Transparant#68

PB- PP B-

BELGIE(N) - BELGIQUE

68

nr

Driemaandelijks tijdschrift van Graffiti vzw januari – februari – maart 2017 • zestiende jaargang nr. 68 • v.u. Peter Bosschaert • Dampoortstraat 84 9000 Gent • Afgiftekantoor 9000 Gent X • P2A6209

voorwoord

|

voorwoord

2

Get up. Stand up.

Zo’n week geleden ging ik naar de presentatie van Dyab Abou Jahjah’s nieuwe boek Pleidooi voor Radicalisering. Aangekomen aan de Centrale stonden de leden van Voorpost klaar om hun grieven te scanderen: “Jahjah buiten”, “Jahjah extremist”. Ik moest me een weg wurmen tussen hun geloei met de nodige boze blikken dat ik deze boekpresentatie bijwoonde.

Het was een aangename boekpresentatie met voldoende uitdagende vragen en gemotiveerde antwoorden, afgewisseld met intermezzo’s van de Gents/Turkse rapper Fatih. Ik kende Dyab Abou Jahjah niet goed. Ik kende hem louter van de gecontesteerde AEL en herinnerde me “de rellen” in Antwerpen destijds. De titel van zijn nieuwe boek Pleidooi voor Radicalisering dekt de lading op een eigenzinnige manier. En dat wat ik me herinnerde van de media over de AEL kwam in een nieuw daglicht te staan. Jahjah geeft in dit boek een overzicht van de verschillende vormen van radicalisering, hij spreekt over destructieve en constructieve radicalisering. Bij dat eerste kunnen we ons al een beeld vormen, bij dat laatste grijpt hij terug naar voorbeelden uit Mei ’68 onder andere. Hij sloot af met het toelichten van zijn nieuwe verzetsbeweging Movement X. Met de nodige portie vraagstukken en denkwerk keerde ik voldaan naar huis. Maar ik kon me niet ontdoen van de oppositie tussen beide partijen die avond. De Voorposters aan de ingang, en Jahjah (en het publiek) binnen. Beiden radicale groepen, maar dan met een totaal andere kijk op de zaken.

Voorpost is een organisatie die staat voor Heel-Nederlands – daarmee willen ze de Nederlanden weer verenigen en de eigen belangen verenigen van een volk dat één is omdat het Nederlands spreekt. Aan de andere kant Movement X, die de belangen van een superdiverse samenleving verdedigt en strijd levert op drie terreinen: sociale gelijkheid, gendergelijkheid en antiracisme. We polariseren steeds meer. Met de economische crisis als motor. De ene vindt heil in het teruggrijpen naar natie-ideeën en protectionistische maatregels voor die originele groep, het volk. De andere maakt nieuwe groepen, of wil de idee van groepen aan banden leggen, wil een nieuw model introduceren.

Populisme komt van het Latijnse woord populus, wat ‘volk’ betekent. Het populisme is een vorm van discours, en niet echt een ideologie op zich: het gebruikt ‘een volk’ als argument om aan belang te winnen. In deze Transparant nemen we dat discours onder de loep. Overal horen we populisten roepen: “Frexit”, “Brexit”, “Nexit”, “America First” en tegenstromen terugroepen. Wat denkt de nieuwe generatie? Hoe zit het bij ons? Voel je je heel-Nederlands? Of gewoon Vlaming? Belg of Europeaan? Kosmopoliet? Wie hoort hier thuis? En wie moet buiten?

Dit is ook de laatste Transparant, vormgegeven door onze bink Sander Belmans, het einde van een glorieuze era, en vandaar een grote, dikke, vette merci, Sander! Veel succes met je verdere carrière!

Liefs, Stefaan

21

9

inhoud

5 4

Kunst als katalysator

5

Anne-Lien Janssens

9

Graffiti vzw

Fabian Van Haelst

In gesprek met Ellen Theite

Youthwork@Pride

16

Claudia vraagt er om

18

Streetart Londen

21

Zeiken en meer gezeik

24

Graffiti vzw

Claudia Callebaut

Wietse Van Daele

Stefaan Willems

|

14

Silke Vermassen

inhoud

I have a sign

3

Sticky Fingers

colofon Redactie Claudia Callebaut, Fabian Van Haelst, Silke Vermassen, Ellen Theite, Wietse Vandaele, Stefaan Willems Fotografie Sander Belmans, Claudia Callebaut, Fabian Van Haelst, Ellen Theite, Wietse Vandaele Illustratie Stefaan Willems, Sander Belmans Eindredactie Stefaan Willems, Ellen Theite Vormgeving Sander Belmans Druk Druk in de Weer Verantwoordelijk uitgever Peter Bosschaert

4 sticky fingers

| Foto Š CORLAZZOLI (corlazzoli.be)

Zin in een internationaal graffitiproject? Waag je kans en schrijf je in voor , een uitwisseling van jonge graffiteurs tussen BelgiĂŤ en Nederland in de zomer van 2017.

Stuur een mailtje naar wietse@graffitivzw.be

|

Tekst en foto’s: Fabian Van Haelst

kunst als katalysator

Kunst als Katalysator

5

Kunst en sociaal engagement: kunnen beide zich met elkaar verzoenen? In de Westerse kunstgeschiedenis zien we hoe kunst zich lange tijd vormelijk ontwikkelde. Stromingen zoals het impressionisme, het expressionisme of het surrealisme zeggen veel over de manier van schilderen, de techniek achter het kunstwerk.

Maar kan kunst ook sociaal mobiliseren? Kan kunst een middel zijn om een politiek, economisch of religieus bestel aan te klagen? In dit artikel nemen we het werk van de ZuidAmerikaanse schilder Domingo Huaman PeĂąalosa onder de loep.

