ქართული პოლიტიკა 2016 #1 - რეგიონალური პოლიტიკა

regionuli politika

qarTuli politika regionuli

politika

1

redkolegia giorgi amaSukeli (Tavmjdomare)

daviT jiqia Tavmjdomaris moadgile

giorgi tyemalaZe nina xatiskaci SoTa murRulia irakli WeiSvili goCa dgebuaZe merab WanuyvaZe platon kalmaxeliZe dimitri yifiani erasti metreveli gogi meSveliani ilia jiSkariani samecniero Jurnalis mTavari saredaqcio kolegiis Tavmjdomare akademikosi

roin metreveli saredaqcio jgufi proeqtis avtori da mTavari redaqtori

giorgi amaSukeli saqarTvelos mTavrobis administraciis regionebsa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebTan urTierTobebis departamentis ufrosi

06 10 nodar javaxiSvili saqarTvelos infrastruqturisa da regionuli ganviTarebis ministri

ianoS hermani evrokavSiris elCi saqarTveloSi

zurab jiblaZe pasuxismgebeli redaqtori

marine buaCiZe teqnikuri redaqtori

dali jvarSeiSvili

14

mxatvruli redaqtori

gia arabuli

samecniero Jurnali `qarTuli politika� saqarTvelo, Tbilisi, rusTavelis gamz. N 52 veb: www.georgianpolitics.com el-fosta: info@georgianpolitics.com tel: 571 169 992

2

qarTuli politika regionuli

politika

daviT narmania q. Tbilisis meri

16

q.რუსთავის მერის დავით ჯიქიას პრეზენტაცია

q.quTaisis მერის SoTa murRulias პრეზენტაცია

22

18

q. Telavis მერის platon kalmaxeliZis პრეზენტაცია

borjomis municipalitetis gamgebeliს dimitri yifianis პრეზენტაცია

26

30

sagarejos municipalitetis gamgebeliს giorgi gziriSvilis პრეზენტაცია

34 Coxatauris municipalitetis gamgebeliს irakli kuWavas პრეზენტაცია

38 xaragaulis municipalitetis gamgebeliს koba lursmanaSvilis პრეზენტაცია

46

zugdidis municipalitetis gamgebeliს ediSer Toloraias პრეზენტაცია

42 marneulis municipalitetis gamgebeliს merab TofCiSvilis პრეზენტაცია

50 qarTuli politika regionuli

politika

3

regionuli politika konferencia `adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015~ - adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da regionuli ganviTarebisaTvis 2015 წლის 12 დეკემბერს სასტუმრო «ქორთიარდ მარიოტში» გაიმართა კონფერენცია სახელწოდებით «ადგილობრივი თვითმმართველობა საუკეთესო პრაქტიკა 2015». ღონისძიებაში მონაწილეობა მიიღეს ქვეყნის საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლების წარმომადგენლებმა, თვითმმართველობის ადგილობრივი ორგანიზაციების ხელმძღვანელებმა, საქართველოში აკრედიტებულმა საერთაშორისო ორგანიზაციების და უცხო ქვეყნების დიპლომატებმა. კონფერენცია ევროკავშირის და საერთაშორისო ორგანიზაციების მხარდაჭერით,

4

qarTuli politika regionuli

politika

საქართველოს მთავრობის ადმინისტრაციის რეგიონებსა და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებთან ურთიერთობების დეპარტამენტის ორგანიზებით და საქართველოს ადგილობრივი თვითმმართველობების ეროვნულ ასოციაციასთან თანამშრომლობით გაიმართა. ღონისძიებამ დასაბამი დაუდო სრულიად ახალ პრაქტიკას საქართველოში - ყოველი წლის ბოლოს გამოვლენილ იქნება ქვეყნის სხვადასხვა მუნიციპალიტეტების მიერ განხორციელებული საუკეთესო პროექტები და იდეები. იდეებისა და პროექტების მრავალფეროვნებამ თვალნათელი გახადა, რომ

ქვეყნის მუნიციპალიტეტებს აქვთ პოტენციალი, მიიღონ ახალი გამოწვევები და სხვებსაც გაუზიარონ მათ მიერ დანერგილი საუკეთესო პრაქტიკა. კონფერენცია საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა გახსნა. კონფერენციას მიესალმნენ და სიტყვით გამოვიდნენ ევროკავშირის ელჩი საქართველოში იანოშ ჰერმანი და თბილისის მერი დავით ნარმანია. კონფერენციაზე „ადგილობრივი თვითმმართველობა საუკეთესო პრაქტიკა 2015» წარმოდგენილ იქნა ბოლო ერთი წლის განმავლობაში განხორციელებული ისეთი პროექტები,

regionuli politika სწორედ ამის ნათელი მაგალითია მუნიციპალიტეტების მიერ განხორციელებული არაერთი საინტერესო პროექტი, განსხვავებული, ორიგინალური მიდგომა მათ წინაშე მდგარი სხვადასხვა სოციალური თუ ეკონომიკური პრობლემის ეფექტურად გადასაჭრელად.

რომლებიც გამოირჩევიან ახლებური, ორიგინალური მიდგომებით. საქართველოს 70 მუნიციპალიტეტში განხორციელებული პროექტების განხილვის შემდეგ დაჯილდოვდა 10 საუკეთესო პრაქტიკის მქონე თვითმმართველი ორგანო. მათგან 2 ქუთაისის მერიას ეკუთვნის, დანარჩენი კი რუსთავის, მარნეულის, ზუგდიდის, საგარეჯოს, თელავის, ბორჯომის, ჩოხატაურის და ხარაგაულის მუნიციპალიტეტები არიან.

შესანიშნავი შესაძლებლობა მისცა ადგილობრივ თვითმმართველობებს. მათ ბევრად მეტი ბერკეტი გაუჩნდათ, რომ დამოუკიდებლად განახორციელონ მასშტაბური პროექტები, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია ქმედითი და ეფექტური მენეჯმენტისთვის, დემოკრატიული პროცესების დამკვიდრებისთვის საქართველოში.

კონფერენციაზე მთავრობის წევრების, დიპლომატიური კორპუსის წარმომადგენლების და ადგილობრივი თვითმმართველი ორგანოების ხელმძღვანელების გამოსვლებში აქცენტები სწორედ ამ ინოვაციურ მიდგომებსა და მიღწეულ კონკრეტულ შედეგებზე იქნა გაკეთებული. სამეცნიერო ჟურნალი „ქართული პოლიტიკა“ თავის სპეციალურ გამოცემაში ,,რეგიონული პოლიტიკა’’ წარმოგიდგენთ კონფერენციის მასალებს და გაგაცნობთ გამარჯვებულ პროექტებს.

კონფერენციაზე სპეციალური კომისიის მიერ შერჩეული საუკეთესო პრაქტიკის მქონე მუნიციპალიტეტების ხელმძღვანელებმა კოლეგებს თავიანთი გამოცდილება გაუზიარეს.

2014 წელს, ადგილობრივი თვითმმართველობის რეფორმის შედეგად, საქართველოს მოქალაქეებმა არჩევნების გზით, პირდაპირი წესით, პირველად აირჩიეს ყველა მუნიციპალიტეტის გამგებლი და მერი. საჯარო ხელისუფლების გადაცემამ ცენტრიდან ადგილებზე ეფექტური მმართველობის სისტემის ჩამოყალიბების

qarTuli politika regionuli

politika

5

regionuli politika konferencia `adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015~ - adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da regionuli ganviTarebisaTvis

giorgi amaSukeli saqarTvelos mTavrobis administraciis regionebsa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebTan urTierTobebis departamentis ufrosi saqarTveloSi wels axali praqtika dainerga - yoveli wlis bolos gamovlenili iqneba qveynis sxvadasxva municipalitetebis mier ganxorcielebuli saukeTeso proeqtebi da ideebi. ,,adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015`` - swored am saxelwodebiT gaimarTa 12 dekembers TbilisSi konferencia, romelic saqarTvelos premier-ministrma irakli RaribaSvilma gaxsna da romelzec specialuri komisiis mier SerCeuli 10 saukeTeso praqtikis mqone municipalitetebis pirvelma pirebma kolegebs TavianTi gamocdileba gauziares. rogor daibada es idea da, konkretulad, ra mizans isaxavs am formatis SemoReba saqarTveloSi, amis Sesaxeb Tavad ideis avtori da konferenciis organizatori - saqarTvelos mTavrobis administraciis regionebsa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebTan urTierTobebis departamentis ufrosi giorgi amaSukeli gvesaubreba. ბატონო გიორგი, როგორ წარმოიშვა ამ სახის ფორმატის დანერგვის იდეა და რა სიხშირით მოხდება მუნიციპალიტეტების საუკეთესო პრაქტიკების გამოვლენა? როგორც მოგეხსენებათ, საუკეთესო პრაქტიკების (BEST PRACTICE) გამოვლენა და გაზიარება აპრობირებული მეთოდია მსოფლიოს სხვადასხვა განვითარებულ ქვეყანაში. ამ პრინციპის საქართველოში დანერგვა ახალ გამოწვევებთან არის დაკავშირებული, თუმცა იდეებისა და პროექტების მრავალფეროვნებამ დაგვარწმუნა, რომ ჩვენს მუნიციპალიტეტებს აქვთ პოტენციალი არა მარტო

6

qarTuli politika regionuli

politika

იმის, რომ ახალი გამოწვევები მიიღონ, არამედ მზად არიან სხვებსაც გაუზიარონ მათ მიერ დანერგილი საუკეთესო პრაქტიკა. სწორედ ამიტომ ჩვენ, საქართველოს მთავრობის ადმინისტრაციამ, ადგილო­ ბრივი თვითმმარ­თველობის ეროვნულ ასოციაციასთან ერთად გადავწყვიტეთ, რომ დადგა დრო, დავნერგოთ ყოველწლიური კონფერენცია - «ადგილობრივი თვითმმართველობა საუკეთესო პრაქტიკა». როგორც კონფერენციაზე საქართველოს პრემიერმინისტრმა აღნიშნა, დღევანდელი ხელისუფლება, წინა ხელისუფლებებისგან განსხვავებით, არ შეუშინდა

დეცენტრალიზაციას და ხელისუფლების გადანაწილებას. ჩვენი ხელისუფლების მიერ შემუ­ შავებული ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექ­სით საფუძველი ჩაე­ყარა ადგილობრივი თვითმმართველობის უპრეცედენტო რეფორმას.

2014 წლის არჩევნებში საქარ­ თველოს მოქალაქეებმა პირველად აირჩიეს პირდა­პირი წესით ყველა მუნიციპალიტეტის გამგებელი და მერი. დეცენტრალიზაცია ანუ საჯარო ხელისუფლების გადაცემა ცენტრიდან ადგილობრივ თვითმმართველობებზე გახლავთ ეფექტური მმართველობის სისტემის ჩამოყალიბების მართლაც

regionuli politika გამოირჩევიან ახლებური, ორიგინალური მიდგომებით. წელს 70 მუნიციპალიტეტიდან მიღებული ინფორმაციების საფუძველზე სპეციალურმა კომისიამ 10 საუკეთესო პრაქტიკა შეარჩია, რომელთა პრეზენტაცია თავად მუნიციპალიტეტების ხელმძღვანელებმა წარადგინეს და კონფერენციის დასასრულს დაჯილდოვდნენ კიდეც. მისასალმებელი იქნება, თუკი ამ გამორჩეულ პრაქტიკებს სხვა მუნიციპალიტეტებიც დანერგავენ. მნიშვნელოვანი შესაძლებლობა. ამის ნათელი მაგალითია ჩვენი მუნიციპალიტეტების მიერ განხორციელებული არაერთი საინტერესო პროექტი, გასხვავებული, ორიგინალური მიდგომები სხვადასხვა პრობლემის თუ გამოწვევის ეფექტურად გადაჭრის მიზნით.

სახის შეღავათებს როგორც ადგილობრივი მოსახლეობისთვის, ასევე მთაში საწარმოების გახსნის მსურველთათვის. ეს ყველა­ ფერი კი ჩვენი ქვეყნის სიძლიერეა და მთიანი რეგიონების დაცარიელებისგან გვიხსნის.

რეგიონების ადგილობრივი ხელისუფლება ცენტრალურ ხელისუფლებასთან ერთად მაქსიმალურად ცდილობს რეგიონების განვითარებას, ადგილობრივი მოსახლეობის დასაქმებასა და მათი კეთილდღეობის ხელშეწყობას. ამისათვის საქართველოს მთავრობამ 2012 წლიდან არაერთი სახელმწიფო პროგრამა წამოიწყო, რომელთა მიზანი სწორედ რეგიონების გაძლიერება და ადგილობრივი მოსახლეობის დასაქმებაა. როგორც მოგეხსენებათ, ასეთი სახელწიფო პროგრამებია: „აწარმოე საქართველოში“, შეღავათიანი აგროკრედიტი, აგროდაზღვევა, დანერგე მომავალი, ა.შ.

აქვე მსურს აღვნიშნო, საერთაშორისო ორგანი­ ზაციების მხარდაჭერა საქართველოს რეგიონული განვითარების ხელშეწყობის თვალსაზრისით და მინდა, მათ ამისთვის მადლობა გადავუხადო. 12 დეკემბრის კონფერენციას ესწრებოდნენ დიპლომატიური კორპუსისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლებიც.

ძალიან მნიშვნელოვანია მთის კანონი, რომელიც ითვალისწინებს სხვადასხვა

რა პრინციპით მოხდა საუკეთესო პრაქტიკების შერჩევა და იყო თუ არა სხვა საინტერესო იდეებიც, რომლებიც საუკეთესო ათეულში ვერ მოხვდნენ? ძალიან ბევრ მუნიციპალიტეტს აქვს ბოლო ერთი წლის განმავ­ ლობაში განხორ­ციელებული ისეთი პროექტები, რომლებიც

შეგიძლიათ მოკლედ გაგვაცნოთ, თუ რა სახის პროექტები მოხვდნენ ათ საუკეთესოში? ვინაიდან 10 საუკეთესო პრაქტიკიდან 2 ქუთაისის მერიას ეკუთვნის, დავიწყებ ქუთაისით. ორიდან ერთ-ერთი არის ქალაქში მონიტორინგის ელექტრონული სისტემის დანერგვა, რაც გულისხმობს შემდეგს: კაპიტალური სამუშაოებისა და ექსპლუატაციას დაქვემდებარებული ობიექტების მოვლის კონტროლის მიზნით დაინერგა google/drive სისტემა, რომლითაც ხდება მიმდინარე პროექტების ეფექტური და ოპერატიული მართვა. მექანიზმი მუშაობს შემდეგნაირად: სპეციალური ჯგუფი ყოველ დღე შემოივლის ქალაქს და ყველა პრობლემას აფიქსირებს პლანშეტის მეშვეობით, რომლის ატვი­ რთვაც ხდება google/drive-ზე ავტომატურად 10 წამიანი სიზუსტით, რის შემდეგაც ყველა შესაბამის სამსახურს აქვს საშუალება და ვალდებულება მოახდინოს პრობლემის სწრაფი იდენტიფიცირება მისი დროულად გადაჭრის მიზნით.

qarTuli politika regionuli

politika

7

regionuli politika ქუთაისის მუნიციპალიტეტის მეორე პროექტი კი ქალაქში აღურიცხავი ქონების რეგისტრაციას ითვალისწინებს. უფრო დეტალურად რომ აგიხსნათ, 2014 წლიდან მუნიციპალიტეტში დაინერგა ელექტრონული აუქციონების სისტემა მუნიციპალური ქონების განკარგვის მიზნით, რომლის საფუძველზე გაიზარდა ქუთაისის მუნიციპალიტეტის საპრივატიზაციო ბაზა, მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტში შემოსულობების ოდენობა და მუნიციპალიტეტის ეკონომიკური პოტენციალი. პარალელურად კი მინიმუმამდე შემცირდა კორუფციული რისკები და შეიქმნა კონკურენტული გარემო. ახლა კი რაც შეეხება რუსთავის მუნიციპალიტეტის საუკეთესო პრაქტიკას, რომელიც ენერგო­ ეფექტურობას შეეხება და რომლის მიზანი 2020 წლისთვის ქალაქ რუსთავის ტერიტორიაზე

ნახშირორჟანგის (CO2-ის) ემისიების მინიმუმ 20%-ით შემცირებაა. ენერგოეფექტური ღონისძიებების ფარგლებში ამ ეტაპზე ქალაქში ხორციელდება 2 პროექტი: კულტურისა და დასვენების პარკის ენერგო­ეფექტური განათება და 3 საბავშვო ბაგა-ბაღის სრული რეაბილიტაცია ენერგოეფექტური სისტემების გამოყენებით. ბაღები გათვლილია 900 ბავშვზე. ამ ნაბიჯებით კი, ყველაფერთან ერთად, მცირდება კომუნალური ხარჯებიც. რუსთავის მუნიციპალიტეტის გარდა საუკეთესო პრაქტიკისთვის ქვემო ქართლის რეგიონიდან კიდევ ერთი - მარნეულის მუნიციპალიტეტი დაჯილდოვდა ეთნიკური უმცირესობების ხელშეწყობისთვის განხორციელებული პროექტებისთვის. კერძოდ კი მუნიციპალიტეტში

სასკოლო მზაობის ცენტრებში მიმდინარეობს სკოლამდელი ასაკის (5–6 წლის) 150-მდე არაქართულენოვანი ბავშვის სასკოლოდ მომზადება ქართული ენის ცოდნის ამაღლების მიზნით. სწავლება დაიწყო 2015 წლის ოქტომბრიდან და მოსწავლეთა რიცხვი დღითიდღე მატულობს. მოგეხსენებათ, მარნეული არის ადგილი, სადაც სხვადასხვა ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობები მშვიდობიანად თანაცხოვრობენ და ამიტომაც, მუნიციპალიტეტის ინიციატივით, 2014 წლიდან „ერთიანი კავკასიის“ფარგლებში იმართება საერთაშორისო ფესტივალი, რომელიც ახორციელებს მრავალფეროვან პროგრამას სამი მეზობელი კულტურის გადაკვეთაზე (საქართველო, აზერბაიჯანი და სომხეთი). გარდა ამისა, მარნეულში სრულდება თანამედროვე სტანდარტების აღჭურვილი ბიბლიოთეკის მშენებლობა. ძალიან კარგი სოციალური პროექტი აქვს ზუგდიდის მუნიციპალიტეტს, რისთვისაც ის 10 საუკეთესო პრაქტიკაში მოხვდა. უსახლკარო და მძიმე საცხოვრებელი პირობების მქონე პირთა საცხოვრებელი ფართით უზრუნველყოფის მიზნით ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის მიერ 16 უსახლკარო ოჯახის, კერძოდ, 70-მდე ადამიანის, მათ შორის 35 ბავშვის, 4 შშმ პირის, 4 მარჩენალდაკარგულისა და 12 მოხუცის საცხოვრებელი ფართით უზრუნველყოფა მოხდა. ამ ოჯახებს მათივე კუთვნილ მიწის ნაკვეთებში ძველი სახლების გვერდით მუნიციპალიტეტმა ახალი საცხოვრებელი სახლები აუშენა.

