Vida 1 2015 by Harteraad

Lifestylemagazine van De Hart&Vaatgroep

Magazine van en voor mensen met een hart- of vaatziekte • 7e jaargang • nummer 1 • februari 2015 • winkelwaarde € 4,95

Carotisoperatie: de patiënt kan het veiligst geopereerd worden als hij bij bewustzijn is • 5 vragen over PROMs PAV • Het beste medicijn voor Hans Doeve is zijn omgeving • Fietsen in alle windrichtingen • De steunkous is lang niet meer die onflatteuze dikke huidkleurige kous

t te l e zo r ts H o Sp o t?! e ie n

WIN e

stapepne tellernp.30

Koolraap ‘De vergeten groente’

Hans Doeve

‘Ik zoek activiteiten die bij mij passen’

In het hart Kom in beweging! (vanaf pagina 15)

Weten uw dierbaren wat u wenst?

Weten uw nabestaanden waar uw gegevens liggen als u er niet meer bent? En wat u voor uw huisdier wenst? Via de Hartstichting kunt u dit gratis vastleggen in het erfenisdossier. Denk bijvoorbeeld aan het verdelen van uw persoonlijke bezittingen, het opzeggen van verzekeringen, het stopzetten van abonnementen. Kortom: al die zaken die nabestaanden bij een overlijden moeten regelen. Vraag nu vrijblijvend het gratis erfenisdossier van de

Hartstichting, t.a.v. Esmay Lunes, Antwoordnummer 300,

Hartstichting aan. Meer dan 4.000 mensen gingen u al voor. Neem contact op met Esmay Lunes, telefoon 070-3155607, of mail naar erfenisdossierChartstichting.nl Of u kunt onderstaande coupon insturen naar de

2501 VB Den Haag. Een postzegel is niet nodig. Het is ook mogelijk om een digitaal erfenisdossier aan te maken. Zo kunt u altijd en overal bij uw gegevens. Kijk hiervoor op www.hartstichting.nl/erfenisdossier

VIDA

Ik ontvang graag gratis het erfenisdossier van de Hartstichting. M/V

Naam: Adres: Postcode: Telefoonnummer: E-mail: Geboortedatum:

Plaats:

Van twee kanten

Henk Giesen (72):

‘Een vaatprobleem komt bijna nooit alleen’ Hoe kwam u erachter dat u een vaatziekte heeft?

Wanneer bent u voor het laatst geopereerd?

‘Sinds begin jaren tachtig heb ik atherosclerose, slagader verkalking. Het begon met etalagebenen. Ik kon nog geen 400 meter pijnvrij lopen. Na een maand looptraining was ik van mijn klachten af. Maar mijn leefstijl veranderde ik niet. Binnen tien jaar voelde ik me steeds slechter: geen energie, hoofdpijn en een hoge bloeddruk. Mijn halsslag ader zat voor 95 procent dicht, met een hersenbescha diging tot gevolg. Ik kreeg een eerste carotisoperatie, een halsslagaderoperatie, onder volledige narcose. Mijn hoofdpijn verdween onmiddellijk.’

‘Jaarlijks wordt mijn aneurysma van de grote lichaams slagader gecontroleerd. Twee dagen voordat ik naar de vaatchirurg moest voor de uitslag, kon ik mijn been even niet meer gebruiken. De vaatchirurg stuurde me direct naar de TIA-poli, waarna een operatie nodig bleek. De week daarop onderging ik een tweede carotisoperatie, ditmaal onder plaatselijke verdoving.’

BEELD: Erik van der Horst

Hoe verliep het herstel? ‘Het herstel duurde jaren. Langzaam werd ik energieker. Via de Vereniging van Vaatpatiënten (nu De Hart& Vaatgroep) leerde ik mijn leefstijl aan te passen. Zo bracht de ziekte me veel goeds. Daarmee was ik er nog niet. Bij een controle werd een aneurysma van de lichaamsslag ader (aorta) ontdekt. Daarnaast waren mijn dijbeenslag ader en de drie slagaders in mijn knieholte afgesloten. Als de vernauwingen in mijn benen niet zouden worden aangepakt, was op termijn amputatie niet te vermijden. Ik besloot toen intensief te gaan lopen. Maar de ziekte gaat door. In 2013 kreeg ik een openhartoperatie.’

Hoe heeft u de operatie met plaatselijke verdoving ondervonden? ‘Ik had me er geestelijk op voorbereid. Je bent immers tijdens de operatie bij kennis. En dan krijg je toch alles mee. Wat als ik moet niezen, hoesten of kramp krijg? Dat gebeurde niet. Wel viel opeens de bloeddruk terug. De chirurg stelde me gerust. Na de operatie voelde ik me zo goed dat ik na 40 uur alweer naar huis mocht. Het voordeel van de operatie onder plaatselijke verdoving was dat de zieken huisopname veel korter was. Pijn heb ik tijdens de operatie niet gehad. Ik voel me fit en leid het leven dat ik me wens.’

Op pagina 31 vertelt vaatchirurg Mike Sjer over de carotisoperatie >>>

Vida 3

Heeft u te maken met hart- of vaatproblemen? Wilt u ook dat uw stem gehoord wordt in de zorg en de politiek? Wilt u profiteren van alle informatie, de begeleiding en het lotgenotencontact van De Hart&Vaatgroep? En vijf keer per jaar lifestylemagazine Vida in de bus?

n bij a a ú n u Sluit groep t a a V & t De Har het s i t a r g g en ontvan nder zout, Mi k e o b k o o k ak. meer sma

Bent u al lid? Geef deze bon dan een familielid, vriend of kennis die lid wil worden.

Of verwijs naar: www.hartenvaatgroep.nl/helpmee

Stuur onderstaande bon naar De Hart&Vaatgroep, Antwoordnummer 24564, 2490 VB Den Haag. Een postzegel hoeft niet, mag wel. Aanmelden kan ook eenvoudig en snel via: www.hartenvaatgroep.nl/helpmee

JA, ik word lid van De Hart&Vaatgroep en ontvang gratis het kookboek: ‘Minder zout, meer smaak’ Voorletters: Achternaam:

Tussenvoegsel:

m/v

Geboortedatum: Adres: Postcode:

Woonplaats:

Telefoonnummer: E-mail: Ik machtig De Hart&Vaatgroep om tot wederopzegging jaarlijks € 20,- af te schrijven van IBAN-nummer*: Ten name van:

Datum:

De Hart&Vaatgroep gaat zorgvuldig om met uw gegevens en verstrekt deze niet aan derden.

Handtekening: *) Kijk voor IBAN op: www.ibanservice.nl.

Inhoud Nr.1 2015

3 Van twee kanten Henk Giesen: ‘Een vaatprobleem komt bijna nooit alleen.’

6 Van & voor leden

8 Bekend met…

Bastiaan van Schaik: ‘Ik dacht eerst aan hyperventilatie’

Het laatste nieuws van De Hart&Vaatgroep

14 Lekker & Gezond Koolraap

24 Gezond nieuws

15 In het hart Kom in beweging!

11 Vijf vragen over

Hans Doeve zoekt alleen nog maar naar activiteiten die wél bij zijn situatie passen

Fietsen in alle windrichtingen: als je de tijd neemt, zie je zoveel meer

Bandagist Inge Willemsen: ‘Mensen blij maken geeft veel voldoening.’

29 Service 30 Puzzel & win!

21 Reportage

Dick Middelweerd

26 Mijn specialisme

12 Persoonlijk

PROMs Perifeer Arterieel Vaatlijden (PAV)

25 Column

Een stappenteller

Komt u dit icoon tegen, dan kunt u meer informatie vinden op www.hartenvaatgroep.nl

Vida 5

31 Van twee kanten Mike Sjer: ‘Samen met de patiënt kijken naar de mogelijke risico’s.’

BEELD: Mladen Pikulic

Beste Vidalezer,

Vida tweede beste

Heeft u voor dit jaar goede voornemens? U bent niet de enige. Maar liefst 80% van de Nederlanders maakt ieder jaar goede voornemens. Afvallen, minder stress, meer sporten en bewegen, zuiniger leven en beter voor zichzelf opkomen. Het is de top vijf van het jaarlijks terugkerende wensenlijstje. We denken allemaal dat we er dit jaar écht in slagen en álles beter wordt. Helaas lukt het maar weinig mensen om de goede voornemens vol te houden. Het oude leefpatroon doet snel weer zijn intrede. Eind februari zijn veel goede voornemens alweer ‘vergeten’. Wilt u dat uw goede voornemens slagen? Beperk u dan tot één goed voornemen en vraag u af: ‘waarom doe ik dit eigenlijk?’ Juist deze vraag is zo ontzettend belangrijk. Je moet overtuigd zijn van je voornemen, dan gaat het zeker lukken. In deze Vida hebben wij één goed voornemen voor u uitgelicht: meer bewegen. Waarom u dit zou moeten doen? Deze vraag kunt u het beste zelf beantwoorden. Wij geven u slechts een steuntje in de rug. In de rubriek ‘In het hart’ vertellen deskundigen en patiënten alles over het belang van bewegen, zowel thuis als in het ziekenhuis. Want ook als u in het ziekenhuis ligt, is het goed om in beweging te blijven. U herstelt dan veel sneller. Bent u al overtuigd? Maar weet u nog niet precies hoe en waar u kunt beginnen? Laat u dan inspireren door de heer Wieffer. Hij besloot om na zijn hartrevalidatie fietstochten te maken vanuit zijn huis in alle windrichtingen. Een bijzondere ervaring die wij voor u in beeld hebben gebracht. Op een mooi, zo actief mogelijk, 2015!

patiëntenblad van Nederland PGOsupport heeft ons magazine uitgeroepen tot het tweede beste patiëntenblad 2014! De Jury: ‘Vida is een laagdrempelig blad voor een brede doelgroep, goed evenwicht tussen verhalen met medische invalshoek en lifestyle voor de doelgroep, mooi beeld dat goed gebruikt is. Het blad heeft goede en originele rubrieken zoals “Van twee kanten”. De koppen, intro’s en streamers spreken aan, de vormgeving is levendig. Vida is het perfecte visitekaartje van De Hart&Vaatgroep.’ Wij zijn HARTstikke trots.

