Ledenmagazine regio Noord en Oost augustus 2017 by Harteraad

VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE Regio Noord en Oost

Ledenmagazine Uit de zorgverlening Leefstijldag Noor Aankondigingen Terugblikken

Augustus 2017

Van de redactie

Column regiovoorzitter Groningen

Bijdrage regio Drenthe

Nieuws uit de zorgverlenende omgeving

Vooruitblik en agenda

Terugblikken

Recept

Colofon

De uitgever en de vereniging zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties. Niets uit deze uitgave mag worden gekopiĂŤerd en/of verspreid zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en/of de vereniging. Uitgever: Nolin Uitgevers B.V. www.nolin-binnenhofprojecten.nl

Van de redactie

Harm Pol Lid van de redactie en wnd. voorzitter Overijssel Beste lezer, Voor u ligt al weer het 2e nummer van 2017. De tijd gaat snel! In de eerste plaats willen we ons als redactie en makers van dit Ledenmagazine met een woord van dank richten tot Herman Muller. Hij heeft in de afgelopen jaren als eindredacteur zâ&#x20AC;&#x2122;n uiterste best gedaan om het blad met leuke, interessante en vooral lezenswaardige berichten te vullen. Hij zorgde ervoor dat degenen die kopij moesten aanleveren dit tijdig deden en leverde zelf het eindproduct volgens alle afspraken aan bij de drukker. Herman, heel erg bedankt voor jouw inzet voor het blad in de afgelopen jaren! Het eindredacteurschap is overgenomen door Theo Broens, tevens secretaris van de regio Overijssel. Theo, we zijn erg blij dat je bereid bent dit te doen en wensen je veel succes! Ook in deze editie kunt u weer veel lezen over de activiteiten van De Hart&Vaatgroep die in de regio Noord en Oost zijn of worden georganiseerd. We doen ons uiterste best te zorgen voor een gevarieerd aanbod aan activiteiten waaraan u mee zou kunnen doen en nodigen u dan ook uit hier in groten getale aan mee te doen! Daarnaast treft u natuurlijk informatie en wetenswaardigheden aan. Ik wens u veel plezier met en bij het lezen van dit magazine!

Column regiovoorzitter Groningen

Roelf Meijering voorzitter regioteam Groningen Nait soezen moar broezen It giet oan Wij akkedeert goed Dit is zoals Groningers, Friezen en Drenten het zouden zeggen: Groningers: niet zeuren, maar doen, Friezen: het gaat door (een gezegde, bekend van de Elfstedentocht), Drenten: wij kunnen goed met elkaar opschieten. Zo ging het ook in het overleg van 7 juni jl. in Soesterberg van de voorzitters van de regioteams. Aan de orde was een nieuwe regioindeling. Doel: de huidige 14 regio’s van De Hart&Vaatgroep in Nederland omvormen naar maximaal 5 regio's. Voor Noord Nederland was het al snel duidelijk: Groningen, Friesland en Drenthe zien het wel zitten om weer met elkaar één regio te gaan vormen zoals het een aantal jaren terug ook al het geval was. Die samenwerking verliep goed en ook toen er op enig moment 3 aparte regio's moesten komen, wisten we elkaar in voorkomende gevallen telkens te vinden. De samenwerking is nooit echt weg geweest. Bestuur en ledenraad moeten zich nog over de invoering van 5 regio’s nieuwe stijl buigen, maar hier in het noorden zijn we alvast maar begonnen.

Als alles mee zit komt er één gezamenlijk werkplan voor het komende jaar 2018 met veel en mooie activiteiten. Zowel in Friesland, Drenthe als Groningen wordt veel georganiseerd en ook het regioteam van Overijssel, met wie we dit magazine samen uitgeven, biedt volop activiteiten aan. Ik attendeer u graag op het volledige activiteitenoverzicht verderop in dit ledenmagazine. Is het u ook opgevallen dat de landelijke vrijwilligersnieuwsbrief is gewijzigd in een ledennieuwsbrief? Actuele en interessante informatie komt hiermee snel bij u in de mailbox. Wanneer uw mailadres nog niet bekend is bij het landelijk bureau dan kunt u zich voor de gratis nieuwsbrief aanmelden op: www.hartenvaatgroep.nl/nieuwsbrief. U kunt de nieuwsbrief ook op het mailadres van iemand anders laten bezorgen. Fijn is het om te melden dat ook in het noorden van Nederland graag gewandeld wordt. In Overijssel is het inmiddels een vast gegeven dat het regioteam regelmatig wandelingen op verschillende mooie locaties organiseert. Hier in het noorden is het nu ook gelukt om zo’n wandeling te organiseren. 16 deelnemers hebben in Nieuwolda onder begeleiding van een ervaren wandelcoach (en met voor alle zekerheid een AED op de rug van een meelopend regioteamlid) een prachtige wandeling van 6 km gemaakt. Volgens de deelnemers is dit zeker voor herhaling vatbaar. Ik wens u een ﬁjne 2e helft van 2017 met veel activiteiten toe. En heeft u suggesties voor het een of ander, aarzel dan niet om te schrijven, bellen of mailen, we horen graag wat er nog meer kan.

Bijdrage regio Drenthe TERUG- EN VOORUITBLIK WILHELMINA ZIEKENHUIS Samen met het Wilhelmina Ziekenhuis Assen organiseerden we in het voorjaar een themabijeenkomst over hartklepafwijkingen en de mogelijkheden tot behandeling. Om deze bijeenkomst bij het publiek onder de aandacht te brengen hebben onze vrijwilliger Henk Drent, cardioloog Carlijn van der PijlTeunisse en coördinator hartrevalidatie Ans Beens een gezamenlijk interview aan de pers gegeven. Dit resulteerde in een groot artikel in het Dagblad van het Noorden. De reacties op het artikel overtroﬀen alle verwachtingen: binnen twee uur na uitkomen van de krant was het maximum aantal bezoekers al bereikt. Voor degenen die buiten de boot vielen is dit natuurlijk jammer. Daarom hebben we besloten om de bijeenkomst nog een keer aan te bieden. De nieuwe datum zal in het komende jaar liggen. We zullen u er op tijd op attenderen. De overige geplande bijeenkomsten in het Wilhelmina Ziekenhuis Assen zijn: Op donderdag 28 september een bijeenkomst met als thema het vrouwenhart. De cardiologen mevr. T. Valentijn en mevr. Drs. C.C. van der PijlTeunisse geven uitleg over speciﬁeke klachten van vrouwen met een hartaandoening. De psycholoog mevr. C. Tak gaat e.e.a. uitleggen over stress in relatie tot harten vaatziekten en een medewerker van de Hart&Vaatgroep houdt een inleiding over het werk van hun patiëntenvereniging. In de pauze kunt u de informatiestands bezoeken. De lezing vindt plaats in de grote vergaderzaal van het WZA (als u binnenkomt door de centrale draaideur direct naar links de lange gang in, voor het winkeltje langs). Deze lezing zal twee keer worden gegeven, te weten van 15.00 tot 17.00 uur en van 19.00 tot 21.00 uur.

