úð²Âºð DAY 7, SATURDAY, JULY 13, 2019
SHEDDING YOUR SKIN SYNONYMS
|6
ՓՈԽԵԼՈՎ ԿԱՇԻՆ «ՀՈՄԱՆԻՇՆԵՐ»
«ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ԺԱՄԱՆԱԿ ԲՈԼՈՐՆ ԷԼ ԶՈՀ ԵՆ» ԽԵՆԹ ՀԱՆՃԱՐԻ ԱՊՈԿԱԼԻՊՏԻԿ ՏԵՍԻԼՔՆԵՐԸ
|3
|4
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ՝ ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ՄԻՆԴԱՁԵ INTERVIEW: ALEXANDER MINDADZE
|4
APOCALYPTIC VISIONS OF A MAD GENIUS
|6
'IN WAR, EVERYONE IS A VICTIM'
|7
|5
2
GOLDEN APRICOT DAILY DAY 7 | 13 JULY | 2019
Èàôðºð ºì ¶ð²ÊàêàôÂÚàôÜܺð
Ìð²¶Æð/ PROGRAM ՄՈՍԿՎԱ ԿԻՆՈԹԱՏՐՈՆ, ԿԱՊՈՒՅՏ ԴԱՀԼԻՃ MOSCOW CINEMA, BLUE HALL 16:00 Սարագոսայում գտնված ձեռագիրը / ռեժ.՝ Վոյչեխ Հաս The Saragossa Manuscript / dir. Wojciech Has
13.07 Pol, 182’ FP
Lang.: Polish Subt.: English/Armenian
«Ճապոնիա»
19:30
21:30
Երկնային մարտ / ռեժ.՝ Կառլոս Ռեյգադաս Battle in Heaven /dir. Carlos Reygadas
Գայլերի տունը / ռեժ.՝ Կրիստոբալ Լեոն, Խոակին Կոսինիա The Wolf House / dir. Cristóbal León, Joaquin Cociña
ՍԻՆԵՄԱ ՍԹԱՐ CINEMA STAR 18:00 Լույս խավարից հետո/ռեժ.՝ Կառլոս Ռեյգադաս Light After Darkness/dir. Carlos Reygadas
Mex-Bel-Fra- Lang.: Spanish Deu-Nld, 98’ Subt.: English/Armenian R 18+
Chl-Deu, 75’ TA 18+
Lang.: Spanish, German Subt.: English/Armenian
Mex-Fra-Nld- Lang.: Spanish/ English/ Deu, 115’ French FC 18+ Subt.: English/Armenian
Զետեղելով կյանքի բարդությունը «Ճապոնիա», 14.07` 19:00` Մոսկվա կ/թ Կարմիր դահլիճ; «Երկնային մարտ», 13.07՝ 19:30՝ Մոսկվա կ/թ Կապույտ դահ լիճ, «Լույս խավարից հետո», 13.07՝ 18:00՝ Սինեմա Սթար Երբ Կառլոս Ռեյգադասը որոշեց խաղալ իր վերջին՝ «Մեր ժամանակը» ֆիլմում և իր իրական ընտանիքը նկարահանել իր էկրանային ընտանիքի դերում, որոշ կի նոքննադատներ մեկնաբանեցին սա որպես քայլ դեպի ինքնակենսագրություն՝ երբեմն նույնիսկ «փառասիրություն» անվանելով: Իրականում սա պարզապես սուբյեկտիվի ու օբյեկտիվի հարաբերակցության հերթա կան մարմնացումն է, ինչը միշտ էլ կենտ րոնական էր Ռեյգադասի կինոյում, և սա պարզ կարելի է տեսնել ռեժիսորի 3 ֆիլմե րում, որոնք ցուցադրվելու են այս շաբաթ և կիրակի «Ոսկե ծիրանի» շրջանակում: Սա արդեն իսկ առկա է նրա դեբյուտային «Ճապոնիա» ֆիլմում (2002): Ըստ էության՝ ֆիլ մը շատ պարզ պատ մու թյուն ու նի. քա ղա քից մի նկա րիչ հե ռա վոր մի գյուղ է ու ղևորվում, որ ինքնասպան լինի, բայց կրկին կյանքի կրքով է լցվում՝ ծանոթանալով տե ղացի ալևոր մի կնոջ հետ: Բարդությունը պատմելաոճի մեջ է, որն անդրադառնում է մեծ թեմաներին, ինչպիսիք են կրոնն ու մա հը ցնցող լայնէկրան պատկերաշարի ներքո: Առաջին իսկ տեսարաններից Ռեյգադասը փոշիացնում է սուբյեկտիվի ու օբյեկտիվի սահմանը. նորից ու նորից մեզ ներկայաց վում են կադրեր, որոնք նկարված են հերոսի դիտակետից, և իր զրուցակիցները նայում են ուղիղ կինոխցիկին, և դրանից հետո է նա հանկարծ քայլելով մտնում կադրի մեջ: Այս նույն հնարքն է նաև Ռեյ գա դա սի երկրորդ՝ «Երկրային մարտ» ֆիլմի (2005) ուշագրավ ու չար համբավ ունեցող ներա
Ամառը քաղաքում
20:30
Հոմանիշներ / ռեժ.՝ Նադավ Լապիդ Synonyms/dir. Nadav Lapid
Fra-Isr-Deu, 123’ FC 18+
Lang.: French/Hebrew/ English Subt.: English/Armenian
«Ոսկե ծիրան»-ը մասնակցում է «Վաղվա քաղաքը» ցուցահանդեսին՝ ներկայացնե լով ճարտարապետության մասին կար ճամետրաժ ֆիլմերի երեք ծրագիր: Այս շաբաթ Երևանում բացվել է «Գյոթե» ինս տիտուտի կազմակերպած ցուցահանդե սը, որին հետևելու են ցուցահանդեսներ Մինսկում, Մոսկվայում, Կիևում, Նովոսի բիրսկում և Թբիլիսիում 2019-ին և 2020ին: Դրանց գլխավոր թեման խորհրդային քաղաքների և դրանց ճարտարապետու թյան պատմությունն ու հետագա ճակա տագիրն են: Այսօրվա ծրագիրը ներա ռում է «16 թաղամաս, 16 հարկ, 16 մարդ» (Տաթևիկ Վարդանյան, Հայաստան, 2018) և «Հուշարձան» (Իգոր Գրուբիչ, Խորվա թիա, 2015) ստեղծագործությունները: Վաղը ներկայացվելիք եզրափակիչ ծրա
ծական դրվագը, որը կրկին արտասովոր հարաբերությունների վրա է կենտրոնանում ավելի մեծ պատմություն ներկայացնելու հա մար, այս դեպքում՝ Մեքսիկոյի ողջ ժողովր դի դիմանկարն է պատկերում: Ներածական այդ տեսարանում երիտասարդ գեղեցկու հին բավարարում է տարիքով ավելի մեծ գեր մարդուն: Կինոխցիկը նախ պտտվում է երկուսի շուրջը՝ ներկայացնելով կատարվո ղի օբյեկտիվ պատկերը, զրկելով գործողու թյունը որևէ զգայականությունից: Այնուհետև մեկ սահուն շարժումով կինոխցիկը մոտե նում է աղջկան՝ տեսարանն ավարտելով նրա՝ ուղիղ մեզ նայող աչքերով: Օբյեկտի վությունը փոշիանում է, երբ մի արցունք է հանկարծ դուրս պրծնում աղջկա աչքից: «Մեր ժամանակ»-ից առաջ էլ Ռեյգադասն անձնական բնույթ էր հաղորդել իր կինոյին «Լույսից հետո խավար» ֆիլմով (2012): Գրե թե աննշմար սյուժեն պարուրվում է Խուանի շուրջ, ով ինչ-որ հոգեկան ճգնաժամ է վե րապրում կնոջ և երիտասարդ երեխանե րի հետ գյուղ տեղափոխվելուց հետո: Չնա յած գլխավոր հերոսներին դերասաններ են մարմն ավորում, խորհրդավոր երազային պատկերաշարը, բնականաբար, Ռեյգադա սի անձնական փորձառություններից է ծնվել: Ռեյգադասի կինոյում կինոսարքի օբյեկտի վությունը շարունակ բախվում է արվեստա գետի ներքին մտապատկերի սուբյեկտիվու թյան հետ: Այդ եր կու սը ոչ թե հա կադր վում, այլ տեղեկացնում և ուժեղացնում են միմյանց՝ վերջնարդյունքում դառնալով մեկ միասնա կան ամբողջության մի մաս: Նմանապես Ռեյգադասը շարունակ հիշեցնում է մեզ, որ պարզունակ հակադրություններն անիմաստ են, երբ ուզում ենք զետեղել կյանքի ողջ բար դությունը: Իր ֆիլմերում թվացյալ հակադիր տարրերը միահյուսվում են և դառնում միև նույն անձնականն ու համընդհանուրը, օբյեկ տիվությունն ու սուբյեկտիվությունը, կինն ու տղամարդը, գեղեցկությունն ու տգեղությունը, մարդ էակն ու կենդանին, քաղաքն ու գյուղը, կյանքն ու մահը, ստորն ու վսեմը: ՅԲՀ գիրն ընդգրկում է «Ճակատի գույնը. կա պույտ» (Օլեկսիյ Ռադինսկի, Ուկրաինա, 2019), «Ճարտարապետներ» (Վիլեն Զա խարյան, Հայաստան, 1976), «Հիպերկրի զիս» (Յոզեֆ Դաբերնիգ, Ավստրիա, 2011) և «Իմպուլս» (Վարդան Դանիելյան, Հա յաստան, 2018) ֆիլմերը: 16:00՝ Ալ. Թամանյանի անվան ճարտա րապետության ազգային թանգարանինստիտուտ (Վազգեն Սարգսյան 3)