Wilt u werken aan een gezonde leefstijl? Kijk dan ook eens naar deze brochures: • Bewegen doet wonderen • Eten naar hartenlust • Overgewicht • Stoppen met roken • Verlaag uw kans op een hart-of vaatziekte De leefstijl brochures kunt u bestellen bij de Hartstichting via: www.hartstichting.nl/brochures

Wist u dat… …De Hart&Vaatgroep een nieuwe diagnosegroep heeft? Voor mensen met trombose. Kijk voor informatie over deze en alle andere diagnosegroepen op: www.hartenvaatgroep.nl/diagnosegroepen

Margo Weerts Directeur De Hart&Vaatgroep

Vida 6

Van & voor leden

Kom ook in contact met lotgenoten via Facebook

Aanpak risicofactoren hart- en vaatziekten

Wat kunt u doen? Wie kunnen u helpen?

Wist u dat De Hart&Vaatgroep vijf Facebookgroepen heeft? Van de diagnosegroepen: • Erfelijke hartaandoeningen • Erfelijk Hoog Cholesterol • Trombose • Raynaud • Hartritmestoornissen De diagnosegroepen op Facebook zijn patiëntengroepen die mensen met dezelfde aandoening ondersteunen. U vindt er tips, kunt er ervaringen uitwisselen, vragen stellen en u blijft op de hoogte van alle activiteiten.

Dit is de titel van onze nieuwe online brochure. De brochure is ontwikkeld door het Platform Vitale Vaten en is de patiëntenversie van de zorgstandaard Cardiovasculair Risicomanagement. In deze zorgstandaard staat wat goede zorg is voor mensen met een hoog risico op hart- en vaatziekten. U kunt een aantal dingen doen om uw risico op hart- en vaatziekten te verlagen of uw klachten (als u al een hart- of vaatziekte heeft) te verminderen. In de nieuwe online brochure leest u wat u kunt doen en welke zorg en ondersteuning u kunt krijgen.

Kijk voor meer informatie op: www.hartenvaatgroep.nl/ diagnosegroepen

U kunt de brochure inzien en downloaden via www.hartenvaatgroep.nl/downloads

U kunt de diagnosegroepen ook zelf opzoeken op Facebook. Het zijn besloten groepen waardoor alleen leden van de groep de berichten kunnen lezen.

Hartenwijzers Ouders helpen ouders op weg

Heeft u een kindje met een hartafwijking? En heeft u behoefte aan ondersteuning op emotioneel vlak? Of heeft u een ‘gids’ nodig om uw weg te vinden in het bestaande (zorg) aanbod? Meld u dan aan voor Hartenwijzers! Hartenwijzers zijn mensen die zelf ouder zijn van een kind met een hartaandoening. Zij hebben de meest hectische periode achter de rug en hun eigen ervaringen verwerkt. Als ervaringsdeskundige weten zij tegen welke problemen u aanloopt. Daarom staan zij voor u klaar. Geschoold en wel.

Meer informatie, vragen of reacties?

Meer weten of aanmelden? Kijk op hartenvaatgroep.nl/hartenwijzers Ook voor als u zelf Hartenwijzer wilt worden.

Kijk op www.hartenvaatgroep.nl of mail naar vida@hartenvaatgroep.nl

Vida 7

â&#x20AC;&#x2DC;Ik sta echt anders in het leven. Negatieve mensen laat ik nu veel sneller links liggenâ&#x20AC;&#x2122;

Bekend met…

‘Ik? Ik ben veertig!’ Modekoning Bastiaan van Schaik

Ongeloof overheerst bij Bastiaan als hij erachter komt dat hij een hartinfarct heeft gehad. Inmiddels heeft de stylist van de sterren leren omgaan met zijn medicijnen en zijn levensstijl aangepast. Met mate, dat wel. ‘Ik ben ook maar een mens.’ Hij werkte hard, maar het was geen extreem stress volle periode. Bovendien was Bastiaan van Schaik in die tijd vier keer per week aan het boksen met een personal trainer. ‘Ik voelde me goed en was voor mijn doen heel gezond bezig. Toch werd ik tijdens het sporten overvallen door pijn op mijn borst. Ik was benauwd, kreeg steeds meer last, maar dacht geen moment aan een hartinfarct. Het begon op donderdag en de dag daarna ben ik gewoon de stad in gegaan. Het was Koninginnenacht. Op maandag was de druk op mijn borst behoorlijk heftig, maar ik dacht nog steeds dat ik het me inbeeldde. Ik dacht aan hyperventilatie en ging naar het ziekenhuis om te vragen of ik daar met rustgevende medicijnen iets aan kon doen. Daar hadden ze al snel door dat het foute boel was. Dertig minuten later werd ik gedotterd.’

Flabbergasted Achteraf viel die eerste dotterbehandeling erg mee. ‘Ik was vooral gefascineerd door de apparatuur om me heen. Bovendien was ik flabbergasted. Ik ben veertig, waarom overkomt mij dit? Oké, ik heb overgewicht. En ik rook, ik weet dat dat niet goed is. Toch had ik dit

totaal niet zien aankomen. De behandeling beleefde ik in een roes en voor ik het wist, stond ik weer buiten. Daarna begon het eigenlijk pas.’

Een bloedvat geraakt Zes weken later moest Bastiaan terug voor de tweede dotterbehandeling. ‘In de tussentijd had ik tijd om na te denken. Op de afdeling waar ik de eerste keer ik lag, gingen zes mensen dood. Dan denk je holy cannoli...’ Na de ingreep werd het nog even echt spannend. ‘Ik kreeg plotseling veel pijn, alsof mijn hart in elkaar gedrukt werd. Direct stond er een heel team om me heen, het halve ziekenhuis rukte uit voor mijn gevoel. Ik voelde het leven uit me wegsijpelen. Wat bleek? Ze hadden een bloedvat geraakt en omdat je hart in een vlies zit, kan het bloed nergens heen. Dat veroorzaakte dus die enorme, drukkende pijn. Er werd een spuit in mijn hart gezet, waarmee het bloed eruit gehaald werd. In no time knapte ik weer op, heel bizar.’

Te gekke tandpasta Een tweede kans, zo voelde het voor Bastiaan. ‘In eer ste instantie dacht ik gewoon door te gaan, maar al >

Vida 9

‘Als het weer gebeurt, wil ik niet dat het aan mij gelegen heeft’ we weer door. Maar toch! Ik heb geen echte bucketlist – een lijst met dingen die iemand wil doen, voordat hij doodgaat – maar doe wel meer dingen waar ik blij van word. Dat zijn vooral mutsige en simpele dingen. Zo ga ik vaker naar de opera. En ik geniet van een te gekke tandpasta.’

Low carb

Woonplaats Amsterdam Gezin Single Bekend van Hollands Next Top Model, Stylist van de sterren en Shownieuws. Werkzaam als stylist en (onder andere) fashion director bij diverse magazines.

snel merkte ik hoeveel impact het heeft. Ook het leven met zoveel medicijnen. Eigenlijk ben ik nog steeds aan het strijden om mijn leven weer helemaal op de rails te krijgen.’ Hetzelfde wordt het niet meer, weet hij inmid dels. ‘Ik sta echt anders in het leven. Negatieve men sen bijvoorbeeld laat ik nu veel sneller links liggen. “Jij bent niet goed voor mijn karma”, denk ik en draai me om. Ook maak ik me iets minder druk om modedin gen. Geen uitnodiging voor een feestje van een bekend merk? Vroeger hing ik direct aan de lijn, nu denk ik: prima. Ik geniet meer. Eerste rang bij een modeshow? Het leek voor mij vanzelfsprekend, maar ik zit er toch maar. En als ik weer eens op een ongelooflijk mooie locatie bezig ben met een shoot, kijk ik nu wél even om me heen. Vijf minuten maar, want dan moeten

Roken blijft een bottleneck Bewegen maakt nu standaard onderdeel uit van Basti aans leven. ‘Ik haat het. Maar ik weet dat het belang rijk is, dus doe ik nu alles op de fiets.’ Roken blijft een bottleneck. ‘Als ik kinderen had, zou ik ze zwaar ver bieden om te roken. Stoppen staat zeker op de agenda, maar het is me nog niet gelukt. Eigenlijk vind ik het veel chiquer om één sigaret per dag te roken, na het eten bijvoorbeeld, dan op een tochtig hoekje te staan, omdat het zo nodig moet. Alhoewel daar wel de beste gesprekken ontstaan… Maar natuurlijk is het beter om helemaal te stoppen. Ik moet alleen nog even beden ken hoe ik dat ga doen.’

