نرخ 1000 :دینار
رۆژنامەیەکی سیاسیی گشتیی ئەهلییە
ژماره ( )17٥3چوارشهممه 201٨/٥/9
سەرحەد قادر :نەجمەدین کەریم لیستێک بۆ کەرکوك پێکدەهێنێت 8 غیاباتی چوار ساڵی پەرلەمانتاران باڵودەکاتەوە 2 مەبەستی نێچیرڤان بارزانی لە ئیرهابی فکری کێ بوو؟
3
Reklam
Reklam
Reklam
لیستی ١٨٤کاندیدی ژمارە ٢
2
راپۆرت و بەدواداچون
ژماره ( )1753چوارشهممه 2018/5/9
hawlatihawal@gmail.com
ژمارەی ئامادەنەبوونی پەرلەمانتارانی کورد لە دانیشتنەکانی پەرلەمان باڵودەکاتەوە
ڤیان دەخیل ٣8ئامادە نەبون بەپێی ب��ەداواداچ��وون��ێ��ک��ی رۆژن��ام��ەی ،لەماوەی چ��وار ساڵی راب��ردوودا ژم��ارەی��ەک پەرلەمانتاری ن��او لیستە کوردییەکان جگە لە مۆڵەت وەرگرتن، ئامادەنەبوونی زۆری���ان لەپەرلەماندا هەبووە ،بەجۆرێک هەندێک پەرلەمان ئامادە نەبوونی گەیشتووەتە سەروو ٣٠ ئامادە ن��ەب��وون ،کە دیارترینیان ڤیان دەخیلە لە پارتی دیموکراتی کوردستان. بە دوای ئەویش ڕێناس جانۆ دێت لەسەر هەمان لیست کە ٣٦ئامادەنەبوونی بێ پاساوی هەیە. هەروەها لە ناو فراکسیۆنی یەکێتی دا عەبدلعەزیز حەسەن ٢٥ئامادە نەبوونی بێ پاساوی هەیە .بە دوای ئەویش رێزان شێخ دلێر دێت بە ١٩ئامادە نەبوون. موسەنا ئەمین س��ەرۆک��ی فراکسیۆنی یەکگرتووش ٢٣ئ��ام��ادە نەبوونی بێ پاساوی هەیە. ه��ەروەه��ا لەناو فراکسیۆنی کۆمەڵیش دا ئ��ەح��م��ەدی ح��اج��ی ڕەش��ی��د و زان��ا رۆستایی زۆرترین ئامادەنەبوونی ناو فراکسیۆنەکەی خۆیان هەیە کە ١٤ئامادە نەبوونی بێ پ��اس��اوە ،ه��ەروەه��ا سەلیم شوشکەیی ١١ئامادە نەبوونی هەیە. فراکسیۆنیپارتی ئهردەاڵن نورهدین ١7ئامادە نەبوونی بێ پاساو. ئیسالم حسین عیسى علی ١٥ئامادە
عەبدلعەزیز حەسەن
٢٥ئامادە نەبون نەبوونی بێ پاساو. ئ��هش��واق ج��اف ١٥ئ��ام��ادە نەبوونی بێ پاساو. ئەمیره ک��ەری��م حەمه الو م���ەردان ٢٠ ئامادە نەبوونی بێ پاساو. بەنگین شەوکەت عابد عەبدال ٢١ئامادە نەبوونی بێ پاساو. بەهار سلێمان عیسى نوعمان ١٢ئامادە نەبوونی بێ پاساو. بێریوان موسڵح عەبدولکەریم ئەسعەد ١٣ ئامادە نەبوونی بێ پاساو. خوشەوى خەلیل حەکیم یاسین ١١ئامادە نەبوونی بێ پاساو. رێناس جانۆ محەمەد یونس ٣٦ئامادە نەبوونی بێ پاساو. س��ەرح��ان ئەحمەد س��ەرح��ان م��ەالک ١٥ ئامادە نەبوونی بێ پاساو. سۆران ئیسماعیل عەبدواڵ خزر ١٢ئامادە نەبوونی بێ پاساو. سیروان عبدالله اسماعیل عزیز ١٩ئامادە نەبوونی بێ پاساو. شاخەوان عبدلله ئەحمەد عبدالقادر ٢٤ ئامادە نەبوونی بێ پاساو. شیرین عبدالرحمن دیۆ بێری ١٣ئامادە نەبوونی بێ پاساو. ت��ارق سدیق رەشید محەمەد ئەمین ١٥ ئامادە نەبوونی بێ پاساو. عوسمان تاهیر حاجی تاهیر ١٣ئامادە نەبوونی بێ پاساو. عەرەفات کەرەم مستەفا برایم ٢١ئامادە نەبوونی بێ پاساو. فارس سدیق نوری عبدالجبار ١٤ئامادە
موسەنا ئەمین ٢٣ئامادە نەبون نەبوونی بێ پاساو. فرزنده زوبێر محەمەد محەمەد ١١ئامادە نەبوونی بێ پاساو. ڤیان دەخ��ی��ل سەعید خ��زر ٣8ئامادە نەبوونی بێ پاساو. ماجد خ��ەڵ��ەف حەمۆ مستۆ ٩ئامادە نەبوونی بێ پاساو. موحسین سەعدون ئەحمەد سەعدون ٢٠ ئامادە نەبوونی بێ پاساو. نەجیبە نەجیب ئیبراهیم خالد ١٣ئامادە نەبوونی بێ پاساو. نەدى عەنتەر خال هەمزه مەال ١٣ئامادە نەبوونی بێ پاساو. عبدالوهاب عەلى مەحمود عبدالله ٢8 ئامادە نەبوونی بێ پاساو. فراکسیۆنییهکێتى ئارێز عبدلله ئەحمەد مەحمود ١٦ئامادە نەبوونی بێ پاساو. ئ��ااڵ تەحسین حەبیب عەلی ١١ئامادە نەبوونی بێ پاساو. بەختیار جەبار عەلی ١٠ئامادە نەبوونی بێ پاساو. بێستون عادل وەیس ئەحمەد 8ئامادە نەبوونی بێ پاساو. رەن��گ��ی��ن عبدلله م��ح��ەم��ەد ١٤ئ��ام��ادە نەبوونی بێ پاساو. رێبوار تەها مستەفا ئەحمەد ١٠ئامادە نەبوونی بێ پاساو. رێزان دلێر مستەفا ١٩ئامادە نەبوونی بێ پاساو. سامان فەتاح حەسەن ١٠ئامادە نەبوونی
ئەحمەد رەشید ١٤ئامادە نەبون بێ پاساو. سەبهان سڵێمان سەلبی ئەحمەد ٣ئامادە نەبوونی بێ پاساو. س���وزان ب��ەک��ر حسین ب��ەک��ر ١١ئ��ام��ادە نەبوونی بێ پاساو. ش���وان ح��ەوێ��ز ف��ەری��ق ن��ام��ق ٩ئ��ام��ادە نەبوونی بێ پاساو. شێرکۆ میرزا محەمەد ئەمین ئەحمەد 8 ئامادە نەبوونی بێ پاساو. عبدالباری محەمەد ف��ارس محەمەد ١٤ ئامادە نەبوونی بێ پاساو. عبدالعزیز حەسەن حسێن حەسەن ٢٥ ئامادە نەبوونی بێ پاساو. عبدالقادر محەمەد عومەر مەولود ١٣ ئامادە نەبوونی بێ پاساو. فەرهاد قادر کەریم ٩ئامادە نەبوونی بێ پاساو. لەیال عەلی خ��زر ئەحمەد ١٦ئامادە نەبوونی بێ پاساو. موحسن عوسمان عبدلله رەشید ١٣ئامادە نەبوونی بێ پاساو. محەمەد عوسمان عەزیز ئەحمەد ١٣ ئامادە نەبوونی بێ پاساو. میدیا ج��ەم��ال عەلی خ��ان محەمەد ٥ ئامادە نەبوونی بێ پاساو. ن��وزاد رەس��وڵ حسن کانەبی ١١ئامادە نەبوونی بێ پاساو. فراکسیۆنیگۆڕان ئارام محەمەد عەلى گشت دانیشتنەکان ئامادە بووە. ئەمین بەکر محەمەد ١٢ئامادە نەبوونی
ئەمین بەکر ١٢ئامادە نەبون بێ پاساو. سروه عبدالواحد قادر ئیبراهیم 7ئامادە نەبوونی بێ پاساو. شیرین رەزا محەمەد ٦ئامادە نەبوونی بێ پاساو. تاڤگە ئەحمەد میرزا محەمەد 7ئامادە نەبوونی بێ پاساو. کاوه محەمەد مەولود حەوێز ٩ئامادە نەبوونی بێ پاساو. مەحمود رەزا ئەمین 7ئامادە نەبوونی بێ پاساو. م��ەس��ع��ود ح��ەی��در رۆس��ت��ەم ٩ئ��ام��ادە نەبوونی بێ پاساو. هۆشیار عبدلله فەتاح 8ئامادە نەبوونی بێ پاساو. فراکسیۆنییهکگرتوو ئاسیا ح��اج��ی سەلیم ق���ادر ٩ئ��ام��ادە نەبوونی بێ پاساو. جەمال ئەحمەد محەمەد سیدۆ ١٦ئامادە نەبوونی بێ پاساو. عادل نوری محەمەد ٢٢ئامادە نەبوونی بێ پاساو. موسەنا ئەمین نادر ٢٣ئامادە نەبوونی بێ پاساو. فراکسیۆنیکۆمەڵ ئ��هح��م��هدی ح��اج��ی رهش��ی��د ١٤ئ��ام��ادە نەبوونی بێ پاساو. سهلیم شوشکهیی ١١ئامادە نەبوونی بێ پاساو. زانا رۆستایی ١٤ئامادە نەبوونی بێ پاساو.
ژماره ( )1753چوارشهممه 2018/5/9
چاوپێکەوتن
3
کۆمسیۆن :دەتوانین هەڵبژاردن لە ٣٠ی ئەیلول ئەنجام بدەین ئارائیبراهیم کۆمسیۆنى بااڵى ههڵبژاردنهکان و راپرسى ههرێمى کوردستان رایدەگەیەنێت کە ئ��ام��ادەی��ی��ان تێدایە هەڵبژاردنەکانی هەرێمی ک��وردس��ت��ان ل��ە ٣٠ی ئەیلولدا ئەنجام بدەن دوای سەرۆکی حکومەتی هەرێم ئەو بەروارەی دیاریکرد. سلێمان م��س��ت��هف��ا ،ج��ێ��گ��رى س��هرۆک��ى کۆمیسیۆنى ب��ااڵى ههڵبژاردنهکان و
راپرسى ههرێمى کوردستان بە هاواڵتی وت «وهک ک��ۆم��ی��س��ی��ۆن ب��ڕی��ارهک��هى حکومهتمان لهڕاگهیاندنهکانهوه بینیوهو بهڕهسمى بهدهستمان نهگهشتووه ،بهاڵم ئامادهییمان تێدایه بۆ ئەنجامدانی، وهاڵم��ى ئێمه بۆ حکومهت لهسهر ئهو ب��هرواره ئیجابى دهبێت و دهتوانین لەو کاتەدا ئهنجامى بدهین». وتیشی «بەاڵم خۆزگه حکومهتى ههرێم مانگێک پێش ئێستا ب���هروار و کاتى
ههڵبژاردنهکانى دیارى بکردایه ،بۆ ئهوهى بهپێى پ��هی��ڕهوى ن��اوخ��ۆى کۆمیسیۆن ئهو ماوهیه لهبهردهستماندا ههبوایه بۆ جێبەجێکردنی کارهکانمان». دووشەممەی رابردوو نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان رۆژی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستانی ل��ە ٣٠ئ��ەی��ل��ول دی���اری ک���رد .ک��ە خۆی بڕیاربوو لە ئەیلولی ساڵی راب���ردوودا ئەنجام بدرایە.
دواکەوتنی هەڵبژاردن بەهۆی ئەوەوە بوو کە رۆژی 2٠17/1٠/24پەرلەمانی کوردستان بە زۆرینەی دەنگ تەمەنی خۆی بۆ ماوەی هەشت مانگ ،واتە دوو خول درێژکردەوە، ئێستا تەنیا خولێکی ماوە و ئەم خولەش تاوەکو 2٠18/9/7بەردەوامدەبێت. سلێمان مستهفا ،ئ��ام��اژهى بهوهشکرد، کۆمیسیۆن لهماوهى راب��ردوودا ههندێک ک��ارى ه��ون��هرى ئهنجامدراو و بهشێک لهئامادهکارییهکان بۆ هەڵبژاردن کراون.
وتیشى «تۆمارى دهنگدان بهشێکى زۆرى پاک کراوهتهوهو بهشێکى ماوه و ئیشى تێدا دهکرێت تا بهتهواوى پاکبکرێتهوه«. هاوکات ئهوهشى روونکردهوه که گفتوگۆ لهسهر ب��هروارهک��هى حکومهتى ههرێم دهک��هن که 2٠18/9/٣٠دی��ارى ک���ردووه و جەختیکردهوه که دهت��وان��ن ئهنجامى ب��دهن ،تهنها گرفتیان هێنانى سندوقى ئهلیکترۆنى دهبێت بۆ دهنگدانک ،وتی «ئهوهش چارهسهر دهکهین».
هۆشیارسیوهیلیبۆ:
مهبهستی نێچیرڤان بارزانی له ئیرهابی فکری، گۆڕان و نهوهى نوێ و هاوپهیمانی و کۆمهڵ بوو
بهرپرسیپهیوهندییهکانیدهرهوهىپارتیدیموکراتیکوردستان بنارهیدایهت بهرپرسی پهیوهندییهکانی دهرهوهى پارتی دیموکراتی کوردستان لهم چاوپێکهتنهى رۆژنامهی باس هاوپهیمانێتی پارتی و الیهنه عێراقیییهکان و الیهنه کوردستانییهکان دهکات له دوای ههڵبژاردنی پهرلهمانی عێراق و پێکهێنانی کابینهى نوێی حکوومهتی عێراق. :بۆپێکهێنانیکابینهىنوێ،پارتی تاچهند ئامادهیی ههیه لهگهڵ حهیدهر عهبادیهاوپهیمانێتیدروستبکات؟ هۆشیار سیوهیلی :ههڵوێستی فهرمی پارتی ئهوهیه تا ئێستا دیارنیه لهگهڵ چ الیهنێک هاوپهیمانێتی دروستدهکات، هاوپهیمانیمان بهنده به بهرنامهى ئهو الیهن و کارنامهى ئهو الیهنه و ههڵوێستی
بهرامبهر بهههرێمی کوردستان ،پێویسته پارتی دوای ههڵبژاردن لهگهڵ الیهنهکان دابنیشێت تا ئ��هوهى بۆ روون بێتهوه و بزانێت ههڵوێستیان بهرامبهر بهههرێمی کوردستان چییه ،پارتی ههوڵی ئهوهدهدات س��هرج��هم ح��زب��هک��ان ب���هن���هوهى ن���وێ و گ��ۆڕان و هاوپهیمانییهوه به یهک لیست و ی��هک بهرنامه بچیینه ب��هغ��دا ،چهند جارێک جێگری سهرۆکی پارتی ئ��هوهى راگ��هی��ان��دووه ب��ه ب��هرهی��هک��ی یهکگرتوو بچینه بهغدا تا شهڕی کورد بکهن ،تا ببنه هێزێکی کاریگهر لهبهرامبهر بهدیهێنانی خواستهکانی میللهتهکهمان. :ئهگهر عهبادی ئامادهیی ههبێت بۆ جێبهجێکردنی داواکانتان ئامادهیی هاوپهیمانێتیتانههیه؟ هۆشیار سیوهیلی :هیچ تێبینییهکمان نیه لهسهر هیچ الیهنێک ،ههر الیهنێک دهس��ت��وور جێبهجێبکات هاوپهیمانێتی دهکهین. :بۆ لهناو ئ �هم ههموو سهرکرده
سۆرانییهداپارتیئهدههمبارزانیداناوهک سهرۆکیئهنجوومهن،ئهمهبێباوهڕینیه بهرامبهربهسۆرانییهکانیناوپارتی؟ هۆشیار سیوهیلی :ب��هو شێوهیه نیه و
بڕیارمانداو ه دهنگبهحزبی سۆسیالست نهدهین مهبهست ل��هوه نیه ،دانانی بهرپرس که خهڵکی ناوچهکه نهبێت شتێکی نوێ نیه لهناو پارتی ،لهشهستهکان و شۆڕشی ئهیلول بهشێکی ل��ه س��هرک��رده سهربازییهکانی
سلێمانی خهڵکی ههولێر و سلێمانی، بهپرسی لقی چ��وار کهسێکی دهرهوهى سلێمانی بووه ،ئهوهش دهگهڕێتهوه بۆ توانا و گونجانی ئهو سهرکردهیه تا کارهکان رابپهڕێنێت. :بهاڵم لهمێژووی پارتی کهسێکی سۆرانی قهت بهرپرسی لقی یهکی دهۆک نهبووه؟ هۆشیار سیوهیلی :راسته نهبووه ،بهاڵم رهنگه پێویستی بهوه نهکردبێت ،ئهگهر ب��هم��ێ��ژوودا ب��ڕۆی��ن��هوه خوالێخۆشبوو ج��هوه��هر نامیق ب��هرپ��رس��ی سیاسیی و عهسکهری بادینان بووه ،لهمێژووی پارتی رووی��داوه ل��هدهرهوهى ناوچهکه بهرپرسی ئهو شوێنه بووه. :چهندرۆژێکلهمهوبهرنێچیرڤان بارزانی باسی نههێشتنی ئیرهابی فکری ک��رد لهسلێمانی و ئ �هم �هش نیگهرانی هاواڵتیانیسلێمانیزویرکرد،پێتانوانیه ئ �هو قسهیه ببێته ه��ۆی کهمبوونهوهى دهنگهکانتانلهمناوچهیه؟ هۆشیار سیوهیلی :نازانین ئهم زانیارییه لهکوێوه سهرچاوه دهگرێت تا دهنگی پارتی لهسهر ئهو قسهیه کهمبکات ،وتهکهى کاک نێچیرڤان ئاڕاستهى هاواڵتیانی سلێمانی نهکراوه بهڵکو ئاڕاستهى ههندێک الیهن کراوه بهتایبهتی لهبانگهشهی ههڵبژارندا پارتییان خستۆته خانهیهک که خانهى حهقیقی خۆی نیه ،بهشێوهیهک دژایهتی پ��ارت��ی دهک����هن و ه��هڵ��ب��ژاردن��هک��هی��ان بهکارهێناوه بۆ باسکردنی سیاسهتی پارتی لهناو کوردستان ،بهشێوهیهک خهڵکیان تێگهیاندووه ئهم ههڵبژاردنه بۆ پهرلهمانی کوردستانه. :ئ���هو الی �هن��ان �ه ک��ێ��ن ک��ه باسی دهکهیت؟ هۆشیار سیوهیلی :پارتی پێش ههڵبژاردن ویستی ب��هی��هک لیست داب��هزی��ن ت��ا بۆ عێراقی بسهلمێنین ک��ورد یهکگرتووه، گ���ۆڕان و هاوپهیمانهکانیان و ن��هوهى ن��وێ ،ن��هوهى ن��وێ و گ��ۆڕان و کۆمهڵ و هاوپهیمانیی ئیرهابی فکریان بۆ سهر پارتی دهستپێکردووه. :لهشهقامی سلێمانی پارتی وهک میوانتهماشاکراوهبۆ؟ هۆشیار سیوهیلی :ئهمهش بهشێکه لهو
ئهگهرعهبادی داواکانمانجێبهجێ بکاتئامادهیی هاوپهیمانین ئیرهابه فکرییه دژ بهپارتی ک��راوه ،بۆ وهک میوان تهماشا بکرێین ،پارتی پێشتر وهک خاوهن ماڵ بووه لهسلێمانی ،قوربانی یهکجار زۆری داوه و وجودی گهورهی ههیه. :دهڵێن دهنگی پارتی لهکهرکووک یهکالیی ک��راوهت �هوه بۆ سۆسیالست ،تا چهندراسته؟ هۆشیار سیوهیلی :ههڵوێستی فهرمی پارتی ئهوهیه ئێمه دهن��گ بۆ کاندیدی ه��ی��چ الی��هن��ێ��ک��ی س��ی��اس��ی��ی ن���ادهی���ن به س��ۆس��ی��ال��س��ت��ی��ش��هوه ،چ��ون��ک��ه ب��هف��هرم��ی بایکۆتی ههڵبژاردنمان کردووه ئهندام و الیهنگرانمان دهنگ نادهن. :ئ��ای��ا پ�هی��وهن��دی ه�هرێ��م لهسهر ئاستی نێودهوڵهتی گهڕاوهتهوه بۆ پێش ریفراندۆم؟ ه��ۆش��ی��ار س��ی��وهی��ل��ی :پهیوهندییهکانی ح��ک��وم��هت��ی ه��هرێ��م ل��هگ��هڵ کۆمهڵگای نێودهوڵهتی پهیوهندییهکی بههێزه و لهئێستادا بههێزتره ،سهردانی سهرۆکی حکوومهت بۆ فهڕهنسا و چهند واڵتێکی تر دوای 16ی ئۆکتۆبهر بههێزی حکوومهتی ههرێم نیشاندهدات ،تا کونسوڵی واڵتی چیک ئامادهیی خۆی نیشانداوه بۆ دروستکردنی کۆنسوڵخانهى خۆی لهههرێمی کوردستان. :ئ �هگ �هر ه�هی�ه پ��ارت��ی لهمساڵدا کۆنگرهدهبهستێت؟ هۆشیار سیوهیلی :وهکو بڕیاری کۆتایی بۆ دیاریکردنی بهستنی کۆنگره هیچ بڕیارێک ن�����هدراوه ،ب���هاڵم چ��هن��د رۆژێ��ک��ی دیکه ههڵبژاردنی پهرلهمانی عێراق کۆتایی دێت و پهرلهمانی کوردستان لهمانگی ده دەچێته بواری جێبهجێکردنهوه ،بۆیه یا کۆتایی ئهمساڵ یا سهرهتای ساڵی ئاینده پارتی کۆنگره دەبهستێت.
