bardzo popularną wśród myśliwych, jest fotografia. Ponieważ z wykształcenia jestem fotografem, to muszę tutaj powiedzieć jedną ważną rzecz. Choć niektórym wydaje się łatwą dziedziną sztuki, wcale taką nie jest. Podczas dyskusji, jaką prowadziliśmy z Koleżankami – Dorotą Durbas-Nowak i Moniką Starowicz, podczas EXPO Hunting w Sosnowcu, zacytowałem bardzo ważne zdanie wypowiedzia-

ne przez jednego z najsłynniejszych fotografów w historii – Ansela Adamsa. Określił on w nim co, a raczej kto, w fotografii jest najważniejszą jej częścią. „Najważniejszym elementem aparatu fotograficznego jest 12 cm znajdujące się za nim” – powiedział. Co Adams miał na myśli? Otóż chodziło mu o… mózg fotografa. Ponieważ żaden nawet najdoskonalszy aparat fotograficzny w nieodpowiednich rękach nie zastąpi najprostszego aparatu w rękach prawdziwego artysty-fotografa. Fotografia musi być kreowana i ma to do siebie, że jest łatwo dostępną, ale bardzo trudną dziedziną sztuki. Inne słynne stwierdzenie Adamsa – „Dwanaście dobrych zdjęć w roku to dobry wynik” – jest świetnym tego potwierdzeniem.

Niektórym się wydaje, że jak posiądą trochę wiedzy z zakresu kompozycji i obsługi aparatu fotograficznego, to już wiedzą wszystko. Tak naprawdę 80 proc. sukcesu w fotografii to odpowiednie światło i jeżeli tego brakuje, to nawet jak ktoś sfotografuje piękny pejzaż czy wspaniałą scenę łowiecką, taka fotografia nie ma żadnej wartości artystycznej bez dobrego i ciekawego światła. Światło w fotografii jest jak pędzel w rękach malarza.

Przykład Ansela Adamsa pokazuje nam, jak wspaniale można przedsta-

107

108

109

wić najprostszy pejzaż, jeśli się potrafi w odpowiedni sposób wykorzystać chwilę z dobrym światłem. Bo co jest cechą profesjonalnego fotografa?

To, że amator robi tysiąc zdjęć i później wybiera spośród nich najlepsze, natomiast profesjonalny fotograf, zanim zrobi fotografię, to już wie, jak ona ma wyglądać i ją po prostu tworzy, kreuje na podstawie swojej artystycznej koncepcji.

Na koniec, muszę powiedzieć kilka słów na temat muzyki, która również jest dziedziną sztuki, a w łowiectwie chyba jest obok fotografii najbardziej znaną i często stosowaną. Co prawda, muzyka myśliwska to nie jakieś arcydzieła kompozytorskie, bo nie w tym celu powstała, ale również ma swój urok i wartość artystyczną. Kompozycje sygnałów myśliwskich były tak tworzone, żeby były łatwe do odczytania przez będących w kniei innych myśliwych. Ciężko tutaj doszukiwać się kompozycji przypominających Bolero Ravela czy symfonie Beethovena, bo po pierwsze nie sposób byłoby zagrać coś tak skomplikowanego na tych prostych instrumentach, jakimi są rogi myśliwskie. Po drugie to chyba żaden myśliwy będący w kniei, nie byłby w stanie zapamiętać sygnału, który trwa ok. 15 minut i składa się z preludiów, uwertur i kod. Niewąt-

pliwie piękne jest to, że coraz więcej młodzieży w naszych szeregach garnie się do propagowania tej sztuki.

Oczywiście, muzyka, jak inne gałęzie sztuki, wymaga predyspozycji, spośród których najważniejszą jest słuch muzyczny.

Podsumowując moje dzisiejsze rozważania, chciałbym zachęcić Koleżanki i Kolegów, którzy posiadają odpowiednie zdolności, do tworzenia tego, co lubią i potrafią najlepiej.

A tych trochę mniej zdolnych, by potrafili docenić starania i pracę tych pierwszych, chociażby poprzez korzystanie z tego, co ci pierwsi stworzyli.

Darz Bór!

110

111

W myśliwskiej k

ROSOŁY I PODR Wywary, rosoły i esencje są podstawą każdej kuchni. Żadne „kostki” nie zastąpią naturalnych aromatów i smaków wydobytych w powolnym procesie warzenia.

Kuchnia myśliwska również może się nimi poszczycić…

TEKST I ZDJĘCIA: ALICJA FRUZIŃSKA

D

ziczyzna to jedno z najzdrowszych mięs. Jeszcze nie tak do końca skażone chemią, ale niestety nie można też tego wykluczyć.

Obecne czasy w jakimś stopniu wymuszają na rolnictwie stosowanie coraz to lepszych nawozów, związków, mieszanek. Niestety nie jest to obojętne dla dziko żyjących zwierząt, które również żywią się tym, co rośnie na

polach i łąkach. Więc mimo wszystko coś w mięsie pozostaje, ale tylko coś, a nie cała tablica Mendelejewa, jak w przypadku trzody hodowlanej.

A wracając do tematu: wywary i rosoły to podstawa wszelkich potraw gotowanych i duszonych. Przedstawię mój przepis na rosół z dzika. To potrawa, która sprawdzi się zarówno jako danie świąteczne, jak i na co dzień.

kuchni

ROBY

Rosół z dzika Nadaje się każda część. W zależności od dalszego przeznaczenia wybieramy taki kawałek, który akurat nam pasuje. Ja na typowy rosół, który potem przerabiam na pyszną zupę lub potrawkę, wybieram różne kawałki mięsa. Najlepiej po rozbiorze trybując tuszkę, porobić sobie takie mieszane paczki z przeznaczeniem na rosoły.

Mięso dobrze wymoczyć w zimnej wodzie, kilkakrotnie ją zmieniając. Następnie w garnku z taką ilością wody, aby było przykryte, doprowadzić do zagotowania. Koniecznie zebrać szumy. Dodać kilka ziaren pieprzu, ziela angielskiego, 1 duży liść laurowy i dobrą szczyptę soli. Nie więcej, resztę doprawimy pod koniec gotowania.

Gotować do miękkości, pamiętając, że dobry i klarowny rosół może tylko „pyrkać”, ledwo co się „obracać” i potrzebuje czasu.

W międzyczasie szykujemy według uznania warzywa: seler, marchew, pietruszkę i podpieczoną na patelni cebulkę.

Gdy mięso jest już miękkie, dodajemy warzywa i cebulkę.

Warzywa nie potrzebują długiego gotowania, więc ostatnie kilkanaście minut wystarczy, aby miały smak i aromat.

Doprawiamy solą i pieprzem. Podajemy z tym, co kto woli. Mogą być to makarony, lane kluski, pierożki na ostro, a nawet dawnym zwyczajem można podać z gotowanym ziemniakiem.

Nie zapominajmy o natce i o tym, że na drugi dzień nasz rosół nabiera niebiańskiego smaku, więc warto ugotować go wcześniej, aby delektować się i zaskoczyć wszystkich tą tak łatwą z pozoru potrawą.

114

115

Podroby Po myśliwsku narogi, czyli płuca, serce, wątroba, nerki itd, to jedne z delikatniejszych, smacznych i niedocenianych elementów tuszki.

Zawsze po wypatroszeniu warto zabrać je ze sobą, oczyścić, przyrządzić lub zamrozić, bo nigdy nie wiadomo, kiedy przyjdzie smaczek np. na galaretę z serc á la ozorki. Serca zbieramy, z każdą pozyskaną sztuką jest następne, oczywiście, jeśli pozostanie całe.

Długo moczymy je rozkrojone na pół w zimnej wodzie, często ją zmieniając. Wymoczone i oczyszczone gotujemy do miękkości. Jest to proces długotrwały, ale wart wyczekiwania.

Po zagotowaniu, jak zwykle należy je odszumować, dodać pieprz w ziarnach, ziele angielskie, spory ząbek czosnku, liść laurowy i dobrą szczyptę kminku. Sól do smaku, ale lepiej nie dosalać, bo będziemy redukować wywar. Pod koniec gotowania dodajemy warzywa, które posłużą nam do dekoracji, a zarazem wzbogacą smak wywaru.

Miękkie i wystudzone serca kroimy zgodnie z przeznaczeniem. W zależności, czy na galaretę z jajem, czy ozorki, jest to kostka lub plastry.