Hij trok met zijn kunstwerken ten strijde tegen de dictatuur van president Alberto Fujimori in zijn land.

Populisme

Spijtig genoeg zijn er in onze Westerse wereld nog maar weinig artiesten die via hun creativiteit zulke boodschappen verkondigen of met hun werk een reactie uitlokken bij het volk.

|

kunst als katalysator

6

Populisten gebruiken een bijzondere stijl om in naam van het volk te spreken. Zij plaatsen het volk centraal in hun discours. Dat discours beroept zich voornamelijk op gemeenschappelijke emoties onder het volk. Ze vergroten gevoelens van angst uit, en wakkeren het gevoel van een eigen identiteit aan.

Hoewel ze in naam van het volk spreken, verdedigen ze meestal een elite door het volk te misbruiken. Vaak groeien populisten uit tot dictators.

De bekendste en meest actuele populist heeft een heel eigen stijl en is fan van de allernieuwste sociale media. Bepaalde continenten kennen een lange tra­ ditie in populisten. Latijns-Amerika is de ideale testplaats voor populisten, ze rijzen er als paddenstoelen uit de grond. In Peru, bijvoorbeeld, was Alberto Fujimori president van 1990 tot ongeveer 2000.

Hij groeide uit van populist tot rasecht dictator.

Derde wet van Newton Eén van de basiswetten uit de exacte wetenschappen stelt dat actie altijd een reactie uitlokt. Zo is het ook in het alledaagse leven, hoewel dat in ideale omstandigheden geen wetenschappelijk gecontroleerd experiment is. Kunst kan een mogelijke reactie op een politiek bestel zijn. Kunst heeft als voordeel een boodschap op een andere manier vorm te geven, meer poëtisch en beeldend bijvoorbeeld.

Laat dat net haar kracht zijn. Als reactie op de dictatuur van Fujimori popte onder andere de kleine paddenstoel Domingo Huaman Peñalosa uit de

grond. Peñalosa is een filosoof die zich in de eerste plaats met theater bezighield. Op latere leeftijd begon hij ook muurschilderingen te maken in een typische latinostijl. Bij ons staat deze stijl bekend als Mexicaans, waarbij ze met handen en vingers de muren beschilderen.

Kunst en sociaal engagement Peñalosa was geobsedeerd door sociale rechten, de kloof tussen rijk en arm. Als tegenreactie op Fujimori, schilderde hij de president met bebloede handen op een muur in de hoofdstad Lima. Daarna vluchtte hij onmiddellijk naar België omwille van de ‘heilige’ vrije meningsuiting in ons klein landje (in hoeverre deze heiligheid nog bestaat bij ons is een andere vraag). Hier aangekomen in België heeft hij zoals iedere vluchteling politiek asiel aangevraagd, maar zoals weinigen gekregen.

Peñalosa was een politiek vluchteling. Hij heeft zijn hele traject in asielcentrum het Klein Kasteeltje in Brussel afgelegd.

7 kunst als katalysator

|

|

kunst als katalysator

8

Peñolosa’s erfenis in het Klein Kasteeltje Peñalosa liet tijdens zijn verblijf één van zijn mooiste werken, getiteld Los Murales de la Humanidad, in het Klein Kasteeltje na. In dit schilderij vergelijkt hij de Latijns-Amerikaanse en de Westerse visie op de mensheid met thema’s zoals godsdienst, sociaal onrecht, wetenschap en het ontstaan van de mensheid. De muurschildering bevindt zich op de drie verdiepingen van de centrale trappenhal.

De twee andere trappenhallen beschilderde hij met taferelen over syndicalisme, taferelen die hij haalde uit zijn observaties van de Belgische samenleving.

Spijtig genoeg zijn er in onze Westerse wereld nog maar weinig artiesten die via hun creativiteit zulke boodschappen verkondigen of met hun werk een reactie uitlokken bij het volk.

De schilderijen kan je bezichtigen in de trappenhallen van het Klein Kasteeltje, maar hun dagen zijn geteld. Haast je als je de werken nog wil zien! Want in 2018 wordt het Klein Kasteeltje hoogstwaarschijnlijk met de grond gelijk gemaakt, en daarbij ook de taferelen van Peñalosa (helaas ook hier snoeren populisten het volk de mond door in alle mogelijke budgetten te snoeien die zogezegd “enkel door profiteurs gebruikt worden” – om dan toch maar op een populistische toon te eindigen).

Kunst heeft als voordeel een boodschap op een andere manier vorm te geven, meer poëtisch en beeldend bijvoorbeeld.

Laat dat net haar kracht zijn.

Conclusie Ook wij hebben onze portie populisme al gehad hier in Europa. De beruchtste – de man met het snorretje – leidde tot een cinematografisch hoogtepunt van die andere man met het snorretje. Hij maakte vrij sociaal geïnspireerde films zoals Modern Times, waarmee hij opkwam voor de arbeiders tijdens de industriële revolutie. Met The Great Dictator, een satire op de toenmalige dictator Adolf Hitler, brak hij met zijn traditie in stomme films. Het is zijn eerste gesproken film die ondanks de nieuwe technologie de ‘Chaplinstijl’ voor 100% bezit. Zo zie je maar, kunst en sociaal engagement kunnen best hand in hand gaan.

In gesprek met Anne-Lien Tekst en foto’s: Ellen Theite

9 in gesprek met anne-lien

|

Anne-Lien (25) heeft een ganse dierentuin in zich.

Van horoscoop is ze kreeft.

Bij haar thuis spelen twee katten en een sloddervos de hoofdrol. Op Graffiti vzw is ze een duizendpoot.

Zelf omschrijft ze zich als een Belgische Husky.

Benieuwd waarom? Ik ook!

Een Belgische Husky?