4
ژماره ( )1753چوارشهممه 2018/5/9
راپۆرت و بەدواداچون
کاندیدهژنهکانسکااڵلهسهرناوزڕاندنیانتۆمارناکهن دهستهىمافىمرۆڤ:پێدهچێتبهرنامهیهکههبێتبۆهێرشکردنهسهرکاندیدهژنهکان.
ژنێکیدەنگدەریکوردلەکاتیدەنگدانلەهەڵبژاردنینوێنەرانیعێراق٢٠١٤ نهجاتئهحمهد/ههولێر ئهو کاندیدە ژنانهى که له بانگهشهى ههڵبژاردنهکاندا روب��هڕووی ناوزڕاندن ب����وون����هت����هوه ،ه��ی��چ س��ک��ااڵی��هک��ی��ان تۆمارنهکردوه ،ب��هاڵم داواک���اری گشتى و ئهنجومهنى ب��ااڵى خ��ان��م��ان سکااڵ تۆماردهکهن ،لهسهر ئهنجامدهرانیان. ل��هس��هرهت��اى دهسپێکردنى بانگهشەى ههڵبژاردنهوه ،شهڕێکى البهالی نێوان الیهنهگرانى حزبهکان لهسهر جهستهى ژنه کاندیدو پهرلهمانتارهکان دهستى پ��ێ��ک��ردوه ،ئ��هم��هش وهک���و بهشێک له ملمالنێی نێوان الیهنهکان سهیردهکرێت بۆ شکاندنى یهکتر. سهرۆکایهتى داواک���ارى گشتى دهڵێت بهپێى یاسا س��زاى ئهو کهسانه دهدهن که سوکایهتى به کاندیده ژنهکان دهکهن و ههر کهسێک پێشێلکارییان بهرامبهر بکات رووب���هڕووى دادگ���ای دهک��هن��هوه. ههروهها ئهنجومهنى بااڵى خانمانیش سکااڵیان تۆمارکردوه لهسهر ئهوکاسانه که له تۆڕه کۆمهاڵیهتییهکان سوکایهتى به کاندیده ژنهکان دهکهن. ب��هپ��ێ��ى ن��ووس��راوێ��ک��ى س��هرۆک��ای��هت��ى داواک��ارى گشتى ،دهستهى مافى گشتى به ژم��اره ( )263له رێکهوتى 2018/4/30 دهرچ�����ووه ،ئ��ام��اژه ب��ۆ ئ���هوه دهک���ات» لێرهو ل��هوێ له ههندێک وێبسایت و دهزگ���ا راگ��هی��ان��دن��هک��ان و پهیجهکانى تۆڕه کۆمهاڵیهتییهکان وێنهی نهشیاوى کاندیدهکان و گرتهى ڤیدیۆیی ناڕاستى ک��ان��دی��دهک��ان ک��ه ب��هش��ێ��وهى نهشیاو دروستکراوهوه باڵدهکهنهوه که ههمووى
بۆ لێدانى ئافرهتانى کورده«. ل��ه ه��هڵ��ب��ژاردن��هک��ان��ى ئ��هن��ج��وم��هن��ى نوێنهرانى عێراق که بڕیاره رۆژى 12ى ئهم مانگه بهڕێوهبچێت 146کاندیدى ژن کێبڕکێى 46کورسیى له سێ پارێزگاکهى ههرێمى ک��وردس��ت��ان دهک���هن ،ئهمساڵ جیاواز له ههڵبژاردنهکانى تر ،زۆرترین قسهو باس و گرتهى ڤیدیۆیی له تۆڕى کۆمهاڵیهتى فیسبوک و تویتهر و یوتیوب لهسهر کاندیده ژنهکان باڵودهکرێتهوه. دڵخواز عهبدوڵاڵ ،ئهندامى ئهنجومهنى ب��ااڵى خانمان به راگهیاند «به دوو رۆژ پێش دهستپێکردنى بانگهشهى ههڵبژدنهکان داوامان له داواکارى گشتى ک��رد که لهگهڵمان لهسهر خ��هت بێت، بۆ ئ��هوهى رێگرى بکهین لهههر جۆره ناوزڕاندنێک که دهره��هق به کاندیده ژنهکان دهکرێت». ئ���هو ئ��هن��دام��هى ئ��هن��ج��وم��هن��ى ب��ااڵى خ��ان��م��ان ک��ه س��هرۆک��ى ب��هش��ى یاساشه لهو ئهنجومهنه ئهوهشى روونکردهوه «ل��هس��هر بهکارهێنانى ف��ۆت��ۆش��ۆپ بۆ مهبهستى ناوزڕاندنى کاندیده ژنهکان له رێگهى تۆڕه کۆمهاڵیهتیهکان و شکاندنى شکۆى میلهتێک ،ئێمه لهگهڵ داواکاریى گشتى کۆبووینهتهوه تا بهیاننامهیهک دهربکهین بهرامبهر ئهو کهسانهى که دهیانهوێت سووکایهتى به ژنان بکهن و داواى یاساییش دژى ئ��هو کهسانه تۆمارکراوه که بهمکاره ههستاون». دڵ��خ��واز گ��ل��هی��ی ل���هو ک��ان��دی��ده ژن��ان��ه ههبوو که سوکایهتییان پێکراوه بهاڵم بێدهنگییان ه��هڵ��ب��ژاردووهو سکااڵى یاساییان تۆمار ن��هک��ردووه ،ئ��هو وتى
فۆتۆ:ئەرشیفی
لهسهرهتاى ههڵبژارنهکانهوه ژنهکانزیاتر رووبهڕووى لێکردنهوهودڕاندنى پۆستهرهکانیان دهبنهوه «بهداخهوه تائێستا کهسیان نههاتوون س��ک��ااڵ ت��ۆم��ارب��ک��هن ،راس��ت��ه ئ���هوان له ئێستادا سهرقاڵى بانگهشهن بۆ خۆیان، بهاڵم ئهوانیش پێویسته بێ دهنگ نهبن و سکااڵ تۆماربکهن ،ب��هاڵم ئێمه وهک ئهنجومهن به ئهرک و وهزیفهى خۆمان ههڵستاوین و سکااڵمان تۆمارکردووه«. دهستهى کۆمسیۆنى بااڵى سهربهخۆیى ههڵبژاردنهکانى ع��ێ��راق ل��ه ههرێمى کوردستان ئهوه دهخاته روو که ئهوانیش له رێگهى لیژنهیهکیانهوه بهدواداچوون بۆ ههموو ئهو پێشێلکارییانه دهکهن که الى ئهوان تۆمار دهکرێت. م��ازن عهبدوڵقادر ،سهرۆکى دهستهى ک��ۆم��س��ی��ۆن��ى ب�����ااڵى س��هرب��هخ��ۆی��ى ههڵبژاردنهکانى ع��ێ��راق ل��ه ههرێمى
ک���وردس���ت���ان ب���ه وت «وهک����و کۆمسیۆن بهپێى یاسا رێنمایمان ههیه و باڵومانکردووهتهوه و کاتێ که سکااڵیهک تۆماردهکرێت بهدواداچوونى بۆ دهکهین، لهگهڵ ئهوهش خۆشمان لیژنهمان ههیه بۆ تۆمارکردنى سهرپێچییهکان و دواتر ئیجرائاتى یاساییان لهگهڵ دهکهین و بڕیارى سزادانیان بۆ دهردهچێت». وت��ی��ش��ى «ب��هپ��ێ��ى ی���اس���اى ع��ێ��راق��ى ئیجرائاتیان لهگهڵ دهکرێت و دادگاکان و دهسهاڵتى دادوهرى بهرپرسن و پێویسته بهپێى یاسا ئ��هو کهسانه رووب���هڕووى دادگاکان بکرێنهوه ،کاتێ تهشهیر و به کاندیدهکان دهکرێت». له ههڵمهتى بانگهشهى ههڵبژاردنى ئ��هن��ج��وم��هن��ى ن��وێ��ن��هران��ى ع��ێ��راق��ى ئ��هم ج��اره س���هرهڕاى ئ���هوهى کاندیده ژن���هک���ان دووچ�������ارى س��وک��ای��هت��ى و ن�����اوزڕان�����دن دهب����ن����هوه ،دووچ�����ارى لێکردنهوهى پۆستهرات و لێکردنهوهى الفیتهکانیشیان دهبنهوه. محهمهد گۆمهشینى ،وتهبێژى دهستهى م��اف��ى م��رۆڤ��ى ح��ک��وم��هت��ى ه��هرێ��م��ى کوردستان ،ل��هب��ارهى پێشلکارییهکانى پ���رۆس���هى ه��هڵ��ب��ژارن��هک��ان ب��ه راگهیاند «ههستمان کردووه لهسهرهتاى ه��هڵ��ب��ژارن��هک��ان��هوهى ژن��هک��ان زی��ات��ر رووب�����هڕووى ل��ێ��ک��ردن��هوه و دڕان��دن��ى پۆستهرهکانیان دهب��ن��هوه ،پێدهچێت ب��هرن��ام��هی��هک ه��هب��ێ��ت ب��ۆ ک��ان��دی��ده ژنهکان ،لهبهر ئ��هوهى ئ��هوان به کۆتا دهردهچن (که دهنگى کهمیان پێویسته) رهنگه خهڵکانیک ترسیان ههبێت له دهرچ��وون��ی��ان ب��ۆی��ه رێ��گ��هى نابهجێ
دهگرنه بهر». وتهبێژى دهستهى مافى مرۆڤ وتیشى «له ههڵبژاردنهکانى پێشوودا پهنا بۆ زۆر شت براوه ،بهاڵم زۆر کهم پهنا بۆ بابهتى کهسیهتى و خێزانى براوه ،بهاڵم ئهمجاره ئهوشمان بینى ،که ئهمهش ک��اری��گ��هرى ن��هرێ��ن��ى ل��هس��هر پ��رۆس��ه دهکات». سهبارهت بهوهى تا ئێستا ئهو کاندیده ژن��ان��ه س��ک��ااڵی��ان ت��ۆم��ار ن���هک���ردووه، م��ح��هم��هد گ��ۆم��هش��ی��ن��ى وت���ی «راس��ت��ه تائێستا کهس سکااڵى تۆمار نهکردووه، بهاڵم وهکو دهستهکه ئێمه له نزیکهوه چاودێرى پێشلکارییهکان دهکهین ،به تایبهت ئهوانهى بابهتى مافى مرۆڤن و پهیوهندى به ئێمهوه ههبێت».
سکااڵکهىداواکاریگشتى: بۆ راى گشتى رایدهگهیهنین که ئهمه پێشێلکارى م��اف��هک��ان��ى م��رۆڤ��ه بێ ج��ی��اوازى هیچ رهن��گ و ئایدیایهکى سیاسى .پاڵپشت به م��ادهى یهکهم له بڕگهى یهکهم و ماددهى دووهم بڕگهى دووهم لهیاساى داواک���ارى گشتى به ژماره ()159ى ساڵى 1979ى ههموارکراو و م��اددهى 433و 434و 438له یاساى سزادانى عێراقى به ژماره ( )111ساڵى 1969ى ه��هم��وار ک���راوه ک��ه رێککارى یاسایى دهگیرێته بهر بهرامبهر ههر ک��هس و الیهنێک که ئ��هم ک��ردهوهی��ه ئهنجام بدات.
ژماره ( )1753چوارشهممه 2018/5/9
راپۆرت و بەدواداچون
5
حزبەکان ئاسمانی شارەکان رەنگاو ڕەنگ دەکەن
هیوا غفور بهشێک ل��ه ک��ان��دی��دهک��ان��ى ئ��هم��ج��ارهى ئهنجومهنى نوێنهرانى عێراق ،دهڵێن ئ���هگ���هر دهن��گ��ی��ان پ��ێ��ب��درێ��ت دهب��ن��ه خێرخواز ،به بڕواى چاودێرانى سیاسی ب��ان��گ��هش��هک��ردن ب��ۆ ک���اری خ��ێ��رخ��وازی ب��ۆ ه��هڵ��ب��ژاردن ن��ادروس��ت��ه ب��هو پێیهى پ��هرل��هم��ان پ��رۆس��هی��هک��ى ی��اس��ای��ی و سیاسییهو نهک دهزگاى خێرخوازیی. ژمارهیهک کاندید بۆ پهرلهمانى عێراق له فراکسیۆنه جیاوازهکانى کوردستان، له ههڵمهتى بانگهشهى ههڵبژاردنى خۆیاندا ،ئاماژه بۆ ئهوه دهکهن ،ئهگهر دهربچن و بچنه پهرلهمانى عێراقهوه، بهشێک له موچهو ئهو پارهیهى دهستیان دهک��هوێ��ت له ک��ارى پهرلهمانتارى دا، ک��ارى خ��ێ��رخ��وازى ل��ێ ئهنجام دهدهن. کاندیدێکیش له دادنووس بهڵێننامهی بۆ ئهو مهبهسته پڕکردۆتهوه. سهرههنگ ئیبراهیم ،کاندیدى یهکێتى نیشتیمانى ک��وردس��ت��ان ،ج��ی��اواز لهو کاندیدانهى تر که تهنها به زارهکى بهڵێن دهدهن ،له دادن��ووس بهڵێننامهیهک پڕ دهکاتهوهو رایدهگهیهنێت ئهگهر ببێته پهرلهمانتار ،ل��ه 75%ى مووچهکهى دهبهخشێت. کاندیدهکهى یهکێتى ،له بهڵینامه کهى دا که له دادنووسى ههولێر دهرچووه دهڵێت «بهڵین دهدهم ئهگهر دهچ��ووم و بووم به ئهندام پهرلهمانى عێراق ،له 75%ى مووچهکهم دهبهخشم به خوێندکاران و شههیدان و ههژاران» ئهگهرچی بانگهشهى کاری خێرخوازی پێشتر تهنها ئیسالمیهکان پێی ههستاون، بهاڵم لهم بانگهشهیهدا زۆربهى کاندیدی ح��زب��هک��ان��ى گ���رت���ۆت���هوه ،ه��هری��هک��هو بهشێوازێک باسی دابهشکردنى پارهکهى دهکات. موئمین زهڵمى ،کاندیدى هاوپهیمانى بۆ دیموکراسى و دادپ���هروهرى ،که پێشتر کادری کۆمهڵى ئیسالمی بووه ،به هاواڵتى راگهیاند «ئهگهر ببم به ئهندام پهرلهمانى عێراق نیوهى موچهکهم دهبهخشم به ههژاران و کهم ئهندامان و وهرزشکاران و گهنجان و خوێندکارانى واڵتهکهم ،ئهم کارهشم له رێگهى لیژنهیهکى یاسایی و دارایی و شهرعى یهوه جێبهجێ دهکهم» وتیشى «ئ��هم ک��ارهم ل��هوهوه سهرچاوهى گرتووه ،که خۆشم زۆر ئ��ازارم بههۆى نهبوونى و کهمدهرامهتییهوه چهشتووهو له ئازارى ئهوانه تێدهگهم» تائێستا سێ کاندیدى پارتى دیموکراتى ک��وردس��ت��ان و ک��ان��دی��دێ��ک��ى یهکێتى نیشتیمانى کوردستان و دوو کاندیدی
فۆتۆ :
کاندید به تامى خێرخواز چهند کاندیدێک دهڵێن گهر بچنه پهرلهمان پارهکانیان بۆ ههژاران ههڵدهڕێژن ،چاودێرانیش ئهوه به «مژدهی بهتاڵ» ناودهبهن یهکگرتووى ئیسالمى کوردستانیش ،به ئاشکرا ئهوهیان راگهیاندووه. هێشوو رێبوار ،کاندیدى پارتى دیموکراتى کوردستان له سلێمانى ،ئاماژه بۆ ئهوه دهکات که ئهو بار و گوزهرانى باشه له رووى دارای��ی��هوه ،ئهگهر بچێته بهغدا، ئهو پارهیهى وهک و ئهندام پهرلهمانى وهری��دهگ��رێ��ت ،رێژهیهکى زۆرى وهکو ک����ارى خ��ێ��رخ��وازى و خ��زم��هت��ک��ردن بهکاردههێنێتهوه. هێشوو ب��ه ه��اواڵت��ى وت «ئ��ەو چین و توێژانەى که موعاناتیان هەیه و دەزانین هەژارن هاوکارییان دەکەم ،هاوکارى ئەو رێکخراوانەش دەکەم که لەبوارى مافى م��رۆڤ��دا ک��ار دەک���ەن ،ئ��ەو قوتابیانەى که دەخوێنن و دەرامەتیان باش نییه، هاوکارییان دەکەم و دەستیان دەگرم» هەر پەرلەمانتارێکی عێراقی مانگانە بڕی 6ملیۆن دینار مووچەی بنەڕەتی وەردەگ���رێ���ت ،ل��ەگ��ەڵ 5ملیۆن دینار دەرم��اڵ��ە ،هاوکات نزیکەی ملیۆنێک و 100هەزار دینار دەرماڵەی میوانداریش وەردەگرێت ،لەگەڵ پارەی مانگانهى 30 پاسەوان کە هەریەک 750هەزار دیناری هەیە و دەکاتە 22ملیۆن و 500هەزار دینار. ئەم پارەیەی پاسەوان ڕاستەوخۆ دەچێتە س��ەر حیسابی بانکی پەرلەمانتارەکە، ئیتر پەرلەمانتارەکە ئ��ازادە پاسەوانی دەوێ��ت یان نا ،بەمەش پارەکە دەکاتە نزیکهى 34ملیۆن دینار.
