VERZ!N, jaargang 7, nummer 1 (2012)

toelating gesloten verpakking 2030 - Antwerpen X - P602624

TIJDSCHRIFT

Het tijds

chrift da t je aan h

et schrij

ven zet

Irvine Welsh 3 simpele basiscriteria: stay, play, lay

Maak je eigen e-book Schrijfoefeningen op internet © Katrijn Van Giel

Driemaandelijks tijdschrift van Creatief Schrijven vzw Jaargang 7/nummer 1/januari-februari-maart 2012 V.U.: Frank Van Damme/Waalsekaai 15/BE/2000 Antwerpen/prijs €4/p.36

02 COLUMN / Mangel en Weis - door Peter Mangel Schots

Een schandaal 'Je moet Tomas Tranströmer eens lezen’, zei een collega-dichteres me enkele jaren geleden. ‘Hij heeft me erg beïnvloed.’ Nu loop ik nogal hoog op met de poëzie van mijn collega en dus wilde ik die Tranströmer inderdaad wel eens tot mij nemen. Op de website van Meander downloadde ik enkele hits uit het repertoire van de Zweed.

Ze smaakten naar meer. In mijn lokale bibliotheek hadden ze twee bundels van hem, De Treurgondel en de verzamelaar Het Wilde Plein. Ik ging voor de verzamelbundel, gourmandise is in de literatuur geoorloofd.

Eerlijk gezegd, de haast fysieke schok van herkenning die zijn Nederlandse vertaler Bernlef overkwam, trof mij niet. Wel vond ik er pareltjes die ik bij geen enkele andere dichter vind. Ogenschijnlijke eenvoud en heldere beelden: poëzieliefhebbers die beweren dat hun begrip niet verder reikt dan het realisme van Herman de Coninck, moeten zeker Tranströmer lezen. Maar onder de oppervlakte van zijn Oostzee sluimeren meer meeslepende stromingen dan aan de zonnige kusten van de Coninck.

Vorige zomer ontleende ik Het Wilde Plein nog eens. Ik raakte er dit keer zó aan verslingerd dat ik de ontlening keer op keer verlengde.

Dan werd het 6 oktober en kreeg Tomas Tranströmer de Nobelprijs.

COLOFON VERZ!N

Terwijl dat stemmig paarse boek voor mijn neus lag te blinken! Ik voelde me een beetje uitverkoren. En tegelijk ietwat schuldig: al twee maanden in bezit, ik moet dat boek dringend terugbrengen, anderen zullen het willen lezen, het zal aangevraagd en gereserveerd zijn.

De zaterdag erop keerde ik terug naar mijn lokale bibliotheek. Daar bleek De Treurgondel nog altijd treurig op het schap te dobberen.

Van een reservatie voor Het Wilde Plein was geen sprake. Eigenlijk een schandaal. Maar het ergste moest nog komen. Ik besloot mijn exemplaar nog maar een keertje te verlengen (*). Toen ik de baliebediende toevertrouwde dat ik geluk had dat dit nog kon, want dat het boek binnenkort zeker veelgevraagd zou zijn, keek hij mij niet begrijpend aan en ging enigszins verstoord door met barcodes scannen.

Binnenkort is het weer Gedichtendag. Talloze eendagsliefhebbers doffen zich op om een avondje poëzie te genieten. Maar eens een handvol gedichten lezen die tot de beste van de wereld behoren, ho maar! Bij deze verander ik het thema van Gedichtendag eigenhandig in Tran-stroom-er. (*) Gelukkig kun je Tranströmer ondertussen ook weer gewoon kopen.

Druk: EPO drukkerij

BVBA Jupiter: Zwijnaardsesteenweg 6

Redactieadres:

Leuven: IMS: Diestsestraat 115

[e] redactie@creatiefschrijven.be

Johannes: A. Smetsplein 10

[w] www.creatiefschrijven.be

Hasselt: IMS Demerstraat 80a

[t] +32 3 229 09 90 [a] Waalsekaai 15 – 2000 Antwerpen

Januari / februari / maart 2012

Copyright berust bij Creatief Schrijven vzw. Overname van de teksten is toegela-

Jaargang 7, nummer 1

Abonnementen

ten mits bronvermelding en voorafgaand

Verschijnt vier keer per jaar.

12 euro (voor 4 nummers) – met factuur

akkoord van de uitgever. Iedere medewer-

Oplage: 1000 exemplaren

17 euro – 30 euro steunend +

ker/inzender is verantwoordelijk voor zijn

buitenland. Over te schrijven op rekening

of haar bijdrage.

Uitgever: Creatief Schrijven vzw

001-4238815-88 met vermelding

Creatief Schrijven is het aanspreekpunt

Hoofdredacteur: Yves Joris

VERZ!N / BIC: GEBABEBB – IBAN:

voor iedereen die schrijven niet laten kan.

Eindredactie: Anja Giegas,

BE56 0014 2388 1588

De vzw adviseert, ondersteunt en bege-

Ben Schokkaert

Los nummer: 4 euro

leidt niet-professionele schrijvers en literaire verenigingen.

Redactieraad: An Leenders, Michiel Leen, Annelien De Geest,

VERZ!N is te koop in:

Advertentiemogelijkheden en -tarieven op

Sofie Rycken, Veerle Goossens

Antwerpen: IMS: Meir 125, Melkmarkt 17

aanvraag: veerle@creatiefschrijven.be

Werkten ook mee aan dit nummer:

De Groene Waterman: Wolstraat 7

Veerle De Meyer, Ken Van de Steene,

Mechelen: De Zondvloed:

Kirsten Cornelissen, Jorik De Braekeleer,

Onze-Lieve-Vrouwestraat 70

Davy Hanegreefs, Joke Daems

Brugge: IMS: Noordzandstraat 26

Foto’s: Katrijn Van Giel, Mickey Verbeeck

De Reyghere: Markt 12

Vormgeving: Albino {www.albino.be}

Gent: Poëziecentrum: Vrijdagmarkt 36

03 INHOUD

4

SCHRIJFTIPS Maak je eigen e-book!

Workshop

Workshop Maak je eigen e-book! . .................................................4 Cursus in de kijker Schrijven op een landgoed ..............................6 Letterfabriek 2 fantasyverhalen krijgen feedback . ........................16

SCHRIJVERS AAN HET WOORD Column Peter Mangel Schots . ................................................. 2 Interview Irvine Welsh . ........................................................... 8 Interview Winnares van De Gouden Meeuw . ......................... 19

8

Irvine Welsh Win zijn laatste boek!

Vervolgverhaal Op zoek naar een uitgever . ........................... 22 Interview Seckou Ouologuem............................................... 28

INFORMATIE Jeugd & PoĂŤzie ................................................................ 24 Vakliteratuur Personages, conflict, perspectief . .............. 14 Literair tijdschrift Das Magazin ...................................... 30

14

Personages, conflict, perspectief Schrijftips

REPORTAGE Reportage Website voor literaire debuten.................... 12 Evenement in de kijker Border Kitchen . ....................... 7 Webkijker Schrijfoefeningen op internet . .................. 27

27

EN VERDER Schrijfoefeningen op internet Gratis vingeroefeningen

Taalspel Kruiswoordraadsel............................... 32 Nieuws............................................................. 33

04 Voor de

e-er of uit e-nthousiasme?

WORKSHOP

Waarom je eigen e-boek maken?

— Naar schatting zal tegen 2015 20 tot 25 procent van alle boeken gedigitaliseerd zijn. Tegen dan zal de verkoop van deze e-boeken tien procent van de markt vertegenwoordigen. Dat het e-boek een relatief nieuw gegeven is, maakt dat de wildste geruchten de ronde doen. Toch opent het perspectieven voor beginnende schrijvers. VERZ!N ruimt enkele misverstanden uit de weg. door Davy Hanegreefs

1

Een e-boek is geen boek

Een e-boek is wel degelijk een boek.

Het is een van de mogelijke vormen van een boek, net als de paperback, de hardback of de pocket. Een eboek is een boek in een digitale vorm en met een bijbehorend formaat, zoals Word of Excel. In het geval van Nederlandstalige boeken is dat vaak het ePubformaat. De ePub kan gelezen worden op e-readers, tablets en smartphones. Voor die laatste twee is er wel een app nodig om het formaat te kunnen openen, aangezien de beveiliging niet erkend wordt. Uitgevers brengen deze beveiliging, de zogenaamde DRM, aan om te beletten dat het digitale boek gekopieerd zou worden.

2

Een e-boek is ingewikkeld en duur

De kostprijs en de moeite die je in een e-boek steekt, hangen af van wat je ervan verwacht. Om een eenvou-

dig e-boek te maken, hoef je geen extra geld uit te geven. Verschillende computerprogramma’s zijn gratis en bovendien heel gebruiksvriendelijk.

Het programma www.calibre.com bijvoorbeeld is gratis van het internet te downloaden, waarna je je Worddocument in enkele eenvoudige stappen omtovert tot een ePubformaat. Het laat je toe je eigen cover te ontwerpen of op te laden, verschillende belangrijke data toe te voegen en je eigen tekstopmaak toe te passen. Je kunt zelfs eenvoudige afbeeldingen toevoegen.

3

Een e-boek heeft geen uitgever nodig

Dat het eenvoudig is om je eigen e-boek te publiceren, wil nog niet zeggen dat je geen uitgever meer nodig hebt. Een uitgever neemt heel veel ‘onzichtbare’ zaken voor zijn rekening, waar je als auteur in eigen beheer misschien niet bij stilstaat.

Een uitgever zorgt niet alleen voor de redactie en de marketing van je

e-boek, maar ook voor de distributie.

Uitgevers hebben door hun jarenlange ervaring een functioneel distributiekanaal uitgebouwd en een goede verstandhouding met de verschillende boekverkopers. Ook functionele diensten zoals rechtenbeheer en de financiële afhandeling zal je als selfpublisher op eigen houtje moeten afhandelen, terwijl een uitgever daar zijn eigen diensten voor heeft.

4

Een e-boek kan niet gekopieerd worden

Beveiliging is een belangrijk punt bij digitale bestanden. Veel uitgevers beveiligen hun e-boeken met het zeer strenge Adobe DRM. Dat is niet eenvoudig als je je eigen eboek aanmaakt. Adobe DRM wordt bijvoorbeeld niet aanvaard op Appletoestellen, waardoor je een e-boek met deze DRM niet zomaar op een iPad kunt lezen. Het is bovendien een illusie dat je een e-boek kunt beveiligen tegen kopiëren. Voor elke soort beveiliging die je aan je e-boek

verbindt, vind je online honderden manieren om ze weer te verwijderen.

toestel kan lezen.

Je eigen e-boek: veel moeite voor niets

Ook in het decennium voor het e-boek waren er al systemen om je boek zelf te publiceren, zonder de hulp van een uitgever. Veel auteurs bleven echter met een enorme stapel papier achter. Ze hadden minimum duizend exemplaren van hun eigen boek moeten bestellen, maar vonden geen boekhandels die het boek wilden verkopen. Door je eigen e-boek uit te geven, ben je van die hoge financiële kost af en kun je jezelf te koop aanbieden online. Het is ook eenvoudiger om je e-boek rond te sturen naar de pers en gevestigde uitgevers.

Er zijn verschillende nuttige neveneffecten zijn verbonden aan het aanmaken van je eigen e-boek.

Veel uitgevers laten alle nieuwe manuscripten omzetten naar een ePubformaat. Daardoor kunnen ze verschillende grote files meenemen en er al notities in aanbrengen die iemand anders aan een ander

Uitgevers zijn zich meer en meer bewust van de trend van selfpublishing e-boeken. Meer nog: auteurs die succesvol hun eigen eboek hebben uitgebracht, worden door uitgevers opgepikt. Waarna hun boeken opnieuw worden uitgebracht onder de visie van de uitgever. Een Amerikaanse auteur

Belangrijker is het een andere visie te ontwikkelen ten opzichte van het e-boek en digitale bestanden. Sommige auteurs verhuren hun e-boek of bieden maar enkele dagen toegang tot het e-boek. Of ze bieden een thriller gratis als e-boek aan, maar verkopen wel de clou. Digitale bestanden nopen tot een nieuwe commerciële visie, en daarin wordt flink geëxperimenteerd.

5

verkocht via Amazon.com miljoenen e-boeken van haar young adult reeks rond zeemeerminnen en kreeg daarna een contract aangeboden door een van de grootste jeugduitgeverijen van Amerika.

Je e-boek zelf uitbrengen kan dus grote voordelen opleveren. Het vereenvoudigt de manier waarop je als beginnende auteur je publiek of de uitgevers bereikt. Maar net als publiceren onder de vleugels van een uitgeverij garandeert het nog niets.

Besef echter dat boeken, net als muziek en films, in de toekomst via digitale kanalen en in een digitale vorm zullen verschijnen.

Wil je zelf een e-book maken?

Kijk op www.creatiefschrijven.be voor praktische tips.

06 Schrijven in alle rust

CURSUS IN

DE KIJKER

— Je schrijft al een hele tijd aan een langer verhaal, maar het ontbreekt je aan tijd en ondersteuning om het af te krijgen? Tijdens de schrijfweek Schrijven op een landgoed kun je vijf dagen werken in een rustige en groene omgeving. De aanwezige schrijfdocent en elf collega-schrijvers bieden je de nodige ondersteuning. door Veerle Goossens

Leen van den Berg begeleidt de schrijfweek. Als ervaren schrijfdocente zal zij de deelnemers bijstaan bij hun problemen. Die kunnen van alle strekkingen zijn.

Leen van den Berg: “De schrijfweek is geen schrijfcursus; de deelnemers © Siska Vandecasteele moeten schrijfervaring hebben en die kunnen aantonen. Ik kan hun tijdens deze week niet de basisschrijftechnieken bijbrengen. Wel kan ik helpen met schrijftechnische problemen. Ik treed op als klankbord en soms als crisismanager. Zo kan ik helpen bij het zoeken naar de juiste toon of het uitzetten van verhaallijnen en -structuur. Alleen achter je schrijftafel kun je meestal niet genoeg afstand nemen van je werk om te zien wat eraan schort. Hulp van een docent of feedback van andere schrijvers kan daarom erg nuttig zijn.”

Hulp en tips geeft ze individueel, naargelang de fase in het schrijfproces en de problemen die zich voordoen. Om te mogen deelnemen hoef je nog geen volledig verhaal op papier te hebben, maar je moet op zijn minst wel nagedacht hebben over je schrijfproject.

Leen van den Berg: “Tijdens de schrijfweek komen schrijvers samen die zich in verschillende fases

in het schrijfproces bevinden. Dat is interessant: wie zijn project nog grotendeels moet opzetten, kan te rade gaan bij iemand die al in de afwerkingsfase zit. Omgekeerd kun je feedback krijgen van de anderen als je project al bijna af is. ’s Avonds voorzien we een moment om teksten voor te lezen en feedback te vragen.”

In het verleden begeleidde Leen al enkele schrijfweken. Verschillende auteurs die ze daar ontmoette, werden intussen gepubliceerd. Enkelen nemen telkens opnieuw deel.

Leen van den Berg: “Sommigen kunnen alleen verder, anderen gebruiken de schrijfweken als duw in de rug. De meeste deelnemers werken en moeten echt tijd vrijmaken om hun schrijfproject af te werken.

Daarvoor is een schrijfweek ideaal.”

