Regenera(eve Geneeskunde Een hartklep voor het leven
De Hartstichting investeert 5 miljoen euro in ditinvesteert 5 miljoen euro in dit De Hartstichting hartkleponderzoek. Dat is mogelijk dankzij donaties hartkleponderzoek. Dat is mogelijk dankzij donaties uit de samenleving. uit de samenleving. Het onderzoek naar lichaamseigen hartkleppen is Het onderzoek naar lichaamseigen hartkleppen is onderdeel van CVON (Cardiovasculair Onderzoek Nederland), een samenwerkingsverband van onderdeel van CVON (Cardiovasculair Onderzoek meerdere partijen met als doel: het hart- en Nederland), een samenwerkingsverband van vaatonderzoek in Nederland versterken. meerdere partijen met als doel: het harten In het onderzoek werken wetenschappers van meerdere Universitair Medische Centra samen. vaatonderzoek in Nederland versterken. De Hartstichting investeert 5 miljoen euro in dit In het onderzoek werken wetenschappers van hartkleponderzoek. Dat is mogelijk dankzij donaties meerdere Universitair Medische Centra samen.
Een hartklep voor het leven
Een hartklep voor het leven
uit de samenleving. Het onderzoek naar lichaamseigen hartkleppen is onderdeel van CVON (Cardiovasculair Onderzoek “Ik heb al vier keer een nieuwe hartklep gekregen. Nederland), een samenwerkingsverband van Bij elke operatie ontstond weer extra littekenweefmeerdere partijen met als doel: het harten sel, waardoor mijn hart achteruit ging en opereren vaatonderzoek in Nederland versterken. steeds moeilijker werd. Het zou geweldig zijn als In het onderzoek werken dankzij nieuwe techniek toekomstige patiënten “Ik heb al wetenschappers vier keer eendevan nieuwe hartklep gekregen. meerdere Universitair Medische Centra slechtssamen. één operatie nodig hebben.”
Een hartklep voor het leven
Carlijn Bouten, TU/e Bij elke operatie ontstond weer extra littekenweefsel, waardoor mijn hart achteruit ging en opereren Pieter Kappetein, Erasmus MC steeds moeilijker werd. Het zou geweldig zijn als Meer weten?
dankzij de nieuwe Wilt techniek toekomstige patiënten u zien hoe de nieuwe hartklep in het lichaam werkt? Bekijk de animatie op slechts één operatie nodig hebben.”
www.hartstichting.nl/lichaamseigenhartklep “Ik heb al vier keer een nieuwe hartklep gekregen. Engelstalige, wetenschappelijke informatie dit Bij elkeover operatie ontstond weer extra littekenweefproject vindt u op www.1valve.nl
sel, waardoor mijn hart achteruit ging en opereren Vragen? steeds moeilijker werd. Het zou geweldig zijn als Bel of mail de Infolijn Hart en Vaten: dankzij de nieuwe techniek toekomstige patiënten Wilt u zien hoe de nieuwe hartklep in het lichaam infolijn@hartstichting.nl of telefoonnummer slechts één operatie nodig hebben.” werkt? Bekijk de animatie op 0900 3000 300 (werkdagen van 9.00 uur tot 13.00 uur). www.hartstichting.nl/lichaamseigenhartklep Engelstalige, wetenschappelijke informatie over dit Meer weten? project vindt u op www.1valve.nl
Meer weten?
Vragen?
Wilt u zien hoe de nieuwe hartklep in het lichaam werkt? Bekijk de animatie op
www.hartstichting.nl/lichaamseigenhartklep Bel of mail de Infolijn Hart en Vaten: infolijn@hartstichting.nl of telefoonnummer Engelstalige, wetenschappelijke informatie over dit 0900 3000 300 (werkdagen van 9.00 uur totproject vindt u op www.1valve.nl 13.00 uur). Vragen? Bel of mail de Infolijn Hart en Vaten: infolijn@hartstichting.nl of telefoonnummer 0900 3000 300 (werkdagen van 9.00 uur tot 13.00 uur).
Huidige hartklepvervangingen
1
Waarom levende hartkleppen? groei van hartkleppen
diameter (mm)
levensverwachting
30 25 20 15 10
aor(c valve
5 0 0
10
20
30 leeftijd
40
50
60
leeftijd bij implantatie
Van Geemen et al. (2013)
Puvimanasinghe et al. (2004)
Hartklep groei en aanpassing valve growth diameter (mm)
30 25 20 15 aor(c valve
10
pulmonary valve
5 0 0
10
20
30
40
50
60
fet al
age (years)
Van Geemen et al. (2013) Oomen et al. (2014)
2
idee
Een meegroeiende hartklep die een leven lang meegaat
De toekomst. Een levende “prothese� erbij.
niet-levend
Levend Bioprosthese
Mechanisch
1960
3
Van ontdekking naar klinische prak(jk 1960 Eerste bypass opera>e o.l.v. R. Goetz & M. Rohman 1967 Eerste har=ransplanta>e o.l.v. Ch. Barnard
1952 C. Hufnagel implanteert de eerste aortaklep prothese
1976 Ontdekking van principes van immuunsuppressie door J.F. Borel
Het hartvaatstelsel
• •
wordt 100.000 keer per dag belast heeZ een laag regenera(ef vermogen
4
Regenera(eve Geneeskunde
(stam)cel therapie
tissue engineering
• •
moleculaire inductie van regeneratie
Beoogt genezing en volledig herstel van func(e Maakt groei en adapta(e van weefsel mogelijk
Hartkleppen:focus op pulmonaal- en aortaklep • Klep moet sterk, duurzaam en flexibel zijn
5
Tissue engineering celexpansie(in( kweek(
cel(isola+e( cellen(zaaien( scaold(
implanta+e(
weefselkweek(
moleculaire(en( mechanische( s+muli(
Levende func(onele hartklep uit het lab
Mol et al. Circula4on, 2006 Mol et al, Ann. Biomed. Eng., 2005 Kortsmit et al. Tissue Eng., 2009 Cox et al, Tissue Eng. A, 2010
6
Minimaal invasieve vervanging
Schmidt, Dijkman et al. JACC, 2010
Transla(e naar de kliniek Tissue engineering
cells
Translationeel onderzoek materials
bioreactors
Heart valves
Modelvorming en testen
Minimaal invasieve chirurgie
F, Δz
Indenter (r = 0.5mm) Tissue
h ≈ 0.5mm
Glass plate
Δx, Δy
CLSM
7
Preklinisch testen
IDEE
Testen in lab
Testen in veel proefdieren
Testen in proefdier
Werkt klep?
Werkt klep?
Gaat klep lang mee?
Sterk genoeg?
Sterk genoeg?
Groeit klep mee? Veilig? Risico’s?
Klinisch testen 100 patiënten
Heel veel patiënten
Werkt klep?
Gaat klep lang mee?
Effect heel veel patiënten?
Haalbaarheid in mens?
Groeit klep mee?
Effect nog langere termijn?
Is het veilig?
REGULIERE ZORG
10 patiënten
Effect lange termijn?
Risico’s?
8
Haalbaar?
Naar in-situ (ssue engineering In vitro TE
Pre-seeded in situ TE
In situ TE
Cells
Scaffold
Bioreactor
Implanta(on
> 2 months
4 hours
Off-the-shelf
9
Eenvoudiger, goedkoper
10
Principe: wondgenezing We gebruiken en sturen de natuurlijke reac(e van het lichaam op een ‘vreemd’ materiaal.
Van Loon et al., 2013; figuren door Anthal Smits
Wetenschappelijke uitdagingen
cellen aantrekken weefselgroei
functionele klep
pre-klinische validatie pre-klinische studies materiaal ontwikkeling
11
Scaffold als bloedvatprothese 3 maanden na implantatie
Talacua, Smits et al. (2013)
Huidige preklinische studies • •
UMCU: tot 2 jaar follow-up UHZ: minimaal invasief, 1 jaar FU
• naar een aortaklep • bestuderen van klepgroei
12
Van lab naar de ‘klinische prak(jk ‘
preklinische studies; ‘proof of concept’
klinische studies & monitoring
Klinische praktijk
potentieel nieuwe therapie basaal onderzoek
maatschappelijke vraag
Klinische testen – via een spin off (bedrijf) Xel(s: eerste klinische studie, nu 2 jaar follow-up.
http://www.1tv.ru/news/health/246920 http://www.1tv.ru/news/health/251555
13
media aandacht – wanneer en met welk doel?
preklinische studies; ‘proof of concept’
klinische studies & monitoring
Klinische praktijk
potentieel nieuwe therapie basaal onderzoek
Informa(e voor pa(ënten Wat wil pa(ënt weten? En wanneer? En van wie? En hoe dan?
De Hartstichting investeert 5 miljoen euro in dit hartkleponderzoek. Dat is mogelijk dankzij donaties uit de samenleving. Het onderzoek naar lichaamseigen hartkleppen is onderdeel van CVON (Cardiovasculair Onderzoek Nederland), een samenwerkingsverband van meerdere partijen met als doel: het hart- en vaatonderzoek in Nederland versterken. In het onderzoek werken wetenschappers van meerdere Universitair Medische Centra samen.
Een hartklep voor het leven
Onderzoek: lichaam maakt zelf nieuwe hartklep Met steun van de Hartstichting werkt een grote groep onderzoekers aan een nieuwe generatie hartkleppen. De arts plaatst daarbij een mal in de vorm van een hartklep in de patiënt. Deze mal trekt cellen uit het bloed aan, die een nieuwe hartklep vormen. Als de klep stevig genoeg is, lost de mal op.
“Ik heb al vier keer een nieuwe hartklep gekregen. Bij elke operatie ontstond weer extra littekenweefsel, waardoor mijn hart achteruit ging en opereren steeds moeilijker werd. Het zou geweldig zijn als dankzij de nieuwe techniek toekomstige patiënten slechts één operatie nodig hebben.”
Meer weten? Wilt u zien hoe de nieuwe hartklep in het lichaam werkt? Bekijk de animatie op www.hartstichting.nl/lichaamseigenhartklep Engelstalige, wetenschappelijke informatie over dit project vindt u op www.1valve.nl
Vragen? Bel of mail de Infolijn Hart en Vaten: infolijn@hartstichting.nl of telefoonnummer 0900 3000 300 (werkdagen van 9.00 uur tot 13.00 uur).
Wat betekent dit voor patiënten?
Waarvoor zijn hartkleppen nodig?
Met de nieuwe hartkleppen willen de onderzoekers een aantal voordelen bereiken: • De hartkleppen gaan lang mee. • Ze maken geen geluid. • Patiënten hoeven geen medicijnen te slikken. • De verwachting is dat ze meegroeien met het • lichaam.
Hartkleppen zijn nodig om het bloed goed door het hart te laten stromen. Als de hartkleppen niet goed openen of sluiten (bijvoorbeeld door een aangeboren hartafwijking of veroudering) krijgt het hart moeite met het rondpompen van bloed. Dit kan allerlei klachten geven, zoals vermoeidheid of pijn op de borst.
microstructuur van de mal nieuw klepweefsel
bioafbreekbare hartklep
Onderzoeker prof. dr.Pieter Kappetein
Nu: vervangen of repareren cellen uit de bloedbaan
Onderzoeker prof. dr. Carlijn Bouten
Bij mechanische kleppen moet de patiënt levenslang antistollingsmedicijnen slikken, met het risico op gevaarlijke bloedingen. Bovendien maken deze kleppen een tikkend geluid. Biologische kleppen hebben een ander nadeel: ze slijten en zijn na 10 tot 20 jaar aan vervanging toe. Kinderen met een aangeboren hartafwijking moeten dus meerdere operaties ondergaan met risico’s op complicaties.
Wanneer beschikbaar? De nieuwe hartkleppen zijn nog in ontwikkeling. De onderzoekers willen ze eerst nog uitgebreid testen, zodat ze zeker weten dat de kleppen werken en veilig zijn. Ze verwachten dat het nog zeker zeven tot tien jaar duurt voordat de kleppen beschikbaar zijn voor patiënten.
Bij patiënten met ernstige klachten kunnen artsen de hartklep nu repareren, of vervangen door een mechanische klep (van metaal of kunststof) of biologische klep (van dierlijk materiaal of menselijke donorklep).
De arts plaatst een mal met kleppen van bioafbreekbaar materiaal. Moleculen in de microstructuur van de mal trekken cellen aan uit de bloedstroom. Deze zorgen voor nieuw weefsel. Wanneer dit sterk genoeg is, breekt het lichaam de mal af.
14
team TU/e
UMCU
Suprapolix
Geert van Almen Frank Baaijens Valen(na Bonito Carlijn Bouten Gina Buskermolen Patricia Dankers Daphne van Geemen Simon Hoerstrup Sandra Loerakker Andrea di Luca Bert Meijer Anthal Smits Maike Werner Tamar Wissink
Caroline Cheng Joost Fledderus Mar(jn Froeling Paul GrĂźndeman Merle Krebber Peter Luyten Marianne Verhaar Aryan Vink
Tonny Bosman Trsitan Mes
AMC Jolanda Kluin Marcelle Uiterwijk Hanna Talacua
EUR Simone Huygens A Pieter Kappetein Hanneke Takkenberg
Symochem
Serge SĂśntjens Henk Janssen
UHZ
Xel>s
Petra Dijkman Max Emmert Emanuela Fiorena Simon Hoerstrup
Philips
Aurelie Brizard Dick Broer Emiel Peeters Sara Pedron-Habaa
Marieke Brugmans Mar(jn Cox Anand Nandakumar
TNO
Marry Barret Roeland Hanemaaijer Jessica Snabel Reinout Stoop Elly de Wit
15