ههندێک له حزبهکانى تر رێژهیهکى مووچهکانیان دهدهنه حزبهکانیان وهکو هاوکاری دارای��ی ،لهوانه ،گۆڕان ،کۆمهڵ یهکگرتوو. جگه له پهرلهمانى عێراق ،مووچهى
«کە ٤٨ملیۆن دینارى موکافەئەی خانەنشینی پەرلەمانم وەرگرت، ههموویم بەسەر کهسانى هەژارو نەخۆشی دوو ناوچەی کارەساتباری وهک هەڵەبجەو گەرمیان دا دابەش کرد» پهرلهمانتارانى ههرێمى کوردستانیش بهرزه ب��هروارد به فهرمانبهری ئاسایی، ئ��هم��ه جگه ل���هوهى ل��ه کۆتایی خولی پ��هرل��هم��ان��دا ،ه���هر پهرلهمانتارێکى ههرێمى ک��وردس��ت��ان ب��ڕی 48ملیۆنى
پێدهدرێت .له خولی پێشوودا تهنها دوو پهرلهمانتار ئهو پارهیهیان بهخشی ،له فراکسیۆنى گۆڕان و یهکگرتوو بوون. بهڵێنى کارخێرخوازى و دابهشکردنى م���ووچ���ه ب���هس���هر ه���اواڵت���ی���ان و ک��هم دهرام��هت��ان��دا لهنێو پهرلهمانتارانى پ��ێ��ش��ووى ک��وردس��ت��ان��ی��ش��دا پێشتر ب��هدی��ک��راون ،بهشێکیان بهڵێنهکانیان بردهسهر و بهشێکیشیان ئهو بهڵێنهى دابویان ،جێبهجێیان نهکردووه. له خولى سێیهمى پهرلهمانى کوردستاندا، لهگهڵ لهکۆتایی هاتنى ئهو خولهدا ،ههر ئهندام پهرلهمانێک بڕى 48ملیۆن دینارى وهکو پاداشت وهرگرت ،لهنێو 111ئهندام پهرلهمانهکهى کوردستاندا تهنها دوو پهرلهمانتار ئامادهنهبوون ئهو پارهیه بۆ خۆیان ههڵگرن و لهکارى خێرخوازى دا بهخشییان. ناسک تۆفیق و عهبدواڵى مهالنوورى، دوو پ��هرل��هم��ان��ت��ارى خ��ول��ى پێشووى پهرلهمانى کوردستان بوون ،که ئاماده نهبوون ئهو 48ملیۆن دینارهى پهرلهمان ب��ۆ خ��ۆی��ان خ���هرج ب��ک��هن ،ع��هب��دواڵى مهال ن��ورى سهرجهم پارهکهى بهخشى ب��ه نهخۆشخانهى هیوا ل��ه سلێمانى، ناسک تۆفیقیش پهرلهمانتارى پێشووى یهکگرتووى ئیسالمى کوردستانیش ئهو پارهیهى بهسهر ههژاران و کهسانى کهم دهرامهتدا دابهشکرد. ناسک تۆفیق که ئیستاش کاندیده بۆ پ��هرل��هم��ان��ى ع��ێ��راق ب��ه ه��اواڵت��ى وت «م��ن بەهیچ ج��ۆرێ لەکاتی هەڵمەتى
بانگهشهى ههڵبژاردن بەڵێن نادەم بەاڵم دواتر هەرچیم پێبکرێ دەیکەم» وتیشى «له خولى سێیهمى پهرلهمانى ک��وردس��ت��ان��دا ،ک��ە 48م��ل��ی��ۆن دی��ن��ارى م��وک��اف��ەئ��ەی خانەنشینی پەرلەمانم وەرگ����رت ،م��ن ب��هب��هرچ��اوى ک��ام��ێ��راوه ه��هم��ووی��م ب��ەس��ەر ک��هس��ان��ى ه���ەژارو نەخۆشی دوو ن��اوچ��ەی کارەساتباری کوردستانى وهک هەڵەبجەو گەرمیان دا دابەش کرد». ل��ه ن��ێ��و ک��ان��دی��دهک��ان��ى ی��هک��گ��رت��ووى ئیسالمى کوردستانیشدا ههریهکه له حسێن گ��ردهچ��اڵ��ى و ح��اج��ى ک���اروان، رایانگهیاندووه ئهگهر دهربچن بۆ ئهندام پهرلهمانى بهشێک له مووچهکانیانى خۆیان دهبهخشن. حاجى ک��اروان له ههڵمهتى بانگهشهى خۆى دا ئهوهى راگهیاندووه ئهگهربچێت مووچهى 100خێزان دابین دهکات ،حسێن گ��رده چاڵیش دهڵ��ێ��ت ئ��هگ��هر دهربچم له 75%مووچهکهم دهبهخشم. به بڕواى چاودێرێکى سیاسیى ،ئهو مژدانه مژدهیهکى بهتاڵن و هیچ قورساییهکى نیه و پهرلهمانى عێراق جێگهى یاساو بهدهستهێنانى مافى نهتهوهیهکه نهک جێگهى کارى خێرخوازیى. ع��هزی��ز رهوف ،چ��اودێ��رى سیاسی به هاواڵتى راگهیاند «خراپترین مژده ئهو مژدانهن که پێش ههڵبژاردن دهدرێن ،ئهو مژدانه مژدهیهکى بهتاڵن به بڕواى من هیچ قورساییهکى نیه .فۆڕمى یارمهتى دان و خزمهتکردنى ه��هژاران بانگهشه نیه ،خۆ ئهمه رێکخراوى خێرخوازى نیه ،ئهمه پرۆسهیهکى یاساییه«. ئهو چاودێره سیاسییه هۆکارى ئهوهى که ئهو کاندیدانه ئهو مژدانه ئهدهن ،بۆ دوو هۆکار ئهگهڕێتهوه ئهو وتى «بۆ ئهوهیه بڵێ من لهو ماف و ئیمتیازه زۆره که له بهغدا ههیه دهب��ورم ،یان دهیهوێت لهم ڕێگهیهوه دهنگ کۆبکاتهوه« وتیشی «ئهگهر ئهم کاندیدانه ئهگر راست دهکهن بابچن له دادنووس بهڵێننامهیه پڕبکهنهوهو بڵێن ئهوه من ئامادهم نیوهى موچهکهم ببهخشم بهنهخۆشخانهى هیوا ،ئ��هوه شتێکى قانونى و یاساییه لهوه بترازێت ،من بڕوام بههیچ شتێکى تر نیه«
6
ژماره ( )1753چوارشهممه 2018/5/9
راپۆرت و بەدواداچون
مایسترۆنوێیهکهىیهکێتى ههندێکلهسهرکردهکانىیهکێتىدهڵێنقوبادتاڵهبانىبهرۆحیهتى«مام جهالل»هوهبانگهشهىبۆحزبەکهىکردووه بنارهیدایهت قوباد تاڵهبانی تاکه کهسی ناو یهکێتى ب��وو ،لهسهرجهم دهڤهرهکانى ههرێمى ک��وردس��ت��ان ب��ان��گ��هش��هى ه��هڵ��ب��ژاردن��ى ب��ۆ ح��زب��هک��هى ک���رد ،ئ��هم��هش ئ��هوى وهک��و مایسترۆیهکى نوێی حزبهکهى نیشاندهدات دواى کۆچی دوای��ی جهالل تاڵهبانى ،سکرتێری پێشووی یهکێتی نیشتیمانی کوردستان. لهکاتێکدا یهکێتى لهم سااڵنهى دواییدا دووچ��اری کێشهى ناوخۆیی بووه ،بهاڵم قوباد تاڵهبانى له بانگهشهکانیدا دهڵێت که دڵخۆشه بهوهى بانگهشهکانى «یهکێتى یهکخستووه«. ب��هر ل��ه ب��ان��گ��هش��هی ه��هڵ��ب��ژاردن��هک��ان، س��هرک��ردای��هت��ی یهکێتی نیشتیمانی ک��وردس��ت��ان ک��ۆب��وون��هوهی��هک��ی ل��هس��هر کادیرانی حزبهکهى لهناو حکوومهت دوور لهچاوی راگهیاندنهکان ئهنجامدا که تایبهت بووه به چۆنێتى بانگهشهکردن بۆ لیستى یهکێتى. سامان گهرمیانی لهسهر ئهو کۆبوونهوهیه ب��ه راگ��هی��ان��د «ئ��هج��ێ��ن��دای ئهو ک��ۆب��وون��هوهی��ه ل��هس��هر ئ���هوه ب���وو بۆ بانگهشهى ههڵبژاردن کادیرانی یهکێتی لهحزب و حکومهت بهیهکهوه کاربکهن، لهو نێوهندهدا ههر یهک له قوباد تاڵهبانى و الهور شێخ جهنگى ئامادهییان ههبوو». سامان گهرمیانی زیاتر ئاماژه بهوهدهکات «ق��وب��اد ت��اڵ��هب��ان��ی ل���هم بانگهشهیهی ه��هڵ��ب��ژاردن ب��ااڵن��س��ی ل��هن��او یهکێتی زی��ات��ر ب��هرزت��ر ب��ۆت��هوه ،چ��ون��ک��ه ل��هم بانگهشهیهدا بهرۆحێکی مام جهاللیانه کاریکرد». ج����هم����اوهری ی��هک��ێ��ت��ی ن��ی��ش��ت��ی��م��ان��ی کوردستان ،ههرچهنده له سهرکردایهتی ح��زب��هک��هى ن��ی��گ��هران��ن ،ب����هاڵم وهک گهرمیانی دهڵ��ێ��ت «یهکێتی نهمێنێت دیموکراسی نامێنێت ،جهماوهری یهکێتی دهزانن یهکێتی حزبێکه کادیرانی لههیچ کاتێکدا فهرامۆش ناکات ،بۆیه پێویسته لهسهر قوبادی مام ج��هالل وهک ئێستا ههمیشه ل��هن��او ج��هم��اوهری یهکێتیدا بێت ،چونکه دواج��ار ئهو کوڕی جهالل تاڵهبانییه«. ل��هگ��هڵ ئ���هوهى ک��ه ق��وب��اد تاڵهبانى به گوڕهوه بانگهشهى بۆ یهکێتى کردوه ههر له بادینانهوه ههتاوهکو زاخۆ ،بهاڵم له وتارهکانیدا زمانى زب��ری بهرامبهر به نهیارهکانى بهکارنههێناوه ،جگه لهوهى چهند جارێک وتویهتى نهیارانى یهکێتى تۆقیون. رۆژى 5ی ئایار ،قوباد تاڵەبانی لە میانی ب��ەش��داری��ک��ردن��ی هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردنی حزبەکەی لە ک��ەالر وتی «لە بادینانەوە ،لە هەولێرو باڵەکایەتی و سلێمانی و گەرمیانەوە یەکێتییەکان چاوی نەیارەکانی کوێرکردووە ،ئەوان لێیان تێکچووە و لێمان دەترسن». لهناو یهکێتییهکاندا وا دهخوێنرێتهوه ک��ه ق��وب��اد ت��اڵ��هب��ان��ى وت���ارهک���ان���ى به ح��هم��اس��ەت��ەوه ئ��اڕاس��ت��هى ج��هم��اوهری ح��زب��هک��هى ک����ردووه ،ب��هب��ێ شکاندنى بهرامبهرهکان ،ئهوان دهڵێن که ئهوه له خهسڵهتهکانى مام جهالله.
بێگهرد تاڵهبانی ئهندامی سهرکردایهتی یهکێتی نیشتیمانی کوردستان بۆ وت��ى «وت��ارهک��ان��ی ق��وب��اد تاڵهبانی لهم بانگهشهیهی ههڵبژاردن وتارێکی مام جهاللییانه بوو ،چونکه توانی جهماوهری یهکێتی لهخۆی کۆبکاتهوه و دڵی هیچ الیهنێکیش نهیهشێنێت ،ج��هم��اوهری یهکێتی ئهم قوبادهیان دهوێت وهکو مام جهالل ههڵسوکهوت بکات». تاڵهبانی ئ��ام��اژهى ب��هوهش��ک��رد «قوباد تاڵهبانی ل��هگ��هڵ ئ���هوهى ن��ه ئهندامی س��هرک��ردای��هت��ی و مهکتهبی سیاسیی یهکێتییه ،تهنها کادیرێکه ئهرکێکی ق���ورس���ی خ��س��ت��ه س����هر ش���ان���ی خ���ۆی، ب��هوهى ههموو ناوچهکانی کوردستان ب����هس����هر ب���ک���ات���هوه و ج����هم����اوهری یهکێتی رابکێشێتهوه ب��هالی یهکێتیه راستهقینهکهدا ،بهڕاستی من سهرسام ب��ووم بهو وتارانهى قوباد تاڵهبانی بۆ جهماوهری یهکێتی دهدا». ب��ێ��گ��هرد ت��اڵ��هب��ان��ی ه����هروهه����ا وت��ى
قوبادتاڵهبانى وتارهکانى بهحهماسەتەوه ئاڕاستهىجهماوهری حزبهکهىکردووه، بهبێشکاندنى بهرامبهرهکان «ئهستێرهى بهختی قوبادی مام جهالل لهناو جهماوهر و سهرکردایهتی یهکێتی بهرز و بهرزتر بۆتهوه ،لهکاتێکدا وهکو مام جهالل و بهتۆنی جهنابی مام قسهى دهکرد». بهپێی رووماڵی راگهیاندنهکانی یهکێتی لهکاتی سهردانکردنی ک��وڕی بچووکی تاڵهبانی ،ج��هم��اوهری یهکێتی بهمامی ب��چ��ووک و تاڵهبانی ب��چ��ووک بانگیان دهک����رد ،ه��هت��اوهک��وو س��هرۆک��ی لیستی یهکێتی لهههڵهبجه راستهوخۆ بهقوباد تاڵهبانی وت «پیرۆزت بێت نازناوی مام و تاڵهبانی ب��چ��ووک ،چونکه ئ��هو ناوه شایستهته«. ل��هگ��هڵ ئ���هوهى یهکێتى گروپێکى تر جێیان هێشتووه ،بهاڵم به رای ئهندامێکی دیکهى سهرکردایهتی یهکێتی ،بانگهشهی ئهمجارهى بهر پرسانی یهکێتی کێرڤ و بااڵنسی یهکێتی نیشتیمانی کوردستانی زی��ات��ر ب���هرزک���ردۆت���هوه .ل��هت��ی��ف شێخ عومهر ئهندامی سهرکردایهتی یهکێتی بۆ وتى «لهچوارچێوه گشتییهکه ه��هم��وو ئ��هن��دام الیهنگرێکی یهکێتی ئهرکی سهرخستنی یهکێتییه ،ئ��هوهى قوباد تاڵهبانی کردوویهتی بهجهربهزه و شارهزایی و لێهاتووییهوه کردوویهتی،
قوبادتاڵەبانیلەکاتیساڵوکردنلەالیەنگرانیلەبانگەشەیهەڵبژاردندا لهپاڵیشیدا تیمێکی بههێزی یهکێتی ئهو ک��اره دهک��هن ،ئ��هوهى ئهم ههڵمهته لهههڵمهتهکانی یهکێتی ههموو دۆست و الیهنگران و ئهندامانی یهکێتی و ئهوانهى
لهرابردوو یهکێتی بوون چوونهته پاڵی». ل��هت��ی��ف ش��ێ��خ ع��وم��هر وت��ی��ش��ی «ق��وب��اد تاڵهبانی بهپێی پێگهى خۆی کاریگهری ههبووه لهناو یهکێتیدا قوباد تاڵهبانی
فۆتۆ:بە ههوڵی زۆری داوه یهکێتی بگهڕێنێتهوه بۆ دۆخی جارانی ،لهو رووهشهوه کێرڤ و بااڵنسی یهکێتی لهرووی جهماوهرییهوه زۆر بهرزتر بووەتهوه«.
ژماره ( )1753چوارشهممه 2018/5/9
چاوپێکەوتن
7
ئەو ئەفسەرەی تا کاتی دەستگیرکردن لەگەڵ ئۆجاالندا بوو بۆ :
دهبێتههولێرسڵنهکاتهوه لەبوونیپهیوهندیلەگەڵئەسینا بەشی پێنجەم و کۆتایی :سیروان رەحیم ساڤاس کالهندهریدیس ،ئەو ئەفسەرە یونانیەیە کە تا کاتی دەستگیرکردنی لەگەڵ عەبدواڵ ئۆجاالن بوو ،لە بەشی کۆتایی چاوپێکەوتنەکەیدا بیروبۆچونی خۆی لەسەر قەندیل و رۆژئاواو باشووری کوردستان دەخاتە ڕوو .ئەو پێی باشە کە هەرێمی کوردستان پەیوەندی هەبێ لەگەڵ یۆناندا. سەبارەت بە رۆژئاوای کوردستانیش دەڵێت ئەو کهشە دیموکراسییەی کە لە رۆژئاوای کوردستان هەیە ،لە ههندێک دهوڵهتانی ئهوروپایی له پێشترن. :بێگومان چاودێری ڕهوشهکه دهکهن له تورکیا و ئ��اگ��اداری دۆخ��ی ک���وردن ،لهو بارهیهوه چی دهڵێن و بۆچوونتان چییه؟ ساڤاس کالهندهریدیس:نامهوێ بۆچوونهکانم لهو بارهیهوه ئاشکرا بکهم .بهاڵم پشتگیری پرۆسهکه دهکهم .ههروهها مهتمانهم ههیه به بڕیارهکانی بهڕێز ئۆجاالن ،قهندیل ،کهجهکه و ئ��هوان��هی له ئ��هوروپ��ان .ب��هاڵم به گشتی بۆچوونهکانم لهو بارهیهوه ناڵێم. :ن���هک ه���هر دهرب�������ارهی ب��اب��هت��ی گهلهکۆمهکێ و ڕادهستکردنهوهی ئۆجاالن، بهڵکو دهمهوێ سهبارهت به ڕهوشی ئێستای ناوچهکهیش ههندێ پرسیارتان لێبکهم ،به تایبهتی ڕهوشی ئێستای ڕۆژئاوای کوردستان. ڕهوشهکه چۆن دهبینن و لهو بارهیهوه چی دهڵێن؟ ساڤاس کالهندهریدیس:تهماشا بکهین له م��اوهی ڕاب��ردوودا پهرهسهندنی بهرچاو له تورکیا ههیه سهبارهت به تێڕوانینی کێشهی کورد .بێگومان ئهگهر ئهمه بهروارد بکهین به سااڵنی سهرهتای نهوهدهکان ،ئهو دهمهی وهزیری کاری دهرهوه و سهرۆکی ستونهکانی سوپا له تورکیا دهستیان له کارکێشایهوه، تورکوت ئۆزال پالنی خۆی لهگهڵ واشنتۆن ههبوو ،ئهو دهمه پالنهکه لهگهڵ واشنتۆن ئهوهبوو ،که دهیانگوت ،ئێمه له باشورهوه و ئێوهیش له باکورهوه ،ئێوه کهرکوک و موسڵ دهگ��رن و ئێمهیش له ب��اش��وری عێراقهوه پالنی خۆمان جێبهجێ دهکهین .ئهو دهمه له تورکیا سهرۆکی ستونهکانی سوپا دهستی له کارکێشایهوه ،چونکه دهیانگوت ،کورد پاروویهکی ئهوهنده بچوک و ئاسان نییه، بۆمان قوت نادرێت .لهو کارهدا ئێمه زیانی گهورهمان لێدهکهوێت ،ئهوه تێڕوانینی ئهو دهم��هی دهوڵهتی تورکیا بوو .لهم دهمانهی دوای��ی��دا ،حکومهتی ئ��هردۆگ��ان دهی��هوێ��ت بگهڕێتهوه بۆ ئ��هو سیاسهته و پهیڕهوی ب��ک��ات .ئ��هوهی��ش دهگ��هڕێ��ت��هوه ب��ۆ ئ��هوهی که ڕێکهوتنێکیان لهگهڵ ههولێر ههیه و ل��هو چوارچێوهیهیشدا بۆچوونی تورکیا دهرب���ارهی کێشهی ک��ورد به ت���هواوی هاته گۆڕین .ئێستا ب��اوهڕ ناکهم ئ��هوان له دژی کوردستانێکی سهربهخۆ بن .وا بۆ زۆرتر له ده ساڵ دهچێت له تورکیایشدا شهڕی گهوره وهکو جاران ڕووی نهداوه ،لهبهر ئهوه بارهکه وهکو بیست ساڵ لهمهوبهر نییه و تورکهکان تێڕوانینیان گۆڕاوه .بهاڵم ئهو تێڕوانینه بۆچ گ��ۆڕا؟ ئهو هۆکارانهیش چین که ب��وون به
ساڤاس کالهندهریدیس ،ئەفسەری پێشووی هەواڵگری یۆنان هاندهری ئهو گۆڕانه؟ یهکهم هۆکاری ئهو گۆڕانه جیۆپۆلیتیکه ،کارهکانی ئهمهریکا و ئیسرائیل له ناوچهکهدا تورکیا ناچار دهکهن له الی خۆیهوه ئهو گۆڕانکارییانه بکات .بهاڵم گرنگترین هۆکار لهو گۆڕانکارییهدا ،ڕۆژئاوایه. بۆچ؟ چونکه نزیکهی 900بۆ 1000کیلۆمهتر هاوسنووری تورکیا ،پهکهکهی دووهم دروست بوو .لهوێ تورکیا ناتوانێت هیچ شتێک بکات. چونکه جارێ له نێو سنووری فهرمی وهاڵتێکی ت��ر دای��ه و ل��هوێ س��ێ کانتۆنی سهربهخۆ دروس��ت دهبێت و دووهمین دهوڵهتی کورد سهرههڵدهدات .ههروهها شێوازی کارکردنی ئ��هو کانتۆنانه زۆر تایبهته ،بهڕاستی له ههندێ ڕووهوه له کهشی دیموکراسی ههندێک دهوڵهتانی ئهوروپایی له پێشترن .سێ زمانی ف��هرم��ی ،نوێنهری کهمینهکان له ههموو شوێنێک ه��هن ،دیموکراسی ئهمهیه .ئهمه بۆ تورکیا مهترسییهکی گ��هورهی��ه ،بۆچ؟ پاش دروستبوونی کێشهی سوریا ،ههموومان دهستتێوهردان و بۆچوونی تورکیامان له بیره ،ئهوان گوتیان با دیکتاتۆر بڕوات ،بهاڵم له درووستبوونی ک��ۆی کێشهکهدا ڕۆژئ��اوا له دای��ک ب��وو ،ئیتر ڕۆیشتن و نهڕۆیشتنی دیکتاتۆر واتایهکی بۆ ئ��هوان نهما .ئێمه نازانین له داه��ات��وودا چۆن دهبێت ،ئهسهد دهڕوات یان نا ،بهاڵم بڕوات و نهڕوات ،لهوێ ڕهوشی کورد بهرهو باشی دهچێت نهک بهرهو خراپی .ئهوهیش دهبێت به نمونهیهک که له ئهنجامدا تورکیا ناچار دهکات ههمان ماف بدات به کوردهکانی خۆی. :دهزان��م چ��اودێ��ری ڕهوش��ی باشوری کوردستانیش دهکهن ،دهربارهی ڕهوشی کورد لهوێ و داهاتووی عێراق و کورد بۆچونتان
چییه؟ ساڤاس کالهندهریدیس :لهوێ بهشێوهیهکی ک��ردهی��ی ع��ێ��راق ب���هرهو ه��هڵ��وهش��ان��دن��هوه دهچێت .سێ پارچهی جیاواز ههیه .بهشی شیعهکان ههیه ،لهم پهرهسهندنانهی دوایشدا
تورکیا ناتوانێت لەسوریا هیچ شتێک بکات ،چونکه له نێو سنووری فهرمی واڵتێکی تر دایه و لهوێ سێ کانتۆنی سهربهخۆ دروست دهبێت و دووهمین دهوڵهتی کورد سهرههڵدهدات شوێنی سوونهکان دهزانین چۆنه ،ههرێمی کوردستانیش له مێژه ههیه .له ڕووداوهکانی هاوینی ساڵی 2014دا ههرێمی کوردستان له سهدا 40ی سهرزهوینی خۆی گێڕایهوه و بهو شێوهیه ههرێمی کوردستان فراوانتر بوو.