Schrijven op een landgoed vindt plaats in Villa Hellebosch, een ruim landhuis omgeven door een rustiek park, weiland en beukenbos. Tal van internationale schrijvers vonden rust en inspiratie in de thuis van gastvrouw Alexandra Cool. Onder anderen Jonathan Coe, Tommy Wieringa en Louise Welsh waren er reeds te gast. Voor het eerst vindt er een schrijfweek plaats voor een

groep van twaalf schrijvers. Alexandra is ervan overtuigd dat de deelnemers er de rust en inspiratie zullen vinden die ze nodig hebben.

Alexandra Cool: “We verwelkomden intussen zo’n 120 schrijvers.

De meeste waren buitenlandse schrijvers, maar ook Belgische auteurs kunnen hier volledig tot rust komen. Het domein is een werkplek ver weg van het dagelijkse leven.”

Schrijven op een landgoed Van woensdag 16 mei (10 u) tot en met zondag 20 mei (17 u) 2012 in Villa Hellebosch in Vollezele.

Meer info en inschrijvingen: www.creatiefschrijven.be of info@creatiefschrijven.be.

07 EN EVENEM

T IN DE

KIJKER

Border Kitchen — Uit de keuken van BorderKitchen komen allerlei goedgekruide interviews die naar meer smaken. VERZ!N trok naar Den Haag voor een proefsessie en ontdekte het recept voor een leuke avond. door Veerle De Meyer

BorderKitchen, een initiatief van de organisatoren van het Crossing Border-festival, geeft je de kans om in een intieme setting een interview, vaak gecombineerd met een voordracht, van nationaal en internationaal gerenommeerde auteurs mee te maken. Enkele namen die afgelopen tijd BorderKitchen hebben aangedaan zijn Irvine Welsh, Stephen Fry, Karin Slaughter en Sarah Waters. Keer op keer waren het geslaagde avonden. Op de site wordt aangeraden een kaartje op voorhand te kopen, zodat je zeker bent van een plaats.

Om het geheime recept van BorderKitchen te achterhalen kun je best naar een van de BorderKitchens gaan. Een wijze raad die we zelf ook opvolgden. David Vann deed op 21 september Den Haag aan. Na het succes van Legende van een zelfmoord, zijn semi-autobiografische verhalenbundel over de zelfmoord van zijn vader, beschrijft hij in zijn nieuwe roman Caribou Island opnieuw feiten uit zijn eigen familie-

geschiedenis. Ditmaal doet hij een boekje open over de moederskant van zijn familie.

De kracht van de BorderKitchens ligt in de intieme sfeer waarin auteur en interviewer zich bevinden. David Vann wordt geïnterviewd door Wim Brands (onder meer bekend van het VPRO boekenprogramma, journalist en zelf ook schrijver van dichtbundels als Ruimtevaart (2005) en Neem me mee, zei de hond (2010)). Dit brengt ons bij de andere voorwaarde voor het succes van deze evenementen: een goede interviewer. Brands kan goed inhaken op en doorvragen naar wat de ander zegt, vanuit zijn journalistieke kracht, maar ook doordat hij oprecht geïnteresseerd is in het verhaal achter het boek. Op de website van het VPRO-programma Boeken kun je luisteren naar interviews van deze man.

Schrijvers slecht voor familie Het is volle bak en de sfeer zit er meteen goed in. Vann leest een aantal paragrafen voor uit zijn nieuwste boek. Al snel blijkt dat hij een fantastische verteller is. Hij beschrijft landschappen, interieur en het weer op haast poëtische wijze, terwijl je tegelijkertijd in de ban raakt van zijn personages. Tijdens

Brands vragenvuur hangt iedereen aan Vanns lippen. De auteur vertelt honderduit en weet het publiek zo nu en dan aan het lachen te krijgen.

Over de autobiografische details in zijn boeken geeft hij lachend toe: “I really think that a writer is the worst thing that could happen to a family.”

Naast auteur en boek krijgt ook het schrijven zelf een prominente plaats in het geheel. Wanneer de auteur een boek schrijft is, weet hij niet waar het heen gaat. Vaak heeft hij zelf een heel ander einde voor ogen dan het einde dat zijn boek daadwerkelijk krijgt. Het boek leidt enigszins een eigen leven.

Interessant aan het interview is dat Vann rechtuit over de tegenslagen in zijn leven spreekt. Hij vertelt dat hij qua schrijven het roer wilde omgooien rond zijn 29ste (jaren 90), nadat hij lange tijd over de zelfmoord van zijn vader geschreven had. Hij wilde leuk en vooral luchtiger materiaal schrijven. Toen hij zo’n boek geschreven had, had hij het idee dat het fantastisch was. De teleurstelling was groot toen hij het niet gepubliceerd kreeg. Hierdoor stopte hij zelfs meer dan vijf jaar met schrijven. “I was a big baby. I was like: fine, you don’t publish me, I will show you! I won’t write a thing. The world suffered,” grapte hij. De moraal van het verhaal? Geef nooit op.

08

Ik ben geen thrillerschrijver Irvine Welsh Š Katrijn Van Giel

— Met Misdaad levert Irvine Welsh het indringende relaas van een losgeslagen flik die tijdens een reis naar Miami een netwerk van kindermisbruikers op het spoor komt. Geen evidente materie, want al verkende Welsh met Trainspotting, Acid House en Porno eerder al de groezeligste uithoeken van de maatschappij, Misdaad is andere koek. “Denk alsjeblieft niet dat kindermisbruik gewoon het volgende exces in het rijtje is.” door Michiel Leen

Bij zijn doortocht in Antwerpen, in het kader van BorderKitchen, mag blijken dat Welsh een drukbevraagd man is. Een half uur krijgen we, om de Schot uit te vragen over zijn nieuwe roman. Welsh zit middenin een minitour: na Antwerpen staan Den Haag, Edinburgh, Hamburg en Berlijn op het lijstje, waarna hij terugkeert naar Chicago, de stad waar hij het merendeel van zijn tijd doorbrengt.

Voorwaar drukke tijden, meneer Welsh. Vindt u nog tijd om te schrijven?

Ik heb een tijdje vrij genomen om de eerste versie van mijn nieuwe roman te schrijven. In november wil ik teruggaan naar Miami en daar doorwerken tot Kerstmis. Misdaad dateert alweer van 2009. Het is vreemd om er naar aanleiding van de Nederlandse vertaling opnieuw over te beginnen. Maar ik vertrouw op jullie, journalisten, om me in te fluisteren waar dat boek ook weer over ging. Zo merk je meteen of je interviewer het effectief gelezen heeft of niet. (lacht) Meestal lijkt de pers er overigens een pak meer over te weten dan ikzelf.

Wat in Misdaad opvalt, is het door en door lelijke decor waarin het verhaal zich afspeelt.

Leent Miami zich daartoe?

Miami is een weirde plaats. Het is een tropische plek, dus het licht is er fantastisch. Daardoor lokt het een internationale meute fashionista’s

en fotografen. Geen wonder dat het er steeds vol fotomodellen loopt.

Verder heb je er de verwende studenten die hun spring break komen houden. Dus die glamoureuze, toeristische kant is er zeker wel. Maar daarnaast lijkt het alsof alle schooiers, buitenbeentjes en helaas ook seksmaniakken van de US vroeg of laat in Miami terechtkomen. Miami heeft dus ook die noir kant – niet voor niets spelen zoveel politieseries en detectives zich daar af. Er is dus een enorm contrast tussen de bling bling aan de ene, en de totale duisternis aan de andere kant.

Lag het op voorhand vast dat het verhaal zich in Miami zou afspelen?

Nee, integendeel. Eerst wilde ik het verhaal in Ierland situeren. Enkele jaren geleden barstte daar een groot schandaal los over kindermisbruik binnen de kerk. Voor het eerst werd er openlijk gesproken over toestanden, die soms generaties lang verzwegen waren geweest. Ik was op dat ogenblik in Dublin en kon niet aan die verhalen ontsnappen. Ik wilde wel iets doen met dat onderwerp, maar op dat ogenblik kreeg je in Ierland een soort verzadiging. Bovendien: als dat verhaal in Ierland speelde, zou ik het over de kerk moeten hebben en dat wilde ik niet. De religieuze connotaties en de vervlochten geschiedenis die Ierland en Schotland op dat vlak hebben, wilde ik buiten mijn verhaal houden. Het zou me alleen maar afleiden; iemand an-

ders moet dat boek maar schrijven.

Dus verhuisde ik het verhaal naar Florida. Ik trok er ook zelf heen en ben meteen beginnen schrijven.

Nochtans is je hoofdpersonage een Schotse flik?

Ray Lennox is inderdaad een flik uit Edinburgh, die in Miami verzeild raakt. Enerzijds heb je dat nodig voor de ontwikkeling van de intrige: hij mag dan wel een agent zijn, in Miami heeft hij geen macht. Anderzijds: bestaat er een groter contrast dan het herfstige Edinburgh tegenover het zonnige Miami? September, oktober en november zijn de ergste maanden in Edinburgh – erg somber. Dus het leek me wel interessant om Lennox, na al het gruwelijks dat hem in Edinburgh overkomen is, naar de hysterische zonneschijn van Miami te sturen.

Lennox is een jonge man, amper 35. Maar de hele tijd heb je het gevoel dat hij veel ouder is?

Inderdaad. Ik wilde van Lennox een getaande, gebroken man maken.

Hij heeft zijn beste jaren achter de rug, hij heeft niet meer de veerkracht en de passie van een jonge, ambitieuze kerel. De lezer moest kunnen voelen hoe erg die gast eraan toe is, met zijn chronische depressie, zijn drank- en drugsmisbruik. Alle vitaliteit is uit hem weggevloeid: alleen zijn antidepressiva lijken hem overeind te houden, en die raken al op tijdens het eerste hoofdstuk.

Is Lennox een held?

Dat denk ik niet, maar hij doet wel heroïsche dingen. Enerzijds heb je het thrillerachtige verhaal waarin hij het jonge meisje redt van de pedofielen en de slechteriken doet boeten. Voor mij zit de heroïek van Lennox’ verhaal vooral in het existentiële gevecht dat hij levert met zichzelf. Hij komt maar langzaam

10 in het reine met de gebeurtenissen uit zijn jeugd, die zijn hele leven getekend hebben. Pas wanneer hij begrijpt hoe dat zijn relaties met mensen heeft aangetast en inziet waarom hij al die jaren aan de drank en de drugs heeft gehangen, is er closure mogelijk. Hij ziet ook in dat hij niet zomaar een politieman wil zijn, eigenlijk interesseert dat politiewerk hem niet. Zijn rol is grootser, minder evident ook. Law and order zijn niet zijn ding, hij wil alleen seksdelinquenten achter de tralies krijgen, waar ook ter wereld.

Zo kan hij eindelijk met zichzelf in het reine komen. Dat is heel belangrijk want zoals veel slachtoffers van misbruik heeft Lennox het idee dat hij diep vanbinnen ‘vuil’ is.

Tijdens je research heb je veel getuigenissen over seksueel misbruik gelezen en gehoord.

Hoe scherm je jezelf af voor de gruwel die je tegenkomt?

Dat kun je niet, zo simpel is dat. Van veel verhalen die je hoort, word je gewoon niet goed. De aard van het

© Katrijn Van Giel

materiaal dwong me wel om op een andere manier te gaan schrijven.

Meestal begin ik aan een verhaal en blijf ik doorgaan tot het klaar is.

Bij Misdaad heb ik pauzes moeten inlassen. Even weggaan en dan terugkomen. Het heeft geen zin om boven die gruwelijke verhalen te blijven hangen tot je helemaal depressief en fucked up bent. Dan is het beter om het even te laten liggen, op adem te komen en daarna verder te doen. En als de dingen echt te gek worden, kun je nog aan het verhaal beginnen sleutelen. Dat is een belangrijke psychologische buffer. Bij film kun je dat veel minder.

Het was dus een moeilijke bevalling. En net toen u de eerste versie klaar had, zei uw vrouw doodleuk dat het boek nergens op leek.

En ze had gelijk! Ze vond dat Lennox te wraakzuchtig was. Er zat niet genoeg zelfreflectie in zijn personage. De eerste versie van Lennox was een soort vigilante, die bij de boeven binnenvalt to kick some

paedophile ass, in plaats van zijn eigen problemen onder ogen te zien. Je ontdekt pas tijdens het schrijven dat een personage dat soort lagen nodig heeft. Mijn vrouw was duidelijk van mening dat die bij Lennox nog te zeer ontbraken.

Dus u moest terug de modderpoel in?

Dat de eerste versie van dit boek mislukte, komt alleszins niet door luiheid. Misschien heb ik me te veel laten opjagen door de gruwelijke verhaalstof, en te veel haast willen maken om de uitgang te vinden. Achteraf gezien had ik meer tijd moeten nemen. Het

Het is triest hoe uitgevers moeten goochelen met genres om een boek op de markt te krijgen. kon geen kwaad dat het verhaal even is blijven liggen en dat ik er daarna opnieuw in gedoken ben.

11 In uw werk spelen alle soorten excessen een rol: de uitwassen van de punk- en clubscene komen aan bod. Is het kindermisbruik in dit boek een volgende exces, het hedonisme een stap te ver genomen?

Het is een pedofiel hedonisme, dat klopt, maar ik denk dat het te ver gaat om het op dezelfde lijn te zetten met de andere subculturen in mijn werk. Er is een groot verschil tussen ongebreideld lol hebben en ronddansen aan de ene kant, en kinderen aanranden voor de kick aan de andere.

Het zijn minderjarigen die zonder hun toestemming worden misbruikt. Dat is helemaal iets anders.

In België wordt Misdaad als thriller verkocht. Beschouwt u zichzelf als een thrillerschrijver?

Helemaal niet. Het is triest hoe uitgevers moeten goochelen met genres om een boek op de markt te krijgen.

Het mag niet meer gewoon fictie heten, of sci-fi, of whatever, het kind moet een duidelijk afgebakende naam hebben. Erg blij word je daar niet van, maar het is aan de uitgever of de mensen van de marketing om

Je moet op voorhand weten wat dat betekent, maanden, jaren aan een stuk in je eigen gezelschap aan zo’n boek werken. Er zijn maar weinig mensen die daarin slagen zonder te flippen. een oplossing te vinden. Als schrijver word ik er gelukkig niet erg door geraakt: ik kan nog steeds de boeken schrijven die ik wil schrijven.

Misschien omdat u een gevestigde waarde bent?

Waarschijnlijk wel. Enkele vrienden van me zijn bekende schrijvers in

Schotland. En zij worden door hun uitgevers erg onder druk gezet om hun volgende boek een crime-boek te noemen, wat meteen gaat wegen op de inhoud. Maar hoe moet een uitgever anders zijn boeken nog aan de man brengen? Er verandert zo veel in het boekenvak. Ook ten goede trouwens. Een van de beste dingen die ons de laatste jaren overkomen is, is het failliet van de boekhandelketen Borders in de USA. Eindelijk is er weer ademruimte voor kleine boekhandels met een persoonlijke aanpak, in plaats van zo’n blockbuster die enkel verkoopt wat gemakkelijk in een format past.

Er is een enorme leemte te vullen.

Een vriend van me in Miami runt een onafhankelijke boekhandel.

Ze hebben hem gevraagd om vijf nieuwe filialen te openen, gewoon omdat daar ruimte voor is, nu Borders van het toneel verdwenen is.

