Oma Fransje amuseert zich uitstekend

Waarschijnlijk onze oudste buurtgenoot is mevrouw de Vey Mestdagh-Canne, sinds een jaar plaatselijk ook bekend als 'oma Fransje'. We spraken haar kort na haar 95e verjaardag en het was een leerzaam gesprek. Ze heeft na bijna een eeuw leven en alle belevenissen die daarbij horen nog niets van haar jeugdige frisheid verloren. Het geheim daarvan is volgens haar: 'Nieuwsgierig blijven'. Uw verslaggever, die ook al wel wat langer meegaat, voelde zich af en toe of hij met een leuke jonge vrouw zat te praten. Dat praten gebeurde dan wel met een dictie die vijftig jaar geleden in onbruik geraakte, maar die daarvoor en ook nog wel daarna kenmerkend was voor de ontwikkelde mens: Elke letter keurig uitspreken en de woorden behandelen of ze kleine maar fijne taartjes zijn.

Fransje werd in november 1927 geboren in Malang in het toenmalige Nederlands-Indië. Het verhuizen, een vast punt in haar woelige leven, begon al gauw en in haar eerste jaren is ze zo, de bankierscarrière van haar vader volgend, de halve Indische archipel door verhuisd. Vandaar misschien dat ze vertelt: "Het plezier van mijn leven is om thuis te zijn alsof je op reis bent".

Op haar elfde was het thuisonderwijs naar het oordeel van haar moeder, die tevens haar juf was, ten einde en moest er omgekeken naar middelbaar onderwijs. Dat was in Menado, waar ze toen woonden, niet voorhanden en dus vertrokken vader, moeder en 3 dochters met verlof naar Nederland om een geschikte school te vinden. Die werd uiteindelijk gevonden, maar vader was wegens zijn werk al in april terug naar Indië gegaan. Toen de school eenmaal gevonden was werd de geplande terugkeer van haar moeder naar de gordel van smaragd onmogelijk door de Duitse inval van mei 1940. Haar vader kwam twee jaar later in een Jappenkamp terecht. Hij overleefde dat, zij het met moeite.

• boven: Fransje met baboe in Malang

• onder: het bankiershuis van de Javasche Bank in Malang, Indonesië

Na de oorlog had Fransje wel enige moeite in hem haar vader te herkennen.

Op een gegeven moment, na allerlei oorlogse en naoorlogse belevenissen ontmoette ze de man die ze vier kinderen schonk en met wie ze zestig jaar haar leven zou delen: de beginnend jurist-archivaris Jan de Vey Mestdagh. Ook hij verhuisde nogal eens omdat hij in het archivarisschap steeds hoger opklom, om uiteindelijk, in 1968, rijksarchivaris van Groningen te worden. Na zijn overlijden in 2005 bleef ze als actieve oma van vele kleinkinderen achter.

Uiteindelijk besloten haar dochter Stien en haar schoonzoon Stof de Jongh, de beneden-voorkamer van hun huis, de Drie Vlasblommen aan de Hoge der A (foto linksboven), te verbouwen tot appartement en daar verblijft Fransje nu al een aantal gelukkige jaren.

Een van haar aardiger belevenissen was op zaterdag 15 januari 2022, toen de fakkeloptocht vanwege de aardbevingen langs haar huis trok. Zij bespeurde dat als een kleine aardbeving.

Nieuwsgierig als ze altijd is trok ze de gordijnen open en zo zagen de passerende demonstranten Oma Fransje daar in een soort etalage zitten en ze zwaaiden naar haar. Ze zwaaide vriendelijk terug, applaudisseerde voor hen en algauw werd dat een zich steeds verversende oploop op haar stoep, waarbij ze haar sympathie voor de demonstratie niet onder stoelen of banken stak. Toen een van de demonstranten een eresaluut op zijn meegevoerde toeter voor haar blies, aarzelde ze niet en reageerde met een eigen muzikale respons op een op haar tafel aanwe - zige roltoeter. Dat leidde weer tot de nodige publiciteit en zo drong oma Fransje zelfs door tot de landelijke pers en media en werd ze een van de BN-ers die onze buurt rijk is.

In de loop van ons gesprek van anderhalf uur kwam een groot aantal onderwerpen op de meest gezellige wijze langs en bleek dat ze door de tv en NRC zich uitstekend op de hoogte wist te houden van de actualiteit. Maar ook gaf ze haar visie op ouder worden en de dood: Niet reanimeren, klaar is klaar. Haar visie op de menselijke omgang: Wrijving geeft glans; en haar visie op opvoeding: Opvoeden is voorbeeld geven.

Ze vertelde ook veel over de verzameling Chinees porcelein die ze geërfd had en waar ze zich vanaf haar negentigste in was gaan interesseren. Inmiddels heeft ze een meer dan gewone deskundigheid op dit gebied verworven en ook aldus haar leven verrijkt. Haar zul je geen Quing voor Ming kunnen verkopen. Ook verloren we ons in het verschil in woordgebruik tussen soorten mensen. De een zegt ijskast en de ander koelkast, sommigen zeggen taartje en anderen gebakje en we werden het er over eens dat we de taartjes in de ijskast zouden zetten voor de vrienden die gezellig even bij haar komen babbelen.

We wensen deze charmante en prominente buurtbewoonster nog vele nieuwsgierige jaren en hopen dat ze nog veel interessante reizen door haar kamer zal maken.