U kunt zich tot donderdag 21 september aanmelden en vergeet u daarbij vooral niet uw voorkeur voor de middag of de avond aan te geven!! Aanmelding kan via de website van De Hart&Vaatgroep onder het kopje Agenda. Op woensdag 29 november een bijeenkomst over het thema "zelfmanagement bij hartfalen". Cardioloog Richard de Jong gaat vertellen hoe je zelfmanagement met of zonder ondersteuning van zorgprofessionals en E-health zou kunnen aanpakken. De hartfalenverpleegkundigen geven u praktische adviezen over omgaan met hartfalen. De bijeenkomst vindt plaats van 19.00 tot 21.15 uur. De lezing vindt plaats in de grote vergaderzaal van het WZA (als u binnenkomt door de centrale draaideur direct naar links de lange gang in, voor het winkeltje langs). U kunt zich opgeven tot woensdag 22 november (vol = vol). Aanmelding kan via de website van De Hart&Vaatgroep onder het kopje Agenda. Houdt u voor meer informatie over deze en andere bijeenkomsten de website van De Hart&Vaatgroep in de gaten, ook weer onder het kopje â&#x20AC;&#x2DC;Agendaâ&#x20AC;&#x2122;. U bent van harte welkom!

Nieuws uit de zorgverlenende omgeving: WANDELFIT NOORD wandeltrainingen in Noord-Nederland Wandelen is leuk, gezond en overal te doen. Ook voor mensen die nu niet of nauwelijks bewegen. De Koninklijke Wandel Bond Nederland (KWBN), De Friesland Zorgverzekeraar en tal van andere partners in het Noorden introduceren daarom het programma WandelFit Noord. WandelFit Noord behelst trainingen en activiteiten in de drie noordelijke provincies. Ze zijn bedoeld om nu nog inactieve mensen in beweging te brengen en te houden. Ze hebben als doel mensen te laten ontdekken dat wandelen leuk en gezellig is, maar ook een eenvoudige manier is om de conditie te verbeteren en nieuwe sociale contacten op te doen. Wandelen is ook gezond. Het verkleint bijvoorbeeld het risico op harten vaatziekten met ongeveer de helft en het verlaagt ook het risico op diabetes, de ziekte van Alzheimer, overgewicht, darm-, borst- en baarmoeder-kanker. Deelname aan WandelFit Noord levert meer voordelen dan alleen het wandelen op. Deelnemers ontvangen onder andere een magazine van de KWBN, een gratis kennismakingslidmaatschap van de provinciale natuurorganisatie en een tekenpas van De Friesland. Verzekerden van De Friesland krijgen daarnaast nog een korting van 5 euro. De invulling van WandelFit Noord is in elke provincie anders om organisatorische en technische redenen. Op de website www.defriesland. nl/wandelďŹ t staat hierover meer informatie, net als over de locatie en kosten van de trainingen. (Bron: Persbericht De Friesland, 22 mei 2017)

SYMPOSIUM THOON EN FEA Grotere naamsbekendheid van de vereniging Huisartsen zijn georganiseerd in zogenaamde zorggroepen. Zo zijn er in Twente 2 zorggroepen actief, te weten Thoon en FEA. Samen hebben Thoon en FEA op 19 april 2017 in Enschede een symposium georganiseerd over het onderwerp “Hart- en Vaatziekten”. De doelgroep van het symposium bestond uit alle zorgverleners (artsen, specialisten en andere professionals) die zich bezighouden met patiënten die lijden aan harten/of vaatziekten en de preventie hiervan. Het symposium beoogde om kennis, nieuwe ontwikkelingen en ervaring te delen om nog meer in medische zin te kunnen betekenen voor de patiënten. Naast presentaties werden de aanwezigen uitgenodigd deel te nemen aan workshops. Er waren circa 250 deelnemers. Ook De Hart&Vaatgroep, regio Overijssel, was uitgenodigd om een bijdrage te leveren aan het symposium. Wij hebben ons ook hier op de kaart gezet als een patiëntenvereniging die veel kan betekenen voor de doelgroep.

CHRONISCH HARTFALEN MARTINI ZIEKENHUIS Project patiëntenparticipatie In het kader van het project “Patiëntenparticipatie chronisch hartfalen” hebben een cardioloog, een consulent Hartfalen, De Hart&Vaatgroep, Zorgbelang Groningen en Menzis gewerkt aan de zorg voor patiënten met chronisch hartfalen en hun naasten.

Wat gaat goed? Wat kan beter? Met een raadpleging bij patiënten en naasten zijn de ervaringen met deze zorg in kaart gebracht en is gekeken wat er volgens hun kan verbeteren. Dit leidde o.a. tot verkorting van de toegangstijd van de Hartfalenpoli tot 1 week en meer aandacht voor medicijngebruik tijdens het spreekuur. Ook is het door De Hart&Vaatgroep ontwikkelde Individuele ZorgPlan (IZP) bij patiënten geëvalueerd. Het IZP is een “werkboekje” voor patiënten, als hulpmiddel om in gesprek te gaan met hun zorgverleners over het omgaan met hartfalen in hun dagelijks leven. Zij kunnen hun wensen omtrent hun gezondheid en de met zorgverleners gemaakte afspraken erin noteren en het meenemen naar de zorgverleners. Het IZP wordt door de meeste patiënten als duidelijk ervaren, een derde maakt er notities in. Hart&Vaatcafé Ook bleek dat patiënten en naasten behoefte hebben aan meer informatie over hartaandoeningen en aan contact met “lotgenoten”. Daarom is het Martini Ziekenhuis, samen met De Hart&Vaatgroep, als één van de eerste ziekenhuizen in Nederland gestart met het Hart&Vaatcafé. Dit voorziet in een grote behoefte; de bijeenkomsten (4 keer per jaar in het Martini Paviljoen) worden druk bezocht en enorm gewaardeerd. De antwoorden op de tijdens het café gestelde vragen staan op de websites van het Martini Ziekenhuis en De Hart&Vaatgroep. Voor meer informatie: (www.mzh.nl/vaatcafe); Martini Ziekenhuis (https://www.martiniziekenhuis. nl/vaatcafe); De Hart & Vaatgroep (http://www.hartenvaatgroep.nl/regios/ groningen/activiteiten/hartvaatcafe-regio-groningen.html) Bron: https://www.menzis.nl/zorgaanbieders/zorginkoop/focus-op-de-regio/regio-noord/ nieuws-uit-de-regio-noord/nieuwsbrief-april-2017