370 000 ლარით შესაძლებელი

8

qarTuli politika regionuli

politika

regionuli politika გახდა 16 უსახლკარო ოჯახისთვის საცხოვრებელი ფართის პრობლემის მოგვარება. პროექტის გაგრძელების მიზნით მომავალ წელს იგეგმება საბიუჯეტო სახსრების გაზრდა და დონორების მოზიდვა. ზუგდიდის მუნიციპალი­ ტეტის მსგავსად, სოცია­ ლურ სფეროში საუკე­ თესო პრაქტიკებში მოხვდა საგარეჯოს მუნიციპალიტეტიც, რომელიც შშმ პირებისათვის ყველაზე ადაპტირებულ მუნიციპალიტეტად დასახელდა. მოხდა მუნიციპალიტეტში მცხოვრები შშმპ-ის საცხოვრებელი პირობების გაუმჯობესება და, მათი სოციალიზაციის მიზნით, 2015 წელს მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე განხორციელდა ძირითადი გზების რეაბილიტაცია და შშმ პირებისთვის ადაპტირება, ასევე დასრულდა 4 ბაღის რეაბილიტაცია და მათი ადაპტირება. კახეთის რეგიონიდან მეორე მუნიციპალიტეტი, რომელიც კომისიამ საუკეთესო პრაქტიკებში შეარჩია, ქალაქ თელავის მუნიციპალიტეტია, რომელიც საგარეო ურთიერთობებისაგან მიღწეული შედეგებისთვის გამოვლინდა. ქალაქი თელავი დაძმობილებულ ქალაქებთან, პოტენციურ დონორ ორგანიზაციებთან ძალიან აქტიურ თანამშრომლობას ეწევა, რის შედეგადაც თელავმა 2014-2015 წლებში 1 000 000 ლარზე მეტი ღირებულების სარგებელი მიიღო. 2016 წელს დაგეგმილია 10 000 000 ლარის ღირებულების ღვინის, მინერალური წყლის ექსპორტი. მაგალითისთვის

მოვიყვან ამ თანამშრომლობის იმ შედეგს, რომელიც ყველა თელაველისთვის, და არა მარტო თელაველისთვის, ძალიან სასიხარულოა გერმანიის ქალაქ ბიბერახსა და ქალაქ თელავს შორის თანამშრომლობის შედეგად, გერმანელი ექსპერტის დახმარებით, თელავის ცნობილ 900 წლის ჭადარს 2016 წლის გაზაფხულზე ჩაუტარდება კვლევა-სარეაბილიტაციო სამუშაოები, რომლის საფასურსაც - 35 000 ლარს, გერმანული მხარე გადაიხდის. ძალიან საინტერესო პროექტები აქვს ბორჯომის მუნიციპალიტეტსაც, რომელიც მიზნად ადგილობრივი მოსახლეობისა და ასევე ტურისტების საინფორმაციო უზრუნველყოფას ისახავს. კონკრეტულად კი გეტყვით, რომ მუნიციპალიტეტმა მოსახლეობის ინფორმირების მიზნით შექმნა საინფორმაციო ქსელი „ბორჯომი ინფო“, რომლის საშუალებითაც ადგილობრივი მოსახ­ ლეობა მოკლე ტექსტური შეტყობინებით იღებს ინფორმაციას მუნიციპა­ ლიტეტში მიმდინარე ყველა სიახლისა და ღონისძიების შესახებ. გარდა ამისა, ბორჯომის მუნიციპალიტეტმა განახორციელა ქალაქის ქუჩებსა და მის გარეუბანში საფეხმავლო ბილიკების მარკირება, რაც საფეხმავლო ტურიზმის განვითარებას უწყობს ხელს. ტურიზმის განვითარების სფეროში განხორციელებული პროექტისთვის, კერძოდ კი მუნიციპალიტეტის ტურის­ ტული პოტენციალის კვლევი­სთვის, დაჯილდოვ­ და ჩოხატაურის მუნიციპა­ ლიტეტიც. 63 სოფლის ტურისტული რესურსის

საყოველთაო აღწერის საფუძველზე შეიქმნა მონაცე­ მთა ბაზა, გადამზადდა რუსულ-ინგლისურენოვანი გიდები. პროექტის ფარგლებში შეიქმნა ვებგვერდი, მომზადდა ფოტო და ვიდეოინფორმაცია, დაიბეჭდა ფლაერები, გზამკ­ ვლევი, ბროშურები და გამოიცა წიგნი სახელწოდებით „ჩოხატაურის ტურისტული პოტენციალი“. და მეათე საუკეთესო პრაქტიკა ეკუთვნის ხარაგაულის მუნიციპალიტეტს, რომ­ ლის პროექტი მოიცავს პოლიეთილენის ნარჩენების რეციკლირებასა და გადამუშავებას. პროექტის მიზანია პოლიეთილენის არსებობისა და წვის პროდუქტების შემცირება ბუნებაში, საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება ნარჩენების მართვის კუთხით და ახალი სამუშაო ადგილების შექმნა. კონკრეტულად კი განხორციელდა პოლიეთილენის ბოთლებისა და ცელოფნის სეპარაცია, დამუშავება, დაპრესვა და რეალიზება. გარდა ამისა, მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე დაიდგა 26 ცალი ალტერნატიული ბუნკერი და დამონტაჟდა მრავალფუნქციური ჰიდრავლიკური პრესი. პროექტის განხორციელებაში ჩაერთო სამთავრობო უწყებები, არასამთავრობო ორგანიზაციები, კერძო სექტორი, საჯარო სკოლები. აი, ეს არის იმ საუკეთესო პრაქტიკების ათეული, რომელიც წელს დავაჯილ­ დოვეთ. დარწმუნებული ვარ, მომავალ წელს კიდევ უფრო მრავალფეროვან და ორიგინალურ პროექტებს გამოვავლენთ.

qarTuli politika regionuli

politika

9

regionuli politika konferencia `adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015~

nodar javaxiSvili saqarTvelos infrastruqturisa da regionuli ganviTarebis ministri

2012 წელს, ხელისუფლებაში კოალიცია „ქართული ოცნების“ მოსვლის შემდეგ, ადგილობრივი დემოკრატიის განვითარებისა და მუნიციპალიტეტების მუშაობის ეფექტურობის გაზრდის მიმართულებით ქვეყანამ მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადადგა, ჩვენ დავიწყეთ ადგილობრივი თვითმმართველობის რეფორმა, რომელიც მართვის

10

qarTuli politika regionuli

politika

სისტემას ძირეულად შეცვლის. ის მოდელი და მეთოდები, რომლითაც ქვეყანა მანამდე იმართებოდა და საბჭოთა წარსულიდან გამოგვყვა, თანამედროვე პირობებში განვითარების მუხრუჭად იქცა. საბაზრო ეკონომიკის დროს ცენტრალიზებული მართვის მოდელი, როცა მთავრობა თბილისიდან წყვეტს ყველაფერს, არაეფექტურია, ამიტომ სამინისტროში შემუშავდა ადგილობრივი

თვითმმართველობის კოდექსი, რომელმაც დეცენტრალიზაციას საკანონმდებლო საფუძველი შეუქმნა. „ქართული ოცნების“ ხელისუფლებაში მოსვლამდე ჩვენი სამინისტრო იყო ის უწყება, რომელსაც მუნიციპალიტეტების ხელმძღვანელად მოიაზრებდნენ. ალბათ ყველანი დამეთანხმებით, რომ ჩვენ დღეს ვმუშაობთ არა როგორც ადგილობრივი

regionuli politika თვითმმართველობის „უფროსები“, არამედ როგორც თქვენი პარტნიორები და ვცდილობთ, ხელი შეგიწყოთ იმაში, რომ თვითმმართველობამ თავი იგრძნოს ადგილობრივი მოსახლეობის ნამდვილ პატრონად. თქვენ, მოსახლეობის მიერ პირდაპირ არჩეულმა მერებმა და გამგებლებმა, უნდა დაივიწყოთ ის მცდარი შეხედულება, რომ თქვენი „უფროსი“ თბილისში ან სხვაგან სადმე ზის და ადგილობრივი პრობლემები ადგილზევე უნდა გადაწყვიტოთ. სამთავრობო პოლიტიკის ადგილებზე გატარებაში თქვენს პასუხისმგებლობას ეს კი არ ამცირებს, პირიქით, მნიშვნელოვნად ზრდის, რამდენადაც ცენტრიდან მითითებების გარეშე უნდა გამოიჩინოთ ინიციატივა თქვენი ამომრჩევლის საჭიროებების კარგად დაკმაყოფილებისათვის.

შევიმუშავეთ საკანონმდებლო ცვლილებების პაკეტი, რომელიც მალე პარლამენტს წარედგინება. თავიდან ბევრი უფლებამოსილება დელეგირებული იქნება მუნიციპალიტეტებზე და მათ შესრულებას სამინისტროები გაუწევენ ზედამხედველობას, როგორც, მაგალითად, მაღალმთიანი დასახლების მცხოვრების სტატუსის მინიჭების ზედამხედველობა კანონით ევალება ჩვენს სამინისტროს. მაგრამ უახლოეს მომავალში, როდესაც ეს სისტემები აეწყობა, ბევრი ფუნქცია საკუთარ უფლებამოსილებად გადაეცემა მუნიციპალიტეტებს.

ცენტრალიზებულმა მმართველობამ თავისი არაეფექტობა იმითაც დაგვანახა, რომ XXI საუკუნისთვის ისეთი ელემენტარული აუცილებლობა, როგორიცაა წყალმომარაგება, სოფლად ჯერაც პრობლემაა. ჩვენ ვმუშაობთ კანონპროექტზე, რომლითაც არსებითი გახდება სოფლების წყალმომარაგებით უზრუნველყოფაში მუნიციპალიტეტების როლი, რის შემდეგაც ეს პრობლემა ეტაპობრივად ყველგან იქნება მოგვარებული.

ბოლო ათწლეულების განმავლობაში დეცენტრალიზაციის პროცესის მოწინააღმდეგეებს არგუმენტად აქვთ, რომ კვალიფიცირებული საკადრო რესურსი ადგილებზე საკმარისი არ არის, ამიტომ მუნიციპალიტეტები ვერ შეძლებენ მათთვის გადაცემული უფლებამოსილებების სათანადოდ გაძღოლას. ეს იმას ჰგავს, ბავშვი წყალში ცურვის არცოდნის საბაბით არ შეუშვა, ცურვის სწავლა კი სიბერემდე გადაუდო. მთავრობამ უკვე დაამტკიცა მუნიციპალურ მოხელეთა გადამზადების კონცეფცია და მომავალი წლიდან ამოქმედდება თვითმმართველობის მოხელეთა გადამზადების ახალი სისტემა, რომელიც თანდათან მოხსნის საკადრო პრობლემებს.

დეცენტრალიზაცია ანუ ცენტრიდან ადგილებზე უფლებების გადაცემა მოხდება სხვადასხვა სფეროში. საამისოდ სხვა სამინისტროებთან ერთად

მეორე არგუმენტი ყოველთვის ის შიშებია, რომ ადგილებზე არ შეუძლიათ ფინანსური სახსრების ეფექტური ხარჯვა და ადგილობრივი ბიუჯეტების

მოცულობა რომ გაიზარდოს, ეს ფული გაიფლანგება სამოხელეო ბიუროკრატიის გაზრდაში.

2016 წელს ჩვენ მუნიციპალური სერვისების მინიმალურ, მათ შორის, ფინანსურ სტანდარტებს შევიმუშავებთ, რომლებიც დაკანონდება, დაინერგება და არავის მისცემს საშუალებას, საჯარო ფინანსები არაეფექტურად დახარჯოს. გაეროს განვითარების პროგრამის ხელშეწყობით, საქართველოს 6 რეგიონის 22 მუნიციპალიტეტს ვეხმარებით, რომ მოხდეს საბიუჯეტო პრიორიტეტების დოკუმენტის გაუმჯობესება. ეს გამოცდილება მომავალ წელს ყველა მუნიციპალიტეტში გავრცელდება. ამრიგად, მუნიციპალიტეტებს ექნებათ საშუალოვადიანი დაგეგმვის სტრატეგიული დოკუმენტები, საიდანაც ჩვენი მოსახლეობა ნათლად დაინახავს, რა მიზნების მისაღწევად უნდა დაიხარჯოს საჯარო ფინანსები, როდის და რა ვადებში იგეგმება ამა თუ იმ პრობლემის გადაწყვეტა. კვალიფიციური ადამიანური რესურსის გარდა გაზრდილი ფუნქციების შესასრულებლად თქვენ დაგჭირდებათ მეტი ფინანსური სახსრები. 1 იანვრიდან საშემოსავლო გადასახადის ცალკეული კომპონენტები სრულად დარჩება ადგილებზე. ფინანსთა სამინისტროსთან ერთად ჩვენ ვიმუშავებთ იმაზე, რომ შემდგომში ხელფასებიდან საშემოსავლო გადასახადის პროცენტული წილიც ადგილზე დარჩეს. ადგილობრივი ბიუჯეტები უნდა იყოს საკმარისი მოსახლეობის პრობლემების საკუთარი ძალებით გადასაწყვეტად.

qarTuli politika regionuli

politika

11

regionuli politika მოსახლეობისთვის მნიშვნელოვანი საკითხები, მხოლოდ მისი რესურსები არ განაპირობებს. მთავარია, თქვენ როგორ უსმენთ ამომრჩევლებს და როგორ ესმის თქვენი ხალხს. ამიტომ გადაწყვეტილების მიღებაში მოქალაქეთა ჩართულობის ხარისხი დიდწილად განაპირობებს თქვენს წარმატებას.

გათანაბრებითი ტრანსფერი კი უნდა მიიღონ მხოლოდ იმ მუნიციპალიტეტებმა, სადაც ადგილობრივი შემოსავლები არასაკმარისი იქნება. კაპიტალურ ინვესტიციებზე გადაწყვეტილებების მიღების პროცესის ცენტრიდან რეგიონებში გადასატანად ჩვენ შევქმენით რეგიონული პოლიტიკის დაგეგმვისა და განხორციელების ახალი სისტემა, რომლითაც თქვენ თავად უნდა გადაწყვიტოთ, რა ინფრასტრუქტურული პროექტების განხორციელება გსურთ. რეგიონებში განსახორციელებელი პროექტების ფონდი უკვე იხარჯება არა თბილისელი ჩინოვნიკების შეხედულებით, არამედ გუბერნატორებთან არსებული სამხარეო საკონსულტაციო საბჭოს მიერ მოწონებული რეგიონული სტრატეგიების სამწლიანი სამოქმედო გეგმით, თანაც ისე, რომ ქვეყნის განვითარების სამთავრობო კურსს უწყობს ხელს. სამხარეო საკონსულტაციო საბჭო ისეთ ორგანოდ უნდა ვაქციოთ, სადაც რეგიონული

12

qarTuli politika regionuli

politika

მნიშვნელობის პროგრამები და პროექტები დაისახება და განხორციელდება. მუნიციპალიტეტებში ზოგიერთი საქმის დამოუკიდებლად კეთებას ძალების გაერთიანება სჯობს. ამიტომ რიგ სფეროებში ინტერმუნიციპალური თანამშრომლობის განვითარებით საბიუჯეტო სახსრების უფრო ეფექტურად გამოყენება შეიძლება. სამინისტროში შევიმუშავეთ ახალი კანონპროექტი რეგიონული განვითარებისა და პოლიტიკის დაგეგმვის შესახებ, რომლის მიხედვითაც თქვენ შეძლებთ ერთობლივად შექმნათ რეგიონული განვითარების სააგენტოები, რითაც ინვესტიციების მოზიდვას და მხარის ეკონომიკურ აღმავლობას შეუწყობთ ხელს. დეცენტრალიზაციის პროცესის წარმატებისათვის ადგილებზე ეფექტური თვითმმართველობა არის საჭირო, სხვაგვარად თავად ამ იდეის დისკრედიტაცია მოხდება. მუნიციპალიტეტის სიძლიერეს და იმის უნარს, რომ ეფექტურად გადაწყვიტოს

თუ თვალს გადავავლებთ 2012 წლამდე ჩატარებულ კვლევებს, ვნახავთ, რომ გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში მოსახლეობის ჩართულობა ძალიან დაბალი იყო. ადგილობრივი ხელისუფლების ურთიერთობას მოსახლეობასთან ჰქონდა ფრაგმენტული ხასიათი. ახლა ასე აღარ არის. გვესმის კმაყოფილება განსაკუთრებით იმ მუნიციპალიტეტების მოსახლეობისგან, სადაც მოხდა ტერიტორიული ოპტიმიზაცია და ქალაქები თვითმმართველი გახდა. მცირე მოსახლეობასთან მერებსა და გამგებლებს უფრო უშუალო კონტაქტი აქვთ, და ეს ძალიან კარგია, ამიტომ ამ პროცესის გაგრძელებაზე უნდა ვიფიქროთ. არასამთავრობო სექტორთან და მოსახლეობასთან კონსულტაციების შემდეგ სამინისტრომ შეიმუშავა სპეციალური კანონი და საფუძვლიანად შევცვალეთ კოდექსის ის თავი, რომელიც ეხება მოქალაქეთა მონაწილეობას. ახლა უკვე გაქვთ კანონით განსაზღვრული ახალი ფორმები, რომლებიც შეგიძლიათ მოსახლეობასთან ურთიერთობისათვის გამოიყენოთ. მერებსა და გამგებლებს შეგიძლიათ ეფექტურად ითანამშრომლოთ საზოგადოებასთან,

regionuli politika არასამთავრობო სექტორთან და ადგილობრივ ბიზნესთან სამოქალაქო მრჩეველთა საბჭოების ფორმატში. ასევე, დასახლების მცხოვრებთა საერთო კრებების მექანიზმით, შეგიძლიათ მოისმინოთ მოქალაქეების მოსაზრებები და მათთან ერთად იმსჯელოთ გადაწყვეტილების მიღების გზებზე. ამ მხრივ ბევრ მუნიციპალიტეტში გვაქვს მართვის „კარგი პრაქტიკის“ ნიმუშები და მნიშვნელოვანია მათი განვრცობა ქვეყნის მასშტაბით. მაგალითად: ოზურგეთის მუნიცი­პალი­ ტეტში კვარტალში ერთხელ ტარდება „ღია კარის სხდომები“, სადაც მოქალაქეები საკრებულოს ტრიბუნიდან აჟღერებენ მათთვის აქტუალურ საკითხებს; ადგილობრივი ბეჭდური და ელექტრონული მედია ბევრგან დეტალურად აშუქებს მუნიციპალიტეტებში მიმდინარე პროცესებს. მაგალითად, თელავის საკრებულოს სხდომების ვიდეოჩანაწერები სრულად თავსდება ინტერნეტში;

ხელისუფლებამ მოქალაქეებთან ერთად იმსჯელა პრობლემების გადაჭრის გზებზე; პოლონური გამოცდილების გაზიარებით მოხდა თანამონაწილეობითი ბიუჯეტის პრაქტიკის გამოყენება მარნეულის მუნიციპალიტეტში, რაც აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში ერთ-ერთი პირველი შემთხვევაა. გამგეობამ მომავალი წლის ბიუჯეტიდან გამოყო გარკვეული ნაწილი, რომლიდანაც მოსახლეობის ინიციატივით წარმოდგენილი კონკრეტული საპროექტო წინადადებები დაფინანსდება. ჩვენ თანდათან ვუახლოვდებით ადგილობრივი დემოკრატიის ევროპულ სტანდარტებს. სადღეისოდ კანონმდებლობაში სრულად არის გათვალისწინებული ადგილობრივი თვითმმართველობის

ევროპული ქარტიის ყველა პრინციპი რომელიც თვითმმართველობაში მოქალაქეთა მონაწილეობას ეხება. ამიტომ სამინისტრო იმუშავებს იმ მიმართულებით, რომ საქართველო ოფიციალურად შეუერთდეს ქარტიის დამატებით ოქმს, რომლის მოთხოვნებსაც ჩვენ, ფაქტიურად, უკვე ვასრულებთ. მოსახლეობასთან ერთად გადაწყვეტილების მიღება არ არის მარტივი პროცესი, თუმცა ძალზე მნიშვნელოვანი შედეგების მომცემია. რაც მთავარია, ეს არის ნდობის ხიდი ხელისუფლებასა და ხალხს შორის, და ეს ხიდი რომ არ გაიბზაროს და არ ჩატყდეს, ამაში მთავარია თქვენი, როგორც ხალხთან ყველაზე ახლოს მყოფი ხელისუფლების როლი.