Vida 10

BEELD: Erik van der Horst

Bastiaan van Schaik (45)

Bastiaan leeft zo gezond mogelijk. ‘Als het weer gebeurt, wil ik niet dat het aan mij gelegen heeft. Ik heb vroeger van alles gedaan wat God verboden heeft: drank, drugs, roken, veel feesten en belachelijk hard werken. Nu ben ik nog geen heilige, maar mijn leven ziet er wel anders uit. Ik heb me verdiept in voeding en ben me kapot geschrokken van alle E-nummers in ons supermarktvoedsel. Ik eet nu zoveel mogelijk vers. Planning en niet teveel eten zijn de toverwoorden. Een drukke dag met afspraken rond lunchtijd? Dan neem ik een bakje zelfgemaakte tomatensoep mee. Zoveel mogelijk low carb, want ik heb ontdekt dat koolhydra ten mij een enorme energiedip bezorgen. Van de medi cijnen die ik moet slikken, word ik zo moe dat ik alles doe om mijn energieniveau op peil te houden. Boven dien helpt het me om mijn gewicht onder controle te houden. Dat kan beter, I know, maar ik weet ook dat een streng dieet bij mij niet werkt op de lange termijn. De vraag is: hoe kun je heel gezond eten zonder in te boeten op eetplezier?’

vragen over:

In Vida krijgt u antwoord op de meest gestelde vragen over een bepaalde hart- of vaataandoening en gerelateerde onderwerpen

PROMs Perifeer Arterieel Vaatlijden (PAV) Wat zijn PROMs Perifeer Arterieel Vaatlijden? PROMs staat voor: ‘Patient Reported Outcome Measures’. Dit zijn vragenlijsten die patiënten voor en na de behandeling invullen. Aan de hand van de antwoorden is te zien of de kwaliteit van leven door de behandeling is verbeterd. PROMs zijn er voor verschillende aandoeningen. Er bestaat er al één voor spataderen. Op dit moment is een PROMs voor hartfalen in ontwikkeling.

Waarom is het zo belangrijk dat alle patiënten met PAV meedoen? Artsen kunnen met de uitkomsten van de PROMs de kwaliteit van de behandeling verbeteren. Door de metingen kan iedereen ook zien welke ziekenhuizen de beste resultaten behalen. Voor zowel patiënten als zorgverzekeraars is dat belangrijke informatie. U kunt de zorg die ziekenhuizen voor uw aandoening in huis hebben goed met elkaar vergelijken. Dat maakt kiezen gemakkelijker.

Krijgt elke PAV-patiënt de vragenlijst om in te vullen? Dat is in de toekomst zeker de bedoeling. Dit jaar start een proef in zeventien ziekenhuizen. De behandelend arts vraagt aan zijn/haar patiënten om de PROMs in te vullen. Beantwoording van de vragen kost ongeveer 5 à 10 minuten. Als de proef geslaagd is, krijgen de PAV-patiënten in alle ziekenhuizen de vragenlijst aangeboden. De meting wordt dan landelijk uitgevoerd. De resultaten zijn vervolgens op onze website www.hartenvaatgroep.nl/ kiesuwvaatzorg te zien.

Hoe ziet een PROMs eruit? De vragenlijst bestaat uit ongeveer 20 vragen die gemakkelijk te beant woorden zijn. Het opstellen van de vragenlijst wordt altijd zorgvuldig gedaan. De vragenlijst moet weten schappelijk verantwoord zijn. De resultaten moeten immers bruik baar zijn om de kwaliteit van de behandeling te kunnen verbeteren. Een voorbeeld van een PROMs PAV vraag is: Lopen was door de slechte doorbloe ding van mijn benen in de afgelopen twee weken… a. bijna niet mogelijk b. vaak niet mogelijk c. soms niet mogelijk d. wel mogelijk

Hoe zit het met de privacy van degene die de vragenlijst invult? De gegevens worden vertrouwelijk behandeld en alleen gebruikt voor het verzamelen van informatie over de kwaliteit van de zorg. De antwoorden worden anoniem verwerkt. Artsen ontvangen de antwoorden dus niet op naam. Ook krijgen zij geen contactgegevens te zien. Alleen als u daar zelf toestemming voor geeft, kan de arts uw antwoorden wel op naam ontvangen en eventueel met u bespreken.

Help mee Bent u PAV-patiënt en krijgt u een PROMs PAV van uw arts? Vul de vragenlijst dan in. De vragen zijn niet moeilijk en kosten weinig tijd. U helpt zo de kwaliteit van de zorg te verbeteren! Door beantwoording, ziet u duidelijk wat het resultaat van de behandeling bij u is. Meer informatie over PROMs en de deelnemende ziekenhuizen aan de pilot vindt u op www.hartenvaatgroep.nl/proms

Vida 11

‘Mijn beste medicijn is mijn naaste omgeving‘

Persoonlijk

Hans Doeve kon na een vaat- en hartoperatie niet meer in zijn oude functie terugkeren

‘Ik ben niet het type dat bij de pakken neer zit’ Slechts 22 jaar was Hans, toen hij erachter kwam dat er net als bij zijn vader iets mis is met zijn hart. Inmiddels is de voormalig strategisch marketeer (55) twee operaties verder. Hoewel hij zijn oorspronkelijke werkzaamheden moest beëindigen en zijn functie als docent neerlegde, blijft Hans strijdlustig. ‘Ik ben continu op zoek naar activiteiten die wél bij mijn situatie passen. Ik geef niet op.’ ‘Een aneurysma in de aorta. Dat is wat er bij mij gecon stateerd was. Ik was nog jong, werd jaarlijks gecontroleerd vanwege erfelijke hartziekten in mijn familie. Eind 2011 werd er gezegd: we moeten er nú preventief wat aan doen. Er moest een prothese in de slagader worden geplaatst. Ik leefde gezond, rookte niet en was een fanatieke spor ter. In 2012 ben ik geopereerd en daar ben ik goed door heen gekomen. Juist door mijn goede conditie. Een maand later was ik alweer fulltime aan de bak. Ik had mijn eigen bedrijf en werkte ook als docent. In het najaar van 2012 kreeg ik opeens vage klachten. Koorts en vermoeidheid.’

BEELD: Erik van der Horst

Grote impact ‘Ik bleek een bacteriële ontsteking in het bloed te hebben. Ze noemen dit een “bacteriële endocarditis”. Die bacterie is onder mijn hartklep gaan zitten en begon te etteren. De ontsteking zorgde ervoor dat de hartklep beschadigd raakte. De klep moest direct tijdens een operatie worden vervangen. De omstandigheden waren risicovol. Maar een andere keus was er niet. Deze tweede operatie was onge pland en had misschien wel daarom een grotere impact op mij dan de eerste. Ik moest mijn werk aanpassen en het docentschap opgeven. Bij de eerste operatie was ik in een goede conditie en voorbereid op de operatie. Bij de tweede was ik erg ziek. Daardoor was deze operatie nog risicovoller dan de eerste operatie, toen ik een goede conditie had.’

Niet meer pieken ‘Mijn beste medicijn is mijn naaste omgeving. Zij stonden mij bij in de periode dat ik geopereerd werd. Ze toonden interesse en sleepten mij erdoorheen. Ik ben niet het type dat bij de pakken neer zit. Mensen nemen je niet serieus als je dat doet. Ik blijf goed letten op mezelf door gezond te eten. Ook ben ik een fanatieke sporter, doe aan hardlopen, fitness en andere cardiosporten. Maar in plaats van alles te geven, neem ik nu wat gas terug. Ik moet pieken zien te vermijden. Als ik vijf kilometer hardloop, voelt dat voor mijn lichaam aan als een halve marathon. Dat is lastig om te accepteren, doet zelfs pijn, maar ik geef niet op. Als ik één advies moet meegeven aan andere hartpatiënten: blijf dingen ondernemen, wees blij met de mensen om je heen.’

Aneurysma Een aneurysma van de aorta is een verwijding van de grote lichaamsslagader. Normaal is de doorsnede van de aorta 2 tot 3 centimeter. Is de doorsnede meer dan anderhalf keer zo groot, dan spreken we van een aneurysma. Een aneurysma groeit meestal langzaam. Een levensgevaarlijke situatie ontstaat als de vaatwand van een groot aneurysma scheurt.

Vida 13

Lekker & gezond De ‘vergeten groente’ koolraap staat op de vierde plek van gezondste wintergroenten. Koolraap is rijk aan calcium, bètacaroteen, vitamine C en kalium. Met dit heerlijke en gezonde koolraapsoeprecept halen wij de raap weer van de ‘vergeten groenten’-lijst!