Իսկ հաղթողները... ...գաղտնիք կմնան մինչև այս երեկո կա յանալիք փակման արարողությունը: Հաղ թող ֆիլ մեր ից մի քա նի սը կրկին կցու ցադրվեն շաբաթ օրը: Բացի՛ր վաղվա օրաթերթը, եթե ուզում ես իմանալ՝ ով է տուն տանելու այս մրցանակները: 19:00՝ Մոսկվա կ/թ
GOLDEN APRICOT DAILY ÊÙµ³·ÇñÝ»ñ` Úáëà ´ñá»ñ»Ý-гÛï»Ý˳, ²ñÃáõñ ì³ñ¹ÇÏÛ³Ý
³ñ·Ù³ÝÇãÝ»ñ՝ Արթուր Մեսրոպյան, Աննա Միրզոյան, ¼³ñáõÑÇ ê³ý³ñÛ³Ý ²ß˳ï³Ï³½Ù` Սաշա Քուտսիր, Հյուգո Էմերզաել ¸Ç½³ÛÝ»ñ` ¶³Û³Ý» ¶ñÇ·áñÛ³Ý Ð»ÕÇݳÏÝ»ñ՝ Պաբլո Գարսիա Կոնդե, Դիանա Մարտիրոսյան Հեռակա ËáñÑñ¹³ïáõ` äÇï»ñ í³Ý ´Ûáõ»ñ»Ý Èáõë³ÝϳñÇã՝ سݻ ÐáíѳÝÝÇëÛ³Ý êñµ³·ñÇã՝ Ազնիվ Նասլյան
Տպագրված է §Չիվչյան Պրինտ¦-ում
Editors: Joost Broeren-Huitenga & Artur Vardikyan Staff: Hugo Emmerzael, Sasja Koetsier Contributors: Pablo García Conde, Diana Martirosyan
Photographer: Mane Hovhannisyan Design: Gayane Grigoryan Backstage General Adviser: Peter van Bueren Printer: "Chivchyan Print"
GOLDEN APRICOT DAILY 2019 | 13 JULY | DAY 7
Èàôðºð 3
«Պատերազմում բոլորն էլ զոհ են» «Ձմռան վրա ձմեռ» ֆիլմում ռեժիսոր Ծյան Սինը պատմական ահեղ իրադարձությունների ֆոնին պատմում է մի անձնական ընտանեկան պատմություն՝ ներկայացնելով Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի համեմատաբար քիչ հայտնի դրվագներ: Ի սկզբա նե չին ռե ժի սոր Ծյան Սի նը նա խատեսել էր, որ իր երկրորդ լիամետրաժ ֆիլմի պատմության դեպքերը կծավալվեն ներկայում: Սակայն երբ գրաքննիչները խու սա փե ցին պատմության այդ տարբերակը ընդունելուց, որի առանցքում մի ծեր մարդ է, ով հուսահատորեն փորձում է այնպես անել, որ իր որդիներից մեկը հղիացնի հարսին, որ պեսզի տոհմը շարունակվի, ռեժիսորը որո շեց գործողությունները տեղափոխել անցյալ, ավելի ստույգ՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ամփոփիչ շրջան, Մանջուրիա, որը ներկայումս Չինաստանի կազմում է, իսկ այդ ժամանակ Ճապոնիայի վերահսկողու թյան տակ խամաճիկ պետություն էր: Սա պատմության մի դրվագ է, որին հազ վադեպ են անդրադարձել կինոյում, և որը շատ քիչ է ծանոթ արևմտյան հանրությանը:
«Անգամ Չինաստանում շատերը տեղյակ չեն այդ դեպքերից, և ֆիլմում նկարահանվող ճապոնացի դերասանները ևս չգիտեին այդ մասին,- ասում է Սինը: 1931-ին ճապոնական բանակը ներխուժեց Մանջուրիա, իսկ 1945ին ռուս ներն այն զավ թե ցին: Նրանք դուրս
շպրտեցին ճապոնացի նվաճողներին, բայ ցև մեծ վնասներ հասցրին Մանջուրիային»: Ինչպես Սինն է ասում, ֆիլմի ապշեցուցիչ վիզուալ ոճի՝ սև ու սպիտակ նկարահանում ների ու մեկ պլանով նկարված բազում երկար տեսարանների ոգեշնչման աղբյուր է եղել
Թեպետ «Հոմանիշները» նրա որդու առա ջին ֆիլմն է, որտեղ Լապիդը նշված է որ պես սցենարի համահեղինակ, նա միշտ էլ համագործակցել է նրա հետ որպես խմբա գիր. «Հակառակն էլ է լինում. նա էլ գրքե րիս սևագրերն է ընթերցում: Անընդհատ քննարկում ենք միմյանց աշխատանքը, և Էրան նույնպես մասնակցում էր դրան: Նա դավը չափազանց վստահ մարդ է: Նա գի տի իր ունակությունները, և մենք լրացնում ենք իրար. ես ավե լի շատ սյու ժեի մա սին
եմ մտածում, Նադավն ավելի վերացական միտք ունի»: Ինչպես և որդու մնացած ֆիլմերը, «Հոմա նիշների» արմատները, ըստ Լապիդի, կարե լի է գտնել Նադավ Լապիդի կենսագրության մեջ. «Ֆիլմի հիմքում այն դեպքերն են, որոնք նա վերապրել է Փարիզում այն բանից հետո, երբ արդեն ծառայել էր իսրայելական բա նակում, փիլիսոփայություն ու պատմություն էր ու սա նել և հան կարծ որո շել, որ ու զում է կինոռեժիսոր լինել: Միասին ենք աշխատել սցենարի այդ մասի վրա, բայց ժամանակին գրած իմ պատմվածքներից մեկը նույնպես իր տեղը գտավ ֆիլմում»: Միասին ֆիլմ անելը թույլ տվեց Լապիդին նորովի ճանաչել որդուն. «Երբ նա հեռա ցավ, ես չգիտեի, որ նա այլևս չի ուզում վե րադառնալ: Նույնիսկ սցենարը մշակելիս ես դա չհասկացա: Միայն Բեռլինում կայացած մեր առաջին մամուլի ասուլիսի ժամանակ ես ընկալեցի, թե որքան լուրջ էր այդ ամենը: Վստահ չեմ, որ սա դա բացահայտելու լավա գույն ձևն էր, թեպետ շատ վատ էլ չէ: Մենք ոչ միշտ ենք ամեն ինչ ասում միմյանց: Երբ մեկնարկեցին փարիզյան նկարահանումն ե րը, կինս արդեն շատ հիվանդ էր, բայց Նա դավին ոչինչ չասացինք, որովհետև չէր կա րողանա նկարահանել ֆիլմը: Այնուհետև նա
«Եթե հաջողում ես, կարող ես քննադատել» Խաիմ Լապիդն իր ավագ որդու՝ Նա դավի հետ միասին գրել է Բեռլինալեի «Ոսկե արջ»-ին արժանացած «Հոմա նիշներ» ֆիլմի սցենարը: Երևանում նա խոսեց այդ ֆիլմի, ինչպես նաև «կինոըն տանիքով» աշխատելու մասին: Չնայած Խաիմ Լապիդն առավել հայտնի է որպես գրող, նա խոստովանում է, որ միշտ էլ «մի ոտ քով եղել է գրա կա նու թյան, իսկ մյուսով՝ կինոյի մեջ», և պատճառը միայն այն չէ, որ նրա ավագ որդի Նադավը կինո ռեժիսոր է. «Իմ ողջ ընտանիքը կինոընտա նիք է. կինս՝ Էրան, ով վերջերս է մահացել, կինոմոնտաժող էր. հենց նա է մոնտաժել որդուս բոլոր ֆիլմերը: Իսկ կրտսեր զավակս տվյալ պահին իր առաջին խաղարկային ֆիլմն է նկարում»:
պատմական իրադարձությունների թատե րաբեմը. «Այն քիչ տեղեկատվությունը, որ ու նենք այս շրջանի մասին, միշտ քաղաքական երանգ է կրում: Մինչ դեռ ես ցան կա նում էի ավելի օբյեկտիվ հայացքով նայել: Պատե րազմում բոլորն են զոհ: Չկան ո՛չ լավեր, ո՛չ վա տեր, ու պատերազմի մեջ ներքաշված բոլորի համար միշտ հետևանքներ են լինում: Մենք ցանկանում էինք ընդգծել և՛ պատմական ֆո նի, և՛ ընտանիքի դրամայի ռեալիզմը: Այդ իսկ պատճառով կիրառեցինք երկար կադրերի և ոչ թե մոնտաժային լուծումն երի տարբերակը, որովհետև ես չէի ուզում, որ այդ ամենը մտա ցածին պատմության տպավորություն թող ներ»: Թեպետ սա ֆիլմի սյուժեին ավելացավ ավելի ուշ փուլում, պատմական ֆոնը ֆիլմում ամեն ինչին գույն է հաղորդում՝ առանցքա յին ընտանեկան դինամիկային փոխանցե լով լրացուցիչ նշանակություն: Ինչպես Սինն է բա ցատ րում. «Հար սի անու նը Կուն է, որ չինարեն նշանակում է «հող»: Նա ավելին է, քան պարզապես կին, նա Չինաստանի հողի մարմնացումն է: Եթե մնացածին էլ այդպես դի տար կենք, ապա նրա ամու սինն ու եր կու կրտսեր եղբայրները նվաճողներն են, որոնք ներխուժել են Չինաստան: Կինը ստիպված է ընդունել նրանց, անգամ որոշ իմաստով իր գիրկն առնել, չնայած նրանք կործանում են նրան»: ՅԲՀ