116

117

KOLEKCJONERSTWO MYŚLIWSKIE FALERYSTYKA

Nazewnictwo Kół Łowieckich cz. I Zajmując się falerystyką kół łowieckich, często zastanawiałem się nad tym, czym kierowali się członkowie koła, nadając mu taką czy inną nazwę…

TEKST: BOGUSŁAW BAUER ZDJĘCIA I FALERYSTYKA: ZE ZBIORÓW BOGDANA KOWALCZE

N

azewnictwo, inaczej nomenklatura, to zbiór zasad, określający reguły nadawania charakterystycznych nazw dla danej dziedziny.

Umożliwia ich standaryzację, pozwalając tym samym na łatwe dodawanie nowych elementów do słownika.

zane z miejscowością, rzeką lub regionem, w którym koło posiada swój obwód łowiecki. Skoro większość polowań odbywa się w lesie, nazewnictwo jest z nim powiązane. Nie brakuje jednak i nazw niezwiązanych z łowiectwem lub nawiązujących do powstania koła w zakładach pracy czy do zwierzyny prawnie chronionej. Nie jestem w stanie przedstawić Wam wszystkich falerów wypisanych nazw, ale postarałem się pokazać te ciekawsze, które nawiązują do nazwy danego koła.

Skąd takie pomysły?

Nazwa koła zazwyczaj wiąże się ze zwierzyną łowną, jaka w danym obwodzie łowieckim często występuje lub z jej nazwą z gwary łowieckiej.

Najwięcej kół posiada nazwy zwią118

Zwierzyna łowna: Jeleń, Daniel, Muflon, Sarna, Dzik, Bażant, Kuropatwa, Słonka, Cyraneczka, Krzyżówka, Łyska, Jarząbek, Grzywacz, Czapla, Gęgawa, Borsuk, Jenot, Lis, Szop, Kuna, Piżmak

Zwierzyna, która była kiedyś łowną, obecnie pod ochroną: Łoś, Cietrzew, Głuszec, Żubr, Ryś, Wilk, Bóbr, Niedźwiedź, Gronostaj, Żbik, Drop, Bekas, Soból, Świstak, Wiewiórka, Paszkot, Wydra, Cyranka, Podgorzałka, Przepiórka

Zwierzyna dawnych borów: Tur

119

Zwierzyna prawnie chroniona: Foka

Zwierzyna niewystępująca na terenach Polski: Lew, Sęp, Bizon, Antylopa, Pantera, Rosomak, Koliber, Tygrys

Ptaki prawnie chronione: Bekas, Żuraw, Kormoran, Mewa, Sokół, Raróg, Czajka, Orzeł, Łabędź, Orlik, Kania, Sokół, Dudek, Pustułka, Ślepowron, Gawron, Rybitwa, Batalion, Jastrząb, Słowik, Tracz, Sójka, Dzięcioł, Puchacz, Kruk, Wrona, Bekas, Birkut, Kos, Kszyk, Ohar, Puszczyk, Raróg

120

STRYKER

TWEETY

Wabik na drapieżniki, sarny (kozły i kozy), sowy i inne. Uniwersalny wabik posiadający otwartą membranę oraz niesamowicie długą skalę dźwięków (około 2 oktawy), lecz nie wymagający mocnego dmuchania. Można na nim uzyskać dźwięki kniazienia zająca, ale również cienkie piski imitujące głos sarny, a także niektórych gatunków ptaków • łatwy w użyciu • wykonany z tworzywa sztucznego • odporny na warunki atmosferyczne

SYCO TWEETY

Podobny budową do całej serii „TWEETY” wabik z rozdwojoną, otwartą membraną. Dzięki takiej budowie uzyskane dźwięki sprawiają wrażenie stereofonicznych i lekko przytłumionych. Można na nim uzyskać dźwięki kniazienia zająca z lekko odmiennym brzmieniem niż w innych modelach „TWEETY” oraz przeraźliwy głos znajdującego się w niebezpieczeństwie kota.

• łatwy w użyciu • wykonany z tworzywa sztucznego • odporny na warunki atmosferyczne

121

Wabik, na którym możemy uzyskać głos kniazienia zająca, jak również głos szczeku lisa.

Membrana zamknięta w stylizowanym na głowę drapieżnika wabiku wykonanym z plastiku.

• łatwy w użyciu • wykonany z tworzywa sztucznego • odporny na warunki atmosferyczne

LONG RANGE TWEETY

Uniwersalny wabik posiadający długą, otwartą i podwójną membranę dający długą skalę dźwięków (około 2 oktawy) oraz zadziwiajacy efekt stereofonicznego brzmienia, który jest ewenementem w tego typu wabikach.

• łatwy w użyciu • wykonany z tworzywa sztucznego • odporny na warunki atmosferyczne

NIMROD

Wabik imitujący odgłosy ptaków z rodziny krukowatych oraz kotów. Może być używany do wabienbia drapieżników takich jak lis lub kuna, a także do wabienia ptaków z rodziny krukowatych.

• zamknięta plastikowa membrana • wykonany z tworzywa sztucznego • odporny na warunki atmosferyczne

NAJWIĘKSZE

dziki świata

Przybliżamy naszym myśliwym łowiska całego świata.

Tym razem czas na Turcję. W górach Anatolii polujemy na dziki, naprawdę duże dziki…

TEKST I ZDJĘCIA: JENS ULRIK HØGH TŁUMACZYŁA: EWA MOSTOWSKA

124

P

ojawił się znienacka. Widok olbrzymiego dzika stojącego na brzegu ścieżki wydał nam się zupełnie nieprawdopodobny. Od wielu lat poluję w Europie na dziki i zdarzyło mi się w moich podróżach strzelić naprawdę duże osobniki, ale ten, który teraz zajadał przede mną kukurydzę, był o wiele większy niż cokolwiek, co w życiu spotkałem. Był prawdziwym potworem, olbrzymim i tłustym. Przypominał stwora z kreskówki.

Oniemiały przyglądałem się czarnemu odyńcowi przez lunetę. Wokół niego krążył rój komarów. Powietrze stało. Po wczorajszym deszczu było ciepło i wilgotno. Las pachniał latem.

Czuć było aromatyczną woń kwitnących dzikich ziół, przełamaną nutą wilgotnych liści i charakterystycznym, silnym zapachem dzika. Ze stanu niemal transowego znieruchomienia wybudził mnie mój przewodnik, doświadczony turecki myśliwy, Fuat.

– Strzelaj, strzelaj – szeptał uparcie.

Mój palec przesunął się na spust.

To raczej nie będzie trudne…

do Fuata starej rosyjskiej ładzie nivie i przemieszczałem się w kierunku lasów na północny zachód od Ankary.

Gdy pierwszy raz przystrzeliwałem broń na leśnej łące, była już ciemna noc. Mimo jej rozmiaru przywiozłem ze sobą własną. Schodzenie z kalibru nigdy mnie nie kusiło. Z tego samego powodu zamontowałem na niej nocną lunetę Zeissa. Wiedziałem, że jedyne światło, jakie będziemy mieli, to blada poświata półksiężyca, a w gęstym lesie oświetlenie będzie jeszcze gorsze. Nie stać mnie było na ryzyko błędu, a przy kiepskim świetle luneta musi być dobrej jakości.

Stan gotowości Przestrzeliwując broń oddałem dwie serie strzałów z maski naszej łady. Kule trafiły dokładnie tam, gdzie miały, więc naszą podróż w głąb olbrzymiego łowiska (300 tys. ha) kontynuowaliśmy spokojni. Las, w większości porośnięty dębem i sosną, aż roił się od jeżyn, dzikich róż i paproci, podobnie jak gęsto podszyte strome pagórki. W ciepłym blasku zachodzącego słońca krajobraz był niezwykle piękny. Gdy dotarliśmy na szczyt, słońce zniknęło już za górami.

Minęliśmy nęcisko, na którym Fuat od kilku tygodni codziennie wyrzucał wiadro kukurydzy. Na miejscu

W górach Anatolii Szansę na spędzenie weekendu na polowaniu w anatolijskich górach otrzymałem niecały tydzień wcześniej.