Welja. Ik droom ervan om verre reizen te maken en de wereld af te schuimen. Maar tegelijkertijd ben ik verliefd op België. België heeft zoveel schone kantjes, dat ik eigenlijk eerst die plekjes wil ontdekken voor ik de wijde wereld in trek! Dus ja, een Belgische mus.

En die Husky dan?

|

in gesprek met anne-lien

10

Ooh, dat weet ik eigenlijk niet. Da’s een schone hond! Vind je niet? Misschien ben ik toch eerder een rat. Ratten zijn graag in de buurt van mensen. Ook ik ben niet zo graag alleen en omring me het liefst met mensen. Mijn kamer heeft bovendien de allures van een warm holletje, waar ik me regelmatig in terugtrek om me af te schermen van de buitenwereld. En, mijn kat Leyla, heeft een beetje het snuitje van een rat.

Ok, een Belgische rat dan.

Maar toch ook een beetje Husky; een liefdevolle hond die zich makkelijk aanpast. Dat laatste merk ik vooral in mijn werk en begeleiding van groepen.

Soms kan ik zeer snel meegaan in het groepsgebeuren en me helemaal smijten, waardoor het moeilijk is om mijn grenzen te stellen. En een husky is een zwerver. Ik durf wel eens doelloos ergens aan beginnen, zonder er over na te denken. Zomaar…

Anne-Lien, je bent afgestudeerd als sociaal werker. Mag ik daaruit concluderen dat je sociaal geëngageerd bent?

Absoluut! Voor ik sociaal werk studeerde, deed ik communicatiewetenschappen en daarna kunstwetenschappen aan de universiteit. Ik vatte deze studies aan om een kritische kijk te ontwikkelen

Ik heb bijvoorbeeld eens een week gelogeerd in de bomen op de Keizerlei in Antwerpen omdat ik niet akkoord ging met het feit dat de bomen gekapt zouden worden

11 in gesprek met anne-lien

|

op de veranderende samenleving. Ik kwam van de kunsthumaniora, wist van niks en wilde hier en daar wat materies diepgaander bestuderen.

Al snel bleken deze richtingen te theoretisch voor mij, en was ik ook te veel met theater zelf bezig, waardoor ik helaas niet veel in de les ben geraakt.

Mijn sociaal engagement kreeg pas echt vorm toen ik vrijwilliger werd bij Vrede vzw.

|

in gesprek met anne-lien

12

Wat is je meest memorabele onderneming bij Vrede vzw?

Vrede organiseert jaarlijks Eye on Palestine: een filmfestival met de focus op de problematiek en het leven in Palestina. Na het zien van verschillende films groeide mijn interesse en besloot ik om mee te gaan op inleefreis naar Palestina. De ervaring in Palestina was een mind opener. Alleen al bij aankomst zat ik zes uur vast in de luchthaven in Tel-Aviv omdat ik samen reisde met een meisje met een Arabische achternaam. Dat is toch niet normaal? En de levensomstandigheden die we gezien hebben in Palestina waren alles behalve menswaardig. Elke dag moeten duizenden Palestijnen via checkpoints naar hun werk en staan uren in de rij aan te schuiven. Pure pesterij. Want toen wij – toeristen – daar aankwamen vloog de rij plots vooruit!? Israël is een vooruitstrevend land op vlak van verschillende maatschappelijke kwesties, zoals bijvoorbeeld holebirechten. Maar aan de andere kant sluiten ze wel een bevolking uit waarbij ze zich baseren op de feiten van de Holocaust gedurende Wereldoorlog Twee om een land in te nemen. Palestijnen hebben zo goed als geen rechten meer, hebben amper werk, worden op vele plekken afgesloten van water en voedselvoorzieningen en zijn voor vele dagelijkse zaken afhankelijk van de Israëlische staat. Ze duwen het bestaansrecht van Palestina meer en meer achteruit en blijven verder gronden onteigenen om de Israëlische staat uit te bouwen. Sinds het aantreden van Trump, die de Israëlische kwestie openlijk steunt, gaat de situatie verder achteruit. Via mijn inleefreis probeerde ik vat te krijgen op situatie daar. Zo kon ik hier mensen op een correcte manier inlichten over de Palestijnse kwestie.

Daarnaast nam je af en toe ook een actievere houding aan. Niet?

Ja. Ik was ook vrijwilliger bij Vredesactie en stond vaak mee op de barricades. Ik heb bijvoorbeeld eens een week gelogeerd in de bomen op de Keizerlei in Antwerpen omdat ik niet akkoord ging met het feit dat de bomen gekapt zouden worden. Die bomen

waren helemaal niet zo oud en moesten weg “uit veiligheid voor de toeristen”, omdat hun bladeren op de terrassen vielen. Daarnaast nam ik deel aan verschillende bomspotting-acties tegen de aanwezigheid van kernwapens op Kleine Brogel. Het doel van die acties was voornamelijk om in de media te komen en zo te tonen dat we niet akkoord gingen met bepaalde maatschappelijke kwesties.

Het valt me op dat je altijd in het verleden spreekt. Is je activisme iets van ‘toen je nog jong en onbezonnen’ was?

Wel, de liefde koelde geleidelijk aan af. Ik liep in die periode stage bij de Vieze Gasten, een sociale theaterorganisatie, en ik vond mezelf veel meer terug in hun manier van werken. Het activisme voelde te abstract aan, zonder effectief resultaat.

Voor hun producties vertrekken de Vieze Gasten vanuit de ideeën en gevoelens die de buurtbewoners aanbrengen en werken samen met hen theaterstukken uit. Of ze ondersteunen jongeren op zoek naar een platform en rijken hen via de bühne de luidspreker aan.

En theater, da’s nu eenmaal ook je grote passie.