եկավ Իսրայել, և Էրան հաջողեց մոնտաժել ֆիլմի 90%-ը»: «Հոմանիշները» բավականին մեծ վեճերի առարկա դարձավ Իսրայելում, բայց հեղի նակները պատրաստ էին սրան. «Իրակա նում, տարբեր պատճառներով մեր ակնկա լածից քիչ աղմուկ բարձրացավ. նախ, երբ մարդիկ դիտում են ֆիլմը, հասկանում են, որ խնդիրը շատ ավելի խորն է, քան Իսրա յելին կողմ կամ դեմ լինելը: Որոշ իմաստով՝ ֆիլմը Ֆրանսիային էլ է դեմ: Սա պարզա պես տարօրինակ տեղ ժամանող մարդու տեսակետ է: Եվ երկրորդը, քանի որ ֆիլմն այսպիսի մեծ հաջողություններ ունեցավ, Իսրայելը նաև շատ հպարտ է: Եթե հաջո ղում ես, կարող ես մի քիչ էլ քննադատել»: Որպեսզի ավելի ընդգծվեն երկու մշակույթ ների տարբերությունները, որոնց մեջ խրվել է գլխավոր հերոս Յոավը, ֆիլմը ծայրահեղու թյունների հետ է խաղում. «Ես կարծում եմ, որ չնայած ճշմարտությունը հաճախ մեջտեղն է լինում, դու չես կարող հասնել ճշմարտու թյանը, եթե միշտ մեջտեղում լինես: Ճշմար տությանը կարելի է հասնել երկու կողմերին էլ շատ ծայրահեղ վերաբերվելով: Սա չափա զանց մեծ ուժ է հաղորդում ֆիլմին»: ՍՔ Ֆիլմի գրախոսականը 4-րդ էջում
Ավելի տոնական, քան երբևէ 16-րդ «Ոսկե ծիրանը» մոտենում է ավարտին: Փառատոնի նոր գլխա վոր տնօրեն Հասմիկ Հովհաննիսյանի, ծրագրերի տնօրեն Կարեն Ավետիսյա նի, ինչպես նաև GAIFF Pro հարթակի ղեկավար Մելիք Կարապետյանի հետ հետադարձ հայացք ենք գցում, որ հա մեմատենք նրանց ակնկալիքներն ու վերջնարդյունքը: Հայացք գցելով իր առաջին փառատոնին՝ որպես գլխավոր տնօրեն՝ Հասմիկ Հովհան նիսյանը ոգևորված է. «Թեպետ մենք շատ փոփոխություններ էինք արել, ամեն ինչ բավականին սահուն անցավ: Մի փոփոխու թյուն, որի համար հատկապես հպարտ եմ, բացօթյա ցուցադրությունների ավանդույթի վերակենդանացումն է: Այս հրաշալի նա խաձեռնությունը միանշանակ հաջորդ տա րի էլ կլինի»: Մեծ փոփոխության էր ենթարկվել նաև մրցույթային ծրագրի նախընտրական գոր ծընթացը: Ծրագրերի տնօրեն Կարեն Ավե տիսյանը նշում է, որ խաղարկային և ոչ խա ղարկային ֆիլմերը մեկ ընդհանուր մրցույ թում ընդգրկելը արդյունավետ էր. «Մենք
Հասմիկ Հովհաննիսյան
Կարեն Ավետիսյան
Մելիք Կարապետյան
կշարունակենք ձգտել այսպիսի բազմազա նության ոչ միայն հիմն ական մրցույթում, այլև Տարածաշրջանային համայնապատկերում և վերականգնված Կարճամետրաժ ֆիլմե րի մրցույթում: Այդ վերջինը հատկապես մեծ նշանակություն ունի մեզ համար: Ցավոք, մեր տարածաշրջանում հազվադեպ են որակյալ լիամետրաժ ֆիլմ նկարահանում, ուստի մեզ համար շատ կարևոր է աջակցել և խրախու սել երիտասարդ կինոգործիչներին, ովքեր կարող են իրենց տաղանդը ցուցադրել ոգևո րիչ կարճամետրաժ ֆիլմերում»: Մելիք Կարապետյանը թերևս անկեղ ծորեն կհամաձայնի այս կետերին: Որպես GAIFF Pro արտադրական հարթակի ղեկա վար՝ նա զգալիորեն զարգացրել է փառա
տոնի մասնագիտական մասը, որն անցած տարի էր ներկայացվել. «Այս տարի մենք շուրջ 50 դիմորդ ունեինք՝ 4 երկրից,- ասում է նա:- Հայտերի թվի ավելացումը նաև նշա նակում էր, որ ավելի բարձրորակ նախագ ծեր կկարողանայինք դիտարկել»: Կարա պետյանը չափազանց հպարտ է, որ չնայած GAIFF Pro-ի հա մեստ բյու ջե ին՝ նա և նրա թիմը կարողացան շատ բազմազան մաս նագիտական ծրագիր պատրաստել՝ խրա խուսելով բազում խոստումն ալից նոր տա ղանդների: Նրա, ինչպես և Հովհաննիսյանի ու Ավետիսյանի նպատակն այժմ այս տարի իրականացված նախաձեռնությունների հա մար ավելի կառուցվածքային հիմք գտնելն է. «Եթե ուզում ենք որպես փառատոն և շուկա
ավելի տեսանելի դառնալ, պետք է անպայ ման շարունակենք սա գալիք տարիներին»: Հովհաննիսյանը մտադիր է հենց դա անել. «Ցան կու թյուն կա պա հելու նոր փո փոխությունների մեծ մասը, բայցև, իհարկե, ուզում ենք հարթեցնել ու բարելավել դրանք: Շատ թանկարժեք կարծիքներ ենք ստա նում հանդիսատեսից ու փառատոն ժա մանած մասնագետներից: Ես անհամբեր սպասում եմ, որ փառատոնն է՛լ ավելի կաճի: Մենք դա այս տարի էլ էինք զգում. ավելի շատ ապրանքներով ու ավելի շատ կամա վորներով մենք քաղաքի տեսանելի մասն էինք դարձել: Ըստ իս՝ այն ավելի տոնական էր, քան երբևէ: Մենք ուզում ենք շարունա կել դա այնքան, որքան կարող ենք»: ՀԷ
GOLDEN APRICOT DAILY DAY 7 | 13 JULY | 2019
4 ¶ð²ÊàêàôÂÚàôÜܺð
Անվերջանալի փոխակերպումներ
Փոխելով կաշին «Հոմանիշներ» (Նադավ Լապիդ, Իսրա յել, 2019), Երևանյան պրեմիերա, 13.07՝ 20:30՝ Սինեմա Սթար Իսրայելացի Յոավը (եվրոպական կինոյի ծագող աստղ Թոմ Մերսիեն), ուսապարկը մեջքին, հապճեպ ու նպատակասլաց քայ լում է խավարող Փարիզի խոնավ փողոցնե րով: Հայտնվելով շքեղ, օսմանական տան առջև՝ դռան շորի տակ պահված բանալիով բացում է դուռն ու մտնում լքված ու դատարկ բնակարան: Անանկողին տարածքի ամե նահյուրընկալ կետը հորիզոնական դիրք ընդունելու համար լոգարանն է, այնպես որ գրեթե առաջին իսկ րոպեներից ֆրանսիա կան հող ժամանած երիտասարդը հանդես է գալիս մերկ՝ ցուցադրելով դասականորեն կատարյալ ու նրբենի մարմի նը՝ ասես Միքե լանջելոյի Դավիթը: Սակայն երբ արթնանա լով տեսնում է, որ թե՛ ուսապարկը, թե՛ քնա պարկը չկան, և լրիվ տկլոր գրեթե սառչում է լոգարանում, Յոավն ավելի շատ Դավիդի Մարատին է հիշեցնում: Բարեբախտաբար, նրան օգնության են հասնում հարևաննե րը՝ մեծահարուստ ընտանիքում ծնված էլե գանտ ու տոհմիկ Էմիլը և նրա՝ ֆրանսիա կան մայրաքաղաքին հատուկ նրբությամբ սեթևեթող ընկերուհի Քերոլինը: Երկուսն էլ միանգամից սիրահարվում են Յոավին և օգնում հաստատվելու Փարիզում՝ ապահո վելով նրան առաջին կարգի անհրաժեշտու
«Գայլերի տունը» (Քրիստոբալ Լեոն, Խուակին Կոսինյա, Չիլի, 2018), Ծուռ ծիրան, 13.07` 21:30` Մոսկվա կ/թ Կապույտ դահլիճ