Zaledwie pięć dni po otrzymaniu zaproszenia siedziałem już w należącej

125

były ślady dzika – wyglądało to bardzo obiecująco. Następne nęcisko położone było parę kilometrów dalej wzdłuż drogi. Zatrzymaliśmy auto kilkaset metrów przed tym miejscem. Żeby zamaskować odgłosy naszych przygotowań, zostawiliśmy włączony silnik. Naładowałem broń, włączyłem punkt i ustawiłem powiększenia na czterokrotne – byłem gotowy!

ruszaliśmy dalej. Gdy dotarliśmy na miejsce, nie był już taki optymistyczny. Odyńca, którego spodziewał się znaleźć na miejscu, nie było. Pozostało nam zrezygnować i zawrócić do samochodu. Wkrótce miało się ściemnić, a ptaki już umilkły.

Gdy wróciliśmy do auta, Fuat uznał, że musimy szybko wrócić do pierwszego z nęcisk, które dziś minęliśmy.

Znowu ruszyliśmy przez las, poruszając się z wolna i robiąc krótkie przerwy. Teraz, kiedy dzienna zmiana ptaków zakończyła dyżur, nocą rządziły słowiki.

Nagle Fuat przystanął i zaczął przyglądać się ścieżce. Poszedłem w jego ślady. Językiem znaków i gestów pokazał mi, że mam zaczekać, podczas gdy on podczołgał się, żeby przyjrzeć się bliżej czemuś, co zobaczył. Kilka

Dzik olbrzym Fuat wyłączył samochód i przez kilka minut nasłuchiwaliśmy w skupieniu.

Nie było wiatru, ale las nie był wcale spokojny – dopilnowały tego tysiące świergoczących ptaków.

Z wolna zaczęliśmy iść w stronę nęciska. Fuat wydawał się być dobrej myśli. Często się zatrzymywał i przez kilka minut obserwował teren. Potem

126

sekund później machnął ręką, żebym podszedł bliżej. Kształt, który w resztkach dziennego światła wyglądał jak niewyraźna czarna masa, okazał się olbrzymim dzikiem!

cji. Przekręciłem pokrętło powiększenia na 2,5 raza i upewniłem się, że celownik wciąż jest włączony. Szukałem już wcześniej postrzałków dzików.

Intuicja podpowiadała mi, że sytuacja szybko może stać się bardziej nerwowa, niż byśmy tego chcieli...

Mój przewodnik miał swoją teorię na temat drogi ucieczki dzika, więc pospieszył w dół zbocza, nawet nie szukając śladów. Trzymałem się za nim, starając się nie oddalać, żeby widzieć ewentualne przeszkody. Było to konieczne, bo ziemia całkowicie skrywała się teraz w ciemnościach.

Myślisz, że padł?

Dystans wynosił tylko 70 m, więc strzał nie należał do trudnych, a w dodatku zwierz był wielki jak volkswagen.

Wycelowanie nie stanowiło dla mnie problemu. Umieściłem celownik na sercu i nacisnąłem spust.

Od gór odbił się odgłos wystrzału.

Dzik wzburzył chmurę kurzu i z gwałtownym wyskokiem rzucił się w głąb lasu. Natychmiast przeładowałem. Zaczęliśmy uważnie nasłuchiwać, żeby znaleźć kierunek, w jakim mógł uciec.

Przez kilka sekund w zaroślach dało się słyszeć trzaski.

– Myślisz, że padł? – spytał mój przewodnik, kładąc mi rękę na ramieniu.

Nie brzmiał na przekonanego.

Ja za to byłem pewien, że kula trafiła w dobre miejsce. Miejsce, z którego strzelałem, było na szczycie góry, a las, w który uciekło zwierzę, porastał strome zbocze aż po leżącą w dole dolinę. Przez znajdujące się nad nami gęste korony drzew nie przeciskało się żadne światło, więc Fuat wkrótce zapalił latarkę. Za to ja przeklinałem w duchu, że swoją zostawiłem w Szwe-

Poszukiwania Fuat poprowadził nas 150 m w dół przez poukrywane w gęstym poszyciu osty i zwalone drzewa.

W tym czasie nie dostrzegliśmy ani śladu odyńca. Wkrótce zacząłem myśleć, że jesteśmy w zupełnie złym miejscu.

Nawet Fuat zwolnił – zwątpił w swój osąd. Ale nie poddał się. Zaczęliśmy inną drogą piąć się ku górze, jednak bez skutku. Nie znaleźliśmy niczego, co mogło nas naprowadzić na ślady postrzałka.

Z powrotem na szczycie zaczęliśmy w końcu metodycznie przyglądać się miejscu, gdzie dzik zaznaczył przyjęcie kuli – co powinniśmy zrobić od samego początku. Po kilku minutach szukania trafiliśmy na grudkę ciem-

127

nej farby z kawałkami różowej tkanki, co świadczyło o tym, że trafiłem w płuca. Teraz byliśmy już pewni, że strzał był trafiony, i że dzik leżał gdzieś w lesie poniżej. Cofnęliśmy się do samochodu po dodatkową latarkę. Na miejscu Fuat nie mógł się powstrzymać przed ponownym obejrzeniem nęciska.

Krajobraz skrył się w odcieniach szarości i czerni. Jedynym źródłem światła był półksiężyc nad nami. Na środku łąki zaparkowała jeszcze jedna łada.

Tak przynajmniej to wyglądało, ale w rzeczywistości była to… żywa futrzasta maszyna tego samego typu, co ta, której wciąż szukaliśmy.

– Strzelaj, strzelaj – krzyknął podniecony Fuat.

Wycelowałem. W świetle księżyca mleczne, błyszczące szable odyńca widać było wyraźnie. Ale przeciwstawiłem się chęci naciśnięcia spustu – najpierw chciałem znaleźć moją pierwszą zdobycz.

Zajęło nam to 45 minut. Chociaż nie widzieliśmy żadnych śladów, dzika znaleźliśmy zaledwie 50 m od miejsca zestrzału. Za pierwszym razem minęliśmy go o zaledwie kilka metrów. Gdy zbliżyliśmy się, jego rozmiary wydały nam się jeszcze bardziej imponujące niż przez lornetkę. Fuat oszacował jego wagę na 250 kg. Olbrzymi eg-

zemplarz – ale w tych górach nieraz zdarzają się i 300-kilowe osobniki!

Trochę się nawalczyliśmy, żeby ułożyć olbrzymie cielsko do zdjęcia. Na stromym zboczu nie było to łatwe zadanie. Kiedy pociliśmy się, żeby przeciągnąć lub przepchać zdobycz na właściwą pozycję, w ciemności pod nami poruszyło się coś ciężkiego…

Jeszcze jeden!

Fuat szybko ruszył po latarkę, a ja pobiegłem po karabin. W okolicy poza dzikami znajdowała się silna populacja niedźwiedzi brunatnych i chociaż spotkanie twarzą w twarz z jednym z nich byłoby interesujące, to nie miałem ochoty przekonać się, jak niedźwiedź wygląd od środka. Poza tym gdyby Fuat został zjedzony, byłoby to wysoce niepraktyczne. W końcu to on miał kluczyki do samochodu!

Na szczęście niedźwiedź okazał się… kolejnym dzikiem, który właśnie szedł do znajdującego się na szczycie nęciska. Zwierzę zatrzymało się 5 m przed latarką Fuata, stało tam przez chwilę, po czym zdecydowało, że lepiej będzie zawrócić. Dobrze.

I tak nie miałem dobrej pozycji do strzału, gdy stał tak blisko mojego podprowadzającego.

Kiedy udało nam się w końcu ustawić dzika do zdjęcia, z meczetów po dru-

128

giej strony doliny zaczęły rozlegać się modlitewne śpiewy. W cichym nocnym powietrzu ten dźwięk uderzył nas z pełną mocą – dla mnie, myśliwego z północy, brzmiało to pięknie, mistycznie, a jednocześnie trochę uroczyście – to było dobre zakończenie ekscytujących łowów.

Godzinę później w świetle księżyca zobaczyliśmy jeszcze jednego dzika. Noc była teraz tak ciemna, że nie dało się zobaczyć go tak po prostu, ale Fuat patrząc przez swoją rosyjską lornetkę, był przekonany, że zwierzę stało zwrócone łbem w naszą stronę. Namawiał mnie, żebym strzelił.

Byliśmy oddaleni o 150 m i mój prze-

wodnik zirytował się, że nie zadziałałem szybko. Ale ja miałem dobry powód – przez swoją lunetę w miejscu, w którym według Fuata znajdował się gwizd dzika, ja widziałem kołyszący się kwost.