فۆتۆ :بە ئێستا ل��هوێ ڕهوشێکی نوێ هاتۆته ئ��اراوه. ههولێر بۆ پهیوهندی سیاسی به دهرهوه و ههروهها بۆ ڕهوانهکردنی نهوت ،پێویستی به تورکیا ههیه .جگه لهوێ هیچ دهرگایهکی تر نییه ،نه ئێران ،نه بهسرا و نه سوریا بۆ ئهو مهبهستهدهست نادهن .تورکیا تاکه دهرگا و تهنها ڕێگهی مسۆگهره ب��هرهو ڕۆژئ���اوا. بهوشێوهیهیش حکومهتی ههولێر ناچاره پهیوهندییهکی باشی لهگهڵ تورکیا ههبێت، ئ��هوه کارێکه ناشیت لهبهرچاو نهگیرێت. ناچاربوونێکی پێویسته .بهاڵم ئهو ناچارییه ههندێ جار وهها دهکات که حکومهتی ههولێر ههندێ شتی نهخوازراو بهرانبهر به کوردی پارچهکانی تر بکات ی��ان له ههندێ شت بێدهنگ بێت .بێگومان ئهمه تهنها پهیامێکی دۆستانهی منه بۆ ک��ورد ،دهن��ا من نامهوێ دهس��ت ل��ه ک��اری ن��اوخ��ۆی ک��ورد وهرب���دهم. تهنها وهکو دۆستێک ،دۆستێکی کێشهی کورد تێبینی خۆم دهڵێم. :ئێستا دوور له سیاسهت و نزیک له کولتور ،فهلسهفه ،گهشتهوهری و ئابوری ،با باس له پهیوهندی کورد و یۆنان بکهین .ڕاتان بهرانبهر بهو پهیوهندییه چییه و دهبێت چی بۆ پتهوبوونی بکرێت؟ ساڤاس کالهندهریدیس:تهماشای مێژوو بکهین دهبینین که له مێژه کورد و یۆنان پێکهوه ب��وون وئ��اگ��اداری یهکتر ب��وون ،له ڕۆژگ��اری ئهسکهندهری گهوره ب��هدواوه ،پهیوهندیمان ب��اش و ب���هردهوام ب��ووه .ئ��هو پهیوهندیهله ڕۆژگ���اری بێزهنتینییهکانیشدا ب���هردهوام بووه .له چهندین دهیهی ڕابردویشدا کاتێک کوردهکان له ستهمی دهوڵهتی سهدام حوسێن یان ستهمی دهوڵهتی تورکیا خۆیان ڕزگار
دهکرد و دهردهچوون ،بۆ گهیشتن به ژیانێکی ئازاد یهکهمین پرد و دهرگای دۆست یۆنانستان ب���ووه .ب��ه دهی���ان ک���وردی ڕۆژئ����اوا ،باشور، ڕۆژههاڵت و باکورم بینیوه ،گوتویانه کاتێک گهیشتینه سهرزهمینی یۆنان ههناسهیهکی قوڵمان ههڵمژی .ئهوان دهیانگوت یۆنانمان وهکو واڵتی دووهمی خۆمان دهمانبینی .من پێموایه و وههایشی بۆدهچم به دهیان ههزار ک��ورد له یۆنانستانهوه تێپهڕین و خۆیان ڕزگ��ار کرد .ئهو ک��وردهی پهرداخێکی ئاوی له کهسێکی یۆنانی وهرگ��رت��ووه ،وشهیهکی جوانی لێبیستووه ،ههڵسوکهوتێکی دۆستانهی لێدیوه ،له بیری ناکات .پێموایه دهبێت ئێمه بهردهوام بین لهو کارهدا .بێگومان کێشه ههن، کێشهی ڤیزا ههیه ،کێشهی هاتوچۆی ئاسمانی ههیه .بهاڵم ئهوانه لهو کێشانهن که چارهسهر دهکرێن .دیاره ههندێ نیشانه ههن ،نهک ههر حکومهتی ههولێر ،بهڵکو حکومهتی ههموو شوێنێک کێماسییان ههیه ،بۆ نمونه ئێمه تا ئێستا نهمانتوانیوه کۆنسوڵخانهیهک له ههولێر بکهینهوه .ههروهها گرنگ و پێویسته پهیوهندی باشی نێوان کورد و یۆنان تورکیا نیگهران ن��هک��ات .ه��هم��وو پهیوهندییهکی بازرگانی یان کولتوری ئێمه لهگهڵ کورد کارێکه ئاسایی و له دژی هیچ کهسێک ئهوه ناکهین .دهبێت حکومهتی ههولێریش لهوه سڵ نهکاتهوه .پهیوهندی و دۆستایهتی ئێمه له دژی کهس نییه ،ئێمه لهگهل ههموو گهلێک، بێگومان لهگهڵ گهلی کوردیشدا دهمانهوێت پهیوهندییهکی دۆستانهی باشمان ههبێت .به ڕای من یۆنان (ئێالده) بۆ پهیوهندی کردنی کورد به ڕۆژئاواوه دهرگای سهرهکییه و دهبێت ههر بهو جۆرهیش بێت.
8
ژماره ( )1753چوارشهممه 2018/5/9
چاوپێکەوتن
سهرحهدقادربۆ:
نهجمهدین کهریم لیستێکی نوێ و سهربهخۆ بۆ ئهنجومهنی پارێزگای کهرکووک درووستدهکات بنارهیدایهت
بەهۆی چییەوەیە؟ سهرحهد ق��ادر :ل��هدوای ساڵی 2003هوه من لهکهرکووک ب��ووم ،هیچ میزانییه و خهرجییهکمان لهسهر حکوومهتی ه���هرێ���م ن���هب���ووه و ب��هڵ��ک��و ل��هس��هر حکوومهتی عێراق بووه ،ماوهى 15ساڵی رێکه پ��ارت��ی دوژمنایهتییم دهک���ات و تۆمهتم دهخاته پاڵ و کێشهم بۆ دروست دهکات ،بهشهرتێک یهک دینار سودمهند نهبووم لهم حکوومهتی ههرێمه ،کهچی خهڵک وایدهزانی به لۆری چهکی «ئێم ف��ۆڕ» مان بۆ دێ��ت ،لهمهجلیسێکدا به ب��هرپ��رس��ی پ��ێ��ش��ووی ل��ق��ی چ���وارم وت ناتوانم پێنج کیلۆ چا بکڕم وتی ئهمه کارهساته وامانزانیوه به فهرده دۆالرتان الیه ،ئهمانه و دهیان شتی تر که رۆژانه رووبهڕوومان بۆتهوه. :بهنیازی جارێکی تر بگهڕێیتهوه بۆ کهرکووک؟ س��هرح��هد ق���ادر :زۆر ج���ار ب����رادهران ئ���هوهی���ان پ��ێ وت����ووم ب��گ��هڕێ��م��هوه بۆ کهرکووک ،من لێرهوه و لههاواڵتییهوه ئ��اش��ک��رای��دهک��هم ج��ارێ��ک��ی ت��ر بهجلی پۆلیسییهوه ناگهڕێمهوه بۆ کهرکووک، ئهگهر بمویستایه بگهڕامایهتهوه بۆ
عهمید سهرحهد قادر، بهڕێوهبهری پێشووی پۆلیسی قهزاو ناحییهکانی کهرکووک لهم چاوپێکهوتنهى دا، زانیاری لهسهر چهند پرسێکی گرنگ ئاشکرا دهکات ،هاوکات رایدهگهیهنێت «د.نهجمهدین کهریم لیستێکی نوێ و سهربهخۆ بۆ ئهنجوومهنی پارێزگای کهرکووک دروستدهکات». :له چهند رۆژی راب��ردوو کهس و ک��ار و خزمهکانت سهرپشک ک��رد بۆ دهنگدان به ههرلیست و قهوارهیهک ،ئهمه ناچێته چوارچێوهى نیگهرانییهکانت لهپارتی؟ س��هرح��هد ق��ادر :رۆژان���ه زی��ات��ر لهسهد ک��هس پهیوهندیم پ��ێ��وهدهک��هن و پێم دهڵ��ێ��ن دهن���گ ب��دهی��ن ب��ه چ الیهنێک، راس��ت��هوخ��ۆ پێم وت���ون ک��ێ دهتوانێت مافه زهوتکراوهکانتان لهکهرکووک بۆ بگهڕێنێتهوه و بهرگریتان لێبکات دەنگی پێبدەن ،ئهمه رای تایبهتی خۆمه. :ئ����هم����ه دهچ����ێ����ت����ه ب���اب���ی نیگهرانییهکانت لهسهرکردایهتی پارتی؟ س��هرح��هد ق���ادر :نیگهرانیم لهپارتی ش��ت��ێ��ک��ی ج��ی��ای��ه ،ه���هرک���هس ئ����ازاده ل��هب��ی��روب��ۆچ��وون��ی ت��ای��ب��هت ب��هخ��ۆی، ههمیشه بۆچوونی خۆمم وتووه بهبێ سڵهمین ک��ردن��هوه ،له م��اوهى 15رۆژی راب��ردوودا زۆربهى کاندیدهکانی الیهنه سیاسییهکان هاتوونهته الم و زۆر شتیان خستۆته بهردهمم ،بهاڵم تا ئێستا هیچ وهاڵمێکم نهداوهتهوه. :هیچ الیهنێک راستهوخۆ پێی وتویت لهگهڵیاندا کاربکهیت؟ سهرحهد ق��ادر :ئهگهر بچمه ن��او ههر الیهنێکهوه و خۆم قهناعهت و باوهڕم پێی نهبێت ف��هش��هل��ی ت��ێ��دا دههێنم، دهبێت لهسهدا پهنجا باوهڕم پێی ههبێت و لهسهدا پهنجاکهى تر پۆستهکه دروست ب��ک��هم ،چونکه بچمه ه��هر شوێنێک و پۆستێکم بدرێتێ و لهگهڵ قهناعهتما نهبێت سهرکهوتوو نابم. هاواڵتی :رۆژێ��ک له رۆژان ئهندامێکی یهکێتی ب��ووی��ت ،خهڵک ئ��هو ههستهى الی دروستبووه ئێستا لهم حزبهوه زۆر نزیکی ،تاچهند راسته؟ سهرحهد قادر :بابهتهکه یهکێتی نیه، زۆرج����ار ئ��هو ق��س��هی��هی��ان پ��ێ وت���ووم، ههموو مهکتهب سیاسیی یهکێتی دهناسم و جهنابی مام جهالل بهڕهحمهت بێت ه��ات��ۆت��ه ک���هرک���ووک و چ��ووم��هت��ه الی و خهاڵتیشی ک����ردووم ،سهردهمانێک ئهندامێکی یهکێتی بووم ،لهیهکێتییهوه نزیکم و لهبزووتنهوهى گۆڕانیشهوه نزیکم. :ئهمه تێکهاڵوییهکی حزبایهتیی و نزیکبوونهوهیه؟ سهرحهد قادر :ئهگهر وهک ههندێک کهس
منلێرهوهو لهیهوه ئاشکرایدهکهمجارێکی تربهجلیپۆلیسییهوه ناگهڕێمهوهبۆ کهرکووک عهمیدسهرحهدقادر،بهرێوهبهریپێشوویپۆلیسیقهزاوناحییهکانیکهرکووک
ماوهىحهوتمانگه لهماڵهوهدانیشتووم وهیچبهرپرسێکی بااڵیپارتیمنهبینیوه، بۆکهرنهڤاڵهکهش تهلهفۆنیانبۆکردم وتیانوهره،وتمنایهم
حزبایهتی بکهم بێزم لهخۆم دێتهوه، ب��ۆی��ه وهک ئ��هو کۆمهڵه ههلپهرسته نه حزبایهتی دهک��هم و نهکردوومه و نهبیریشم لێکردووەتهوه و نه قهناعهتم پێی ههیه. :لهدوای 16ی ئۆکتۆبهرهوه پارتی هیچ کاتێک سهردانیکردویت و لێیان پرسیویتهوه؟ سهرحهد ق��ادر :بهتهنها ههر من نیم، ماوهى حهوت مانگه ئێمه لهکهرکووک نهماوین ،نه پرسیارییان لێکردوین و نه لێیان پرسیوینهتهوه ،کاتێک شههیدم دهدا ل��هک��هرک��ووک و لهدهشتاییهکانی حهویجه عهمید سهرحهد بووم ،ئێستا ک��ان��دی��د ه��هی��ه ب��ۆ دهن���گ ک��ۆک��ردن��هوه سهردانی ئهو خهڵکه دهکات ،لهکاتێکدا خهڵک کاغهزی سپی دهخوێنێتهوه. ه��اواڵت��ی :ئ��هم ههموو فهرامۆشکردنه
ک���هرک���ووک زۆر پ��ل��هى ب���هرزت���ر وهک بهڕێوهبهری پۆلیس و قائید فیرقهیان دهدام��ێ ،ب��هاڵم دڵنیابه سهرحهد قادر ج��ارێ��ک��ی ت��ر ب��هج��ل��ی پۆلیسی و ب��هو سلکهوه لهناو کهرکووک نابینرێت. :ه��ۆک��اری ب��هش��داری��ن��هک��ردن��ت لهکهرنهڤاڵی پارتی لهسلێمانی و هاتنی نێچیرڤان بارزانی بۆچی دهگهڕێتهوه؟ س����هرح����هد ق������ادر :م������اوهى ح����هوت مانگه ل��هم��اڵ��هوه دان��ی��ش��ت��ووم و هیچ بهرپرسێکی بااڵی پارتیم نهبینیوه ،بۆ کهرنهڤاڵهکهش تهلهفۆنیان بۆ کردم وتیان وهره ،وتم نایهم. :دهڵێن لینکی نێوان سهلهفییهکان و بزووتنهوهى گۆڕان و هاوپهیمانان و شێخه عهرهبهکان بویت لهگهڵ بارزانیدا، چۆن ئهم لینکه دروست بووه؟ سهرحهد قادر :ئهو کاتهى لهکهرکووک بووم ،مامۆستا عهبدول لهتیفی سهلهفی و سهلهفییهکان داوایانکرد بچنه الى
برادهرانیگۆڕان لهکهرکووکمام رۆستهموئهوان داوایانکردووهبیانبهمه الیبارزانیئهوانیشم بردووه ب��ارزان��ی ،م��ن ئ��هوان��م ب���رد ،ه��هروهه��ا شێخ و کهسایهتییه عهرهبهکانمان بردووه ،هێزهکانی هاوپهیمانیم بردووه، ب���رادهران���ی گ����ۆڕان ل��هک��هرک��ووک م��ام رۆستهم و ئهوان داوایانکردووه بیانبهمه الی بارزانی ئهوانیشم ب��ردووه ،من به بروسکه به مهکتهبی سهرۆکم وت��ووه و ئهوانیش وتوویانه با بێن ،شتێکی تر ههیه خهڵک لێی بێ ئاگایه ،لهکاتی دووباره بوونهوهى بارزانی وهک سهرۆکی ه��هرێ��م ،ئ���هوهن���دهى ح��هم��هى حاجی مهحمود و ع��هب��دول لهتیفی سهلهفی پشتگیرییان لهمانهوهى بارزانی دهکرد ههندێک لهئهندامانی مهکتهبی سیاسیی پارتی دی��ارن��هب��وون ،ئهندام مهکتهبی سیاسیی پارتی ههیه لهههموو شهڕی داع��ش��دا ج��ارێ��ک جلی ک���وردی لهبهر ن��هک��ردووه ،ئ��هوهن��دهى حهمهى حاجی مهحمود و ع��هب��دول لهتیفی سهلهفی پشتیوانیان لهپارتی و بارزانی کردووه کهسی دیکه نهیکردووه و مهوقیفییان ه��هب��ووه ب��هرام��ب��هر ب��ه پ��ارت��ی ،ئهمه حهقیقهتێکه و ئاشکرایه. :زۆرێک لهشههیدهکانتان لهسهر رێگای کهرکووک سلێمانی وێنهى دانراوه، پارتی لهخانهوادهکانیان دهپرسێتهوه؟ سهرحهد ق��ادر :شههید شههیدی هیچ حزب و الیهنێک نیه ،بهڵکو شههیدی ک��وردس��ت��ان��ه ،ئ��هگ��هر ئ��هو شههیدانه ئێستا زیندوو ببنهوه و سهیر بکهن بۆ بانگهشهی ههڵبژاردن بهکاریان دههێنن پهشیمان دهبنهوه لهوهی رۆژێک لهرۆژان خۆیان بهشههید کردن داوه. :دهن��گ��ۆی هاوپهیمانییهتیهک ه��هی��ه ل��هگ��هڵ ن��هج��م��هدی��ن ک��هری��م بۆ لیستێکی س��هرب��هخ��ۆ ل��ه ک��هرک��ووک، تاچهند راسته؟ سهرحهد ق��ادر :دکتۆر نهجمهدین لهو بارهیهوه قسهى لهگهڵ ک��ردووم ،بهاڵم تائێستا خ��ۆم یهکالیی نهکردۆتهوه و نه به رازی بوون نه به ناڕازیی بوون، پێی وتووم تورکمان و عهرهب و الیهن و کهسایهتیی دیکهمان لهگهڵه ،بهاڵم من وهکوو ئهندامێکی ئهنجوومهن ناچمهوه کهرکووک ،کهی خۆم یهکالیی کردهوه بڕیار لهسهر ئهو پرسه دهدهم.