թյան շքեղ իրերով: Էմիլի նվիրած մանանե խագույն վերարկուն Յոավը գրեթե երբեք չի հանի ողջ ֆիլմի ընթացքում. չէ՞ որ այդ կերպ նա վերածնվում է՝ փոխելով կաշին: Հենց դա էր Փարիզ ժամանելու պատճա ռը: Յոավն ուզում է դառնալ ֆրանսիացի, և առաջին քայլն այն է, որ ֆրանսերենը դեռ չսովորած՝ պարզապես հրաժարվում է եբ րայերեն գեթ մի բառ արտաբերելուց: Փետրվարին Բեռլինի միջազգային կինո փառատոնի գլխավոր՝ «Ոսկե արջ» մրցա նակին արժանացած «Հոմանիշներ» ֆիլ մով ռեժիսոր Նադավ Լապիդը ստեղծել է ինքնակենսագրական մի ձոն, ազգային ինքնությունից փախչող մարդու խոստովա նություն, քթի տակ հոմանիշներ մռթմռթա
նական պատերազմն երի տարիներին: Ճոխ զարդարված և բազմամարդ տեսարան ներով, որոնք իսկական հրավառություն են աչքի համար, ֆիլմը հանդիսատեսին է մատուցում պատումի և դիտանկյան մի հե տաքրքրաշարժ առեղծված: Հասի՝ դրանից մեկ տարի առաջ ավարտ ված «Ինչպես սիրված լինել» ֆիլմի սյուժե տային կառուցվածքն ավելի ուղղագիծ է: Հանրահայտ ռադիոդերասանուհին իր առա ջին օդային ճամփորդության ժամանակ վեր հիշում է պատերազմական փորձություննե րը՝ միաժամանակ թռչելու վախը խեղդելով թունդ ալկոհոլի մեջ և բավական ցինիկաբար ուսումն ասիրելով իր ուղեկիցներին: Ֆլեշ
բե քե րից հաս կա նում ենք, որ նման պահ վածքի արմատները կարելի է գտնել նրա երիտասարդ տարիներում, երբ նա թատրո նում դերասան էր: Գերմանական ներխուժ ման պատճառով կտրուկ վերջակետ դնելով փթթուն գործունեությանը՝ նա սկսում է մա տուցող աշխատել: Շատ չանցած՝ սիրված ավագ դերասանը, ով Համլետն էր պատե րազմի պատճառով այդպես էլ չբեմադրված ներկայացման մեջ, որտեղ ինքն էլ Օֆելյան էր, մեղադրվում է ֆաշիստների հետ համա գործակցող գործընկերոջ սպանության մեջ, և կինը նրան ապաստան է տալիս: Պատե րազմի ողջ ընթացքում նրանք միասին են ապրում, ինչը կնոջից զգալի զոհողություն ներ է պահանջում: Կինն այդ ամենն անում է հանուն սիրո, սակայն սնափառ տղամարդը, հանդիսատեսից զրկված, կշտամբում է նրան իրեն պատանդ պահելու համար: Թե պետ ոճով ու ժան րով շատ է տար բեր առաջինից, այս երկրորդ ֆիլմը նույն պես նկարահանված է շատ գեղեցիկ մանրակրկիտ ձևավորված տաղավարնե րում, որոնք ցայտուն են անցյալի հուշերի դրվագներում ու ստերիլ են օդանավի տե սարաններում: ՍՔ
«Գայլերի տունը», որը ներկայացված է անիմացիոն ոճերի էկլեկտիկ միաձուլմամբ, պատմում է Մարիա անունով երիտասարդ աղջ կա մասին, ով փախ չում է գեր մա նա ցի ներգաղթյալների մոլեռանդ գաղութից ու ապաստան գտնում Չիլիի հարավում գտնվող լքված մի տան մեջ: Նրա՝ սարսա փելու աստիճան հանգիստ ու անհետևո ղական արտակադրային տեքստից շատ արագ պարզ է դառնում, որ այն գաղութը, որտեղ նա մեծացել է, իրականում աղան դավորականների համայնք է եղել: Անի մացիոն ապշեցուցիչ տեխնիկայի միջոցով ականատես ենք դառնում Մարիայի ու նրա շրջապատի անվերջանալի փոխակերպում ներին, որոնք միաժամանակ բացահայտում են մեզ համար կնոջ «ծուռ» ներաշխարհը: Այն գայ լը, որը նրա հա մոզ մամբ հե տա պնդում էր իրեն, կարող է նաև բոլորովին այլ բնույթի գիշատիչ լինել: Լքված տան միակ բնակիչները՝ երկու խոզերը, Մարիայի խաղընկերներն են դառ նում, մինչև Մարիան նրանց փոխակերպում է երե խա նե րի՝ տա լով նրանց անուն, հա գուստ և «արժանապատվություն», ինչպես ինքն է ասում: Սա հերթական ակնարկն է այս արտասովոր սարսափ-պատմության ծագ ման մա սին, որի հա մար հիմք են դարձել Դիգնիդադ տխրահռչակ գաղու թում տեղի ունեցած իրական դեպքերը: Նախկին նացիստի մեկուսացված գյուղա կան համայնքը Պինոչետի օրոք վերածվել էր զենքերի ապօրինի վաճառքի, երեխա ների շահագործման և կտտանքների ճամ բարի: Ստեղծելով տեսողական և պատմողական անվերջանալի փոխակերպումն երի մի ամ բողջ աշխարհ՝ «Գայլերի տունը» կարողա նում է փոխանցել «ուղեղների լվացման» զգա ցողությունը: Փայլուն հնարք, որի միջոցով պատկերավոր ցուցադրվում է, թե ինչպես է չարիքը վերարտադրում ինքն իրեն: ՍՔ
վտանգավոր վայրերում և պայմաններում, որպեսզի կարողանա ստանալ բնակեց ման ենթակա, բայց անբնակ մոլորակի մի ջավայրը: Սակայն երկարատև նկարահա նումն երից հետո կոմունիստ պաշտոնյա ներն ար գե լել էին այդ խիստ հա վակ նոտ և համարձակ նախագիծը: Միայն 10 տարի անց է ի վերջո մեծ էկրաններին անարգել ցուցադրվել խենթ հանճարի այս հակասա կան ֆիլմը: «Արծաթե մոլորակում» ֆիլմը նման չէ որևէ այլ գիտաֆանտաստիկ ֆիլ մի: Այն շատ հարուստ և բազմաշերտ աշ խատանք է ետապոկալիպտիկ դրությամբ, որտեղ մի խումբ տիեզերագնացներ վայ
րէջք են կատարում նոր մոլորակի վրա: Այս ֆիլմում ժամանակն ու բնությունը բոլորո վին այլ խաղի կանոններ են թելադրում, այն պես որ իրենց կար ճա տև կյան քի ըն թացքում այս տիեզերագնացները ծնունդ են տալիս սրընթաց աճող քաղաքակրթու թյանը, որտեղ սկզբից ևեթ ձևավորվում են տարբեր մրցակից կրոնական խմբավո րումներ: Ժուլավսկին այս մոլորակի նոր բնակիչ ներին ներկայացնում է որպես դաժան և մակաբույծանման վայրագների, որոնց բնո րոշ են ֆաշիստական հակումն երը: Բռնա պետական խորհրդային պետության (ու
դրա կապիտալիստական և նացիստական թշնամի ների) հետ զուգահեռները ֆիլմում ակնհայտ են: Իսկ երբ ներխուժում են այդ մոլորակի բնիկները՝ Շերնս կոչվող թռչնա նման արարածները, Երկիր մոլորակի հետ այս պարզ զուգահեռները վերածվում են հեղափոխական պատերազմական ֆիլմի՝ ապշեցուցիչ նկարահանումն երով, սարսա փելի զգեստներով և անհավանական մի զանսցեններով: Այս ամբողջ խենթությունն այսքան սեղմ շրջանակում նկարագրելը պարզապես անհնար է, իսկ ահա մեծ էկ րանին այդ ամենը տեսնելն ու զգալը շատ ցանկալի է: ՀԷ
Երկու հրավառություն աչքերի համար «Սարագոսայում գտնված ձեռագիրը», 13.07՝ 16:00 Մոսկվա կ/թ Կապույտ դահ լիճ, «Ինչպես սիրված լինել», 14.07՝ 17:00՝ Մոսկվա կ/թ Կապույտ դահլիճ Փառատոնային վերջին օրերին դեռ հնա րավորություն ունեք այցելելու լեհ կինոռեժի սոր Վոյչեխ Հասի տարօրինակ ու մոգական կինոտիեզերքը «Սարագոսայում գտնված ձեռագիրը» (1964) և «Ինչպես սիրված լինել» ֆիլմերի (1963) ցուցադրություններով «Դի տակետ. Լեհաստան» ծրագրի շրջանակում: Առաջինը երեքժամանոց էպիկական կտավ է՝ հիմնված 1815-ին գրված նույնանուն վեպի վրա, որտեղ հանդիսատեսին է ներկայաց վում միմյանց հետ խաչվող պատմություն ների մի լաբիրինթոս, որոնք զետեղված են բելգիացի բանակային մի կապիտանի օրագրային հուշերում: Նա փորձում է անց նել Սիերա Մորենայի լեռներով նապոլեո