ხარაგაულში, გორსა და თელავში გაიზიარეს ჩეხური გამოცდილება და შეიქმნა თანამონაწილეობითი კომიტეტები, რომელშიც შევიდნენ სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და დაწესებულებების წარმომადგენლები, აქტიური მოქალაქეები, მერიის თანამშრომლები და საკრებულოს წევრები. გააკეთეს კითხვარები მოსახლეობისთვის პრობლემატურ საკითხებზე, გამოკითხვის შემდეგ კი ჩატარდა საჯარო შეხვედრები, სადაც ადგილობრივმა

qarTuli politika regionuli

politika

13

regionuli politika saqarTveloSi evrokavSiris elCis ianoS hermanis sityva, warmoTqmuli konferenciaze - `adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015~

ianoS hermani evrokavSiris elCi saqarTveloSi

14

ჩემთვის დიდი პატივია, ბატონი პრემიერის გამოსვლის შემდეგ მივმართო ასეთ აუდიტორიას და ვისაუბრო ისეთ თემებზე, რომელიც ცენტრალური საკითხია ევროკავშირისა და საქართველოს თანამშრომლობის პროცესში და რომელიც ძალიან ახლოს მიგვაქვს გულთან. მე შევეხები ყველასთვის საკმაოდ ნაცნობ საკითხებს, მაგრამ ვთვლი, რომ მათი გაჟღერება დღეს ძალიან მნიშვნელოვანია.

ადგილობრივი მთავრობა, ადგილობრივი მმართველობა - ეს გახლავთ ერთ-ერთი ცენტრალური საკითხი, რაზეც კონცენტრირდება ევროკავშირი. ეს არის საუკეთესო გზა, დემოკრტიის თვალსაზრისით, ხელისუფლებისა და ადგილობრივ მცხოვრებთა შორის ურთიერთობისა, და არ არის გასაკვირი, რომ ეს გახლავთ ცენტრალური თემა, რასაც ახორციელებენ ევროკავშირის ინსტიტუტები.

პირველ რიგში, ნება მომეცით, ხაზი გავუსვა იმ გარემოებას, რომ ადგილობრივი ხელისუფლება,

ჩემი აზრით, ლოგიკურია, რომ საქართველოში ევროკავშირი ადგილობრივი დემოკრატიის განმტკიცების

qarTuli politika regionuli

politika

ძალისხმევას უჭერს მხარს სხვადასხვა მეთოდების, სხვადასხვა ინსტრუმენტების გამოყენებით. ამ მიზნის განხორციელების ერთ-ერთი გზა გახლავთ პირდაპირი მხარდაჭერა ადგილობრივი ხელისუფლებისათვის, ქალაქებისთვის, ინსტიტუტებისთვის; უკანასკნელ პერიოდში ჩვენ წამოვიწყეთ ისეთი პროგრამები, რომელიც გააძლიერებს ადგილობრივ თვითმმართველობას (მაგალითად, ოზურგეთის და რუსთავის რეგიონებში). ჩვენ გვსურს, წარმატებით გავაგრძელოთ ეს სამუშაო პროგრამა; უკვე დავინახეთ, თუ რა დამატებითი პროგრამები შეიძლება შეირჩეს, რათა განვაგრძოთ პირდაპირი თანამშრომლობა ადგილობრივ ხელისუფლებასთან. მეორე შესაძლებლობა იმისა, რომ ჩვენი თანამშრომლობის ფარგლებში ადგილობრივი სტრუქტურების მხარდაჭერა უზრუნველვყოთ, არის სტრუქტურული რეფორმების წინ წამოწევა, ადგილობრივი ხელისუფლების გაძლიერება, რასაც აქტიურად ვახორციელებთ ასოცირების პროცესის ფართო კონტექსტში, და რაც, ჩემი პირადი აზრით, აქტიურად ეხმიანება იმას, რასაც უფრო ფართო ასოცირების ჩარჩო ჰქვია. ევროკავშირი თავის ვალდებულებას

regionuli politika აღნიშნული თანამშრომლობა კვლავ დარჩება როგორც ევროკავშირის, ისე საქართველოს დღის წესრიგის ცენტრში.

აგრძელებს ფინანსური უზრუნველყოფით. 43 მილიონი ევროს დახმარების მეორე ფაზა ფოკუსირდება და აქცენტირდება იმაზე, რომ მუნიციპალიტეტებს უფრო მეტი ძალა მისცეს, მეტი გავლენის უფლება იმ თვალსაზრისით, რომ მიიღონ გადაწყვეტილებები, თუ როგორ მოხდება ცენტრალური ფონდებიდან თანხების გამოყოფა და როგორ გამოიყენება ისინი მათ რეგიონებში რეგიონული თანამშრომლობის ფონდების, ადგილობრივი საბჭოების მეშვეობით; და მინდა ხაზი გავუსვა, რომ საქართველოს მთავრობა ნამდვილად გამოკვეთილი ლიდერი გახლავთ და წამყვანი აქტორი სახელმწიფო ადმინისტრაციული რეფორმის სტრატეგიის განხორციელებაში. დეცენტრალიზაცია და უფლებამოსილების დელეგირება ადგილობრივი ხელისუფლების უმნიშვნელოვანესი თემაა; და ეს სტრატეგია ძალზედ მნიშვნელოვანია იმისთვის, რომ ადგილობრივმა

ხელისუფლებამ იმუშაოს 2014 წლის ადგილობრივი ხელისუფლების შესახებ კოდექსის საფუძველზე. მინდა მოგახსენოთ, რომ ჩვენ მაღალ შეფასებას ვაძლევთ იმ თანამშრომლობას, რომელიც დამყარდა საქართველოს მთავრობასთან ამ სფეროში. აღნიშნული ძალისხმევა, მთლიანი რეფორმის მიმართულება გახლავთ საქართველოს ადმინისტრაციული რეფორმების ჩარჩო; და მე დარწმუნებული ვარ, რომ

ნება მომეცით, დასკვნის სახით მოგახსენოთ შემდეგი - რასაც არ უნდა ვახორციელებდეთ ხელისუფლებასთან ერთად, ყველაფერი უნდა იყოს მიმართული იმისკენ, რომ ამაღლდეს ელექტროეფექტურობის საკითხი და საქართველო გახდეს უფრო მწვანე. საქართველომ უკვე მოაწერა ხელი მერთა შეთანხმებას, რამდენიმე ქალაქს (თბილისს, გორს, რუსთავს,ზუგდიდს და ა.შ.) უკვე დადებული აქვთ შეთანხმება ენერგოემისიის, ჰაერში გამოფრქვევის მოცულობის შემცირების შესახებ. დარწმუნებული ბრძანდებოდეთ, რომ ევროკავშირი ძალიან არის დაინტერესებული ჩვენი დღევანდელი კონფერენციის წარმატებით. რა თქმა უნდა, არსებობს საუკეთესო პრაქტიკები და მნიშვნელოვანია მათზე აქცენტირება. დარწმუნებული ვარ, რომ დღევანდელი ჩვენი კონფერენცია იქნება სერიოზული წვლილი, შეტანილი საქართველოსა და ევროკავშირს შორის თანამშრომლობაში ამ ძალიან მნიშვნელოვან სფეროში. საქართველოში ევროკავშირის ელჩის იანოშ ჰერმანის გამოსვლის ვიდეოჩანაწერი შეგიძლიათ იხილოთ ბმულზე: http://gov.ge/index.php?lang_ id=GEO&sec_id=288&info_id=52881

qarTuli politika regionuli

politika

15

regionuli politika konferencia `adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015~ Tbilisis meri

daviT narmania

პირველ რიგში მინდა, მადლობა გადავუხადო საქართველოს მთავრობის ადმინისტრაციასა და საქართველოს ადგილობრივი თვითმმართველობების ეროვნულ ასოციაციას დღევანდელი კონფერენციის ორგანიზებისთვის, რომელიც საშუალებას გვაძლევს გავუზიაროთ ერთმანეთს საუკეთესო პრაქტიკა და გამოცდილება, ადგილობრივი თვითმმართველობის განხორციელების წარმატებული, ეფექტური მაგალითები!

16

qarTuli politika regionuli

politika

ადგილობრივი თვითმმართველობის როლი მსოფლიოს წინაშე არსებული თანამედროვე გამოწვევების დაძლევაში და ამ როლის შესასრულებლად დღეს განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია! ადგილობრივი თვითმმართველობის ინსტიტუტების სიძლიერე და ეფექტურობა ხელს უწყობს ადგილობრივი დემოკრატიის განვითარებას! მერები არიან ის ლიდერები, რომლებმაც უნდა განახორციელონ ცვლილებები

ადგილობრივ დონეზე და ეს ცვლილებები უნდა იყოს სასიკეთო თვითმმართველი ერთეულისთვის. გამომდინარე აქედან, ჩვენ ძალიან დიდი პასუხისმგებლობა გვაკისრია! სულ ცოტა ხნის წინ ქვეყანაში ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსში მნიშვნელოვანი ცვლილებები განხორციელდა. აღნიშნული რეფორმა მიმართული იყო იმისკენ, რომ ადგილობრივი ხელისუფლების საქმიანობა უფრო ეფექტური და გამჭვირვალე გამხდარიყო. ჩვენ შევქმენით, პრაქტიკულად,

regionuli politika კანონმდებლობაში, ქვეყანაში რეალური თვითმმართველობის სისტემა, ფაქტობრივად, არ არსებობდა. სწორედ ამიტომ, მოსახლეობისთვის ჩვენს მიერ შეთავაზებული მოდელის მიხედვით, ვუახლოვდებით ევროპული ადგილობრივი თვითმმართველობის სისტემას, რაც, მოგეხსენებათ, ჩვენთვის განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია! ჩვენ დღეს სწორედ ამისკენ ვისწრაფვით!

ახალი რეალობა თვით­ მმართველობის სფეროში! როგორც ქვეყანაში, ასევე დედაქალაქში ახალი მთავრობის მოსვლის შემდეგ სრულად შეიცვალა მიდგომები კონკრეტულ საკითხებთან დაკავშირებით. კერძოდ, შემუშავდა ხარისხის სტანდარტები და გაიზადა მისი კონტროლის მექანიზმები, მეტი ყურადღება ეთმობა პრიორიტეტების დადგენასა და პროექტების შერჩევის მეთოდოლოგიას. ამასთან, რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, ადგილობრივი ხელისუფლების საქმიანობა გახდა ღია და გამჭვირვალე, ინფორმაცია კი ხელმისაწვდომი.

გადაწყვეტის პროცესში, გაუმჯობესდა საზოგადოებრივი მომსახურების მიწოდების ხარისხი. გამომდინარე იქიდან, რომ წლების განმავლობაში მხოლოდ და მხოლოდ ფორმალური ცვლილებები ხორციელდებოდა თვიმმართველობის

აღნიშნულიდან გამომდინარე, მნიშვნელოვნად მიმაჩნია, რომ დღეს ჩვენ შევიკრიბეთ, რათა ვისაუბროთ აღნიშნულ თემებზე, ერთობლივად ვიმუშაოთ გარკვეულ საკითხებზე! კონფერენცია საშუალებას გვაძლევს, ერთმანეთს გავუზიაროთ გამოცდილება, საუკეთესო პრაქტიკა და ამ მიმართულებით თანამშრომლობა, სამომავლოდ, კიდევ უფრო მჭიდრო და ეფექტური გახდეს.

აღსანიშნავია, რომ გაიზარდა მოქალაქეთა ჩართულობის დონე ადგილობრივი მნიშვნელობის საკითხების

qarTuli politika regionuli

politika

17

regionuli politika konferencia `adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015~ rusTavis meri daviT jiqia

რუსთავის მუნიციპალიტეტის მერიამ კონკურსზე ,,საუკეთესო პრაქტიკა-2015“ ორი პროექტი წარადგინა, რომელიც ენერგოეფექტური კუთხით განხორციელდა ქალაქ რუსთავის მუნიციპალიტეტში. პრეზენტაციის ძირითად ნაწილზე გადასვლამდე მინდა, აღვნიშნო, რომ რუსთავისთვის ეს აბსოლიტურად ინოვაციური პრაქტიკა იყო, რადგან მსგავსი პროექტი ჩვენს ქალაქში ჯერ არ განხორციელებულა. პრაქტიკის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ რუსთავი უერთდება ევროპის საერთო ხედვას, რომელიც ქალაქის ტერიოტორიაზე 2020 წლისთვის CO2-ის ემისიების 20%-ით შემცირებას ითვალისწინებს. ქალაქ რუსთავს გააჩნია ევროკომისიის სამდივნოს ექსპერტთა ჯგუფის მიერ განხილული და დამტკიცებული მდგრადი ენერგეტიკის სამოქმედო გეგმა (SEAP). სამოქმედო გეგმაში შერჩეულია 4 ძირითადი სექტორი, საიდანაც შესაძლებელია ნახშირორჟანგის ემისიების შემცირება.

18

qarTuli politika regionuli

politika

ესენია: მუნიციპალური შენობები, მუნიციპალური ტრანსპორტი, გარე განათება, გამწვანება. ენერგოეფექტური ღონისძიებების ფარგლებში გავქვს 2 პროექტი: პირველია კულტურისა და დასვენების პარკში, ტბის ირგვლივ ტერიტორიის ენერგოეფექტური ნათურებით განათების პროექტი, რომელიც უკვე დასრულებულია (მოხდა ვარვარა ნათურების ჩანაცვლება ენერგოდამზოგი LED ნათურების სისტემით), და მეორე პროექტი, რომელიც ქალაქ რუსთავის სამი საბავშვო ბაგა-ბაღის (№40, №41 და №6) სრულ ენერგოეფექტურ რეაბილიტაციას ითვალის­ წინებს. სამუშაოები უკვე დაწყებულია ამ პროექტის ფარგლებშიც. პროექტის პარტნიორები არიან საქართველოს “ენერგოეფექტური ცენტრი” და მდგრადი განვითარების და პოლიტიკის ცენტრი (SDAP). რაც შეეხება პროექტის ღირებულებას და დაფინანსების წყაროებს, პირველი პროექტის ღირებულება, რომელიც რუსთავის პარკის ენერგოეფექტურ განათებას ითვალისწინებდა, 88 000 ლარს შეადგენს. პროექტი უკვე დასრულებულია და ის ,,BP საქართველოს“ გრანტის ფარგლებში დაფინანსდა 2014 წელს. მეორე პროექტი საბავშვო ბაღების ენერგოეფექტური რეაბილიტაციაა და ის ევროკავშირის გრანტის, COMDEP-პროგრამის ფარგლებში ხორციელდება. ამ შემთხვევაში რუსთავის

მერია პროექტის თანადამფინანსებელია. მისი ღირებულება 808 765 ევროს შეადგენს (ევროკავშირის დაფინანსება – 646 527ევრო, რუსთავის მუნიციპალიტეტის თანადაფინანსება – 162 238 ევრო). პროექტის განხორ­ ციელების ვადები 2015-2016 წლებს მოიცავს. ამ პროექტის განხორციელებაც, როგორც მოგახსენეთ, უკვე დაწყებულია. კერძოდ, სამუშაოები მიმდინარეობს რუსთავის მე-6 საბავშვო ბაგა-ბაღში. როგორც მოგეხსენებათ, რუსთავი არის მეორე ქალაქი თბილისის შემდგომ, რომელმაც ხელი მოაწერა „მერების შეთანხმებას.“ აღნიშნული შეთანხმება ითვალისწინებს ევროპის საერთო ხედვის გაზიარებას ქალაქის ტერიტორიაზე CO2-ის ემისიების შემცირების კუთხით. ევროკავშირი ენერგოეფექტური ღონისძიებების გატარების მიზნით აცხადებს საგრანტო კონკურსებს ხელმომწერი ქალაქებისთვის. პირველი პროექტი, რომელიც კულტურისა და დასვენების პარკში ტბის გარშემო განათების შეცვლას ითვალისწინებდა, შემუშავდა პარტნიორ ორგანიზაციასთან – საქართველოს „ენერგოეფექტურ ცენტრთან“ ერთად. საგრანტო კონკურსში მონაწილეობის და ევროკავშირის გრანტის მოპოვების შემდეგ განხორციელდა კულტურისა და დასვენების პარკში ტბის ირგვლივ არსებული ვარვარა ნათურების ეკო ნათურებით ჩანაცვლება. მეორე პროექტში რუსთავის მუნიციპალიტეტის პარტნიორი

regionuli politika ორგანიზაცია იყო ,,მდგრადი განვითარებისა და პოლიტიკის ცენტრი“ (SDAP). ამ შემთხვევაში ქალაქის ტერიტორიაზე შეირჩა 3 საბავშვო ბაგა-ბაღი (№6, №40 და №41 ბაგა–ბაღები). სამივე ბაღი მდებარეობს ქალაქის სხვადასხვა უბანში; მოიცავს როგორც ძველ, ისე ახალ რუსთავს და ქალაქის ყველაზე პერიფერიულ დასახლებას – ჭყონდიდელის სახელობის ტერიტორიულ ერთეულს. საპროექტო სამუშაოების დასრულების შემდეგ რეაბილიტაციის პროცესი დაიწყო მე-6 საბავშვო ბაღში. სამუშაოების დაწყება უახლოეს მომავალში იგეგმება პროექტით გათვალისწინებულ სხვა ბაგაბაღებშიც. რეაბილიტაციის პროცესში გატარდება ყველა ის ენერგოეფექტური ღონისძიება, რომელიც პროექტითაა გათვალისწინებული. გაკეთდება ცენტრალური გათბობა, ჩაისმება მეტალოპლასტმასის კარფანჯრები, დამონტაჟდება მზის კოლექტორები. ენერგოეფექტური ნათურების და ცხელი წყლით მომარაგება განხორციელდება მზის კოლექტორებიდან, მოხდება ყველა გარე კონსტუქციის დათბუნება, ჩატარდება სხვა სარემონტო სამუშაოებიც. პროექტის განხორციელება დავიწყეთ 2015 წლის ბოლოს და დასრულდება 2016 წელს. ენერგოეფრქტური კუთხით განხორციელებული პროექტები, როგორც უკვე მოგახსენეთ, ინოვაციურია ქალაქისთვის. გარდა იმისა, რომ პროექტი სერიოზულ ეკოლოგიურ დატვირთვას ატარებს, ის მნიშვნელოვნად ამცირებს ელექტროენერგიის დანახარჯს. კერძოდ, სამ საბავშვო ბაღში გატარებული ღონისძიების შედეგად, ქალაქში ნახშირორჟანგის ემისია წელიწადში 225