Hij kent de buurt, hij kent de stad en elk filiaal specialiseert zich in iets anders: fotoboeken voor de glamourista’s op Miami Beach, verderop in de stad misschien wat meer latinoliteratuur. En meer aandacht voor de plaatselijke schrijvers, die je bij Borders vergeefs zou zoeken. Ik wil dat ook terugvinden in de boekhandel: in één oogopslag zien waar de plaatselijke auteurs mee bezig zijn. Geen vijfduizend fookin’ Dan Browns of Harry Potters voor mij.

Heb je advies voor onze schrijvende lezers?

Quite a lot, actually. Ten eerste: zorg dat je jezelf kent voor je eraan begint. Veel mensen weten zeker dat ze schrijver zijn, maar zijn niet zeker waarom eigenlijk. Schrijver zijn wil zeggen dat je heel wat tijd in je eentje zult doorbrengen. Ik heb veel mensen gekend die aan de toog erg goede schrijvers zijn: en maar leuteren over de geweldige romans en prachtige verhalen die ze gaan schrijven! Maar dan gaan ze naar huis en zitten ze met zichzelf opgescheept in een klein kamertje en worden ze gek. Je moet op

voorhand weten wat dat betekent, maanden, jaren aan een stuk in je eigen gezelschap aan zo’n boek werken. Er zijn maar weinig mensen die daarin slagen zonder te flippen, hoe clever je voor de rest ook bent.

drie simpele basiscriteria: stay, play, lay.

Ten tweede: wat je ook schrijft, werk je project af voordat je aan iets anders begint. Er zijn niet veel schrijvers die verschillende verhalen tegelijk tot een goed einde brengen.

Probeer het in zijn geheel neer te zetten, desnoods in zijn ruigste vorm, dan kun je achteraf nog bijschaven. Zelfs al ziet het eruit als een absolute fookin’ puinhoop, het is de fundering waarop je kunt verderbouwen. En maak een schema voor je personages met drie simpele basiscriteria: stay, play, lay.

Pardon?

Where do they stay, what do they play, who do they lay? Als je weet waar iemand woont, naar welke muziek hij graag luistert en met wie hij naar bed gaat, heb je al een hoop stuff om de karakters mee te stofferen.

Misdaad, Irvine Welsh ISBN 9789029572323 Prijs: 15,95

Win Maak kans op een exemplaar van Misdaad. Stuur voor 20 februari een e-mail naar redactie@ creatiefschrijven.be met het antwoord op de volgende vraag: van wanneer dateert de Engelse versie van Misdaad?

12 Schrijver

aa

n het woord

age – Report

Kuikens

in de spots Website recenseert alleen maar debuten — Met literairedebuten.nl lanceerden Hans Vervoort en Erik de Vries een website die zich specialiseert in recensies van Nederlandstalige fictiedebuten. "Het is voor schrijvers vaak heel deprimerend als hun debuut doodgezwegen wordt, nu hebben ze toch minstens één serieuze recensie," verdedigen de initiatiefnemers hun kindje. door Kirsten Cornelissen

Literairedebuten.nl bestaat sinds 1 januari 2011. De website lokt ondertussen zo’n duizend bezoekers per maand. "De literaire boekenmarkt is sterk gericht op bestsellers," zeggen de initiatiefnemers Hans Vervoort en Erik de Vries. "Daardoor maken debuten minder kans op een goede positionering in de schappen van de boekhandel.

Ook worden ze vaak overgeslagen als kranten en tijdschriften nieuwe titels kiezen om te recenseren." Met literairedebuten.nl willen Hans Vervoort en Erik de Vries voorkomen dat goede debuten onopgemerkt blijven. Als

logo van de site kozen ze voor een ei met daarin een ontbolsterend kuikentje.

Wie recenseert?

Hans Vervoort en Erik de Vries vonden zo’n vijftig recensenten bereid om de debuten vrijwillig te bespreken.

Niet de eerste de beste: alle recensenten zijn lid van de Vereniging van Letterkundigen. Ze genieten dus een zekere autoriteit en bekendheid bij lezers.

Ook de twee initiatiefnemers hebben een lange staat van dienst als recensent. Hans Vervoort is schrij-

ver en was twintig jaar recensent van Vrij Nederland en NRC-Handelsblad. Erik de Vries werkt als freelance redacteur, vertaler en recensent. Hun bekendheid in de literaire wereld maakt literairedebuten. nl des te geloofwaardiger.

Om de onafhankelijkheid van de besprekingen te waarborgen, bevat de website geen advertenties van uitgevers. Ook zal je er vruchteloos zoeken naar een verkooppunt van de gerecenseerde boeken. "De bedoeling van de website is om debuten positief onder de aandacht te brengen. Maar uiteraard oefenen we geen invloed uit op de recensenten. Als ze negatieve commentaar hebben, kunnen ze die zeker kwijt. En dat gebeurt ook," verzekert Erik de Vries.

13 Wie wordt besproken?

De website wil alle fictiedebuten recenseren die uitgevers inzenden voor de Academica Debutantenprijs. Dat zijn er zo’n zeventig per jaar, onder andere van de Vlaamse uitgeverijen Linkeroever, Vrijdag, Manteau en De Bezige Bij. "De Academica Debutantenprijs vormt voor ons een efficiënt selectiecriterium. Daarnaast krijgen we steeds vaker tips van uitgeverijen via het contactformulier op onze website."

Momenteel staan een tachtigtal recensies online. Onder hen onder meer de debuten van de Vlamingen Y.M. Dangre, Jo van Damme en Annelies Beck.

De titels moeten in de reguliere boekhandel verkrijgbaar zijn. Auteurs die hun boek zelf gefinancierd hebben, komen niet in de recensielijst. Erik de Vries verklaart deze selectie vanuit kwaliteitsredenen. "We gaan ervan uit dat auteurs die zelf een boek op de markt brengen, eerst tevergeefs bij een reguliere uitgeverij aangeklopt hebben. De kans op een negatieve bespreking is in dit geval groter.

Zulke besprekingen zijn niet leuk om te lezen. Bovendien willen we de hoeveelheid recensies overzichtelijk houden. Het is nu al een huzarenstuk om de literaire debuten van reguliere uitgeverijen zo volledig mogelijk te bespreken, ook omdat alle recensenten op vrijwillige basis werken."

Zo vallen er wel wat boeken uit de boot. Het is bijvoorbeeld jammer dat poëziedebuten en kinderboeken geen onderkomen vinden op literairedebuten.nl. Vooral voor een minder evident genre als poëzie zou een extra promotiekanaal zeer welgekomen zijn.

Hoe interactief is de toekomst?

FORUM

"Schrijvers reageren positief," stellen Vervoort en de Vries vast. "Iedereen ziet het belang in van aandacht voor debuten. Sommige debutanten zijn het niet eens met een recensie, maar ze krijgen de mogelijkheid om online hun mening te geven. Die toegevoegde interactiewaarde heb je helemaal niet in papieren media.

Er komt op onze website geregeld een discussie op gang."

"Te veel en te vaak gaat de aandacht alleen uit naar de gesettelde (sic) auteurs. Dit initiatief doet mij dan ook een onuitsprekelijk genoegen. De site ziet er prima uit en is zeer gebruikersvriendelijk, besprekers van de boeken zijn vaak bekende scribenten.

Hulde!" (een van de vele positieve reacties op het forum van literairedebuten.nl)

Debutant Harrie Hageman juicht het initiatief toe, maar is ook wat terughoudend. "Het is heel goed dat er extra aandacht aan debuten wordt besteed. Ze blijven een beetje het ondergeschoven kindje.

Ik ben wel van mening dat een goede recensie uit twee of meerdere recensies zou moeten bestaan. De bespreking steunt anders te eenzijdig op de subjectieve mening van die ene persoon. En een debutant is extra kwetsbaar."

Hans Vervoort en Erik de Vries kijken tevreden terug op de eerste jaargang van litera ire d e b u te n.n l.

Een echte strategie voor de verdere ontwikkeling van de website hebben ze niet. Het opzet en de werkwijze willen ze voorlopig bewaren. Er is al wel interactie via het forum, Twitter en Facebook, maar er liggen nog interactieve mogelijkheden open.

Ook wil het duo de interactie met gelijkaardige media versterken.

Literairedebuten.nl verwijst naar Recensieweb als daar hetzelfde debuut wordt besproken. Verder hopen de initiatiefnemers dat de recensies nog vaker zullen leiden tot discussies in andere media, en dat debuten zo uit de schaduw kunnen kruipen.

Meer online recensies http://www.tzum.info/ Recensies van zowel Nederlandstalig als buitenlands werk, interviews, reportages en columns. http://www.decontrabas.com/ Dé site voor poëzierecensies. http://www.recensieweb.nl/ Nieuwe, oorspronkelijk Nederlandstalige romans, verhalenbundels en novellen, met ook een overzicht van recensies elders. De website bevat inmiddels zo’n 1200 recensies, 170 achtergrondartikelen en 30 interviews. http://www.goddeau.com Webzine ‘over muziek en andere’. De nadruk ligt op alternatieve muziek, maar er is ook plaats voor film, strips, podiumkunsten, literatuur en tentoonstellingen.

Wekelijks publiceert goddeau. com een update met de nieuwste recensies, interviews en artikels.

14 VAKLITE

RATUUR

Personages, Conflict, Perspectief De schepping van Emma Bovary en Lisbeth Salander

— Verhalen draaien om personages. Personages die een conflict aangaan - een conflict dat vanuit een bepaald perspectief belicht wordt. Auteur en docent creatief schrijven aan de Schrijversvakschool Amsterdam Frans Stüger helpt in dit deel van de Schrijfbibliotheek zowel vooral beginnende schrijvers op weg in hun zoektocht naar personages en hun mogelijke conflicten. door Yves Joris

Goed begonnen is veel schrijftijd uitgespaard Wat is de essentie van een goed verhaal? Volgens Stüger draait een verhaal om personages die een crisis doormaken en daar trachten uit te geraken. Om het verhaal zo boeiend mogelijk te maken moet de auteur trachten om vanuit het

juiste perspectief de aandacht van zijn lezer(s) vast te houden. Een goed verhaal staat of valt met een goede voorbereiding. Men spreekt in deze context over de vijf w's: wie, waarom, waar, wanneer en waarover. Hoe uitgewerkter deze vragen, hoe beter lezer en schrijver kunnen doordringen tot het verhaal.

Personages: een persoon wordt niet tot het uiterste gedreven, een personage wel Na een goede voorbereiding van de 5 w-vragen dient zich de volgende hindernis aan: om een verhaal te hebben waarmee je de lezer aan je bindt moeten drie belangrijke voorwaarden vervuld zijn. In de eerste plaats is er sprake van een belangwekkend en acuut conflict.

Als een idee 'nergens' over gaat, zal de lezer zich niet voor het verhaal interesseren. Stel dat iemand een wagen wil kopen, maar geen geld heeft. Een nuchtere lezer zou de man in kwestie gewoon door-

verwijzen naar het dichtstbijzijnde bankfiliaal voor een lening of hem aanraden om een tijdje te sparen.

Helemaal anders zou al zijn indien diezelfde man met een bivakmuts en wapen datzelfde bankfiliaal zou binnenstappen en daar in paniek een klant doodschiet, vlucht maar door wroeging gekweld zichzelf bij de politie aangeeft of, net omgekeerd, steeds dieper in de misdaad wegzakt.

Zo belanden we bij het karakter van de personages. Een goed schrijver zorgt ervoor dat zijn verhaal voldoende contrasterende personages kent. Stüger geeft volgende dialoog. Persoon A komt B tegen.

Er ontspint zich volgende dialoog.

"Hoi, A, weet je nog dat ik 100 euro van je krijg?" Daarop trekt B zijn portefeuille waarbij hij het gevraagde bedrag overhandigt met de woorden: "Sorry, helemaal, vergeten. Veel succes nog." Probleem opgelost, maar of het goede literatuur oplevert? Ten slotte moet je er als (beginnend) schrijver ook zorg

15 voor dragen dat je evenwichtige personages tegenover elkaar zet: een vechtpartij tussen een kickbokser en een bejaarde levert geen gelijke strijd op. Maar evenwichtige personages vereisen ook een evenwichtige aanpak. Hannibal Lecter mag dan een sadistische kannibaal zijn, toch blijft hij sympathie opwekken omdat hij de FBI-agente Clarice Starling helpt om een moordenaar op te sporen. Humbert mag dan pedofiele neigingen hebben voor Lolita, toch slaagt Nabokov erin om een sympathiek beeld van deze man op te roepen, waardoor we begrip krijgen voor zijn handelswijze.

Soms gebeurt het dat een personage in het duister blijft. Je doet je best om haar zo goed mogelijk te beschrijven, maar om een of andere reden blijft je beeld troebel.

Proust had voor dergelijke schimmen zijn eigen lijstje met vragen als wat is uw grootste angst, wie zijn uw helden, waar zou u willen wonen, wat is uw grootste prestatie. Je hoeft natuurlijk niet op alle vragen dieper in te gaan, maar hoe uitgebreider de antwoorden, hoe beter je personage tot zijn recht zal komen in het verhaal.

Conflict In het conflict onderscheiden we drie verschillende fases: 1. het hoofdpersonage krijgt een probleem 2. het hoofdpersonage probeert dit probleem op te lossen 3. hij schiet echter aan zijn doel voorbij en ontketent zo krachten die hij niet (langer) onder controle heeft.

In dit boekje maakt Stüger een onderscheid tussen het intrapersoonlijke conflict, waarbij psychologische oorzaken aan de basis liggen van het conflict van het hoofdper-

sonage. Denk hierbij aan de autistische levenshouding van Liesbeth Salander die ingegeven werd door haar tirannieke vader. Vervolgens is er het interpersoonlijke conflict die veroorzaakt worden door confrontaties met anderen. Verder onderscheidt Stüger nog conflicten met autoriteiten, misdadigers, machines en het bovennatuurlijke.

Binnen zijn zoektocht naar conflicten zoemt Stüger dieper in op het geheim. Hoeveel boeken verwijzen in hun titel al niet naar geheimen?

Publiek Geheim van J. Bernlef, Harry Potter en de geheime kamer, De Da Vinci code zijn slechts een paar voorbeelden. Stüger reikt de beginnende schrijver zes tips aan om dadelijk aan slag te kunnen gaan: •• wat de werking van het geheim is? Wat zijn de gevolgen, als het geheim onthuld wordt? Kan men het geheim beschermen?

•• Bedenk een geheim dat je lange tijd hebt gekoesterd. Waarom?

Wat waren de gevolgen als dit uitgekomen was?

•• Keer vorige situatie om. Je kent het geheim van iemand. Misschien ben je wel de enige. Hoe voelde je je? Wat deed je met die informatie?

•• Schrijf een dialoog waarbij een personage een geheim onthult.

Geen gestolen snoepje, maar een verkrachting? Geef ons het gevoel dat we getuigen zijn van deze onthulling.Schrijf over een leugen die je per ongeluk losliet.

Werd je betrapt? Geraakte je ermee weg?

•• Schrijf een verhaal waarin een personage een geheim onthult, dat helemaal geen leugen blijkt te zijn. Laat het geheel uit de hand lopen.