Inderdaad! Ik studeerde woordkunstdrama aan de Kunsthumaniora in Brussel en sloot me tijdens mijn hogere studies aan bij het theatercollectief

Zijn er nog zo van die dingen die je gelukkig maken?

De natuur! Niets heerlijker dan eens met je handen in de aarde te wroeten, of zien hoe een klein zaadje een gigantisch grote wortel wordt met een mooie kruin erop. Da’s echt fantastisch. Ik denk dat ik steeds daarnaar op zoek ben in alles wat ik doe; kleine mooie dingen tot leven laten komen. Sta me toe dat ik een anekdote vertel. Tijdens mijn werk als opvoeder in een opvangcentrum was ik in contact met een vijftienjarige jongen die het moeilijk had op school. Hij was ook wat afstandelijk en verlegen en niemand kon echt een band met hem opbouwen. Op een gegeven moment stel ik hem voor om af en toe samen te lezen. En sessie per sessie bloeide die jongen helemaal open. Eerst naar mij toe en geleidelijk aan naar andere jongens in het centrum.

Om af te ronden, waar kijk je de komende maanden hard naar uit?

|

Veldhuis is ondertussen ontbonden, iedereen is een andere richting uitgegaan. Maar! Tegenwoordig kan ik mijn passie voor theater kwijt als vrijwilliger bij Graffiti vzw! Via theatertechnieken probeer ik de groep waarvoor ik sta los te krijgen.

Dat ze even afstand kunnen nemen van alles en hun fantasie de vrij loop laten gaan. Als ik zie hoe de kinderen zichzelf geven of uiten, word ik daar gelukkig van.

in gesprek met anne-lien

Kan ik je ergens aan het werk zien?

Dan wensen we je daar alle succes bij…

13

Veldhuis. Vaak vertrokken we vanuit maatschappelijke thema’s die ons persoonlijk aanbelangden.

We waren niet zomaar een collectief, we waren een hechte groep. Tijdens het maken van ons eerste stuk Trachten sliepen we een maand in de oude DAF-garage aan Dok Noord. Overdag repeteerden we uren aan een stuk en daarna kookten we samen, kuisten het gebouw op en bouwden, natuurlijk, verschillende feestjes. Het samenleven was zeer intens. Voor het maken van het theaterstuk hadden we een klein bedrag gekregen van Stad Gent. We maakten beeldend theater waar amper woorden aan te pas kwamen. De repetities duurden soms tot in de vroege uurtjes. We hebben die oude garage een nieuwe ziel kunnen geven. Ondertussen is de gagarage al gesloopt. Naast de garage woonde nog een oud vrouwtje, de conciërge. Ik vraag me af wat er van haar geworden is. Telkens als ik aan dat gebouw passeerde, kreeg ik een krop in mijn keel.

Mijn kat Leyla groot zien worden, daar geniet ik mateloos van. Wat sportiever worden, al is dat momenteel nog een groot obstakel voor mij. Werk vinden en heel graag terug binnen het vluchtelingenwerk. En, werken aan het theaterproject dat ik onder begeleiding van Graffiti vzw uit de grond stamp!

| i have a sign

14

I have a sign tekst, Vormgeving en Beeldkeuze: Silke vermassen

In België gaat het woord ‘staken’ gepaard met veel gezucht. Alweer geen treinen die dag, afgesloten wegen of leerkrachten die er de brui aan geven. Nu ja, het zal wel voor de goeie zaak zijn. Niets belet je om even mee te protesteren. Geen inspiratie voor een origineel protestbord? Nu wel!

15 i have a sign

|

16 youthwork@pride

|

WHY WE 2B PROU Gay Pride ontstond in de jaren ifeszestig in New York als een man ten tatie die opkomt voor gelijke rech . voor de holebitransgemeenschap Vandaag is het een internationaal in event dat deze rechten jaarlijks de kijker zet. Pride wordt georgani de seerd in verschillende steden over hele wereld.

Wanneer er uit het jeugdwerk initiatief komt van Wel Jong Niet Hetero om een landelijk project Youthwork@P ride te organiseren, springt Graffiti vzw op de kar. Enkele kritieken tegenover de Pride, zoals de commercialisering en depolitisering ervan, ten spijt, komt onze motivatie om deel te nemen uit de nood stom bij álle jongeren meer bewu wording te creëren over seksuele lijken diversiteit en gender. Het mag de of vandaag alle problemen van er baan zijn, dat is niet zo. Zolang de jongeren zijn die nog steeds ‘uit kast moeten komen’, dan is er een

htig probleem. Zolang roze meisjesac is en blauw voor jongens, is er een probleem. Tot zolang ‘homo’ en ‘lesbo’ (en alle varianten erop) rond len scho in n orde ldwo sche als gaan en in de vrijetijdsbesteding van . jongeren, hebben we een probleem e, Zolang er sprake is van homofobi ld transfobie en discriminatie of gewe tegenover LGBTQ, zijn er stappen we te ondernemen. En al zeker nu in de internationale gemeenschap het politieke retorieken horen over terugschroeven van rechten.

k@ Door deel te nemen aan Youthwor Pride geven we mee het signaal aan én vanuit het jeugdwerk om n in deze topics blijvend aan te hale e het maatschappelijk debat. Prid nent oppo een als zich lde ikke ontw of van ‘shame’ – zich verstoppen, de geijkte uitdrukking ‘in de kast zitten.’ In Graffiti vzw zijn we er steevast van overtuigd dat elke en jongere kans en recht moet hebb om zichzelf te uiten zoals hij of zij is, en dat dit essentieel is in de ontwikkeling van jongeren tot kritische burgers. Pride2017, wij stappen trots mee.

|

Stuur een mailtje: ans@weljongniethetero.be of bel: 09 335 41 87

youthwork@pride

t waarin Youthwork@Pride is een projec chten kra de s 15 jeugdwerkorganisatie ens de tijd n pe elo me bundelen en samen alle el do als t me i, me 20 Pride-mars op le sue sek r jongeren te sensibiliseren ove diversiteit en gender. ef van Wel Youthwork@Pride is een initiati ing met Jong Niet Hetero in samenwerk, Chiro, AFS Interculturele Programma’sOpen De Ambrassade, Formaat, FOS Kazou, KLJ, Scouting, Graffiti vzw, Karavaan,anderen, Krunsj, KSA, Scouts & Gidsen Vla Stampmedia en VDS. voorbereiding, Wil jij graag meehelpen aan de Pride zelf? Of de of wil je graag meelopen op r dit project? zoek je gewoon meer info ove

17

E NEED UD!