Koolraap soep

Veel meer dan een ‘vergeten groente’

Met een scheutje kookroom Bereiding: … koolraap een plant uit de kruisbloemenfamilie is? De koolraap is de wortel van deze plant. Het jonge blad wordt ‘snijmoes’ of ‘snijkool’ genoemd. … koolraap vroeger werd verbouwd in het Friese kleigebied, de Bommelerwaard, Gelderland, Noord-Limburg en Noord-Brabant voor zowel dierlijke (veevoer) als menselijke consumptie? … het tegenwoordig weinig wordt gegeten en het een van de zogenoemde ‘vergeten groenten’ is? … koolraap waarschijnlijk is ontstaan uit een kruising tussen kool en knolraap (ook meiraap of meiknolletje genoemd) en vaak met het laatste wordt verward?

Snipper de grote ui. Schil en snijd de verse gember in snippertjes. Schil de halve koolraap en snijd er blokjes van. Rasp de winterpeen. Snijd de twee appels in blokjes. Verwarm in een soeppan wat olijfolie en fruit de ui en de gember. Roer de mosterd erdoorheen. Doe de koolraap, de appel en de wortel erbij samen met één liter kokend water. Breng op smaak met de kerriepoeder. Breng de soep aan de kook en laat de ingrediënten twintig minuten zachtjes garen. Maak de soep glad met een staafmixer en doe er een klein beetje peper naar smaak bij. Mocht uw soep te dik zijn, doe er dan wat water bij. Maak de soep af met een scheutje kookroom. Snijd de koriander fijn en strooi het over de soep.

Boodschappenlijstje voor 4 personen

• 1 grote ui • 5 cm verse gember • 1/2 koolraap • 1 winterpeen • 2 appels (niet te groot) • Scheutje olijfolie • 2 eetlepels mosterd • Scheutje kookroom light • Kerriepoeder • Peper • Bosje koriander Vida 14

Geef u op voor de kookworkshop De Hart&Vaatgroep organiseert regelmatig kookworkshops. Hier leert u hoe u met minder zout een gezonde lekkere maaltijd op tafel zet. Ga naar www.hartenvaatgroep.nl/ kookworkshops om te zien of er binnenkort een workshop bij u in de buurt is.

Bewegen

Beginnen is één, volhouden is twee

In het hart

Kom in beweging! t te l o e z r ts H o Sp o t?! e ie n

Stilzitten is het nieuwe roken. Oftewel: de kwalijke gevolgen van weinig bewegen worden steeds duidelijker. En ja, dat geldt óók voor mensen met een hart- of vaatziekte. Vida 15

KAMER 224 KAMER 224

Steeds weer opbouwen Hans heeft een aangeboren hartafwijking. Als zijn gezondheid het toelaat, sport hij drie keer per week in een reguliere sportschool. ‘In 2007 is er hartfalen bij mij geconstateerd. Eerst kon ik niet veel. Na een tijdje ben ik gaan trainen bij de fysiotherapeut en die leerde mij hoe ik zelfstandig aan de slag kan in de sportschool. Wat ik vooral leerde, is om niet 100 procent van mijn vermogen te gebruiken. Drie jaar geleden kwam ik erachter dat er ook sprake is van slaapapneu en sindsdien is mijn conditie sterk verbeterd. Dankzij een slaapmachine slaap ik nu namelijk veel beter en krijgt mijn lichaam meer zuurstof. Dat maakt het sporten leuker. Maar het blijft dubbel, want na een goede periode volgt altijd een terugslag. Zo heb ik

drie keer in het ziekenhuis gelegen om een overschot aan vocht kwijt te raken. Na zo’n episode ben ik de conditie die ik heb opgebouwd in één klap weer kwijt. Maar ik weet ook dat ik de klap beter kan opvangen dankzij de conditie die ik in de periode ervoor opgebouwd heb. Bovendien mis ik het sporten als ik niet ga, als ik eenmaal in het sportritme zit. In de opbouwfase moet ik mezelf echt pushen. Ik denk dat ik daarin niet anders ben dan de meeste anderen… Wat voor mij goed helpt: afspreken met iemand. Dat maakt het gezellig en vormt toch een stok achter de deur.’

Vida 16

Osteoporose (botontkalking), depressie, doorligplekken, een trage spijsvertering en een minder vlotte bloedsomloop met alle gevolgen voor hart en bloedvaten. Een afnemende conditie en een bloeddruk die zich minder goed kan aanpassen, met duizeligheid bij het overeind komen als gevolg. Het is slechts een deel van de indrukwekkende waslijst van aandoeningen waar mensen die inactief zijn mee te maken kunnen krijgen. ‘Inactief’ wil zeggen: minder dan vier uur per dag uit bed of van de bank. Een situatie waar al snel sprake van is bij bijvoorbeeld een ziekenhuisopname.

Bewegen in het ziekenhuis Voor Inger Deijle, fysiotherapeut en teamleider in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis in Amsterdam, zijn het genoeg redenen om alles op alles te zetten om patiënten in actie te krijgen. Ze organiseerde daarom met haar team De Beweegweek, met allerlei activiteiten om patiënten zoveel mogelijk te laten bewegen. ‘Van oorsprong is een ziekenhuis lees verder op pagina 19 >

Bewegen

In het hart

Bewegen is breder dan sporten alleen Goed nieuws in de krant: het aantal Nederlanders dat in 2014 minstens één keer per week sportte, is ten opzichte van het jaar ervoor met 300.000 mensen gestegen naar 9 miljoen. Dat blijkt uit onderzoek uitgevoerd in opdracht van sportkoepel NOC*NSF. Bewegingswetenschapper Maarten Stiggelbout is echter niet bepaald positief over ons beweeggedrag. Hoe is het gesteld met het beweeggedrag van Nederlanders? ‘Niet zo heel goed, vind ik. Uit het cijferboek van de Hartstichting blijkt dat in 2011 59 procent van de mannen en 58 procent van de vrouwen van 12 jaar en ouder voldeed aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. De norm is verschillend voor jongeren, volwassenen en ouderen, maar zeker niet heel hoog gegrepen. Zo is de norm voor 18- tot 55-jarigen een half uur ten minste matig intensieve lichamelijke activiteit op minimaal vijf, maar bij voorkeur alle dagen van de week. De cijfers zijn een paar jaar oud, maar zeker is dat de norm bij veel mensen niet gehaald wordt. Voor de duidelijkheid: het is fijn dat meer mensen één keer per week sporten, maar daarmee voldoen zij nog niet aan de beweegnorm. Uit een onderzoek naar bewegen onder chronisch zieken, blijkt dat mensen pas gaan bewegen nadat hen iets ernstigs overkomt, bijvoorbeeld een hartinfarct. Maar ook dan nog bewegen ze in té beperkte mate.’

Wat raadt u mensen met een hartaandoening aan? ‘Patiënten dienen na hun opname zo snel mogelijk te starten met actieve hartrevalidatie. Daarna is deelname aan specifieke beweeggroepen, van bijvoorbeeld De Hart&Vaatgroep, vaak gewenst. Maar welke vorm u

ook kiest – beweeggroep, een sportvereniging of individueel – dagelijks voldoende bewegen is heel belangrijk. Dat is breder dan sporten. Wandelen met de hond, op de fiets naar het werk of boodschappen doen, het telt allemaal mee.’

Beginnen is één, volhouden is twee. Waar haal je de motivatie vandaan om te blijven bewegen? ‘Samen bewegen werkt motiverend, dat is zeker. De één wil niet onderdoen voor de ander en een sportafspraak afzeggen, voelt een beetje als de ander in de steek laten. Zo motiveren mensen elkaar als “beweegmaatjes”. Verder is het slim om het bewegen onderdeel te maken van uw dagelijks leven. Denk aan de eerder genoemde wandeling met de hond, de dagelijkse fietstochtjes. Ook kunt u een halte eerder uitstappen uit de bus en het laatste stuk naar uw afspraak lopen. Tot slot is het belangrijk om u bewust te zijn van de grote voordelen van bewegen. U verbetert bijvoorbeeld uw evenwichtsgevoel, waardoor de kans op vallen afneemt. Het risico op overgewicht verkleint, net als de kans dat u diabetes krijgt. En, heel belangrijk voor hartpatiënten: de kans om opnieuw een hartinfarct te krijgen wordt kleiner, net als het risico op bepaalde cardiovasculaire aandoeningen. Met die feiten in het achterhoofd is het wellicht minder lastig om regelmatig te bewegen.’

Vida 17

Welke vorm van bewegen heeft uw voorkeur?

24% geen

42%

voorkeur

individueel sporten

34%

Hoe vaak beweegt u? En waar en hoe? We vroegen het aan het Hartenvaatpanel. De resultaten. (Aantal ondervraagden: 321)

in een groep of met een maatje

Beweegt u liever binnen of buiten?

35% geen

45% buiten

voorkeur

Zo beweegt u

19% binnen

42% beweegt volgens de beweegnorm voldoende. Dat is minimaal een half uur per dag.

Met welke groep zou u het liefste samen bewegen?