ژماره ( )1753چوارشهممه 2018/5/9
چاوپێکەوتن
9
دانا شههید جهزا ،کاندیدى ژماره 2ى لیستى پارتى لهپارێزگاى سلێمانى:
دهبمهپارێزهرىراستهقینهى مافهکانىگهلىکوردلهپهرلهمانىعێراق سازدانى: کاندیدى ژماره 2ى لیستى پارتى لهپارێزگاى سلێمانى دهڵێت، بهرنامهکانى لهچوارچێوهى بهرنامهکانى پارتیدایه که دهستورى عێراق به ههموو برگهو مادهکانییهوه وهک خۆى جێبهجێ بکرێت. دانا شههید جهزا ،لهم چاوپێکهوتنهیدا لهگهڵ ،دهڵێت «یهکڕیزى فراکسیۆنه کوردستانییهکان لهبهغدا دهبێته هۆى ئهوهى که کورد به دهنگێکى زواڵڵ داواى مافهکانى بکات. ههروهها ئهوهشى روونکردهوه که گهیاندنى هاوکارى ماددى بۆ هاواڵتیانى کهمدهرامهت بهئهرکێکى ئهخالقى خۆى دهزانێت». :بهرنامهت چیه وهک کاندیدێکى پارتى بۆ ئهنجومهنى نوێنهرانى عێراق؟ دان����اش �هه��ی��دج����هزا:ب��هرن��ام��هىئێمه ل��هچ��وارچ��ێ��وهىب �هرن��ام �هک��ان��ىپ��ارت��ى دیموکراتىکوردستاندایهبۆئهمههڵبژاردنه، هێڵهگشتییهکانىبهرنامهکانىئێمهئهوهیه که دهستورى عێراق وهک خۆى ئهو ماده و برگانهى تێیدایه جێبهجێبکرێت ،نهک ههندێ الیهنى سیاسى بهمهزاجى خۆیان بهکاریبهێنن ههروههابهرنامهمانئهوهیهکهئهوکێشه ههڵواسراوانهى نێوان حکومهتى ههرێم و حکومهتى ع��ێ��راق بگاته کۆتایى ،یان چارهسهربێتبهتهواوىیانبریارێکىترى لهسهربدرێت. ه���هروهه���ا م��وچ �هو ب��ودج��هى هێزهکانى پ��ێ��ش��م��هرگ��ه و ک����هرک����وک و ن���اوچ���ه کێشهلهسهرهکان،مادهى140وداهاتىعێراق کهدادپ�هروهران�هداب�هشبکرێتوههموو ئهم پرسانه لهگهڵ بهغدا یهکالبکرێتهوه. هاوکاتمافىکهمایهتیهنهتهوایهتیهکانو ئاین و ئاینزاکان ئهوانه ههمووى پارێزراو بێت. :بێجگه ل��ه ب��هرن��ام��هک��ان��ى پارتى دهتهوێت که چویته بهغدا چى بکهیت؟ دان��اشههیدج���هزا:ئ���هوهىالىم��نزۆر گرنگه یهکڕیزى نیشتمانییه ،ئێمه ئهگهر بمانهوێت مافى گهلى کوردستان بهدهست بهێنین ی��ان ئ��هوهى بهدهستور رێکخراوه وهریبگرین ،دهبێت قهواره کوردهکان یهک ههڵوێستبنبۆئهوهىیهکڕیزىنیشتمانى دروستبکهینبۆئهوهىوهکوهێزێکویهک کوتلهىپهرلهمانىبههێزبهدهنگێکىزواڵڵ مافهکانوهربگرین. ههموومانلهیهکسهنگهرداین،ئهگهررهنگى شینبینمۆربینوزهردبین،ئایندهمان بهیهکهوهیهوه ،ههمووان ببینه پارێزهرى ه �هربڕگهوم��ادهی �هککهل��هدژىک��وردو قهوارهى ههرێمى کوردستان لهبهرانبهریدا بوهستینهوهورێگهىپێنهدهین. :رۆژ ن���ورى ش���اوهی���س ،ئهندامى مهکتهبى سیاسى پ��ارت��ى لهبانگهشهى ههڵبژاردنهکانى پارتى ئاماژهى بهوهکرد ئ���هگ���هر دهس���ت���ور ج��ێ��ب��هج��ێ ن��هک��رێ��ت دهگهڕێنهوه بۆ ریفراندۆم و سهربهخۆیى، قسهتان لهسهر ئهو بۆچونه چییه؟ دانا شههید ج�هزا :ئهگهر عێراق بیهوێت
دهوڵهتێکى سهقامگیرو سهرکهوتوو بێت، دهوڵهتێکبۆههمووگهالنبێت ،پێویسته سهرجهممافهکانىگهلىکوردستانمسۆگهر بکاتئهگهرنهیکاترێگاىتردهگرینهبهر. :چى لهو موچهیه دهکهیت که سبهى لهبهغدا وهک پهرلهمانتار وهریدهگریت؟ داناشههیدجهزا:وهکئهندامىئهنجومهنى پ��ارێ��زگ��اى سلێمانى س��ێ ب��ۆ چ��وار مانگ موچهى تهواومان وهرگ��رت ،دوات��ر لهسهدا 75ى لێ پاشهکهوت کراو ههر مانگێک 860 ههزار دینارمان وهرگرتووه تا ئهمرۆ ،دوو بهرانبهرى موچهکه زیاتر کارمان کردووه وب��ۆرۆژێ��ک��ی��شک �هم��ت �هرخ �همن �هب��ووم ودوان �هک �هوت��ومئ��هوپ��هرىت��وان��اىخۆم خستۆتهگەڕبۆکارهکانم. مهسهلهى م��ادده الى بهنده گرنگ نییه و ب��اوک��م پێشمهرگه ب���ووه و سیاسهتدا گ �هورهب��ووم ،زیاتر ئهولهویهتم ههیه که لهگهیاندنىپهیامىسیاسیدابهرهوپێشهوه بچینوئهوهبگهیهنین،ئهوبهرپرسیارێتىو
یهکڕیزى نیشتمانى لهپهرلهمانى عێراق ئهوهیه ههمووى لهیهک کوتلهدا کۆببنهوه پێکهوه بتوانین شهڕ بۆ مافهکانى گهلى کوردستان بکهین و پارتیش دهستپێشخهرى دهکات ئهرکهىلهسهرشانمهوهکخۆىجێبهجێى بکهم ،ب�هاڵم ناڵێم مهسهلهى بژێوى ژیان گرنگ نییه ب��ۆم ،ب �هاڵم خاڵێکه ههرگیز شهخسیهتىخۆمىبۆناڕوشێنم،گهیاندنى هاوکارىماددىبۆهاواڵتیانىکهمدهرامهت بهئهرکێکىئهخالقىخۆمىدهزانم. :پارتى دهستپێشخهر دهبێت بۆ ئهوهى ببنه یهک کوتلهى هاوپهیمانى کوردستانى؟ دان��ا شههید ج��هزا :یهکڕیزى نیشتمانى لهپهرلهمانىعێراقئهوهیهههمووىلهیهک کوتلهداکۆببنهوهپێکهوهبتوانینشهڕ بۆ مافهکانىگهلىکوردستانبکهینوپارتیش دهستپێشخهرىدهکات. :پێتوایه دهبێت سهرجهم ق��هواره سیاسییهکان بهپێى ئیستحقاقى ههڵبژاردن پ��ۆس��ت��ی��ان پ��ێ��ب��درێ��ت ل��ه دروس��ت��ک��ردن��ى حکومهتى عێراقى دواى ههڵبژاردنهکاندا؟ داناشههیدجهزا:بهپێىدهنگوپێگهیان ل �هب �هغ��داه��هم��ووف��راک��س��ی��ۆن �هک��انئ�هو ئیستحقاقهیان ههیه ک�ه ب�هش��دارب��ن له وهرگرتنى پۆستى وهزیر و وهکیل وهزیرو سهرجهمئهوپۆستانهىدهبنهپشکىکورد، ئ �هوهش دهکهوێته س�هر رێکهوتنى نێوان الیهنهکانبۆپێکهێنانىحکومهتىعێراقى. :ئهگهر لهئاست ئهو بهڵێنانهدا نهبن که ئێستا دهیڵێن ،پێتوانیه هاواڵتیان ئهو
مافهیان دهبێت که رهخنه بگرن؟ داناشههیدجهزا:بهرنامهىپارتىدیموکراتى کوردستانئیشىپێدهکهینوکارىلهسهر دهکهین،ئهگهرخواکردىوئیشهالچوینه
بهغداومتمانهىهاواڵتیانمانبهدهستهێنا، هیچ کهسێک بهتهنها ناتوانێت ههموو بهڵێنهکان جێبهجێ بکات ،دان��ا بهتهنها ناتوانێترێگهلهپرۆژهیاساکانبگرێتکه
دژى گهلى کوردن ،بهاڵم لهههمووى گرنگ ترئهوهیهکهههموومانیهکدهنگبینبۆ ئهوهىببینهپارێزهرىدهنگومافىگهلى کوردلهپهرلهمانىعێراق.
10
ژماره ( )1753چوارشهممه 2018/5/9
راپۆرت و بەدواداچون
پوتن؛ قەیسەرە
ڤالدمیر پوتن لەکاتی پێشوازیکردن لەکۆشکی کریملن
نوێیەکەی ڕووسیا هەرێم جەعفەر ڤالدمیر پوتن دووش��ەم��م��ەی راب���ردوو وەک سەرۆکی ڕووسیا بۆ خولی چوارەم سوێندی یاسایی خ��واردو ئەو هۆڵەشی مەراسیمەکەی تێدا بەڕێوەچوو هەمان ئ��ەو هۆڵە ب��وو کە قەیسەرە کۆنەکانی ڕووسیا تیایدا سوێندی سەرۆکایەتیان دەخوارد .ئێستا پوتن ماوەی ١٨ساڵە وەک سەرۆک وەزیران و سەرۆک واڵت حکومی ڕووسیا دەکات. سەرکردەیەک کە دووبارە ڕووسیای وەک هێزیکی کاریگەر درووستکردەوە لە دوای ڕووخ��ان��ی یەکێتی سۆڤیەتی ج��اران بە ئامادەی شەش ه��ەزار کەس، ڤالدمیر پوتن بەهۆی دەستپێکردنی خولێکی نوێی س��ەرۆک��ای��ەت��ی ،بەڵێنی باشترکردنی ئابووری ڕووسیای دا .پوتن لە قسەکانی هیچ ئاماژەیەکی بەوە نەدا کە بیەوێت لە مانگی ئ��اداری ئەمساڵ پەیوەندی ڕوسیا لەگەڵ ڕۆژئ��اوا باشتر بکات. پوتن لە هەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتی ڕووس����ی����ادا ب���ە ڕێ�����ژەی ٪٧٧ت��وان��ی سەربکەوێت بەسەر ڕکابەرەکانی ئەمەش وای لە پوتن کرد ببێتە یەکەم سەرۆکی ڕووسیا کە بەو ڕێژە بەرچاوە سەرکەوتن بەدەستبهێنێت. ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ی ڕووس����ی����ا ،پ���وت���ن بە دووب��ارەک��ەرەوەی هەژموونی قەیسەرە کۆنەکانی ڕووس��ی��ا تۆمەتبار دەک��ات و هەڵبژاردنەکانیش بە پڕ خەوش دەزانن. لەکاتی ب��ەڕێ��وەچ��وون��ی مەراسیمەکە، پاسەوانانی کۆشک و ئ��ااڵ هەڵگرەکان هەمان جۆری کاڵو و جلیان پۆشیبوو کە سەربازانی سەردەمی جەنگی ڕووسیا و ناپلیۆن لە ساڵی ١٨١٢دەیانپۆشی . ه������ەر س�����ێ ق����ەی����س����ەری ڕووس����ی����ا (ئەلیکساندەری دووەم و ئەلیکساندەری
سێهەم و نیکۆالسی دووەم) بەهەمان جۆری پوتن مەراسیمی سوێند خواردنی سەرۆکایەتیان ئەنجام دا .دوا بە دوای مەراسیمەکەش ،پاتریک کیریل ،سەرۆکی کریستیانیە ئۆرسەدۆکسیەکانی ڕووسیا، خەاڵتی پیاوی س��ەدەی ١٨ی پێبەخشیە پوتن و پیرۆزی کرد بۆ دەستپێکردنی خ��ول��ی چ���وارەم���ی ل���ە م��ی��ان��ی خ��ول��ی سێهەمیدا ،پوتن زیاتر دەستێوەردانی نێودەوڵەتی ک��رد و لە ه���ەردوو واڵتی ئ��ۆک��ران��ی��ا و س��ووری��ا دەس��ت��ێ��وەردان��ی سەربازی کرد. نیویۆرک تایمز لە ڕاپۆرتێکیدا ئاماژە ب���ەوە دەدات دەزگ���ا ههواڵگرییهکانى ئەمریکا ،ڕووس��ی��ای��ان ب��ەوە تۆمەتبار ک���رد ک��ە دەس��ت��ێ��وەردان��ی ک����ردووە لە هەڵبژاردنەکانی ئەمریکا لەناوخۆی ڕووسیادا ،پوتن دەسەاڵتی زیاتری داوە بە هێزەکانی دەزگای زانیاری واڵتەکەی ک��ە خ���ۆی ئ��ەن��دام ب���وو ت��ی��ای��دا ،ب��ەاڵم ئابووری واڵتەکەی زیاتر بەرەو خراپی دەڕوات و لە کاتی ناڕەزایی دەربڕینیش، دەس��ەاڵت ئۆپۆزسیۆن دەستگیردەکات و کاری میدیایی سنووردار دەکات. دوو ڕۆژ پێش مەراسیمی سوێند خواردنی پ��وت��ن ،ب��ەه��ۆی ن����اڕەزای دەرب��ڕی��ن��ەوە، پۆلیس ه���ەزار و ٦٠٠خۆپیشاندەری دەستگیرکرد کە لەناو مۆسکۆدا پەیامیان بۆ پوتن دەنارد و هاواریان دەکرد” ئەو ق��ەی��س��ەری ئێمە نیە” و گاڵتەیان بە ماوەی درێژی سەرۆکایەتی پوتن دەکرد ک��ە ل��ەس��ەردەم��ی ج��ۆزێ��ف ستالینەوە وێ��ن��ەی ن��ەب��وە .پوتن ڕۆژی دووش��ەم��ە کارنامەکەشی واژۆ کرد کە تیایدا بەڵێنی کەمکردنەوەی هەژاری و بەرزکردنەوەی تێکڕای ن��اوهن��دی تهمهنی هاواڵتیانى ڕووسی لە ٧٢بۆ ٧٨ساڵ. ڤالدمیر پوتن لە ئۆکتۆبەری ساڵی ١٩٥٢ لە شاری لینینگراد( پیتەرسبۆرگی ئێستا) لە دای��ک ب��ووە .باوکی پوتن لە جەنگی
دەستکەوتنەکانی پووتن لە ماوەی فەرمانڕەوایدا یەکگرتوویی ڕووسیا پوتن لە دوای یەکێتی سۆڤیەت ،یەکەم سەرۆکە کە ڕووسیای بە یەکگرتوویی هێشتەوە و نەیهێشتووە زیاتر پەرتەوازە بێت ،ئەمەش بە وتەی ،ئەلێکسی موخین ،بەڕێوبەری سەنتەری زانیاری سیاسی ،لە ڕووسیا. کۆتایی هێنان بە جەنگی چیچان ڕووسیا توانی کۆتایی بە جەنگی تیرۆر بهێنێت لە چیچان کە بە تیرۆرستانی باکووری قەوقاس ناسرابوون و یارمەتی ئەو واڵتە بدات .سوپای ڕووسیا ڕۆڵی گرنگی بینی بۆ کۆتایی هێنان بەناسەقامگیری واڵتی چیچان .ئێستاش چیچان واڵتێکی نزیکی ڕووسیایە. بەهێزکردنی ڕۆڵی ڕووسیا لە جیهاندا لە ماوەی پانزدە ساڵی ڕابردوودا ،پوتن توانی ڕووسیا بکاتە واڵتێک کە کاریگەری گەورەی هەبێت لە سەر کایە سیاسییەکانی جیهان و نەهێڵێت کە ئەمریکا و چین زاڵ بن بەسەریدا. باشکردنی بودجەی کۆمەاڵیەتی ڕووسیا کاتێک کریمیا بوو بە بەشێک لە ڕووسیا کە پێشتر سەر بە ئۆکرانیا بوو ،هاواڵتیانی ئەو ناوچەیە خۆشحاڵبوون بەوە چونکە پوتن توانیویەتی تا ڕادەیەک بودجەی واڵت بە جۆرێک دابەش بکات کە چینە جیاوازەکانی واڵت سوودی لێببینن. بەهێزکردنی سوپای ڕووسیا لە دوای ڕووخانی یەکێتی سۆڤیەت ،سوپای ڕووسیا کەم و کورتی زۆری هەبوو بەاڵم بەهۆی هەوڵەکانی پوتن ئێستا ئەو سوپایە دووەم گەورەترین و بەهێزترین واڵتە لە جیهاندا. جیهانی دووەم وەک دەری��اوان خزمەتی سەربازی کردووە .لە ساڵی ،١٩٧٥پوتن لە لە زانکۆی لینینگراد بڕوانامەی لە بواری یاسادا بەدەستهێناوە و پاشان بووەتە
ئێستا پوتن بۆتە ئااڵ و سیمبول و پێناسەی واڵتی ڕووسیا هەندێک شکۆی و ژیانی ڕووسیا بە ڤالدمیر پوتن دەبەستنەوە ئەندام لە دەزگای هەواڵگری کەی جی بی یەکێتی سۆڤیەتی جاران لە ساڵی .١٩٨٥ پوتن پەیمانگای ئەندرۆپۆڤی تەواوکردوه کە تایبەته به دەزگ��ا هەواڵگریەکەی خ��ۆی لە یەکێتی سۆڤیەتی ج��اران کە ئێستا ناونراوە دەزگای زانیاری دەرەوەی
ڕووسیاو دوای تهواو کردنی خوێندن ،لە ساڵی ١٩٨٥بۆ کارکردن چووەتهڕۆژهەاڵتی ئەڵمانیا تاکو ساڵی ،١٩٩٠بەاڵم پێش ئەوەی ئەڵمانیا بەجێبهێڵێت هاوسهری خۆی دۆزیەوە .پوتن لە رێگای هاوڕێیەکیهوه لیودمیال شکرێبنێڤای بینی ک��ە ئەو کات وەک ئەندامی تیمی خزمەتگوزاری ناوفڕۆکە کاری دەکرد ،پوتن و لیودمیال کاتێک لەگەڵ هاورێکانیان دەچنەسەیری شانۆ چەند ڕۆژێک لەسەر یەک ،هەلیان ب��ۆ دەڕەخ��س��ێ ک��ە ی��ەک بناسن و پاش ماوەیەک هاوسەرگیری دەک��ەن “شتێک هەبوو کە منی بەالی ڤالدمیر ڕادەکێشا. گۆڤاری فۆڕن پۆلیسی لە زاری لیودمیال نووسیویەتی «سێ بۆ چوار مانگ دوای ئ���ەوە ،زان��ی��م ک��ە ئ��ەو پیاوەیە ک��ە من پێویستم بوو» لە م��اوەی سااڵنی ١٩٨٥بۆ ،١٩٨٦پوتن و لیودمیال بوونە خاوەنی دوو کچ بە ناوەکانی ماریا و کاتێرینا لە ساڵی ،١٩٩٦ پوتن و خێزانەکەی گەڕانەوە بۆ مۆسکۆ و لەوێش ژیانی سیاسی دەستی پێکرد ل��ە ساڵی ١٩٩٧وەک جێگری سەرۆکی ئۆفیسی جێبەجێکاری سەرۆکی ڕووسیا دەست بەکار بوو پوتن لە ساڵی ٢٠٠٠دوای نەخۆشکەوتنی بۆریس یێڵستن بووە سەرۆک و بۆ ماوە دوو خول بوە سەرۆکی
لەکاتی بەڕێوەچوونی مەراسیمەکە ،پاسەوانانی کۆشک و ئااڵ هەڵگرەکان هەمان جۆری کاڵو و جلیان پۆشیبوو کە سەربازانی سەردەمی جەنگی ڕووسیا و ناپلیۆن لە ساڵی ١٨١٢دەیانپۆشی ڕووسیا .پاشان لە ساڵی ٢٠٠٨بوە سەرۆک وەزیرانی ڕووسیا تا ساڵی .٢٠١٢ لە ساڵی ٢٠١٢ەوە جارێکی دیکە گەڕایەوە ک��ورس��ی س��ەرۆک��ای��ەت��ی واڵت و تاکو ئێستاش ب��ەردەوام��ە لە ژیانی سیاسی پوتن دەردەکەوێت ،کە کشتووکاڵ گرنگی زۆری بۆ ئەو هەیە و ب��ەردەوام گرنگی پێ دەدات .هەروەها پوتن گرنگی زۆریش بە کەسایەتی سەربازی و مامۆستا دەدات دوای ئ��ەوەی ڕۆژی دووشەمە سوێندی یاسای خ��وارد بۆ دەستپێکردنی خولی چوارەمی ،هەندێک لە شارەزایانی سیاسی ب��اس ل��ەوە دەک���ەن ک��ە ب��ۆ دەن��گ��دەران��ی ڕووسی ،ئێستا پوتن بۆتە ئااڵ و سیمبول و پێناسەی واڵت���ی ڕووس��ی��ا هەندێک شکۆی و ژیانی ڕووسیا بە ڤالدمیر پوتن دەب��ەس��ت��ن��ەوە ئ��ەم��ەش وای ک���ردوە کە خەڵکی هەمیشە بەزۆرینە هەڵیبژێرن، چونکە دوای پ��وت��ن ڕەن��گ��ە ئاسایشی واڵتەکەیان بەوجۆرەی ئێستا نەمێنێت.