Claudia e Tekst en foto’s: Claudia Callebaut

Mag de privacy geschonden worden om veiligheidsredenen? Geven deze veiligheids­maatregelen (militairen op straat, camera’s in de publieke ruimte…) je effectief een veiliger gevoel?

Basten, 26 jaar

De aanwezigheid van camera’s, soldaten en politie geven mij op geen enkel ogenblik een veilig gevoel. In tegendeel, het maakt me paranoia en onrustig.

Politie en soldaten link ik meteen aan iets negatiefs, zoals geweld. Het lijkt of je in een danger zone belandt.

Het opgeven van privacy irriteert me enorm. De privacy-schennis gebeurt op tal van manieren. Zo nu en dan met ‘de strijd tegen het terrorisme’ als argument. Of nog beter, verbloemd als ‘voor de veiligheid en het geluk van iedereen’. Door het viseren van elk individu, zet je het individu zwaar onder druk en dat gaat niet gepaard met echt geluk. Ik vrees soms dat onze samenleving gaat evolueren naar een toestand waarin filosofische stromingen zoals utilitarisme en pragmatisme sterk naar voren komen. ‘Cyberpunk sci-fi came to life’

|

claudia vraagt er om

18

Mode-ontwerper voor Basstanie

Nicolas, 23 jaar

Student psychologie

Ik geloof dat het schenden van de privacy inderdaad mensenlevens kan redden, maar er is een grens die moet bewaakt worden. Er moeten duidelijke regels opgesteld worden. Het is een illusie dat controle over alles, alle misdaad of terreur kan voorkomen. We moeten eveneens inzetten op preventie. Anders blijft het dweilen met de kraan open.

a vraagt er om...

Laura, 26 jaar

Student psychologie

19 claudia vraagt er om

Meer repressie, extra militairen en zwaarder bewapende politiemensen op straat geven mij een vals gevoel van veiligheid. Het garandeert geen volledige tussenkomst bij een aanslag. Bovendien is het geen structurele oplossing.

Privacy inleveren ten behoeve van een groter veiligheidsgevoel is een schijnveiligheid. Sterker nog, minder privacy betekent voor mij minder veiligheid.

| Amelie, 23 jaar Sociaal werkster

Als Gentenaar kom ik weinig in contact met de extra veiligheidsmaatregelen, zoals legermannen die door de straten wandelen, waardoor dit mij minder bezighoudt. In Antwerpen, bijvoorbeeld, word ik hier wel mee geconfronteerd.

Ik merk dat dit vooral angstgevoelens opwekt. Het lijkt of ik in een gevaarlijke situatie terechtkom.

Op sociale media ben ik er wel attent op dat mijn privacy-instellingen goed ingesteld staan.

Claudia vraagt er nog steeds om...

Muriel, 23 jaar

|

claudia vraagt er om

20

Student muziekproductie Extra beveiliging op straat zie ik als een tactiek van politici om de verantwoordelijkheid van zich af te schuiven als er effectief iets gebeurt. Persoonlijk geeft het mij geen veiligheidsgevoel. Het wekt eerder argwaan op. Ik ben van mening dat ze een deel van het geld beter gebruiken om in te zetten op preventie.

Elien, 26 jaar

Opvoedster

Ik voel mij niet bepaald veiliger door camera’s op straat. Meestal herken je op de beelden niet onmiddellijk iemand omdat ze onduidelijk zijn. In vele gevallen zijn de daders zich ook bewust van de camera’s.

Toch vind ik het inzetten van deze middelen niet storend. Het is het proberen waard.

ZeZeiikkeenn enenm me eeer r gegezzeeiikk. .

Tekst en tekeningen: Stefaan Willems

21 zeiken en meer gezeik

CChhrroonniscish.ch.

GGeeeenn bbeehhaanndedlie ngling mo og m geelijlki.jk.

|

| zeiken en meer gezeik

22

23 zeiken en meer gezeik

|

Populisme. Niets nieuws onder de zon. Het komt van alle kanten. Van links, van rechts en boven en onder. Beter voorkomen dan genezen. Maar er is niet één sluitende diagnose voor populisme. Laat staan een behandeling om het tegen te gaan. Wat vast staat, is dat een populist in naam van ‘het volk’ spreekt. En een echte populist slaagt erin om heel veel bijval van dat volk te krijgen.

Julius Caesar en Adolf Hitler zijn twee bekende populisten.

Hoewel de geschiedenisboeken al honderd keer hun symptomen analyseerden in de hoop die extreme vorm van rechts populisme voor eens en altijd uit te roeien, lijkt er vandaag een (nieuwe?) variant de kop op te steken. Sterker nog, alleen al in het Westen kunnen we spreken van een epidemie: Bart De Wever, Geert Wilders, Marine Le Pen en Donald Trump. Elk lijden ze aan een andere variant van dezelfde ziekte, maar er zijn enkele raakvlakken onder de symptomen.

|

zeiken en meer gezeik

24

Het jeukt narcisme Een populist is niet schuw van de spiegel. De nodige dosis zelfliefde sterkt hem in zijn betoog. Er is een logische verklaring voor dit verschijnsel, want zeg nu zelf: hoe kun je aan populariteit winnen, als je niet eens in jezelf gelooft? Als je jezelf niet recht in de ogen kunt kijken? Nee, een populist gelooft overdreven sterk in zichzelf. Er is geen nuance.