ցող վճռական էսկապիստի օրագիր: Յու րաքանչյուր մանրուք հեգնում է նրա իրա վիճակը, տակնուվրա անում՝ մերկացնելով ամենաինտիմն ու անձնականը: Սակայն Լապիդը նաև բարդացնում է Յոավի՝ փո փոխությունների պարզունակ ցանկությու նը. որոշակի պահի փարիզյան մետրոյի գնացքում տեսնում ենք կիպաներով հրեա ների, որոնցից մեկը սկսում է երգել հրեա կան ազգայինը և հանդուգն, նվաճողական սադրանքով լի հայացքով նայում հանդուր ժող ու լռակյաց եվրոպացիների աչքերին: Արևմուտքն ու Արևելքն ապակե քարիկների պես բախվում եմ միմյանց, դիպչում գեթ մի վայրկյանով և հեռանում՝ տեղափոխվելով սեփական բևեռներ: ԴՄ
«Ինչպես սիրված լինել»
Խենթ հանճարի ապոկալիպտիկ տեսիլքները «Արծաթե մոլորակում» (Անջեյ Ժուլավս կի, Լեհաստան, 1988), Ծուռ ծիրան, 14.07՝ 21:30՝ Մոսկվա կ/թ Կարմիր դահլիճ Պատերազմի և բռնապետության մասին ամենահոգեցունց ֆիլմերից մեկի ստեղ ծումն ինքնին երկարատև պայքարի ար դյունք է եղել: «Արծաթե մոլորակում» (1988) ֆիլմի առաջին տեսարանում արտակադ րային ձայնով հանգուցյալ ռեժիսոր Անջեյ Ժու լավս կին (1940-2016) նույ նիսկ նշում է, որ իր ֆիլմը «սպանվել է»: Ֆիլմի հեղինակի խոսքով՝ մենք ընդամե նը «ֆիլմի պատա ռիկներն» ենք տեսնելու: Ռեժիսորը նկատի ունի այն դժվարությունները, որոնց բախվել է այս գիտաֆանտաստիկ ֆիլմը: Այն պատ մում է կործանվող երկրագնդի փոխարեն մեկ այլ մոլորակում նոր, դաժան և բռնի հա սարակության ձևավորման մասին: 1970-ականների կեսին Ժուլավսկին (որը համաշխարհային ճանաչում ստացավ 1981-ի «Դիվահարություն» ֆիլմից հետո) տարիներ շարունակ նկարահանումն եր է կատարել սքանչելի, սակայն չափազանց
GOLDEN APRICOT DAILY 2019 | 13 JULY | DAY 7
Ձեր կարիերայի մեծ մասը նվիրել եք սցենար ներին, սակայն հիմա անցում եք կատարել ռե ժիսուրային: Կարիերայիս ընթացքում սցենարներս ավելի մեծ որոշակիություն են ձեռք բերել: Դրանց բնույթն ու կառուցվածքը փոփոխությունների են ենթարկվել: Սցենարներս նաև ավելի անձնական են դարձել, ինչն ինձ ստիպեց հասկանալ, որ դրանք այլ ռե ժիսորներին այլևս համապատասխան չեն: Գուցե սկզբնական փուլում սցենարներս ավելի հեռաց ված կամ իրատեսական էին: Սակայն կտրուկ փո փոխություններ տեղի ունեցան, և ես ստիպված եղա ինքս ֆիլմեր նկարել: Իսկ դժվա՞ր էր անցումը սցենարիստից ռեժի սորի: Իրա կա նում՝ ոչ: Երբ սցե նար ներ էի գրում, սերտ համագործակցում էի ՎԳԻԿ-ի ռեժիսոր ընկերնե րիս հետ: Նաև մասնակցում էի նկարահանում ների: Ոչ միայն սցենար գրելու և նկարահանման հրապարակում համագործակցելու, այլև նոր բան սովորելու նպատակով: Այդպես 10 կամ 12 ֆիլմի վրա եմ աշխատել, ինչի շնորհիվ փորձ ձեռք բերե ցի: Ինձ համար այնքան էլ դժվար չէր «Թռիչք» ֆիլ մի ռեժիսորը լինել. ես ամեն ինչ այնքան հստակ էի գրել, որ ակնհայտ էր՝ սցենարին նայել էի ռեժիսո րի աչքերով: Ձեր կարծիքով ո՞րն է կինոռեժիսորի աշխա տանքի ամենամեծ բարդությունը: Որևէ նոր բան սկսե լը: Նմա նա տիպ պա հե րին ես անորոշության մեջ եմ ընկնում: Գուցե ինչ-որ մեկն արդեն սա արե՞լ է: Արդյո՞ք սա ինձ համար նորություն է: Գուցե կրկնվո՞ւմ եմ: Սցենար գրելիս այս կասկած ները մի կողմ դնելն ամենաբարդ խնդիրն է:
ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ՄԻՆԴԱՁԵ Վադիմ Աբդրաշիտովի («Մոլորակների շքերթը», 1984) պես նշանա կալի խորհրդային ռեժիսորների համար տասնամյակներ շարու նակ սցենարներ գրելուց հետո Ալեքսանդր Մինդաձեն անցավ ռե ժիսորական արվեստին՝ 2007-ին նկարահանելով «Թռիչք» ֆիլմը: Որպես ռեժիսոր-սցենարիստ՝ Մինդաձեն մտերմիկ և խոհուն պատ մություններ է հյուսում արագ փոփոխվող հանգամանքներով շրջա պատված ռուսական անսպառ ոգու մասին: Նրա չեռնոբիլյան դրա ման՝ «Շաբաթ օրը» (2011), դրա վառ օրինակն է. էլեկտրակայանում տեղի ունեցած աղետին հաջորդող իրադարձությունները պար զապես փաստերի տեսքով ներկայացնելու փոխարեն Մինդաձեն կենտրոնանում է այդ անհանգիստ ու ցնցող օրերի ապրումների, անորոշության ու տիրող մթնոլորտի վրա: Իր ամենավերջին՝ «Սիրելի Հանս, թանկագին Պյոտր» (2015) ֆիլ մում, որը 2016-ին ցուցադրվել է «Ոսկե ծիրան»- ի շրջանակում, Մինդաձեն հայացք է նետում անցյալին՝ Խորհրդային Միության՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին նախորդող օրերին: Ռե ժիսորն առաջիկայում հանդիսատեսին կներկայացնի «Մանրա տախտակ» ֆիլմը, որը պատմում է երիտասարդության տարինե րի տանգոյի շուրջը վերամիավորված պարողների մասին. Մինդա ձեի այս ստեղծագործությունը նվիրված է հիշողություններին ու կտրուկ փոփոխությունների ենթարկվող աշխարհում վրա հասնող ծերությանը: Այսօր կեսօրին կայացած հանդիպում-զրույցին, փա ռատոնի «Եղիցի լույս» մրցանակի հանձնման արարողությանը և հիմնական մրցույթի ժյուրիի պարտականություններին զուգահեռ Մինդաձեն հարցազրույց է տվել օրաթերթին:
Was the transition from screenwriter to director difficult for you? “Actually, no! When I was a writer I worked closely with my friends from the VGIK film school in Moscow who were directing. I took part in the filming too. Not only to write and collaborate on set, but also to continue learning. I worked on ten or twelve films like that, so the experience was already there. When I turned to directing for Soaring, it wasn’t that difficult. And this is where my screenplays come in: I wrote so specifically, I just had to check the visual boxes. Apparently I already wrote like a director!” What would you say is the most challenging part of your work as a filmmaker? “Beginning something new. It’s the moment where I’m the most uncertain. I’m trying to do something new, but my head is filled with doubts. Is it done already? Is it not new for me? Do I repeat myself? To write through these doubts is the most difficult thing.”