ტონით შემცირდება, ხოლო პარკის ტბის განათების ენერგოეფექტური რეაბილიტაციით, სავარაუდოდ, წელიწადში 11 ტონა ემისიის შემცირებას მივიღებთ. სამომავლოდ ბევრი მნიშვნელოვანი სიახლე იგეგმება: 2016 წელს სხვა ინფრასტ­რუქტურულ პროექტებთან ერთად ე.წ. “ ძველი რუსთავის” რებილიტაციას ვგეგმავთ. პროექტის მიხედვით, კოსტავას გამზირი, რომელიც თავისი არქიტექტურით რუსთავის ყველაზე ღირშესანიშნავ ნაწილს წარმოადგენს, თითქმის მთლიანად განახლდება. მოხდება ფასადების სრული რეაბილიტაცია, ტროტუარები მოპირკეთდება მოზაიკური ფილაქნით, მოხდება გზის სამანქანო ნაწილის შუაგამყოფი ზოლის გამწვანება და პროსპექტი მთლიანად განათდება დეკორატიული ლამპიონებით. ამ პროექტში ენერგოეფექტური ღონისძიებებიცაა გათვალის­ წინებული, გარე განათების­ თვის ენერგოეფექტური LED ნათურები იქნება გამოყენებული.

2016 წლისთვის მუნიციპალუ­ რი ტრანსპორტის განახ­ ლე­ბასაც ვგეგმავთ. პროექ­ტის ფარგლებში, გათვა­ლისწინებული გვა­ქვს შშმ პირებისთვის ადაპტი­ რებული, თანამედროვე, ევრო 5-ის სტანდარტის 27 ცალი ავტობუსის შეძენა. პროექტი, გარდა იმისა, რომ მნიშვნელოვანია ქალაქის მუნიციპალური ტრანსპორტის განვითარების კუთხით, ასევე ეკოლოგიურ და ენერგოეფექტურ დატვირთვასაც ატარებს, რადგან აღნიშნული ტიპის ავტომანქანები გაცილებით ნაკლებ მავნე გამონაბოლქვს გამოყოფენ, ვიდრე ის

ტრანსპორტი, რომლითაც ამჟამად ეწევა მგზავრების გადაყვანას მუნიციპალური ტრანსპორტის სამსახური რუსთვში.

2016 წელსვე იგეგმება ისეთი ეკოლოგიური პროექტის განხორციელებაც, რომელიც ქალაქის 6 სხვადასხვა უბანში ქარსაცავი ზოლის გაშენებას ითვალისწინებს. პროექტის ფარგლებში, 26000 ძირი ხის დარგვა გვაქვს გათვალსიწინებული. საკმაოდ სოლიდური სამუშაო გვაქვს შესრულებული 2015 წელს გამწვანების კუთხით. ამ მხრივ ძირითად პრობლემას გამწვანებული ტერიტორიების მორწყვა წარმოადგენს. მართალია, ჩვენ ყველგან, სადაც გამწვანების სამუშაოები ჩავატარეთ, პარალელურად დავამონტაჟეთ სარწყავი არხებიც, მაგრამ ამისთვის დღესდღეობით ქალაქი სასმელ წყალს იყენებს, რაც საკმაოდ ძვირი გვიჯდება. აქედან გამომდინარე, შემუშავებული გვაქვს ტექნიკური წყალგაყვანილობის სისტემის მოწყობის პროექტიც. აქვე მინდა, ხაზი გავუსვა იმ გარემოებასაც, რომ ტექნიკური წყლის სისტემის გამართვა თვითმმართველობის არჩევნებზე ჩვენს ერთერთ პრიორიტეტს წარმოადგენდა. შესაბამისად, პროექტი აუცილებლად განსახორციელებელია და დიდი იმედი გვაქვს, რომ ქალაქს ამ კუთხითაც ექნება მთავრობის თანადგომა. ძალიან დიდი პატივი და დამატებითი სტიმულია ჩვენი ქალაქისთვის ის ფაქტი, რომ მუნიციპალიტეტებში განხორციელებული პროექტებიდან ჩვენი პროექტიც ,,საუკეთესო პრაქტიკად“ ჩაითვალა და 10 საუკეთესოთა შორის მოვხვდით.

qarTuli politika regionuli

politika

19

ქალაქ რუსთავის მუნიციპალიტეტი ადგილობრივი თვითმმართველობა - საუკეთესო პრაქტიკა 2015 მერი: დავით ჯიქია ენერგოეფექტურობა პრაქტიკის მიზანი 2020 წლისთვის ქალაქ რუსთავის ტერიტორიაზე ნახშირორჟანგის (CO2-ის) ემისიების შემცირება მინიმუმ 20%-ით ელექტროენერგიის დანახარჯის შემცირება მიზნობრივი ჯგუფი ქალაქის მოსახლეობა

პრაქტიკის არსი ქალაქი რუსთავი ქალაქ რუსთავმა ევროკომისიის სამდივნოს ექსპერტთა ჯგუფთან ერთად განიხილა და დაამტკიცა ენერგეტიკის სამოქმედო გეგმა (SEAP). ენერგოეფექტური ღონისძიებების ფარგლებში ქალაქში ხორციელდება 2 პროექტი: კულტურისა და დასვენების პარკის ენერგოეფექტური განათება ქალაქ რუსთავის 3 საბავშვო ბაგა-ბაღის სრული რეაბილიტაცია ენერგოეფექტური სისტემების გამოყენებით. ბაღები გათვლილია 900 ბავშვზე პროექტის პარტნიორები: •საქართველოს “ენერგოეფექტური ცენტრი” •მდგრადი განვითარების და პოლიტიკის ცენტრი (SDAP)

კულტურისა და დასვენების პარკის ენერგოეფექტური განათება ქალაქი რუსთავი

პროექტის ღირებულება: 88000 ლარი

დაფინანსების წყარო: ,,BP საქართველო“.

ბაგა-ბაღების სრული რეაბილიტაცია ქალაქი რუსთავი

პროექტის ღირებულება: 808 765 ევრო ევროკავშირის დაფინანსება 646 527 ევრო ქალაქ რუსთავის მუნიციპალიტეტის თანადაფინანსება 162 238 ევრო

ენერგოეფექტურობა ქალაქი რუსთავი პრაქტიკის განხორციელების მეთოდიკა: ქალაქ რუსთავის მუნიციპალიტეტმა პარტნიორ ორგანიზაციებთან ერთად შეიმუშავა საპროექტო წინადადება მონაწილეობა მიიღო ევროკავშირის საგრანტო კონკურსში კონკურსში გამარჯვების შედეგად ხორციელდება აღნიშნული პროექტი

შედეგი/ეფექტი ქალაქი რუსთავი მოსახლეობისთვის კომფორტული გარემოს შექმნა კომუნალური ხარჯის შემცირება CO2-ის გამოფრქვევის შემცირება: •3 საბავშვო ბაღში გატარებული ღონისძიების შედეგად წელიწადში სავარაუდოდ 255 ტონა ემისია შემცირდება •პარკის ტბის განათების სისტემის რეაბილიტაციის შედეგად წელიწადში სავარაუდოდ 11 ტონა ემისია შემცირდება

20

qarTuli politika regionuli

politika

სამომავლო გეგმები ქალაქი რუსთავი მუნიციპალური ტრანსპორტის განახლების პროექტის ფარგლებში გათვალისწინებულია ევრო 5-ის სტანდარტის 27 ერთეული ავტობუსის შეძენა, რომელიც მავნე გამონაბოლქვს შეამცირებს ქალაქის მასშტაბით ეკოლოგიური პროექტების ფარგლებში, ქალაქის 6 უბანში უნდა გაშენდეს ქარსაცავი ზოლი, რისთვისაც 26 000 ძირი ხის დარგვა არის გათვალისწინებული და ასევე იაღლუჯის მთაზე დაგეგმილია 20 ჰა მიწის ფართობის გამწვანება დაგეგმილია ტექნიკური წყლით სარწყავი სისტემის მოწყობა, რომლის შემთხვევაში ქალაქში მწვანე საფარის მორწყვის პრობლემა მოიხსნება და მოხდება სასმელი წყლის დანახარჯის დაზოგვა

სამომავლო გეგმები ქალაქი რუსთავი

ძველი რუსთავის” სრული რებილიტაცია, სადაც ენერგოეფექტური ღონისძიებები იქნება გათვალისწინებული. რეაბილიტირებული ობიექტები განათდება ენერგოეფექტური LED ნათურებით.

მადლობა ყურადღებისათვის! ადგილობრივი თვითმმართველობა - საუკეთესო პრაქტიკა 2015 მერი : დავით ჯიქია 595 01 82 82

qarTuli politika regionuli

politika

21

regionuli politika konferencia `adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015~ quTaisis meri

SoTa murRulia ქონების რეგისტრაციის პროცესი და არც აუქციონების სისტემის მოწესრიგება განხორციელებულა. შედეგად წლების მანძილზე ვერ სრულდებოდა პრივატიზაციიდან მისაღები შემოსავლების პარამეტრები.

ქ. ქუთაისის მუნიციპალიტეტი კონფერენციაზე წარმოდგენილი იყო ორი პრაქტიკით: 1. ქალაქ ქუთაისის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე აღურიცხავი ქონების რეგისტრაცია პრაქტიკის მიზანია მუნიციპალიტეტის მიერ საპრივატიზაციო ქონების ბაზის მკვეთრი მატება და პრივატიზების დაჩქარება. ქალაქ ქუთაისის ტერიტორიაზე წლების მანძილზე აღურიცხავი იყო მიწის ნაკვეთები, რომელთაც მესაკუთრე არ ჰყავთ. ბიუჯეტის დაგეგმვის დროს ყველა წინა მმართველი აკეთებდა აქცენტს ხარჯების მაქსიმალურ გაზრდაზე პრივატიზაციიდან მისაღები შემოსავლების ხარჯზე, თუმცა საპრივატიზაციო ქონების ბაზის გაზრდაზე არავის უზრუნია. ამასთან, 2014 წლამდე არც დამატებითი

22

qarTuli politika regionuli

politika

მუნიციპალიტეტის მიერ 2,650,000 ლარზე მეტი ქონება არის რეალიზებული.

ქუთაისის მუნიციპალიტეტის მიერ 2014 წლიდან დაინერგა ელექტრონული აუქციონების სისტემა, რამაც გარიგებების

ამავდროულად, მუნიციპალიტეტმა შეიმუშავა სატენდერო დოკუმენტაცია ქალაქის ტერიტორიაზე არსებული დაურეგისტრირებელი მიწების აღრიცხვისა და მათზე ელექტრონული აზომვითი ნახაზების დამუშავების

შესაძლებლობა პრაქტიკულად გამორიცხვა და კონკურენციის მნიშვნელოვან ზრდას შეუწყო ხელი. შედეგად 2014 წელს პრივატიზაციის გეგმა 2,300,000 ლარის გადაჭარბებით შესრულდა, ხოლო წელს მიმდინარე ეტაპზე

შესახებ. განხორციელებული სახელმწიფო შესყიდვის შედეგად გამარჯვებულმა კომპანიამ მოამზადა 420 ელ. ნახაზი, რომლის ფართობმა 100 ჰა-ს გადააჭარბა. ქალაქ ქუთაისის მუნიციპალიტეტი აქტიურად თანამშრომლობს

regionuli politika საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს სსიპ სახელმწიფო ქონების ეროვნულ სააგენტოსთან, რის შედეგად 25 ჰა მიწის ნაკვეთი ქუთაისის მუნიციპალიტეტის საკუთრებაში დარეგისტრირდა. ამჟამად მიმდინარეობს კიდევ 11 ჰა ოდენობის მიწის ნაკვეთების რეგისტრაციის პროცესი. შედეგად მივიღეთ ქ. ქუთაისის მუნიციპალიტეტის საპრივატიზაციო ბაზის გაზრდა, მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტის შესრულება, კონკურენტული გარემოს შექმნა, მუნიციპალიტეტის ეკონომიკური პოტენციალის გაზრდა. სამომავლოდ დაგეგმილია მუნიციპალიტეტის შემოსავლების ყოველწლიურად გაზრდა საპრივატიზებო პოტენციალის მოწესრიგების საფუძველზე.

2. მონიტორინგის ელექტრონული სისტემა პრაქტიკის მიზანია მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე არსებული სიტუაციის ყოველდღიური მონიტორინგი. პრაქტიკის არსი მდგომარეობს შემდეგში: ქალაქში მიმდინარე ინფრასტრუქტურული პროექტები საჭიროებს მენეჯმენტის მხრიდან ყოველდღიურ კონტროლს, რაც, პროექტების რაოდენობიდან გამომდინარე, რთულია თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენების გარეშე. პროექტის ღირებულებამ

შეადგინა: პლანშეტების ღირებულება - 10 000 ლარი (შეძენილ იქნა 20 ცალი პლანშეტი); ასევე წლიური გადასახადი - დაახლოებით, 300 ლარი, ინფორმაციის გუგლის ბაზაში განთავსების მიზნით საჭირო მეხსიერების მოცულობის შესაძენად.. მერიის სპეციალური ჯგუფი ყოველ დღე დილით და საღამოს ახორციელებს ქალაქის შემოვლას და ყველა პრობლემას აფიქსირებს პლანშეტის მეშვეობით. google/ drive-ზე ატვირთვა ხდება ავტომატურად 10-წამიანი სიზუსტით. ატვირთვის დროს ავტომატურად ეთითება

დრო და თანამშრომლის მდებარეობის ადგილი. google/ drive-ზე ფოლდერებთან წვდომა აქვთ როგორც სამსახურის თანამშრომლებს, ასევე კონტრაქტორ კომპანიებს. შედეგს კი წარმოადგენს მიმდინარე პროექტების ეფექტური მართვა, პრობლემის სწრაფი იდენტიციფირება მისი დროულად გადაჭრის მიზნით, შესასრულებელი დავალებების სისტემური გადანაწილება. სამომავლოდ დაგეგმილია სისტემის გამოყენების არეალის გაფართოება და სისტემის ინტეგრაცია სხვა დაინტერესებულ უწყებებთან / სამსახურებთან.

qarTuli politika regionuli

politika

23

24

qarTuli politika regionuli

politika

qarTuli politika regionuli

politika

25

regionuli politika konferencia `adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015~ Telavis meri platon kalmaxeliZe მაგიდაზე, ეს არის მუდმივი შრომის და ძიების პროცესი. გამომდინარე იქიდან, რომ აზია მსოფლიოში ყველაზე დინამიურად მზარდი ეკონომიკური ზონაა, ჩვენს ერთ-ერთ მთავარ ამოცანას წარმოადგენდა ჩინეთთან კავშირების მოძიება.

ჩემთვის ძალიან დიდი პატივია, გაგიზიაროთ მიღებული წარმატებული გამოცდილება საერთაშორისო ურთიერთობების კუთხით.

2014 წლის აგვისტოდან თელავი გახდა თვითმმართველი ქალაქი, რამაც თითოეული ჩვენთაგანის პასუხიმგებლობა მნიშვნელოვნად გაზარდა. აღმოვჩნდით რეალობის წინაშე - ერთი მხრივ, შეზღუდული ფინანსური შესაძლებლობები და, მეორე მხრივ, უამრავი გადასაჭრელი საკითხი. შესაბამისად, დავიწყეთ ფიქრი, თუ როგორ მოგვეძია დამატებითი შესაძლებლობები ჩვენი ქალაქისთვის; ჩემი გადაწყვეტილებით შეიქმნა საერთაშორისო და არასამთავრობო ურთიერთობების განყოფილება; ჩვენს მიერ დაისახა პრიორიტეტები და შევუდექით მუშაობას. ამთავითვე გეტყვით, რომ წარმატების ფორმულა ნამდვილად არ გვედო სამუშაო

26

qarTuli politika regionuli

politika

დღეისთვის გვაქვს კონკრეტული შედეგები. ქ. თელავში სტუმრად ჩამოვიდნენ სინჯიანის პროვინციის ქალაქ კუიტუნის ხელმძღვანელები, გაფორმდა ორ ქალაქს შორის ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმი. ამ მემორანდუმის ფარგლებში მოეწერა ხელი შთანხმებას, რომლის თანახმადაც 2016 წელს მოხდება 10 000 000 ლარის დამატებითი თანხის შემოდინება ჩვენს ქვეყანაში - ექსპორტზე გავა 1 000 000 ბოთლი ღვინო და 3 000 000 ბოთლი მინერალური წყალი. ეს მხოლოდ დასაწყისია. თელავისა და გერმნული ქალაქის ბიბერახის ურთიერთობა უკვე 30 წელს ითვლის. სიამაყით შემიძლია განვაცხადო, რომ ორ ქალაქს შორის ურთიერთობა ახალ ეტაპზე გადავიდა, რაც გამოიხატა შემდგომი წარმატებული ნაბიჯებით: მიმდინარეობს ქალაქის განვითარების გენერალურ გეგმაზე მუშაობა, რომელიც ჩემთვის, როგორც პირველი არჩეული მერისთვის, არის უმთავრესი პრიორიტეტი. ჩვენ არ გაგვაჩნდა არც გამოცდილება და არც

შესაბამისი ფინანსური შესაძლებლობები. წარმატებული მოლაპარაკებების შედეგად გერმანული მხარის დაფინანსებით ჩამოვიდა სამუშაო ჯგუფი ნუიტენბერგის უნივერსიტეტიდან, რომელმაც დაასრულა სამუშაოების პირველი ფაზა, რაც გულისხმობს ქალაქის წინა საპროექტო კვლევას. დაიგეგმა მათი შემდგომი ვიზიტი 2016 წლის იანვარში. თელავის სახანძრო სამაშველო სამსახურს გადმოეცა ქალაქ ბიბერახიდან 250 000 ლარის ღირებულების სამაშველო ტექნიკა და აღჭურვილობა. მიუხედავად იმისა, რომ დღეს აღნიშნულ სერვისს ქალაქს აწვდის შსს, ჩვენ დავარწმუნეთ გერმანული მხარე, რომ კვლავ გაგრძელდეს მხარდაჭერა ამ მიმართულებით. დღეს ამ მომენტისათვის თელავში ჩამოვიდა კიდევ დამატებითი აღჭურვილობა. ქალაქ თელავში ერთ-ერთ მთავარ ღირშესანიშნაობას წარმოადგენს ცხრაასწლოვანი ჭადარი. სამწუხაროდ, ბოლო პერიოდში ხემ დაიწყო ბუნებრივი კვდომა, რაც ჩვენთვის, ისევე როგორც ყველა თელაველისთვის, ძალიან მტკივნეულია. აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით დავიწყეთ მოლაპარაკება ბიბერახთან. მიღწეულია შეთანხმება, რომლის თანახმადაც 2016 წლის გაზაფხულზე გერმანიიდან ჩამოვა მაღალკვალიფიციური ექსპერტი, რომელიც

regionuli politika თანამედროვე ტექნოლოგიებით მოახდენს ჭადრის ხის სრულ გამოკვლევას და ვარჯის ფორმირებას, რაც საშუალებას მოგვცემს გავახანგძლივოთ მისი არსებობა. სამუშაოების ღირებულება 35 000 ლარი ფინანსდება გერმანული მხარის მიერ. გამომდინარე იქიდან, რომ ჩვენი მთავარი პრიორიტეტია შშმ პირებზე ზრუნვა, მოხდა საჭიროების ინიცირება ბიბერახთან, რომლის ფარგლებში თელავს გადმოეცა 30 000 ლარის ღირებულების სპეც. საწოლები (ელექტრონული მართვის პულტით). ჩემთვის, როგორც ქალაქის მერისთვის, ერთ-ერთ მთავარ პრიორიტეტს ქალაქ თელავის სისუფთავე წარმოადგენს. აქტიურად დავიწყეთ თანამშრომლობა საერთაშორისო და არასამთავრობო ორგანიზაციებთან, კერძოდ, CENN-თან (კავკასიის გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელი), ICMAთან (ქალაქების - ოლქების მართვის საერთაშორისო ასოციაცია). აღნიშნულ ორგანიზაციებს აქვთ უდიდესი გამოცდილება მყარი ნარჩენების მართვის კუთხით. მათი უშუალო ჩართულობით და მხარდაჭერით თელავში ჩამოვიდა აშშ-ის დელეგაცია, კერძოდ, ჩრდილოეთ კაროლინის შტატის - კატავბას საგრაფოს ხელმძღვანელობა. დაიგეგმა თანამშრომლობა, რომელიც მიზნად ისახავდა მეთოდურ დახმარებას და პრაქტიკული გამოცდილების გაზიარებას.

მათი დაფინანსებით შედგა ჩვენი სამუშაო ჯგუფის ვიზიტი აშშ -ში, რათა უკეთ გავცნობოდით მათ მენეჯმენტს მყარი ნარჩენების მართვის კუთხით. ვიზიტის დროს პიროვნული ურთიერთობების ფორმატში ჩვენ შევეცადეთ მაქსიმალურად, ხაზი გაგვესვა ამერიკელ პარტნიორებთან, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ჩვენთვის მიზანი „თელავი სუფთა ქალაქი“. შემაჯამებელი შეხვედრის დროს მოხდა ყველასათვის მოულოდნელი რამ - კატავბას საგრაფოს ხელმძღვანელობის თხოვნით, კომპანია Republic Services-მა (რომელიც ოპერირებს კატავბას საგრაფოში მყარი ნარჩენების კუთხით) ჩვენს ქალაქს საჩუქრად გადმოსცა 300 000 ლარის ღირებულების თანამედროვე ნაგავმზიდი, რომლის ტრანსპორტირების ხარჯებსაც მთლიანად დაფარავს ამერიკული მხარე. ამერიკელი მეგობრების განმარტებით, ეს არის მხოლოდ დასაწყისი ჩვენი შემდგომი წარმატებული თანამშრომლობისა. იაპონიის საელჩოსთან აქტიური თანამშრომლობით ქალაქ თელავის ბავშვთა ჯანმრთელობის ცენტრს გადმოეცა 230 000 ლარის ღირებულების უახლესი ტექნოლოგიის ციფრული რენტგენის აპარატი, რომლის ანალოგი საქართველოში მხოლოდ რამდენიმეა, განთავსებული თბილისში. თელავი არის ხელმომწერი მერების შეთანხმებისა, რომლის ფარგლებშიც ჩვენ ვიღებთ ვალდებულებას, 2020 წლამდე 20 პროცენტით შევამციროთ CO2-ის (სათბური გაზების)

მაჩვენებელი ჩვენს ქალაქში; შესაბამისად, შემუშავდა ქალაქ თელავის მდგრადი ენერგოეფექტურობის სამოქმედო გეგმა (SEAP). პარტნიორი ორგანიზაციაა Winrock International Georgia. აღნიშნული გეგმის ფარგლებში ქალაქში უკვე განხორციელდა 125 000 ლარის საერთო ღირებულების რამდენიმე პროექტი. სამოქმედო გეგმა ჩვენ 2016 წელს ენერგოეფექტურობის ფარგლებში გამოცხადებული გრანტების ათვისების საშუალებას მოგვცემს. მერიის საერთაშორისო და არასამთავრობო სექტორთან ურთიერთობების განყოფილება უწყვეტ რეჟიმში თანამშრომლობს ქვეყნის სტრატეგიულ პარტნიორებთან, ქვეყანაში მოქმედ საერთაშორისო დონორებთან და არასამთავრობო ორგანიზაციებთან, დამეგობრებულ ქალაქებთან მყარი ურთიერთობის შენარჩუნების და გაღრმავების მიზნით. ხდება ახალი პარტნიორი ქალაქების მოძიება. სამომავლო გეგმები მრავალფეროვანია: ქალაქ ბიბერახთან ერთად უპოვართა და მზრუნველობამოკლებულ ადამიანებისთვის დღის ცენტრის შექმნა; პოლონეთის მხარესთან ერთად სტრატეგიული დოკუმენტის შემუშავება შშმ პირებისთვის ადაპტირებული გარემოს შექმნის მიზნით; აშშ-ის კატავბას საგრაფოსთან ერთად მყარი ნარჩენების მართვის მაღალი ტექნოლოგიების დანერგვა; მერების შეთანხმების პროექტის ფარგლებში ემისიების შემცირების მიზნით პროექტების განხორციელება.

qarTuli politika regionuli

politika

27

ქალაქ თელავის მუნიციპალიტეტი adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015 meri: platon kalmaxeliZe ქალაქი თელავი საგარეო ურთიერთობებით მიღწეული შედეგები ქალაქ თელავსა და ჩინეთის ქალაქ კუიტუნს შორის გაფორმებული მემორანდუმი 10 000 000 ლარი ქვეყანაში დამატებით შემოსული თანხა miRweuli SeTanxmebis Tanaxmad, CineTis saxalxo respublikaSi 2016 wels saqarTvelodan eqsportze gava: 1,000,000 boTli Rvino 3,000,000 boTli mineraluri wyali

გერმანიის ქალაქ ბიბერახისა და ქალაქ თელავის თანამშრომლობა 250 000 ლარის ღირებულების საჩუქარი mimdinareobs qalaq Telavis ganviTarebis generaluri gegmis SemuSaveba qalaq Telavs gadmoeca ori saxanZro-samaSvelo avtomobili da sxva Tanamedrove spec. aRWurvilobebi saerTo RirebulebiT - 185 000 lari germaneli eqspertis daxmarebiT, qalaq Telavis 900 wlis Wadars 2016 wlis gazafxulze Cautardeba kvleva-sareabilitacio samuSaoebi, saerTo RirebulebiT - 35 000 lari qalaq Telavs gadmoeca 30 000 laris Rirebulebis SSm pirebze adaptirebuli spec.sawolebi. აშშ-ს კატავბას საგრაფოსა და ქალაქ თელავის თანამშრომლობა 300 000 ლარის ღირებულების თანამედროვე ნაგავმზიდი

aSS-s mxardaWeriT xorcieldeba: q .TelavSi nagvis mosakreblis administrirebis proeqti qalaqidan myari narCenebis gatanis marSrutebis optimizacia

იაპონიის საელჩოსა და ქალაქ თელავის თანამშრომლობა

bavSvTa janmrTelobis centrs gadaeca 230 000 laris Rirebulebis uaxlesi teqnologiis cifruli rentgenis aparati

28

qarTuli politika regionuli

politika

შემუშავდა ქალაქ თელავის მდგრადი ენერგოეფექტურობის სამოქმედო გეგმა SEAP გეგმის ფარგლებში განხორციელებული პროექტების ღირებულება 125 000 ლარი qalaq Telavis pirvel sajaro skolaSi damontaJda ekologiurad sufTa centraluri gaTbobis sistema

proeqtis Rirebuleba - 67 000 lari

qalaq TelavSi, kavkasionis quCaze damontaJda energoefeqturi LED sanaTebi

proeqtis Rirebuleba - 58 000 lari

პრაქტიკის განხორციელების მეთოდიკა ქალაქი თელავი qalaq Telavis meriis saerTaSoriso da arasamTavrobo seqtorTan urTierTobebis ganyofileba uwyvet reJimSi TanamSromlobs: q veynis strategiul partniorebTan qveyanaSi moqmed saerTaSoriso donor da arasamTavrobo organizaciebTan damegobrebul qalaqebTan myari urTierTobis SenarCunebis da gaRrmavebis mizniT xdeba axali partniori qalaqebis moZieba

სამომავლო გეგმები ქალაქი თელავი qalaq biberaxTan erTad upovarTa da mzrunveloba moklebul adamianebisTvis dRis centris Seqmna poloneTis mxaresTan erTad strategiuli dokumentis SemuSaveba, romlis mizania SSm pirebisTvis adaptirebuli garemos Seqmna aSS-s katavbas sagrafosTan erTad myari narCenebis marTvis maRali teqnologiebis danergva merebis SeTanxmebis proeqtis farglebSi emisiebis Semcirebis mizniT proeqtebis ganxorcieleba

qarTuli politika regionuli

politika

29

regionuli politika konferencia `adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015~ borjomis municipaliteti gamgebeli - dimitri yifiani ტურისტების) საინფორმაციო უზრუნველყოფას გულისხმობს. სულ რამდენიმე თვეა, რაც შევიმუშავეთ „ბორჯომი ინფო“, თუმცა ეს დრო საკმარისი აღმოჩნდა იმისთვის, რომ სხვა მუნიციპალიტეტებიც დაინტერესებულიყვნენ და ჩვენი პრაქტიკა გაეზიარებინათ.

საქართველოს მთავრობის ინიციატივით გასული 2015 წლის ბოლოს თბილისში გაიმართა კონფერენცია სახელწოდებით -„ადგილობრივი თვითმმართველობა საუკეთესო პრაქტიკა 2015“, რომლის მიზანი 2014 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების შემდგომ მუნიციპალიტეტების მიერ დანერგილი საუკეთესო პრაქტიკის წარმოჩენა გახლდათ. აღსანიშნავია, რომ კონფერენციაზე, სადაც საქართველოს მუნიციპალიტეტებს შორის მხოლოდ 10 გამარჯვებული პრაქტიკა უნდა გამოვლენილიყო, ერთი სწორედ ბორჯომის მუნიციპალიტეტს ეკუთვნოდა. ჩვენს მიერ შემუშავებული პრაქტიკა როგორც ადგილობრივი მოსახლეობის, ასევე ქალაქის სტუმრების (დამსვენებლების,

30

qarTuli politika regionuli

politika

მუნიციპალიტეტის მასშტაბით სმს გზავნილების საშუალებით მოსახლეობა იღებს ყველა მნიშვნელოვან ინფორმაციას. შეტყობინების სერვისმა საშუალება მოგვცა, ადგილობრივებს მივაწოდოთ სმს გზავნილები ყველა დიდი ინფრასტრუქტურული პროექტის დასრულების თაობაზე, მიმდინარე სამშენებლო სამუშაოების დროს მოსალოდნელი შეფერხების შესახებ, მუნიციპალიტეტში კომუნიკაციის შეზღუდვების დროს, კულტურული და

სპორტული ღონისძიებების ჩატარებისა და სხვადასხვა სამედიცინო აქციების შესახებ; ასევე ხდება რელიგიური და სახალხო დღესასწაულების მილოცვა. ვფიქრობთ, რომ ბორჯომის მუნიციპალიტეტის მოსახლეობის იმ ნაწილისთვის, რომელიც ვერ ახერხებს ინფორმაციის მიღებას ადგილობრივი ტელევიზიისა თუ პრესის საშუალებით, მობილური ტელეფონით ინფორმაციის მიწოდება ყველაზე მარტივი და მოსახერხებელი გზაა. მოკლე ტექსტური შეტყობინება შეიცავს ყველაზე მნიშვნელოვან, ძირეულ და, ამავე დროს, ყველაზე ზუსტ და კომპეტენტურ ინფორმაციას, რომელიც ვრცელდება ადგილობრივი სახელისუფლებო

regionuli politika

დაწესებულების მიერ. ამასთანავე, მობილურ ტელეფონზე შემოსული პრაქტიკულად ყველა შეტყობინება კითხვადია. აქედან გამომდინარე, სმს შეტყობინებების დაგზავნა კომუნიკაციის ეფექტურ, მარტივ და პოპულარულ ფორმას წარმოადგენს. ამ ეტაპზე „ბორჯომი ინფოს“ შეტყობინებებს რამდენიმე ათასი აბონენტი იღებს.

2016 წლიდან მობილური ოპერატორების ქსელში დარეგისტრირებული ბორჯომში მცხოვრები ყველა აბონენტი მიიღებს სმს გზავნილს.

მარკირება კი მაქსიმალურად გამორიცხავს გზის აცდენის ალბათობას. აღნიშნული ბილიკების საშუალებით ჩამოსულ ტურისტს საშუალება ეძლევა, ერთ დღეში მოინახულოს ბორჯომის ტერიტორიაზე არსებული ყველა მნიშვნელოვანი ღირშესანიშნავი ადგილი. მიმაჩნია, რომ ჩვენს მიერ შემუშავებულმა ორივე პრაქტიკამ მოლოდინი გაამართლა, წარმატებით განხორციელდა და დაინერგა ჩვენს ქალაქში.

„ბორჯომი ინფოს“ საინფორმაციო ქსელის სახით მოსახლეობამ ინფორმირების ყველაზე სწრაფი საშუალება მიიღო; ქალაქის ქუჩებსა და მის გარეუბნებში საფეხმავლო ბილიკების მარკირებამ კი საფეხმავლო ტურიზმის განვითარებას შეუწყო ხელი. ჩვენთვის, ადგილობრივი ხელისუფლებისათვის, დანერგილი ორივე პრაქტიკის „საუკეთესოდ“ აღიარება ნამდვილად სტიმულია და მოტივაციას გვაძლევს, უფრო შემართებით ვემსახუროთ ჩვენი ქალაქის განვითარებისა და აღმშენებლობის საქმეს.

რაც შეეხება ტურისტული მარშრუტების ხელშეწყობას, ამ მიზნით შემუშავდა პროექტი, რომლის მიხედვითაც მოხდა საფეხმავლო ბილიკების მარკირება ბორჯომის ქუჩებსა და მის გარეუბნებში. მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე ხშირად გზები გადის დაუსახლებელ მონაკვეთებში; ამასთან, კურორტს გარს აკრავს მთები და ტყის მასივები, ბილიკების

qarTuli politika regionuli

politika

31

ბორჯომის მუნიციპალიტეტი ადგილობრივი თვითმმართველობა - საუკეთესო პრაქტიკა 2015 გამგებელი: დიმიტრი ყიფიანი

საინფორმაციო უზრუნველყოფა ბორჯომის მუნიციპალიტეტი praqtikis mizani mosaxleobis informireba mokle teqsturi Setyobinebis saSualebiT -Borjomi Info sainformacio da febis mowyoba municipalitetis teritoriaze turistuli momsaxureobis donis amaRlebis mizniT. miznobrivi jgufi borjomis municipalitetis mosaxleoba/turistebi proeqtis partniori Sps „multimedia servisi“

საინფორმაციო უზრუნველყოფა -Borjomi Info ბორჯომის მუნიციპალიტეტი praqtikis ganxorcielebis meTodika: g amgeblis warmomadgenlebis mier Seiqmna borjomis mosaxleobis sakontaqto mobiluri telefonis nomrebis baza g aformda xelSekruleba Sps „multimedia servisTan“, romelmac uzrunvelyo Borjomi info-s sistemis Seqmna g amgeobis administraciis mier sistematurad xorcieldeba satelefono bazis ganaxleba პროექტის ღირებულება 2000 ლარი Borjomi info-ს მეშვეობით ინფორმაცია ვრცელდება borjomis municipaliteti y vela mniSvnelovani infrastruqturuli proeqtis dawyeba/dasrulebis Taobaze mimdinare samSeneblo samuSaoebis an klimaturi pirobebis gamo saavtomobilo gzebze mosalodneli Seferxebis Sesaxeb municipalitetSi komunikaciebis SezRudvis Sesaxeb kulturuli da sportuli RonisZiebebis Catarebis Sesaxeb sxvadasxva sadResaswaulo milocvebi da sxva mosaxleobisaTvis mniSvnelovani informacia

32

qarTuli politika regionuli

politika

საინფორმაციო უზრუნველყოფა - ტურისტული ბილიკების მარკირება ბორჯომის მუნიციპალიტეტში ბორჯომის მუნიციპალიტეტი q alaqis quCebi da misi gareubnebi xSirad gadis dausaxlebel monakveTebs, safexmavlo bilikebis markirebis proeqti ki maqsimalurad gamoricxavs gzis acdenis albaTobas

Seiqmna e.w. „erTdRiani“ turebi, rac turistebs saSualebas aZlevs maqsimalurad gamoiyenon dro moinaxulon meti RirsSesaniSnaoba.