Dzięki temu, że przez 5 długich minut czekałem, aż zwierzę obróci się bokiem w moją stronę, uniknąłem słabego strzału i mogłem dołożyć do pokotu kolejnego dzika. Uznaliśmy, że chociaż nie minęła jeszcze północ, najlepiej zakończyć polowanie teraz, skoro poszło nam tak dobrze – walka między lunetą a anatolijskimi dzikami i tak zakończyła się wynikiem 2 : 0.

129

Gęś gęgawa, czyli Anser anser, oznacza po prostu gęś.

To ptak z rodziny kaczkowatych, z grupy gęśców.

Zwą ją również gęsią popielatą, siwą, szarą i dziką TEKST I ZDJĘCIA: VIOLETTA NOWAK

Ta nasza gęś gęgawa…

G

ęgawy potrafią szybko i zwinnie latać. Są świetnie przystosowane do lotu, ponieważ mają aerodynamiczny kształt ciała.

Pióra świetnie izolują, polepszają ślizg powietrza i są bardzo lekkie. Gęgawy ciągną w szyku zwanym kluczem, w czasie lotu często „odzywają się” głośnym gęganiem, powszechnie znanym nam dzięki gęsi domowej.

To gęgawa jest jej protoplastą. Została udomowiona 3 tys. lat temu i dała początek innym rasom gęsi.

Gęgawy były obiektem wielu badań.

Do tych najsłynniejszych zaliczane są osiągnięcia laureata Nagrody Nobla K. Lorentza i O. Heinrotha. Można

ich doświadczenia powtórzyć na domowym podwórku, gdzie poddano właśnie obserwacji gęsi: gęgawę i domową. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że ich zachowania niczym się nie różnią. Jednak po dłuższej obserwacji wnioski nasuwają się same – gęś domowa jest mniej inteligentna niż gęgawa. Ta ostatnia musi bowiem inteligentnie uczyć się od otoczenia już od pierwszych chwil m.in. sposobów przetrwania.

Charakterystyka i zwyczaje Ciało gęgawy pokrywa suknia. Na żerowiskach gęsi biesiadują, a charakterystyczne gęganie zwie się również

134

krzykiem. Na przelotach ciągną kluczami i bytują w tabunach. Samiec nie różni się od samicy, ubarwione są jednakowo. Ich upierzenie jest popielato-szare, w okolicy brzucha od czasu do czasu zdarzają się poprzeczne, ciemne faliste pręgi. Spód kupra jest biały. W locie widać jasne pokrywy skrzydłowe. Nogi mają różowe, dziób pomarańczowy. Na zakończeniu dziób ma jaśniejszy paznokieć.

Zdarzają się przypadki, że gęgawa tworzy stado wraz z innymi gatunkami. Jest roślinożerna, zjada rośliny wodne, lądowe. Ma długość od 80 cm do 98 cm, rozpiętość skrzydeł wynosi od 1,4 m do 1,6 m, a jej ciężar

wynosi od 2,5 kg do 6,5 kg. Podczas jesiennych miesięcy gęgawy spotykają się na sejmikach, gdzie nowe pokolenia poznają się z rodzeństwem z poprzednich lat. Poznają swych krewnych i sąsiadów, by wspólnie odlecieć z kraju. Młode ptaki otrzymują opiekę i pomoc rodziców oraz innych członków rodziny. Aby przetrwały tę pierwszą wyczerpującą podróż, potrzebne jest wsparcie rodziny. Cały czas trwa więc nauka. To nie tylko lekcje latania, ale również poznawanie trudnych technik nawigacji. Młode ptaki wszystko doskonale zapamiętują, każda lekcja jest ważna. Te nauki i doświadczenie zostaną przez nie

135

przekazane następnym pokoleniom.

Gęś gęgawa to jeden z najbardziej inteligentnych, a zarazem najbardziej płochliwych gatunków. Gęgawa chętnie zimuje w zachodniej części Polski, liczebność zimowania jest zmienna, stada nieustannie się przemieszczają.

Nie jest możliwe ustalenie liczby gęgawy, gdy są na terenach żerowiska które zostają wyczerpane, gdy są prowadzone polowania, lub często dochodzi do nagłego ochłodzenia lub ocieplenia. Te przyczyny powodują zmianę terenów zimowisk gęsi. Wiosenny sezon lęgowy wymusza ostrożność, skrycie w terenie, wychowywanie młodych w ukryciu, w gęstwinie, przy zachowaniu największego możliwego bezpieczeństwa. Zupełną odwrotnością są coroczne zimowiska.

To czas spotkań rodzinnych, towarzyskich, w który gęsi zmieniają diametralnie swoje zachowania. Wrażliwe, czujne, dumne, z wysoko podniesioną głową przechadzają się wśród swoich znajomych, krewnych. Gdy jedno z partnerów ginie, pozostałe gęsi też cierpią. Osamotniony wdowiec szuka pocieszenia u krewnych, inny samotnik nie szuka nikogo do pary.

W czasie przelotów w różnych częściach Polski spotyka się wielotysięczne stada dzikich gęsi. Podczas jesiennych migracji stada mogą liczyć

nawet 25 tys. osobników. Obserwując te mnogie stada, widzimy dużą różnorodność: gęgawa, gęsi zbożowe czy białoczelne. Gęgawa w Polsce pozostaje, wyprowadzając lęgi, a pozostałe gatunki lecą w okolice koła podbiegunowego, aby tam przystąpić do lęgów.

Gęś gęgawa występuje w całej krainie palearktycznej, chętnie zasiedla trudno rozległe kompleksy stawów rybnych, zarastające trzcinowiskami jeziora, czy też doliny rzek, które mają urozmaiconą linię brzegową. Lubi niedostępne moczary, zarastające stawy, podmokłe tereny porośnięte trzciną i inną roślinnością.

W Polsce zamieszkuje głównie zachodnie i północno-wschodnie regiony kraju.

Jest wyprowadzany jeden lęg rocznie.

Gnieździ się w naszym kraju coraz częściej, jest coraz więcej informacji o odradzającej się populacji i zasiedlaniu na nowo opuszczonych wcześniej lęgowisk.

Razem na całe życie Gęgawy łączą się w stałe pary, pozostają w nich nawet poza okresem godowym, na całe życie. Do Polski przylatują w lutym i marcu. W czasie zalotów gąsior pływa wokół samicy, zanurzając co chwilę dziób w wodzie.

Odpędza znajdujące się w pobliżu inne ptaki, wydaje przy tym okrzyki

136

137

triumfu. Gdy samica odpowie na okrzyk gąsiora, jest to znak, że został przyjęty. Samica składa jaja w marcu i kwietniu. Zaraz po wiosennych roztopach zakłada gniazdo z dala od siedzib człowieka, w niedostępnym terenie, w gęstwinach, w płytkiej wodzie lub na lądzie, w gęstwinie roślinności, w pobliżu zbiornika wodnego. Wybiera takie miejsca, by schować lęg przed czyhającymi drapieżnikami. Na początku sezonu lęgowego gęsi stadami przelatują na pobliskie łąki, pola, zwane żerowiskami, na których intensywnie żerują. Przebywają tam gromadnie, tworząc tabuny. Często odbywa się to nocą. W dzień każda para

buduje swe gniazdo ukryte wśród trzcinowisk. Gniazdo buduje samica. Ma przeróżne techniki jego budowania, które umie dostosować do wybranego miejsca przeznaczonego na lęgowisko. Może być ono zbudowane na platformie roślinnej, postawione na połamanych trzcinach.

Wykorzystywane są małe krzewy wierzby. Może je też umieścić na pochyłej lub głowiastej wierzbie, rosnącej blisko wody. Czasem jest to górka usypana z ziemi, na niej są delikatnie położone części roślin, trzcin, trawy, które poprzetykane sporą ilością puchu tworzą kolebkę.

138

Gody rozpoczynają się w marcu, mogą trwać aż do maja. Samica znosi od 4 do 6 jaj, które wysiaduje przez około 28 dni. Samiec w pobliżu stoi na straży, pilnując bezpieczeństwa tego miejsca. Samica wyskubuje sobie puch z brzucha, a gdy opuszcza gniazdo, przykrywa nim jaja, aby je zabezpieczyć. Cały czas zawartość gniazda jest uzupełniana puchem.