What was it like when you started your career in the late 1970s in the Soviet Union? “Around 1975 I graduated from VGIK. Soon after that two of my scripts got realized, one by Vadim Abdrashitov and one by Pavel Lyubimov. Those were stimulating times for me, because back then in Russia scriptwriting really came from a tradition of literature. This was a very specific style of screenwriting that was as visual and detailed as possible. I was actually interested in becoming a novelist, but ultimately I chose VGIK because writing for cinema seemed more exciting. Visual literature, we called it. This style of writing isn’t really around anymore, it was a Soviet tradition.”
Իսկ ինչպիսի՞ն էր իրավիճակը Խորհրդային Միությունում 1970-ականներին, երբ սկսեցիք գործունեությունը: 1975-ին ավարտել եմ ՎԳԻԿ-ը: Դրանից շատ չան ցած՝ գրածս սցենարներից երկուսի հիման վրա ֆիլմեր նկարեցին Վադիմ Աբդրաշիտովն ու Պա վել Լյուբիմովը: Այդ ժամանակներն ինձ համար մեծ խթան եղան, քանի որ այդ թվականներին Ռուսաս տանում սցենարական վարպետության հիմքում գրական ավանդույթն էր ընկած: Դա սցենար գրե լու մի յուրահատուկ ոճ էր՝ հնարավորինս պատկե րային և մանրամասներով լի: Իրականում ես ուզում էի վիպասան դառնալ, սակայն վերջում ընտրեցի ՎԳԻԿ-ը, քանի որ սցենար գրելն ինձ ավելի գրա վիչ թվաց: Մենք սա պատկերային գրականություն ենք կոչում: Այս գրելաոճն այլևս արդիական չէ. այն խորհրդային ավանդույթի մաս էր:
Այդ ազատությունը նկատելի է «Շաբաթ օրը» ֆիլմում, որը մի անսովոր ստեղծագործություն է Չեռնոբիլի աղետի մասին: Ճիշտ այդպես: Չնայած ֆիլմը սկսելու խթանը բա վականին ավանդական բնույթի էր. իմ պրոդյու սերն ինձ առաջարկեց ֆիլմ նկարահանել: Բայց ես չէի ուզում այդ աղետի պատճառների և դրա հաղ թահարման վերաբերյալ սովորական պատմու թյուն գրել: Հարցն այն չէ, թե ով է մեղավոր, և ով է մահացել: Իմ ֆիլմը նման չէ HBO ալիքի «Չեռնոբիլ» մինիսերիալին, որն, ի դեպ, հիանալի ստեղծագոր ծություն է: Իմ ֆիլմը բոլորովին այլ բանի մասին է: Այն ռուսներին բնորոշ՝ մահվան ընկալման ավան դույթի և դրա անխուսափելիության մասին է: Դուք կարող եք փորձել փախչել, բայց իրականում չեք փախչի: ՀԷ
Why did your screenwriting change so much? “I think it might be very personal. Something changed in my mind, in the way I see the world. I had to rethink a lot of things that we often take for granted and new stories emerged from that.”
Do you sometimes miss having another director working on one of your screenplays? “No, I don’t! I also don’t have the time anymore to write for other directors. I’ve had many suggestions and I get asked to do things frequently, but I had to refuse these offers. It’s not interesting for me anymore. Mostly because of the problem of interpretation. My scripts are becoming too personal to give away to somebody else’s vision.”
Երբևէ կարոտո՞ւմ եք այն ժամանակները, երբ Ձեր սցենարներով այլ ռեժիսորներ էին ֆիլմեր նկարում: Ո՛չ: Բացի դրանից՝ այլ ռեժիսորների համար սցե նար ներ գրե լու ժա մա նակ էլ չու նեմ: Շատ առա ջարկներ եմ ստացել, ինձ բավականին հաճախ են խնդրում սցենարներ գրել, սակայն ստիպված եմ մերժել: Դա ինձ համար այլևս հետաքրքիր չէ: Հիմն ականում մեկնաբանության հարցն է խնդի րը: Սցենարներս շա՜տ անձնական բնույթի են, որ դրանք ներկայացվեն այլ ռեժիսորների աչքերով:
Արդյո՞ք Ձեզ բավարար չափով ազատություն էր տրվում այդպիսի արտիստիկ սցենարներ գրելու համար: Սցենարներս գրականության էին նման: Ես այդ ազատության կարիքն ունեի: Ինձ ավելի շատ մտահոգում էր մթնոլորտը և ոչ թե իրադարձու թյունների ավանդական շարադրանքը: Ես շա րունակում եմ այդ սկզբունքով առաջնորդվել և կարծում եմ՝ միշտ էլ այդպես է լինելու: Ընդհանուր առմամբ շատ բան չի փոխվել՝ բացառությամբ հե տաքրքրություններիս:
After being a screenwriter for most of your career, you turned towards directing. Why? “Over the course of my career my scripts became more specific. They changed in tone and structure and became more personal, so I felt like they weren’t suited for other directors anymore. My earlier scripts were more distant or realistic. This changed drastically so I had to shoot them myself.”
What does this visual literature look like? “I wrote my scripts like novels, like literature. And then I would adapt them to a classical screenplay style. And that would be adapted to the screen.”
ALEXANDER MINDADZE After decades of writing screenplays for prominent Soviet film directors like Vadim Abdrashitov (Parade of the Planets, 1984), Alexander Mindadze made the transition to directing himself with Soaring in 2007. As a writer-director, Mindadze crafts intimate and contemplative stories about the timeless Russian spirit in rapidly changing circumstances. His Chernobyl drama Innocent Saturday (2011) is an excellent example: rather than capture the events of the nuclear power plant catastrophe as mere facts, Mindadze is interested in the emotions, uncertainties and atmosphere of those turbulent and traumatic days. In his most recent feature My Good Hans (2015), screened at GAIFF in 2016, Mindadze looked back even further to the pre-WWII days of the Soviet Union. His upcoming Parquet, about dancers reuniting for a tango they performed in their youth, suggests that his oeuvre is dedicated to memories and growing older in a rapidly changing world. In between his Rendezvous talk this afternoon, the celebrations for receiving the Let There Be Light award at the festival this year and his jury duties for the main competition, he spoke to the Daily about his own life in motion.
Did you enjoy enough freedom to write artistic screenplays like that? “I write like it’s literature. So I needed that freedom. I was more concerned with atmosphere and less with traditional plotting. I continue to write like that and I don't think this will ever change. So in a way not a lot has changed, except for maybe my interests.” This freedom can be seen in Innocent Saturday, a very unusual film about the Chernobyl disaster. “Exactly, even though the impetus to begin on this film was very traditional: my producer suggested it to me. But I wasn’t interested in writing this typical story about the causes of this disaster and how it was dealt with. It’s not about who’s guilty and who died. It’s totally unlike the HBO miniseries Chernobyl, which by the way I think is a great work. But my film is absolutely different. It’s about the Russian tradition to contemplate death and the inevitability of it. You can try to escape it, but in reality you can’t.” What was the impetus behind your upcoming film Parquet? “I was in the usual difficult situation to do something new. Then one night I woke up and wrote down something about a couple of dancers who have to revisit a dance they performed in their youth. Then a story emerged about youth, growing older, remembering, those kind of things. Mostly, it’s a film about illusions. This is somewhat self-reflexive because filmmaking is also an illusion. But you could even say that our everyday life is an illusion, a construct, a fantasy. This is what inspired me for this film.” HE
GOLDEN APRICOT DAILY DAY 7 | 13 JULY | 2019
6 REVIEWS
Shedding Your Skin
Two Feasts for the Eyes
Synonyms (Nadav Lapid, Israel, 2019). Yerevan Premieres. 13-7 20:30 Cinema Star.