ACADEMIC THEATRE GENEESKUNDE RUG/UMCG Hier heb je iets aan! Op vrijdag 16 juni j.l. was ik als jurylid vanuit onze patiëntenbelangenvereniging, samen met een wetenschappelijk medewerker van de RUG en een arts/specialist uit de regio,aanwezig bij het Academic Theatre van de faculteit Geneeskunde van RUG/UMCG. Wij werden geacht de 20 pitches van geneeskunde studenten, klaar met hun Bachelorscriptie/Bachelorstage, te beoordelen op aspecten als inhoud, behoefte, wat levert het op, welk probleem wordt er getackeld, kosten en presentatie. De slogan “creating value from student’s knowledge” werd bij deze gelegenheid volledig waargemaakt. Veel van de onderzoeken die deze studenten in het werkveld hebben gedaan, hebben als thema: de communicatie van arts naar patiënt, zowel in het ziekenhuis als in de huisartsenpraktijk. Een voorbeeld: in Nederland komen er per jaar rond de 600 schildklierkankerpatiënten bij en deze mensen moeten op een Jodiumarm dieet. Om nu te voorkomen dat je als patiënt of naasten in de winkel op ieder etiket moet kijken of en hoeveel Jodium in bepaalde voedselproducten zit, hebben studenten een Jodium kookboek gemaakt, waarin een groot aantal producten is opgenomen met de benodigde informatie over het Jodiumgehalte, maar ook met een ﬂink aantal recepten voor een Jodiumarm dieet. In de praktijk blijkt in veel voedselproducten Jodium te zitten en dat geeft een bepaalde smaak aan dat product. Jodiumarm bereide maaltijden zijn vaak redelijk smakeloos. Maar ook het maken van informatie-apps, sites en brochures is een uitvloeisel van deze stages en scripties. Normaal blijven dit soort scripties bij de geneeskunde faculteit op de plank liggen als examenwerk van de studenten en wordt er niet meer naar omgekeken. Veel beter is het om er daadwerkelijk iets mee te doen en dat gaat nu gebeuren.

Een aantal scripties is beloond met een prijs en met de verwachting dat het resultaat in productie wordt genomen, hetgeen ten goede zal komen aan patiënten, hun directe leefomgeving en de zorg. Dus als u binnenkort een brochure, app of internetsite vindt die informatie geeft over een bepaalde ziekte of afwijking, dan zou dat zomaar eens een prijswinnaar kunnen zijn van dit Academic Theatre! Een prima initiatief dus van de studenten en de faculteit geneeskunde van de RUG/UMCG. Namens De Hart&Vaatgroep Jos Aris

WAT ER TOE DOET zelfreﬂectie bij medische behandeling Vraagt u zich wel eens af wat u er toe doet in uw leven als we het over gezondheid hebben? De Hart&Vaatgroep heeft een digitaal programma ontwikkeld dat u heel snel door wat vragen leidt. Vragen waarmee u zich zelf beter leert kennen! Om ook om eens te bespreken met uw naasten en zeker ook als u uw arts of andere zorgverlener bezoekt. Wat doet ertoe in uw leven? Wat wilt ú eigenlijk met uw gezondheid? Dat inzicht is waardevol. Het draagt bij aan meer begrip, een beter gesprek en passender keuzes ten aanzien van uw gezondheid. Met Wat ertoe doet doorloopt u de volgende 4 vragen in ongeveer 5 minuten: 1. Wat is voor mij belangrijk in het leven? > U kiest maximaal 3 onderwerpen. 2. Wat is nu voor mij belangrijk in het leven? > U kiest 1 uit de 3 onderwerpen. 3. Wat wil ik kunnen doen? > U geeft een korte omschrijving. 4. Wat heb ik nodig om dit te kunnen doen? > U selecteert maximaal 2 onderdelen. Na het beantwoorden van deze vragen krijgt u een handig overzicht dat u kunt printen, opslaan en mailen. Probeert u het eens: www.watertoedoet.info

YOGA GOED VOOR HART- EN VAATPATIËNTEN? Interview met José Eleveld, yoga-docente De Hart&Vaatgroep, regio Groningen, biedt in de maanden september, oktober en november een workshop aan om leden, partners en andere belangstellenden kennis te laten maken met yoga. Ik spreek met José Eleveld, die sinds haar vijftiende belangstelling heeft voor yoga en bij verschillende yogadocenten cursussen heeft gevolgd. Naast het geven van yogales werkt José als supervisor bij de Hanzehogeschool. Hier leert ze studenten te reflecteren op hun handelen in hun beroepsuitoefening. Het begeleiden van mensen, die in hun leven op zoek zijn naar bewustwording en verdieping, staat centraal in het leven van José. Ze doet dit met veel passie, intuïtie en respect voor de grenzen die de ander hierin aangeeft. José Eleveld is aangesloten bij de Vereniging Yogadocenten Nederland. Is yoga specifiek iets waar harten vaatpatiënten baat bij kunnen hebben, vraag ik aan yoga-docente José Eleveld. Dat denk ik wel. Yoga biedt mensen veel mogelijkheden om te leren ontspannen op lichamelijk en mentaal niveau. Ademhalingsoefeningen helpen je hierbij. Het is bekend dat als je goed naar je buik ademt je bloeddruk lager is. Een onderzoek van de Erasmus Universitair Medisch Centrum in Rotterdam bevestigt dit. Ook bleek dat mensen die aan yoga doen een lagere cholesterolspiegel hebben. De conclusie uit dit onderzoek was dat yoga minstens net zo goed is voor de hartgezondheid als stevig wandelen en joggen. Er zijn verschillende yogavormen, kun je uitleggen welke dat zijn? Er zijn tegenwoordig veel verschillende yogavormen waarvan Hatha yoga het meest bekend is. In deze yogavorm worden, in een redelijk hoog tempo, reeksen houdingen achter elkaar beoefend. Er wordt vaak vanuit gegaan dat je al een soepel lichaam hebt. Hierdoor is deze yogavorm niet voor iedereen geschikt.