Perspectief Als personages en conflict onderdak hebben gevonden in uw

synopsis dringt zich de volgende vraag op. Welk vertelperspectief gebruiken? De Amerikaanse 'superredacteur' Penelope J. Stokes beaamt dat de inconsistenties bij het verhaalperspectief het lastigste probleem is bij het redigeren van fictie. Het vertelperspectief is van belang voor de manier waarop de lezer informatie krijgt over de gebeurtenissen en de personages in het verhaal. Stüger beschrijft uitgebreid verschillende perspectieven •• •• •• •• •• •• •• ••

alwetende verteller ik-belevend-perspectief ik-vertellende perspectief personaalperspectief verhullend-ik perspectief neutraal perspectief je-perspectief we-perspectief

die in een overzichtelijk schema samengevat worden.

Met Personages, conflict, perspectief heeft Frans Stüger geen baanbrekend werk geschreven. De meeste informatie is ruimschoots aanwezig op internet. De kracht van dit boekje schuilt wel in het feit dat de (beginnende) schrijver op nog geen 120 blz. niet alleen een mooi en beknopt overzicht wordt geboden om dadelijk aan de slag te kunnen gaan, maar dat het ook, dankzij enkele gerichte schrijfopdrachten, de pen uitdaagt tot snelle actie.

Frans Stüger - Personages, conflict, perspectief Uitgeverij Augustus, Amsterdam-Antwerpen

16 LETTERFABR

IEK

Fantasy

stelt grenzen aan je fantasie — In de letterfabriek bespreekt een auteur of dichter de beste inzendingen van de schrijfuitdaging. Jorik De Braekeleer boog zich dit keer over de beste fantasyverhalen. door Jorik De Braekeleer

Thuis is waar het vlees loopt Zlott zat op de stoep voor zich uit te staren. Meer dan 3.500 tijdseenheden geleden had hij de beslissing gemaakt om de zwaartekracht van deze planeet even te laten winnen en het gespleten stuk vlees aan de achterkant van dit lompe lichaam te laten zakken op de mineraalcomposiet aan deze transportbaan. Hij bewoog niet en ademde alleen maar als een ander wezen achter hem voorbijschuifelde. Hoe nutteloos was het allemaal wel niet. De uitwisseling van zuurstofmoleculen naar een minderwaardig gas, allemaal om een orgaan te laten werken dat als een zielig pompje een vloeistof een vleestraject rondjaagde. Hij dacht er even aan om met zijn sensoren te knipperen, ook een duidelijk teken van “menselijkheid”. Mens zijn. Hij walgde van het idee.

Intern, ergens tussen de maag en de lever zat een klein interdimensionaal zakje waar het merendeel van zijn eigen lichaam opgeborgen was. Daar activeerde hij een vervloekingsenzym gericht naar de tweebenige bewoners van deze rots. Ergens in de verte klonk een kleine ontploffing. Zlott grijnsde. “Aaaaaaah,” stootte hij in verrukking uit.

Onmiddellijk stond hij recht. Weer een natuurlijke reactie van dit lichaam, hij verfoeide het. Het vertalen van genot in het wegtrekken van lippen zodat een reeks ivoren werktuigen zichtbaar werden. Hij moest echt uit deze vleeszak. Meer en meer begon het samen te smelten met zijn eigen psyche en vertaalde het de signalen die Zlott doorstuurde. Gruwelijk!

Traag bewoog hij de cerebrale hoofdeenheid naar boven en nam het firmament in zich op. Onmetelijk

ver was zijn dimensie, zijn thuis. Een plaats waar tijd en afstand niet te definiëren waren. Alle grenzen werden bepaald door de bewoners ervan. Geen grenzen, geen einde, geen beperkingen.

Zlott bewoog de twee grijparmen van het organisme naar zijn gezichtsveld en observeerde de structuur van de tien kleine vertakkingen aan het einde van de stroeve tentakels.

Achter hem riep een andere vleeszak hem iets toe over “bezopen” en “kierewiet”. Hij negeerde het wezen maar twijfelde toch even een vervloekingsenzym te activeren. Uiteindelijk besloot hij de parasitaire verzameling van weefsel niet te termineren, daar hij duidelijk kon zien dat diens bestaan voor de volgende planetaire cyclus natuurlijk getermineerd zou worden.

Zijn attentie ging terug naar zichzelf en onmiddellijk stoorde hij zich aan het concept van herkenning. Hij was dit niet, waarom werd het dan alsmaar moeilijker om dat los te koppelen?

Zlott was gekozen uit het collectief. Straf of opportuniteit? Zulke begrippen bestonden niet voor hij in deze zachte gevangenis geworpen werd. Hij kreeg de taak om te verkennen. De dimensie waar zijn soort verbleef, kreeg door een stom toeval deze realiteit in het oog. Simpel en barbaars maar toch de moeite waard voor een verkenner.

Hoe lang was hij hier al? Het concept van tijd, hij slaagde er maar niet in het onder de knie te krijgen.

Zlott keek even naar de plaats waar zijn been boog en vroeg zich af waarom een besef van tijd daar onder

moest geplaatst worden. Zijn tentakel bewoog naar zijn bovenste vleesplaats, daar waar de begroeiing ophield, en krabde langzaam met een vertakking over dezelfde plaats. Zlott besefte dat deze combinatie van weefsel, water en vuilnis hem langzaam maar zeker vernietigde, zijn bestaan overnam. Hij zou verdwijnen en het collectief zou een ander sturen in de wetenschap dat hij vernietigd was. Zlott keek even

Een enorm sterk uitgangspunt, origineel uitgeschreven, bij momenten komisch door de slimme beschrijvingen. Zlotts naam lijkt me vreemd, het idee dat een dergelijk wezen zelfs maar over een naam zou beschikken, is bizar. Verwijder de naam. Dit maakt de buitenaardse, vreemde eigenheid van het wezen meteen veel intenser, en zijn reacties van walging op opgesloten zitten in

rondom hem. Hoeveel van deze levensvormen zouden zoals hem zijn, onwetend?

Hij zuchtte en vroeg zich af waarom zijn sensoren vloeistof begonnen te lekken.

Fred Colman

een vleeszak (schitterend woord!) een pak begrijpelijker.

En dan begint Zlott te versmelten met zijn nieuwe lichaam, en verandert zijn walging in angst. Ik zou hier de extravagante termen langzaam laten vervagen, steeds meer vervangen door normale woorden. Je doet het al met 'onder de knie krijgen', wat een schitterend voorbeeld is. Durf

die evolutie sterker te maken. Niets engers dan te beseffen dat je niet alleen vergroeit met iets wat je beschouwt als een gevangenis, maar dat je er ook van begint te genieten.

Tegen het einde zouden de termen die Zlott gebruikt volledig menselijk mogen zijn. Het zou de impact van de laatste zin enkel vergroten. Het is te laat, hij kan nooit meer terug ‌

virus Vorige week brak er een virus in onze computer uit.

Het spatte door het scherm heen en trof mijn vader recht in het aangezicht. Hij liet een korte, verschrikte zucht en viel achterover in zijn stoel. Twee dagen lang bleef hij als verlamd voor het scherm zitten, als aan zijn stoel vastgenageld. Slechts in zijn ogen was er beweging. Ik zag er de pijn in van een gemartelde, niet in staat om uiting te geven aan wat er door hem heen moest razen. Het virus verteerde hem langzaam van binnenuit. Geleidelijk verdween alle kleur uit zijn lichaam, tot hij slechts een zwart-witte potloodtekening leek. Daarna werd hij meedogenloos uitgegomd. Eerst verdwenen zijn voeten, dan zijn benen, zijn onderbuik, tot uiteindelijk zijn ogen, waarin nog steeds de pijn brandde, overbleven. Ze flitsten nog even, als was het een waarschuwing, en doofden uit.

Zijn stoel verdween met hem. Slechts een hoopje grijs-witte schilfers bleef nog voor de computer liggen.

Mijn vader was niet meer, maar het maakte weinig verschil: in zekere zin was hij al jaren dood geweest. Mijn moeder was zich steeds meer als weduwe gaan gedragen en koos er uiteindelijk voor om haar leven met een ander voort te zetten. Ze trok de deur achter zich dicht en keerde nooit meer terug. Waarom ik niet met haar meeging, kan ik niet zeggen. Het is al zo lang geleden dat mijn herinneringen aan haar vervaagd zijn.

Mijn vader en ik leefden toen verder in de beslotenheid van ons grote herenhuis in de stad. Spreken deden we nauwelijks, buitenkomen zelden. Maar dat kon me niet deren: de stilte liet me toe een eigen wereld als een cocon om me heen te spinnen.

De computer was enkele uren later ook verdwenen en ik dacht dat het virus daarmee uitgeraasd was. Ik vergiste me. De volgende morgen verstoorde het mijn ontbijt toen het zich aan de tafelpoten tegoed deed.

Ik kon alleen maar verstomd toekijken hoe de tafel zakte, mijn ontbijtgranen eraf schoven en het porseleinen kommetje op de grond uiteenspatte. De scherven hoefde ik niet op te rapen. Na enkele seconden waren ze van de vloer verdwenen.

Enkele uren later had ook het behangpapier zijn kleur verloren. Het was tot een vaal wit vervaagd. Ik vluchtte naar boven, naar de warmte van mijn wereld, waar ik me al zo vaak in had teruggetrokken en het meeste van mijn tijd doorbracht. Het virus had er nog niet huisgehouden. Even dacht ik dat ik veilig was, maar na enige tijd voelde ik hoe de randen werden aangetast en mijn wereld stilaan verkleinde.

18 Ik trok me terug naar een harde kern van mijn geheugen en verstevigde de grenzen met gedachten die ik had opgeofferd. Mijn lichaam moest zich intussen elke dag een verdieping hoger verplaatsen. Na drie dagen was ik in het dakkamertje beland. De verlossing was binnen handbereik. Ik voelde hoe mijn inspanning vruchten afwierp. Hardnekkig ging het virus tegen me tekeer, maar het kon mijn gedachten steeds

De eerste paragraaf grijpt je meteen beet en trekt je meedogenloos het verhaal in. Zonder franje, met een rechttoe rechtaan stijl die de lezer geen medeleven gunt. Het werkt omdat meteen duidelijk is dat dit geen beeldspraak betreft. Dit vergroot het onwezenlijke van het verhaal.

Dan volgt een bewust vage omweg langs de geschiedenis van het personage. Door de absurde premisse

minder aantasten. Uiteindelijk kon ik, in het langzaam vervagende dakkamertje, mezelf redden.

Mijn wereld is ondoordringbaar geworden. Ik heb me er definitief in opgesloten. Denken hoef ik niet meer.

Ik ben een figuur in mijn eigen verbeelding.

Bavo De Cooman

van het verhaal te ankeren in een realistische wereld vergroot je de impact. Ga verder. Vergroot dat gevoel van onbehagen van je hoofdpersonage en zijn vader. Ga verder in op de leegte in dat huis, de kilte die er heerst.

De vlucht naar de veilige wereld van het personage mag een rustpunt zijn. Las een adempauze in, laat hem geloven dat hij veilig is. Zaai twijfel. Is het gestopt? Neen. Wan-

Schrijfuitdaging

Schrijf en verbaas ons!

POËZIE Misschien neem je dagelijks de bus naar je werk of school. Als je dagelijks een welbepaalde route aflegt dan vallen er – vreemd genoeg, maar wetenschappelijk bewezen – bepaalde delen van die route uit je geheugen weg.

Stel nu dat door een magisch wonderlijk toeval je plots merkt dat enkele staanplaatsen verder je overleden vader zich in evenwicht houdt aan zo’n stang in die overvolle bus. Hij kijkt wel in je richting, even, maar herkent je niet.

Wat voel je? Wat denk je? Wat doe jij? Ziet je papa er goed uit? Is hij ouder geworden, bleker? Draagt-ie nu nog altijd die versleten regenjas?

In een gedicht kan dat allemaal merkwaardig samenleven, moet dat ook allemaal kunnen. Schrijf een gedicht aan de hand van deze opdracht.

• Maximaal 16 regels • Mail je gedicht voor 10 februari naar

redactie@creatiefschrijven.be • Eén zelfgeschreven gedicht per persoon • Gebruik geen bijlagen maar zet je tekst in de mail zelf • Vermeld in de onderwerplijn van je e-mail:

schrijfuitdaging VERZ!N

neer het virus uiteindelijk de gedachten van je hoofdpersonage aanvalt, weten we dat het nu alles of niets is.

Het personage verdedigt zich door zich achter een muur van gedachten te barricaderen. Welke gedachten?

Wat zou je zelf weggooien, wetende dat het voor eeuwig zou verdwijnen?

Beschrijf wat er overblijft, wat de essentie is. Het maakt zijn triomf zoveel intenser.

WinNEN

De reis naar Inframundo Annelies Mels Wencke Decock

Jaarabonnement Terras Tina Schuddinck

Dit is van mij Christel Embrechts

19

Webkijker

1.

Vingeren 1.

op internet

— Er bestaan betalende schrijfcursussen en er is internet: mits wat zoekwerk ben je online een hele tijd zoet met gratis schrijfoefeningen en tips.

VERZ!N verzamelde interessante vingeroefeningen. door Ken Van De Steene

www.schrijvenonline.org

http://alturl.com/e88t8

www.papierenspiegel.nl

In het atelier van de Nederlandse website schrijvenonline.org leer je ‘eenzinsgedichten’ schrijven.

Ben je toe aan een meer uitdagende opdracht, probeer dan eens de oefening ‘Roman in zes dagen’. Je kunt je zelfs aan oefeningen wagen om een liedjestekst te schrijven; wie weet zit er wel een hit in je pen. Een klein deel van de website is beschikbaar voor alle bezoekers. De meeste oefeningen zijn alleen zichtbaar voor leden van Schrijven Online Plus.

Zit je echt vast in je verhaal of breekt het angstzweet je uit bij het zien van wit papier? Een opiniestuk op deze website biedt tien tips om aan het writer’s block te ontsnappen. Volgens de auteur Tycho van der Hoog is ‘schrijven net als verhuizen: de stapel ontelbare planken die op de grond ligt wordt makkelijker een kast als je de structuur ontdekt’. Van der Hoog raadt ook aan om het schijven niet als kunst te zien, maar als een vak.

Op de website van de Nederlandse Sarine Zijderveld vind je inspiratie voor een bijzondere manier van schrijven. In plaats van peinzend op je pen te bijten, kun je vloeiend schrijven met behulp van allerlei creatieve technieken. Daarbij is niet het product belangrijk, maar wel het proces. Zijderveld noemt het ook wel dagboekschrijven, creatief schrijven, intuïtief of reflectief schrijven. Je krijgt in ieder geval een kijkje in jezelf, vandaar ook de naam van de website. Elke maand vind je op papierenspiegel.nl een interessante oefening terug. Ook het online programma ‘Winterse schrijfkriebels’ maakt ons nieuwsgierig: drie weken lang sta je met schrijfopdrachten, aandachtsoefeningen en werkvormen met de natuur stil bij de kracht van winterrust.

http://writingsuus.infoteur. nl/specials/creatieF-schrijven.

HTML

Op deze Nederlandse website kun je terecht met al je vragen over creatief schijven. Hoe lang moet een hoofdstuk in een boek zijn? Hoe word je een beter schrijver? Hoe doe je inspiratie op of maak je een personage in een verhaal? Wil je een boek of een verhaal schrijven? Wil je je schrijfstijl verbeteren? Hoe schrijf je een griezelverhaal, een liefdesroman of een ‘fantasy’? Met de tips op deze website geraak je al een heel eind op weg.

www.camillalackberg.com

De Zweedse schrijfster Camilla Läckberg heeft een heuse ‘Crime School’ opgericht op haar website.