The Saragossa Manuscript. 13-7 16:00 Moscow Cinema Blue Hall. How to Be Loved. 14-7 17:00 Moscow Cinema Red Hall.
At dawn, Yoav (played by rising star of European cinema Tom Mercer) walks down the foggy streets of Paris with nothing but his backpack on his shoulders. The young Israeli man has come here to leave behind his birth country. He opens a random door with a key hidden under the mat and enters a luxurious but empty apartment. The best spot to lie down in this bed-less place is the bathtub. That’s how, in the very first scenes of Synonyms, we see this young man nude, displaying a classically beautiful and refined body like Michelangelo’s David. Yet after waking up to discover his backpack and sleeping bag gone, Yoav more closely resembles David’s Marat, as he nearly freezes to death in the tub. Luckily, his upper-class neighbors – elegant, rich and noble Emil and his flirty girlfriend Caroline – come to his aid. Both instantly take a liking to the young man and help him get established in Paris, providing him with the expensive trimmings of luxury life. Yoav will wear the mustard yellow coat Emil gives him for the rest of the film, a symbol of rebirth, of shedding your skin – exactly the reason why he came to Paris. Yoav wants to become French and his first step is refus-
ing to utter a single word in Hebrew, even though he hasn’t learnt French yet and has to make do with a small traveler’s dictionary. Director Nadav Lapid, who won the Golden Bear for Synonyms at last February’s Berlin film festival, has created an autobiographical ode, a confession by a man fleeing his national identity, a diary of an escapist vigorously blabbering synonyms. Every detail pokes fun at his situation, turning it inside out and exposing the most
intimate and personal elements. But Lapid also complicates Yoav’s simplistic desire for change. At a certain point, we see a group of Jews wearing kippahs on the Parisian subway. One of them sings the Israeli national anthem as he provocatively stares into the eyes of the tolerant and silent Europeans opposite him. Like little metal balls, West and East collide, touching for a brief second before once again splitting apart to their own extremes. DM
people he’s talking to often looking directly into the camera, only to then see him walk into frame himself. This same move is also at the heart of the remarkable and infamous opening sequence of Reygadas’s second film Battle in Heaven (2005), again focusing on one unusual relationship to tell a story of a much grander scale – in this case a portrait of the entire nation of Mexico. In that opening scene a beautiful young girl fellates a pudgy older man. At first the camera circles the two, giving an objective view of the proceedings, stripping away any sensuality the sexual acts might have had. Then, in one fluid movement, the camera approaches the girl, ending in a close-up of her eyes looking directly at us. Objectivity is shattered as a single tear rolls from her eye. Before Our Times, Reygadas already upped the personal nature of his films with his fourth feature Light After Darkness (2012). The story, as far
as there is one, revolves around Juan, who suffers some kind of psychological crisis after he moves to the countryside with his wife and young children. While the film’s protagonists are played by actors, its heady mix of dreamlike imagery undoubtedly find their roots in Reygadas’s own experiences. In Reygadas’s cinema, the objectivity of the camera apparatus continually clashes with the subjectivity of the artist’s inner vision. The two are not in opposition, but rather inform and strengthen each other, becoming part of a unified hole in the final works. Similarly, Reygadas continually reminds us that simplistic dichotomies are useless if we want to capture life’s complexity. In his films, seemingly opposed elements melt together and become one and the same: the personal and the universal; objectivity and subjectivity; man and woman; beauty and ugliness; human and animal; city and countryside; life and death; the humdrum and the sublime. JBH
For several years in the mid-1970s Żuławski (who rose to international fame with Possession in 1981) shot in various awe-inspiring but highly demanding outdoor locations to capture the environment of a habitable but savage planet. But after years of filming, communist officials clamped down on this highly ambitious, transgressive and explicit project. A little over ten years later Żuławski finally reclaimed the cinema screens with this baffling work of a mad genius. On the Silver Globe is unlike any other science fiction film out there. It’s an intensely rich and
varied work that deals with a post-apocalyptic scenario in which a group of astronauts land on a new planet. Time and nature play by different rules here, so over the course of their brief lifetimes these astronauts give birth to a rapidly growing civilization that in its prime is already vast enough that separate, competing religious factions have formed. Żuławski portrays these new inhabitants as violent and vermin-like savages that are prone to fascism and patriarchal suppression. References to the totalitarian Soviet state (and its capitalist and Nazi enemies) are easy to discern. When the indigenous beings of this planet, terrifying bird-like creatures named Sherns, invade, these somewhat simpler analogies for planet earth explode into a revolutionary kind of war film boasting staggering cinematography, macabre costume design and incredible mise-en-scène. Describing all this madness in such a small frame is simply impossible, but experiencing it restored on the big screen is highly recommended. HE
Capturing the Complexity of Life Japan. 14-7 19:00 Moscow Cinema Red Hall. Battle in Heaven. 13-7 19:30 Moscow Cinema Blue Hall. Light After Darkness. 13-7 18:00 Cinema Star. When Carlos Reygadas decided to star in his latest film Our Times himself, and to have his own family play his screen family, some critics interpreted it as a move towards autobiography, even going so far as to call the film a vanity project. But in fact, it’s simply the latest iteration of the intermingling of subjective and objective that has been central to Reygadas’ cinema all along, as becomes evident in the three films by the director screening at GAIFF this weekend. It’s already there in his debut feature Japan (2002). At its core, the film’s story is simple: a painter from the city travels to a remote village planning to kill himself, but he finds a new lust for life through an encounter with a local elderly woman. The complexity is in the way this story is told, incorporating grand themes like religion and death within the overwhelming widescreenimagery. From the very first scenes, Reygadas shatters the barriers between subjective and objective. We are repeatedly presented with shots from the protagonist’s point of view, with the
Japan
Apocalyptic Visions of a Mad Genius On the Silver Globe (Andrzej Żuławski, Poland, 1988). Twisted Apricot. 14-7 21:30 Moscow Cinema Red Hall. One of the most crushing films about war and dictatorship also turned into a battle of a lifetime to make itself. In the opening voice-over of On the Silver Globe (1988), the late filmmaker Andrzej Żuławski (1940-2016) even proclaims that his film was “murdered”. According to its creator, we’re only getting “a shred of a film”. The Ukrainian-born, Polish-based director is referring to the troubling production of this science fiction epic about the rise of a new, brutally violent civilization on a planet some humans fled to as a replacement of a decaying earth.
The final festival weekend still offers two chances to visit the strange and wonderful cinematic universe of Polish film director Wojciech Has, with screenings of The Saragossa Manuscript (1964) and How to Be Loved (1963) within the In Focus: Poland program. The first film, a three-hour epic based on the 1815 novel The Manuscript Found in Saragossa, presents viewers with a labyrinth of intertwining stories embedded within the travel diary of a Belgian army captain trying to make his way through the Sierra Morena mountains during the Napoleonic Wars. Filled to the brim with richly adorned and densely populated sets to feast your eyes on, the film offers an intriguing enigma of narration and perspective. The narrative structure of How to Be Loved, which Has finished just one year earlier, is more straightforward. A popular radio actress on her first ever plane trip reminisces about her experiences during the war years while drowning her fear of flying in hard liquor and observing her travel companions with a rather cynical eye. Much of that cynicism can be traced back to events which we see unfold in flashbacks to her younger years, when she was a theater actress. With her budding career cut short by the German occupation, she takes up a job as a waitress. Soon after, an admired senior actor – the Hamlet to her Ophelia in the play that never made it to the stage because war broke out – is accused of murdering a collaborating colleague and she offers him a hiding place. For the entire duration of the war they live together in her apartment, demanding considerable sacrifices on her part. She does it for love, but the vain actor, deprived of his audience, reproaches her for keeping him hostage. Though very different in style and genre, this film too is beautifully shot on meticulously dressed sets, which are ornate in the flashbacks and sterile in the plane scenes. And with the alcoholic progression putting a slant on the entire narration, there might be another riddle to untangle in this story about the human need for love. SK
Enter a Twisted Mind The Wolf House (Cristóbal León, Joaquin Cociña, Chili, 2018). Twisted Apricot. 13-7 21:30 Moscow Cinema Blue Hall. In an eclectic mixture of animation styles, The Wolf House tells the story of a young woman named Maria who flees a colony of German immigrants in Chile and finds refuge in an abandoned house. Through her eerily soft-spoken, incoherent narration which incorporates notions of Christianity as well as more extravagant beliefs, it quickly becomes clear that the colony she grew up in is in fact a religious cult. Dazzling animation techniques continually transform both Maria and her surroundings, and serve as a beautiful device to enter Maria’s twisted mind. The wolf she feels hunted by might well be a predator of an entirely different nature. Two piglets that live in the house become Maria’s playmates, before she converts them into human children whom she gives names, clothes and, as she states herself, “dignity.” It is one of many hints to the origins of this wonderfully weird horror story, which was inspired by actual events from recent history at the infamous Colonia Dignidad. Throughout its dark history, this isolated agricultural community founded by former Nazis was the location of weapons trade, child abuse and a torture camp under Pinochet. By creating a universe of endless transmutations, both in the visuals and the story, The Wolf House successfully manages to simulate a feeling of being brainwashed. A remarkable achievement, that finally becomes an illustration on how evil perpetuates itself. SK
GOLDEN APRICOT DAILY 2019 | 13 JULY | DAY 7
INTERVIEWS 7
‘In war, everyone is a victim’
Summer in the City
In Winter After Winter, Chinese director Xing Jian tells an intimate family story against a grand historical background, showing a relatively unknown side of World War II. Originally, Xing Jian had situated the story of his second feature film Winter After Winter in the present. However, when the censors balked at his story, which begins with an old man’s increasingly desperate attempts to have one of his sons impregnate his daughter-in-law to secure his bloodline, the director decided to move the story to the past. To the late stages of World War II, to be precise, in Manchuria, now a region in China but at that time a puppet-state under Japanese control. It’s a part of history that has seldom been portrayed on film, and which is largely unknown to Western audiences. “Even in China most people are unfamiliar with this history, and the Japanese actors in my film didn’t know about it either”, Xing says. “There’s two parts to it: in 1931, Japanese forces invaded Manchuria, and then in 1945 the Russians took over. They forced out the Japanese invaders, but they did a lot of damage to Manchuria as well.”
The film’s astounding visual style, filmed in black-and-white and with many scenes in singletake shots, was inspired directly by the historical setting, Xing says. “What little is known about this era, is always politically colored. I wanted to give a more objective view. In war, everyone is a victim. There’s no good or bad and there’s always consequences for everyone involved. We wanted to emphasize the realism of both of the historical background and the family drama. That’s why we used a lot of long takes and not a lot of editing, because I didn’t want it to feel like a story.”
While it was a late addition to the story, the historical background colors everything in the film, giving added significance to the central family dynamics. “The name of the daughterin-law, Kun, means ‘land’ in Chinese”, Xing explains. “She’s something more than just a woman – she represents the land of China. Following that line, her husband and his two younger brothers are the invaders that came into China. She has to accept them, or even in some way embrace them, even though they are breaking her.” JBH
of my son’s films, and my younger child is filming his first fiction film at the moment.” Although Synonyms is the first of his son’s films where Lapid is credited as the co-writer, he has always collaborated on his screenplays as a script editor. “It goes both ways, he also reads
the drafts of my books. We discuss each other’s work all the time, and Era was part of that too. Nadav is very confident, he knows what his abilities are, and we complement each other. I think more about the plot, Nadav is more abstract.” Like most of his son’s films, Lapid says Synonyms found its basis in Nadav Lapid’s own biography. “The film is based on things that happened to him in Paris, after he had served in the Israeli army and had studied philosophy and history and suddenly decided that he wanted to be a film director. We worked together on that part of the script, but a short story that I wrote before also made its way into it.” Making the film together also gave Lapid some new insight into his son. “When he left I didn’t know that Nadav never wanted to come back. Even while working on the script I didn’t get that. Only when we had our first press conference in Berlin, I came to understand how much he’d really meant it. I’m not sure this was the right way to learn about this, although it’s not so bad either. We don’t always tell each oth-
‘If you’re successful you can be critical’ Together with his eldest son Nadav, Haim Lapid wrote the screenplay of Golden Bearwinner Synonyms. In Yerevan he spoke about that film and about working together as a “cinema family”. Although Haim Lapid is most known as a writer, he has always had one leg in literature and the other in cinema, he says, and not just because his oldest son Nadav is a film director. “My entire family is a cinema family: my wife Era, who passed away recently, was a film editor and has edited all
The Golden Apricot film festival is participating in the exhibition City of Tomorrow with three programs of short films on architecture. The exhibition, organized by the Goethe Institute, opened in Yerevan this week and will travel on to Minsk, Moscow, Kiev, Novosibirsk and Tbilisi later in 2019 and 2020. It is focused on the life and afterlife of Soviet cities and their architecture. Today’s program includes 16 District, 16 Floors, 16 People (Tatevik Vardanyan, Armenia, 2018) and Monument (Igor Grubic, Croatia, 2015). Tomorrow’s final program includes Facade Color: Blue (Oleksiy Radinski, Ukraine, 2019), Architects (Vilen Zakharyan, Armenia, 1976), Hypercrisis (Josef Dabernig, Austria, 2011) and Impulse (Vardan Danielyan, Armenia, 2018). 16:00 National Museum-Institute of Ar chitecture (3 Vazgen Sargsyan Str.)
And the Winners Are... …a well-guarded secret until tonight’s Closing Ceremony. Some of the winning films will be screened once more on Sunday. See tomorrow’s Daily to find out who will be taking home this year’s awards! 19:00 Moscow Cinema (by invitation)
er everything. When the filming in Paris started, my wife was already very ill, but we didn’t tell Nadav because he wouldn’t have been able to shoot the film. After that he came to Israel and Era still edited 90% of the film.” Synonyms stirred up quite some controversy in Israel, but the filmmakers were prepared for that. “It was actually less then we expected, for several reasons. First of all when people really see the film it’s much more complex than simply being pro or against Israel. It’s also very much against France in a way. It’s the perspective of anyone coming to a strange place. And secondly, as the film is such a success, Israel is also very proud. If you’re successful you can criticize a little bit.” To heighten the differences between the two cultures, the film plays with extremes. “I believe that even though the truth often lies in the middle, you can’t arrive at the truth of the matter by staying in the middle all the time. You can come to the truth by being very extreme to both sides. It gives a lot of power to the film.” SK
More festive than ever The sixteenth edition of GAIFF is almost coming to a close. We look back with the festival’s new general director Hasmik Hovhannisyan and program director Karen Avetisyan, as well as GAIFF Pro head Melik Karapetyan, to compare their expectations with the end results. Looking back on her first edition as the festival’s general director, Hasmik Hovhannisyan is excited. “Even though we implemented many changes, everything went quite smoothly. One of the changes I’m most proud of is that we could revive the Open Air Screenings. This great addition to the festival will definitely be back next year.” Another big change was a new process behind the competition selection. Program director Karen Avetisyan notes that putting both documentary and fiction films in a single competition has paid off: “It gave the program a great variety, which we will continue to strive for, not only in the main competition but also in the new Regional Panorama and the relaunched Short Film Competition. That last one is especially important for us. Unfortunately, not many
Hasmik Hovhannisyan
Karen Avetisyan
Melik Karapetyan
high quality feature films are made our region, so it’s important for us to support and celebrate younger makers that can showcase their talents in exciting short films.” Melik Karapetyan can wholeheartedly agree on these points. As the supervisor of GAIFF Pro he has made progress in the professional section of the festival, which was introduced under this banner last year. “This year we had almost fifty applicants from four countries”, he explains. “This higher number of applications also meant
we had access to more high-quality projects.” Karapetyan is proud that despite the modest budget available for GAIFF Pro, he and his team were able to offer a varied professional program fostering many promising new talents. His goal now, as it is for Hovhannisyan and Avetisyan, is to find a more structural basis for the initiatives implemented this year. “If we want to become more visible as a festival and a market, we need to keep this up for many following years.” Hovhannisyan is motivated to do
just that. “We want to keep many of the new changes, but we certainly also want to tweak them and make them even better. We’re collecting valuable feedback from the audience and the professionals who have visited the festival. Ultimately I can’t wait to see the festival grow even more. We could already feel it this year: with more merchandise and more volunteers we were a visible part of the city. To me it felt more festive than ever. We want to keep that up as long as we can.” HE
GOLDEN APRICOT DAILY DAY 7 | 13 JULY | 2019
8 Ðàì²Ü²ìàðܺð
Your journey to where the east meets the west
GRAND HOTEL YEREVAN
Food, est. 800 B.C. Tel.: +374 10 59 16 00 Email: marketing@grandhotelyerevan.com
Yerevan | Dilijan | Moscow 10 Pushkin T.: +374 10 561 354
GOVERNMENT SUPPORT
GENERAL PARTNERS
6 Sayat Nova T.: +374 60 655 080
2/6, bld.13 Romanov T.: +7 495 782 19 98
INTERNATIONAL PARTNERS
PARTNER HOTELS
PARTNERS
GASTRONOMY PARTNERS
INFORMATION AND MEDIA PARTNERS PARTNER CINEMAS
PAYMENT PARTNER
LOGO AND DESIGN BY