De populist eist zijn waarheid als de absolute waarheid.

Narcisme is één van de hoofdsymptomen als het aankomt op meneer Trump. De goudgelokte, oudere man – altijd strak in het pak en in de entourage van zijn plastic barbie Melania – kan nogal eens fel uit de hoek komen als je hem bekritiseerd. Nog niet zo lang geleden zei Meryl Streep het even ongezouten op de uitreiking van haar award. Hollywoodactrice Meryl herinnerde haar mede-acteurs en ons allen publiekelijk op televisie aan de meest hartbrekende scene van 2016 – geen fictieve scene, maar recht uit de realiteit. Een scene waarin Trump een gehandicapte journalist nabootst omdat die journalist enkele prangende vragen stelt over Trumps visie op het leiden van de Verenigde Staten. Trump, in zijn gat gebeten door het vragenvuur, gekrenkt in zijn ego, ontwijkt het verhoor en gooit het op een platvloerse imitatie waarin hij de fysieke gebreken van de mindervalide journalist nabootst. Dat tafereel onthaalt zich op een grotesk gelach en gebrul van zijn immense aanhang. Het is aan zo een walgelijk plaatje dat we de grootorde van zijn narcisme leren kennen. We leren zijn narcisme nog beter kennen, wanneer hij op Twitter niet het betoog maar Meryl zelf aanvalt als “one of the most overrated actresses” van Hollywood. Ratio is niet aan de orde.

willen – de tegenpartij van Wilders. Om uiteindelijk bij de vraag te komen of er nu meer of minder Marrokanen in Nederland moeten wonen.

Dat soort retorieken berusten op simpele, heldere statements die constant herhaald worden. Ze worden kracht bijgezet door tekens. Zo startte in België N-VA voorzitter Bart De Wever tijdens de verkiezingen met het V-teken. V voor Verandering, V voor Vlaanderen. De kracht van verandering: de belofte aan de aanhang dat de tijd rijp is om drastisch het roer om te gooien.

Een koorts van retoriek Een ander symptoom: populisten kunnen het goed uitleggen. Aangedikt, bijgescherpt, met een dikke laag saus erover. Lucht in pakskes. Desnoods.

Ze kennen al de truken van de foor, van de ars retorica. Herhaling. Beeldspraak. Sloganesk.

“Make America Great Again. Make America Great Again. America First. America First.” Om bovenstaande narcist nog eens aan te halen. Maar hij is niet de enige die speelt met taal en spraakkunst. Nederlands oprichter van de Partij voor de Vrijheid, Geert Wilders, kan er ook wat van. Eén van zijn bekendere speeches is die van “minder, minder, minder.” De hele speech was heel bewust opgebouwd. Een eerste vraag was of het publiek meer of minder Europese Unie wil, gevolgd door de vraag of ze meer of minder Partij van de Arbeid

Aritmie door de xenofobie Populisten hebben nogal eens de neiging een Andere te creëren. Die Andere is per definitie slecht en ligt aan de basis van álle problemen. Zonder die Andere zou de boel nog goed draaien. Zij hebben het verpest. De economie draait slecht omdat die Anderen er zijn. Waarden en normen vervagen omdat die Anderen hun waarden en normen komen opdringen. Sowieso houdt de wereld van divisies.

Tot 1989 zag je nog mooi de bias tussen de communisten en de kapitalisten. Vanaf dan hebben we de map weer wat moeten hertekenen. Nu zijn het de Moslims. Ja, zij kwamen in getale afzakken naar Europa om hier hun Sharia op te dringen.

Zogezegd. Populisten vergroten dat graag uit.

Gevoelens van angst is één van de basismiddelen om een achterban op te bouwen: want zij durven het eindelijk eens te zeggen hoe de vork echt aan de steel zit. Over Moslims zijn ze het dan ook eens: BDW, Le Pen, Wilders en Trump ga je nu niet meteen een lekkere tajine samen zien eten. Maar niet alleen Moslims. Ook al het Andere mag meteen mee weg. Een beetje normalisatie op tijd en stond heeft een helend effect op de samenleving. Daarna suddert het rustig verder tot Trans, Holebi’s, Kunstenaars, Denkers, andere politici die niet tot de partij behoren, noem maar op. Het bruggetje naar een sterk-gecontroleerde, fascistische staat is niet meer zo ver.

Een loopneus aan nationalisme

|

Tezamen hoesten de populisten dan ook een goeie dosis behoudsgezindheid op. Dit verpakken ze dan wel als verandering, een revolutie: ze stellen de elite omver te willen werpen. Wat ze achterwege laten, is dat ze een nieuwe elite willen installeren. Eentje die dogmatisch denkt. Die het gareel aanspant en de touwtjes strak in de handen houdt. Neem nu die meneer Trump, die tegen alle verwachtingen in toch de POTUS is geworden. Creatie van jobs.

Het valt nog af te wachten. Zijn eerste aktes zijn vooral repressieve: zijn muurtje, het terugschroeven van Health Care… Het lijkt meer in het voordeel van de economische elite die hij zorgvuldig een postje toebedeelde in zijn kabinet. Trump is een heel behoudsgezinde man. Dat laat hij ook uitschijnen. Hoewel zijn derde en huidige vrouw van allochtone origine is, bewierookt hij haar als rasecht Amerikaans. En die Amerikaanse vrouw is zwijgzaam en ziet haar man graag. “I love my dear husband.” Ze houdt zich afzijdig van het politieke spel, is een mooie randversiering voor publieke evenementen. En nu ja, de beelden liegen er niet om. Is ze een beetje te uitbundig. Lacht ze iets te breed, dan is een snauw van haar man niet ver weg.