Volgens Läckberg is het belangrijkste dat je neer gaat zitten en begint te schrijven. Niet elke zin moet perfect in elkaar zitten. "Eén procent is inspiratie, 99 procent transpiratie," aldus de schrijfster. Hoe creëer je een personage, hoe schrijf je een plot neer en hoe voer je de spanning op?

Camilla Läckberg, een van de belangrijkste detectiveschrijfsters van het moment, is de geknipte persoon om je hierin te begeleiden.

20 De

lucht

is van iedereen

Ruth Aerts wint de Gouden Meeuw 2011 — Ruth Aerts wint met haar novelle Lucht de Gouden Meeuw 2011, de prijs van Creatief Schrijven vzw voor het beste fictieboek uitgegeven in eigen beheer. Voor de laureate is schrijven een proces van dromen, mediteren en hyperventileren. Terwijl ze schrijft, komt ze in een roes. Het ene woord lokt spontaan het andere uit, haar woordenstroom is niet te stoppen. Ook niet wanneer ze honderduit vertelt over haar passies: lezen en schrijven. door An Leenders

In de periode dat Ruth Aerts besloot om deel te nemen aan de Gouden Meeuw, vond ze haar communieprentje terug. 'Als je droomt, droom dan groot!' stond er onder de foto van een meeuw die door de blauwe lucht klieft. "Dat kan geen toeval zijn. Ik geloof niet zozeer in voortekens maar wel in achteraftekens. En dit is er duidelijk één.

Ik ga vanaf nu, met de Gouden Meeuw op zak, heel groot dromen!"

Ik geloof in achteraftekens.

Ruth Aerts komt uit een creatief nest. Vader beeldhouwde en schilderde. Een zus maakte juwelen. Zij was de ijverige, serieuze studente. "Het creatief bezig zijn heb ik lang onderdrukt. Op mijn 36e waren er echter drie gebeurtenissen die mijn leven een nieuwe wending gaven." Ruth kreeg klierkoorts. De ozontherapie die ze volgde, gaf haar extra energie. Na een moeilijke periode kon ze eindelijk haar leven weer opnemen. Kort daarna overleed haar grootvader, die een cruciale rol had gespeeld in haar leven en het bij elkaar houden van de familie. "Tot op dat moment had ik me altijd alle leeftijden tegelijk gevoeld.

Plots was mijn jeugd voorbij en was er alleen nog maar volwassenheid."

Troost vond Ruth onder andere in het boek Als het leven een spel is, dan zijn dit de regels van Chérie Carter-Scott. "Eén van de lessen uit dat boek luidt: maak contact met jezelf, luister naar je innerlijke stem. Ik ben toen beginnen nadenken en kwam tot de conclusie dat lezen mij altijd al heel gelukkig had gemaakt. Misschien moest ik een stap verder gaan. In een opwelling googelde ik schrijfcursussen. Ik schreef me in voor de eerste drie cursussen die op het scherm verschenen: scenario, levensverhalen en verhalen voor kinderen en jongeren.

Ik heb er nog geen seconde spijt van gehad."

Koeien knuffelen De winnares van de Gouden Meeuw 2011 is dus een literaire laatbloeier.

"De afgelopen jaren volgde ik de driejarige opleiding literaire creatie aan de Stedelijke Academie in Borgerhout. De fantastische docente Yella Arnouts verdient de Nobel-

prijs voor Onderwijs, mocht die bestaan (lacht).

Zonder haar stond ik niet waar ik nu sta. Het is heel fijn om van de docente en de verschillende medestudenten feedback te krijgen. Iedereen heeft stokpaardjes en darlings, het is leuk dat iemand anders jouw darlings “kilt”. Met die feedback kun je aan de slag."

Het eerste jaar van de opleiding kreeg Ruth Aerts te horen dat haar personages niet sympathiek overkwamen en dat uit haar teksten een

Ik schreef me in voor de eerste drie schrijfcursussen die ik googelde. zekere frustratie sprak. "Ik heb dan een aantal initiatieven genomen om mijn creativiteit te stimuleren. Ik heb me bijvoorbeeld laten hypnotiseren.

Ik heb koeien geknuffeld en een cursus tarot gevolgd, en daar ontdekt dat je het uitspreekt als “taro” en dus niet “tarot” (lacht). Boeiende ervaringen die me hielpen om die frustratie uit mijn teksten te krijgen."

Het was tijdens de opleiding literaire creatie dat Ruth Aerts haar

21 novelle Lucht schreef. "De studenten van het eerste en tweede jaar hebben de eerste versie heel kritisch gelezen. Twee uur aan een stuk heb ik feedback gekregen. Ik noteerde die input, stelde af en toe vragen. Yella suggereerde bijvoorbeeld dat in het boekje nergens tot uiting kwam hoe Benny, het hoofdpersonage dat in de gevangenis zit, naar de vrouwen kijkt. Volgens haar moest hij een seksuele identiteit krijgen. Na die intensieve feedbacksessie was ik totaal leeg en wilde ik vooral heel hard huilen. Dat heb ik uiteraard niet gedaan. Ik heb thuis de novelle herwerkt en herwerkt en uiteindelijk ingediend als eindwerk voor de driejarige opleiding. De externe juryleden Hilde Keteleer en Maud Vanhauwaert waren lovend.

Ik haalde grootste onderscheiding."

Ruth Aerts heeft ook heel veel gehad aan het verplichte vak repertoirestudie. "Ik onderzocht hoe auteurs

Ik ben hoogsensitief.

Daardoor is mijn inlevingsvermogen heel sterk. als Haruki Murakami, Erwin Mortier en Mario Vargas Llosa gebruik maken van ruimte in hun romans. Leggen ze hun verhaal stil en geven ze dan statische beschrijvingen of verwerken ze die beschrijvingen in hun verhaal? Dankzij deze opleiding ben ik ook anders gaan lezen. Kritischer en met een meer open blik."

Lege tijd "Als kind was ik geweldig asociaal.

Het liefst van al zat ik met mijn neus in de boeken. Ik had ook niet veel vriendinnen. Toen ik een verjaardagsfeestje gaf, kreeg ik van iedereen een boek. Ik wilde dan het liefst dat mijn vriendinnen zo snel mogelijk terug naar huis vertrokken,

zodat ik kon beginnen lezen. Samen met mijn beste vriendin was ik gek op de boeken van Guus Kuijer van uitgeverij Querido. We beseften toen niet dat de naam van de auteur Guus Kuijer was. Wij waren er rotsvast van overtuigd dat hij Kuwerido heette (lacht) en dat Guus er wel ergens aan had meegewerkt.

Ik ben ook zwaar onder de indruk van Bart Moeyaert. Hij kan met één zin een heel verhaal vertellen. Ik heb mijn novelle in zijn brievenbus gestopt. Enkele weken later ontving ik antwoord: “Ik heb een tijdje in uw boek verbleven en dat was prettig.” Daar word ik stil van. Nog zo"n held is Arnon Grunberg. Tirza is het eerste boek dat ik ben beginnen herlezen nog voor het uit was.

De reden om het opnieuw te lezen, ontdekte ik later, was één witregel tussen twee alinea"s. Die vertelde zoveel zonder woorden. Prachtig."

Lucht In de gevangenis denkt Benny na over de gebeurtenissen van dertien jaar geleden. Via een schrijfcursus wil hij eindelijk zijn verhaal op papier zetten. Maar zal Benny feiten van fictie onderscheiden? De novelle Lucht kost 9,95 euro en is te koop op http:// www.unibook.com/nl/boeken/ literatuur-fictie.

De volgende Gouden Meeuw wordt uitgereikt op de Boekenbeurs 2012. Meer info op www.creatiefschrijven.be

Inspiratie haalt Ruth Aerts vooral uit het dagelijkse leven. "Toen mijn twee zonen zaten te kibbelen op de achterbank van de auto, zei één van hen plots: “De lucht is wel van iedereen hé!” Zo"n schone zin. Uiteraard heb ik die gebruikt in mijn novelle. Als we op vakantie zijn en ik zit "s avonds met mijn man op een terrasje, ben ik in gedachten aan het verwoorden wat ik overdag heb gezien. Ik voer trouwens heel veel gesprekken in mijn hoofd. Ik ben

Ik kan uren aan de keukentafel zitten en naar de lucht kijken. er ook achter gekomen dat ik een manische kant heb. Ik kan overdreven euforisch zijn. Soms denk ik zelf: Ruth, doe nu eens gewoon. Testen hebben uitgewezen dat ik hoogsensitief ben. Dat maakt dat bijvoorbeeld mijn inlevingsvermogen heel

sterk is. Maar ook dat ik me af en toe volledig moet kunnen terugtrekken om op te laden. Ik heb die lege tijd echt nodig. Ik kan uren aan de keukentafel zitten en naar de lucht kijken. De beelden en de inspiratie komen dan vanzelf. In mijn schrijfkamer biedt het dakvenster me een perfect uitzicht op de lucht. Onontbeerlijk voor mij om te schrijven."

22 Laureaten Gouden Meeuw 2011

BESTE VORMGEVING

meest humoristiche schrijfstijl

Origineelste concept

Marga van den Heuvel

KATIA COOLSAET

Dieuwke parlevliet

Zoeken naar Mariken

Het Nest

Mijn vader was een Siciliaan

Ik schrijf voornamelijk beeldverhalen met daarbij ondersteunende teksten.

Ik schrijf voornamelijk proza, korte verhalen, autobiografische stukjes en sinds kort dus ook een roman.

Ik schrijf voornamelijk poëzie

Ik koos voor uitgeven in eigen beheer omdat ik er al jaren mee bezig was en het wilde presenteren bij een tentoonstelling die ik gemaakt had over het boek. Ook wilde ik me niet laten beperken door een opgelegd stramien, een doelgroep of de wensen van een uitgever.

Ik koos voor uitgeven in eigen beheer omdat ik niet goed weet wat ik in de toekomst met mijn boek zal doen. Het Nest was mijn eindwerk voor een driejarige opleiding ‘Literaire Creatie’ aan de Academie voor Muziek en Woord in Haasrode.

Nu ik deze prijs gewonnen heb ga ik op zoek naar een uitgever. Ik was verrast door de wijze waarop de jury sprak over mijn boek.

Nu ik deze prijs gewonnen heb, ga ik natuurlijk verder aan de slag.

Door de feedback van de jury van de Gouden Meeuw kreeg krijg ik meer inzicht in het proces van een roman schrijven.

Mijn inspiratie haal ik uit de eindeloze reeks van beelden en verhalen die het dagelijks leven omhelzen.

Boeken, films, schilderijen, muziek, ontmoetingen, beelden onderweg.

Ik haal inspiratie uit het dagelijkse leven: grappige anekdotes, belevenissen en interviews uit tijdschriften.

Mijn favoriete auteurs zijn Dimitri Verhulst, Ramsey Nasr, Connie Palmen, Herman Brusselmans. Carll Cneut is één van mijn favoriete illustratoren.

Mijn favoriete auteurs zijn Dimitri Verhulst, voor zijn rauwe, levensechte stijl en Niccolo Ammaniti voor de personages.

Momenteel ben ik nog niet bezig met een concreet nieuw boek.

Mijn volgend boek gaat zeker terug over een ‘worsteling met het leven’. Over keuzes maken en de dingen waarvoor je niet koos, loslaten.

Ik heb schrijven nodig omdat schrijven en illustreren een manier is om me de realiteit eigen te maken. Door te schrijven creëer je een afstand tussen jezelf en het alledaagse.

Ik heb schrijven nodig want het helpt mij mezelf beter te begrijpen.

Ik ben ervan overtuigd dat je pas goed kan schrijven als het uit je buik en je hart komt.

Ik koos voor uitgeven in eigen beheer omdat ik in eerste instantie maar een boek nodig had als cadeau voor mijn oudste zoon die achttien werd.

Nu ik deze prijs gewonnen heb, ga ik een uitgever voor het boek zoeken.

Ik haal inspiratie uit de geuren en kleuren van Antwerpen, Zeeland en Italië.

Mijn favoriete auteur is de schrijver van Genesis.

Mijn volgende boek gaat over Perdonia Dael en wordt als gedichtenbundel door uitgeverij C. de VriesBrouwers in maart gepubliceerd.

Ik heb schrijven nodig omdat er anders alleen schilderen met verf overblijft.

23

Poëzie in het

INFORM

ATIE

Jeugd & Poëzie

MAS

durven dichten — Het gaat niet goed met de poëzie in Vlaanderen, zo schrijft de Vlaamse Auteursvereniging (VAV) in haar recente persbericht De poëzie is dood. Leve de poëzie! In datzelfde persbericht staat ook dat leerlingen geen aansluiting meer vinden met poëzie. De vzw Jeugd & door Annelien De Geest Poëzie beweert het tegendeel.

Jeugd & Poëzie is een kunst- en cultuureducatieve vereniging die poëzie wil promoten bij kinderen en jongeren tussen zes en dertig jaar. De vzw ontstond uit het quasiromantische verhaal van de door Vlaanderen fietsende dichter Ben Reynders (1945-2001), die op deze manier zijn liefde voor poëzie wilde verspreiden bij de Vlaamse jeugd.

Ondertussen is Jeugd & Poëzie al lang geen eenmanswerk meer, maar een vzw met drie vaste medewerkers en een enthousiaste achterban freelancers. De missie is eenvoudig, maar ambitieus: kinderen en jongeren in contact brengen met poëzie en hen ook aansporen om zelf creatief met taal om te gaan.

Taal los van school Volgens Flore Keersmaekers (25), zelf poëziefanaat en vast medewerker bij Jeugd & Poëzie, hebben jongeren vaak het idee dat poëzie moeilijk en ontoegankelijk is. Het

hoofddoel van Jeugd & Poëzie is om dat vooroordeel de wereld uit te helpen. “Door kinderen en jongeren spelenderwijs met gedichten in contact te brengen willen we hun laten inzien dat poëzie niet noodzakelijk moeilijk is, maar dat gedichten ook leuk en toegankelijk kunnen zijn.”

Om dat doel te bereiken organiseert Jeugd & Poëzie verschillende poëzieworkshops en -vormingen. De workshops zijn bedoeld voor de jongeren zelf, de vormingen voor hun leerkrachten. “Op dit moment is onze hoofdactiviteit het organiseren van schoolworkshops.

De vraag is dan ook ontzettend groot. We kunnen ze nauwelijks bijhouden.” De schoolworkshops werken vooral verkennend en willen een brede doelgroep kinderen en jongeren, zowel in de lagere school als in de middelbare school (ASO, TSO, BSO en BuSo)

laten proeven van poëzie. “Om taal vanaf het begin los te koppelen van het schoolse, proberen we altijd via een omweg bij poëzie terecht te komen. We vertrekken bijvoorbeeld van een mooie foto, een beeld of een muziekfragment en met de woorden en gevoelens die daaruit voortkomen, werken we verder. Daarna doen we een aantal gemakkelijke opwarmertjes, zoals het invullen van ontbrekende woorden in een gedicht. We starten ook altijd met poëzie van leeftijdsgenoten, die dicht bij de leefwereld van de leerlingen aanleunt.”

n De zee is bevrore bedden en kk de en kk ijsblo rzijde de met een witte on niet meer zijn die n lve laken van go de lucht is ijl.