შედეგი/ეფექტი ბორჯომის მუნიციპალიტეტი Borjomi Info mosaxleoba droulad iRebs mniSvnelovan, zust da kompetentur informacias administraciuli organos mier turistuli bilikebis markireba turistebs aqvT saSualeba isargeblon winaswar dagegmili turebiT სამომავლო გეგმები ბორჯომის მუნიციპალიტეტი arsebuli sistemis gaumjobeseba, rac SesaZlebels gaxdis Borjomi Info-s servisiT isargeblos informaciis gavrcelebis momentisaTvis municipalitetis teritoriaze myofma yvela mobiluri operatoris abonentma sxvadasxva uwyebebidan/kompaniebidan miwodebuli mniSvnelovani informaciis Borjomi Info-s saSualebiT gavrceleba e.w. „erTdRiani“ turistuli marSrutebis qselis gafarToeba safexmavlo da samanqano rukebis beWdva

qarTuli politika regionuli

politika

33

regionuli politika konferencia `adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015~ sagarejos municipaliteti gamgebeli - giorgi gziriSvili არსებული სიტუაციის შესწავლასა და პრობლემის გადაჭრის გზების ძიებაზე. გუნდის ძირითადი მიზანი იყო მუნიციპალიტეტში არსებული ინკლუზიური გარემოს გაუმჯობესება და, რაც მთავარია, შშმ პირებისთვის თვითმმართველი ორგანოების მომსახურებაზე ხელმისაწვდომობის ზრდა.

საგარეჯოს მუნიციპალიტეტში, ისევე როგორც, ზოგადად, ჩვენს ქვეყანაში, ერთ-ერთ მნიშვნელოვან გამოწვევად რჩება შშმ პირებისთვის მაქსიმალურად ადაპტირებული გარემოს შექმნა. ეს საკითხი კომპლექსურ მიდგომას საჭიროებს და უნდა გადაიჭრას ისეთ საკითხებთან ერთად, როგორიცაა, მაგალითად, მუნიციპალიტეტში მცხოვრებ აღნიშნულ პირთა პირობების გაუმჯობესება და მათი სოციალური დაცვა. განხორციელებული პროექტის მიზნობრივი ჯგუფია მუნიციპალიტეტში მცხოვრები 1300-ზე მეტი შშმ პირი, პროექტის პარტნიორი კი არასამთავრობო ორგანიზაცია „სოციალური დაცვის ლიგა.“ პირველი ნაბიჯი, რითაც დაიწყო პროექტის განხორციელება, გახლდათ ის, რომ შეიქმნა მუნიციპალიტეტის თანამშრომლებისგან დაკომპლექტებული გუნდი, რომელმაც დაიწყო მუშაობა

34

qarTuli politika regionuli

politika

სამუშაო გუნდმა შეიმუშავა ინკლუზიური პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებები. პირველ რიგში, ეს იყო მონაცემთა ბაზის ფორმირება, რისი საჭიროებაც ნათლად გამოჩნდა პროექტის დაგეგმვის პროცესში. 18 წლამდე პირთა ბაზა სრულყოფილია და შეადგენს 67 ბენეფიციარს. რაც შეეხება სოციალურ და ჯანმრთელობის დაცვას, სამედიცინო მხარდაჭერა რჩება ჩვენი მუნიციპალიტეტის პრიორიტეტად. ფინანსდება ოპერაციები, სარეაბილიტაციო პროცედურები, მედიკამენტები და მკურნალობა; ხდება დამხმარე საშუალებებით უზრუნველყოფა და ინდივიდუალური საჭიროებების გათვალისწინება. მაგალითად, ამ ეტაპზე გაცემულია 43 ეტლი არასამთავრობო ორგანიზაციის „ინვესტიციებისა და ჰუმანიტარული პროექტების გაერთიენება“ დახმარებით. ასევე ხდება ბენეფიციარების სასმენი აპარატებით უზრუნველყოფა.

რაც შეეხება ფიზიკურ მისაწვდომობას, ეს საკითხი საგარეჯოს მუნიციპალიტეტში დარეგულირებულია ადგილობრივი რეგულაციებით, რომელთა თანახმადაც ახალი კომერციული შენობების პროექტირების ან სარეკონსტრუქციო სამუშაოების დროს სავალდებულო გახდა მათი ადაპტირება შშმ პირებისთვის. ამ მხრივ 2015 წელს ჩატარებული სამუშაოების მოცულობა საკმაოდ დიდია. უკვე აშენდა და რეაბილიტაცია ჩაუტარდა 5 საბავშვო ბაღს, რომელიც სრულად ადაპტირებულია; დაიგო გზები, სადაც ბოლო ათი წელია, მსგავსი სამუშაოები არ ჩატარებულა; გზები სრულად ადაპტირებულია ეტლით მოსარგებლეთათვის; მუნიციპალიტეტის ხარჯებით დასრულებულია იმ მრავალსართულიანი კორპუსის რეაბილიტაციაც, სადაც შშმ პირები და მათი ოჯახის წევრები იცხოვრებენ. ამჟამად მიმდინარეობს დოკუმენტების შესწავლა სპეციალური კომისიის მიერ, რის შემდეგაც უსასყიდლოდ დროებით სარგებლობაში გადაეცემათ საცხოვრებელი ფართები იმ შშმ პირებს და მათ ოჯახის წევრებს, რომელთაც საცხოვრებელი არ გააჩნიათ. ასევე აღსანიშნავია, რომ ამა წლის ოქტომბერში ჩატარებულმა შუალედურმა არჩევნებმა აჩვენა

regionuli politika

ადმინისტრაციული შენობების ადაპტირების აუცილებლობა, ვინაიდან პირები, რომელნიც ეტლით დამოუკიდებლად გადაადგილდებიან, ვერ ახერხებდნენ საარჩევნო უბანში შესვლას ხმის მისაცემად. ცნობიერების ამაღლება ისევ რჩება გამოწვევად როგორც საზოგადოებაში, ასევე ჩვენი პროექტების მიზნობრივ ჯგუფში - შშმ პირებში. ამ მიმართულებით ჩატარდა არაერთი ღონისძიება ექსკურსიები, სხვადასხვა სემინარები, საინფორმაციო შეხვედრები, გამწვანების აქცია, სადაც მონაწილეობდნენ შშმ ბავშვები. როგორც უკვე აღვნიშნეთ, მუნიციპალიტეტი თანამშრომლობს არასამთავრობო ორგანიზაცია „სოციალური დაცვის ლიგასთან“, რომელთანაც უკვე გაფორმებულია ურთიერთთანამშრომლობის

მემორანდუმი და პროექტის ფარგლებში მოეწყობა სოციალური საწარმო, სადაც შშმ პირები და მათი ოჯახის წევრები დასაქმდებიან. პროექტის დაგეგმვის პროცესში აღმოჩნდა არაერთი სირთულე. ძირითადი პრობლემები დაკავშირებულია მონაცემთა ბაზების სრულყოფილებასა და ფიზიკური გარემოს ხელმისაწვდომობასთან. ამ მხრივ მუნიციპალიტეტი აქტიურად აგრძელებს მუშაობას 2016 წელსაც. თუმცა შეგვიძლია ვთქვათ, რომ პრობლემები დაძლევადია და მოითხოვს დროის და ენთუზიაზმის ეფექტურ მართვას. რაც შეეხება უკვე მიღწეულ შედეგებს, პროექტის განხორციელების პროცესში გაიზარდა მუნიციპალიტეტის თანამშრომელთა და მოსახლეობის ჩართულობა პრობლემების მოგვარებაში.

და ბოლოს, სამუშაო გუნდი მონიტორინგის ფარგლებში ყოველწლიურად შეაფასებს დასახულ ღონისძიებათა ქმედითობას, მოხდება სტრატეგიის გადახედვაგანახლება. რაც შეეხება სამომავლო გეგმებს, საგარეჯოს მუნიციპალიტეტში იგეგმება აგრარული ბაზრის მშენებლობა, რომელიც სრულად იქნება ადაპტირებული შშმ პირებისთვის, მიმდინარეობს მოლაპარაკება კიდევ ერთი საწარმოს შექმნაზე, სადაც დასაქმდებიან შშმ პირები და მათი ოჯახის წევრები, რაც თავისთავად შექმნის დამატებით სამუშაო ადგილებს. ასევე უმნიშვნელოვანესი გეგმაა დღის ცენტრის გახსნა, რომლის მთავარი ფუნქციაც ინკლუზიური გარემოს გაუმჯობესება იქნება.

qarTuli politika regionuli

politika

35

საგარეჯოს მუნიციპალიტეტი ადგილობრივი თვითმმართველობა - საუკეთესო პრაქტიკა 2015 გამგებელი: გიორგი გზირიშვილი ინკლუზიური პროგრამა საგარეჯოს მუნიციპალიტეტი praqtikis mizani municipalitetSi mcxovrebi SSm pirebis sacxovrebeli pirobebis gaumjobeseba miznobrivi jgufi municipalitetSi mcxovrebi 1 300-ze meti SSm piri proeqtis partniori socialuri dacvis liga პრაქტიკის არსი საგარეჯოს მუნიციპალიტეტი i nkluziuri garemos gaumjobeseba SSm pirebis xelmisawvdomoba TviTmmarTvelobis organoebis momsaxurebaze

SSm pirebis CarTulobis mizniT ganxorcielda sxvadasxva aqtivobebi praqtikis ganxorcielebis meTodika sagarejos municipaliteti S eiqmna monacemTa baza Camoyalibda multidisciplinuri gundi bazaSi arsebuli informaciis safuZvelze gundis mier Seswavlil iqna SSm pirebis sxvadasxva saWiroebebi yvela samSeneblo proeqtis SeTanxmebisas municipalitetis moTxovnaa adaptirebuli misasvlelebis gaTvaliswineba

36

qarTuli politika regionuli

politika

საბავშვო ბაღების რეაბილიტაცია და ადაპტირება საგარეჯოს მუნიციპალიტეტი

საავტომობილო გზების რეაბილიტაციის დროს გათვალისწინებულია ადაპტირებული გადასასვლელები

შედეგი/ეფექტი საგარეჯოს მუნიციპალიტეტი m unicipalitetis mosaxleoba aqtiurad aris CarTuli proeqtis ganxorcielebaSi gaizarda SSm pirebis CarTuloba sazogadoebriv cxovrebaSi

სამომავლო გეგმები საგარეჯოს მუნიციპალიტეტი 2016 wels dagegmilia agraruli bazris mSenebloba, romelic mTlianad iqneba adaptirebuli mimdinareobs molaparakebebi socialuri sawarmos Seqmnaze, sadac dasaqmebulebi iqnebian SSm pirebi da maTi mSoblebi dagegmilia ganaxldes socialuri servisi - dRis centri, romelic momsaxurebas gauwevs SSm pirebs

qarTuli politika regionuli

politika

37

regionuli politika konferencia `adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015~ Coxatauris municipaliteti gamgebeli - irakli kuWava კვლევასა და მონაცემთა ბაზის შექმნას ითვალისწინებდა. აღნიშნული პროექტი კარგი მაგალითია არასამთავრობო სექტორისა და თვითმმართველობის თანამშრომლობისა, ასევე მცირედი დანახარჯებით საკმაოდ მაღალი ეფექტიანობის მიღწევისა. ამ საქმეში ჩვენი პარტნიორი იყო არასამთავრობო ორგანიზაცია „ტურიზმი & რეალობა“. ჩვენს მიერ კონფერენციაზე წარდგენილი იყო განხორციელებული პროექტი, რომელიც ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტის ტურისტული პოტენციალის

38

qarTuli politika regionuli

politika

პროექტის ბიუჯეტმა 10 ათასი ლარი შეადგინა. თვითმმართველობის კონტრიბუცია 4000 ლარით განისაზღვრა.

პროექტის მიზანი იყო მუნიციპალიტეტის ტურისტული რესურსის აღწერა, ტურისტული ცნობადობის გაზრდა, გიდების მომზადება. პროექტის ფარგლებში განხორციელდა ვებგვერდის შექმნა, ტექსტური, ფოტო და ვიდეოინფორმაციის მომზადება და სახელმძღვანელოს გამოცემა. ჩატარდა გიდების მოსამზადებელი ტრენინგები, განხორციელდა შიდა ტურების ორგანიზება. პროექტის მომზადების დროს გამოჩნდა, რომ ჩვენი თანამოქალაქეები, განსაკუთრებით ახალგაზრდები, კარგად არ

regionuli politika

იცნობენ მუნიციპალიტეტის ტურისტულ პოტენციალს. ამიტომ მნიშვნელოვანი იყო შიდა ტურების ორგანიზება, მათ შორის შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანებისათვის.

ბაზის შექმნას მოხმარდება. ასევე მოხდება მცირე გრანტების გაცემა გურიის ოთხივე მუნიციპალიტეტის თანადაფინანსებით.

ასე რომ, ჩვენი ლამაზი მხარე უფრო მომზადებული დახვდება მის გასაცნობად ჩამოსულ თანამოქალაქეებსაც და უცხოელ ტურისტებსაც.

აღნიშნული პროექტის განხორციელებამ ერთგვარი ბიძგი მისცა უფრო მასშტაბური პროექტის განხორციელებას, რომელიც გურიაში იგეგმება. ვგულისხმობთ ევროკავშირის მიერ გრანტის სახით გამოყოფილ 370 ათას ევროს, რომელიც ამჯერად გურიის, როგორც ერთიანი ტურისტული სივრცის, კვლევასა და მონაცემთა

qarTuli politika regionuli

politika

39

ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი ადგილობრივი თვითმმართველობა - საუკეთესო პრაქტიკა 2015 გამგებელი: ირაკლი კუჭავა ტურისტული პოტენციალის კვლევა და მონაცემთა ბაზის შექმნა ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი praqtikis mizani

miznobrivi jgufi

t uristuli resursis aRwera Coxatauris turistuli cnobadobis gazrda adgilobrivi mosaxleobis dasaqmeba

3 0 datreningebuli gidi Coxatauris muzeumis, xelovnebis skolis wevrebi Coxatauris municipalitetis Temis macxovreblebi

პრაქტიკის არსი ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი 2014-2021 wlebis guriis regionis ganviTarebis strategiis Sesabamisad, mimdinareobs turizmis mravalmxrivi ganviTareba, kerZod: programuli iniciativebis momzadeba da ganxorcieleba turistuli produqtis Seqmna da reklamireba proeqtis partniori turizmi da realoba proeqtis Rirebuleba C oxatauris municipaliteti - 4 000 lari turizmi da realoba – 6 000 lari პრაქტიკის განხორციელების მეთოდიკა ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი turistuli resursis aRwera da monacemTa bazis Seqmna v ebgverdis Seqmna, teqsturi, foto da video informaciis momzadeba da saxelmZRvanelos gamocema gidebisaTvis treningebis uzrunvelyofa turebis organizeba ტრენინგი გიდებისთვის / Training for Guides ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი

40

qarTuli politika regionuli

politika

მუნიციპალიტეტში მცხოვრები კერძო პირების არნები ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი

შედეგი/ეფექტი ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი

t uristuli monacemebis baza veb-gverdis Seqmna, saxelmZRvanelos gamocema nominacia -saukeTeso marketinguli destinacia, 2015

სამომავლო გეგმები ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი evrokomisiis mier gamoyofili 370 000 evros farglebSi guriis regionis oTxive municipalitetSi 2016 wels dagegmilia sxvadasxva turistuli proeqtebis ganxorcieleba

qarTuli politika regionuli

politika

41

regionuli politika konferencia `adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015~ zugdidis municipaliteti gamgebeli - ediSer Toloraia მუნიციპალიტეტის მიზანია აგრეთვე უსახლკაროდ დარჩენილი და მძიმე საცხოვრებელი პირობების მქონე უმწეო ოჯახების საცხოვრებელი ფართით დაკმაყოფილება.

ზუგდიდის მუნიციპალიტე­ ტის გამგეობა სისტემატურად ზრუნავს როგორც ადგილობრივი, ისე დევნილი მოსახლეობის სოციალური პირობების გაუმჯობესებისათვის.

42

qarTuli politika regionuli

politika

მიზნობრივი ჯგუფი წარმოადგენს მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე რეგისტრირებულ და საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის მქონე უმწეო კატეგორიის ოჯახებს, მრავალშვილიან ოჯახებს, შშმ პირებს, მარტოხელა მოხუცებს და სხვა მოწყვლად ჯგუფებს.

2015 წლამდე მუნიციპალი­ ტეტში მცხოვრებ დაბალი

სარეიტინგო ქულების მქონე ბენეფიციარებს ადგილობრივი სოციალური პროგრამით ეძლეოდათ ერთჯერადი ფულადი დახმარება 100 ლარი, რომელიც არსებითად ვერ ცვლიდა მათ ყოფით მდგომარეობას. ამასთან, სახელმწიფომ მათ გაუორმაგა დახმარება. დახმარების რესურსით მივიღეთ 240 000 ლარის ეკონომია, რომელიც მიმართულ იქნა უსახლკაროდ დარჩენილი მოსახლეობისთვის საცხოვრებლის ასაშენებლად. მდგომარეობის შესასწავლად შეიქმნა სპეციალური კომისია, რომლის შემადგენლობაშიც შევიდნენ გამგებელი, საკრებულოს თავმჯდომარე,

regionuli politika სოციალური, მშენებლობის და იურიდიული სამსახურის ხელმძღვანელები. კომისიის მუშაობაში მონაწილეობას იღებდნენ არასამთავრობო ორგანიზაციები, ოპოზიციური პარტიები - სულ 21 ინდივიდი. საველე სამუშაოების დროს გამოვლინდა 170 უსახლკარო ოჯახი. კომისიის ღია სხდომებზე განხილულ იქნა ქვეკომისიების მიერ წარმოდგენილი მასალები თითოეულ ოჯახზე. მათი შერჩევა მოხდა საჯაროდ, ღია კენჭისყრით და შერჩეულ იქნა 16 ოჯახი. 16 ახლად აშენებული სახლი განკუთვნილია 67 პირისთვის, მათ შორისაა 35 ბავშვი, 4 შშმ პირი, 4 მარჩენალდაკარგული და 12 მოხუცი. სახლები არის ენერგოეფექტური, მზის გამათბობლებით და დაპროექტებულია შემდეგნაირად: ერთოთახიანი (22 კვ.მ.) - 2 ოჯახისათვის, სამოთახიანი (46 კვ.მ.) - 14 ოჯახისათვის. პროექტის სრული ღირე­ბუ­ ლება წარმოადგენს 370 000 ლარს.

სამომავლოდ სახლების სრული აღჭურვისა და გაფართოების მიზნით მიმდინარეობს მოლაპარაკება არასამთავრობო ორგანიზაციებთან და კომპანიებთან. პროექტი ითვალისწინებს ბენეფიციარების სოციალური მდგომარეობის გაუმჯობესებას მათთვის ქონების საკუთრებაში გადაცემის გზით, ასევე მათთვის ოჯახური გარემოს შექმნას იქ, სადაც ისინი ცხოვრობენ, საკარმიდამო

ნაკვეთის ეფექტურად გამოყენებას. ჩვენი მიზანია უმწეო და უსახლკარო ბენეფიციარების რაოდენობის შემცირება ბიუჯეტით გამოყოფილი სოცი­ ალური დახმარების ფონდის ეფექტურად გამოყენებით.

qarTuli politika regionuli

politika

43

ზუგდიდის მუნიციპალიტეტი ადგილობრივი თვითმმართველობა - საუკეთესო პრაქტიკა 2015 გამგებელი: ედიშერ თოლორაია უსახლკარო და მძიმე სოციალური პირობების მქონე პირთა საცხოვრებელი ფართით უზრუნველყოფა ზუგდიდის მუნიციპალიტეტი proeqtis mizani usaxlkarod darCenili da mZime sacxovrebeli pirobebis mqone umweo ojaxebis sacxovrebeli farTiT dakmayofileba miznobrivi jgufi miwis nakveTis sakuTrebaSi mqone mravalSvilianebi, SSm pirebi, martoxela moxucebi, marCena­ldakargulebi, saqarTvelos teritoriuli mTlianobisaTvis brZolaSi daRupulTa ojaxebi

პრაქტიკის არსი ზუგდიდის მუნიციპალიტეტი socialurad SeWirvebuli170 ojaxidan SerCeuli iqna 16 ojaxi 16 axladaSenebuli saxli gankuTvnilia 67 pirisTvis, maT Soris 35 bavSvi, 4 SSm piri da 12 moxuci saxlebis sruli aRWurvis mizniT mimdinareobs molaparakebebi sxvadasxva kompaniebTan/ organizaciebTan saxlebi daproeqtebulia: erToTaxiani (22kv/m) - 2 ojaxisaTvis; samoTaxiani (46kv/m) - 14 ojaxisaTvis.

პროექტის ღირებულება 370 000 ლარი

პრაქტიკის განხორციელების მეთოდიკა ზუგდიდის მუნიციპალიტეტი

socialur programebsa da municipalitetis biujetSi Setanili cvlilebebis Sedegad gamoiZebna 370 000 lari

44

qarTuli politika regionuli

politika

gamgeobis mier Seiqmna specialuri komisia

komisiis Ria sxdomaze gamovlenil iqna 16 ojaxi

saxlis proeqtebi SerCeul iqna konkursis wesiT, xolo mSenebeli organizacia – tenderis meSveobiT

შედეგი/ეფექტი ზუგდიდის მუნიციპალიტეტი s ocialur-ekonomikuri strategiis SemuSavebis axleburi midgoma umweo da usaxlkaro beneficiarebis raodenobis Semcireba biujetiT gamoyofili socialuri daxmarebis fondis efeqturad gamoyenebis SesaZlebloba

სამომავლო გეგმები ზუგდიდის მუნიციპალიტეტი proeqtis ganxorcieleba momdevno wlebSi usaxlkaroTa problemebis saboloo mogvarebis mizniT partniori organizaciebis moZieba da CarTva programis gafarToebis mizniT

qarTuli politika regionuli

politika

45

regionuli politika konferencia `adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015~ xaragaulis municipaliteti gamgebeli - koba lursmanaSvili ჰიდრავლიკური პრესი, პროექტში ჩაერთო სამთავრობო უწყებები, არასამთავრობო ორგანიზაციები, კერძო სექტორი, საჯარო სკოლები.

,,პოლიეთილენი-დიოქსინფურანების წარმოშობის წყარო და მასთან ბრძოლა საზოგადოების მხარდაჭერით“ - აღნიშნული პროექტის მიზანი პოლიეთილენის ნარჩენების რეციკლირება და გადამუშავებაა. პრაქტიკის მიზანია პოლიეთილენის არსებობისა და წვის პროდუქტების შემცირება ბუნებაში, საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება ნარჩენების მართვის კუთხით, ეკონომიკური სარგებელი, ახალი სამუშაო ადგილების შექმნა. პროექტის მიზნობრივი ჯგუფი გახლდათ მუნიციპალიტეტის მოსახლეობა და მოსწავლეები. განხორციელდა პოლიეთილენის ბოთლების და ცელოფნის სეპარაცია, დამუშავება, დაპრესვა და რეალიზება. მუნიციპალიტეტის თითქმის მთელ ტერიტორიაზე დაიდგა 26 ცალი ალტერნატიული ბუნკერი, დამონტაჟდა

46

qarTuli politika regionuli

politika

სასიამოვნო იყო იმის ხილვა, რომ ბავშვები ალტერნატიული ბუნკერების გვერდით აწყობდნენ მინი აქციებს, სადემონსტრაციოდ ეზიდებოდნენ ახლომახლო ტერიტორიაზე დაყრილ პოლიეთილენის ნარჩენებს და ბუნკერებში ათავსებდნენ. ამით უფროსებს მიანიშნებდნენ, რომ სურთ სუფთა გარემო. პროექტის განხორციელებაში აქტიურად ჩაერთო ,,ახალგაზრდა ეკოლოგთა ორგანიზაცია“. ასევე გაიზარდა

აქტივობები, წარმოებადაწესებულებებმა მოახდინეს საკუთარი მიმდებარე ტერიტორიების დასუფთავება. სკოლებში ჩატარდა სხვადასხვა საგანმანათლებლო ხასიათის აქციები. პროექტის პარტნიორია გაეროს მცირე გრანტების განვითარების პროგრამა. დიდი მადლობა საქართველოში გაეროს განვითარების პროგრამის მუდმივი წარმომადგენლის მოადგილეს ბატონ შონბი შარფს. მათი უშუალო მონაწილეობით და პროექტის დაფინანსებით მოგვეცა შესაძლებლობა, ხარაგაულში გაგვეხორციელებინა ეს შესანიშნავი პროექტი.

regionuli politika

ასევე გვინდა მადლობა გადავუხადოთ გაეროს განვითარების პროგრამის მუდმივ წარმომადგენელს საქართველოში ნილს სკოტს და ქალბატონ სალომე იობიძეს, რომლის მხრიდანაც გამორჩეული ყურადღება ექცეოდა პროექტის განვითარებას. პროექტის განხორციელებაში ჩაერთო არასამთავრობო ორგანიზაცია ,,ქალები ქვეყნის მომავლისათვის“, რომელმაც მოამზადა საპროექტო წინადადება და უზრუნველყო მისი განხორციელება. საჯარო სექტორი - ა(ა)იპ ,,ხარაგაულდასუფთავება“, რომელიც მომსახურებას უზრუნველყოფს; საჯარო სკოლები სპეციალური გაკვეთილებით - ,,ნარჩენების მართვა“, რომელიც უზრუნველყოფს მოსწავლეებში

ცნობიერების ამაღლებას; კერძო სექტორი, რომელიც ღებულობს დაპრესილ პოლიეთილენის ბოთლებს და ცელოფანს - ეს არის კარგი მაგალითი იმისა, თუ როგორ ვებრძოლოთ პოლიეთილენის მავნე გავლენას გარემოზე გაერთიანებული ძალებით. პროექტის რეალიზაციის შედეგად მუნიციპალიტეტი იღებს შემოსავალს. ამ პროექტის ფარგლებში ხარაგაულის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე ყოველწლიურად 50 ტონა პოლიეთილენის ნარჩენის ამოღება ხდება. იგეგმება უფრო მეტი პოლიეთილენის ბოთლებისა და ცელოფნების მოგროვება, რათა ბუნებაში შემცირდეს საშიში ნარჩენები და ნარჩენების რეალიზაციის შედეგად მუნიციპალიტეტმა მიიღოს მეტი შემოსავალი. მეზობელი მუნიციპალიტეტების

დაინტერესების შემთხვევაში შესაძლებელია ჩამოყალიბდეს ერთიანი ქსელი. მუნიციპალიტეტებს, სადაც გაცილებით დიდი რაოდენობით პოლიეთილენის შეგროვებაა შესაძლებელი, შეუძლიათ ეს პროექტი გარდა სოციალურისა, ეკონომიკურად მომგებიან პროექტად აქციონ. ზოგიერთმა მუნიციპალიტეტმა ამ პროექტის ხარაგაულში განხორციელების შემდეგ მაგალითი აიღო ჩვენგან და ანალოგიური პროექტები განახორციელა, მაგალითად, ქუთაისსა და საჩხერეში. პროექტს სოციალურ ქსელში უამრავი მოწონება და გამოხმაურება ჰქონდა. ხშირად გაისმის კითხვა - ეს პროექტი ხარაგაულში განხორციელდა? ჩვენ ამაყად ვპასუხობთ - დიახ, ეს მოხდა ხარაგაულში, მიბაძეთ ხარაგაულს!

qarTuli politika regionuli

politika

47

ხარაგაულის მუნიციპალიტეტი ადგილობრივი თვითმმართველობა - საუკეთესო პრაქტიკა 2015 გამგებელი: კობა ლურსმანაშვილი პოლიეთილენი-დიოქსინ-ფურანების წარმოშობის წყარო და მასთან ბრძოლა საზოგადოების მხარდაჭერით ხარაგაულის მუნიციპალიტეტი proeqti moicavs polieTilenis narCenebis reciklirebasa da gadamuSavebas praqtikis mizani polieTilenis arsebobisa da wvis produqtebis Semcireba bunebaSi sazogadoebis cnobierebis amaRleba narCenebis marTvis kuTxiT ekonomikuri sargebeli, axali samuSao adgilebis Seqmna miznobrivi jgufi municipalitetis mosaxleoba, moswavleebi

პრაქტიკის არსი ხარაგაულის მუნიციპალიტეტი ganxorcielda polieTilenis boTlebisa da celofnis separacia, damuSaveba, dapresva da realizeba m unicipalitetis TiTqmis mTel teritoriaze daidga 26 cali alternatiuli bunkeri damontaJda mravalfunqciuri hidravlikuri presi p roeqtSi CaerTo samTavrobo uwyebebi, arasamTavrobo oranizaciebi, kerZo seqtori, sajaro skolebi

პროექტის პარტნიორი, დაფინანსების წყაროები ხარაგაულის მუნიციპალიტეტი proeqtis partniori UNDP - 25 000 lari municipalitetis gamgeoba - 5000 lari proeqtis gansaxorcieleblad gamoyenebuli iqna a(a)ip ,,xaragauldasufTavebis“ samsaxuri administraciuli erTeulebis warmomadgenlebi sajaro skolebis qimiabiologiis maswavleblebi, skolis moswavleebi

48

qarTuli politika regionuli

politika

პრაქტიკის განხორციელების მეთოდიკა ხარაგაულის მუნიციპალიტეტი proeqtis ganxorcielebaSi CaerTo: a rasamTavrobo organizacia, romelmac moamzada saproeqto winadadeba da uzrunvelyo misi ganxorcieleba s ajaro seqtori - a(a)ip ,,xaragauldasufTaveba“, romelic momsaxurebas uzrunvelyofs s ajaro skolebi - specialuri gakveTilebiT “narCenebis marTva” - uzrunvelyofen moswavleebSi cnobierebis amaRlebas k erZo seqtori, romelic Rebulobs dapresil polieTilenis boTlebsa da celofans შედეგი/ეფექტი ხარაგაულის მუნიციპალიტეტი socialuri efeqti narCenebis marTvis farTomasStabiani mcdeloba garemosdacviTi cnobierebis amaRleba daculi garemo

სამომავლო გეგმები ხარაგაულის მუნიციპალიტეტი igegmeba ufro meti polieTilenis boTlebisa da celofnebis mogroveba, raTa bunebaSi Semcirdes saSiSi narCenebi narCenebis realizaciis Sedegad municipalitetma miiRos Semosavali mezobeli municipalitetebis dainteresebis SemTxvevaSi SesaZlebelia Camoyalibdes erTiani qseli

qarTuli politika regionuli

politika

49

regionuli politika konferencia `adgilobrivi TviTmmarTveloba - saukeTeso praqtika 2015~

marneulis municipaliteti gamgebeli - merab TofCiSvili აქედან გამომდინარე, მუნიციპალიტეტში განხორციელებული სოციალური თუ ინფრასტრუქტურული პროექტი სწორედ რომ მრავალეთნიკური საზოგადოების კეთილდღეობის ხელშეწყობას ემსახურება.

მოგეხსენებათ, რომ მარნეულის მუნიციპალიტეტი მულტიეთნიკური რაიონია, სადაც კომპაქტურად არიან ჩასახლებულნი სხვადასხვა ეთნოსის წარმომადგენლები. ეს ის მუნიციპალიტეტია, სადაც ჰარმონიულად ცხოვრობენ სხვადასხვა რელიგიის, შეხედულებებისა და რწმენის მქონე მოქალაქეები. არსებული მდგომარეობის გათვალისწინებით, ადგილობრივი თვითმმართველობა აქტიურადაა დაკავებული მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე მცხოვრები ეთნიკური უმცირესობების სამოქალაქო ინტეგრაციის პროცესის კოორდინირებით და ხელშეწყობით.

50

qarTuli politika regionuli

politika

ამის ნათელი მაგალითია ის სამი მნიშვნელოვანი პროექტი – საუკეთესო პრაქტიკა, რომელიც 2015 წელს მარნეულის მუნიციპალიტეტში განხორციელდა. ერთერთი ასეთი პროექტია „სასკოლო მზაობის ცენტრების შექმნა მარნეულის მუნიციპალიტეტში“. მოგეხსენებათ, რომ სკოლამდელი განათლების მომსახურება და აღნიშნულ სერვისზე მაქსიმალური ხელმისაწვდომობა უმნიშვნელოვანეს ინვესტიციას და პრიორიტეტს წარმოადგენს ჩვენი ქვეყნის განვითარების საქმეში, მით უფრო, როცა საუბარი ეხება ეთნიკური უმცირესობებით მჭიდროდ დასახლებულ რეგიონს, სადაც სახელმწიფო ენის არცოდნა როგორც სკოლამდელი, ისე სასკოლო და ზრდასრული მოსახლეობისთვის, დღემდე დიდ პრობლემას წარმოადგენს. პრობლემის სიმწვავიდან გამომდინარე, ჩვენთვის

მნიშვნელოვანი პრიორიტეტია ისეთი პროექტების ხელშეწყობა და განხორციელება, რომელიც უზრუნველყოფს სახელმწიფო ენის შემსწავლელი პროგრამების დანერგვას და პროპაგანდირებას სკოლამდელი ასაკის ბავშვებში, ვინაიდან ბავშვები პატარა ასაკში უფრო მარტივად ახერხებენ ენის შესწავლას და ურთიერთობების დამყარებას. სკოლამდელ პერიოდში სახელმწიფო ენის შესწავლა კი ის გარანტია, რომელიც მომავალში უზრუნველყოფს ეთნიკური უმცირესობების მიერ საშუალო განათლების პროგრამის სახელმწოფო ენაზე წარმატებით დაძლევას და მომავალი თაობების იმავე პრინციპებით აღზრდას. სასკოლო მზაობის ცენტრების შექმნის იდეა ემსახურება არა მარტო ქართული ენის შესწავლას, არამედ 5–6 წლის სკოლამდელი ასაკის ბავშვების გონებრივ, ფიზიკურ და ესთეტიკურ აღზრდასაც. პროექტის განხორციელებაში ჩართული პარტნიორები მარნეულის მუნიციპალიტეტი, იაპონიისა და პოლონეთის საელჩო, ა.ა.ი.პ „მარნეულის დემოკრატ ქალთა საზოგადოება“ და 6 საჯარო სკოლა იყო. პარტნიორებს შორის აღნიშნულ საკითხზე

regionuli politika გაფორმდა მემორანდუმი, რის საფუძველზეც სკოლა იღებს ვალდებულებას, გამოუყოს მუნიციპალიტეტს უსასყიდლოდ სარგებლობის უფლებით არანაკლებ 30 კვ/მ ფართი (ერთი საკლასო ოთახი). აღნიშნული ფართის ინფრასტრუქტურულად მოწესრიგების და შესაბამისი ინვენტარით უზრუნველყოფის ვალდებულებას იღებს ა.ა.ი.პ „მარნეულის დემოკრატ ქალთა საზოგადოება“, ასევე მიმდინარე წლის ბოლომდე იგი უზრუნველყოფს პერსონალის სახელფასო ანაზღაურებას. ხოლო 2016 წლიდან მუნიციპალიტეტს გადმოეცემა ცენტრები, მისთვის განკუთვნილი ქონება და აღჭურვილობა ბალანსზე. იგი იღებს ვალდებულებას, დაფაროს ცენტრის პერსონალის სახელფასო და ცენტრის მიერ გაწეული სხვა ხარჯები. რაც შეეხება პროექტის ეფექტურობას, მინდა მოგახსენოთ, რომ მიმდინარე ეტაპზე ცენტრები წარმატებით ფუნქციონირებს და საზოგადოების ინტერესიც საკმაოდ მაღალია. ხელმისაწვდომობის თვალსაზრისით კი გაცნობებთ, რომ ცენტრები მარნეულის მუნიციპალიტეტის 4 ადმინისტრაციულ ერთეულშია გახსნილი. მსგავსი პრაქტიკა უპრეცედენტო შემთხვევაა, ვინაიდან გაიდო ხიდი საბავშვო ბაღებსა და სკოლას შორის მოზარდის განვითარების გარდამავალ

ეტაპზე, რაც ცალსახად საჭირო და ერთიორად მნიშვნელოვანია ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ მუნიციპალიტეტში, სადაც ენობრივი ბარიერის საკითხი რეალურად არსებობს. ცენტრების ფუქნციონირების მიზანს წარმოადგენს საზოგადოებრივი ინტერესი და ხელისუფლების მზაობა, დანერგოს საუკეთესო პრაქტიკა მოზარდთა განათლებისა და განვითარების მიმართულებით, რაც ევროპის არაერთ სახელმწიფოში აპრობირებული მეთოდია. აღნიშნული პრაქტიკის წარმატებით დანერგვა საშუალებას მოგვცემს, გვყავდეს როგორც ფსიქოლოგიურად, ასევე ენობრივი თვალსაზრისით განათლების მინიმალური საფეხურისთვის მომზადებული სასკოლო ასაკის მოზარდები, რომლებსაც შემდგომში გაუმარტივდებათ

გარკვეული ბარიერების დაძლევა. რაც შეეხება გეგმებს აღნიშნულ პროექტთან დაკავშირებით, მოგახსენებთ, რომ აღნიშნული პრაქტიკით მკაფიოდ გამოიკვეთა მსგავსი პროექტის მასშტაბების გაზრდის საჭიროება; ამავდროულად არსებობს მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესიც. გარდა ამისა, განათლების სამინისტროსთან ურთიერთთანამშრომლობით უნდა გადამზადდეს სახელმწიფო ენის მცოდნე სათანადო კადრები, რომლებიც აღნიშნულ ცენტრებში სრულფასოვნად უზრუნველყოფენ საგანმანათლებლო საქმიანობის წარმართვას. ასეთივე მნიშვნელოვანი პროექტი და საუკეთესო პრაქტიკაა თანამედროვე ბიბლიოთეკის მშენებლობა.

qarTuli politika regionuli

politika

51

regionuli politika სამწუხაროდ, მუნიციპალიტეტში ამ დრომდე არ არსებობდა ბიბლიოთეკა. აქედან გამომდინარე, თვითმმართველობის ინიციატივით გასული წლის (2014 წლის) ოქტომბერში ქალაქ მარნეულის ცენტრალურ ქუჩაზე, რუსთაველის N 71–ში დაიწყო თანამედროვე სტანდარტების მქონე ბიბლიოთეკის მშენებლობა. პროექტის განხორციელებისთვის ადგილობრივი ბიუჯეტიდან გამოიყო 333 000 ლარი. ბიბლიოთეკის მშენებლობის მიზანია, მუნიციპალიტეტში მცხოვრებ მოსწავლეახალგაზრდებს ჩამოუყალიბოს საკომუნიკაციო უნარჩვევები, წერა-კითხვის, მეტყველების, მოსმენის კულტურა; მოემსახუროს ცოდნაზე, განათლებაზე ორიენტირებული, წიგნიერი, განათლებული და ლოგიკურად მოაზროვნე ახალგაზრდების აღზრდის საქმეს. გარდა ამისა, ეს იქნება ადგილი, სადაც ახალგაზრდებს მიეცემათ შესაძლებლობა „ფინჯან ყავაზე“ თავშეყრისა, ერთმანეთთან აზრების გაზიარებისა, ლიტერატურული საღამოების მოწყობისა და ა.შ. ბიბლიოთეკის ორსართულიან შენობას, რომელიც გადაწყვეტილია რკინაბეტონის მონოლითურ კარკასში და მართკუთხა ტრაპეციული ფორმისაა, აქვს გადაშლილი წიგნის ფორმა, რომელიც დაყოფილია სამ ზონად: 1. ბიბლიოთეკის სამკითხველო დარბაზი ლიტერატურული

52

qarTuli politika regionuli

politika

კაფეთი; 2. შეხვედრების ოთახი; 3. ადმინისტრაციული ნაწილი. ბიბლიოთეკა გათვალიწინებულია 52 მკითხველზე. შენობის წინ მოეწყობა თანამედროვე ინვენტარით აღჭურვილი დასასვენებელი სკვერი. ბიბლიოთეკა აღჭურვილ იქნება ელ. სამკითხველო კომპიუტერული კუთხით, რომელიც ელექტრონული ბიბლიოთეკით სარგებლობის საშუალებას მისცემს მკითხველს. ინტერიერის მოწყობა აპრობირებულია და პასუხობს თანამედროვე ბიბლიოთეკების მოწყობის ტექნოლოგიურ ნორმებს. პროექტი შეესაბამება EU და ISO ნორმებს და სტანდარტებს. აღსანიშნავია, რომ შენობა ადაპტირებულია ინკლუზიურ პირთათვისაც, სადაც მოეწყობა მათთვის პანდუსი და ინკლუზიური საპირფარეშოები. პრაქტიკის არსი მდგომარეობს იმაში, რომ აღნიშნული ბიბლიოთეკა იქნება ადგილი, რომელიც ახალგაზრდობას მისცემს შესაძლებლობას, გააქტიურდნენ, შეიძინონ დამოუკიდებელი სწავლების უნარ–ჩვევები, რათა აიმაღლონ ინფორმაციული წიგნიერება და ზოგადად დაინტერესდნენ კითხვით. მოსახლეობისთვის ბიბლიოთეკა უნდა იყოს ღია, თავისუფალი და კეთილგანწყობილი საგანმანათლებლო სივრცე, სადაც ისინი შეძლებენ ნაყოფიერ მუშაობას, შეკრებას და მათთვის საინტერესო

თემებზე დისკუსიების, პრეზენტაციებისა და სხვადასხვა აქტივობების განხორციელებას. მათ ამ სივრცეში ეძლევათ შესაძლებლობა ლიტერატურის მოძიებისთვის გამოიყენონ როგორც ფიზიკურად არსებული წიგნთა ფონდი, ისე ელექტრონული რესურსი და ინტერნეტით მოპოვებული საჭირო ინფორმაცია. აღსანიშნავია, რომ მუნიციპალიტეტში ცხოვრობენ განსაკუთრებული ნიჭით დაჯილდოებული ახალგაზრდები, რომელთაც არ აქვთ ერთად შეკრების ადგილი, სადაც ისაუბრებენ და საზოგადოებას გააცნობენ საკუთარ შემოქმედებას. ვფიქრობთ, ლიტერატურული კაფე იქნება სწორედ ის ადგილი, სადაც სიამოვნებით მოხდება მსგავსი შეკრებების ორგანიზება. პრაქტიკის ეფექტურობაზე თუ ვისაუბრებთ, უნდა აღინიშნოს, რომ მარნეულში მცხოვრებთ მსგავსი სერვისით სარგებლობის შესაძლებლობა არასდროს ჰქონიათ. გამომდინარე აქედან, ბიბლიოთეკა იქნება საგანმანათლებლო კერა, რომელიც თავს მოუყრის ყველა ასაკის ადამიანს და რომლით სარგებლობაც (თანაც უფასოდ) შეეძლებათ არამარტო მარნეულელებს, არამედ ნებისმიერ დაინტერესებულ მოქალაქეს. აღსანიშნავია, რომ ბიბლიოთეკაში იქნება ლიტერატურული კაფე და ელ. სამკითხველო, რაც იმას ნიშნავს,

regionuli politika რომ აღნიშნული სერვისი მარნეულში მცხოვრებთათვის არის ინოვაცია და სიახლე. მომავალი თაობისთვის განათლებაზე ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა ყოველთვის იქნება პრიორიტეტი თვითმმართველობისათვის. რაც შეეხება მესამე პროექტს, რომელიც, ვფიქრობ, ერთერთი უმნიშვნელოვანესი მიღწევაა მარნეულისთვის, არის მულტიდისციპლინარული ფესტივალი „ერთიანი კავკასია“ („One Caucasus“). პროექტის მიზანია, შეიქმნას უსაფრთხო და თავისუფალი სივრცე კავკასიაში მცხოვრები ახალგაზრდებისთვის; ხელი შეუწყოს დიალოგის, თანამშრომლობის, მშვიდობიანი თანაცხოვრების, თავისუფალი სივრცისა და პირობების შექმნას სხვადასხვა ქვეყნების ეთნიკურ და რელიგიურ უმცირესობებს შორის საერთაშორისო პროფესიონალური კულტურული ინიციატივების ფარგლებში (ამიერკავკასიის, პოლონეთის და სხვა ქვეყნების მუსიკალური ანსამბლების და მსახიობების მონაწილეობით). პროექტის პარტნიორები არიან პოლონეთის კულტურის და ეროვნული მემკვიდრეობის სამინისტრო, ქალაქ ვარშავის მერია, მარნეულის მუნიციპალიტეტის გამგეობა, ა.(ა)ი.პ „ერთიანი კავკასია“ და ფონდი „სხვა სივრცე“ (“Other Space Fundation“). ფესტივალი „One Caucasus“ („ერთიანი კავკასია“) არის

საერთაშორისო ფესტივალი, რომელიც საქართველოში 2014 წლიდან იმართება და ახორციელებს მრავალფეროვან პროგრამას სამი მეზობელი კულტურის გადაკვეთაზე (საქართველო, სომხეთი და აზერბაიჯანი). ფესტივალი სიმბოლურად ტარდება სომხეთისა და აზერბაიჯანის საზღვართან, მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ წერაქვში. მარნეული არის ადგილი, სადაც სხვადასხვა ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობები მშვიდობიანად თანაცხოვრობენ. „One Caucasus“ თავს უყრის მუსიკოსებს, ხელოვანებს და სხვა მოხალისეებს როგორც კავკასიის რეგიონიდან, ისე მთელი მსოფლიოდან. თუმცა მთავარი ის არის, რომ „One Caucasus“ აქტიურად მუშაობს ადგილობრივ საზოგადოებასთან. პროექტის ფარგლებში იქმნება საგანმანათლებლო პროგრამები ქართულ, სომხურ და აზერბაიჯანულ სოფლებში მცხოვრებთათვის მათი საზოგადოებრივი ცნობიერების ამაღლების მიზნით. პროექტის შედეგი ისაა, რომ მან გამოიწვია ადგილობრივი მოსახლეობის მაღალი ინტერესი, მოტივაცია და შექმნა დადებითი განწყობა ფესტივალთან მიმართებაში. ამასთანავე, მოხდა კონფლიქტურ მდგომარეობაში მყოფი მხარეების წარმომადგენლების ერთ თავისუფალ, მეგობრულ, კრეატიულ სივრცეში

გაერთიანება; ახალგაზრდებში მეგობრული ურთიერთობების ჩამოყალიბება და სახალხო დიპლომატიის წინა პლანზე წამოწევა. ფესტივალის მსვლელობისას ერთ-ერთი აუცილებელი პირობა სხვადასხვა მონაწილეთა მხრიდან ერთობლივი კომპოზიციების შექმნა იყო, რამაც ხელი შეუწყო გამოცდილების ურთიერთგაზიარებასა და ადგილობრივი კოლექტივების პროფესიულ ზრდას. აღსანიშნავია, რომ პროექტის მიმდინარეობისას დასაქმდა ადგილობრივი მოსახლეობა, ასევე მათმა ნაწილმა ფინანსური სარგებელი მიიღო ადგილობრივი ნაწარმის რეალიზაციით. განსაკუთრებულ ინტერესს სტუმრებში ხელნაკეთი ნივთები იწვევდა. უნდა აღინიშნოს საჭიროებიდან გამომდინარე ადგილობრივი ინფრასტრუქტურის განვითარებაც. გამოცდილებით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ჩვენს მიერ განხორციელებულ ერთობლივ პროექტებს ხშირ შემთხვევაში აქვს განვითარების პერსპექტივა. ამის დასტურია მოსახლეობის მაღალი აქტიურობა და ჩართულობა ფესტივალის მსვლელობისას. ფესტივალი გაგრძელდება მომავალშიც. იგეგმება უფრო ფართო მასებზე გასვლა და მაქსიმალური პოპულარიცაზია როგორც საქართველოს სხვა კუთხეებში მცხოვრები ახალგაზრდებისთვის, ისე ქვეყნის ფარგლებს გარეთ.

qarTuli politika regionuli

politika

53

მარნეულის მუნიციპალიტეტი ადგილობრივი თვითმმართველობა - საუკეთესო პრაქტიკა 2015 გამგებელი: მერაბ თოფჩიშვილი მარნეულის მუნიციპალიტეტში მცხოვრები ეთნიკური უმცირესობების ხელშეწყობა მარნეულის მუნიციპალიტეტი praqtikis mizani 5–6 wlis skolamdeli araqarTulenovani bavSvebisaTvis qarTuli enis Seswavla festivalis Catareba samenovani mosaxleobisaTvis biblioTekis mSenebloba miznobrivi jgufi eTnikuri umciresobebi პრაქტიკის არსი მარნეულის მუნიციპალიტეტი 5-6 wlis skolamdeli asakis araqarTulenovani bavSvebis qarTuli enis Seswavla. skolis Senobebi SeirCa mizan­ mimarTulad arsebuli mdgomareobis gaTvaliswinebiT proeqtis partniori iaponiisa da poloneTis saelCo marneulis municipaliteti a(a)ip „marneulis demokrat qalTa sazogadoeba“ 6 sajaro skola proeqtis Rirebuleba iaponiis saelCos mier 7 500 evro poloneTis saelCo - 22 000 evro პრაქტიკის განხორციელების მეთოდიკა მარნეულის მუნიციპალიტეტი partniorebs Soris gaformebuli memorandumis safuZvelze s kolebma usasyidlo sargeblobis uflebiT municipalitets gamouyo aranakleb 30 kv/m farTi - erTi saklaso oTaxi a(a)ip „marneulis demokrat qalTa sazogadoeba“-m aRniSnuli farTis Sesabamisi inventariT aRWurva uzrunvelyo 2016 wlidan municipaliteti iRebs valdebulebas dafaros centris personalis saxelfaso da centris mier gaweuli sxva xarjebi შედეგი/ეფექტი მარნეულის მუნიციპალიტეტი m sgavsi praqtika uprecedento SemTxvevaa - xidi gaido sabavSvobaRebsa da skolas Soris mozardis ganviTarebis gardamaval etapze, rac calsaxad saWiroa, erTiorad ki eTnikuri umciresobebiT dasaxlebul municipalitetSi, sadac enobrivi barieris sakiTxi realurad arsebobs centrebis funqcionirebis mizans sazogadoebrivi interesi da xelisuflebis mzaoba warmoadgens danergos saukeTeso praqtika mozardTa ganaTlebisa da ganviTarebis mimarTulebiT, rac evropis araerT saxelmwifoSi adaptirebuli meTodia samomavlo gegmebi marneulis municipaliteti vinaidan arsebobs maRali sazogadoebrivi interesi, dagegmilia proeqtis masStabebis gazrda saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministrosTan urTierTTanamSromlobiT gadamzaddes saxelmwifo enis mcodne saTanado specialistebi

54

qarTuli politika regionuli

politika

ფესტივალი „ერთიანი კავკასია“ მარნეულის მუნიციპალიტეტი praqtikis mizani Seqmnas usafrTxo da Tavisufali sivrce kavkasiaSi mcxovrebi sxvadasxva erovnebis axalgazrdebisaTvis proeqtis partniori poloneTis kulturisa da erovnuli memkvidreobis saministro qalaq varSavis meria marneulis municipalitetis gamgeoba a(a)ip „erTiani kavkasia“ fondi „sxva sivrce“ ( “Other Space Foundation“) პრაქტიკის არსი მარნეულის მუნიციპალიტეტი marneuli aris adgili, sadac sxvadasxva eTnikuri da religiuri umciresobebi mSvidobianad Tanacxovroben festivali simbolurad tardeba somxeTisa da azerbaijanis sazRvarTan, marneulis municipalitetis sofel weraqvSi iqmneba saganmanaTleblo programebi qarTul, azerbaijanul da somxur soflebSi mcxovrebTaTvis maTi sazogadoebrivi cnobierebis amaRlebis mizniT შედეგი/ეფექტი მარნეულის მუნიციპალიტეტი sxvadasxva eTnikuri umciresobebis megobrul da kreatiul sivrceSi yofna yovelwliurad cnobili ucxoeli musikosebis/befestivalis farglebSi municipalitetis mier moewyo infrastruqturandebis koncertebis gamarTva festivalis farglebSi municipalitetis mier moewyo infrastruqtura

პრაქტიკა - თანამედროვე ბიბლიოთეკის მშენებლობა მარნეულის მუნიციპალიტეტი municipalitetis iniciativiT 2016 wels dasruldeba Tanamedrove standartebis mqone biblioTekis mSenebloba proeqtis mizania municipalitetSi mcxovreb moswavle-axalgazrdebs Camouyalibos sakomunikacio unar–Cvevebi, wera-kiTxvis, metyvelebis, mosmenis kultura biblioTekis arsebobis mizania, moemsaxuros ganaTlebaze orientirebul, wignier da logikurad moazrovne axalgazrdebs miznobrivi jgufi marneulis municipalitetis teritoriaze mcxovrebi sxvadasxva erovnebis mosaxleoba შედეგი/ეფექტი მარნეულის მუნიციპალიტეტი marneulSi mcxovrebi moqalaqeebisaTvis biblioTeka iqneba saganmanaTleblo kera, romliTac isargeblebs yvela erovnebis adamiani biblioTeka aRWurvili iqneba literaturuli kafiT da el. samkiTxveloTi, rac marneulSi mcxovrebTaTvis aris inovacia da siaxle

qarTuli politika regionuli

politika

55

regionuli politika Jiuli Sartava 1944-1993 ww. erovnuli gmiri, wminda giorgis oqros, vaxtang gorgaslis pirveli xarisxis da sxva ordenebis kavaleri, generalmaiori

Jiuli Sartavas saxelobis saxelmwifo politikis da marTvis sadoqtoro skola axorcielebs umaRlesi akademiuri ganaTlebis mesame safexuris (doqtorantura) profesiul saganmanaTleblo programebsa da samecniero kvlevebs; agreTve eweva aqtiur saqmianobas axalgazrda politikosebis da sajaro moxeleebis momzadebis, profesionaluri gadamzadebis, kvalifikaciis amaRlebisa da staJirebis organizaciis mimarTulebiT. #1 2016

regionuli politika

saqarTvelos teqnikuri universiteti 0175, saqarTvelo, Tbilisi, kostavas q. 77 veb: doctoralschool.ge el-fosta: info@doctoralschool.ge tel: 571 169 992, 595 59 23 50

56

qarTuli politika regionuli

politika

2014 wels saqarTvelos teqnikur universitetSi dafuZnda Jiuli Sartavas saxelobis saxelmwifo politikis da marTvis sadoqtoro skola. Jiuli amave universitetis warCinebuli studenti da aspiranti iyo. mogvianebiT man aqve daicva disertacia marTvis efeqtianobis sakiTxebze. xelisuflebaSi yofnisas is yovelTvis aqtiurad TanamSromlobda mecnierebTan. misi iniciativiT Seiqmna axalgazrda mecnierTa klubi, dafuZnda jer axalgazrduli problemebis Semswavleli, xolo Semdeg sazogadoebrivi azris Seswavlis, formirebis da prognozirebis samecniero centrebi. misi avtorobiT saxelmwifo mmarTvelobiT saqmianobaSi pirvelad dainerga sistemuri analizis meTodi, e.w. `sisani~, romelmac mTlianad Secvala qveynis regionaluri saqmianobis Sefasebis da marTvis arsebuli praqtika.

Jiuli Sartavas saxelTanaa dakavSirebuli Savnabadaze `axalgazrduli qalaqis~, md. veres mimdebare teritoriaze `mziuris~, xolo mogvianebiT rusTavSi unikaluri sabavSvo rkinigzis mSenebloba, romlis gaSenebac misi totaluri devnis pirobebSi gmirobis tolfasi iyo. misi TaosnobiT agebuli memorialuri Zeglebi `wiTel xidze~ da ruxSi qarTvel-afxazTa da mTlianad kavkasielTa megobrobis simbolod iqca.

Jiuli Sartavas saxelmwifo moRvaweoba `kargi mmarTvelobis~ SesaniSnavi magaliTia, xolo gardacvaleba samSobloze usazRvrod Seyvarebuli vaJkacis gmiruli nabiji. misi mowameobrivi cxovreba Rirseulad Seafasa misma uwmindesobam, sruliad saqarTvelos kaTalikos-patriarqma ilia meorem, rodesac ganacxada, rom man `Cveni qveynisTvis Zalze mZime, urTules droSi, icxovra ise, TiTqos mTel tkivils Rebulobda sakuTar Tavze~.