“Shut up, wife!”

zeiken en meer gezeik

Behoudsgezindheid hoesten

25

Gepaard met die xenofobie, is er natuurlijk de nationale trots. De natie bestaat uit een volk: met een eigen taal, een eigen cultuur, een gemeenschappelijke geschiedenis, eigen gewoontes, waarden en normen. En die natie verdedigen ze tot in de kist. In dat opzicht is België bijvoorbeeld geen natie. N-VA spreekt over de Vlaamse natie.

De Walen horen bij de Andere. Dat is gespuis.

Ook rasecht Française Le Pen wil schoon schip houden in haar glorieus Frankrijk. Wat haar vergemakkelijkt is de roemrijke geschiedenis van dit land. Frankrijk is een land met een geschiedenis van macht in het ‘Europese’ verhaal. Met koningen die op veroveringstochten gingen en zichzelf God op aarde waanden. “L’état, c’est moi.” Jawel, Le Roi Soleil. Nummertje 14 in de rij. Of dat kleine mannetje met de gekke hoed en de hand op de borst.

Hij breidde Frankrijk uit tot in het Noorden van Afrika. L’empire. Die historische verhalen helpen Le Pen om de nationale trots onder de Fransen op te wekken. Waarom participeren in de Europese Unie als Frankrijk bij historische rechtvaardiging in staat is om groots te zijn op zichzelf? Fransman zijn is een eer. La Douce France. Als God in Frankrijk. Veegt een Le Pen natuurlijk decennia van geschiedenis van tafel. Geschiedenissen van dekolonisatie. Geschiedenissen van globalisering.

We leven niet meer in die tijd van imperia. Dat glorieuze Frankrijk komt nooit meer terug. En multiculturaliteit is een feit. Maar ja daar heeft Le Pen haar eigen gedacht over: La mondialisation consiste à faire fabriquer par des esclaves pour vendre à des chômeurs. Dan toch maar terug naar dat oude France.

26 zeiken en meer gezeik

|

Azijnpisserij (zuurgeel) Laat ons concluderen met het meest evidente symptoom: azijnpisserij. Zuurgeel. Stinkt. Plakt. Zie je plots iemand de media halen. Klinken zijn ideeĂŤn simpel? En vertelt hij ze heel overtuigend? Sneert die van zich af als iemand een andere waarheid verkondigt? En verklaart hij heel duidelijk waarom de Andere het probleem is? Grijpt hij terug naar grootse waarden? Steek dan je neus in de lucht.

Ruikt het wat zurig? Ja? Je hebt te maken met een populist. Geen remedie mogelijk. Maar als je er geen aandacht aan schenkt, dan dooft-ie van zelf wel uit.

|

De essentie van streetart staat haaks op mainstream media, hĂŠt instrument bij uitstek voor populisten.

Sterker nog, streetart is als protestvorm onbestaande zonder mainstream-media.

Stap mee met mij door de buitenwijken van OostLonden en get the picture.

streetart londen

Tekst en foto’s: Wietse Van Daele

27

Streetart Londen

Op toer in Londen

|

streetart londen

28

Een graffitilover op bezoek in een grootstad stelt snel prioriteiten: bewapend met de camera doorheen de buitenwijken slenterend op zoek naar dat likje verf. Mijn vriendin kent me goed en viste uit een gamma van streetart-tours zomaar even de beste optie Alternative London: East London Streetart Tour. We werden uit onze sokken geblazen door de hoeveelheid streetart in de straten van de Londense wijken East-London en Hackney. Maar ook de gids wist ons te bekoren met haar ongeĂŤvenaarde expertise. De verfvlekken op haar vest kwamen haar geloofwaardigheid alleen maar ten goede. Haar enthousiaste wandelpas moest niet onderdoen voor Nordic Walking, waardoor ze onze koude lijven bij minimum twee graden perfect op temperatuur wist te houden.

In deze wijk is Banksy geen alleenheerser, hij verdeelt de koek met artiesten die minstens even kwalitatief zijn. De muren van East-London herbergen pure wereldklasse. Hieronder krijgen jullie een summiere selectie van enkele topwerken, die niet door een camera worden bewaakt noch beschermd door een plexiglas.

GREGOS

STIK

BEN WILSON

streetart londen

|

KAI

Deze artiest uit California doet geregeld wereldsteden aan met zijn kadertjes die hij tegen de muur mortelt. De keuze voor simpele beelden in combinatie met een alternatief medium (kaders) maken deze jonge kunstenaar speciaal. In dit werk moet de working class hero eraan geloven.

29

Deze Londense artiest leefde in 2003 nog op straat.

Vandaag wordt hij de nieuwe Banksy genoemd.

We herkennen hem aan zijn grootschalige basisfiguurtjes zonder mond. Deze sociaal-geëngageerde kunstenaar wil het verhaal vertellen van de zwakkeren in de rand van de Britse hoofdstad. Dit doet hij door de figuren geen mond te geven én te spelen met lichaamstaal. Zijn motto ”six lines and two dots”, verraad dat hij met zijn werk terug wil grijpen naar de essentie. Zijn minimalistisch werk prijkt intussen in de living van Bono en Elton John, waaruit blijkt dat ook de minder zwakken in de samenleving van zijn kunst genieten.

Als anonimiteit het wapen is van een streetart-artiest, werkt de Franse Gregos ontwapenend. Hij doorbreekt het dogma van de anonimiteit door zijn eigen smoelwerk in 3D tegen de muur te pleisteren.