ژماره ( )1753چوارشهممه 2018/5/9
راپۆرت و بەدواداچون
حەشد لە ناو دووکەڵی شەڕەوە بۆ ژێر چەتری پەرلەمان دامەزراوەی جەیمس داون :هەڵبژاردنی ئەمجارە لە سوودی شیعەکاندا دەبێت بەهۆی پەرتەوازەبوونی سووننەکان لە جەنگی داعش و شکستی کوردەکان لە ریفراندۆم.
سەرکردەکانی حشد ،کە خاوەنی گروپی عسائب ئەهل هەقە ،قەیس ئەل خەزعەلیە، ناوبراو هاوڕێ لەگەڵ مەهدی موهەندیس (جەمال جعفر ئەل ئیبراهیمی) ،سەرۆکی کەتیبەی حیزبواڵ ،بەشێکن لە لیستی هاوپەیمانی ئەل فەتح جیاواز لە عامری، ئەم دوو کەسیاتیە خۆیان کاندید نەکردوە بەاڵم ئامانجی جیاوازیان هەیە. خەزعەلی دەیەوێت ببێتە ئیمامێکی شیعی کە دژی ئەمریکا لەناو عێراقدا کار بکات و ئەبو موهەندیسیش چ��اوی لە پۆستی سیاسییە ،هەرسێ لەمانیش پەیوەندی بەهێزیان هەیە لەگەڵ قاسم سولەیمانی، فەرماندەی ب��ااڵی سوپای قودسی ئێران، کە بە کاریگەرترین کەسایەتی ئێرانی دەزان��درێ��ت ل��ە ن��او سیاسەتی عێراقدا، ل��ە ئێستادا ه��ەم��وو پ��ارت��ە شیعیەکانی عێراق دۆستایەتی باشیان لەگەڵ ئێراندا هەیە .لە مانگی یەکدا ،فەتح و عەبادی هاوپەیمانیەتێکیان دروستکرد ،بەاڵم زۆری نەخایاند هەڵوەشایەوە. پێدەچوو ئێران نەیوستبێت کە عەبادی ئ��ەو ه��ەم��وو کاریگەرییەی هەبووبێت. ب��ەاڵم ئەمە س��وودی هەبوو بۆ عەبادی، چونکە ئێستا وەک���و هێزێکی م��ۆدێ��رن خ��ۆی ن��ی��ش��ان��دەدات ک��ە ئەمریکییەکان ئ���ارەزووی دەک��ەن .دام���ەزراوەی جەیمس داونی ئەمریکی ئەوەشی نووسیوە کە نوری مالیکی سەرەڕای ئەوەی بە کەسێکی تائیفی و هاوڕێی نزیکی ئێران ناسراوە ،بەاڵم لە
ئاژانسی فڕانس پرێس لە بەدواداچوونێکیدا ئاماژە بەوە دەدات کورد لە هەڵبژاردنەدا ١٠کورسی یان زیاتر لەدەست دەدەن
هەرێم جەعفەر شکستهێنان بە دەوڵەتی ئیسالمی لە عێراق لە ساڵی راب��ردوودا ڕێگاخۆشکەربوو تاکو نزیکەی ٦٠گروپی جیاوازی شیعی یەکبگرن و ح��ەش��دی شەعبی ب��ە یارمەتی ئێران درووستبکەن .ئێستا حشد لە ژێر ناوی هاوپەیمانی فەتح وەک قەوارەیەکی سیاسی بەشداری هەڵبژاردنەکانی عێراق دەکات. دام��ەزراوەی جەیمس داونی ئەمریکی بۆ بەدواداچوون و شیکردنەوە لە ڕاپۆرتێکیدا
نووسیویەتی هەڵبژاردنی ئەمجارەی عێراق بەشێوەیەکی بەرچاو لە سوودی شیعەکان دەبێت ئەمەش بەهۆی ئەوەی سوونەکان بەهۆی جەنگی داعش الواز و پەرتەوازە ب���وون و ک��وردەک��ان��ی��ش ب��ەه��ۆی شکستی گشتپرسی سەربەخۆیی ،حاڵیان خراپە. بەاڵم لەگەڵ ئەمانەشدا ،فەتح کە خۆی وەک پارێزەری شیعەکان دەناسێنێت ،بێ بەش نیە لە ڕکابەری تووند لەناو خودی شیعەکان .لە ٢٦ی تشرینی دووەمی ساڵی ،٢٠١٦حەشدی شەعبی س��ەرەڕای ناڕەزایی سوونەکان ،بوە بەشێکی یاسایی سوپای ع��ێ��راق و ب��ەم��ەش پ��ارەی��ەک��ی زۆرت��ری��ان
کەوتە ژێر دەست ،بەاڵم ڕێگرییان لێدەکرا ک��ە ب��ەش��داری سیاسییان هەبێت ،ب��ەاڵم ئێستا ئەو هێزە شیعیە -ئێرانیە دەیەوێت لە ڕێگای کاندیدی پەڕلەمان زیاتر بچنە کایەی سیاسی عێراقیشەوە. بۆ نموونە هادی عامری دوای گەڕانەوە لەئێران بەهۆی دوورخستنەوەی لەالیەن ڕژێمی پێشووی عێراقەوە بووە کەسێکی دیاری سیاسی عێراق و ئێستا خۆی ئامادە ک���ردووە ب��ۆ پۆستی س���ەرۆک وەزی��ران��ی عێراق ،لە کاتێکدا ڕێکخراوەکەی ئەو، ڕێکخراوی بەدر ،لەناو لیستی ئەل-فەتح و لە حشدا بەهێزترینە .یەکێکی دیکە لە
الیەن ئێرانەوە زۆر گرنگی پێنادرێت و گەڕانەوەی بۆ دەسەاڵت سەخت بووە. ئ��ەم��ەش وای���ک���ردووە ک��ە مالیکی ئێستا ه��اوپ��ەی��م��ان��ی ئ��ەم��ری��ک��ی��ی��ەک��ان ب��ێ��ت، ب��ەاڵم فەتحیش زۆر چ��اوی لە ئەنجامی هەڵبژاردنەکان نییە ،چونکە دەزانێت ئ��ەگ��ەر ع��ەب��ادی بەشێوەیەکی ب��ەرچ��او سەرکەوتوو بێت ئ��ەوا ئ��ەوان پشتگیری ئێرانیان هەیە تاکو هەژموونیان بپارێزن. لیستێکی دیکەی شیعەکان کە زۆر دژی ئەمریکایە ،لیستی (سائرون لالسالح)ە بە سەرۆکایەتی موقتەدا سەدر. موقتەدا سەدر فەتح بەوە تۆمەتبار دەکات ک��ە ح��ەش��دی شەعبی ب��ۆ پڕوپاگەندەی ه��ەڵ��ب��ژاردن ب��ەک��اردەه��ێ��ن��ێ��ت ئ��ەم��ەش لەکاتێکدایە کە میلیشیاکۆنەکانی سەدر بە ن��اوی سوپای مەهدی ئێستا بەشێکن ل���ە ح���ەش���دی ش��ەع��ب��ی ل���ەگ���ەڵ ئ���ەوەی س��ەدر کەسێکی نەریتپارێزە ب��ەاڵم بۆ هەمەچەشنکردنی دەن��گ��ەک��ان��ی لەگەڵ حزبی کۆمۆنیستی عێراق هاوپەیمانی پێکهێناوە و ل��ەس��ەر ب��ن��ەم��ای دوژم��ن��ی ه��اوب��ەش ،یارمەتی عەبادی دەدات دژی مالیکی. هەرچی ڕەوتی حیکمەیە بە سەرۆکایەتی عەمار حەکیم ،پێ ناچێت دەنگی بەرچاو بهێنێت ،ب��ەاڵم کاریگەری خ��ۆی دەبێت کاتێک هاوپەیمانیەکانی دوای هەڵبژاردن ئاسان یەکال نابنەوە.
11
دامەزراوەی لۆب لۆگی ئەمریکی کە تایبەتە بە شیکاری سیاسی ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاست لە ڕاپۆرتێکیدا بە الوازیی باس لە سوونەکان دەکات لەم هەڵبژاردنەی عێراقدا ،بەهۆی جەنگی داعشەوە. گ��ەورەت��ری��ن گروپی سیاسی سوونەکان، پ��ارت��ی ئیسالمی ع��ێ��راق ،ل��ە ساڵی ٢٠١٣ خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��ی گ�����ەورەی س��وون��ەک��ان��ی ب��ەڕێ��وەدەب��رد ،ب��ەاڵم بە هاتنی دەوڵەتی ئیسالمی کاریگەری جارانیان لەدەستدا ئێستا ئەو پارتە سیاسیە سوونەیە لەگەڵ ح��ەی��دەر ع��ەب��ادی هاوپەیمانی ک��ردوە و ئەمەش وای لە عەبادی کردوە کە لە شارە سوونیەکانیش هەڵمەتی هەڵبژاردن بەڕێوە بەرێت و لە میانی سەردانیکردنی بۆ شاری ئەنبار لە درێژەی کەمپینی هەڵبژاردنیدا ڕایگەیاند «خەڵک دەبێت خۆیان بە بەشێک لەم واڵتە بزانن و دەبێت ئێمە خزمەتیان پێشکەش بکەین”. سعودیە الی خۆیەوە ئەم هەنگاوەی عەبادی پێخۆشە و دەیەوێت لە ڕێگای عەبادیەوە پ��ەی��وەن��دی دی��پ��ل��ۆم��اس��ی و ئ���اب���ووری و کەلتووری لەگەڵ عێراق باشبکات کە ماوەی دەی��ان ساڵە ئەو پەیوەندییانە پچڕاون. ئێستا گەوەرترین لیستی سوونەکان بە ناوی (هاوپەیمانی نیشتیمانی) لە الیەن جێگری پێشووی س��ەرۆک کۆمار ،ئەیاد ع��الوی و سەرۆکی پەڕلەمان ،سەلیم جبووری ،ەوە سەرکردایەتی دەکرێت .بەاڵم هیچکام لەم دوو سەرکردەیە کاریگەری سیاسی زۆریان نیە بۆ کوردەکان ،ئەم هەڵبژاردنە جیاوازی زۆری هەیە. لەالیەکی ت���رەوە هەندێک ن��اوەن��د باس ل���ەوە دەک����ەن ک��ە ک��ەوت��ن��ی ک��ەرک��وک و دەرهێنانی ل��ەژێ��ر دەس��ت��ی حکوومەتی هەرێمی ک��وردس��ت��ان ،ک��اری��گ��ەری لەسەر ژم��ارەی دەنگەکانی ک��ورد دەبێت کە لە دوای روخ��ان��ی س��ەدام��ەوە لە ساڵی ٢٠٠٣ یەکیک بووە لە پێکهێنەرە سەرەکییەکانی حکومەتی عێراق. ئاژانسی فڕانس پرێس لە بەدواداچوونێکیدا ئاماژە بەوە دەدات کە کورد ١٠کورسی یان زیاتر لەدەست دەدەن کورد لە ساڵی ٢٠٠٥لە کۆی ٢٧٥کورسی ٧٧ ،کورسییان بەدەستهێنا بەاڵم لە ساڵی ٢٠١٤س��ەڕەڕای زیادکردنی کورسییەکانی پەڕلەمان بۆ ٣٢٨کورسی، ک��ورد تەنها ٦٢کورسییان بەدەستهێنا ئەمەش لە کاتێکدایە بۆیەکەمجار لیستە عەرەبییەکان هەوڵی ئەوە دەدەن دەنگی کوردی ببەن لە ناو شارە کوردییەکاندا .جیا لەمانەش ،خراپی باری ئابووری کوردستان و خەڵکی ناڕازی کورد ،ئەگەر دروستدەکات کە بەشداری دەنگدان نەکەن و متمانەیان بە گشت پارتە کوردییەکان الواز بووە. م��اڵ��پ��ەڕی ه��ەواڵ��ی سیتیزن س��ەب��ارەت ب��ە ب����راوەی ه��ەڵ��ب��ژاردن��ەک��ان��ی ع��ێ��راق نووسیویەتی کە ئێران بە دوای جومگەی س��ەرەک��ی و س��ەرۆک وەزی��ران��ی نزیک لە خ��ۆی دەگ��ەڕێ��ت ،ب��ۆ ئ��ەم��ەش س���ەڕەڕای حەشدی شەعبی ،چەند سەرکردەیەکی شیعی هاوکارن لەگەڵی ئەو واڵتە ئیسالمیە ئێستا لەژێر ن��اوی ج��ی��اوازەوە پاڵپشتی هێزگەلێک دەک���ات ب��ە ن��اوی ڕێکخراوی ب��ەدرو کەتیبەکانی حزبواڵ و شەهیدانی کەتیبەی سەعید و جوندولئیمام و چەند گروپێکی دیکە ک��ە ئەمجارە ب��ەش��داری هەڵبژاردنەکانی عێراق دەکەن. ه��ەرچ��ی س��ع��ودی��ە و ئ��ەم��ری��ک��اش هەیە پشتیوانی ع��ەب��ادی دەک���ەن و وەزی���ری ب���ەرگ���ری ئ��ەم��ری��ک��اش ،ج��ی��م م��ات��ی��س، ئێران ب��ەوە تۆمەت دەک��ات کە دەیەوێت هەڵبژاردنەکان بۆخۆی بەکاربهێنێت و بۆ ئەوەش “ بەڵگەی نیگەرانکەریان” هەیە. س��ی��ت��ی��زن ئ���ام���اژە ب���ەوە دەک����ات ک��ە بە هەموو پ��ێ��وەرەک��ان ،خاکی عێراق دوای هەڵبژاردنەکان هەر جێگای ملمالنێ دەبێت بۆ ئەمریکا و سعودیە و ئێران لە کاتێکدا ئەو واڵت��ە هاواڵتیانی داوای چاکسازی و باشترکردنی بژێویان دەکەن.
20
12
مندااڵن مندااڵن
ژماره ( )1319دوشهممه 2014/6/2 ژماره ( )1753چوارشهممه 2018/5/9
پیپی هاروهاج
پیپی منداڵێكی بچکۆالنە بوو ..گەلێك هاورهاج بوو و هەرگیز بەقسەی کەسی نەدەکرد ..هەمیشە بوکەڵەو یاریەکانی خۆی دەشکاندو دواتر دەگریا بۆ کڕینی یاری نوێ.. رۆژیکیان هات و رۆیی نەیدەزانی یاری بەچی بکات ..چوو بۆ کتێبخانەکەی باوکی و بینی لەوێ کۆمپیوتەرەکەی ب��اوک��ی دان������راوە ..پیپی چ��وەس��ەر کورسیەکەو کەمێك دەستکاری کرد.. کۆمپیوتەرەکە وتی «مەکە ..دەستکاریم مەکە با باوکت لێمان توڕە نەبێ» بەاڵم پیپی بەقسەی نەکرد ..پارچەکانی کۆمپیوتەرەکەی هەڵگرتو لەسەر
کورسیەکە هەڵبەزو دابەزی پێدەکرد.. ک���وم���پ���ی���وت���ەرەک���ە هاواری کرد «نەکەی.. دانیشە ..مەیانشکێنە» ب�����ەاڵم پ��ی��پ��ی ه��ەر ب���ەق���س���ەی ن���ەک���ردو ب���ەردەوام بوو لەهەڵبەزو دابەزی خۆی ..ئەوەندەی پێنەچوو پارچەکان لەدەستی کەوتنە خوارەوەو شکان ..پیپی کەئەمەی بینی هەستی بە پەشیمانیەکی زۆر کرد.. سەیرێكی کۆپیوتەرەکەی کرد بینی فرمێسکەکانی بەچاویدا هاتونەتە خوارەوە ..کۆمپیوتەرەکە وتی «نەموت ئاقڵ دانیشە ..ئەوەتا تۆ منت شکاندو ئیتر ناتوانم کاربکەم و یارمەتی باوکت بدەم ..باوکیشت ناچار فڕێم دەدات و بۆخۆم بەتەنها دەمێنمەوە».. پیپی هەستی بەشەرمەزاریەکی زۆر کرد ..خێرا رایکرد بۆ الی برا گەورەکەی و بەدەم گریانەوە تکای لێکرد کە بێت و کۆمپیوتەرەکە چاک بکات بۆ ئەوەی
خاڵی سەرەتاو کۆتایی بەیەک بگەیەنە
باوکی فڕێی ن���ەدات ..براکەی پیپی هات و کۆمپیوتەرەکەیان چاککردەوەو دوبارە کەوتەوە کارکردن.. پیپی داوای لێبوردنی لەکۆمپیوتەرەکە ک��ردو وت��ی «بمبورە هاوڕێی ئ���ازی���ز ..م��ن ن��ەدەب��وای��ە ی��اری بەتۆ بکەم ..تۆ هی یاریکردن نیت و منداڵ نابێت دەستت تێوەبدات.. تۆ بۆ ئەوە کراویت یارمەتی گەورەکان بدەیت لەڕاپەڕاندنی کارەکانیاندا».. ل�����ەو رۆژەوە پ��ی��پ��ی وازی ل��ەه��اروه��اج��ی هێناو رێ��زی لەیاریەکانی دەگ��رتو ه���������ەم���������وو رۆژێ����ک����ی����ش پ��ارچ��ەپ��ەڕۆی��ەک��ی ن��ەرم��ی دەب���ردو کۆ مپیو ت������������������ە ر ە کە ی پاک���������دەکردەوە بۆ ئەوەی تۆزو خۆڵی لەسەر نەنیشێت.