Gdy wykluwają się pisklęta, są przechowywane w puchowej pierzynce.

Ich żółte upierzenie zostaje zaimpregnowane wydzieliną gruczołu kuprowego matki, przez to są odizolowane od wilgoci i nie przeziębiają się.

W czasie wysiadywania samiec pil-

nuje samicy, nie odstępując jej. Gęsi są zagniazdownikami. Gdy tylko się wyklują, są przygotowane do samodzielnego poruszania. Pisklęta, już po dwóch dniach od wylęgu opuszczają gniazdo. Poruszają się gęsiego za rodzicami. Para opiekuje się młodymi, które po zaledwie 50–60 dniach życia samodzielnie potrafią latać. Przebywają z rodzicami do jesieni. Płciowo dojrzewają w wieku 2–3 lat. Najdłużej znana żyjąca gęś gęgawa dożyła 23 lat i 7 miesięcy.

Czas na łowy Polowanie na gęsi nie ma wielu zwolenników, z różnych przyczyn.

139

140

Aby na nie polować, trzeba dysponować czasem. Odpowiednie tereny są oddalone nawet kilkaset kilometrów.

Trzeba nieraz pokonać spory dystans, aby dojechać na łowisko. Poza tym nieodzowny jest właściwy pies. To nie są łatwe łowy. Oczywiście dla psiarza, dla myśliwego z prawdziwego zdarzenia, to jest wyzwanie i wspaniała okazja, by doskonale wyszkolić swego czworonoga. Niestety, nie ma zbyt wiele fachowej lektury na ten temat.

Istnieje kilka rodzajów polowań na gęsi: na zasiadkę, na przelotach oraz na żerowiskach, na wab – które jest bardzo trudne, z podchodu, z podjazdu i pędzeniami.

W Polsce poluje się na trzy gatunki gęsi: gęgawę, gęś zbożową, i gęś białoczelną. Na gęgawę poluje się w okresie od pierwszego września do 21 grudnia, a w woj. zachodniopomorskim, lubuskim, wielkopolskim, dolnośląskim na gęgawę poluje się do 15 stycznia. Tak mówi przepis.

Gdy jest zmrok, odróżnienie gęgawy od zbożowej jest prawie niemożliwe.

W locie cechą rozpoznawczą gęsi gęgawy na tle innych gatunków są charakterystyczne szaroczarne skrzydła, a kuper silnie kontrastuje z upierzeniem reszty ciała – mając barwę śnieżnobiałą. W locie nie widać w ubarwieniu samca i samicy.

Na podstawie wyglądu można próbować rozróżnić płeć – samce są cięższe i większe, choć i taka próba jest zawodna, bo młody gąsior jest mniejszy od starszej gęsi.

W połowie XX wieku gatunek został niemal eksterminowany. Jednak od lat 70. ich populacja zaczęła się odradzać, a wcześniej opuszczone lęgowiska zaczęły być zajmowane. Gęś gęgawa nie jest gatunkiem zagrożonym wymarciem.

Dla gęsi gęgawy poświęcili wiele lat swego życia wybitni fotografowie przyrody: Przemysław Szymoński i nieżyjący już Artur Tabor. Piękne zdjęcia przyrodnicze ptaków i zwierząt można podziwiać w albumie pod tytułem „Królestwo dzikich gęsi”.

141

MYŚLIWSKIE LE Polując na słon

Dziś kolejna próbka męskiej, przygodowej literatury.

Razem z bohaterami książki Theodore'a Roosevelta pt. „Afrykańskie szlaki łowieckie” udajemy się na polowanie na słonie ZDJĘCIA: MATERIAŁY PRASOWE

EKTURY nie

D

o Nairobi wróciliśmy 24 lipca, aby wysłać nasze zbiory i trofea. Cóż to była za przyjemność znów zobaczyć oszpalerowane drzewami ulice, domy z altankami winorośli i krzewów, no i ponownie spotkać się z mieszkańcami. Chciałbym móc podziękować każdemu wschodnioafrykańskiemu rezydentowi z osobna za okazywaną mi przyjaźń i względy, które na zawsze zachowam we wdzięcznej pamięci.

W Nairobi spotkałem Selousa. Właśnie wrócił z dwumiesięcznego safari, które odbył wraz z McMillanem, Williamsem i Juddem. To, co przeżyli, dowodzi, jak wielką rolę odgrywa szczęście podczas polowania na lwy. Selousowi szczególnie zależało na zdobyciu dobrego okazu. Nie sposób znaleźć bardziej zdolnego i wytrwalszego myśliwego, a jednak nie miał nawet okazji do strzału. Williams natomiast takich okazji miał aż trzy. Z dwoma lwami poszło mu gładko, przygoda z trzecim zakończyła się szarżą. Miał ze sobą dwulufowy .450, lecz nie zdołał zatrzymać ataku. Lew chwycił go za nogę, a życie uratował mu suahilijski nosiciel broni, który oddał do lwa śmiertelny strzał. Williams ledwo wywinął się śmierci, ale gdy go widziałem, był na drodze ku wyzdrowieniu. Selous, jadąc konno, ujrzał dwie

lwice i pogalopował za nimi, za nim zaś w odległości siedemdziesięciu –osiemdziesięciu jardów pędził Judd.

Jedna z lwic przyległa pod krzewem, przepuściła Selousa i go zaatakowała. Ten strzelił z biodra, trafiając lwicę w oko. Jego koń zareagował na strzał podskokiem i skrętem w bok, zrzucając go z siodła, i Judd znalazł się na ziemi o niecałe trzy jardy od nieżywej lwicy. Drugiej lwicy nie udało im się zlokalizować.

***

Bez przerwy spotykałem ludzi, których doświadczenia dowodziły, jak bardzo warunki życia w tym kraju przypominają czasy, kiedy konieczność staczania walk z dzikimi zwierzętami było jednym z głównych zajęć ludzkiej egzystencji. Uczestniczyłem raz w obiedzie, którego gospodarz i dwóch innych gości zostało w ciągu ostatniego roku czy półtora poturbowanych przez lwy. Od wszystkich trzech usłyszałem, że gdy zwierzę zadawało im rany, w ogóle nie odczuwali bólu. On nastąpił później.

Spotkawszy Harolda Hilla, który był jednym z moich towarzyszy podczas polowań na lwy na równinach Kapiti, dowiedziałem się, że odkąd widzieliśmy się ostatni raz, został on źle potraktowany przez śmiertelnie postrze-

144

lonego lamparta. Właśnie zmuszono rząd do zamknięcia jednej z tubylczych tras karawanowych z powodu jatek urządzanych przez ludożerczego lwa, który porywał ludzi z obozów. Pewne przybyłe z północy safari zostało zaatakowane przez nosorożca, w wyniku czego jeden z tragarzy stracił życie, gdy został wyrzucony w górę i róg nosorożca przebił mu lędźwie. Na farmie Heatleya trzy bawoły (należące do tego samego stada, z którego odstrzeliliśmy wcześniej pięć sztuk) wypadły z porostu papirusów i zaatakowały przejeżdżający powozik, zmuszając go do szaleńczej ucieczki przez jedną milę skroś równiny.

Odwiedziłem przedstawiciela rządu, który opowiedział mi, jak razu jednego zapędził do ogrodzenia siedemdziesiąt zebr, pośród których znajdowało się więcej ogierów niż klaczy.

Niewola w najmniejszym stopniu nie osłabiła ich bezwzględności, a jako że ogrodzenie nie pozwoliło słabszym osobnikom na ucieczkę, zaraz pierwszej nocy między ogierami wywiązała się walka na śmierć i życie, którą prowadziły zębami i kopytami, w rezultacie czego przynajmniej dwadzieścia ogierów zostało zabitych na miejscu albo padło od ran.

W Nairobi większość czasu spędziliśmy u niezmiennie gościnnego McMillana, w jego niskim, chłodnym domu, otoczonym z czterech stron szeroką, ocienioną winoroślą werandą tudzież ogrodem pełnym wonnych, jaskrawokolorowych kwiatów.