41% geen

voorkeur

33% andere

hart- of vaatpatiënten

26%

‘gewone’ sportorganisatie

57% zou meer willen bewegen dan dat hij nu doet. Vida 18

Top 3

redenen om niet (genoeg) te bewegen

het komt er gewoon niet van

te weinig energie of lichamelijk niet mogelijk

onzeker over mogelijkheden, bang om weer last te krijgen van hart- of vaatklachten

Bewegen

In het hart

Kla v oor da r s ta r t ?e

KAMER 331 KAMER 332

Norm Gezond Bewegen > vervolg pagina 16 gericht op inactiviteit. Mensen die hier binnenkomen, hebben dan ook de neiging om hier in of op bed te gaan zitten of liggen, ook al is dat helemaal niet nodig in hun situatie. Het is ook wel logisch, want er is vaak niet veel anders te doen in een ziekenhuis. Daar proberen wij verandering in te brengen’, vertelt Inger. Dat doen ze in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis onder andere met een kunstroute. Deze route werd tijdens De Beweegweek geopend door professor Erik Scherder, hoogleraar Klinische Neuropsychologie aan de Vrije Universiteit. Inger: ‘Hij staat bekend om zijn colleges waarin hij pleit voor meer bewegen, onder andere om je hersenen gezond te houden.’ De kunstroute leidt patiënten met een boekje in de hand langs kunstwerken door het ziekenhuis. Een ander initiatief dat in

De Beweegweek van start ging, is het lunchbuffet. ‘Meestal eten patiënten in en om het bed, terwijl dat helemaal niet nodig is. We hebben een lunchruimte ingericht waar patiënten zelf naartoe lopen en waar ze aan tafel eten. Dat beviel de patiënten zo goed, dat we het op andere afdelingen nu ook zo doen. Verder is er veel aandacht besteed aan het belang van bewegen, vooral bij het verplegend personeel. ‘Zij zijn door hun verzorgende rol geneigd om patiënten teveel uit handen te nemen’, legt Inger uit.

Bewegen buiten het ziekenhuis Bewegen is voor iedereen belangrijk. Oók voor mensen die niet in het ziekenhuis liggen. Inger: ‘Ik kom veel mensen tegen, vooral ouderen, die denken dat ze gezond leven. Ze eten bewust, roken niet en drinken geen of lees verder op pagina 20 >

Vida 19

Volwassenen (18-55 jaar): een half uur ten minste matig intensieve lichamelijke activiteit op minimaal vijf, maar bij voorkeur alle dagen van de week. Voorbeelden van matig intensieve lichamelijke activiteit bij volwassenen zijn wandelen met 5-6 km/ uur (dus flink doorwandelen) en fietsen met 15 km/uur. 55-plussers: een half uur ten minste matig intensieve lichamelijke activiteit op minimaal vijf, maar bij voorkeur alle dagen van de week. Voor niet-actieven, zonder of met beperkingen, is elke extra hoeveelheid lichaamsbeweging zinvol, ongeacht duur, intensiteit, frequentie of type. Voorbeelden van matig intensieve lichamelijke activiteit bij ouderen zijn wandelen met 3-4 km/uur en fietsen met 10 km/uur.

Bewegen

Bewegen – maar hoe dan? Interessante links voor tips en meer informatie: www.hartenvaatgroep.nl/ beweegwijzer Het is van belang dat u een beweegactiviteit kiest die aansluit op uw behoeften en mogelijkheden als hart- of vaatpatiënt. De BeweegWijzer helpt u kiezen.

www.beweegzoeker.nl Via de Beweegzoeker vindt u de ruim 250 sportorganisaties die zijn aangesloten bij De Hart&Vaatgroep. Deze verenigingen bieden sporten beweegactiviteiten onder deskun-

dige begeleiding. Dat biedt zekerheid en veiligheid. Er zijn waarschijnlijk meer sportorganisaties bij u in de buurt actief. Als u deze niet terugvindt in de Beweegzoeker, zijn zij niet aangesloten bij De Hart&Vaatgroep.

www.hetgroenemedicijn.nl/ voorbeelden www.beterinhetgroen.nl Bekijk voorbeelden van beweegprogramma’s in de buitenlucht. Voor jong en oud, met of zonder begeleiding.

Vooral erg leuk Harm Pol (67) sport al jaren in groepsverband via Hart in Beweging. ‘Nadat ik vijftien jaar geleden aan mijn hart werd geopereerd, moest ik gaan bewegen. Ik nam een kijkje in Raalte, waar in een veilige, verantwoorde omgeving in groepsverband werd gesport. Ik ben daar destijds van start gegaan en nog steeds ben ik er één keer per week aan het sporten. De les bestaat altijd uit drie delen: de warming-up, een balspel en een cooling-down. Er is nagenoeg geen competitie-element. De sportleider heeft aanvullende opleidingen genoten, waardoor hij sterk is in het inschatten van signalen die duiden

op hartgerelateerde problemen. De sportleider weet wat hij moet doen als het misgaat. Voor veel deelnemers is dat een geruststellende gedachte. De band tussen de deelnemers is sterk. Zo zijn we al snel bezorgd als een van de deelnemers niet komt opdagen! Ik rijd er met drie of vier anderen naartoe, dus zelf ben ik er eigenlijk altijd. Ik voel me sterk en gezond. Als ik een tijdje niet sport, merk ik dat ik minder soepel word. Maar dat komt weinig voor, want het voelt niet als een opgave. Ik vind het vooral erg leuk.’

Vida 20

www.defysiotherapeut.com Zoek een fysiotherapeut in de buurt. Kijk onder de kop ‘Samen in beweging’ voor fysiotherapeuten met een beweegprogramma ‘Hart’. Raadpleeg Het Sportloket om een geschikte sport in de buurt te vinden. Iedere gemeente in Nederland heeft haar eigen sportloket.

www.beweegmaatje.nl Ga samen met een beweegmaatje aan de slag.

> vervolg pagina 19 weinig alcohol. Maar ze zitten te veel en ook dat brengt gezondheidsrisico’s met zich mee. Wie meer dan zes uur per dag stilzit, heeft al een verhoogd risico op diabetes, hoge bloeddruk en een te hoog cholesterolgehalte. Ook weten we inmiddels dat bewegen heel belangrijk is om je hersenen gezond te houden. Erik Scherder zet dat heel helder uiteen in zijn college op www.universiteitvannederland.nl met de titel ‘Waarom zouden ouderen vaker moeten gaan hardlopen?’. Hardlopen is niet voor alle ouderen en chronisch zieken haalbaar. En dat hoeft ook niet, in snel tempo wandelen heeft ook effect. Het is vooral belangrijk activiteiten te kiezen die gemakkelijk zijn in te passen in het dagelijks leven en die u leuk vindt. Dat vergroot de kans dat u het volhoudt aanzienlijk.’

Reportage

Fietsen in alle windrichtingen

‘Als je de tijd

neemt, zie je zoveel meer’

‘Eigenlijk ben ik niet zo’n sportief type’, zegt Gerard Wieffer (63). Toch maakt hij flinke fietstochten in alle windrichtingen. Na afloop schrijft hij over zijn ervaringen onderweg. ‘Ik heb iets verzonnen wat het fietsen leuk maakt. Een mooie bijkomstigheid is dat mijn conditie nu bovengemiddeld is.’ Een simpele fiets, een flesje water en iets te eten. Meer heeft Gerard niet nodig voor zijn beweegroutine. ‘Vooraf bepaal ik de richting. Ik pak de kaart erbij en zoek een aantal ijk punten, zodat ik weet dat ik de goede kant op ga. Dat is alles. Voor ik begon met fietsen, dacht ik dat ik allerlei dingen nodig zou hebben. Zoals een kompas of een fietscomputer. Maar dat bleek onzin. Globaal weet ik nu

ook wel hoeveel kilometer ik heb afgelegd en mijn doel is niet om zo snel mogelijk te fietsen. Ik kijk graag om me heen en als ik iets bijzonders tegenkom, stap ik rustig even af.’

Ervaringen vastleggen Het idee voor de fietstochten kwam na Gerards revalidatieperiode. ‘Een jaar geleden ben ik gedotterd en zijn er stents geplaatst. Het revalidatie

Vida 21

Noord

De eerste tocht gaat noordwaarts. Naar mijn geliefde Waterland. Maar eerst de stad door. […] Voort gaat de reis door de stad langs grachten over bruggetjes, auto’s die brutaal tegen de richting inrijden en zich van protest niks aantrekken. Naïeve toeristen die vrolijk kwetterend en druk bellend de boel tegenhouden. Wat me ineens opvalt, is dat er nauwelijks oudere mensen in de stad fietsen. Die kiezen natuurlijk eieren voor hun geld. Het is blijkbaar zo onveilig geworden dat ouderen de stad niet meer in durven. Ik kan me er iets bij voorstellen. Ik nader het station en de veer. […] Het IJ blijft altijd genieten, de luchten en het uitzicht, de bedrijvigheid, de cruiseschepen in de verte en de overkant. Motoren worden gestart, de laadklep gaat naar beneden en iedereen haast zich bijna struikelend over elkaar Noord in. Eindelijk rustig fietsen.[…]

Zuidoost

programma dat ik daarna volgde bij Reade, vond ik heel stimulerend en luxe. Drie keer per week was er een bijeenkomst waarin bewegen cen traal stond, er waren bijeenkomsten met een psycholoog en ik heb een

gesprek met een voedingsdeskundige gehad. Na afloop kon ik daar blijven sporten, maar ik ging liever naar buiten. Om mezelf te stimuleren, bedacht ik om in alle windrichtingen te gaan fietsen vanuit mijn huis in Amsterdam. Schrijven is een hobby van me, dus ik besloot mijn ervarin gen onderweg vast te leggen in een soort dagboek. Dat gaat niet over tijden en afstanden, maar over wat ik onderweg allemaal tegenkom en meemaak. Als je de tijd neemt, zie je zoveel meer! Ik was echt verbaasd over alle plekken in en rond de stad die ik nog niet kende, terwijl ik hier toch al jaren woon.’