کۆمپیوتهرهکه رەنگ بکە
ژماره ( )1753چوارشهممه 2018/5/9
بابەتەکانتان بۆئەم ئیمێڵە بنێرن hawlatikltur@gmail.com
ئەدەب و کلتور 13
(لهگهڵپهپوولهىبێباڵماچناگۆڕنهوه،گوڵهسورهکان)چاپوباڵوکرایهوه کتێبى (لهگهڵ پهپوولهى بێباڵ ماچ ناگۆڕنهوه، گوڵه سورهکان)ى فریاد محمد و سارهوان عهبدواڵ که کتێبێکى نوێى هایکۆى شیعرییه ،ئهمڕۆ چوارشهممه چاپ و باڵو دهکرێتهوهو داهاتهکهشى دهبهخشرێته نهخۆشخانهى هیوا. فریاد محمد له لێدوانێکى دا سهبارهت به کتێبه نوێیهکهیان به راگهیاند «لهگهڵ پهپوولهى بێباڵ ماچ ناگۆڕنهوه ،گوڵه سورهکان ،کتێبێکى
هاوبهشى من و س��ارهوان عهبدواڵیه ،کۆمهڵێک هایکۆى شیعرییه و قهبارهى 86الپهڕهیه و له دوو بهش پێکهاتووه ،بهشى یهکهمیان 90هایکۆى منهو بهشى دووهمیش نزیکهى 90هایکۆى سارهوانهو داهاتهکهشى دهبهخشینه نهخۆشخانهى هیوا» وتیشى «دهق���ى هایکۆ م��ێ��ژووهک��هى ک��ۆن��ه و هونهرێکى شیعرى یابانیه ،ب��هاڵم له ئهدهبى کوردیدا نوێیه و خهڵکى کهمتر ش��ارهزاى ئهم ج���ۆرهن له شیعر ،وهک شێوازێکى زانستى و ئهکادیمى ،یان دیوانى تایبهت کهمترین نوسین
ههیه لهسهر هایکۆ « س��ارهوان عهبدواڵش ئاماژهى بۆ جیاوازى ئهم بهرههمهى خۆیان و هایکۆکانى پێشووکرد وتى «ههوڵمانداوه لهو کۆت و بهندانه دهرچین که له هایکۆى کالسیکدا بونیان ههبووه له سیستهمى بڕگه و نوسین تهنها له سهر سروشت ،بهڵکو ههوڵمان داوه بهدهر له وێنه گرنگى به پهیام و فیکر بدهین و بڵێین به خوێنهر که ههر دهقێک به کهمترین وشه ،زۆرترین پهیام و باکگراوندى ههیه «
شەقامیسالموسلێمانیوسەرۆکیفەرماندە گفتوگۆلەگەڵنزارئاگری شوان ئەحمەد کردویەتی بەکوردی پار ساڵ و لەمانگی تشرینی دووەمدا، خانەی چاپەمەنی (هاشیت ئەنتۆن/ نۆفڵ) لەبەیروتی پایتەختی لوبنان، ڕۆمانی (شەقامی سالم)ی باڵوکردەوە کە لەنوسینی نوسەر و وەرگێڕ نزار ئاگرییە. نزار ئاگری کوردێکی ڕۆژئاوای کوردستان و خەڵکی قامیشلۆیە ،ئێستا لە ئۆسلۆی پایتەختی نەرویژ دەژی و زمانەکانی کوردی و عەرەبی و فارسی و تورکی و نەرویژی و ئینگلیزی و فەرەنسی و ئیتاڵی دەزانێت و خاوەنی چەندین کتێبە -چ بە نوسین و چ بە وەرگێڕان ،نمونەکانیان وەک( :کان یاماکان ،کاکا والجدار ،جبل الرب ،أوراق المالزعفران ،حریة التعبیر الخطیرة ،اهل القامشلي). لەبواری ڕۆژنامەوانیشدا ،کەسێکی چاالک و پڕ بەرهەمەو وتارە سیاسی و ئەدەبی و ڕەخنەیی و کلتوریەکانی لە ڕۆژنامە جیاجیاکانی وەک( :الحیاة ،الشرق االوسط ،النهار ،السفیر) باڵودەکاتەوە. لەم سااڵنەی دوایدا دوو بەرهەمیم وەرگێراوەتە سەر زمانی کوردی کە بریتین لەو وتارە ئەدەبی و ڕەخنەییانەی، لەگۆڤار و ڕۆژنامە عەرەبییەکاندا باڵوی کردونەتەوە: یەکەم /شیعر بەهانەیە – خانەی وەرگێڕان ،سلێمانی – چاپی یەکەم ، .٢٠١٣ دووەم /ئەدەب – ناوەندی ڕۆشنبیری و هونەری ئەندێشە ،سلێمانی –چاپی یەکەم .٢٠١٥ ، لەئێستاشدا خەریکی وەرگێڕانی بەرهەمێکی دیکەیم کە زیاتر وتارە سیاسییە ڕۆژنامەوانیەکانیەتی و هیوادارم لەداهاتوویەکی نزیکدا ،ڕووناکی ببینێت. (شەقامی سالم) کەدووەمڕۆمانیەتی، باس لەفەزای سیاسی شاری سلێمانی دەکات لەڕێی ئەو شەقامەوە کەبیست و حەوت ساڵە لەساوپەنای دەسەاڵتی کوردیدایەو لەدوای ڕاپەڕینەوە،پارتە کوردییەکان حوکمڕاننتێیدا(.اوراق المال زعفران) یەکەم ڕۆمانی ئەوەو (اهل القامشلی -دار توبقال )٢٠١8 ،دوا بەرهەمیەتی. ئەم گفتوگۆیە (محەمەد حوجەیری) لەماڵپەڕی (المدن) ،لەگەڵیدا سازداوەو بەکورتی ڕۆشنایی دەخاتە سەر ناوەڕۆکی تێکستەکە .نزار ئاگری لەم ڕۆمانەدا وەک نوسەرێکی کورد ،باس لەواقیعی ئێستای باشوری کوردستان دەکات و پرسی ستەمکاری دێنێتەوە بەرباس ،وەک شوێن و ڕێش شەقامی سالم و شاری سلێمانی دەکاتە چەقی بابەتەکەی.
دەقی گفتوگۆکە *ب��ۆچ��ی (ش��ەق��ام��ی س��ال��م)ت ه��ەڵ��ب��ژارد بۆ ناونیشانی تێکستەکەت؟ نزار ئاگری :شەقامی سالم شاڕێگەیەو بەنێو سلێمانیدا ڕەت دەبێت .میوانخانەو ڕێستۆرانت و قاوەخانەو باخی گشتی و کتێبخانەی گشتی و ئۆفیسی بزنسمانەکانی لێیە.واتە بەجۆرێک لەجۆرەکان ،ڕووی دیار و دەروازەی شارەکەیە. وادی��ارە ڕۆمانەکەت بەزمانێکی زۆر توند، س��ەرک��ۆن��ەی دەس���ەاڵت���ی ک����وردی دەک���ات لەکوردستاندا .لەگەڵ ئەو کاریگەریەی لەسەر دۆخی کۆمەاڵیەتی و توێژی الوان دروستی کردووە ،تۆ هاتویت پرسی کوردت لە سەرۆکی فەرماندەدا کورت کردۆتەوە.. ئایا پێتوایە س��ەدام ڕۆیشت و دوات��ر لەو ناقۆاڵترو دزێوتر هاتە مەیدان؟ نزار ئاگری :بەدڵنیاییەوە .س��ەدام حوسێن ڕۆیشت و س��ەدان سەدامی تر پەیدابوون. کێشەکە لەوەدایە ئەوانە کۆپیەکی ساختەی سەدام حوسێنن ،واتە ئەو ڕەسەنایەتیەیان نیە ک��ەس��ەدام ه��ەی��ب��وو .س����ەدام حوسێن دیکتاتۆرێکی تەواوەتی و ئۆرژیناڵ بوو ،وەلێ ئەمانەی تر کۆپی و ساختەن و تەنانەت وەک دیکتاتۆریش ،بێ نرخ و بەهان .هەربۆیە دەست بەجێ دوای ڕۆیشتنی سەدام حوسێن، بەخراپی ڕەف��ت��اری��ان ک��ردو بەهەڵەشەیی کەوتنەخۆ .ئەوان الفی ئەوەیان لێدەدا تەرێز لە کەلەپوور و میراتی سەدام حوسێن دەکەن، وەلێ لەناخەوە السایی ئەویان دەکردەوە. بەهەرحاڵ هەموویان لەقوتابخانەکەی سەدام
حوسێندا پ��ەروەردەب��ووب��وون ..دژی سەدام بوون ،نەک لەبەرئەوەی لەو باشترن ،بەڵکو لەبەرئەوەی نەیاندەتوانی وەک��و ئەوبن و دەسەاڵتی ئەویان هەبێت و وەک ئەو توند و سەختگیر بن .ئەمانە سەروەختێک سەدام
من زۆر دەخوێنمەوەو بەچەند زمانێکی جیاجیاش دەخوێنمەوە، هەندێ جار لەیەک ڕۆژدا ڕێک دەکەوێت ،بە پێنچ یان شەش زمان بخوێنمەوە حوسێن لێبوردنی بۆ دەردەک��ردن ،دەستیان دەکردە ملی و ئەمالوالیان ماچ دەکرد. *تەنانەت کەباس لەشاری سلێمانیش دەکەیت، دەیخەیتە چوارچێوەیەکی ڕەشەوە .وەها باسی دەکەیت کە دانیشتوانەکەی ڕاهاتبن بەوەی وەک شەمشەمەکوێرە لەئەشکەوتەکاندا
ب�����ژی�����ن .ب������ەڕۆژ خۆیان دەشارنەوە و بەشەو سەردەردێنن. ب�������ەاڵم ب����ەرل����ەوە دەڵێیت( :لەسەردەمی حوکمڕانی بەعسدا، سلێمانی نەدەسرەوت و سەرباری هەمووشتێ، ج��م��ەی دەه����ات ل��ەڕۆش��ن��ب��ی��ران��ی ی��اخ��ی و پڕئومێد ،کەچی ئێستا وەک الشەیەکی بێ گیان وایە)؟ نزار ئاگری :شار بریتیە لەخەڵک خواو شار ئاوێنەو وێنەی ئەوانە .لەسەردەمی بەعسدا، خەڵک کاروباری خۆیان ڕایدەکردو خەونیان بەئایندەیەکی زۆر گەشترەوە دەبینی ،لێوان لێوبوون لەشکۆمەندی و خاوەن ئیرادەی ئازاد و گۆڕانکاری بوون. سەروەختێک بەعس بارگەوبنەی لێک نا، تاقمێک لەستەمکارانی خۆماڵی شوێنیان گرتەوە .ئەمانە خەڵکانێکی گەندەڵ و هیچ و پووچ بوون و لێوڕێژبوون لەنامەردی و خۆپەرستی و هەڵپەی دزین و تااڵنکردنی هەمووشتێکیان ب���وو .ئ��ی��دی خ��ەون��ەک��ان ب��ەب��اچ��وون و ش��ارەک��ەش ب��وو ب��ەت��ەرم و جەستەیەکی بێ ڕۆح و گیان. بۆ ئاگاداریت ،ئەم ڕۆمانە باس لەبارودۆخی سلێمانی دەک���ات و هەنوکەش لەنوسینی تێکستێکی دیکە بوومەتەوە کەدەخوازێت، باس لەواقعی حاڵی شاری هەولێربکات. * لە سەردەمێکدا کەدنیا لەم سەرتائەوسەری ب��ەب��اس و خ��واس��ی ت��ون��دوت��ی��ژی داع��ش��ەوە سەرقاڵە ،تۆدێیت و لەبارەی سەرکوتکردن و توندوتیژی لەکۆمەڵگەی کوردیدا دەنوسیت، ئەمە چۆن لێکدەدەیتەوە؟ نزار ئاگری :ئەوەی هەوڵی وەالوەنانی ئەوی دی بدات و بیەوێت بیسڕێتەوەو تارورماری
بکات ،ئەوە داعشە .حیزبە کوردییەکان کۆ لەوەناکەنەوە ،ئامبازی یەکتربن و خوێنی ه��ەزارەه��ا کەس بڕێژن.لەپێناو تێرکردنی حەزو ئارەزووە مادی و دەسەاڵتخوازیەکانیاندا، قوربانی بەخەڵک بدەن و ئ��ەوەش بۆخۆی ڕەفتارێکی داعشیانەیە. داع���ش���ی���زم ل����ێ����رەدا گ�����وزارش�����ت ن��ی��ە لەئایدیۆلۆژیایەکی تایبەت و ن��اوازە ،بەڵکو وەک فاشیزم و ن��ازی��زم بۆتە نازناوێک و ئ��ام��اژەی��ە ب��ۆ ه��ەڵ��س��وک��ەوت و ڕەفتارێکی دی��اری��ک��راو .ل��ێ��رەو ل���ەوێ دەس��ت��ەو تاقمی نەتەوەیی یاخود کۆمۆنستی ه��ەن ،وەلێ بەشێوازێکی داعشیانە ڕەفتار دەکەن. *وتارێکت بەناونیشانی (ڕووە نابەجێ و ناپەسەندەکەی مێژووی کورد) ،نووسیوە .ئایا ئەو پرسە بەسەر ڕۆمانی شەقامی سالمیشدا جێبەجێ دەبێت؟ نزار ئاگری :ت��ەواوی میللەتان و نەتەوەو ئایین و ئایینزاو کۆمەڵگاکان ،لەقۆناغێک لەقۆناغەکاندا ،ڕەفتاری نابەجێیان نواندووە. زۆرێ��ک لەکۆمەڵگاکان ئاوڕیان لەڕابردوی خۆیان داوەتەوەو پەشیمان بونەتەوە لەوەی کردویانەو پۆزیشیان هێناوەتەوە .کوردەکان ناوازەنین و بەدەرنین لەوە .هەندێ دەستەو ت��اق��م��ی��ان ،ک���اری ن��اب��ەج��ێ و ب��گ��رە ش��ەرم ئاوەریشیان ئەنجام داوە. *ئایا شەڕی دژ بەتیرۆر و داعش لەسوریا و عێراق و شێوازی بەشداریکردنی کورد لەو شەڕانەدا ،هانیان دایت تا لەبارەی کوردەوە بنوسیت؟ نەخێر .ئەوەی ڕاستی بێت من بەماوەیەکیزۆر بەر سەرهەڵدانی داعش ،ئەم ڕۆمانەم نوسیوە. ن��زار ئ��اگ��ری :پێموایە ئ���اگ���اداری زۆرێ��ک لەڕۆمانە جیهانیەکانیت و بەزمانی جیاجیا دەخوێنیتەوە .ئاخۆ سەروەختێک ڕۆم��ان دەنوسیت ،دەکەویتە ژێرکاریگەری ئەوەی خ��وێ��ن��دوت��ەت��ەوەو ئ��ەوە وادەک����ات ،سیاقی نوسینی تێکستەکەت بگۆڕیت؟ بەڵێ وایە ،من زۆر دەخوێنمەوەو بەچەندزمانێکی جیاجیاش دەخوێنمەوە .هەندێ جار لەیەک ڕۆژدا ڕێک دەکەوێت ،بە پێنچ یان شەش زمان بخوێنمەوە. زۆرکات خوێندنەوە دەمبات و ون دەبم ،وەلێ ئەوە ونبونێکی چێژبەخشە .بێگومان ئەو خوێندنەوانە کاریگەری زۆرم لەسەرجێدێڵن، بەاڵم نایەم لەژێرکاریگەری ڕاستەوخۆی ئەو خوێندنەوانەدا ،دەسکاری سیاقی ئەو شتانە بکەم کەدەیاننوسم. خوێندنەوە وەک نۆشکردنی قومە شەراب وایە ،بەشێنەیی بۆ مێشک و ئەندێشەو چەشە دەچێت .بێ ئەوەی بەخۆت بزانیت ،کاریگەری لەسەر ناخود ئاگا جێدێڵێت .بەگشتی من دڵخوازی تێکستی مینیمالیم و کارم تێدەکات و پەیڕەوی دەک��ەم ،لەبەرئەوەی لەنوسیندا هەناسە کورتم.
14
ژماره ( )1753چوارشهممه 2018/5/9
راپۆرت و بەدواداچون
تیرۆرىقهڵەم لهبهکرعهلییهوهتاوهداتحوسێن نهجاتئهحمهد،ههولێر ئەو نوسەر و رۆژنامەنووسانەی کە لە دوای راپ��ەڕی��ن��ەوە ت��ی��رۆر ک���راون تاکو ئێستا کەیسەکانیان لە دادگاکانی هەرێمی ک��وردس��ت��ان ی��ەک��ای��ی ن��ەک��راون��ەت��ەوە، چ��اودێ��ران��ی��ش ئ���ام���اژە ب����ەوە دەک���ەن ه��ۆک��ارەک��ەی ئ��ەوەی��ە ک��ە دادگ��اک��ان لە ک��وردس��ت��ان��دا س��ەرب��ەخ��ۆ نین و حزب دەستیان تێوەردەدات. بۆ یەکەم جار لە دوای راپەڕین بەکر عەلی کە شاعیرو رەخنەگرێکی گەنجی شاری سلێمانی بوو ،لەلە ١ی ئەیلولی ١٩٩٤ لە ناو خۆپیشاندانێک لەبەردەم پارێزگای س��ل��ی��م��ان��ی��دا ب��ە ت��ەق��ەی پ��اس��ەوان��ان��ی پارێزگاکە ک��وژرا ،بەاڵم هیچ پەراوێکی یاسایی لەسەر دۆسیەکەی نەکرایەوە. دوات����ری����ن ح��اڵ��ەت��ی��ش ت��ی��رۆک��ردن��ی رۆژن��ام��ەن��ووس وەدات حسین ب��وو لە دهۆک کە لە ئابی ٢٠١٦تیرۆرکرا. جگە لەمانەش حاڵەتەکانی هەڕەشەو رفاندنی رۆژنامەنووسان بەدواداچوونیان بۆ ناکرێت .بۆ نموونە مەولود ئافەند، سەرنوسەری رۆژنامەی ئیسرائیل کورد کە لە مانگی ١٢ی ساڵی ٢٠١٠لە سلێمانی رفێنرا ،تا ئێستا چارەنوسی نادیارە. ه�����ەروەه�����ا ک�����ام�����ەران ن����ەج����م ک��ە فۆتۆگرافەرێکی شاری سلێمانی بوو ،دوو رۆژ دوای ئەوەی داعش موسڵی داگیرکردو دوات���ر گەیشتە س��ن��وری ک��ەرک��وک ،بە برینداری کەوتە دەستی داع��ش ،کاتیک لەگەڵ ژم��ارەی��ەک رۆژنامەنوسی تردا بۆ رووماڵی روداوەک��ە گەیشتە سنووری ناحیەی ریازی سەر بە پاریزگای کەرکوک، ئەگەرچی ئ��ەو رۆژنامەنوسانە لەگەڵ چەند فەرماندەیەکی پێشمەرگەو پۆلیس بوون ،بەاڵم کامەران دوای بریندارکردنی بە جێماو تائیستا چارەنووسی نادیارە. تیرۆرو رفاندن و هەڕەشەکردن و لێدان لە رۆژنامەنوسان سااڵنە لە الیەن رێکخراوە نیودەوڵەتییەکانەوە راپۆرتیان لەسەر ب��او دەک��رێ��ت��ەوە ،ب��ەاڵم ئ��ەو حاڵەتانە نەوەستێنراون. رای چەند کەسێکی پەیوەندیداری تایبەت بە پرسی میدیاو راوبۆچونی ئ��ازادی لەسەر ئەم پرسە وەرگرتوە ،کە تێیدا ئاماژە بەوە دەکەن کە دهربازبوونی ئ��ەن��ج��ام��دەران��ی ت��اوان��ەک��ان��ی کوشتنی بەرامبەر بە رۆژنامەنووسان و دەنگی ئازاد وایکردوە حاڵەتەکانی تیرۆرکردن نەوەستێت. جهبار ئهمین پهرلهمانتارى کورد له له پهرلهمانى سوید لهسهر لیستى پارتى ژینگه: ئهزموونى ستهمکارى له جیهان نیشانى داوه که کهسانى دکتاتۆر و ستهمى زۆردار سنوریان ه��هی��ه ،بینیمان س��هدام پاش چهند س��اڵ چى لێهات و رووسیا چۆن رووخ��ا و چارهنووسى دیکتاتۆرهکانمان بینى به کوێ گهیشتن ،جا ئهوانهش که خهڵکى قهڵهم به دهست و رۆژنامهوان و چاالکوان زیندان دهکهن و شههیدیان دهک���هن ،دهبینین ئ��هوان��ی��ش ب��ه س��زاى خۆیان دهگهن ئهمرۆش نهبێت سبهى. ههموو ئ��هوان��هى که شههید ک��راون له م��اوهى دواى راپەڕینهوه له حکومڕانى
بەکرعەلی
عهبدلستارتاهیرشهریف
سۆرانىمامهحهمه
١یئەیلولی١٩٩٤ سلێمانی
3ىئایارى2008 کهرکوک
2١ىتهمموزىساڵى2008 کهرکووک
سهردهشتعوسمان
کاوهگهرمیانى
وەداتحوسێن
5یئایاری20١0 ههولێر
5یکانونییەکەمی20١3 کەالر
١3یئابى20١6 دهۆک
ئ��هو ٢٦ساڵهى دهبێت لێپرسینهوهیان لهگهڵدا بکرێت و بکوژانى ئهو شههیدانه بدرێنه دادگا و سزا بدرێن.