Zelf ben ik opgeleid in de JnĂŁna yoga. Dit is de yoga van kennis en inzicht, waarin bewustwording en innerlijke groei centraal staan. Praktisch gezien betekent dit dat aandachtig zijn tijdens het oefenen, observeren na een oefening en mediteren centraal staan in het lesaanbod. Het tempo ligt lager en de oefeningen zijn eenvoudiger waardoor ze door iedereen beoefend kunnen worden. Daarnaast zijn de oefeningen een middel om je bewuster te worden van lichamelijke en mentale spanningen in jezelf. Kun je uitleggen wat je hiermee bedoelt? Door na elke oefening even stil te staan bij wat je hebt ervaren en hoe je lichaam na een oefening voelt wordt je bewuster van waar spanningen zich in je lichaam opbouwen. Dit noem ik observeren. Observeren betekent dat je in een open houding kijkt naar wat er bij jezelf naar boven komt aan gedachten en gevoelens. Je kijkt ernaar en houdt tegelijk afstand, alsof je naar een projectiescherm kijkt. Het vraagt wat oefening om hierin stil en aandachtig te zijn maar ervaring leerde dat iedereen dit kan leren. Door zo naar jezelf te kijken wordt je bewuster van factoren die ervoor zorgen dat je spanningen opbouwt. Het kan zijn dat je bijvoorbeeld ontdekt dat je hoge eisen aan jezelf stelt en dat je oordeelt als je daar niet aan hebt kunnen voldoen. Dan zul je na een oefening ook vinden "dat je het niet goed hebt gedaan". Wat bewust is kun je veranderen en zo'n waardevol inzicht helpt je bij het meer ontspannen in dit patroon. Mediteren doet ditzelfde. Het maakt je bewuster van patronen die spanning in jezelf geven. Ook leert het je onverdeeld te zijn in alles wat je doet. Of het nu je werk is, het huishouden doen, creatief bezig zijn, in contact zijn met de ander enz. We zijn vaak het ene aan het doen terwijl we denken aan het volgende wat we nog willen doen. Mediteren leert je te richten op wat je aan het doen bent. Wat kunnen deelnemers tijdens een les verwachten, waar bestaat het lesaanbod uit? Elke les is er aandacht voor oefeningen, de ademhaling en ontspanning. Om een beetje een indruk te geven van wat er zoal in een les wordt aangeboden geef ik een kleine opsomming hiervan:

- Polariteitsoefeningen, dit zijn eenvoudige oefeningen, die je leren in het bewegen aandachtig en ontspannen te zijn. - Asana, het aanleren van de klassieke yogahoudingen die afwisselend dynamisch en statisch worden beoefend. - Ademhaling, hoe je ademt, bepaalt voor een groot deel hoe je je voelt. Ademen naar de buik zorgt voor een goed evenwicht in jezelf en geeft een gevoel van innerlijke rust. - Pranayama, het vrijmaken en reguleren van energie via de yogaademhalingen. Je maakt kennis met verschillende technieken. - Ontspanning, Ontspanningsoefeningen leren je in liggende houding het verschil te voelen tussen spanning en ontspanning. Later leer je dit ook toe te passen in de yogahoudingen. - Meditatie, leert je aandachtig te zijn. Mindfulness training is een goede voorbereiding hierop. Er worden verschillende vormen van meditatie aangeboden zodat je kunt kiezen wat het beste bij je past. Moeten de deelnemers nog ergens rekening mee houden, qua kleding bijvoorbeeld? Het is prettig als je gemakkelijk zittende, niet knellende, kleding aantrekt. Bijvoorbeeld een joggingbroek met T-shirt. Ook is het ﬁjn, als het wat kouder is, om een paar warme sokken en een vest bij je te hebben. Matten en kussens zijn aanwezig in de lesruimte. Sommige mensen vinden het ﬁjn om een handdoek over de mat te leggen. Er zijn 8 bijeenkomsten van 1 ½ uur, is dat voldoende denk je om te ervaren wat yoga is? Ervaring leerde dat dit voldoende is om te ervaren wat yoga is en wat het voor je dagelijks leven kan betekenen. Mochten mensen na deze workshop door willen gaan met het volgen van lessen dan kan dat bij mij of bij een andere yogapraktijk. Mocht er nog twijfel zijn om deel te nemen, kun je aangeven waarom het belangrijk kan zijn voor harten vaatpatiënten om deze workshop te volgen?

Deze workshop is speciaal toegespitst op mensen met harten vaatziekten. Dit betekent dat de aangeboden houdingen en ademhalingsoefeningen een positief eﬀect beogen op deze problematiek. Minder stress is goed voor iedereen maar voor mensen met harten vaatziekten een must. Het is inmiddels bewezen dat yoga een gunstig eﬀect heeft op de hoogte van de bloeddruk en het cholesterol gehalte in het bloed. Er wordt gedacht dat het verminderen van stress hierin een grote rol speelt. Tenslotte maakt yoga je meer lichaamsbewust. Dit kan een enorme hulp zijn in het leren vertrouwen op je lichaam en de signalen die het geeft. Door yoga leer je deze steeds beter herkennen.