Het is maandagmiddag. Het weer is niet grandioos, maar het lijkt droog te blijven op een paar spatjes na. Oost, Zuidoost. Diemen en verder? Water in de rugzak, fietspomp mee, extra fruit en wat druivensuiker. Overtoom, Stadhouderskade, Nassaukade en vervolgens doorkruis ik de Indische buurt. Insulinde, Molukken, Surabaja (mijn Surabaja, van zangeres Anneke Grönloh...). Wat ken ik mijn stad toch slecht. Ik ga er wat kriskras doorheen. Een zeer gemengde bevolking. Wat is de Overtoom dan toch wit. Ik kom op goed geluk uit bij camping Zeeburg en dat is precies wat ik op de kaart had opgezocht als ijkpunt om langs het kanaal richting Diemen te rijden. En zo geschiedt. Een lang recht stuk, omzoomd door bomen. Zijn het linden? Iets anders kan het toch niet zijn? Weer niet goed opgelet bij biologieles. Of gewoon niet gehad. Er staat niet zoveel wind en ik ga voorspoedig. Ik kom bijna bij de nieuwe brug naar IJburg. Nog vier kilometer naar Muiden. No problem. Half vier in de middag en de stad uit staat er al een lange file, die ik natuurlijk moeiteloos inhaal. […]

Vida 22

Reportage

West

[…]Terug de Osdorperweg op en ik ‘duik’ de polder in aan de overkant. Ik fiets tussen tarwe, aardappels, maïs en bieten. En het is stil... Links van mij de Westerbegraafplaats. Ik maak dus een rondje om het kerkhof. Ik voel me thuis op het boerenland. Tegelijkertijd ben je in no time weer in stedelijk gebied. Ik haast mij door Osdorp, kan een automobilist nauwelijks ontwijken, die niet uitkijkt (en ik vloek natuurlijk) en ben na 2,5 uur weer terug aan de Overtoom. Ik schat met alle omweggetjes zo’n kilometer of 20. Ik loop naar boven. Drie verdiepingen. Een makkie voor een fitte hartpatiënt...

BEELD: Erik van der Horst

Thematochten Inmiddels heeft Gerard tochten gemaakt in acht windrichtingen. Wat als de richtingen ‘op’ zijn? ‘Je kunt natuurlijk oneindig variëren, ik heb nog lang niet alles gezien. Maar ik heb nog wel meer ideeën om het leuk te houden voor mezelf. Zo lijkt het me leuk om thematochten te maken. De verschil lende wijken van Amsterdam en die beschrijven of van viskar naar viskar. Verder zie ik vanaf mijn huis aan de Overtoom stromen mensen de stad in komen. Het lijkt me leuk om iemand te volgen en te kijken waar ik dan uitkom. En als het spoor doodloopt, kies ik weer iemand anders om te volgen!’

‘Sporten in de buitenlucht is voor mij zoveel meer dan alleen aan mijn conditie werken. Ik kom elke keer nieuwe unieke plekjes tegen en kom met steeds bijzondere verhalen thuis. Als je niet heel sportief bent, maar je wilt toch meer bewegen, zoek dan een uitdaging om het sporten leuk te maken. Ga bijvoorbeeld samen sporten. Neem er de tijd voor en probeer er oprecht van te genieten.’

Vida 23

Gezond nieuws

Yoga

blijkt goed voor het hart Yoga is goed voor uw hart en vaten. Dat blijkt uit onderzoek van het Erasmus Universitair Medisch Centrum te Rotterdam. De onderzoekers keken naar de gegevens van 37 studies waaraan bijna drieduizend mensen meewerkten. Daaruit blijkt dat mensen die aan yoga doen, een minder hoge bloeddruk en cholesterolgehalte hebben dan mensen die geen andere (zwaardere) sporten doen. In vergelijking met andere vormen van lichaamsbeweging, zoals stevig wandelen of joggen, is het effect van yoga niet beter of slechter voor de gezondheid van het hart. Het is nog onduidelijk waarom yoga gunstig voor hart en vaten is. Gedacht wordt dat het de kalmerende werking is.

Heeft u last van stress? Dan kunt u, naast Yoga, ook een training stressmanagement van De Hart&Vaatgroep volgen. Kijk voor meer informatie op: www.hartenvaatgroep.nl/stress

Nieuwe behandeling herseninfarct Mensen met een ernstig herseninfarct herstellen beter en sneller als het afgesloten bloedvat snel weer wordt openge maakt met een katheter. Ze hebben minder hersenschade, minder neurologische klachten en functioneren beter in het dagelijks leven. Dat blijkt uit een onderzoek, dat gro tendeels gefinancierd werd door de Hartstichting. Tot nu toe krijgt iemand met een infarct standaard via de arm een middel ingespoten dat stolsels oplost. Dit werkt slechts bij 1 op de 10 patiënten. Vandaar dat de onderzoe kers een nieuwe en betere manier onderzochten om het bloedvat snel en veilig te openen. Bij de nieuwe methode wordt via een prik in de lies een dunne katheter in een bloedvat gebracht. Deze katheter wordt opgeschoven tot in de afgesloten slagader in de hersenen. Vervolgens wordt het stolsel via de katheter verwijderd. Dit onderzoek kan grote gevolgen hebben voor de behande ling van patiënten met een acuut herseninfarct. Per jaar komen ongeveer 2.000 patiënten in Nederland in aan merking voor deze nieuwe behandeling. Die wel uiterlijk binnen zes uur na het ontstaan van de symptomen moet beginnen. Een groot aantal mensen kan zo een leven met ernstige beperkingen worden bespaard.

…patiënten met hartfalen de Nijmeegse Vierdaagse kunnen uitlopen? Het UMC Sint Radboud volgde hartfalenpatiënten tijdens dit grote wandelevenement. De functie van het hart liet na 8 uur wandelen geen verandering zien. Een goede voorbereiding, de juiste (medische) ondersteuning en voldoende training zijn uiteraard wel vereist. Vida 24

Gezond nieuws & Column

Het leven is te mooi om afscheid van te nemen

Boekentip

The Power of the heart

Dick Middelweerd

The Power of the Heart brengt de kracht, de wijsheid, de liefde en de intelligentie van ons hart op een volkomen vernieuwende wijze onder de aandacht. Wat hebben Paulo Coelho, Isabel Allende, Eckhart Tolle, Deepak Chopra en Maya Angelou met elkaar gemeen? BEELD: Erik van der Horst

Ik wil nog helemaal niet dood. Ik leid een gelukkig leven, met een lieve vrouw, twee schatten van zonen en een goedlopend restaurant. Mijn hartinfarct sloeg in als een bom. Al waren de voortekenen aanwezig. Ik werkte keihard, bewoog te weinig en had een te hoog cholesterol. Geluk kig liep het goed af. Na een lange herstelperiode leef ik nu gezonder dan ooit. Ik eet gezond, geniet van het leven en werk minder. Vooral de racefiets is mijn beste aanschaf ooit. Ik vertrouw mijn lichaam, nu zelfs

‘In de buitenlucht heb ik geleerd mijn hartinfarct los te laten’ Ze onderkennen de noodzaak van het luisteren naar je hart. Auteur Baptist de Pape sprak met hen en nog vele anderen. Hij creëerde een boek met een wetenschappelijke en spiritu ele onderbouwing dat aan het begin staat van een internati onale beweging: laat je hart je gids zijn.

Vida verloot drie exemplaren van het boek ‘The Power of the heart’. Stuur een mail met adresgegevens naar vida@hartenvaatgroep.nl

nog meer dan voor het hartinfarct. Ik moest meer bewegen, dat wist ik zelf ook. Maar die eerste stap is lastig. Toch heb ik het gedaan en nu kan ik niet meer zonder. Bang om voor de eerste keer weer alles te geven? Zeker niet. Mijn cholesterol is goed en de cardioloog is zelfs onder de indruk. Maar stoppen bij een hartritme van maximaal 130 doe ik niet: daar trek ik heel eigenwijs mijn eigen plan in. Gemiddeld fiets ik 70 tot 100 kilometer per week. En tijdens fietsevenemen ten zelfs 240 kilometer. Maar nooit alleen. Niet dat ik angstig ben, maar het kan altijd misgaan. Tijdens die stukken in de buitenlucht heb ik geleerd mijn hartinfarct los te laten. Wel bereid ik mij altijd goed voor: veel slaap, een stevige koolhydraatrijke maaltijd en een eiwitrijke shake. Ik luister heel goed naar mijn lichaam. Het leven is veel te mooi om daar afscheid van te nemen.

Dick Middelweerd (1963) is sterrenchef en restauranteigenaar van De Treeswijkhoeve. Hij werd in 2009 getroffen door een hartinfarct. Het gevolg van hard werken, niet sporten en een te hoog cholesterol. Na zijn hartinfarct heeft hij het roer helemaal omgegooid. Hij kookt gezonder (voor zichzelf, maar ook voor zijn gasten), werkt minder, sport en geniet volop van het leven.

Vida 25

Inge Willemsen is bandagist en runt samen met haar ouders een speciaalzaak in medische hulpmiddelen, waaronder elastische kousen. De ‘steunkousen’ worden speciaal aangemeten en Inge geeft hierbij persoonlijk advies en instructies. Al veertien jaar met heel veel plezier.

Persoonlijk >>>

Mensen blij maken geeft veel voldoening ‘Als afstudeerproject voor mijn opleiding bedrijfscommunicatie, schreef ik een communicatieplan voor de gezamenlijke fabrikanten van elas tische kousen. Ook werkte ik een tijdje als marketeer bij een elastische kousenfabrikant in Emmerich, Duits land. Ik wist dus aardig wat van elas tische kousen af, voordat ik bij mijn ouders in het bedrijf kwam. Voor het aanmeten van de kousen heb ik een opleiding gevolgd. Maar verder ging eigenlijk alles vanzelf. Ik doe dit werk alweer veertien jaar met veel plezier. Sinds vorig jaar ben ik eigenaar van de zaak. Mensen helpen en ze blij maken met medische en esthetische produc ten geeft mij veel voldoening.’

armkous aangemeten na het verwij deren van lymfeklieren ten gevolge van borstkanker. Dat grijpt me aan. Als bandagist stem ik de kousen goed af op de verschillende behoeften. Ik kijk niet alleen naar de aandoening, maar ook naar de patiënt. Past de kous bij de leefstijl? En bij de persoon? Ik kan mensen zelfs herkennen aan hun benen. Dan kom ik na het opmeten de kousen afleveren en zie ik aan de benen wat de klachten zijn en wat het verhaal erachter is. Ook in de vakantie ben ik met mijn werk bezig. ’s Zomers zie je veel blote benen. Dan denk ik wel eens: die kan wel steunkousen gebruiken!’

Ik herken mensen aan hun benen

‘Ik heb twee zonen. Tieners. Toen ze klein waren, nam ik ze geregeld mee naar mijn werk. Ze vroegen vaak: “Mama, waarom heb je geen normaal beroep?”. Nu snappen ze beter wat mijn vak bijzonder maakt. Al zie ik ze later niet in het familiebedrijf werken; dit beroep lijkt me minder geschikt voor mijn twee zonen.’

‘Voor mijn werk kom ik overal: in ziekenhuizen, kloosters, verzorgings tehuizen, GGZ-instellingen en bij mensen thuis. Tegenwoordig krijgen ook jongeren vaker elastische kousen voorgeschreven. Dit als gevolg van bijvoorbeeld lipoedeem, trombose of obesitas. Jonge vrouwen krijgen een

Apart vak

Naam: Inge Willemsen (42) Functie: Bandagist Nevenfunctie: lid Commissie Flebologie van het Centrum voor Certificatie Is opgeleid in: Bedrijfscommunicatie (Universi-

Vida 26

Mijn specialisme

<<< Professioneel

Goed luisteren naar de patiënt ‘Patiënten met vaatproblemen, zoals spataders of trombose, komen vaak via de arts bij mij terecht. Zij krijgen therapeutische elastische kousen voorgeschreven, die druk uitoefenen op de juiste plekken op het been. Elke patiënt geef ik persoonlijk advies aan de hand van de indicatie, de leef wijze en de wensen. Bij een medische indicatie kom ik bij de mensen thuis om daar de elastische kousen aan te meten. Daarbij demonstreer ik hoe je de elastische kousen het beste aan en uit kunt trekken.’

Glitters

Veel keus

Kous in de kast

‘Samen met de patiënt kies ik de beste oplossing. De steunkous is lang niet meer die onflatteuze dikke huidkleu rige kous. Niet dat daar functioneel iets mis mee is. Ze worden niet voor niets nog altijd voorgeschreven bij patiënten met (ernstige) oedeemvor ming. Elastische kousen zijn in ver schillende compressieklassen, lengteuitvoeringen, merken en kleuren verkrijgbaar. Voor mannen is een stevigere kous een betere optie, want die trekken er vaak harder aan.’

‘Belangrijk is goed te luisteren naar de patiënt, zodat hij of zij trouw blijft aan het product dat ik lever. Het zou jam mer zijn als de kous in de kast blijft lig gen, omdat de patiënt het niet lekker vindt zitten of niet mooi genoeg vindt. De kous moet te allen tijde aanblijven, dus een goede pasvorm is essentieel. Tijdens het slapen mogen de kousen wel uit; in ligstand speelt de zwaar tekracht geen rol. Uiteindelijk lever je als bandagist die kous die de patiënt wil én nodig heeft.’

‘De vraag naar elastische kousen is afgelopen jaren toegenomen. Ze worden vaak preventief gedragen, bij voorbeeld door mensen met staande beroepen, zoals kappers. Ook mensen met vochtophoping, een open been, wondroos, spataderen, trombose en overgewicht hebben baat bij steun kousen. Wat je veel ziet, is dat mensen op late leeftijd nog best wel ijdel zijn. Ze willen fijnere kousen, gekleurde kousen of kousen met een motiefje of glitters. Dat kan dus allemaal.’

BEELD: Erik van der Horst

teit Nijmegen), opleiding tot bandagist en mammacare adviseur (SVGB Nieuwegein) Gespecialiseerd in: therapeutische elastische kousen en mammacare gerelateerde hulpmiddelen Zet zich in voor: klanten van de meest optimale hulpmiddelen voorzien, zodat de levenskwaliteit toeneemt

Vida 27

De Hart&Vaatgroep bedankt onderstaande organisaties voor plaatsing van hun logo in Vida.

Wat biedt De Hart&Vaatgroep? De Hart&Vaatgroep is de patiënten-

Lifestylemagazine van De Hart&Vaatgroep

vereniging van en voor mensen met een hart- of vaataandoening. Zowel

Magazine van en voor mensen met een hart- of vaatziekte • 7e jaargang • nummer 1 • februari 2015 • winkelwaarde € 4,95

telt zo Hoe orts eSp ?! niet

landelijk als regionaal richt De

WIN

Hart&Vaatgroep zich op informatievoorziening, lotgenotencontact, leefstijlmanagement en belangenbehartiging.

ee stappnen teller p.30

Koolraap ‘De vergeten groente’

Hans Doeve

‘Ik zoek activiteiten die bij mij passen’

De Hart&Vaatgroep en de Hartstichting werken sinds 2013

In het hart Kom in beweging!

samen aan de behartiging van belangen van hart- en vaatpatiënten. Een greep uit de activiteiten: • www.hartenvaatgroep.nl: informatie, actualiteiten en allerhande tips voor het dagelijks leven • Lifestylemagazine Vida met persoonlijke verhalen, achtergrondartikelen en nieuws van en voor leden • Folders en brochures met uitgebreide informatie over hart- en vaatziekten • Themabijeenkomsten, kookworkshops en cursussen

(vanaf pagina 15)

Wilt u De Hart&Vaatgroep steunen door lid te worden? Dat kan voor slechts € 20 per jaar. Aanmelden kan via de website of bel: (088) 11 11 600. Met uw bijdrage maakt u het mogelijk om vertegenwoordigd te worden door deskundigen die werken aan bijvoorbeeld betere zorg, goede en betaalbare medicatie en een passende zorgverzekering voor iedereen. Tip: veel zorgverzekeringen vergoeden dit lidmaatschap. Adres: De Hart&Vaatgroep Postbus 300 2501 CH Den Haag T (088) 11 11 600 E info@hartenvaatgroep.nl www.hartenvaatgroep.nl Redactieadres: Redactie Vida Postbus 300 2501 CH Den Haag

Hier kan ook uw advertentie staan.

Interesse?