Ptaków było mnóstwo i pięknie wyśpiewywały; najaktywniejszymi śpiewakami były bilbile, ale spotykało się też wiele innych. Na pylistych drogach i na przedmieściach widywało się ciemno upierzone mrówkożerne białorzytki i były to interesujące ptaki. Zwykle przebywały w grupach, siedząc na krzewach, dachach lub drutach i poruszając ogonami to w górę, to w dół. Śpiewały chóralnie aż do nocy, po czym chowały się w otworach w ziemi. Maleńka sówka o dziwnym, cichym głosie odzywała się bez przerwy, nie tylko nocą, ale także w porze południowej. Po ogrodach dzierzby nabijały owady na kolce sprowadzonych kaktusów.

W ciągu tygodnia odbywały się wyścigi, będące kapitalną zabawą. Biała część ludności –­ oficerowie, funkcjonariusze rządowi, okoliczni farmerzy wraz z żonami – przybywała na zawody, dosiadając koni lub nawet wielbłądów. Uczestnicy przyjeżdżali też w rikszach, lekkich powozikach, dwukołowych wozach ciągniętych

*** 145

przez woły, niekiedy w automobilach, lecz najczęściej w lekkich dwukółkach albo na rozlatujących się wozach ciągniętych przez muły, a powożonych przez Indusów w turbanach lub tubylców w bawełnianych koszulach. Spotykało się tam Parsów i Goańczyków ubranych dokładnie na europejską modłę. Widziało się też wielu innych Indusów, przy czym kobiety ubrane były wielokolorowo – dominowały karmazyn, błękit i szafran. Przedstawiciele sił porządkowych, zarówno Indusi, jak i tubylcy, nosili eleganckie mundury i mieli dobrą prezencję, chociaż często byli boso. Postawni, szczupli Somalijczycy opiekowali się końmi. Tubylczy czarni z różnych plemion tłumnie napływali na wyścigi i w ich pobliże. Suahilijczycy oraz członkowie tych plemion, które garnęły się do cywilizacji, byli dobrze ubrani: mężczyźni – na modłę na poły europejską, kobiety nosiły powiewne, kolorystycznie stonowane suknie. Większość jednakże była ubrana, bądź nieubrana, w sposób dla siebie tradycyjny. Wakamba, ze spiłowanymi zębami, kucali kręgiem na ziemi. Przyszli kikujuscy ­mężczyźni – z ramionami owiniętymi w koce, a także w istnych girlandach metalowych łańcuchów i bransolet na rękach i nogach. Starsze kobiety uginały

się pod ciężarami na plecach, połowa z nich niosła jeszcze dzieci przerzucone byle jak, od czasu do czasu zaś widziało się młodą, niezamężną kobietę z twarzą pomalowaną na kolor żółtobrunatny i cynobrowy. Masajscy wojownicy, w małej grupie, trzymali się razem, a każdy dzierżył długą włócznię o lśniącym grocie, włosy zaś mieli ubarwione na kolor czerwony i zaplecione w długie pasemka. Duża grupa zupełnie nagich tubylców z plemienia Kawirondo, uzbrojonych we włócznie i tarcze, z głowami przyozdobionymi opadającymi piórami, urządziła sobie tańce w pobliżu toru wyścigowego.

Co się tyczy samych wyścigów, miały one charakter prawdziwie sportowej rywalizacji, a oddać ich ducha potrafiłby tylko australijski poeta Patterson.

***

4 sierpnia powróciłem nad jezioro Naivasha, a po drodze zatrzymałem się w Kijabe, aby położyć kamień węgielny pod nowy budynek misyjny.

Mearns i Loring nie ruszali się z Naivasha i przez ten czas zebrali dużą kolekcję ptaków i małych ssaków.

Nocą zabrali mnie na polowanie na myszoskoczki. Dzięki Kermitowi odkryliśmy, że dobrym sposobem na pozyskanie tych ciekawych i prowadzących wyłącznie nocny tryb życia

146

zwierząt było oślepianie ich światłem latarni, podobnie jak u nas w ten sposób można upolować jelenia, pracza, sowę i inne zwierzęta. Myszoskoczek żyje w głębokich jamach, tworząc małe społeczności. Otwory nor znajdują się bardzo blisko siebie, przez co powstaje coś w rodzaju „miast”, jak mamy w zwyczaju nazywać na amerykańskim Zachodzie kolonie piesków preriowych. Nocą wychodzą żerować na trawie. Wagą dorównują dużemu zającowi północnoamerykańskiemu, przednie nogi mają krótkie, podczas gdy tylne i ogon są długie, toteż wyglądają jak małe kangury i podobnie niekiedy się poruszają, jakkolwiek przeważnie biegną jak zwyczajny szczur czy królik. Są to ładne stworzenia, o płowym grzbiecie i białym brzuchu, zaś końcowa część ich ogona jest bardzo ciemna. Polując na nie, po prostu przemierzaliśmy równiny przez kilka godzin, omiatając otoczenie światłem lampy z soczewką półkulistą, póki nie dojrzeliśmy odbicia oczu myszoskoczka. Wtedy podchodziłem na odległość strzału, trzymając lampę w lewej ręce w taki sposób, by oświetlała ona cel, strzelbę zaś opierałem na lewym nadgarstku. Śrut numer 5 wystrzelony z dubeltówki Fox zawsze załatwiał sprawę, jeśli dobrze wycelowałem. Widomym celem

był tylko odblask oczu, mogących się w każdej chwili podnieść lub zniżyć, zależnie od tego, czy zwierzę stanęło na tylnych nogach, czy na wszystkich czterech. Upolowałem tych zwierząt pół tuzina, tyle bowiem pragnęli mieć preparatorzy. Próbowałem jeszcze upolować lisa, ale księżyc wyłonił się spoza chmur; strzał był daleki i chybiłem, moi towarzysze jednak ustrzelili ich kilka i stwierdzili, że należą one do nowego gatunku tego osobliwego długouchego lisa afrykańskiego.

Zanim nasze safari było gotowe do wymarszu, Kermit zrobił wypad w teren z obozowaniem i ustrzelił dwa buszboki, podczas gdy ja poświęciłem kilka dni, usiłując pozyskać kozła wodnego odmiany singsing na skraju zarostu papirusów. Jednego chybiłem, drugiego postrzeliłem i go nie doszedłem. Było to tym bardziej irytujące, że owemu pudlarstwu towarzyszyły również celne strzały. Trafiłem ładny okaz samicy kozła wodnego na sto jardów, a kozła gazeli tommy strzeliłem w celach kulinarnych na dwieście pięćdziesiąt jardów, chybiwszy zaś na sto pięćdziesiąt jardów ładnego, czarno-biało upierzonego żabiru z czerwonym dziobem i takiegoż koloru nogami, gdy spacerował po łące poszukując żab, zaraz strąciłem go w locie ze springfielda na sto osiemdziesiąt

147

jardów. Kozły wodne spędzały dnie poza zarostem papirusów, ale blisko jego granicy; widywałem je żerujące lub polegujące na odkrytym terenie zawsze między wczesnym rankiem a późnym popołudniem. Część z nich przez większość dnia przebywała pośród papirusów, trzymając się traktów utworzonych przez hipopotamy albo przez nie same, nie był to jednak zwyczaj wśród nich powszechny, chyba że na nie intensywnie polowano. Gdy coś je spłoszyło, uciekały między papirusy, kładąc pokotem łodygi i rozbryzgując wodę. Są to antylopy o szlachetnym wyglądzie, włosie ich sukni jest długie. Blisko jeziora mają bardzo atrakcyjne ostoje. Na obrzeżach papirusów gdzieniegdzie znajdowały się kępy ciernistych drzew i rozkwitających krzewów, tworzące rodzaj zwartej dżungli z drzewami oplecionymi przez pnącza, z których wiele było jaskrawo ukwieconych.

Powoje trójbarwne pokrywały drzewa bladopurpurowymi kwiatami, poza tym inne pnącza w stanie kwitnienia urozmaicały zieleń jaskrawożółtym kolorem.

nas do Neri. Trasa naszego pochodu przebiegała przez wysokie płaskowyże i góry pasma Aberdare. Stromy, wijący się trakt pokrywało śliskie błoto.

W naszym ostatnim obozie, na wysokości dziesięciu tysięcy stóp, było tak zimno, że woda zamarzała w zbiornikach. Trzęsący się od chłodu tragarze spędzili noc w przykrym odrętwieniu.