OVER JAGEN EN JACHTEN Om even bij stil te staan Vlugger, vlugger, schiet toch op. Hedendaagse kreet. Snelheid, vliegen, noem maar op. Je leeft niet, (dat je weet). Alles vlugger, sneller, snelst. Straks kom je te laat. Moordend tempo wordt gewenst. Neem alles maar te baat. Totdat je hart ’t tempo mist dat van je wordt verlangd. Het wordt wat wazig als in mist je leven aan een draadje hangt. Dan komt er een gedwongen rust, wat je niet had verwacht. Je leeft nu heel veel meer bewust, wie had dat ooit gedacht. Dit vers geldt zeker niet voor hen die lijden aan hun hart, Maar…. als vingerwijzing voor die mens, die vindt: Het gaat toch nóóit te hard. Joz van Hagen (in Tijdschrift Hartenzorg)

Naam organisatie Ex-hartpatiënten Sport- en Zwemvereniging Sportclub De Deurdouwers Sport/Revalidatievereniging De Pomp Omloop '90 / DFS St. DWS; Sport, spel en recreatie Sportgroep (ex)-hartpatiënten Het Hogeland V.A.S. V.A.S. Ritme Oost-Groningen

Naam organisatie Recr. Sportgroep voor Ex-hartpatiënten Hart&Vaatgroep Dokkum Gezondheidscentrum Het Want Integra Sportstad Heerenveen Sportvoorzieningen B.V. Recreatie Sportgroep Hart Nodig Fysiotherapie Leeuwarden Zuid HASPO FDS Fit door Sport

Naam organisatie Paramedics HAREBO HOT Hart op Tempo Emmen HOT Hart op Tempo Emmen

GRONINGEN Plaats Groningen Haren Haren Hoogezand Stadskanaal Uithuizen Veendam Wildervank Winschoten

FRIESLAND Plaats Drachten Dokkum Franeker Harlingen Heerenveen Joure Leeuwarden Leeuwarden Sneek

DRENTHE Plaats Assen Borger Coevorden Emmen

Telefoon nummer 0592-311161 0592-261630 06-53445850 06-53445850

Telefoon nummer 0512-540504 0519-296912 0517-390900 0517-431789 0513-614830 0513-413541 058-2801525 058-2124095 06-51070618

Telefoon nummer 050-5253955 050-4062530 050-5340181 0598-850142 0599-616118 0595-434337 0598-623252 0598-623252 06-53884654

beweegaanbod 6 7 7 7,8

beweegaanbod 2,7 7 5,6 3,6,8 8 7 1 3,7,8 7,8

beweegaanbod 8 5,7 7 7 7 7 7,8 7,8 7

Beweeggroepen regio Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel

Naam organisatie Praktijk voor Fysiotherapie De Maardijk RSV-Schelfhorst Sportcomplex Dorper Esch RSH-Deventer Fysiotherapie en Sportschool FysioďŹ t HIS Hart in Sport Recreatiebad De Wilder Maatschap Hartrevalidatie S.M.T. Twentebad Hengelo Zwembad Brilmansdennen Plaza Medical HIS Hart in Sport Energy Ommen Recreatiesportver. (ex-)hartpatiĂŤnten Salland Sportbedrijf Raalte HIB Zwolle e.o.

OVERIJSSEL Plaats Almelo Almelo Denekamp Deventer Enschede Enschede Haaksbergen Hengelo Ov. Hengelo Ov. Losser Oldenzaal Oldenzaal Ommen Raalte Raalte Zwolle Telefoon nummer 0546-539140 0546-866446 0541-355350 0575-492546 053-4315044 06-57083283 053-5721115 06-51783764 074-2434241 053-5381800 0541-354571 06-57083283 0529-454611 0572-354041 0572-760600 038-4655068

0591-629222 0528-262761 06-53445850 0524-542134 050-5011919 0591-362193 0528-371286

Verklaring van het beweegaanbod: 1=fitness; 2=fietsen; 3=fysiotherapie; 4=hydrotherapie; 5=nordic walking; 6=sport en fitness; 7=sport en spel; 8=zwemmen

Popping Sport Hartsportclub Hoogeveen HOT Hart op Tempo Emmen Paramedisch Centrum Dorgelo Palestra Wellnesscentre Medisch Sport en Spel Sleen Fysiotherapie & Trainingscentrum Zuidwolde

Emmen Hoogeveen Klazienaveen Nieuw Schoonebeek Roden Sleen Zuidwolde

beweegaanbod 3 7 8 7 1,3 7 8 1 8 8 1 7 7 7 8 7

1,8 7 7 1 1 7 1,3

Vooruitblik en Agenda LEEFSTIJLMIDDAG ‘BLIJF ACTIEF bewegen, voeding & ontspanning Groningen, Drenthe, Friesland LOCATIE: UMCG Centrum voor Revalidatie, Beatrixoord, Dilgtweg 5, 9751 ND HAREN DATUM: zaterdag 7 oktober 2017 TIJD: 13.00 - 16.30 uur LEEFSTIJLMIDDAG: BLIJF ACTIEF Een gezonde leefstijl staat voor gezonde voeding, voldoende bewegen, niet roken, maar ook voor goed omgaan met stress, voldoende rust nemen en kunnen ontspannen. Vandaar de Leefstijlmiddag ‘Blijf actief’, een samenwerking van De Hart&Vaatgroep, het Longfonds, de Diabetesvereniging Nederland en de Reuma Patiënten Vereniging Groningen, in samenwerking met het UMCG Beatrixoord. DE LEEFSTIJLMIDDAG, IETS VOOR U? De Leefstijlmiddag ‘Blijf actief’ biedt u een interactief programma dat bestaat uit workshops en beweegactiviteiten onder leiding van professionals en ervaren vrijwilligers. KOM OOK! De Leefstijlmiddag, een leuke informatieve en sportieve middag, waar iedereen aan deel kan nemen, ook wanneer u gebruikt maakt van een rolstoel, scootmobiel of zuurstof. Wij adviseren u om gemakkelijk zittende kleding aan te doen of mee te nemen. Denk daarbij ook aan sportschoenen. Binnensportschoenen zonder zwarte zolen zijn verplicht. WAT KUNT U IN DE WORKSHOPS VERWACHTEN? Workshop voeding: “Goed om te (w)eten: gezonde en lekkere keuzes maken”. Workshops ontspanning waar u kunt kiezen uit: zingen, djembe of yoga.

Beweegactiviteiten waar u kunt kiezen uit: walking football, rolstoelbasketbal, boccia, boogschieten of badminton. De workshops en beweegactiviteiten duren ongeveer 40 minuten. Iedereen doet in principe mee aan de workshop voeding, en u kiest op de middag zelf één workshop ontspanning en één beweegactiviteit uit. Informatie bij Janny Hilbolling tel. (06) 20219556 Aanmelding Wilt u deelnemen aan de leefstijlmiddag, dan dient u zich vooraf aan te melden. Dat kan met onderstaand formulier vanaf 30 augustus tot uiterlijk 3 oktober. !!!Vol is vol !!! Wees er op tijd bij!