ساڵ و خهڵک داواى مافى خۆى دهکات بۆیه ههموو ئهوانهى شههید کراون له هاتنهکایهوهى حکوڕانیهکى دادپهرهرانه ههموو ئهو کهیسانه که شههید کراون دهبێت دادگا یهکاى بکاتهوه.
رهتکرانهوه. ههمان خواست و ویستى رۆژانى یهکهمى تیرۆرکردنى شههید سهردهشمان ههیه
دادگاىسهربهخۆله ههرێمىکوردستاننیه، دادگاکانسهربهپارتى دیموکراتىکوردستان ویهکێتىنیشستمانى کوردستانن،بۆیهئهم کهیسانهناگهنبه ئهنجام
بهشدارعوسمان،براىسهردهشت عوسمان ئ��هو کهیسهى س��هردهش��ت الى ئێمه و خهڵکى کوردستان تا ئێستا به کراوهیى ماوهتهوه و ئهوهى له لیژنهى کهیسهى س��هردهش��ت ع��وس��م��ان ب��اس��ى ل��ێ��وه کرد س��هرل��هب��هرى درۆی���ه و سیناریۆیه و دهسهاڵتى قهزاکان له ههرێمى کوردستان ههوڵیاندا بکوژى راستهقینهى شههید سهردهشت لهبهر چاوى ئێمهو سهرجهم خ��هڵ��ک��ى ک��ورس��ت��ان ون ب��ک��هن ،ب��هاڵم نهیانتوانى و سیناریۆیهکهیان ههر زوو رهتکرایهوه. ت��ا دادگ���اى س��هرب��هرخ��ۆ ل��ه کوردستان ب��وون��ى دهب��ێ��ت ،ئێمه ئ��هو کهیسه به کراویی دههێڵینهوه .کاتێک ههستمان کرد دهسهاڵتى قهزاو و دهزگا ئهمنیهکان ههوڵى ونکردنى بکوژانى راستهقینه ش��هه��ی��د س���هردهش���ت دهدرێ�����ت ،ئێمه دانیشتنهکانى دادگامان بایکۆتکرد. ب����ک����وژان����ى ش���هه���ی���د ت�����ا ئ��ێ��س��ت��ا دهستگیرنهکراون تا ئازاد بکرێن ،بهڵکو بکوژى وههمیان هێنابوو له چوارچێوه سیناریۆیهک بهاڵم بۆیان نهچووه سهر و
کاتێکههستمان کرددهسهاڵتىقهزاوو دهزگائهمنیهکانههوڵى ونکردنىبکوژانى راستهقینهشههید سهردهشتدهدرێت، ئێمهدانیشتنهکانى دادگامانبایکۆتکرد
دادگاى سهربهخۆ له ههرێمى کوردستان نیه ،دادگاکان سهربه پارتى دیموکراتى ک��وردس��ت��ان و ی��هک��ێ��ت��ى نیشستمانى کوردستانن ،بۆیه ئهم کهیسانه ناگهن به ئهنجام و بۆیه راسته ههشت ساڵ تێپهریوه ت��ا ئێستا ب��ک��وژان��ى شههید س��هردهس��ت عهسمان ن��هدۆزراون��هت��هوه، ئهمه زۆر نیه ج��ارى وا ههیه ههشتا
دهبێت بکوژانى شههید و ئهوانهى له پشتى ئ��هو ک��ردهوهی��ه ب���وون ئاشکرا بکرێن. رحمانغهریب،رێکخهرىسهنتهرى میترۆلهههرێمىکوردستان دامودهزگاکانى حکومهتى ههرێم وهک دهبینین لهو ئهخیرهیا زۆر بههێز بوونه،
چ وهک ههواڵگرى و زانیارى بههێز بوونه، وهک ئهوهى بینیمان خهلیفهى داعشیان له کونه مشکهوه هێناوهتهوه دهرهوه، ئهمه گرنگه ،بهاڵم ئهو گرنگهى کارکردنى ئهوان پێویسته بۆ ههموو بوارهکانى دیکه بهکار بهێندرێت بۆ نموونه گهنجێک له ش��ارهک��ان��ى ههرێمى ک��وردس��ت��ان تیرۆر دهکرێت و رۆژنامهنوسێک تیرۆردهکرێت ئهبێت ب��ه ه��هم��ان ئ��هن��دازهى و هێزى ئهمنیان و ه��هم��ان ه��ێ��زى حکومهتى ههرێمى کوردستان بهدوادچوون بکرێت و بهاڵم ئهمانهمان نهبینیوه بۆیه ژینگهى ههرێمى کوردستان ژینگهى دهربازبوونه له سزا و ئهو تاوانانهى که بهرامبهر به رۆژنامهنووسان دهکرێت. ب��هردهوام بوونى دی��اردهى دهرب��از بوون ل��ه س��زا ل��هو ت��اوان��ان��هى ک��ه ب��هرام��ب��هر رۆژن���ام���هن���ووس���ان و چ���االک���وان���ان و داکۆکیکارى مافهکاى م��رۆڤ دهکرێت، ب��ێ��گ��وم��ان پ��اش��هک��ش��ه ب��ه دی��م��وک��رات��ى دهک��ات سیستهمى دیموکراسى یهکێک له کۆڵەگهکانى ئ��ازادى رادهرب��ڕی��ن و ئ��ازادى رۆژنامهنووسییه ئهگهر ئهمهت الواز کرد دیموکراسییهتهکه الواز دهکهى، ئێمه که ب��اس له حکومڕانى ههرێمى کوردستان دەکەین یهکێک له پایهکانى الوازى دادگ��اک��ان و س���هروهر ن��هب��وون و یهکسان نهبوونمانه لهبهر بهدهم یاسادا. ک��وڕه بهپرسێک لهگهڵ کهسێکى دیکه یهکسان نین لهبهر دهم یاسا .له مێژووى حکومڕانى دهبینین چهند لهوانهى که بهرپرسن لهو واڵت��ه چوونهته ب��هردهم یاسا ،بێگومان زۆر کهم ئهوهى چووشه کردویەتیه منهت بهسهر دادگ��اوه .بۆیه داوام���ان ک���ردووه یاسا س��هروهرب��ێ��ت له کهیسى رۆژن��ام��هن��ووس��ان و داواش��م��ان ک����ردووه ک��ه ت��ێ��ه��هڵ��چ��وون��ەوه بکرێت، لهبهرئهوهى تائێستا ئهگهر حکومیش درابێت لهسهر ئهو کهیسانه ،حکومهکه ق��ای��ل ک��هر ن��هب��وه ن��ه ب��ۆ ئێمه ن��ه بۆ راى گشتى نه بۆ کهسوکار و خێزانى قوربانییهکه. خدردۆملى،رۆژنامهنووسلهدهۆک به بۆچوونى من کاتێ دادگا لهبهرمبهر ئهو کهیسانه بێ دهنگ دهبێت پێویستى رۆژن��ام��ه ن��ووس��ان ب��ێ دهن���گ ن��هب��ن و ب��هردهوام بن له ددادکۆکیکردن له مافى رۆژن��ام��هن��ووس��ان ،پێموایه ج��ارى واش ههیه بێ دهنگ بوونى یاسا پهیوهندى به یاساکهى رۆژنامهنووسانهوه ههیه لهوانه یاساى ٢٠٠7ى رۆژنامهنووسان و یاساى سزادانى عێراقى و یاساى چاپهمهنیه ئهمانه کێشهن بۆ دادگ��ا تا ئێتا دادوهر نازانێت به کامه یاسا کار بکات. خالێکى دیکه ئێمهى رۆژن��ام��هن��وس��ان میکانیزم و ئالیاتى خۆمان بۆ دروستکردنى ئ��هم ف��ش��اره و ب��ۆ دروس��ت��ک��ردن��ى لۆبى لهسهر کهیسهکان ئهنجامى باش نهبووه، سهندیکار پارێزهرى باش نیه رێخراوهکان کهمتهرخهمهن و بۆیه پێویسته لۆبى بکهین تا تاوهنباران بهدادگا بگهینن. پێویسته رۆژنامهنووس له ملمانێکان بهکار نههێندرێن و دادگ��ا کهیسهکان یهکا بکاتهوه به پێى یاساى تایبهت به رۆژنامهنووسان.
گرافیك 15
ژماره ( )1753چوارشهممه 2018/5/9
1992تا ئێستا 1303رۆژنامەنوس لەجیهاندا کوژراون 61 50 57 70 42 74 44 48 74 73 61 73 48 46 26
26 27 24 36 24 37 21 42
56 66 51
44
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
ئەو 10 واڵتەی زۆترین رۆژنامەنوسی تێدا کوژراوە
79
عێراق 186
فلپین
سوریا 119
سۆماڵ 64
جەزائیر 60
روسیا
58
پاکستان 60
کۆڵۆمبیا 51
هیندستان 47بەرازیل 41
بەپێی سایتی لیژنەی داکۆکیکردن لەڕۆژنامەنوسان ( )CPJلەساڵی 1992تا ئامادەکردنی ئەم گرافیکە ساڵی 2009و 2012بەرزترین رێژەیان تۆمارکردوە کە 74رۆژنامەنوس کوژراون ،لەساڵی 2009 لە فلپین زۆرترین کوژراو هەبووە 33 رۆژنامەنوسو لەساڵی 2012دا لەسوریا زۆرترین کوژراو هەبووە 31رۆژنامەنوس. ئەو داتایانەی سایتی لیژنەی داکۆکیکردن لەڕۆژنامەنوسان لەساڵی 1992ەوە باڵوکردۆتەوە ،عێراق بەپلەی یەکەم دێت کە 186رۆژنامەنوسی تێدا کوژراوە ،ئەویش دوای داگیرکردنی عێراق لەالیەن ئەمەریکاو پاشان شەڕی داعش ،سوریاش بەپلەی دوەم دێت ،بەشێکی زۆری بەهۆی بون شەڕی ناوخۆی ئەو واڵتەو دروست بونی رێکخراوە توندڕەوەکان بوون بەتایبەت داعش.
دهۆك
کوژرانی رۆژنامەنوس لەهەرێمی کوردستان
ویداد حوسێن (رۆژنیوز) ساڵی 2016
بەپێی داتاکانی رێخراوەکە ناوی بەکر عەلی نەهاتوە ،بەو پێیەی لەکوردستان لەسەرەتادا کەس کاری لەسەر کەیسەکەی نەکردووە.
هەولێر حەوت رۆژنامەنوس عەبدولستار عەبدولکەریم (ئەلتەئەخی) ساڵی 2004
سلێمانی دوو رۆژنامەنوس
سمکۆ کەریم محێدین (رۆژنامەوان) ساڵی 2004 غەریب محەمەد ساڵح (کوردستان تیڤی) ساڵی 2004
کاوە گەرمیانی رۆژنامەی ئاوێنە ساڵی 2013
هەروەها شیفا گەردی ،لەشاری موسڵ کوژراوە.
ئەیوب محەمەد (کوردستان تیڤی) ساڵی 2004 هەیمین محەمەد ساڵح (گۆڤاری گواڵن) ساڵی 2004
لیشی شمد ئاژانسی فەرەنسا پرێس ساڵی 1994
17رۆژنامەنوسی کورد لەعێراق کوژراون
سایتەکە کوژرانی سەردەشت عوسمان لەموسڵ تۆمارکراوە ،بەهۆی ئەوەی تەرمەکەی لەو شارە دۆزراوەتەوە.
سەفیر نادر (گۆڤاری گواڵن) ساڵی 2004
کامەران نەجم ،بەڕێوەبەری میترۆگرافی تائێستا بەنادیاری ماوەتەوە.
دێنز فورات (ئاژانسی فورات نیوس) ساڵی 2014
لەکۆی ئەو 186رۆژنامەنوسە 17رۆژنامەنوسیان کوردنو نۆیان لەهەرێمی کوردستان کوژراون.
عێراق شەش ساڵ بەرزترین رێژەی کوژرانی رۆژنامەنوسی تێدابوە (،2005 ،2004 ،2003 )2008 ،2007 ،2006
لەدیارترین رۆژنامەنوسەکان (کاوە گەرمیانیو سۆرانی مامە حەمەو سەردەشت عوسمان). 22رۆژنامەنوسیان بیانی بوون
بەغدای پایتەخت زۆرترین کوژراوی تێدا بوە 69رۆژنامەنوس ساڵی 2018دا تائێستا لە عێراق هیچ رۆژنامەنوسێك کوژراو
Reklam
گۆڕان هیواو ئومێدی نەوەی ئێستاو داهاتوە بۆ سەردەمێکی نوێ
ئاگادارییەک لە کۆمپانیای یونایتد میکس میدیاوە
Reklam
دوای زیاتر لە شهش ساڵ کارکردنی بەردەوام بۆ گەیاندنی پەخشی کەناڵە ناوخۆیی و سەتەالیتەکانی هەرێمی کوردستان بۆ زۆرترین ناوچەکانی هەرێمی کوردستان ،کۆمپانیای یونایتد میکس میدیا بۆ پەخشی تەلەفزیۆنی و خزمەتگوزاری راگەیاندن و بەرهەم هێنانی هونەری سنووردار کۆتایی بە گشت ئامادەکارییەکانی هێنا بۆ گۆڕینی سیستەمی پەخش لەسەنتەری شارەکانی هەولێر و سلێمانی. بەمەش یونایتد میکس میدیا دەبێتە یەکەمین و گەورەترین سەکۆی پەخشی یاسایی لە هەرێمی کوردستاندا کە خزمەتگوزارییەکانی گەیاندۆتە زیاتر لە ()%90ی ناوچەکانی هەرێمی کوردستان. چوار ساڵ لەمەوبەر یەکەمین پرۆژەی ئەزموونیمان لە قەزای کۆیە دەست پێکرد و دوای ساڵێک یەکەمین پرۆژەی گەیاندنی تۆری دیجیتالی تەلەفزیۆنی زەمینی سەرکەوتوومان لە قەزای رانیە و دەوروبەری دەستپێکرد. یونایتد میکس میدیا لە ئێستادا خزمەتگوزارییەکانی بە شێوازی ( Code DVB/T2کۆد) لەم ناوچانە بەردەستن :زاخۆ ،دهۆک ،ئاکرێ ،شێخان ،بەردەرەش ،رۆڤیا ،خەبات ،کەلەک ،سۆران ،ڕواندز ،خەلیفان، هەریر ،شەقالوە ،هیران ،پیرمام ،ڕانیە ،سەروچاوە ،حاجیاوا ،چوارقورنە ،قەاڵدزێ ،سەنگەسەر ،کۆیە، دوکان ،سەید ێادق ،ش��ارەزوور ،هەلەبجەی تازە ،عەربەت ،قەرەداغ ،خورماڵ ،هەلەبجەی شەهید، سیروان ،کەالر ،چەمچەمال ،بازیان ،باینجان ،تەکیە ،گۆپتەپە و ناحیەی شۆرش کە بە سەرجەمیانەوە زیاتر لە ( )75000بەشداربووی یونایتد میکس میدیایان تێدایە. لە کاتێکدا کە کۆمپانیای یونایتد میکس میدیا توانیویەتی تازەترین و پێشکەوتووترین تەکنەلۆجیا لە تۆری دیجیتالی تەلەفزیۆنی زەمینیدا لەسەرجەم ئەو ناوچانە بەکار بهێنێت ،تەنها سەنتەری شارەکانی هەولێر و سلێمانی بێبەش ب��وون لە سیستەمی ( Code DVB/T2ک��ۆد) کە باشترین تەکنەلۆجیای سەردەمە لە بواری خزمەتگوزاری پەخشی تەلەفزیۆنیدا. لێرەوە موژدەی گۆرانکاری سیستەم بە سەرجەم هاواڵتیانی خۆشەویستی شاری هەولێر و سلێمانی ڕادەگەیەنین کەوا لە بەرواری 2018/5/19دەست دەکەین بە گۆڕینی سیستەمی پەخش لە شاری هەولێر و سلێمانی بۆ شێوازی ( Code DVB/T2کۆد) ،هەر لەگەڵ ئەم گۆرانکارییەش ،لە هەنگاوی یەکەمدا ()10 کەناڵی تەلەفزیۆنی بە کوالیتی ( )HDلە هەردوو شارەکەدا لەسەر تۆری دیجیتالی تەلەفزیۆنی زەمینی یونایتد میکس میدیا زیاد دەکرێت. گۆڕینی سیستەم لە شاری هەولێر و سلێمانی تا بەرواری 2018/6/15دەخایەنێت و پرۆسەکە بە چەند قۆناغێکدا تێپەڕ دەبێت بۆ بوار دان بە هاواڵتیانی خۆشەویست کە بتوانن رسیڤەرەکانی یونایتد میکس میدیا لە بازارەکاندا بەدەستبهێنن. جگەلە موژدەی زیادکردنی کەناڵ ،یونایتد میکس میدیا موژدەی گەورەی پێ دەبێت بۆ بەشداربووان کە بریتین لە باشترین خزمەتگوزاری پەخشی بێ پچران و کوالیتی بەرز و نایابی رسیڤەرەکان کە پێشتر وێنەیان نەبووە. 6/5/2018
Reklam
خاوەن ئیمتیازو سەرنوسەر: تارق فاتیح
ناونیشان :شەقامی سالم -نزیك بەڕێوەبەرایەتی پەروەردە ،باڵەخانەی نازناز -شوقەی 8
تەلەفۆن0533188045 :