Kim Van Haver

Voor Flore zijn de workshops geslaagd als ze voelt dat de leerlingen loskomen: “Wanneer ze de klik maken dat je taal kunt loskoppelen van de werkelijkheid, komen alle

24 gekke ideeën boven en beginnen leerlingen met taal te spelen. Aan jongeren die echt geprikkeld zijn door poëzie, bieden we ook een

Deze workshop – gericht op een oudere leeftijdsgroep (16+) – loopt over een periode van enkele maanden waarin de deelnemers verschillende keren samenkomen om aan kleinere projecten te werken. Het patroon daarvan is telWRITER'S BLOCK kens hetzelfde. Maud Vanhauwaert: “Het is Het is broeden op woorden, moeilijk om zomaar voor deze winter, vanzelf worden ze niet geboren een blad papier te gaan het is wachten met zachte handen zitten en te wachten tot op de lente, wanneer zij de poëzie komt. Daaruitvliegen om vertrekken we in de in gedichten. workshop vooral vanuit observaties. We kijken, Maren Moreau, °1992 luisteren en noteren onze observaties in losse flarden. Die flarden vormen aantal vrijetijdsworkshops aan. In het basismateriaal. In een volgende de nabije toekomst zijn we van plan fase zoeken we spannende comom dat aanbod nog verder uit te binaties tussen die flarden. Op dat breiden.” moment zijn we aan het puzzelen en wordt dichten een spel.”

Zowel in de school- als in de vrijetijdsworkshops wordt poëzie vaak Concreet leidde dat in het verleden gelinkt aan andere kunstvormen, tot opdrachten zoals de volgende: zoals beeldende kunsten, muziek Maud Vanhauwaert en haar dichen theater. Het voornaamste verters trokken naar de kringloopwinschil tussen het vrijetijds- en het kel en kochten daar spullen die ze schoolaanbod zit in het niveau lelijk vonden – wat onmiddellijk de waarop gewerkt wordt: in de vrijeexistentiële vraag opriep wat letijdsworkshops wordt meer naar lijkheid is. Die spullen stelden ze een eindproduct gestreefd en komt vervolgens tentoon op de Meir in ook het canon sterker aan bod.

Antwerpen. Ze polsten naar reacZe duren doorgaans langer, soms ties van omstanders en hun visie meerdere opeenvolgende dagen, op lelijkheid. De notities, foto’s en waardoor ambitieuzere projecten filmpjes die ze zo verzamelden, aan bod kunnen komen. vormden het startpunt voor de gedichten. De opdrachten mondden Poëzie vanuit observatie uit in een reeks kortfilmpjes en in twee performances, een op de MuPoëzie leren schrijven in een workseumnacht in het Plantin Moretus shop: de allerindividueelste expresMuseum en een op de MAS-feessie van emotie gemeenschappelijk ten in Antwerpen. De dichters prebeleven klinkt tegenstrijdig en toch senteerden telkens een livegedicht, is het mogelijk. Poëzie hoef je niet waarbij ze on the spot op elkaars per se alleen op je zolderkamer te verzen reageerden zodat er een beleven. De workshop het Verband, spontane, poëtische dialoog ontgeleid door Maud Vanhauwaert stond. Maud benadrukt dat het (zelf dichteres en podiumperforeindresultaat niet het belangrijkmer) is geen klassieke workshop, ste is: “Het is improvisatie. Soms maar wil eerder een band creëren klinkt het en heeft het de spantussen een groep jonge dichters. ning van een gedicht, maar soms

loopt het mis. Dat maakt het spannend. Mijn doel met ‘het Verband’ is om het dichten los te trekken van het papier. Poëzie is meer dan louter een stilleven.”

Maud is ook van plan om met de ex-deelnemers van de workshop te blijven werken en hen als een soort ‘spionnen van de poëzie’ naar evenementen te sturen waar ze – net als op de opening van het MAS – een livegedicht presenteren, gefabriceerd uit de flarden tekst die ze de avond zelf opvangen. Tot nu toe vond deze workshop slechts een keer plaats, maar het project wordt binnenkort herhaald. Gevraagd naar de eigenschappen waarover toekomstige deelnemers zeker moeten beschikken, antwoordt Maud zonder aarzeling “gretigheid”, gretigheid om te proberen en te durven.

Gedicht gaat grafisch Voor poëziefanaten (16+) die liever geen podium beklimmen, organiseert Jeugd & Poëzie tijdens de krokusvakantie ook een work-

VROUW Wankel evenwicht kind aan haar en e hand aan de andere boodschappen in mand klinkend getik van smalle voetzoo l met hak mond strak huid zacht koud vannacht en zij wacht.

Isak Van Haegen borgh, °1994

25 shop Graphic poems met Lies van Gasse, zelf toonzetter in het genre.

In deze workshop staat de kruisbestuiving tussen de verschillende kunstvormen centraal en wordt poëzie niet alleen geschreven, maar ook getekend en geschilderd. Voor de jongere deelnemers (10-12 jaar) zijn er twee workshops gepland: een rond het thema theatrale verbeelding op 7, 14 of 21 december in het Poëziecentrum in Gent en een rond het thema ontdekkingsreiziger op 27 of 30 december in het MAS in Antwerpen. Voor inschrijvingen of meer informatie stuur je een mail naar flore@jeugdenpoezie.be.

Flore Keersmaekers: “Ons hoofddoel is om jongeren warm te maken voor poëzie en hen uit te dagen om te experimenteren met hun eigen taal. Het is niet onze bedoeling om van iedereen een gerenommeerd dichter te maken, maar poëzie kan ook gewoon een meerwaarde bieden voor jezelf. Het geeft voldoening.” Toch houdt Jeugd & Poëzie een oog open voor talent. Ze begeleiden getalenteerde jonge dichters en geven hun een duwtje in de rug door hen in contact te brengen met de juiste mensen en hun werk aan te brengen bij literaire tijdschriften.

Jeugd & Poëzie organiseert jaarlijks ook een poëzieweekend waarin deze jonge dichters hun talent verder kunnen bijschaven.

Wedstrijd inspireert jongeren Een andere manier waarop poëtisch talent zichzelf bij Jeugd & Poëzie kan bewijzen, is de Soetendaellepoëziewedstrijd die jaarlijks meer dan duizend kinderen en jon-

geren inspireert tot spelen met taal.

Dit jaar verdween de wedstrijd even van het toneel, maar vanaf volgend jaar is ze terug in vernieuwde vorm.

De resultaten mogen er alvast wezen. Ook de jongere deelnemers schrijven verbazend volwassen poëzie, waarbij ze niet alleen vertrekken vanuit hun eigen gevoelens, maar ook vanuit de wereld om hen heen.

Yelena Schmitz doet al sinds haar negende mee aan de Soetendaellewedstrijd en mocht zichzelf tot nu toe ieder jaar bij de laureaten rekenen. De afgelopen drie jaar zetelde ze ook in de jeugdjury. Met het bovenstaande gedicht won ze vorig jaar de derde prijs van de volwas-

En hij kuste haar als een man die jarenlang als soldaat verdwenen was in een weide vol klaprozen.

Yelena Schmitz, °1996

sen jury en van de jeugdjury. De inspiratie haalde ze naar eigen zeggen uit de kinderfilm Nanny McPhee 2 die eindigt met een beeld van een weide vol klaprozen. Vervolgens stelde ze zich voor hoe de vaderfiguur uit de film daar zijn vrouw opnieuw ontmoette na de oorlog.

Yelena: “Ik weet al heel lang dat ik graag gedichten schrijf. Meedoen aan de Soetendaellewedstrijd heeft me verder gestimuleerd omdat het me duidelijk maakte dat ik er ook best wel goed in was.” Later wil ze 'iets met taal' doen, al is ze er nog

niet helemaal uit of ze nu schrijver of dichter wil worden.

Taalspel toegankelijker maken De vernieuwing van de Soetendaellewedstrijd is niet het enige waarop Jeugd & Poëzie momenteel broedt.

“Er is veel vraag naar jeugdwerking rond poëzie. Jeugd & Poëzie is zelf te klein om die volledig te beantwoorden.” Flore zou de organisatie de komende jaren graag zien groeien. Van een gebrek aan interesse en ideeën is alleszins geen sprake.

Helaas vraagt het uitwerken van ideeën geld en mankracht en daar wringt het schoentje. Het zijn geen gouden tijden voor de culturele sector. Maar waar een wil is, is een weg en Flore en haar collega’s zijn vastbesloten om die te vinden. “Ik geloof dat Jeugd & Poëzie de potentie heeft om heel groot te worden.

We behandelen ook het probleem dat de Vlaamse Auteursvereniging identificeerde: poëzie staat te ver van de leefwereld van de meeste jongeren. Jeugd & Poëzie kan vooral hier een belangrijke rol spelen: wij willen aantonen dat poëzie ook toegankelijk kan zijn en dat in principe iedereen met taal kan spelen.”

Meer informatie over Jeugd & Poëzie en het aanbod van vormingen en workshops vind je op de gloednieuwe website www.jeugdenpoezie.be.

Je kunt ook altijd terecht bij Flore via flore@jeugdenpoezie.be.

26 Op zoek naar een

Uitgever — Zeven dikke enveloppen voor me op tafel. De adressen zorgvuldig neergeschreven, het woord ‘manuscript’ in ietwat chaotische doch trotse hoofdletters in het midden van de envelop. Simpel, maar zo hoort het ook. Een laatste keer diep ademhalen en dan naar de man achter de balie. “Vijf naar Nederland, twee naar België.” En weg zijn ze. Mijn verhaal slaat zijn vleugels uit, op weg naar de volgende stap: uitgegeven worden. door Joke Daems

Opsturen die handel 29 november 2009, middernacht.

Mijn vingers glijden steeds langzamer over het toetsenbord, ik houd mijn adem in, mijn hart klopt alsof het een gat in mijn borstkas wil beuken. En dan volgt het punt. Het staat er: mijn allereerste verhaal. NaNoWriMo 2009 zit er bijna op en ik heb eindelijk iets afgewerkt. Of toch bijna. Pas na de eerste overwinningsroes besef ik dat ik nog heel wat werk voor de boeg heb.

Zodra ik het verhaal heb bijgeschaafd, stuur ik de eerste versie naar een aantal vrienden. Op basis van hun verbazingwekkend eerlijke feedback herschrijf ik het verhaal.

Niet altijd een gemakkelijke opgave.

Een scène waar ik dagen aan gewerkt heb, moet plots volledig verdwijnen. Kill your darlings, heet dat.

Een noodzakelijk kwaad als ik ooit

iets publiceerbaars wil schrijven. Ik schakel meer vrienden in en voor de allereerste keer mogen mijn ouders en zelfs grootouders lezen wat ik geschreven heb. Drie generaties geven me gelijkaardige feedback: opsturen die handel.

Ik herschrijf nog een aantal scènes, laat het verhaal een zoveelste keer nalezen en besluit uiteindelijk dat ik het niet kan blijven uitstellen: dit verhaal zal door een uitgeverij gelezen worden. Maar door dewelke?

En hoe?

Tekst zoekt thuis Ik ken absoluut niets van uitgeverijen maar gelukkig staat er op hun websites nuttige informatie over de genres die ze uitgeven en over hun verschillende fondsen. Ik bekijk wat voor boeken ze reeds publiceerden en houd tien uitgeverijen over waar

mijn verhaal zich thuis zou kunnen voelen. Een aantal uitgeverijen geniet mijn voorkeur, maar als beginnend auteur mag je volgens mij niet te kieskeurig zijn. Ik besluit ze allemaal te contacteren. Ik weet dat er gezegd wordt “stuur naar één uitgeverij per keer”, maar persoonlijk zie ik daar het nut niet van in.

Het duurt drie tot negen maanden voor je reactie krijgt, doe dat maal tien en je bent vijf jaar verder voor je van iedere uitgeverij een reactie hebt. Als het dan allemaal afwijzingen zijn, heb je helemaal het gevoel dat je een deel van je leven verspild hebt. Nee, dan liever alle feedback in een keer.

Samengeperst verhaal Als je denkt dat een verhaal afwerken moeilijk is, wacht dan tot je een synopsis en een begeleidende brief probeert op te stellen. Volgens het forum van schrijvenonline.org lezen veel uitgeverijen niet verder dan de brief, dus moet ik ervoor zorgen dat mijn brief zich van de rest onderscheidt. Tegelijkertijd hoort hij niet veel meer dan standaardinfo te bevatten: een paragraaf over je

27 verhaal, een paragraaf over jezelf en een paragraaf over waarom je verhaal door deze uitgeverij uitgegeven moet worden. Ik probeer subtiel aan namedropping te doen door te vermelden dat ik les heb gekregen van Kristien Hemmerechts en zorg ervoor dat ik weet bij welk fonds van de uitgeverij mijn verhaal het beste past. Bij sommige uitgeverijen benadruk ik het psychologische aspect, bij andere de actie. Het moeilijkste is de synopsis: een verhaal van 65.000 woorden samenpersen op 2 A4’tjes zonder het aan kracht te laten inboeten.

Eind juli 2010 ben ik klaar om mijn manuscript te versturen. Ik controleer een laatste keer de eisen van de verschillende uitgeverijen, druk alles af en trek naar het postkantoor. Drie uitgeverijen aanvaarden ook manuscripten via e-mail. Mijn vingers hebben nog nooit zo lang geaarzeld voor ze de verzendtoets indrukten.

Geduld op de proef Enkele dagen na verzending volgen de ontvangstbevestigingen van een aantal uitgeverijen. Ze herhalen dat het een aantal maanden duurt voor ik effectief reactie krijg. Ik ben dan

Als je denkt dat een verhaal afwerken moeilijk is, wacht dan tot je een synopsis en een begeleidende brief probeert op te stellen. ook verbaasd wanneer de eerste uitgeverij al na een week reageert.

Woorden als “goed geschreven”, “eigentijds”, “gevarieerd” en vooral “publiceerbaar” vangen mijn blik.

Dan komt de domper: ik moet 400 exemplaren zelf afnemen en verkopen. Kristien Hemmerechts raadt me deze uitgeverij ten zeerste af als ik serieus genomen wil worden als schrijfster. “Een goede uitgeverij biedt degelijke redactionele begeleiding en zet ervaren verkopers in om je boeken te verkopen zodat jij niet zelf voor de publicatiekosten moet opdraaien,” schrijft ze.

Wachten op de volgende uitgeverijen dan maar.

De maanden die volgen, bestaan uit ongeduldig afwachten, compulsief mails checken en stressvolle telefoongesprekken met mijn moeder telkens wanneer ze een brief van een uitgeverij uit de bus haalt. Sommige uitgeverijen zijn bemoedigend, andere afstandelijk. Stuk voor stuk wijzen ze mijn manuscript af: “geen commerciële mogelijkheden”, “te weinig literaire kwaliteit”, “niet in aanmerking voor publicatie” … Bij iedere brief krijg ik weer hoop, bij iedere brief wordt die hoop de grond in geboord. Er zijn gelukkig ook een aantal lichtpuntjes als “respect voor uw creativiteit”, “een degelijk onderbouwd verhaal met een sterke karaktertekening” en “het talent is er”. Sommige uitgeverijen geven me adressen voor manuscriptbegeleiding of een kortingscode om het boek in eigen beheer te publiceren.

Groeien door afwijzing Eind januari wacht ik enkel nog op reactie van de uitgeverij die ik als laatste gecontacteerd heb: uitgeverij ’t Verschil. Ik twijfelde voor ik hen contacteerde omdat ik niet meteen gedefinieerd wil worden als holebischrijfster, maar aan de andere kant past mijn boek qua verhaal en personages wel perfect

bij deze uitgeverij. De verlossende reactie van Johanna Pas volgt eind februari. In tegenstelling tot de verwachte koele afwijzing krijg ik een positieve mail met zinnen als “ik vind dat je erg goed schrijft”, “ik vind dat er potentieel in zit” en “je hebt alles in huis: een goede stijl, goed vakmanschap, zelfkritiek, en veel fantasie”. Verder bevat de mail inhoudelijke en vormelijke opmerkingen over mijn verhaal die me helpen bij de herschrijving. Opnieuw een afwijzing, maar dit keer een onderbouwde afwijzing die me

Opnieuw een afwijzing, maar dit keer een onderbouwde afwijzing die me helpt groeien en die nieuwe deuren opent helpt groeien en die nieuwe deuren opent: Johanna biedt aan om een aantal pagina’s redactioneel onder handen te nemen.

Zelfovertreffing Ondertussen heb ik redactionele feedback ontvangen op 20 pagina’s van mijn manuscript. Daardoor kan ik afstandelijker naar mijn eigen werk kijken en de imperfecties ontdekken. Op dit moment mis ik echter de zin om het verhaal te herschrijven en heb ik inspiratie voor een nieuw verhaal. De voorbije jaren hebben me enorm geholpen in het ontwikkelen van mijn schrijfstijl.

Ik ben dankbaar voor de kansen die ik al gekregen heb en in het bijzonder voor de feedback van Johanna Pas die me zin gegeven heeft om mezelf te overtreffen. Een ding is zeker: mijn avonturen in uitgeversland zijn nog lang niet voorbij …

28

Doos vol probeersels, gsm vol zinnen Seckou Ouologuem, slamdichter

— "Schrijven is kritisch denken," zegt Seckou Ouologuem. De bekroning met de Kif Kif Award voor beste slam in 2009 heeft het vuur in de geëngageerde artiest nog meer aangewakkerd. door Sofie Rycken

Een poetry slam is een doorleefde woordperformance tussen rap en poëzie in. "Slam gaat om het overbrengen van een persoonlijke boodschap, een gevoel, een state of mind," zegt Seckou Ouologuem. ‘Ik kan er bepaalde thema’s mee aanreiken. Dat geeft me veel voldoening. Het is minder speels dan rap. Je moet elk woord echt beleven. Dat maakt het ook anders dan poëzie. In poëzie heb je al eens een regel die mensen niet, of niet meteen, begrijpen. Bij slam moet alles kristalhelder zijn.

Je moet je publiek mee hebben."

Wat weegt zwaarder door: je boodschap of de entertainmentwaarde van je optreden?

Het is echt mijn bedoeling om zaken aan te kaarten. De boodschap primeert. Natuurlijk is de manier waarop je die brengt ook belangrijk. Als je niemand bereikt, heb je niets aan je mooie woorden. Het is zoeken naar een evenwicht. Ik krijg vaak te horen dat ik te hard doorraas. Ik wil te veel informatie meegeven. Ik ben me daarvan bewust.

Toch kom ik telkens opnieuw bij hetzelfde uit. Het is gewoon wat ik het liefste doe en het sterkste vind.

Deadline verplicht

den leegzuigt. Anonieme fabrieksarbeiders en mijnwerkers worden er uitgebuit voor onze smartphones en goedkope sportschoenen. Dat is geen geheim, we weten allemaal hoe oneerlijk het systeem in elkaar zit. Maar hoeveel mensen zijn er die meer doen dan eens met hun hoofd schudden? Ik weiger om apathisch toe te kijken, dus kruip ik in mijn pen.

Hoe verzamel je je materiaal?

Ik bewaar veel zinnen en losse gedachten in mijn gsm. Op dit moment zitten er zestig tot zeventig notities in. Maar als ik echt ga schrijven, werk ik op papier. Schrijven is

Wat inspireert jou?

Schrijven is kritisch denken. Een schrijver analyseert het verleden aan de hand van zijn ervaringen en herinneringen, en vergelijkt het met het heden. Zo komt hij tot nieuwe inzichten. Ik heb een Belgische moeder en een Malinese vader. Dat is al genoeg om me aan het denken te zetten. Door mijn persoonlijke band met Afrika sta ik sneller stil bij hoe het rijke Westen het arme Zui-

Als schrijver moet je jezelf blijven uitdagen. een kwestie van zoeken en blijven zoeken. Mijn teksten zijn nooit echt af. Ze evolueren constant. Ik gooi weinig weg, je weet nooit of een bepaalde zin je maanden later toch plots inspireert. Als ik moet kiezen tussen een doos vol probeersels en

één volledig afgewerkte tekst, dan ga ik voor het eerste. De inhoud van de doos kan de basis worden voor een hele stapel afgewerkte teksten.

Wat heb je nodig om te kunnen schrijven?

Genoeg ruimte om in te bewegen.

En dat hangt samen met tijd. Tijd om te schrijven moet je niet incalculeren. Tijd moet je creëren. Als ik ervoor zorg dat ik een week lang niet moet werken, dan komen de woorden vanzelf. Waarmee ik niet wil zeggen dat een deadline niet van pas komt. Een deadline verplicht je om teksten af te werken.

Slammer is profeet Werk je het liefst alleen?

Ik heb vroeger in groepjes gezeten, zoals Inserted. Ik vind het nog altijd boeiend om met een ploeg samen te werken. Maar het voelt veiliger om alleen op te treden. Je hebt de volledige controle, de performance staat en valt met jou. Dat is niet eenvoudig. Een korte set lukt nog wel, maar hoeveel mensen blijven hun publiek een uur lang boeien? Ik heb het dan niet over comedians. Die houden hun toon luchtig en spelen in op wat het publiek wil. Ik heb het ook niet over mensen die gewoon gal spuwen. Maar over mensen die puur, droog, zonder franjes zeggen wat ze te zeggen hebben.

Een heel goede slammer is een profeet: hij laat mensen weten wat er aan de hand is en motiveert hen om er ook iets aan te doen. Het is een zeldzaam talent dat dat voor elkaar krijgt. Ik heb het alleen nog maar gezien bij mensen als Malcolm X en vrijheidsvechters-slammers als Daniel Beaty en Black Ice. Ben je nerveus als je moet optreden?

Ik ben altijd zenuwachtig. Nog meer voor een workshop dan voor een

performance. Tijdens een workshop zijn de verwachtingen hoger.

Mensen willen iets van je. Je bent hen dat verschuldigd. Je wil hen iets tonen dat voor jou heel belangrijk

Ik ben zenuwachtiger voor een workshop dan voor een performance. is, dus moet het van de eerste keer goed zijn. Je doet je best om tot hen door te dringen, want je MOET hen iets geven. Bij een performance WIL je mensen iets geven. Je doet een poging om hen te boeien. Lukt dat, dan is je opzet geslaagd. Lukt het niet? Jammer, maar echt slecht voel ik me daar niet over. Het perfecte optreden zal ik nooit geven.

Kun je mensen veel meegeven op zo’n workshop?

Om echt resultaat te zien, zou je maandenlang met dezelfde groep moeten werken. Nu is de uitdaging om de deelnemers aan te zetten tot kritisch denken. Ik wil hen laten zien hoe je speelt met taal. Ik wil een zaadje planten en hopen dat het op termijn iets oplevert.

In 2009 won je een Kif Kif Award.

Wat betekende dat voor jou?

De Kif Kif Awards geven multicultureel talent een zetje en bieden jonge artiesten een platform. Zo’n wedstrijd blijft subjectief, maar het is wel leuk om ze te winnen. Voor mij was het alleszins een duwtje in de rug.

Woordenboek Er sluipt regelmatig Engels in je zinnen. In welke taal voel je je het best?

Ik voel de meeste affiniteit met het Nederlands, maar ik heb lang in het Engels gerapt. Daardoor rollen sommige uitdrukkingen gemakkelijker van mijn tong in het Engels. Als

puber was ik totaal niet geïnteresseerd in Nederlands. Dat is pas later gekomen. Mijn basis is dus niet zo goed als ze had kunnen zijn, en dat vind ik best jammer. Anderzijds heeft het ook voordelen om niet het hele woordenboek uit het hoofd te kennen. Het mag nooit zover komen dat ik woorden begin te gebruiken die de meeste mensen niet kennen.

Kan je je nog verbeteren?

Tuurlijk. In alle aspecten: performance, tekst, woordenschat... Als schrijver moet je jezelf blijven uitdagen. In het begin ben je onzeker.

Maar als je te veel twijfelt en te zorg-

Gebruik geen woorden die de meeste mensen niet kennen. vuldig wil werken, word je traag. Wil je schrijven? Schrijf dan. Hoe meer je schrijft, hoe beter je wordt. En hoe grondiger je jezelf leert kennen.

Zelfkennis en zelfvertrouwen zijn cruciaal. Hoe kan je anders bepalen wat belangrijk genoeg is om op te schrijven en verder mee te gaan?

Ambitie fel, feller snel sneller snelst geld-geil, gij die meetelt bij het slijk van de aarde ik las over angst trotserende ridders op witte paarden maar zie enkel schapen schaap geschapen, schapend blatend naar meer vragen voor veel zien het heel groot, maar de details tellen het meest

Zelf zin gekregen om te slammen?

Neem deel aan het Belgisch Kampioenschap poetry slam.

Kijk op www.creatiefschrijven.be

30 Das

Literair

tijdschrift

Magazin — Dat er wat beweegt in het Nederlandse tijdschriftenlandschap, mag duidelijk zijn. In de vorige VERZ!N besteedden we aandacht aan het nulnummer van Terras, het tijdschrift dat de geest van het vroegere Raster wil verderzetten. En in september verscheen het eerste nummer van Das Magazin, ‘een literair tijdschrift voor prille zielen’. Twee nieuwkomers in het getergde Nederlandse cultuurlandschap, maar daar houdt de vergelijking tussen Terras en Das Magazin al meteen op. door Michiel Leen

Zo ingetogen en bedachtzaam als Terras van start ging, zo cocky en zelfverzekerd treedt Das Magazin voor het voetlicht. Subsidie? Overheidssteun? Het zou wat! Op de facebookpagina klinkt het alvast zo: 'Het kabinet en de crisis kunnen ons wat, wij verkopen ons tijdschrift zelf wel.' Om het tijdschrift mogelijk te maken, doen de initiatiefnemers beroep op crowdfunding. Via de site voordekunst.nl deden ze een oproep om 5.000 euro bij elkaar te krijgen. Een exemplaar van het nulnummer kost je 10 euro: daarvoor krijg je het 36 pagina’s tellende magazine toegestuurd, vergezeld van 'liefde, vlammend in ons hart'. Voor 20 euro wordt je naam vermeld in het blad. Wie het tijdschrift met 70 euro steunt, krijgt een abonnement én mag zich founding father noemen. Voor het nulnummer konden de initiatiefnemers rekenen op de steun van 118 mensen, waaronder NRC-columnist Ernst-Jan Pfauth en Reve-biograaf Nop Maas.

Een manifest heeft het tijdschrift niet. Het enige wat van ver op een beginselverklaring lijkt, is een verzameling slogans op de eerste pagina.

Das Magazin omhelst een goed schrijver met twee armen

Das Magazin heeft altijd een goed voorkomen

Das Magazin herkent een auteur niet aan zijn kroontjespen

Das Magazin bedruipt zichzelf

Das Magazin laat de verbeelding vieren

Jonge twintigers maken de dienst uit bij het blad. Op de Nederlandse Radio 1 klinkt het bij de initiatiefnemers dat de oudste medewerker geboren is in 1979 en dat ze dat zo willen houden. Don’t trust anyone over 30, zo lijkt het wel. Loodzware sérieux moet je in Das Magazin niet verwachten. Kan het ook anders, als Pepijn ‘Faberyayo’ Lanen (bekend als P. Fabergé van De Jeugd van Tegenwoordig) een van je vaste redacteuren is? De hoofdtoon is er een van bravado: geen overbodige luxe wanneer je, overgeleverd aan de financiële goodwill van het publiek, je tijdschrift aftrapt met een nulnummer dat mislukking als thema heeft.

Hoewel de redactie vier themanummers per jaar in het vooruitzicht stelt, kent het blad twee vaste rubrieken. Een ervan is ‘Zacht literair wereldnieuws’, met belevenissen uit de coulissen van de wereldliteratuur, waarin zowaar de Belg François Weyergans wordt opgevoerd.

De Waalse schrijver is immers mogen toetreden tot de Académie française. Spijtig genoeg verneem je als lezer niets over het hoe en waarom van Weyergans’ toetreding. Immers, waar men zich elders zou storten in een polemiek over de wenselijkheid van Weyergans’ consecratie, maakt Das Magazin zich ervan af met een uitweiding over het feit dat de Belg er niet in slaagde op tijd ter Académie te verschijnen. En voor je ’t zou vergeten, smijt auteur Pol Van de Wiel erachteraan dat Weyergans er in 2005 in slaagde Houellebecq te verslaan in de strijd om de Prix Goncourt.

Maar wat je volgens Das Magazin dus vooral moet onthouden, is dat deze Belg niet op tijd kan komen.

Het flankerende stuk, over de voorstelling van een roman over 9/11 in New York, drijft gelukkig wat minder op ironie.

31 Met voorsprong de merkwaardigste rubriek in het nulnummer is de briefwisseling tussen Daan Heerma van Voss en Jan Jaap van der Wal, waarin succes en mislukking de onderliggende thema’s zijn. Heerma van Voss geeft op eloquente wijze uiting aan wat elders een quarterlifecrisis is gaan heten en belijdt zijn geloof in de ‘goeroes van de mislukking’.

Ik ben vijfentwintig geworden. Een leeftijd waarop het leven uit meer begint te bestaan dan uit een leuk vriendinnetje, het uitblijven van constipatie en iedere avond een lapje suddervlees. Dat meer noemen wij, bij gebrek aan beter, succes. De vraag naar wat succes echter pre-

cies is, zo abstract geformuleerd, lijkt me onmogelijk te beantwoorden. En in een strikt individuele zienswijze (‘gewoon, gelukkig zijn’) is niemand geïnteresseerd.

Van der Wal toont zich, zoals dat wel vaker voorkomt in briefwisselingen, de rijpere, meer wereldwijze van de twee. Die zucht naar succes, die onzekerheid, is dat niet vooral gespeeld voor de galerij?

Het cement voor jouw sokkel zit pas net in de molen. Natuurlijk, ook ik vind je hilarisch en je verschijning is op een goede manier weemoedig en ja, je citeert Truman Capote

en je hebt de naam van je ex op een hamburger gekregen, dat is allemaal waar, maar je laat je uit het veld slaan door mensen die hun leven zien als een kunstwerk, door vrienden die misschien eikels blijken te zijn en door Aristoteles. Je zou een perfect filmpersonage zijn, maar waar is de film?

Hoe serieus dit allemaal te nemen valt, is nog maar de vraag. Maar het smaakt alleszins naar meer.

Het verhaal De Oplichter, door Gert Boel, over een jonge zwendelaar die vergeefs probeert te ontsnappen aan de mislukking van zijn plannen, sluit aan bij die thematiek.

Echt spijkers met koppen slaat Massih Hutak met De fragiele ziel, een ijselijke inkijk in de ziel van een man die van kinderpornografie zijn bijverdienste heeft gemaakt. Hutak kruipt met zo veel verve in het hoofd van de kindermisbruiker dat je als lezer kou krijgt bij de gedachte dat iemand erin slaagt om uit die perverse gedachtegang – compleet met expliciete beschrijvingen – literatuur te puren.

Zonder twijfel toont Hutak zich de meest beslagen schrijver, en levert hij de meest volwassen bijdrage aan het tijdschrift.

Als speciale bijlage wordt de lezer vergast op het verhaal Maansproeten, van Daphne Huisden. De Forrest-Gumpachtige alleenspraak van de psychiatriepatiënt Armand weet echter niet te beklijven. Eerder een afleggertje dan een volwaardige bijlage.

Het hele tijdschrift ademt de sfeer van een groteske farce en ‘litera-

tuurtje spelen’. Vooral de poëzie van ‘Faberyayo’ Lanen lijkt daaraan te lijden. Het is ook maar de vraag hoelang de crowd het project wil blijven funden, of hoelang het duurt eer de bierkaai in zicht komt. Maar het ziet er allemaal heel hip uit, het goede voorkomen waarvan sprake in de beginselverklaring zit dus al snor, en het vele getwitter, gefacebook en de Schültenbrau-avondjes die de release van het magazine omkaderden, lijken erop te wijzen dat de makers hopen op de totstandkoming van wat in 2.0-jargon een community van lezers heet. www.dasmag.nl.

WIN EEN ABONNEMENT OP DAS MAGAZIN Er is één literair tijdschrift dat met recht ´De mislukking´ mag heten. Het is er namelijk nooit van gekomen. De initiator heeft er ooit over gezegd: "Het zou een vrij tijdschrift zijn, zonder kapellekensgeest, dat geen syntese zou willen zijn, maar een plaats waar ieder zich vrij uitspreekt en waar duidelijk wordt gezegd: dit deugt en dat deugt niet." Wat is de naam van het Vlaamse literaire tijdschrift dat er nooit van is gekomen?

Stuur voor 20 februari je antwoord voor naar redactie@creatiefschrijven.be

32 TAALSPEL

Kruiswoordraadsel

Horizontaal

Winnen Stuur de oplossing voor 20 februari naar redactie@creatiefschrijven.be en maak kans op een exemplaar van De reis naar Inframundo van Peter Holvoet-Hanssen.

1.

thema van Gedichtendag 2012

* diertje dat A.M.G. Schmidt de

naam Sebastiaan gaf

2. persoonlijk voornaamwoord

* Bijbelse liederen

3. familielid * muzieknoot

1

2 3

4

5 6

4

1

7

8 9 10 11

5

4. Britse acteur en auteur

2

5

* land waarin The Quiet American

van G. Greene zich afspeelt

8

4

5. romanheld van Edgar Rice

11

3

* afkorting van Racing

Burroughs * zonnegod

6. bepaalde plaats waar iets

12

9

gesitueerd wordt

2

7. achternaam van actrice Chris

7

6

8. auteur van Flaubert's Parrot

10

7

1

8

en presentator Roland * heisa

3

* muzieknoot

9. geslachtsziekten * tennisclub

9

* Bijbelse stad

10. fruit opleggen in suiker

10

11. reeds * zonder naam

6

11

Verticaal

4. grootvader * meester * muzieknoot

1.

schrijver van Gulliver's Travels

5. zoogdier * heilige met

* muziekstijl

voor vuur en brand

2

3

* Europeaan * lengtemaat

11. Turkse stad aan wier inwoners

Paulus een brief schreef

8. bepaalde vorm van seks * deel van

1

* 'buiten' (Grieks) in samenstellingen

7. jeansmerk * cosinus * voegwoord

3. persoon met een grote fascinatie

Claus een lang gedicht schreef

10. oude bewoner van Zuid-Amerika

een gevierde naamdag

6. maagd uit de roman van Yves Petry

* oude Griekse munt

9. Vlaamse dichter bij wiens graf Hugo

2. getijde * dwarshout

* persoonlijk voornaamwoord

4

5

6

een huis * voor mannen en vrouwen

7

8

9

10

11

De letters in de genummerde vakjes vormen de voor- en achternaam van een Vlaamse auteur.

33 NIEUWS

Elke dag creatief

Vanaf 1 januari vind je elke dag een poëzieopdracht op de website van Creatief Schrijven. Daniel Billiet, auteur, dichter en schrijfdocent, prikkelt jouw schrijftalent elke dag met een nieuw opdracht. Op de fanpagina Elke dag creatief op Facebook kun je je gedichten posten en feedback plaatsen aan andere poëziefans.

Ja, ik neem

een jaarabonnement op VERZ!N. Ik ontvang vier nummers na betaling.

Gedichtendag

Schrijfdag 2012

Op 26 januari is het opnieuw Gedichtendag. Waar je ook gaat, overal kom je gedichten tegen. Het thema is dit keer ‘stroom’. Wie graag geniet van poëzie, kan zijn hart ophalen met de Gedichtendagbundel. Die komt dit jaar van de hand van Joke van Leeuwen. Maar er is meer: in heel Vlaanderen en Nederland worden activiteiten opgezet voor en door poëzieliefhebbers. Een overzicht vind je terug op de website. Daar kun je ook zelf activiteiten toevoegen.

De Schrijfdag is het literaire treffen voor iedereen die graag schrijft. Heb je schrijfplannen? Zoek je de ideale gelegenheid om je schrijfpeil op te krikken? Dan ben je er best bij op 5 mei. Op het programma staan workshops voor beginners en gevorderden, feedback op jouw teksten door schrijfdocenten en uitgevers, infosessies en debatten, bekende auteurs aan het woord en een literaire kunstmarkt.

www.gedichtendag.com

De Schrijfdag 2012 vindt plaats op 5 mei in het Cultuurcentrum Mechelen. Inschrijven kan vanaf 15 februari op www.creatiefschrijven.be

naam

straat

postcode tel

gemeente

voornaam nr

bus land

e-mail

Ik schrijf vandaag 12 euro over op rekeningnummer 001–4238815-88 met vermelding ‘abo VERZ!N’.

Ik wil een factuur. Ik schrijf vandaag 17 euro over op rekeningnummer 001–4238815-88 met vermelding ‘abo VERZ!N’. Ik ontvang een factuur na betaling.

Knip deze bon uit en stuur hem op naar Creatief Schrijven, Waalsekaai 15, 2000 Antwerpen, België

Ik woon in het buitenland en schrijf 30 euro over op rekeningnummer IBAN: BE56 0014 2388 1588 - BIC: GEBABEBB met vermelding ‘abo VERZ!N’.

34 en een optreden op het Felix Poetry Festival. Tijdens de voorrondes ontdek je niet alleen jonge woordkunstenaars, je kunt ook genieten van intieme concerten van aanstormend muzikaal talent van o.a. Joen Van Gossem (in samenwerking met Frappant POP)

Provinciale Antwerpse bibliotheken presenteren

jong teksttalent

29 februari 2012 Openbare bibliotheek Willebroek Schoolweg 1A 2830 Willebroek 7 maart 2012 Gemeentelijke Openbare bibliotheek Heist-op-den-Berg Berkenstraat 3 2220 Heist-op-den-Berg

Frappant TXT presenteert tekstperformances van vijftig kandidaten tijdens de voorrondes van deze text-on-stage wedstrijd. Vijf woensdagavonden op rij zetten Antwerpse bibliotheken hun deuren open voor telkens 10 woordkunstenaars. De juryleden beoordelen de teksten en performances. Onder hen veel schoon volk zoals acteur-regisseur Stefan Perceval, uitgever Rudy Van Schoonbeek en dichteres Maud Vanhauwaert. Acht finalisten strijden op 27 april in bibliotheek Permeke om de hoofdprijs van 1200 euro, een tekstpublicatie in Deus Ex Machina

14 maart 2012 Openbare bibliotheek Lint Liersesteenweg 25 2547 Lint 21 maart 2012 Openbare Bibliotheek Herentals Gildelaan 13 2200 Herentals 28 maart 2012 Bibliotheek Elsschot (Antwerpen Linkeroever) Willem Elsschotstraat 5 2050 Antwerpen

Elke voorronde start om 20u.

Meer weten? www.frappanttxt.be of nina@creatiefschrijven.be

poE ziEc e n t rum een uniek huis vol poëzie

Documentatiecentrum

Oplossing kruiswoordraadsel vorige editie VERZ!N

1

1

2 3

4

5 6

7

8 9 10 11

R

I

K

E

A

A

L

M

R

IJ

2

U

R

3

S

A

4 5

H 4

L 6

L R G

E

9

O

E

M

R

E

E

G

D

N

6

I

O

7

E

T

N

A

M

H

O

F

I

8 9

B

10

E

11

U

O

1

A

K

K

E

M

M

B

I

N

K 7

E

A 9

B

2

S

O

S C

H

O

T

L

A

I

N

B

O

I

R

O

Publiekswerking

I

lezingen, workshops, cursussen, manifestaties, poëzieroute en educatieve werking

E

Poëzieshop

N

alle Plint-poëzieproducten

10

R

R

E

E

O

N

N

R

S

S

O

F

N

T

5

E

Uitgeverij

K

C

E

het beste en grootste poëzietijdschrift in Vlaanderen en Nederland werk van jong talent en gevestigde waarden

P

3

Poëziekrant

L

M

P 8

T

voor Nederlandstalige poëzie en anderstalige poëzie in Nederlandse vertaling

boeken, geschenken, tijdschriften, postkaarten en

Poëziecentrum vzw Vrijdagmarkt 36, B-9000 Gent T +32 (0) 9 225 22 25 | F +32 (0) 9 225 90 54 www.poeziecentrum.be open van maandag tot zaterdag | shop doorlopend open van 10 u tot 18 u | documentatiecentrum open van 10 u tot 12 u en van 13 u tot 18 u

Publiceer

gratis JOUW boek bij unibook

vanaf

€

6,46

Maak jouw eigen unieke CookBook!

Maak jouw eigen unieke PhotoBook!

Bundel al jouw recepten in een uiterst

Je creëert een PhotoBook met de meest

Of hou je het toch liever bij een volledig

persoonlijk CookBook. Kies zelf een

professionele

zelf ontwikkeld boek?

software

waar

Maak jouw eigen unieke boek! ook

stijl voor jouw boek, voeg je eigen

fotografen mee werken. De grafische

Via UniBook kan je zelf jouw werk

recepten toe en die van grootmoeder,

mogelijkheden zijn enorm. Je kan jezelf

opladen. De handige wizard helpt je

vul jouw boek eventueel aan met

eindeloos verdiepen in het creëren.

vervolgens bij de opmaak van jouw kaft.

leuke recepten uit onze database

Na enkele dagen ontvang je dan jouw

Wil je anderen laten kennismaken met

en creëer erop los. Wij zorgen ervoor

PhotoBook in kleur gedrukt en met een

jouw boek? Dan kan je het boek gratis

dat je jouw eigen CookBook binnen

harde gepersonaliseerde kaft.

te koop aanbieden via onze online

enkele dagen kan ontvangen. Een mooi boek in kleur gedrukt met een harde

bookshop. Via UniBook beschik je

immers over een wereldwijd verkoop-

gepersonaliseerde kaft. Zo uniek. Een

en distributieplatform. UniBook zorgt

echte cadeautip of toch eerder een

voor de productie, de betaling en de

musthave voor elke hobbykok?

verzending, zodat jij jezelf volledig kan toeleggen op het schrijven zelf.

AGENDA / Evenementen, cursussen en wedstrijden

Zin in literatuur? Wil je zelf schrijven?

Werp een blik op de cursussen, wedstrijden en literaire evenementen in deze lijst. Een uitgebreid overzicht vind je op de website www.creatiefschrijven.be

PROVINCIALE PRIJS LETTERKUNDE IN 2012 BESTEMD VOOR GENRE ‘PROZA’

GEDICHTENDAG 2012 Wat: Poëziefeest Datum: 26/1 Waar: Activiteiten in Vlaanderen en Nederland Info: [w] www.gedichtendag.com KENNISMAKEN MET PROZA SCHRIJVEN

Wat: Wedstrijd voor creatief proza en beschouwend proza Data: 15/1 Organisatie: West-Vlaanderen Info: [t] 050 40 34 38 [e] dorothee.capelle@ west-vlaanderen.be [w] www.west-vlaanderen.be/ letterkunde

Wat: Cursus en workshop Data: 28/1, 4/2 en 11/2 Waar: Lokaal 3 – CC De Kruisboog Organisatie: CC De Kruisboog Info: [t] 016 81 28 20 [e] dekruisboog@tienen.be [w] www.dekruisboog.be

VAN PERSONAGE TOT VERHAAL

Wat: cursus met begeleiding Data: 30/1 t.e.m. 7/5 Organisatie: Wisper Info: [t] 09 229 21 72 [e] info.gent@wisper.be [w] www.stripbdmiddelkerke.be

Wat: cursus Data: 26/1 t.e.m. 1/3 Organisatie: Creatief Schrijven en CC De Kern Info: [t] 03 821 01 20 [e] kern@stad.antwerpen.be [w] www.ccdekern.be ZEG ROODKAPJE WAAR GA JE HEEN Wat: Tentoonstelling over sprookjes Data: 18/1 tot 28/2 Waar: Bibliotheek van Sint-Laureins Info: [w] www.literairmuseum.be SCENARIOSCHRIJVEN PRAKTIJK Wat: cursus kortfilmscenario Deadline: 21/1 t.e.m. 26/5 Organisatie: Wisper Info: [t] 09 229 21 72 [e] info.gent@wisper.be [w] www.wisper.be

POEZIEATELIER

Wat: Wedstrijd Data: 28/2 Waar: Haikukern Limburg Info: [w] www.poeziecentrum.be/ wedstrijden MIND THE BOOK Wat: een internationale 'meeting of minds' tussen schrijvers & lezers Data: 9/3 t.e.m. 11/3 Waar: Vooruit Gent Info: [w] www.mindthebook.be JEUGDBOEKENWEEK: DIEREN Wat: Kinderboekenfestival Data: 10/3 t.e.m. 25/3 Organisatie: Watou Info: [w] www.jeugdboekenweek.be/ 100 JAAR BOON Wat: Literair feest ter ere van Louis Paul Boon Data: 15/3 Organisatie: Behoud de begeerte Info: [w] www.begeerte.be

DE ZOUTE ZOEN BOEKENFESTIJN Wat: Manuscriptenwedstrijd Data: 1/2 Organisatie: Davidsfonds uitgeverij en CC Knokke-Heist Info: [w] www.zoutezoen.be SAINT AMOUR Wat: Literaire avond Data: 10/2 t.e.m. 19/2 Organisatie: Behoud de begeerte Info: [w] www.begeerte.be JOTIE T’HOOFT POEZIEPRIJS Wat: Poëziewedstrijd Deadline: 26/2 Organisatie: Jong Groen Oudenaarde Info: [w] www.jotiepoezieprijs.be HAIKUWEDSTRIJD

Wat: gratis boekenbeurs Data: 22/3 t.e.m. 25/3 Waar: Kortrijk Xpo Info: [t] 03 820 72 53 [e] info@boekenfestijn.com [w] www.boekenfestijn.com