AANMELDINGSFORMULIER LEEFSTIJLMIDDAG: BLIJF ACTIEF: bewegen, voeding & ontspanning



Naam: ........................................................................................................... Adres: ........................................................................................................... Postcode en woonplaats: ............................................................................. Telefoon: ....................................................................................................... E-mail: .......................................................................................................... Aantal personen: .......................................................................................... OVERIGE INFORMATIE: 

ik heb een hart- of vaataandoening,



ik heb diabetes,



ik heb reuma,



ik heb een longaandoening,



ik ben partner/mantelzorger,



U kunt het ingevulde aanmeldingsformulier opsturen naar: Leefstijlmiddag Noord Nederland, p/a Uranusstraat 51, 9742 JV Groningen of de in het formulier gevraagde informatie mailen naar: leefstijldagnoordnederland@gmail.com

AGENDA We hebben in de verschillende regio’s inmiddels al weer een aantal activiteiten gepland. Sommige activiteiten moet qua planning nog worden uitgewerkt. Ook tussendoor zullen er activiteiten zijn waarvoor u wordt uitgenodigd en waaromtrent u te zijner tijd ook de informatie op de (regio-) website kunt vinden: www.hartenvaatgroep.nl. Van de onderstaande activiteiten zijn de precieze dan wel geplande data bekend: vr 18 aug.

natuurwandeling Holten,

sept/okt/nov

Yoga voor harten vaatpatiënten Groningen (zie interview in magazine)

ma 4 sept.

start cursus Omgaan met stress en spanning: meer informatie op www.hartenvaatgroep.nl/groningen,

wo 6 sept.

start workshop Yoga (zie dit magazine),

do 21 sept.

Hart&Vaatcafé Antoniusziekenhuis in Sneek, over “Naasten in beeld”

do 21 sept.

Hart&Vaatcafé Ommelander Ziekenhuis Groningen, over Angina Pectoris: meer informatie op www.ozg.nl,

do 28 sept.

Bijeenkomst Wilhelmina Ziekenhuis Assen, over het vrouwenhart,

do 28 sept.

Hart&Vaatcafé in Isala Diaconessenhuis Meppel,

do 28 sept.

Hart&Vaatcafé Martini Ziekenhuis Groningen, over het vrouwenhart: meer informatie op www.hartenvaatgroep. nl/ groningen,

do 5 okt.

Hart&Vaatcafé Tjongerschansziekenhuis te Heerenveen over “Leefstijl bij hartpatiënten”,

okt./nov.

Hart&Vaatcafé in MST Enschede,

za 7 okt.

leefstijlmiddag Beatrixoord in Haren,

za 11 nov.

gezondheidsmarkt Overijssel,

do 23 nov.

Hart&Vaatcafé in Martini Ziekenhuis, over “Reanimatie”,

ma 27 nov.

Ziekenhuis Ny Smellinghe Drachten, over “Pacemaker en ICD bij hartritmestoornis,

wo 29 nov.

Bijeenkomst Wilhelmina Ziekenhuis Assen, over “Zelfmanagement bij hartfalen”,

do 30 nov.

Hart&Vaatcafé Ommelander Ziekenhuisgroep Groningen,

ma 4 dec.

Hart&Vaatcafé in Isala Zwolle.

LOTGENOTENDAG AORTADISSECTIE Op 19 september 2017 wordt ook dit jaar weer wereldwijd de Aortadissectiedag gehouden. Wij doen hier in Nederland ook dit keer weer aan mee. Op deze dinsdag organiseren wij vanaf 13.00 uur een informele bijeenkomst bij Zandfoort aan de Eem in Amersfoort met als doel: kennismaken, uitwisselen van ervaringen, steun vinden, lachen en genieten en wat er verder nog voorbij komt. De bijeenkomst is bedoeld voor alle lotgenoten met Aortadissectie. Daarnaast is ook een familielid of direct betrokkene welkom. Nadere informatie over bereikbaarheid en kosten kun je vinden op de website: http://www.aortadissectie.com/evenementen/lotge-notendagaortadissectie-2/ Heb je zin om erbij te zijn en ben je een lotgenoot? Je bent van harte welkom.

Terugblikken HART&VAATCAFĂ&#x2030; IN DE TJONGERSCHANS Leven met een pacemaker of ICD

Na 2 succesvolle avonden in 2016 hebben De Hart&Vaatgroep en de afd. Cardiologie van ziekenhuis De Tjongerschans donderdag 30 maart 2017 een boeiende en leerzame avond georganiseerd met als thema: Leven met een pacemaker en/of ICD. De heer Lars van Halderen, centrummanager voor o.a. de afdeling Cardiologie, was blij verrast met de grote opkomst en heette alle aanwezigen van harte welkom. Vervolgens nam mevrouw Jeanette Stamps, regio-consulent van De Hart&Vaatgroep, in het kort het programma door en refereerde daarbij aan enige geruststellende reacties van patiĂŤnten die inmiddels met een pacemaker en/of ICD door het leven gaan.

Daarna gaf dr. Geert Tjeerdsma een presentatie over indicaties voor de plaatsing van een pacemaker/ICD. Hij gaf uitleg over de werking van een pace-maker en/of een ICD en lichtte de aanwijzingen en afwegingen voor plaatsing toe. Hij betrok de aanwezigen in de zaal nog meer bij zijn presentie door hun vragen te stellen waarop zij met het opheﬀen van een rode(negatieve) en/of groene (positieve) kaart konden reageren. Vervolgens gaf de heer Kees Rekker, pacemaker en ICD-technicus, in zoals hij dat zelf noemde, "jip en janneke" taal uitleg over de technische toepassing van een pacemaker en/of ICD. Ook nadat ze geplaatst zijn moeten pace-makers en ICD’s telkens gecontroleerd worden. Bovendien staat de ontwikkeling van deze apparatuur niet stil. Aan de ene kant wordt de apparatuur steeds kleiner terwijl er aan de andere kant technisch steeds meer mogelijk is. Jeanette Stamps vertelde daarna over het landelijke maar ook over het regionale werk van De Hart&Vaatgroep. Zij benadrukte dat de vereniging er niet alleen voor de patiënten is maar ook voor naasten en overige belangstellenden. En dat iedereen met vragen over harten vaatziekten de Informatielijn Hart en Vaten 0900- 3000 300 kan bellen (een gezamenlijk initiatief van de Hartstichting en De Hart&Vaatgroep). De aanwezigen werden uitgenodigd vragen op te schrijven, die men in het verlengde van de presentaties had, die vervolgens na de pauze werden beantwoord door de heren Tjeerdsma en Rekker. De sprekers werden na aﬂoop hartelijk bedankt voor hun uitstekende presentaties. De aanwezigen konden tijdens de pauze de infostands bezoeken van De Hart&Vaatgroep, Stin, Zorgbelang-Fryslân en De Cliëntenraad van De Tjongerschans. Na het invullen van een evaluatie- formulier over deze avond ging een ieder weer zijns weegs. Op 5 oktober staat een volgende avond in de agenda met als thema Leefstijl. Deze aankondiging is t.z.t. ook te vinden op de website van De Hart&Vaatgroep en op de website van ziekenhuis De Tjongerschans. Graag verwelkomen wij u (ook) dan (weer)!