Neem contact op met Ilse Eijkmans of Monique Helderman van De Hart&Vaatgroep: De Hart&Vaatgroep Postbus 300 2501 CH Den Haag

Uitgever De Hart&Vaatgroep Bladmanagement Monique Helderman, Ilse Eijkmans Realisatie LVB Networks, Amersfoort Project- en eindredactie Günther Robben Redactie Esther Berendsen, Lisette Brom; Josefine Calma Redactieraad De Hart& Vaatgroep Riet Alaverdy-van der Knijff, Johan Durge, Charlotte de Jong, Sent Wierda Fotografie en illustraties Erik van der Horst, Walter van Kalsbeek, Mladen Pikulic Drukwerk Senefelder Misset,

T (088) 11 11 600 E vida@hartenvaatgroep.nl www.hartenvaatgroep.nl

Doetinchem Lithografie Willem Teunissen Grafische Bewerkingen

Service

Woensdag 18 maart 2015 Wondzorgavond Wondverzorging bij diabetische voet, open been en arterieel ulcus. De bijeenkomst wordt samen met de Diabetesvereniging Nederland (DVN) gehouden. Sprekers zijn: vaatchirurg, podotherapeut en wondzorgverpleegkundigen. Tijd: 19.30 uur tot 21.30 uur Locatie: Groene Hart Ziekenhuis, Gouda Kosten: gratis Meer informatie: www.hartenvaatgroep.nl/agenda Donderdag 19 maart en 23 april 2015 HARTPUNTmiddag Voor patiënten en mensen in hun omgeving is het Hartpunt dé plek om ervaringen uit te wisselen, tips op te doen en zorgen te delen. Vrijwilligers van De Hart&Vaatgroep zijn aanwezig om de mensen te woord te staan. Elke 3e donderdag van de maand is er een HARTPUNTmiddag. Op 19 maart geeft een diëtist uitleg over gezonde voeding. Op 23 april geeft een cardioloog informatie over hartritmestoornissen en cardioversie. Tijd: 15.00 uur tot 16.30 uur Locatie: Hartpunt Westfriesgasthuis, Hoorn Kosten: gratis Meer informatie: neem contact op met een van onze vrijwilligers: Greet Hoffman-Weijtze, telefoon 0229-561591, greethoffman-weijtze@ziggo.nl Nancy Evers in Hoorn, telefoon 06-53399731, njevers@quicknet.nl

Landelijke Vaatdag Op zaterdag 11 april 2015 is de landelijke Vaatdag van De Hart&Vaatgroep. Een dag die vaatpatiënten niet mogen missen. Zet het dus alvast in uw agenda. De dag vindt plaats in het onderwijscentrum van het Ersamus MC in Rotterdam.

Gezocht…

Binnenkort vindt u de informatie op: www.hartenvaatgroep.nl/ agenda

5 tot en met 11 april 2015 Hartweek van de Hartstichting Tijdens deze week gaan 60.000 collectanten langs de deuren. Met het geld dat opgehaald wordt, financiert de Hartstichting meer onderzoek naar hart- en vaatziekten. Meer informatie: www.hartstichting.nl Dinsdag 28 april 2015 Voorlichtingsavond diabetes en hart- en vaatziekten Waarom gaan diabetes en hart- en vaatziekten vaak hand in hand? Wat kunt u doen? De bijeenkomst wordt samen met de Diabetesvereniging Nederland (DVN) gehouden. Sprekers zijn: diabeticoloog, cardioloog, diëtist en fysiotherapeut. Tijd: 19:00 uur Locatie: Groene Hart Ziekenhuis, Gouda Kosten: gratis Meer informatie: www.hartenvaatgroep/agenda

Vida 29

…Hartstichting zoekt collectanten en collecteorganisatoren Voor de Hartweek van 5 tot en met 11 april zoekt de Hartstichting 2.000 extra collectanten en 300 collecte-organisatoren. Helpt u mee? Want dankzij de inzet van vrijwilligers is er geld voor onderzoek. En hebben 1 miljoen hart- en vaatpatiënten kans op een betere toekomst. Meld u aan op www.hartstichting.nl/ wordcollectant

Vakanties 2015 Ook in 2015 organiseren wij weer vakanties voor mensen met een (aangeboren) hartaandoening en hun naasten. De eerste vakantie, de midweek voor mensen van 16 tot 25 jaar, begint op 4 mei. Kijk voor alle vakanties en data: www.hartenvaatgroep.nl/ vakanties

De overgebleven letters vormen de oplossing. AORTA ARTERIE BLOED BLOEDVAT BONZEN BORST DOTTEREN ENERGIE FUNCTIE GEWICHT GLUCOSE HARTFOTO HARTKLEP HARTSLAG KLEPPEN

KLOPPEN LONGADER ORGAAN PERICARD POLSSLAG POMP ROOD RUIS SPIER STENT STROMING TRAINING VATEN ZUURSTOF

Stuur de oplossing van de puzzel voor 10 maart 2015 naar: Redactie Vida Postbus 300 2501 CH Den Haag of naar vida@ hartenvaatgroep.nl

Win | Stappenteller van 10.000stappen.nl Om voldoende beweging te hebben, moeten we 10.000 stappen per dag maken. Met een stappenteller is dit doel makkelijker te halen. Kijk eens op www.10000stappen.nl voor meer informatie. Zij kunnen voor u een persoonlijk beweegplan maken, zodat ook u vitaler wordt. Het beweegprogramma is laagdrempelig, op alle niveaus te beoefenen en toegankelijk voor iedereen. Heeft u de prijs niet gewonnen? Dan kunt u ook zelf een stappenteller kopen met 20% korting. Ga naar www.10000stappen.nl en gebruik de actiecode 4589 bij uw bestelling. Deze actie loopt tot 31 juni 2015.

En de winnaars zijn...

De winnaars van een keesfonduepakket zijn: dhr. A. Kooijmans uit Driebergen, dhr. H. Hes uit Pijnacker, W. Boon uit ’s-Hertogenbosch en dhr. P. Hendriks uit Grave.

Vida 30

Woordzoeker

Puzzel & win!

Van twee kanten

Vaatchirurg Mike Sjer (64):

BEELD: Erik van der Horst

‘Samen met de patiënt kijken naar de mogelijke risico’s’ Waarom was de operatie bij de heer Giesen nodig?

Waarom is gekozen voor plaatselijke verdoving?

‘Bij de heer Giesen was er een vernauwing van de hals slagader. Wanneer hier een afwijking ontstaat, kunnen er propjes in de hersenen komen met als gevolg hersen beschadiging. Afwijkingen kunnen hierdoor ontstaan in de functies van de hersenen: in denken, kracht en pra ten. Gaat het om een langdurige afwijking met perma nente gevolgen, dan is sprake geweest van een infarct. Gaat het om een kortdurende afwijking zonder perma nente gevolgen, zoals bij de heer Giesen, dan spreken we over een TIA. Het ging om een riskante vernauwing van de slagader die diende te worden aangepakt. Juist om een ernstig gevolg in de toekomst te voorkomen.’

‘Plaatselijke verdoving geeft minder complicaties dan operaties onder algehele narcose. De risico’s zijn echter wél minder bij patiënten met hart- en vaatproblemen. Zoals in het geval van de heer Giesen. De patiënt kan het veiligst geopereerd worden als hij bij bewustzijn is, zodat je kunt zien of de patiënt bijblijft wanneer het bloedvat wordt schoongemaakt. De heer Giesen kreeg tijdens de operatie een piepertje in de hand waarin hij moest blij ven knijpen. En door met hem te blijven praten, merkten we dat hij bij was en de hersenen gedurende de operatie voldoende bloedvoorziening behielden.’

Hoe groot zijn de risico’s van zo’n operatie?

‘In de twee uur durende operatie moest de heer Giesen op één kant liggen met zijn hoofd. Dat is zwaar. Hij deed het goed en maakte grapjes. Het is erg prettig als mensen vooraf goed geïnformeerd zijn en ook weten welke damage control er aan de orde is. Die risico’s moet je samen met de patiënt afwegen. Met de heer Giesen gaat het goed. De halsslagaders zijn aan beide kanten 100 procent open en functio neren prima.’

‘Allereerst maak je als chirurg de afweging hoe risico vol het is om de operatie níet te doen. Hoe groot is het risico op grote herseninfarcten in de komende vijf jaar? Is de kans groter dan vijftien procent, dan is een operatie nodig. De kans dat de heer Giesen in de komende vijf jaar een infarct zou krijgen, wanneer we alleen bloedverdun ners zouden geven, was ongeveer 35 procent. Dat was, met instemming van de heer Giesen, voor mij genoeg reden om tot opereren over te gaan.’

Hoe heeft de heer Giesen de operatie doorstaan?

Op pagina 3 vertelt Henk Giesen over het ondergaan van een carotisoperatie <<<

Vida 31

Vragen over hart- en vaatziekten?

Bel de Infolijn Hart en Vaten Heeft u vragen over hart- en vaatziekten of gezonde leefstijl, bel dan de Infolijn Hart en Vaten. De voorlichters van de Infolijn Hart en Vaten staan u graag te woord over zaken zoals: • hart- en vaatziekten • risicofactoren voor hart- en vaatziekten • mogelijkheden voor onderzoeken of behandelingen

• het voorbereiden van uw bezoek aan uw arts • vragen naar aanleiding van uw bezoek aan uw arts • een gezonde leefstijl

Wij zijn er voor u! De voorlichters van de Infolijn Hart en Vaten zitten elke werkdag van 9.00 tot 13.00 uur klaar om uw vragen te beantwoorden. U kunt ook een mail sturen.

U kunt ons bereiken:

@ infolijn@hartstichting.nl

☎0900-3000 300

(tijdens kantooruren van 9.00 tot 13.00 uur)

De Infolijn Hart en Vaten is de gezamenlijke informatielijn van de Hartstichting en patiëntenvereniging De Hart&Vaatgroep.