Een woord vooraf

Om het lezen van dit boek wat gemakkelijker te maken, beschrijven we hier kort de hoofdpersonen in het verhaal. Bessie, de bejaarde vissersweduwe, die als jonge vrouw enige tijd in Gaasterland doorbracht, heeft twee dochters. Haar oudste dochter, Hiltje, is net als haar moeder plichtsgetrouw en vasthoudend. Zij is getrouwd met de welgestelde Grubbelt, doorgaans de Muiter genoemd. Hij is eigenaar van een winkel, een stal, een schoenmakerijtje en een paar huurhuisjes. Ook handelt hij, als het zo uitkomt, in haring en ansjovis. Minder principieel dan zijn vrouw neemt hij het leven gemak¬ kelijker op en is niet ongevoelig voor vrouwelijk schoon. Dat brengt hem in moeilijkheden waarvoor Hiltje een oplossing zoekt. Zij hebben een oudste dochter Brechtje, die een kind krijgt dat altijd Muitertje wordt genoemd en verder twee dochters „aan de wal” en een nakomertje, Kobus, een pientere knaap die dominee wil worden. De tweede dochter van Bessie, Inte, woont met man en drie kinderen bij haar moeder in. Zij is heel anders van aard dan Hiltje. Als ze door een ongeval in een nacht haar man en twee van haar zonen verliest, is zij een gebroken vrouw. Haarjongste zoon, Benjamin, en Bessie kunnen haar niet troosten. Zij komt in grote moeilijkheden, maar van heel andere aard dan die van haar zuster Hiltje. Ester, het bedeesde weesmeisje, als dienstbode opgenomen in de woning van Hiltje en Grubbelt, heeft een heel eigen plaats in ,,Het ontwijde huis” en is deel van de problemen van met name de vrouw des huizes. Sibbe, de Friese knecht, die zijn eigen weg gaat, wordt daar nauw bij betrokken. Verder komen in het boek voor ome Lord, de vrijgevochten en altijd op sokken lopende huisschilder met eigen moraal en vrijmoedige woordkeus; malle Mietje, een simpel iemand; de Jutter, een scharrelaar en de Wetering, een schoenmaker.

7

De omstandigheden zijn typisch Urks voor de jaren twintig, met onder meer de al dreigende afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee. Sommige namen en situaties zullen oudere lezers niet onbekend voorkomen, maar zij dienen er rekening mee te houden, dat het verhaal een onontwarbare mengeling is van feiten en fictie. Wanneer dialect gebruikt wordt, is meer gestreefd naar leesbaarheid dan naar een zuivere weergave van het gesprokene.

8 Motorbotter verlaat de Urker haven.