BREDE INFORMATIEBIJEENKOMST OVER GEZONDHEID Prima initiatief van medische professionals in Wijhe De Hart&Vaatgroep verleent graag haar medewerking aan lokale initiatieven op het gebied van onze gezondheid. Zo hebben wij bijgedragen aan de informatieve bijeenkomst die de medische professionals van gezondheidscentrum ‘Het IJsselhuis’ op 26 april 2017 in Wijhe (Ov) hadden georganiseerd voor patiënten en anderen, die in hun gezondheid geïnteresseerd zijn. Samen hadden de praktijkondersteuners van de huisartsen, een fysiotherapeut, meerdere diëtisten, de beweegcoördinator van de gemeente, een apotheker en vrijwilligers van De Hart&Vaatgroep voor een breed en gevarieerd programma gezorgd. Er waren ﬁlmpjes, presentaties en mondelinge uitleg over tal van gezondheid gerelateerde onderwerpen waarbij ook veel aandacht is besteed aan het belang van de aspecten bewegen, voeding en leefstijl voor de gezondheid. De bezoekers konden ook zelf informatiestands bezoeken en materiaal meenemen. Men heeft de bijeenkomst als zeer geslaagd ervaren. De uitleg van de apotheker over medicatie werd bijzonder gewaardeerd.

De Hart&Vaatgroep is graag bereid ook elders haar medewerking te verlenen aan dit soort informatieve lokale initiatieven! Neemt u maar contact op (onze contactadressen worden achterin dit magazine genoemd).

ZOUTARM ETEN MET “VERGETEN” GROENTEN Kookworkshop in Groningen, een deelnemer vertelt Op dinsdagmiddag 27 juni j.l. hebben we met 16 deelnemers een kookworkshop gevolgd in de grootkeuken van de opleiding Diëtetiek van de Hanzehogeschool Groningen. Anja Bandringa, docent/instructeur Diëtetiek, en 2 studentes verzorgden de workshop. De dames hadden voor ons een menu samengesteld, waarin “de vergeten groentes” nu eens niet werden vergeten; integendeel. Na ontvangst met koﬃe en een koekje, heette mevrouw Anja Bandringa ons welkom en kregen we een korte inleiding van de beide studentes. Zij namen met ons het menu door en lieten ons kennismaken met de verschillende groentes. Bij het zien van deze vergeten groentes kwamen bij menigeen weer herinneringen aan vroeger naar boven. Het menu zag er als volgt uit: Voorgerecht: bietjessoep met mierikswortelroom, Hoofdgerecht: ratatouilletaart met aardpeer, frietjes van koolraap en knolselderij, vleesrolletjes met honing, Nagerecht: rabarbercake, Bijgerechten: witlofsalade met ananas en mandarijn, frambozen-salade met gorgonzola, rijstvelloempia’s met verschillende groentes, tomatentulpjes met zuivelspread en bieslook, prikkers met rosbief en mozzarella, aubergine-rolletjes en zalmhoekjes. We werden in 8 groepjes van 2 opgedeeld en ieder groepje kreeg de opdracht om één onderdeel van het menu te gaan bereiden. We gingen voortvarend aan het werk en al gauw werd er ﬂink gediscussieerd over de aanpak van de opdracht. Een gezellige boel al met al en na verloop van tijd kon je de verschillende producten zo her en der gaandeweg zien ontstaan. Na ruim anderhalf uur hebben we de tafels gedekt en zijn we de door ons zelf gemaakte menu-onderdelen over en weer gaan proeven. Vervolgens hebben we de boel aan kant gemaakt.

Tot slot bedankte bestuurslid Henriette Meijer mevrouw Anja Bandringa en de beide studentes voor hun inbreng en begeleiding bij de workshop. Nadat zij ook de deelnemers voor hun inzet had bedankt en hen informatiemateriaal van De Hart&Vaatgroep had uitgereikt, nam een ieder vrolijk afscheid met een goed gevoel over deze workshop. Nota bene: De Hart&Vaatgroep gaat in het najaar van 2017 weer een kookworkshop organiseren, maar dan wel met een ander kookthema. U zult daar later l t nader d over worden geïnformeerd in één van de volgende ledenmagazines.

GRANDIOOS WANDELEVENEMENT met een prachtige opbrengst voor een goed doel De 3-Provinciën wandeltocht in Bakkeveen en omstreken op 13 mei is een in meerdere opzichten meer dan grandioos wandelevenement gebleken. Niet alleen liepen 2700 wandelaars hun afstanden onder prima weersomstandigheden en in een prachtige natuurrijke omgeving. Maar ook bracht het inleggeld van de deelnemers aan het evenement een ﬂink bedrag ad 16.200 euro op dat geheel ten goede komt aan het Rode Kruis Noord. Wij waren aanwezig als standhouders namens de Hartstichting en De Hart&VaatGroep. Ook wij kunnen terugzien op een geslaagde dag waarbij we met veel mensen contact hebben gehad en hun vragen konden beantwoorden en waarbij wij hen ons ledenmagazine en ander informatiemateriaal mee konden geven.