Hij kiest resoluut voor een smiling face omdat het zijn doel is voorbijgangers op te vrolijken. Met zo’n 500 gezichten in de meest voornaamste wereldsteden mag je deze fransman gerust een gevestigde waarde noemen.

Je zou haast je kauwgum op de grond smijten in de hoop dat Ben Wilson erop losgaat. Deze Britse schilder maakte maar liefst 10.000 mini-schilderijtjes op platgetrapte kauwgums op het trottoir.

Bots je in het holst van de nacht op een man met een koplamp die in foetushouding de stoep schildert, is het vermoedelijk deze streetart-legende. Via zijn werkjes wil hij niet alleen menselijk afval in de straten bellichten, maar ook meer kleur creëren in de grijze stad. Volgens deze kunstenaar wordt kleur verbannen uit het stadsbeeld, tenzij je fors betaalt zoals de lichtgevende Billboards die ons de laatste nieuwe Nivea-bodylotion willen aansmeren. Gewapend met een pallet aan acrylverf, een kniematje en een zaklamp wil hij hier verandering in brengen. En met succes. Ook in Gent liet hij zijn sporen achter op de stoep aan de Backstay Hostel in de Sint-Pietersnieuwstraat.

CHRISTIAAN NAGELS

ZABOU

AXEL VOID

Deze Franse artieste laat zich volledig leiden door elementen in het straatbeeld waar ze haar kunst aanbrengt. Ze draagt humor hoog in het vaandel, iets dat geapprecieerd wordt door voorbijgangers op deze druk bezochte straat vlakbij hipstermagneet Broadway Market.

BANKSY

|

streetart londen

30

Door immense paddenstoelen aan te brengen op leegstaande gebouwen in de stad wil Christiaan Nagels menselijk verval in kaart brengen. Voor hem is Streetart als Funghi, je kan het opkuisen maar het komt steeds terug. Op een paar minuten tijd tovert hij een paddenstoel met behulp van ijzerdraad, isolatieschuim en een likje verf.

Deze klassiek geschoolde schilder verliet in zijn jonge jaren Miami om te studeren aan een prestigieuze schilderacademie in Spanje. Dat hij niet vies is van kalligrafie bewijst zijn werk genaamd: Comfort of the modern slave. Zijn letters zijn tactvol geplaatst en dwingen de kijker om stil te staan bij de muur. Hij had slechts drie dagen nodig om deze gigantische oppervlakte te beschilderen. Nog een interessant weetje: de overheid wou dit werk laten verwijderen wegens de compromitterende boodschap maar de buurt trok, door middel van een petitie, aan het langste eindje.

Hoe meer ik probeer om de focus weg te halen van Banksy, hoe minder ik mijn oeverloze respect voor deze man kan verbergen. Hij kan als geen ander onze mainstream beeldcultuur uithollen door deze uit zijn context te trekken. De beelden die hij presenteert, hebben de kracht om in één oogopslag zijn kritiek op onze huidige samenleving bloot te leggen.

Wereldfaam (en inkomsten via streetart-toerisme) dreven de Londense autoriteiten ertoe om zijn werk te beschermen tegen vandalisme. We passeerden een Banksy achter plexiglas en –eerlijk gezegd – het zag er niet uit. Direct rees de vraag waarom niet alle artiesten in deze buurt een plexiglas verdienen?

31 streetart londen

|

Media VS Streetart Media spelen een centrale rol in het populisme. Denk niet alleen aan twittermachine Trump, ex-media­ magnaat Berlusconi, Poetins heroïsche vakantiefoto’s maar ook aan de manier waarop N-VA de media bespeelt. Met een paar krasse uitspraken geraak je in de schijnwerpers van de nationale media. Onder het motto slechte reclame is ook reclame, strijd men ijverig voor de beruchte 15 minutes of fame. Wij raken dagelijks ondergesneeuwd door bakken aan informatie via allerlei mogelijke kanalen. De riante communicatiebudgetten die multinationals investeren om ons te bereiken zijn slechts een teken aan de wand. Moest Clearchannel* niet gebonden zijn aan nationale reclamewetgeving zou elke straat in Vlaanderen lijken op de Times Square in New York: een orgie aan beelden.

Het invullen van onze publieke ruimte is kostbaar. Dit hebben streetart-artiesten als geen ander begrepen. Een cruciaal verschil is dat zij in de publieke ruimte werken zonder toestemming én zonder budget. Het feit dat ze ontsnappen aan elke vorm van controle bepaalt de kracht van deze stroming.

Hiernaast fungeren zij als een soort waakhond die onze mainstream-beeldcultuur zwaar op de korrel neemt. *Clearchannel: multinational die over de hele wereld reclameborden in de publieke ruimte plaatst.

TIP: Alternative London: alternativeldn.co.uk

Ka de rui ap je je c stra mte an at is , va s.

gra do ffiti jon or e traje ex ger n vo cte graper en or n gra ffiti tise • ma ffiti belerond spu at •vrag id itw pr en • erk ofe op ssio ne el

Voorbeelden en info vind je op graffitivzw.be/labo of stuur een mailtje naar info@graffitivzw.be missie & visie

Transparant is een driemaandelijkse uitgave van Graffiti vzw die aan het jeugdwerk wordt aangeboden.

Graffiti vzw biedt kinderen, jongeren en jeugdwerkers ruimte en middelen aan om op een creatieve manier kennis te maken met, te experimenteren met en zich te ontplooien in diverse creatieve communicatievormen. Communiceren is immers een basisvoorwaarde om actief, bewust en kritisch te participeren in de samenleving. Onze dienstverlening stoelt op kwaliteit en diversiteit. We profileren ons naar diverse doelgroepen en streven naar maximale inspraak en participatie van deelnemers en medewerkers in alle facetten van de werking.