Bez przerwy ścieliła się mgła i padał deszcz, a na najwyżej położonym płaskowyżu posępny krajobraz, spowity przemieszczającą się mgłą, pod każdym względem miał północny charakter. Teren był pofalowany, zaś po dnie głębokich dolin przetaczały się wartkie potoki czystej wody. Jeden taki spieniony strumień, opadający nagle po stoku, mógł być tym, który przekroczył Childe Harold [bohater powieści Waltera Scotta, przyp. red.] przed przybyciem do ciemnej wieży.

Zwierzyny nie było dużo i przeważnie wychodziła w nocy. Pewnego mroźnego wieczoru zabiliśmy dujkera, świecąc mu w oczy. Widywaliśmy stare tropy słoni. Wysoko położone wilgotne równiny roiły się od myszy i ryjówek, zupełnie jak na płaskowyżach alpejskich i arktycznych. Gatunki te bardzo różniły się od naszych, mając jednakże z nimi wiele cech wspólnych pod względem budowy i obyczajów. Była tam ryjówka o krót-

***

Czterodniowy marsz z Naivasha – gdzie, jak poprzednim razem, pozostali Mearns i Loring – przywiódł

148

kim ogonie, bardzo przypominająca naszą ryjówkę krótkoogoniastą, oraz długowłosy szczur z krótkim ogonem, wyglądający jak duża skoczomyszka. Widywaliśmy je często, a z powodu ich wielkiej ilości trawa zniknęła w miejscach, którymi się poruszały.

Prowadziły dzienny tryb życia, gdyż noce były dla nich zapewne za chłodne. W ciągu godziny Heller schwytał jeden czy dwa tuziny tych zwierząt, które należały do siedmiu różnych gatunków i pięciu rodzajów. Ptaków na tej wysokości żyło niewiele. Jeśli chodzi o rośliny, w oczy rzucał się podrzeń żebrowiec, podczas gdy z drzew, a nawet bambusów zwisał mech hiszpański. Pośród kwiatów spotykało się

dziwne okazy, jak choćby gigantyczne lobelie, wysokie na dziesięć stóp. Inne gatunki znane nam były z ogrodów: geranium czy kniphofia groniasta, która miejscami nadawała polanom kolor żywego ognia. Pozostałe również były to nasze, lub tak wyglądały, dziko rosnące kwiaty: pomarańczowe obuwiki, czerwone mieczyki o łodygach wysokich na sześć stóp, fiołki, jeżyny i żółte maliny. Całe połacie porastały krzewy z mnóstwem małych czerwonych lub dużych białych kwiatów, kształtem przypominających orliki pospolite lub niecierpki balsaminy; krzewy z czerwonym kwieciem rosły pod bambusami, białe zaś – na niższym poziomie. Grzebienie górskie

149

i wyższe partie stoków pokrywała zieleń lasu bambusowego. Szlak wił się niewyraźnie pod ciemnym sklepieniem wysokich, zwarto rosnących roślin. W niższych partiach rosły jałowce i cisy, a także wiele innych drzew, między innymi paprocie drzewiaste i osobliwe draceny z liśćmi podobnymi do lilii. Od podnóży do szczytów rozciągały się poszczególne strefy, każda charakteryzująca się inną roślinnością.

W tej części Afryki, gdzie kwiaty rozkwitają, a ptaki śpiewają przez cały rok, nie obserwuje się takiego wysypu kwiecia czy rozkiełznania ptasiego śpiewu jak w strefie umiarkowanej wiosną czy wczesnym latem.

Kobierce kwiatów nie pokrywają łąk wysokogórskich, jak to się dzieje na dalekiej północy, kiedy to nagłe ożywienie przyrody rekompensuje martwotę jesieni i zimy. Podobnie rzecz ma się i ze śpiewem ptaków. Miewa on piękne brzmienie, chociaż według mego gustu nie dorównuje najwyższym osiągnięciom naszych ptasich śpiewaków. A w każdym razie nie ma on analogii z owym chórem, który podnosi się w maju i w czerwcu w stanach nadzatokowych i południowej Kalifornii, po czym przemieszcza się do Maine, Minnesoty, Oregonu, a także do Ontario i Saskatchewan. Wtedy

właśnie następuje eksplozja kwiatów i śpiewu. Wtedy konwalijka dwulistna, trójlist prosty, zawilec, nasięźrzał, przylaszczka, świdośliwa kanadyjska, dereń i judaszowiec przyozdabiają lasy. Wtedy przedrzeźniacze i kardynały zanoszą się od śpiewu w gajach magnolii, a drozdy pustelniki i strzyżyki – na świerkach i choinach lasów północy. Ryżojady na wschodzie, a wojaki na wschodzie i zachodzie koncertują na polach, zaś pluszcze meksykańskie – nad zimnymi strumieniami Gór Skalistych. Wtedy to od wybrzeży Atlantyku po wybrzeża Pacyfiku drozdki brunatne, drozdy wędrowne i inne drozdy, a także błękitniki, wilgi, różne gatunki przedrzeźniaczy, dziwonie ogrodowe, pasówki śpiewne i wiele, wiele innych ptaków treluje w ogrodach o wschodzie słońca – aż do pory, gdy dni stają się krótsze, jaskrawe przydrożne lilie nabierają brunatnego koloru, a łuszczyki indygowe zaczynają wyśpiewywać na wierzchołkach niskich drzew przez gorące popołudnia.

***

Znajdowaliśmy się w kraju Kikujusów.

W czasie marszu napotkaliśmy kilka grup tubylców z tego plemienia.

Zwykłem użalać się nad naszymi tragarzami, którzy mieli tylko po jednym

150

kocu, ale gdy ujrzałem Kikujusów, z których każdy miał jedynie mały koc, a poza tym żadnego odzienia ani namiotu, zdałem sobie sprawę, w o ileż lepszej sytuacji byli nasi tragarze, i to tylko dlatego, że brali udział w safari białego człowieka. Przy bomie w Neri spotkaliśmy się z przejawami jak najserdeczniejszej gościnności ze strony komisarza dystryktu, pana Browne’a. Oprócz innych rzeczy zorganizował wielki taniec Kikujusów na naszą cześć. Przybyło dwa tysiące wojowników, ponadto wiele kobiet, a także mała grupa wojowników masajskich. Wojownicy byli nadzy lub prawie nadzy, niektórzy nosili koce w krzykliwych kolorach, inni – opaski z lamparciej skóry. Ich tarcze, pokryte skórami wołów, były pokolorowane w śmiałe wzory; włócznie o długich grotach drżały i lśniły. Twarze i nogi mieli ubarwione na czerwono i na żółto, u młodych mężczyzn zaś, którzy mieli zostać poddani zabiegowi obrzezania, twarze były upiornie białe, a ciała fantazyjnie pomalowane. Wojownicy nosili naszyjniki z paciorków, pasy w taliach, na ramionach bransolety z brązu i stali, a na kostkach – opaski z małpiej skóry zaopatrzone w ostrogi. Niektórzy przyozdabiali głowy lwią grzywą lub długim czerwono-białym futrem gerezy; inni pozatykali pióra

w ubarwione na czerwono włosy. Śpiewali zgodnie na niską nutę, tańcząc rytmicznie w kręgach, przy akompaniamencie bębnów i rogów, przy nas zaś tańczyli w kolumnie, śpiewając przy tym i podskakując. Kobiety przenikliwie wyrażały aplauz i tańczyły w osobnych grupach. Masajowie zataczali kręgi i kołysali się, imitując ruchy pantery. Ów rytm, zapamiętały śpiew i pokrzykiwania dwóch spośród nich wprawiły w trans – spojrzenia mieli osłupiałe, twarze wykrzywił nieprzyjemny grymas – tak że musieli zostać rozbrojeni, aby nie doszło do jakiegoś nieszczęścia. Część pasterzy kontynuowała dzikie tańce aż do wieczora, w świetle ognisk, które płonęły w gaju, gdzie znajdowały się ich kryte strzechą chaty.

***

Drugiego dnia po opuszczeniu Neri chmury ustąpiły, toteż mogliśmy osuszyć zawilgocone ubrania i koce.

Skroś jaskrawej poświaty słonecznej widzieliśmy przed sobą wysokie, skaliste szczyty góry Kenia oraz połyskujące między nimi obszary wiecznych śniegów, z których powstają lodowce, albowiem ta piękna, strzelista góra jest jedną z tych gór na równiku, na których znajdują się lodowce. Kermit i Tarlton skierowali się na północ,

151

zamierzając urządzić własne safari, podczas gdy Cuningham, Heller i ja obraliśmy kurs na Kenię. Przez dwa dni przemierzaliśmy dość gęsto zaludniony kraj. Pola kukurydzy, fasoli i batatów, a gdzieniegdzie plantacje bananów przylegały do siebie w niemal nieprzerwanym ciągu. Na większości z nich widzieliśmy kobiety kikujuskie kopiące motykami tubylczego wzoru, ponieważ u Kikujusów, tak jak zresztą i u innych dzikusów, kobieta jest po prostu wołem roboczym. Szlak nasz przecinał czyste, wartkie strumienie, od których brała początek rzeka Tana. Pośród drzew porastających ich brzegi widywało się ładne palmy, a tu i tam na ścianach wąwozów – zagajniki paproci drzewiastych.

Popołudniem drugiego dnia rozpoczęliśmy wspinaczkę poprzez strome przedgórza, poprzecinane głębokimi wąwozami. Rozbiliśmy obóz na polanie otoczonej zieloną ścianą zwartego lasu, typowego dla górskich rejonów tropikalnych.

Drzewa, o dziwnym wyglądzie i nieskończonej różnorodności, były wysokie i rosły blisko siebie, splątane pnączami i winoroślą, zaś podszyt zarastał zupełnie przestrzeń między ich omszałymi pniami, przykrywając liściastą ściółkę znajdującą się poniżej.

Przed zmrokiem ibis przeleciał z krzy-

kiem nad naszymi głowami, poszukując miejsca na nocowanie; papugi paplały, a dzięki obecności drozda, o kolorze i kształcie niemal identycznym z naszym drozdem wędrownym, zrobiło się swojsko. Z głębi lasu dochodziło nawoływanie małp, po zapadnięciu ciemności żaby nadrzewne popiskiwały i skrzeczały, a góralki drzewne charakterystycznie zawodziły.

***

Słonie stale przebywały na tym górskim, gęsto zalesionym obszarze. Już podczas marszu widzieliśmy ślady ich bytności na tubylczych polach, albowiem te wielkie bestie lubią urządzać nocne wypady na pola, powodując często poważne szkody. W tamtych okolicach uczyniły sobie ostoję w wyższych partiach, pośród bambusów, gdy pogoda była sucha, przy czym krowy i cielaki trzymały się bliżej bambusów niż byki. Lecz kiedy zaczynają padać deszcze, co się na szczęście stało, gdy się tam pojawiliśmy, wtedy schodzą w najgęstszy las, który porasta niższe partie. Mogą tam przebywać przez cały czas albo mogą schodzić jeszcze niżej, w otwarte doliny, gdzie znajdują się pola tubylców; mogą też zachowywać się tak, jak w czasach przed pojawieniem się białych myśliwych, to znaczy odbywać

152

dalekie wędrówki. Migracje te są czasami okresowe, a czasami następują nieregularnie i bywają niemożliwe do przewidzenia. Żadne inne zwierzę, nie wyłączając lwa, nie jest w takim stopniu przedmiotem niesłabnącego zainteresowania i tematem bezustannych rozmów toczonych wokół obozowych ognisk afrykańskich myśliwych, a także w tubylczych wioskach rozsianych po afrykańskiej głuszy, jak właśnie słoń.

Doprawdy, słoń zawsze wywierał potężny wpływ na ludzką wyobraźnię.

Jest on fascynującym zwierzęciem nie tylko dla myśliwych, ale również dla przyrodników i w ogóle wszystkich, choćby w najmniejszym stopniu zainteresowanych dzikimi stworzeniami. Jego ogrom i niepowtarzalny kształt, wartość ciosów i wielka inteligencja, w której dorównują mu, jeśli rzeczywiście, tylko duże małpy człekokształtne i jeden, a może dwóch przedstawicieli wielkich drapieżników, tudzież bogactwo jego zwyczajów – wszystko to sprawia, że budzi on tak duże zainteresowanie, jak żadne inne stworzenie stojące niżej niż człowiek. Pod względem pochodzenia i morfologii jest to zwierzę unikalne i różne od innych wielkich zwierząt lądowych, i to bardziej nawet, niż różnią się one od siebie. Dwa istniejące dzisiaj ga-

tunki – słoń afrykański, który jest większy i prezentuje się dostojniej, oraz słoń indyjski – różnią się od siebie w równie wielkim stopniu jak oba różnią się od mamuta i innych słoniowatych, które żyły współcześnie z naszymi paleolitycznymi przodkami w Europie i w Ameryce Północnej.

Narzeźbienia pozostawione na kościach przez naszych zamieszkujących jaskinie praszczurów wskazują, że w ich życiu włochaty słoń północy odgrywał taką samą rolę, jaką odgrywa ich równoległy potomek w życiu dzikich plemion, które bytują pod tropikalnym słońcem, nad ciepłymi wodami Nilu i Kongo.

***

Już u zarania dziejów rzeźbiarskie świadectwa królów Egiptu, Babilonii i Niniwy wskazują na ogromne znaczenie, jakie ci najpotężniejsi monarchowie ówczesnego świata przywiązywali do trofeów tej wielkiej, dziwnej bestii.

Starożytna cywilizacja Indii szczyci się, jako jednym ze swych osiągnięć, umiejętnością oswajania słoni, a w jej przekazach mądrościowych zajmują one poczesne miejsce.

Wyjątkowość słonia zasadza się również na tym, iż jest to jedyny przedstawiciel wielkich zwierząt, u którego zwiększeniu masy ciała towarzyszy

153

zwiększenie zdolności umysłowych, podczas gdy u innych zwierząt nie tylko nie obserwuje się takiej zależności, ale nawet zdarza się pod tym względem regres. Nosorożec, w kilku swoich odmianach, żyje na tych samych obszarach, gdzie występują słonie, a jedna z tych odmian pod względem wielkości zajmuje drugie miejsce wśród zwierząt lądowych. Wydaje się, że przodkowie tych dwóch stworzeń, których dzielą od nas niezliczone setki tysięcy lat, a których możemy umieścić w późnym miocenie lub wczesnym pliocenie, charakteryzowali się zasadniczo takim samym poziomem rozwoju mózgu. Lecz w jednym przypadku wzrost masy ciała spowodował otępienie i uwiąd sprawności umysłowej, podczas gdy w drugim nastąpił równoległy wzrost mózgu i ciała.

W każdym razie słoń jest dzisiaj jednym z najmądrzejszych, natomiast nosorożec jednym z najgłupszych ssaków. W rezultacie słoń, w odróżnieniu od nosorożca, przetrwa, chociaż jest większy, jego ciosy stanowią łup cenniejszy, a poluje się na niego intensywniej i uporczywiej. Trzydzieści lat temu oba zwierzęta wędrowały sobie beztrosko po otwartych równinach wschodniej Afryki. Słoń jednakże uczy się przez doświadczenie o wiele szybciej niż nosorożec. W związku

z tym słoń już nie przebywa na odkrytym terenie, a nawet jeśli musi tylko przez niego przejść, to, o ile to możliwe, czyni to tylko nocą. Nosorożce natomiast, jak ongi zamieszkiwały równiny, tak zwykły to czynić przez cały czas, póki nie zostały wytępione.

Tak się dzieje i dzisiaj. Nawet najgłupszy słoń nie zachowywałby się tak, jak zachowywały się nosorożce, które obserwowaliśmy i na które polowaliśmy w Kilimakiu i Sotik. Żaden słoń nie przebywałby na odkrytym terenie na obszarach, gdzie jest obiektem polowań, ani też nie pozwoliłby w takich miejscach podejść do siebie na bezpośrednią odległość. Wzrok słoń ma słaby, tak jak nosorożec, ale jego ogromne doświadczenie z ludźmi uzbrojonymi w broń palną sprawia, że szuka on schronienia w miejscach, gdzie węch i słuch są znacznie przydatniejsze niż wzrok, podczas gdy żaden rodzaj doświadczenia nie wywiera podobnego wpływu na nosorożca…

O tym, jak potoczyły się dalej losy bohaterów i ich polowania na słonie, można przeczytać w książce Theodore'a Roosevelta pt. „Afrykańskie szlaki łowieckie”, wydanej przez Wydawnictwo Atraworld.

154

155

Następne wydanie Gazety Łowieckiej w czerwcu

Fot. iStock