HART&VAATCAFÉ IN ISALA ZWOLLE in het ziekenhuis of thuis revalideren? De regio Overijssel van De Hart&Vaatgroep en het Isalaziekenhuis hebben op 24 mei 2017 in het Isala in Zwolle hun tweede Hart&Vaatcafé georganiseerd. Het thema was dit keer “Herstel in het ziekenhuis of thuis van een ingreep"? Het ziekenhuis Isala behoort tot de grootste cardiologische centra in Nederland. In dit centrum worden talrijke speciﬁeke ingrepen uitgevoerd. Steeds meer gaat de na nazorg ervan met een korte opnametijd en, indien org er an gepaard me medisch mogelijk en verantwoord, verdere zorg in de thuissituatie. Dit geldt ook steeds meer voor cardiologische ingrepen. Er wordt in de huidige tijd veel geschreven over de zorg in z’n algemeenheid en het is een goede zaak wanneer medische professionals en patiënten over (komende) veranderingen met elkaar communiceren, zoals ook nu bij dit Hart&Vaatcafé. De voorzitter van het Hartcentrum van Isala, de heer De Kluiver, opende de bijeenkomst voor meerdere tientallen aanwezigen. Vervolgens verzorgden specialistisch verpleegkundige Joke Breukelman, sportarts Aernout Snoek en verpleegkundig specialist Olga Kruit heel boeiende presentaties over de onderwerpen die met het thema te maken hadden. Het onderwerp Change@home (Joke Breukelman) handelde met name over de nazorg die na thuiskomst vanwege Isala wordt uitgevoerd. Aernout Snoek vertelde heel boeiend over hartrevalidatie ‘op afstand’ (telehartrevalidatie) en Olga Kruit richtte zich met name op de werkzaamheden van de hartfalenpolikliniek en wat van daaruit ingezet wordt voor ‘zorg thuis’.

Tijdens de presentaties werden al veel vragen gesteld. In en na de pauze zijn er door de aanwezigen tafelgesprekken gehouden waaruit ook een aantal vragen voortkwamen die de sprekers na de pauze hebben beantwoord. De voorzitter van De Hart&Vaatgroep regio Overijssel bedankte tot slot alle sprekers, deelnemers en vrijwilligers voor hun inzet en belangstelling. Zoals al bij eerdere gelegenheden kwam ook nu weer uit de reacties tijdens de bijeenkomst en de ingeleverde evaluatieformulieren naar voren dat alle aanwezigen de bijeenkomst erg hadden gewaardeerd. Niet alleen had men veel waardering voor de medisch-professionele kennisuitwisseling, maar ook was men blij als betrokken patiënten of naasten met elkaar in gesprek te kunnen gaan en ervaringen en zaken uit te wisselen. Men gaf ook aan uit te zien naar een vervolg op deze bijeenkomst.

Met medewerking en inzet van de ziekenhuizen in Overijssel zal De Hart&Vaatgroep zeker ook in deze provincie meer Hart&Vaatcafé’s organiseren. Enkele worden al in de agenda genoemd.

Recept WITTE KOOL MET PAPRIKA EN TOMAAT Benodigde ingrediënten voor een gerecht voor 4 personen: • • • • • • •

1 ui, 1 gele of groene paprika, 2 tomaten, 300 gram witte kool, 300 gram kipfilet, 2 eetlepels olie, een halve theelepel chilivlokken (dat zijn: grof gemalen gedroogde chilipepers) • 2-3 eetlepels natriumarme ketjap. Bereidingswijze: - pel en snipper het uitje, - maak de paprika schoon en snij de paprika in blokjes, - was de tomaten en snij deze in parten, - snij de witte kool fijn (of gemakkelijker: koop kool die al gesneden is) en was het in een vergiet, - snij tot slot de kipfilet in stukken en bak ze dan in een braadpan op, - verwarm tegelijkertijd de olie in een wok of hapjespan en bak de ui met de chilivlokken hierin glazig. - voeg de witte kool en de paprika toe en roerbak de groenten 5 minuten, - voeg vervolgens de tomaat en de natriumarme ketjap toe en roerbak het geheel nogmaals 5 minuten. Serveer de groenten en de kipfilet met rijst. Maar ook zonder kipfilet is het erg lekker (en dan ook vegetarisch). De bijbehorende natrium/zout berekening is te vinden op: https://www.smakelijketenzonderzout.nl/recepten/witte-kool-met-paprika-en-tomaat

Colofon Redactie: Henk Amperse (regio Friesland) Roelf Meijering (regio Groningen)

Harm Pol Theo Broens

(regio Overijssel) (regio Overijssel)

Eindredactie: Theo Broens e-mail: theobroens@hartenvaatgroep-overijssel.nl Druk:

ďŹ rma Nolin te Hoogezand

Contactadressen: Henk Amperse Jeanette Stamps Roelf Meijering Harm Pol

(bestuurslid Friesland) tel: 06-49955549 (regioconsulent Drenthe) tel: 06-53150638 (voorzitter regio Groningen) tel: 06-16363468 (waarnemend voorzitter regio Overijssel) tel: 06-50848502

Infolijn Hart & Vaten: tel. 0900 - 3000 300 vr van 9.00 tot 13.00 uur) De Hart&Vaatgroep is de patiĂŤntenorganisatie van en voor mensen met een harten/of vaatziekte. Wij werken op zowel landelijk als regionaal niveau aan informatievoorziening, lotgenotencontact, leefstijlbegeleiding en collectieve belangenbehartiging. De Hart&Vaatgroep is opgezet door mensen die zelf een hart- of vaatziekte hebben of hun naasten.

Wat biedt De Hart&Vaatgroep u? • Informatiebrochures over harten vaatziekten en daaraan gerelateerde onderwerpen • Een internetsite met onder meer een kennisbank met toegankelijke informatie • Het leefstijlmagazine ‘VIDA’ met nieuws en achtergronden • Regioblad Noord en Oost • Informatiedagen en themabijeenkomsten over uiteenlopende onderwerpen • Contact met mensen met hetzelfde ziektebeeld, zowel één op één als in groepsverband • Leefstijlactiviteiten zoals kookworkshops en sport- en beweegaanbod • Belangenbehartiging van alle harten vaatpatiënten

Lid worden? Door uw steun kunnen wij ons inzetten voor harten vaatpatiënten. Kijk voor meer informatie over De Hart&Vaatgroep, het lidmaatschap (€ 20,00 per jaar) of het donateurschap op de internetsite www.hartenvaatgroep.nl. U kunt ook een e-mail sturen aan info@hartenvaatgroep.nl of bellen met het secretariaat, telefoon: 088 - 1111 600. U kunt meer informatie en het aanmeldingsformulier aanvragen door hieronder uw gegevens in te vullen en op te sturen naar: De Hart&Vaatgroep Postbus 300 2501 CH Den Haag Graag ontvang ik meer informatie over De Hart&Vaatgroep. Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Man/Vrouw Adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postcode/woonplaats: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E-mail: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .