VERZIN, jaargang 7, nummer 4 (2012) by Creatief Schrijven

toelating gesloten verpakking 2030 - Antwerpen X - P602624

TIJDSCHRIFT Het tijdschrift dat je aan het schrijven zet

DEBUTEREN

“ Debuteren is een ontdekkingstocht ” Uitgever zoekt

jouw manuscript

Het debuut van

Arnon Grunberg

Jeroen Olyslaegers © Katrijn Van Giel

“ ik maak geen onderscheid tussen fictie en werkelijkheid ” Driemaandelijks tijdschrift van Creatief Schrijven vzw Jaargang 7/nummer 4/oktober-november-december 2012 - 4 euro

02 COLUMN /

INHOUD

- door Ellen Weis

Ik schrijf, dus ik lees Een lezer verzamelt wat hij graag leest. Hij kan de boeken ordenen, alfabetisch, per genre, kleur bij kleur. Op het nachtkastje ligt een boek dat bijna uit is of misschien herlezen wordt. Als het laatste hoofdstuk is verorberd, wordt het exemplaar met veel liefde en zorg op de juiste plaats gezet. Lezers lezen ook minder goede boeken uit, in de hoop dat de laatste bladzijden geniaal zullen zijn.

roeptekens in de marge. Dan legt hij het boek naast de computer en kijkt peinzend naar het scherm. Maar één vraag spookt door zijn hoofd: zal ik ooit zo goed zijn als Stephen King?

Op die laatste bladzijde wil de schrijver meestal niet wachten. De boekenkast van de schrijver herken je vooral aan het uitzicht. In elke keurige rij boeken vind je een donker gat waar ooit een boek zat. De lege plek is er omdat de schrijver bladert. Hij zoekt, proeft en legt het werk snel neer. De boekenkast is een plek waar vaak de inspiratie begint. Dan moet de schrijver hollen, zodat hij het idee vers kan neerschrijven. Daarom zijn er lege plekken in de kast. En stapels boeken in de buurt ervan.

Boeken lezen is een moeilijke zaak voor een schrijver. Eens hij schrijft, is het moeilijk om een werk niet te analyseren. Hij leest, hij herkent de trucjes, hij bewondert het vakmanschap. Op basis van dit vakmanschap heeft de schrijver zijn collectie ingedeeld. Onderaan staan de waardige pogingen die uiteindelijk het criterium toch niet haalden. Helemaal bovenaan staan de werken die de moeite waard zijn. Ergens heeft de ene schrijver de andere verrast, met op de juiste plaats de juiste, originele plottwist of glasheldere personages. Dan heb je ook nog de boeken vol mooie zinnen. Op ooghoogte staan de meesterwerken die hem wegvoerden op een golf van vervoering en jaloezie.

Ook de inhoud verschilt. Eén vak vult de schrijver met praktische tips: boeken met verschillende methodes en vingeroefeningen. Daarnaast liggen de boeken van bekende schrijvers die over schrijven schrijven. In hun dwalende gedachten probeert de schrijver de alchemie van het schrijven te ontdekken. Hij markeert zinnen en krabbelt uit-

De staat, de structuur en de inhoud van de boekenkast verklappen alles over de smaak en de stijl van de schrijver. De kast vertelt over hoe hij denkt en schrijft. Een schrijver is altijd een lezer, het blijft een basisregel. Wil je een goede schrijver worden? Dan moet je lezen, lezen, lezen.

SCHRIJVERS AAN HET WOORD Jeroen Olyslaegers Interview

Column Ellen Weis . ..................................................................... 2 Interview Debutanten . ...................................................................4 Interview Jeroen Olyslaegers ........................................................8 Column Arnon Grunberg . ......................................................... 16

INFORMATIE Webkijker Digitale taalkronkels . ............................................ 13 Uitgever aan het woord Eva Berghmans . ............................... 14

Uitgever aan het woord

Literair tijdschrift Samplekanon . .......................................... 22 Vakliteratuur ......................................................................... 32

Eva Berghmans

SCHRIJFTIPS COLOFON VERZIN oktober/november/december 2012

Vormgeving: Albino {www.albino.be}

Brugge: IMS: Noordzandstraat 26

Cursus in de kijker Humor ..............................................18

Druk: EPO drukkerij

De Reyghere: Markt 12

Workshop Alle Dagen Dichten . ......................................20

Redactieadres:

Gent: Poëziecentrum: Vrijdagmarkt 36

Letterfabriek SPRKJ .......................................................26

[e] redactie@creatiefschrijven.be

BVBA Jupiter: Zwijnaardsesteenweg 6

Schrijfuitdaging Slam Poetry ........................................28

[w] www.creatiefschrijven.be

Leuven: IMS: Diestsestraat 115

[t] +32 3 229 09 90

Johannes: A. Smetsplein 10

[a] Waalsekaai 15 – 2000 Antwerpen

Hasselt: IMS Demerstraat 80a

Cursus in de kijker Humor

V.U.: Frank Van Damme

REPORTAGE

Jaargang 7, nummer 4 Verschijnt vier keer per jaar.

Abonnementen

vzw. Overname van de teksten is toegela-

Oplage: 1000 exemplaren

12 euro (voor 4 nummers) –

ten mits bronvermelding en voorafgaand

Reportage Karkas .................................................... 24

17 euro met factuur – 30 euro buitenland.

akkoord van de uitgever. Iedere medewer-

Evenement in de kijker Belgisch Kampioenschap

Uitgever: Creatief Schrijven vzw

Over te schrijven op rekening

ker/inzender is verantwoordelijk voor zijn

Poetry Slam ............................................................. 29

Hoofdredacteur: Yves Joris

001-4238815-88 met vermelding abo

of haar bijdrage. Creatief Schrijven vzw

Wedstrijd in de kijker Turing .................................. 30

Eindredactie: Anja Giegas en

VERZIN + adresgegevens

is het aanspreekpunt voor iedereen die

Ben Schokkaert

BIC: GEBABEBB – IBAN:

schrijven niet laten kan. De vzw adviseert,

Redactieraad: Sofie Rycken, Nina Vincx,

BE56 0014 2388 1588

ondersteunt en begeleidt niet-professionele schrijvers en literaire verenigingen.

Peter Mangel Schots, An Leenders, Bram Michielsen, Annelien De Geest en Michiel

Los nummer: 4 euro

Advertentiemogelijkheden en -tarieven op aanvraag: nina@creatiefschrijven.be

Leen Werkten ook mee aan dit nummer:

VERZIN is te koop in:

Ellen Weis, Kirsten Cornelissen, Ken van

Antwerpen: IMS: Meir 125, Melkmarkt 17

de Steene, Arnon Grunberg, Joey Brown,

De Groene Waterman: Wolstraat 7

Maarten Billiet, Hedwig Bogaerts, Ingrid

Mechelen: De Zondvloed:

Verhelst en Daniel Billiet

Onze-Lieve-Vrouwestraat 70

EN VERDER Wedstrijd in de kijker Turing

Ben jij een echte schrijver? .................................. 6 Oplossing kruiswoordraadsel ............................. 28 Boekenbeurs . ................................................... 33 Agenda ............................................................ 36

INTERVIE

Debutanten aan het woord

"Schrijven is vaak ontevreden zijn over jezelf" — Van spontaan tot moeizaam: drie jonge vrouwen schreven hun debuut elk op hun eigen manier. Wat hebben ze uit hun ervaring geleerd en welk advies hebben ze voor toekomstige schrijvers? We vroegen het op de vrouw af. door Kirsten Cornelissen

helemaal herschreven en er zeker Zijn jullie het eens met de stelling zeventig pagina’s uit gewied. Het dat schrijven een beetje lijden is? herschrijven duurde langer dan het Ilka De Bisschop: “Schrijven beteschrijven.” kent alleszins vaak ontevreden zijn over jezelf. Dit manuscript was het Hebben jullie de stap naar een eerste waarin ik echt geloofde. Het uitgever vlot kunnen zetten? is heel spontaan gegroeid uit aparte Ilka: “Ik werk als eindredacteur voor kortverhalen. In het heil van schrijfverscheidene kranten. Nu werden de cursussen geloof ik niet zo. Voor mij rollen omgewisseld: een uitgebegint leren schrijven bij waanver schaafde aan mijn tekst. zinnig veel lezen en literair Dat ging er minder genawerk analyseren. Mijn deloos aan toe dan in studie Germaanse Talen de krant, maar toch kon hielp me aan een zekeik mijn tekst moeilijk re literaire radar. Maar loslaten. De band was dat neemt niet weg dat blijkbaar toch hechter ik mijn manuscript zeker dan bij een artikel. (lacht) vijftig keer heb moeten Een roman is veel minder nalezen en veel andere mevluchtig. Een negatief onthaal ningen heb gevraagd.” Ilka De Bisschop van mijn literair werk kan bovendien ook nadelig zijn voor mijn Ineke Vander Aa: “Ik heb wel een carrière als freelancer. Een roman schrijfcursus gevolgd, bij Creatief balt het beste van je kunnen samen. Schrijven vzw. Via die weg heb ik Als mensen dat dan maar niks vinmijn eigen - chaotische - werkwijze den, is dat pijnlijk.” ontdekt en gecultiveerd. Ik leerde vooral bewust te leven en indrukken Veronique: “Als schrijver, en zeker te verwerken tot inspiratie. Je kunt als debutant, voel je je inderdaad debuteren gerust vergelijken met een kwetsbaar. De standaardafwijzingen ontdekkingstocht. Je leert anders van uitgevers lieten me verweesd schrijven én leven.” achter. Zonder concrete feedback begin je zelf redenen te verzinnen Veronique Marien: “Ik ben heel onen dat is niet constructief. Gelukkig gedwongen aan mijn debuut begonkreeg ik van één uitgever een echt nen en na een vijftal maanden had leesrapport dat me meteen gerustik een eerste versie. Op basis van stelde. Meer dan wat polijsten had commentaren en na een paar afwijmijn manuscript niet nodig.” zingsbrieven, heb ik het manuscript

Ineke: “De gedachte dat iemand anders mijn kronkels leest, blijft wennen. Als ik geen enorme afstand van het manuscript had genomen op de dag dat ik het inleverde, had ik die inkijk misschien zelfs als onprettig ervaren. Het boek is historisch en psychologisch beladen en moest ook juiste informatie bevatten. Daarom liet ik bepaalde stukken proeflezen op geloofwaardigheid en correctheid. Dat gaf een gerust gevoel toen ik het manuscript naar de uitgever stuurde.” Je hoort verhalen van torens manuscripten op het bureau van de uitgever, die nooit aan jouw exemplaar toekomt. Hoe waarheidsgetrouw is dat beeld? Ineke: “Ik ben een van de weinige gelukkigen die mag samenwerken met zijn eerste uitgeverijkeuze. Uitgevers en redacteurs hebben het vaak bijzonder druk dus heb ik mijn manuscript zo toegankelijk en overzichtelijk mogelijk aangeboden. Wat ook hielp: ik heb niet echt aan een lezerspubliek gedacht, wel aan de literaire kwaliteit. Daardoor kon ik op een nuchtere manier aan het uitgeefproces beginnen.” Veronique: “Nuchter kun je mijn start niet echt noemen. De eerste versie van mijn manuscript heb ik heel naïef opgestuurd, zonder kennis van het uitgeefproces. Op de Boe-

kenbeurs sprak ik andere schrijvers over hun ervaringen. Zij gaven me de raad eerst de fondsen van de verschillende uitgeverijen uit te pluizen. Na wat zoekwerk bleek Kramat de beste keuze. Hun fantasy-aanbod sloot perfect aan bij mijn manuscript en ik voelde een echte klik tijdens het gesprek. Voor ik met mijn herwerkte manuscript bij hen aan durfde kloppen, liet ik het wel beoordelen door Creatief Schrijven vzw. Een positief leesrapport zette het licht op groen.” Ilka: “Op de Schrijfdag ontmoette ik een uitgever van Linkeroever. Het klikte meteen. Ik denk dat ook mijn job zijn interesse heeft gewekt. Na die eerste ontmoeting is het verrassend snel gegaan. De week nadien kreeg ik al een kant-en-klaarcontract. Maar blijkbaar heb ik veel geluk gehad.” De boekenmarkt is sterk gericht op bestsellers, waardoor debuten minder kans maken op een goede plaats in de boekhandel. Ze krijgen ook weinig recensies. Een overdreven verzuchting of de bittere waarheid? Veronique: “Kort na mijn debuut won ik de John Flanders-prijs voor mijn Vlaams Filmpje. Dat heeft me wel wat publiciteit opgeleverd, vooral in de lokale media. Echte recensies vond ik alleen op het internet.”

doorgaan, als zij - en ik kinderen’ vormen een - verder zijn geëvolueerd. product, en positieve en Zo wil ik proberen om af en negatieve aandacht raken toe een doorsnede te maken niet aan onze persoon. Met die instelling heb ik genoten Ineke Vander AA van een levensfase.” van media-aandacht bij kranIneke: “Voor mij is het nog wat aften en tijdschriften, ook online.” wachten en aftasten. Schrijvers kunnen blijven experimenteren, maar Hebben jullie raad voor mensen elke schrijver heeft toch zijn prikkel. die een debuutwillen uitbrengen? Bij mij hoort geschiedenis daar soIlka: “Alle ballast schrappen maakt wieso bij, maar elke nieuwe dag kan je tekst sterker. Ik dacht dat ik mijn de stem doen ontwaken van een tekst al grondig had gekuist, maar nieuw personage met een nieuw verLaurens De Keyzer, columnist van haal. Ik spits alvast mijn oren.” De Standaard, gaf me de tip om nog meer te schrappen. En inderdaad: vooral adjectieven en bijwoorden brengen zelden iets bij. Het werkt beter om de lezer zelf zijn conclusies te laten trekken.” Ilka De Bisschop is freelancejournaliste. In haar Veronique: “Je tekst is inderdaad debuutroman Er is tenminste koffie nooit af. Laat hem eens drie maandelen vier jonge vrouwen een kanden liggen. Dan kun je hem met een toor en een hoop vertwijfeling. Een frisse blik bekijken en je groei echt luchtig en komisch verhaal met een benutten. Ik heb zeker een les in gebeetje seks, veel innerlijke zoektochduld gehad.”

DEBUTANTEN

Ineke: “Geef vooral niet op. Luister naar je eigen stem en blijf schrijven. Het is belangrijk om een focus te kiezen en daarvoor te gaan. Openstaan voor nieuwe indrukken in je dagelijkse leven, helpt je aan inspiratie.”

Waaraan mogen lezers zich de komende jaren verwachten? Veronique: “Ik ben volop bezig aan een roman voor Ilka: “Ik mag niet klagen, een wat oudere doeler verschenen een paar groep. Geen luchtige korte recensies en drie avonturenroman deze interviews. Maar nakeer, maar iets met tuurlijk gaan de Pieter meer ernst, mysterie en Aspes met meer aandreiging. In de toekomst dacht lopen.” wil ik ook prentenboeken maken.” Ineke: “Uiteraard zullen bekende schrijvers meer aan- Veronique Marien Ilka: “Mijn volgende werk dacht krijgen, maar ook zij zal een wraakroman zijn, even luchhebben ooit gedebuteerd, nietwaar? tig van stijl als Er is tenminste koffie Ik denk dat we vooral moeten onthoumaar geen chicklit. Later wil ik wel den dat het om een (hopelijk) rendaopnieuw met dezelfde personages bele markt gaat. Onze ‘woordelijke

ten, een ronkende promotie en... koffie. Uitgever: Linkeroever Foto: Thomas Heyman

INEKE VANDER AA heeft een boon voor geschiedenis. In De lichtekooi van Loven brengt ze het achttiende-eeuwse Leuven en het prostitutiemilieu van die tijd tot leven. Uitgever: De Geus Foto: Liesbeth Kuipers

VERONIQUE MARIEN werkte enkele jaren in de zakenwereld maar zette alles opzij om aan haar schrijfkriebels gehoor te geven. Met De Maansteen levert ze een spannende avonturenroman voor tieners af. Actie en humor gegarandeerd. Uitgever: Krawat

06 TEST

Ben jij een echte

Als je een echte schrijver bent, twijfel je altijd. In elk boek wil je diepere emoties verkennen of een meer precieze taal gebruiken. Telkens opnieuw worstel je daarmee. Als je jezelf een expert vindt, ben je eigenlijk een halve gare. Michael Cunningham (The Hours)

schrijver? — Je hebt gevoel voor taal. Je schrijft elke dag. Je bouwt coherente zinnen en je krijgt de kriebels van spelfouten. Je hebt een weblog en regelmatig stuur je je teksten naar kranten, tijdschriften of uitgeverijen. Het liefst zie je je naam binnenkort op de cover van een boek. En toch twijfel je: ben ik wel een echte schrijver? Hoe weet je of je uit het goede hout gesneden bent? Doe de test en ontdek of je geschikt bent voor het vakmanschap dat schrijven is. Let op: de test meet niet je talent, noch je goesting om te schrijven. En vooral dat laatste heb je nodig, want schrijverschap vraagt behoorlijk wat offers. door Joey Brown

Doe de test 1. ’s Ochtends schrijf je het eerste hoofdstuk van een nieuw verhaal. Wat later herlees je het hoofdstuk en vind je er niks meer aan. “Dodelijk saai,” is je strenge oordeel. Wat doe je?

2. De zomer staat voor de deur en je hebt twee weken vrij. Wat doe je?

A. Je duwt de deleteknop in, klapt je laptop dicht en vergeet het hele verhaal. De dagen daarna loop je in een grote boog om je schrijftafel heen.

A. Je boekt twee weken zon en strand. Uitgebreid eten, lange wandelingen, heerlijke cocktails en ’s avonds de nodige danspasjes. Je neemt een schrijfblokje mee voor het geval je inspirerende figuren ontmoet, maar meestal blijft dat onaangeroerd.

B. Je leest het hoofdstuk nog een keer, klapt je laptop dicht en gaat televisie kijken. Dit ritueel van lezen, laptop dichtklappen en gefrustreerd televisie kijken herhaalt zich nog een paar keer vooraleer je beslist een ander verhaal uit te schrijven.

B. Je gunt jezelf een week totale ontspanning. Reden: je wilt je hoofd volledig leegmaken van de voorbije werkperiode en je voorbereiden op wat je de tweede week wilt doen: doorschrijven aan dat verhaal dat al zo lang in je kast ligt.

C. Je leest het hoofdstuk nog een keer en je markeert de zinnen die je leesritme verstoren. Wat maakt mijn tekst zo saai, vraag je je af. Dan klap je je laptop dicht voor een wandeling. Nadien zet je met een fris hoofd weer je tanden in dat stuk tekst en enkele uren later heb je de saaiheid uit je tekst geschrapt.

C. Je pluist de zomerbrochure van Creatief Schrijven vzw uit want je wilt korte metten maken met je schrijfkramp. Je boekt jezelf eerst een cursus ‘Hoe schrijf ik dialogen?’ en daarna een weekschrijversverblijf: eindelijk doorschrijven onder begeleiding van een gevierd auteur.

D. Je herleest je teksten nooit vooraleer je het volledige boek hebt neergepend.

D. Het woord ‘vakantie’ ken je niet. Die twee weken breng je achter je schrijftafel door.

3. Je zit geconcentreerd te schrijven. Midden in je verhaal vragen je partner, je huisgenoot, je kinderen, je schoonmoeder, je bemoeizieke vader of je onverwacht binnen gevallen buurvrouw je aandacht. Wat doe je? A. Je houdt onmiddellijk op met schrijven en luistert naar hun verhaal, klacht of wens. B. Je zegt hen even te wachten. Je maakt je zin af en dan luister je naar hun verhaal. Misschien zit er een idee in voor een dialoog? C. Je antwoordt “hm” en “ach” en “ik begrijp het”, maar je ogen blijven aan je scherm gekleefd. Wie je aandacht vroeg, druipt na een tijdje af. D. Niemand durft je te storen terwijl je werkt, want dat heb je erg duidelijk afgesproken. Buren krijg je nooit onverwacht over de vloer: daar zorgt het bord ‘pas op voor de hond’ (die je niet hebt) wel voor.

4. Tijdens een lang en druk gesprek met een vriend(in) krijg je plots een briljant idee. Wat doe je?

A. Je hoopt dat je het idee onthoudt. Je hebt nu geen zin om te schrijven. B. Je onderbreekt het gesprek even om het idee in enkele steekwoorden op te schrijven. Je draagt immers altijd een pen in je jaszak en er zijn bierkaartjes genoeg voorhanden. C. Je vertelt je vriend(in) over je geniale inval en tijdens het hele verdere gesprek werk je het idee verder uit: het schriftje dat je altijd bij je draagt, staat boordevol aantekeningen. D. Je hebt zelden lange en drukke gesprekken. Dat past niet in je schrijfroutine.

5. Je droomt luidop van succes. Maar wat is het concrete beeld dat je daarvan voor ogen staat? A. Je ziet rijen fans die voor je aanschuiven op de Antwerpse Boekenbeurs. Je ziet jezelf als gast in een laatavondprogramma en je bent het middelpunt van de aandacht op de feestjes van je uitgeverij. B. Je droomt bescheiden: je ziet je naam op de voorflap van een boek. C. Je droomt van een afgewerkt manuscript. D. Je droomt niet. Je houdt je ogen strak op je computerscherm gericht.

6. Heb jij veel inspiratie en ideeën? En hoe ga jij daarmee om?

A. Je hebt een idee voor de beste roman aller tijden, een bestseller zonder meer en aan ieder die het horen wil, vertel je je verhaal. Jammer genoeg schreef je nog geen letter neer. B. Je hebt ideeën voor een stuk of vier verhalen. Van één verhaal schetste je de volledige verhaallijn, maar het verhaal uitschrijven deed je nog niet. C. Je schreef de plots van een aantal verhalen uit en je hebt nog een handvol ideeën voor verschillende romans. Momenteel schrijf je aan een dialoog. D. Je hebt honderden verhaalideeën en voor minstens tien verhalen verzamelde je gedetailleerde informatie: de muren van je schrijfkamer hangen vol tekeningen, interieurafbeeldingen en krantenartikels, en elke dag schrijf je een nieuw stuk verhaal uit.

7. Wat en hoe vaak lees je? A. Af en toe de krantenkoppen en strips op het toilet. B. Bestsellers van zodra je vrije tijd hebt. Soms stip je boeken aan in de shortlist van de Gouden Boekenuil, maar die aangestipte (en gekochte) boeken blijven vaak ongelezen. C. Altijd, want zonder boek panikeer je. Je leest zowat alles wat je in handen krijgt: van stationsromannetjes tot klassiekers. D. Als je niet schrijft, lees je. Je leest uitsluitend klassiekers.

SCORE Tel het aantal keren dat je A, B, C of D antwoordde en lees de commentaar bij je resultaat. Je antwoordde:

overwegend A - Misschien moet je verhalenverteller worden en het aan een schrijver overlaten om jouw verhalen neer te pennen? Feit is: je hebt fantastische ideeën voor een boek, maar niet de fut om er daadwerkelijk aan te beginnen. Bovendien is je idee over het schrijverschap te romantisch. overwegend B - Je hebt een vermoeden van wat dit beroep werkelijk inhoudt, maar het idee, dat je ervan hebt, is te romantisch. Als je werkelijk voor het schrijverschap wilt kiezen, zul je op je tanden moeten bijten en af en toe teleurstellingen moeten verwerken. De kans bestaat echter dat je, eens je jezelf het startsein hebt gegeven, het plezier van het schrijven zult ontdekken. overwegend C - Als je kunt schrijven: volhouden dan. Want je hebt in je wat nodig is: talent, doorzettingsvermogen en realiteitszin. overwegend D - Grote kans dat je een geweldig schrijver bent. Maar dan eentje met neurotische trekken: je zou het niet merken als er een bom naast je ontploft. Je volledig afsluiten van de buitenwereld is goed voor je concentratie, maar pas op dat je het hier en nu niet aan je laat voorbijgaan.

INTERVIE

— 'Wij'. Met dat woord begon Jeroen Olyslaegers een tijdlang zijn columns in De Morgen. Niet toevallig: het is ook de titel van zijn roman uit 2009. Sinds september is daar een vervolg op: Winst. En wie vaak naar het theater gaat, zal weleens een stuk van hem hebben gezien. Naast (bijna) allesschrijver is het bovendien een boeiende mens. Er is slechter gezelschap denkbaar om een middag mee door te brengen. door Peter Mangel Schots

“

Onderweg naar een zonovergoten terras bij het Antwerpse Koninklijk Museum voor Schone Kunsten (KMSKA) valt ons een titel van de symbolist Mallarmé in, L’Après-midi d’un faune. Het is zo’n zomerse middag, geschikt voor sluimerende hallucinaties, en ja, de figuur van Jeroen Olyslaegers heeft wat van een faun, een bosgod, een sater. Bovendien heeft ook hij, net zoals het gedicht thematiseert, een bijzondere band met de realiteit. Meer dan naar die band vragen is niet nodig om hem van wal te doen steken voor een bevlogen gesprek.

In een roman zou ik een type als

Jeroen Olyslaegers direct op de hak nemen ” Jeroen Olyslaegers

“Ik maak geen onderscheid tussen fictie en werkelijkheid”, zegt hij. “Als het een goed verhaal is, geloof ik het, (monkelt) wat mij soms in gênante situaties brengt… Wanneer iemand mij een goed in elkaar gestoken samenzweringstheorie vertelt, ben ik geneigd die te geloven, ik kan er niet aan weerstaan. Dat heeft voor mij filosofische en spirituele implicaties: de mens is een verhalenverteller en we maken onszelf voortdurend van alles wijs, over onszelf, de mensen met wie we samenwonen, onze kinderen… En het fascinerende is: mocht men die verhalen op een empirische wijze onderzoeken, dan zou blijken dat het overgrote deel van de dingen die we elkaar vertellen niet waar is. Dat fascineert mij, en dat maakt mij radicaler: er is geen onderscheid tussen fictie en waarheid. Wat in de krant staat, dat zijn verhalen.

Zijn die waar? Wel, ze zijn gedeeltelijk waar, het zijn momentopnames. Ik wantrouw mensen die zeggen: ‘Het is waar want het is zo!’ Dat is voor mij een heel bizar standpunt. Ik zal mij altijd op sleeptouw laten nemen door goed vertelde verhalen.” In je eigen verhalen probeer je wel altijd iets te zeggen over (de werkelijkheid van) vandaag. “Klopt. Maar door de jaren ben ik wel van strategie veranderd. Mijn eerste teksten probeerden echt de tijd te vatten en, zoals mijn leermeester Louis Paul Boon, een seismograaf te zijn. Gaandeweg is dat meer en meer veranderd, kies ik andere invalshoeken, zoals vanuit een andere tijdsperiode reflecteren om te zien wat de parallellen met nu zijn. De laatste tijd ook meer en meer vanuit de Griekse mythologie. Door het bestuderen van de Griekse mythen heb ik gemerkt

“Er is voor mij geen onderscheid tussen fictie en waarheid. Als het een goed verhaal is, geloof ik het.” dat de goden geen rechtlijnige figuren zijn en dat sommige mythografen bijvoorbeeld Dionysos beschouwen als de zoon van Zeus en anderen als de zoon van iemand anders. Alles hangt dus af van de context, ik vind dat dat iets kan zeggen over de tijd waarin wij leven. “De werkelijkheid heeft ook te ma-

ken met dromen. Iemand heeft een droom, bijvoorbeeld degene die het KMSKA wou oprichten en dacht: zo zou het moeten zijn. Jaren later staat dat gebouw er en is het een deel van de realiteit geworden, maar wat ik nog altijd zie is de droom, een droom in iemands hoofd die dat gecombineerd heeft met wilskracht en daardoor andere mensen overtuigd heeft – want je hebt altijd tegenstanders. Er is altijd iemand nodig die het verhaal waar maakt, die er anderen mee besmet. Taal is een virus, een verhaal is een virus. Ik zou eens een roman, of theaterstuk, willen schrijven dat Het gebouw heet, met wat gesjacher en corruptie maar vooral mensen die anderen overtuigen en het dan dóén.” Dat is toch ook wat een romanschrijver doet: met een idee een uitgever en lezers overtuigen? “Inderdaad, er is geen onderscheid. Opeens ligt het resultaat van dat denken in de boekhandel. Je dringt iets op aan wat andere mensen de werkelijkheid noemen. Dat is het: je dringt echt iets op. Iets dat in je hoofd zit. Dat is echt een plek, architectuur. Ik weet perfect hoe een huis in mijn roman eruitziet, waar het toilet in de villa van het hoofdpersonage zich bevindt, welk uitzicht hij door het keukenraam heeft… Ik ga die plekken in mijn hoofd echt bezoeken. Ik zorg ervoor dat ik die ruimtes tot in detail in mijn hoofd heb. Bij mijn eerste romans was ik te gestresseerd, ik bezocht die plekken en ik wou per se dat de personages tegen mij spraken. Maar soms zeggen die helemaal niks. Ik heb bij het schrijven van Wij geleerd om een soort meditatie toe te passen, om die plekken uit de roman te bezoeken zonder dat ik wou dat die personages tegen mij spraken. Ik ging bij wijze van spreken gewoon aan dat zwembad uit de roman liggen en kijken, zoals ik op een

10 terras zit en de mensen bekijk en verhalen over hen fantaseer. Maar deze keer op een ontspannen manier. Dat heeft mij heel erg geholpen. En na een paar uur beginnen die vaak toch te spreken en zie ik het verhaal.”

“Schrijven is iets opdringen aan wat andere mensen de werkelijkheid noemen.” men spelen. Demonen die zeggen: je kunt het niet, je hebt het nooit gekund, je hebt het misschien vroeger gekund maar nu niet meer, je zult je ambities moeten bijstellen... Ik maak er een punt van om mijn studenten daar echt over te spreken. Je zult met die demonen moeten onderhandelen of je zult ze moeten verslaan. Het is

DREMPEL SLECHTEN Jij schrijft verschillende zaken: romans, theater, columns en andere stukjes voor de krant. De tijdsindeling lijkt me problematisch. Om een roman te schrijven moet je daar toch volledig in opgaan? “Wel, ik heb geleerd om heel specifiek en heel geconcentreerd aan kleine opdrachten te werken. Voor een column bijvoorbeeld drie uur in het weekend om het idee te vormen en te researchen en één uur op woensdag om het uit te schrijven. Als ik dat niet zo doe, dan begint alles daaronder te lijden. Dan begint ook dat boek te slabakken, enzovoort. Ik heb echt geleerd om mij in vakjes op te delen en daar specifiek dagen aan te geven. Het is wel niet zo dat ik tegelijkertijd een theaterstuk en een roman kan schrijven. Dat is niet te doen, dat begint met elkaar te zingen. Je moet je in die materie kunnen laten inzinken.” Jij bent behoorlijk actief op Facebook, waar je nogal eens maatschappijkritische dingen post. Welke rol speelt dat engagement in je schrijverschap, want ik neem aan dat het niet vrijblijvend is? “Ik ben in eerste instantie op Facebook gekomen omdat de drempel tussen schrijver en lezer daar perfect geslecht kon worden. Het is zo toegankelijk, mensen die geïnteresseerd zijn in mijn werk kunnen mij aanspreken en een soort van gesprek met mij voeren. Maar dan merkte ik dat het

te beperkend was om het alleen over schrijven te hebben. Met jou voer ik nu wel een gesprek over schrijven, maar dat is eerder uitzonderlijk. Mijn

“Je hebt altijd demonen die zeggen: je kunt het niet, je hebt het nooit gekund, je hebt het misschien vroeger gekund maar nu niet meer.” vrienden val ik daar niet mee lastig, ze zouden mij zien aankomen… Over kunst spreek ik meestal met schilders, omdat dat anders is en ik er zelf iets uit leer. Op Facebook ben ik tekst, ik kan er een heleboel dingen van mijn persoonlijkheid laten zien, de muziek waar ik van houd, de dingen waar ik van wakker lig, de manier waarop ik op anderen reageer, dingen die mij nauw aan het hart liggen. Want ik geloof heel erg in een open communicatie.” Je lijkt me twee drijfveren te hebben om daar dingen te posten: woede en verwondering. “Dat is eigenlijk wel zo, ja.” Zijn dat ook goede drijfveren om te gaan schrijven? “Verwondering zeker. Woede is gevaarlijk. Dat heb ik ook aan den lijve ondervonden. Het probleem met woede is dat het zich invreet op humor. Ik gebruik graag satirische humor, ik beschouw mijzelf als een satireschrijver, als een sater – vandaar dat ik me ook afficheer als een sater. Ik geloof heel erg in de kracht van satire, maar ik moet eerlijk toegeven dat die satire mijn woede op een afstand moet houden. Ik kan mij op Facebook over iets kwaad maken, ik kan mij ook als een loyaal ‘merk’ op Facebook gedragen en daar geen vraagtekens bij stellen, maar in een

roman zal ik dat wel doen. In een roman zou ik een type als Jeroen Olyslaegers direct op de hak nemen, onmiddellijk laten zien: jaja, dat engagement…” Is jouw schrijven een schrijven uit drang of discipline? “Dat is een goeie... (denkt even na) Het begint met drang en dan moet het gaandeweg discipline worden.” Is het idee de drang en de uitwerking ervan de discipline? “Dat is nogal schetsmatig, maar in feite is het wel zo. Ik moet van de drang een discipline maken. Je moet in die wereld, in die ideeën zitten en je ermee confronteren, want anders komt er niks.”

Welke omstandigheden creëer je daarbij? Lig je met de ogen dicht op bed, wandel je? “Dat kan echt van alles zijn. Voor Winst, het boek dat net uit is, heb ik mij vaak op de sofa gelegd om na te denken en dan in slaap te vallen. Met het vastbesloten idee dat ik iets zou dromen dat mij zou helpen om eruit te geraken. Na die siësta of power nap word ik wakker en ik maak mezelf wijs dat ik ondertussen ideeën heb gekregen. Dan begin ik te schrijven, en meestal lukt dat, omdat net die ontspanning zo belangrijk is. Maar het heeft mij wel jaren gekost om daar zo mee om te gaan. Als jonge schrijver was ik veel meer geobsedeerd door moeten: dat moet af, dat moet werken, die scène moet er liggen op het eind van de dag… Dat wil niet zegen dat mijn twijfels nu weg zijn. In mijn lessen als gastdocent aan de hogeschool heb ik het daarover. Ik zeg aan de studenten: de twijfels die je hebt zijn ook mijn twijfels. Maar die twijfels zijn goed, dat zijn de demonen die met jou ko-

altijd een pijnlijk gevecht en altijd een tijdelijke overwinning als je het haalt. Maar het zijn geen slechte invloeden, ze willen je helpen doordat ze een weerstand opbouwen, je wordt uitgedaagd om de test aan te gaan.”

HOE DOET HIJ DAT TOCH ?!

geval wat technische dingen leren, maar je stem moet je vinden door je eigen koppigheid te gebruiken.”

Wat is de gouden tip die je een beginnende schrijver zou geven? “Koppigheid. Je moet je eerst realiseren dat je helemaal alleen bent. Daar geniet je heel je leven van… (grijnst) Eigenlijk is het filosofisch, metafysisch: beseffen dat we alleen zijn en daar geen schrik van hebben. Want de kans is heel groot dat mensen je gaan uitlachen, of toch niet noodzakelijk bemoedigend gaan zijn, neerbuigend gaan doen en vooral gaan zeggen dat het niet realistisch is. Daar moet je dus eerst vanaf, maar je moet er wel rekening mee houden. Als schrijver denken: ‘ik ben niet alleen’, dat lijkt me geen goed uitgangspunt. Je bént alleen. De koppigheid groeit vanuit het alleen zijn: de wereld kan mijn gat kussen, ik ga sowieso schrijven! Je hebt dat nodig, je moet die stem vinden en die vind je echt alleen. Die vind je niet in een schrijfcursus, daar ben ik echt van overtuigd. Zo’n cursus kan je wat begeleiden en je in het beste

Ook door te lezen? “Dat kan dubbel zijn. Boon heeft mij gekloot dat het niet normaal is, want je bewondert die zó dat je in zijn stijl gaat schrijven en dan denk je opeens: ‘Ho! Ik ben niet geboren in 1912 in Aalst, dit is waanzin.’ Je moet je daarvan kunnen losmaken. Imiteren gebeurt sowieso, maar ik heb iets belangrijks geleerd door een scenario te schrijven met Harry Kümel (regisseur van o.a. Eline Vere, nvdr). Wat hij me leerde is: als je dan toch een boek of een film hebt waarvan je buikgevoel zegt: ‘hier kan ik iets uit leren’, bekijk die film dan twintig, dertig keer, lees dat boek twintig, dertig keer. Waarom? De eerste vier, vijf keer word je door het verhaal meegesleept, maar de zesde keer herinner je je: nu gaat er dit gebeuren, nu gaat dat personage die uitspraak doen. Dat is de fase van de herkenbaarheid, daar moet je ook door, tot je hem bij wijze van spreken vanbuiten kent. Door hem verder tot vervelens

toe, tot tranen toe bijna, te herbekijken, te herlezen, begint de techniek te spreken. Dan begin je in een film de shots te zien, de montage, en op den duur zie je de blauwdruk van de film of van het boek. Dan zie je hoe het werkt: dat pakje sigaretten op pagina tien komt terug op pagina zestig en heeft daar die rol, die vrouw die vreemd keek in het eerste frame van de film die komt daar terug en die krijgt daar die functie. Dat is Tsjechov, hé: je moet het pistool laten zien in het eerste bedrijf als je in het vierde bedrijf wilt dat er iemand mee wordt neergeschoten.” Welk boek heb jij twintig keer gelezen? “Ik heb er verschillende twintig keer gelezen, maar Het verdriet van België bijvoorbeeld heb ik wel dertig keer gelezen, omdat er iets in dat boek zat dat mij heel erg aansprak. Ik wou erin leven en tegelijkertijd had ik iets van: hoe doet Claus dat toch?! Ik wou dat echt te pakken krijgen. Of dat gelukt is weet ik niet, maar ik heb er wel veel door geleerd.”

Win het boek WINST Schrijf voor 15 november 2012 een korte motivatie waarom jij dit boek verdient naar: redactie@creatiefschrijven.be

BKIJKER

tell me a story - vertel me een verhaal - raconte-moi une histoire

www.city-books.eu

De taalprof weet het beter

jkovska

Digitale taalkronkels — Creatief omspringen met onze vaderlandse taal, nostalgisch terugkijken naar het Oud-Nederlandsch of gewoon foutloos schrijven: er is geen tekort aan websites met als thema ‘onze taal’. VERZIN zet je op weg naar websites die ‘fout’ taalgebruik en belegen woorden promoten.

citybooks

Uit: Boekarest. Een eenpersoonsreisadvies, het citybook van Ester Naomi Perquin

/ design marie merle

VU: Dorian van der Brempt, Leopoldstraat 6, 1000 Brussel

... Tegen de jongen van de mini-market, waar je een fles water haalt, zeg je nonchalant ‘mulţumesc’. Hij glimlacht vertederd. Pas als je de winkel uit bent, schiet je te binnen waarom: hij is degene die je het woord leerde uitspreken, toen je er op de eerste dag langsging...

Ester Naomi Perquin (Utrecht, 1980) bracht in 2012 de bundel Celinspecties uit, gedichten geïnspireerd op haar ervaringen als bewaker in een gevangenis, waar zij werkte om haar opleiding aan de Schrijversacademie te bekostigen.

www.city-books.eu

Reis zonder je te verplaatsen!

Het Vlaams-Nederlands Huis deBuren heeft een unieke collectie audioboeken die je gratis kunt downloaden in diverse talen. Korte literaire luisterverhalen voor op vakantie, als filetroost of ... tijdens het strijken. Op www.city-books.eu vind je unieke stadsportretten van verrassende steden door meer dan 60 internationale auteurs. Ontdek de gratis citybooks als audioboek (podcast) van een half uur, lees de verhalen online als webtekst of download ze als e-book. Alle verhalen zijn te lezen en beluisteren in het Nederlands, Engels, Frans én in de taal van het gastland. Zo lees je Saskia de Coster in het Macedonisch, Arnon Grunberg in het Pools en Ester Naomi Perquin in het Roemeens. Bovendien kun je de stad niet alleen via 5 literaire portretten ontdekken maar ook via 24 foto’s en 24 City One Minute-filmpjes. Een greep uit het aanbod: Bernard Dewulf & Peter Holvoet-Hanssen over Oostende Arnon Grunberg & Mauro Pawlowski & Maud Vanhauwaert over Lublin Ester Naomi Perquin & Anna Luyten over Boekarest Stefan Hertmans & Frank Westerman over Tbilisi

Ontdek meer audioboeken van deBuren op www.radioboeken.eu. De citybooks en de Radioboeken zijn beschikbaar via de iTunes Store. Download ze op je iPod en neem je eigen literaire audiotheek overal mee naartoe!

Abelkader Benali & Saskia de Coster over Skopje Simone Lenaerts & Milena Michiko FlaŠar over Graz Bart Van Loo & Jeroen van Rooij over Chartres ontdek ze allemaal op www.city-books.eu!

Volg ons op facebook/citybooks en via twitter #citybooks_eu

door Ken van de Steene

TAALPROF.WEBLOg.NL

WWW.CONTAMINATIE.NL

WWW.BELEgENWOORDEN.NL

Wie veel belang hecht aan correct taalgebruik, surft bij de minste twijfel naar taalprof.weblog.nl. De site noemt zichzelf ‘je hulp bij grammaticale nood’. Of de man in kwestie een echt taalfenomeen is, laten we even in het midden. Zijn berichten over taal zijn alvast de moeite van het lezen waard. De taalprof beantwoordt zo snel mogelijk de vragen die je hem stelt. Onder ‘Vragen en Reacties’ vind je oude vragen en opmerkingen.

Normaal gezien streven we in alle gevallen naar correct taalgebruik. Deze website gaat echter actief op zoek naar die ene veelgemaakte taalfout: de contaminatie. De site gaat er prat op de grootste verzameling van contaminaties te herbergen. Ze wil het gebruik van deze taalfout bevorderen en de collectie niet laten verloren gaan voor de komende generaties. Handig is de zoekrobot. Je kunt er een trefwoord ingeven en zoeken naar contaminaties die een bekend persoon heeft uitgesproken.

Het Neerlandsch Genootschap ter bevordering van het Belegen Woord gaat op zoek naar woorden die je kent van vroeger, maar waarvan je niet exact de betekenis kunt omschrijven. Het genootschap is inmiddels opgedoekt, maar de lijst met jong en oud belegen woorden is nog steeds consulteerbaar.

WWW.TAALPOsT.NL Deze digitale nieuwsbrief van het Genootschap Onze Taal, een vereniging voor taalliefhebbers, informeert snel en goed over de taalactualiteit. Wie zich inschrijft (gratis!), krijgt driemaal per week Taalpost in de mailbox. Elke nieuwsbrief is kort, krachtig en eenvoudig gepresenteerd. Hij begint met het belangrijkste taalnieuws. Dan volgen twee rubrieken met nieuws over websites, weetjes, wedstrijden, oproepen, filmpjes, tv-programma's en uitglijders. Op maandag bespreekt de Taaladviesdienst een taalkwestie. Een uitstekend Vlaams alternatief voor Taalpost is de minder uitgebreide Taalmail van de VRT.

WWW.KOMMA.NET De website Komma Punt Net gaat niet over punten en komma's, maar over de leuke kanten van taal. Rubrieken zoals ‘kantoortaal’, ‘spreekmoorden’ of ‘het rommelhok’ hebben ons alvast nieuwsgierig gemaakt. Gebruik zeker eens de ‘onzingenerator’: klik op een van de knoppen en er verschijnt een zin met een reeks uitdrukkingen, voornamelijk uit het ambtelijke circuit en dat van de zakelijke dienstverlening. Wat dacht je van ‘functionele organisatorische modelontwikkeling’ of ‘spiritueel vermenselijkend naar-de-ander-gaan?’ Plezier verzekerd.

WWW.BONDTEgENLEENWOORDEN.NL De Bond tegen Leenwoorden, omstreeks 1994 in Veenendaal opgericht, zet zich in voor het gebruik van zuiver Nederlands en het terugdringen van leenwoorden. Het belangrijkste middel van de Bond is een lijst met Nederlandse woorden ter vervanging van leenwoorden. Op de website - excuseer, de webstek - kun je die woordenlijst raadplegen. Je kunt zelf een woord aan de lijst toevoegen via e-mail - excuseer, netpost.

“Schrijven is

R AA UITGEVE

N HET W

niet te veel uitleggen” Eva Berghmans, De Bezige Bij Antwerpen — Iedere uitgeverij heeft haar eigen visie op en verwachtingen over de manuscripten die bij haar op de leestafel belanden. Eva Berghmans, acquirerend redacteur bij De Bezige Bij Antwerpen, spreekt over het verloop van het selectieproces bij haar uitgeverij en geeft tips voor auteurs in spe. door Annelien De Geest

Eva Berghmans werkt sinds april 2011 voor De Bezige Bij Antwerpen. Daarvoor was ze chef van de Standaard der Letteren. De liefde voor literatuur zit haar dus al langer in het bloed. Als acquirerend redacteur zoekt en begeleidt ze schrijftalent. De Bezige Bij Antwerpen is een relatief jonge uitgeverij die voortbouwt op het fonds van uitgeverij Meulenhoff/Manteau. Hoewel ze nauw samenwerkt met De Bezige Bij Amsterdam functioneert ze niet louter als een buitenpost van de Nederlandse uitgeverij maar bouwt ze een eigen schrijversbestand uit. Welk soort boeken publiceert De Bezige Bij? Eva Berghmans : “Wij publiceren zowel fictie als non-fictie, zowel proza en essays als poëzie. Onze boeken hebben een paar dingen gemeenschappelijk. Ze vertellen iets over onze wereld, vaak met oog

voor de geschiedenis. Ze zijn goed en sterk verhalend geschreven, ook de non-fictie. De uitgeverij heeft ook de ambitie om een rol te spelen in het maatschappelijk debat.”

is het dus interessant om zich in literaire tijdschriften en wedstrijden te laten opmerken. Het is ook een goede manier om feedback over je werk te krijgen zonder dat je al een volwaardig manuscript klaar hebt.”

Hoeveel manuscripten krijgen Hoeveel pagina’s lees je vooraljullie wekelijks toegestuurd? eer je een oordeel velt over een “We krijgen ongeveer één mamanuscript? nuscript per dag spontaan toege“Ik ben daar te soft in, vermoed ik. stuurd, maar daarnaast doen we Ik denk altijd aan de tijd en moeite ook zelf actief aan scouting. We ledie iemand in een zen kranten, bladen en blogs en bena- "Voor mensen met schrijf- manuscript geïnderen journalisten ambities is het interessant vesteerd heeft en koester stiekem de en opiniemakers om zich in literaire tijdhoop dat een verals we denken dat ze een boek in zich schriften en wedstrijden te haal dat zwak start, naarmate het vorhebben. We houden laten opmerken." dert, toch nog sterook de culturele weker wordt. Toen ik pas bij de uitgereld in de gaten en volgen de liteverij begon, wilde ik elk manuscript raire tijdschriften. Een blad als De volledig lezen, maar dat is natuurBrakke Hond is erg gericht op het lijk onhaalbaar. Veel professionals ontdekken van nieuw talent. Ik lees zeggen dat ze al na één bladzijde ook nY, DWB en Deus ex Machina. weten of het een ‘ja’ of een ‘nee’ Voor mensen met schrijfambities

OORD

wordt. Meestal lees ik een vijftigtal bladzijden, al voel ik vaak na drie pagina’s al of het iets wordt of niet. Zolang ik twijfel, lees ik door.” Wat moet er wel of niet in de begeleidende brief staan? “De meeste schrijvers zijn heel onzeker, maar af en toe krijg ik een brief van een auteur die zichzelf geweldig vindt en zichzelf presenteert als de volgende Hugo Claus. Tenzij ze dat op zo’n groteske manier doen dat het bijna een stijloefening wordt, ben ik daar meestal niet echt van onder de indruk. Daarnaast vind ik het ook vreemd wanneer mensen zich enkel tot de clichés beperken, want uiteindelijk ben je toch een schrijver. Een tip die ik graag wil meegeven: vermeld wat je ambities zijn met je manuscript. Wat wil je met het boek bereiken? Waar gaat het voor jou over? Ik heb het dan niet over de plot of de thematiek, maar over waar jouw schrijven vandaan komt en waarom jij gelooft in de urgentie van je boek. Ik mis dat niet alleen in begeleidende brieven, maar vaak ook in gesprekken met aspirant schrijvers.” Zijn er typische fouten die terugkeren in het werk van debutanten? “Beginnende schrijvers leggen vaak te veel uit. Ze lijken weinig vertrouwen te hebben in het interpretatievermogen van hun lezers en verklaren daarom te expliciet de handelingen van hun personages. Ook bouwen ze soms grote filosofische dialogen in om het onderliggende thema van hun boek duidelijk te maken. Op die manier schep je geen levende personages. In echt goede boeken gebeurt heel veel impliciet. Daarnaast is het ook belangrijk om na te denken over de keuze

van verteltijd en vertelperspectief. Sommige verhalen worden beter in de verleden tijd geschreven, terwijl andere beter werken in de tegenwoordige tijd. Hetzelfde geldt voor de keuze van het vertelperspectief: ga je voor een auctoriale verteller of toch eerder voor de ik-vorm? Als je zelf veel leest, krijg je automatisch een beter zicht op het vertelperspectief dat geschikt is voor jouw verhaal.”

kwaliteitsvol debuut. Om mijn antwoord op deze vraag ten volle te begrijpen, zou je dus eigenlijk Op de hoogte moeten lezen.”

Is er een specifiek soort roman, genre of thema waarnaar jullie op zoek zijn? “In de non-fictie valt het me op dat er weinig mensen zijn die op een vlotte en toegankelijke manier over economie en wetenschap kunnen schrijven. Wat proza betreft zijn we niet op zoek naar een specifieke Wat maakt voor jou een debuut roman of stijl. We houden gewoon geslaagd? onze ogen en oren open voor frisse “Het is moeilijk om uit te leggen wat stemmen en wilde ideeën. ik precies zoek in een boek, aangeWat ik niet goed begrijp, is waarom zien het toch vooral buikgevoel is. de hedendaagse realiteit zo onderUiteraard moet het goed geschrevertegenwoordigd blijft in de liteven zijn, maar het moet meer dan ratuur. Soms krijg ik de indruk dat dat zijn. Er moet ergens een hoek veel jonge schrijvers eigenlijk oude af zijn. We hebben geen nood aan mensen in jonge lichamen zijn. Ze de zoveelste Brusselmans-kloon. grijpen graag terug naar de neJe moet de imitatie en de clichés gentiende eeuw en overstijgen en iets naar het moderniskunnen toevoegen "Bij deze roep ik alle me, terwijl we toch aan de literatuur. aspirant-schrijvers op om in geweldig spanEen perfect debuut hun inspiratie eens in de nende tijden leven. is voor mij Op de literatuur hoogte van Chrisruïnes van de eurozone te Onze heeft deugd van tophe van Gerregaan zoeken in plaats van schrijvers als Joost wey, een jongen op de Akropolis.” Vandecasteele, die die zich al in tijdin Massa de verhaschriften en kleinere len achter de economische crisis publicaties had laten opmerken en opzoekt. Iedereen zit op Facebook, overigens ook de eerste debutant maar in een boek sturen de persois die ik begeleid heb. In zijn boek nages bij wijze van spreken nog slaagt hij erin om vorm en inhoud een telegram. Jeroen van Rooij is perfect te laten samenvallen. De een van de weinigen die de sociale verteller schrijft een brief naar zijn media een volwaardige rol gaf in ex-geliefde, maar wil die brief tegezijn roman Het licht. Bij deze roep ik lijkertijd als een boek publiceren. alle aspirant-schrijvers op om hun Het hele boek is een slim en geesinspiratie eens in de ruïnes van de tig spel, over een groot onderwerp eurozone te gaan zoeken in plaats als de liefde, en Christophe is niet van op de Akropolis.” bang om zijn verteller een zeur te laten zijn en hem indirect te karakteriseren. Hij weet de fout van de ‘uitleggerigheid’ helemaal te vermijden. Die interactie tussen vorm en inhoud maakt dit voor mij een

QSFTFOUFFSU

C O LU M N

Het debuut van

Arnon Grunberg ÂŠ Ben Kleyn

Op 2 mei 1994 werd mijn roman Blauwe maandagen gepresenteerd in boekhandel Athenaeum in Amsterdam. Ik had een poffertjestent voorgesteld â&#x20AC;&#x201C; ik eet graag poffertjes maar de uitgever vond boekhandel Athenaeum geschikter en ik legde me neer bij zijn argumenten. â&#x20AC;&#x153;De literaire wereld gaat niet voor een debuut naar een poffertjestent,â&#x20AC;? had hij gezegd. Toen ik naar Athenaeum liep, het was een stralende dag, zei ik tegen mijn toenmalige vriendin: â&#x20AC;&#x153;We kunnen nu ook naar Zandvoort.â&#x20AC;? Dat gevoel heeft mij nooit verlaten: de behoefte zodra je als schrijver de openbaarheid betreedt, signeersessies, televisieoptredens, prijsuitreikingen en dergelijke, te willen vluchten. Lezingen zijn nog het draaglijkst, want je hebt in elk geval wat te doen en halverwege het uitspreken van je eigen lezing vergeet je dat je had willen vluchten.

Blauwe maandagen geldt als mijn debuut en het is mijn debuutroman, maar voordat Vic van de Reijt had besloten dat boek uit te geven had ik mijzelf al uitgegeven. Ik miste het geduld te wachten tot een gerenommeerde uitgever zou toehappen. Uitgeverij Van Oorschot had mij afgewezen, weliswaar vriendelijk, een redactrice was bij mij op bezoek geweest en had haar bezwaren tegen mijn proza in volzinnen uit de doeken gedaan, uiteraard niet zonder uit te leggen dat ze ook wel door iets getroffen was namelijk â&#x20AC;&#x2DC;mijn woedeâ&#x20AC;&#x2122;. In 1988 had ik het Vossius Gymnasium zonder diploma verlaten. Ik wilde naar de toneelschool, een gymnasiumdiploma leek mij voor een acteur alleen maar ballast. Maar ik werd nergens aangenomen. Ik schreef toneelstukken, produceerde ze ook, en voerde ze op in het Polanentheater in Amsterdam voor vrienden, bekenden en enkele dak-

lozen. Parttime werkte ik als jongste bediende bij de Nederlandse Uitgeverij voor Handelsinformatie en Adresboeken aan de Willemsparkweg, waar ik het kantoorwezen grondig leerde kennen. Wat de Tweede Wereldoorlog was voor Hermans was het kantoorwezen voor mij. Ik leerde de mens kennen en begreep dat ik mij anders moest opstellen als ik op deze wereld wenste te overleven. Als je zelf niet sterk was, moest je bescherming zoeken; tot je sterk genoeg was om het zelf te doen of tot je betere bescherming nodig had. De mens handelt in bescherming. Toen ik ontslagen werd bij de NUHA richtte ik een literaire uitgeverij op: Kasimir. Ik had namelijk een plan. Ik zou gerenommeerde literatuur uitgeven en na een paar jaar zou ik opeens een onbekende Roemeense of Duitse schrijver uitgeven en die onbekende schrijver was ik dan stie-

kem. Als ik de literatuur via de achteringang moest betreden, dan was ik daartoe bereid. Want voor mij ging het om niet minder dan redding. Het toneel had nagelaten mij te redden, sterker nog dat toneel had mij afgewezen, vermoedelijk niet ten onrechte, de literatuur moest het nu maar doen. Maar het plan om de literatuur te betreden als vergeten Roemeen uit het interbellum werd ingehaald door de werkelijkheid. Vic van de Reijt, die ik had ontmoet op de Buchmesse in Frankfurt, bood mij een contract aan op basis van enkele mondelinge verhalen, een in eigen beheer uitgegeven dichtbundel en nog wat andere verhalen. Ik had twee zomerbroeken die ik elk seizoen droeg. Als ze allebei in de was zaten, moest ik een broek van mijn overleden vader aan die mij net niet helemaal paste. Ik leefde in een universum dat bestond uit angst en verlangen. â&#x20AC;&#x2122;s Avonds liep ik soms tien rondjes om een cafĂŠ tot dat ik besloot toch maar naar huis te gaan om daar te gaan lezen. Zo zag mijn leven eruit in de jaren voor het verschijnen mijn debuutroman. Toch zou ik liegen als ik zou zeggen dat het een miserabele tijd was. Nooit meer heb ik het gevoel gehad dichter bij de waanzin te zijn geweest dan toen. Merkwaardig genoeg pleit dat voor die periode uit mijn leven; in de vaardigheid je min of meer normaal te gedragen ligt ook een verlies besloten. Bron: De Volkskrant

TUF ĂśOBMJTU "QQMF J1BE EF ĂśOBMJTU 4POZ & SFBEFS EF ĂśOBMJTU $BEFBVDIFRVF U X W Ăť XXX LPSUWFSIBBMXFETUSJKE CF

6JUFSTUF JOTDISJKWJOHTEBUVN 5 november 2012

'JOBMF FO QSJKTVJUSFJLJOH 8 december 2012

.POJLB WBO 1B FNFM BVUFVS 7FFSMF 7BOEFO #PTDI $IFG 4UBOEBBSE EFS -FUUFSFO "O -FFOEFST % JSFDUFVS $SFBUJFG 4DISJKW FO W[X $IJLB 6OJHXF BVUFVS 'SBOL %FDFSG BVUFVS 1IJMJQ )PPSOF B VUFVS +P #PTTVZU SFH JPOBBM NFEFXFSLFS % BWJETGPOET

LVOTU WBO IFU TBNFOM FWFO

18 CURSUS IN

DE KIJKER

“ Wie zichzelf

au sérieux neemt, heeft niet veel zin voor humor. ” Lachen met Lennaert Maes (maar vooral met jezelf)

— “Humor is subtiel. Wat voor de ene werkt, is een afknapper voor anderen,” aldus Lennaert Maes. Wij willen van hem weten hoe je humor inpakt op papier om anderen in te pakken. door Hedwig Bogaerts

Lennaert Maes won de publieksprijs van het Leids Cabaret Festival in 2011. Deze herfst begeleidt hij de cursus ‘Humor-comedy en cabaret’ van Creatief Schrijven vzw. Maes maakt onmiddellijk reclame. “Geen paniek. Je hoeft je tekst niet op het podium brengen. Als hij op papier maar grappig is.” Wat ikzelf supergrappig vind? “Het is belachelijk, ik weet het, maar ik moet altijd lachen met zoiets banaals als kak.”

grap opschrijft of die zal werken bij je lezers en je publiek. Maar dat is niet genoeg. Je verhaal moet ook goed opgebouwd zijn.”

Kijken naar anderen

Lennaert Maes haalde de mosterd vooral bij komieken, cabaretiers en schrijvers: gewoon goed kijken hoe anderen te werk gaan om iets te laten binnenkomen bij het publiek. “Let Lennaert Maes herkent zijn zin voor op, ik pleit niet voor plagiaat. Maar humor in zijn dochter Marie. Ze is drie de grote Romeinse schrijvers wisen moet keihard lachen om alles wat ten al dat je je eigen stijl ontwikkelt stinkt. “Tuurlijk weet ik door te observeren “Ik moet altijd lachen met en van anderen te meer over humor dan ‘kak’ en ken ik ook de zoiets banaals als ‘kak’.” leren. Voor mij zijn andere ingrediënten de anderen mijn die een lach verzekeren. Heel vaak echte triggers.” Op die manier doorweet je op het moment dat je een grondde Maes het systeem waar-

mee iemand een verhaal opbouwt. “Denk aan het sausje waarmee je de verschillende stukken in je verhaal doordrenkt en aan elkaar bindt. Jury’s van cabaretwedstrijden vinden het belangrijk dat je de cirkel rondmaakt, weet ik uit ervaring. Ik steek ook erg veel op van de onverwachte wendingen of elementen in een verhaal. Theo Maessen valt bijvoorbeeld in zijn show met de deur in huis: ‘Ja, ook mijn ouders verstopten joden in hun kelder… van 1980 tot 1984.’ Ik vind dat keigrappig, terwijl het er toch over is. En hij komt er mee weg, maar in een andere context zou hij doorgaan voor antisemiet.” Maes heeft net de roman De één van de ander van de Schotse misdaadauteur Philip Kerr gelezen. “Erg spannend. Maar wat het hoofdpersonage

denkt, is zo grappig dat het boek mij helemaal in zijn greep had. Zo’n tekst is niet gemaakt om op het podium te brengen, ook al staat hij bol van de humor.”

Regisseuse op de bal “Vroeger ging ik het makkelijk te ver zoeken”, bekent Lennaert Maes. “Ik liep geregeld vast in de vraag: ‘Waar moet ik het in hemelsnaam over hebben?’ Tot mijn regissseuse Collette Noteboom me zei om het niet te ver te zoeken. ‘Blijf bij jezelf, want je kent jezelf het best.’ Ik zou wel eens iets willen brengen over de Islam in plaats van over Jezus, maar dat staat veel te ver van mij af. Nu heb ik het over mijn eerste keer en de spelling van mijn naam. Heel onnozele dingen, maar ik heb ze wel zelf meegemaakt. Ik kan er ondertussen een heel avondprogramma mee vullen.” Nog een bekentenis: “Comedy pur sang is niet voor mij weggelegd. De ene mop na de andere, waarbij je telkens weer de vorige overtreft? Nee, dat kan ik niet. Ik ben behoorlijk ad rem, maar ik heb dat sausje nodig doorheen een show. Zoals Katinka Polderman of Kommil Foo. In wat zij brengen zit ook een zekere sérieux. Brei een sterk thema door de verschillende stukjes of liedjes, en je vergroot de kans dat je je publiek ook kan raken.” “Mijn regisseuse heeft mij enorm geholpen om in mijn verhaal de goede keuzes voor de juiste elementen te maken. Ze reageert altijd heel kort op de bal als ik met iets afkom. Dat heeft een goeie dynamiek. We versterken elkaar. Een goede coach breekt je nooit af, maar tilt je naar een hoger

niveau. Ik heb coaching lang geweierg mijn best doen om de sterkte gerd. Achteraf gezien was dat imvan alle stukjes tekst uit te vergromature arrogantie van me. Ik stond ten. Ik wil het principe hanteren dat niet open om te leren, ik leerde van Bram ik sloot mezelf op in Vermeulen in een "Je weet vaak vooraf of mijn ego. ‘Ik had dat cursus songwriting. een grap zal werken bij je Hij kreeg ons zover toch allemaal niet publiek.” nodig’: een typische om geen oordeel te beginnersfout. Ik heb hebben over wat we ook geleerd de dingen waar comte horen kregen. Het is niet omdat je mentaar op komt niet onmiddellijk zelf een behaagzieke flapuit bent dat weg te gooien.” de introverten moeten onderdoen. Nee, je kunt net heel veel opsteken “Wie zichzelf teveel au sérieux neemt, van elkaar. Misschien loont het dat je heeft niet veel zin voor humor. Ik kan de schwung van de extraverte kant gewoon niet lang serieus blijven. ‘Alop het continuüm omgooit naar een ways look at the bright side of life’ ingetogener stukje. We gaan elkaar zingen aan het kruis, zoals Brian in niet de grond inboren. De woorden Monthy Pyton, vind ik een perfect ‘slechte grap’ gaan dus niet vallen.” voorbeeld van goeie relativering. Zelf gooi ik er altijd iets grappigs uit op de klassenraden van de school waar Lennaert Maes, jarenlang de frontik lesgeef. Het werkt goed als je je man van Lenny & de Wespen, ging zwakke kanten uitspeelt en jezelf te vanaf 2010 zijn eigen weg. kakken zet. Zoals ook een goede huIn 2005 won hij de jury- en publieksmorist heel veel moet kunnen relatiprijs van Cabareteske in Eindhoven veren. Je trapt snel op de tenen van en in 2011 de publieksprijs van het de mensen die verstikt zitten in hun Leids Cabaret Festival. eigen ego.” www.lennaertmaes.be

Een goede slechte grap “Ook een slechte grap is soms grappig. En af en toe moet je erg lachen met iemand die niet doorheeft dat er een grap gemaakt wordt. Toen jij mij belde om een moment voor dit interview af te spreken, vroeg ik of je net op dat moment moest gaan line dancen. Jij vond dat helemaal niet grappig, je reageerde er zelfs niet op. Net dat vond ik hilarisch.” In november wordt Lennaert Maes eventjes docent voor Creatief Schrijven vzw. “Ik ga met de deelnemers

CURSUS ‘Humor – comedy en cabaret’ vanaf 14 november drie woensdagavonden (14, 21 en 28 november) in Leuven. www.creatiefschrijven.be

20 WORKSHOP

Alle Dagen

Dichten — Hoe begin je aan een gedicht? Het antwoord krijg je op de website van Creatief Schrijven vzw in Alle Dagen Dichten, een blog met dagelijkse poëzietips. Verwacht je niet aan grote, uitgewerkte schrijfopdrachten, wel aan originele en stimulerende kernideeën. Exclusief voor de lezers van VERZIN: drie gloednieuwe tips die binnenkort verschijnen. door Daniel Billiet

De vraag die me bij workshops het meest gesteld wordt, luidt “hoe begin je daar nu aan, aan een gedicht?” Goede vraag, al is het antwoord niet zo simpel. Het hangt immers af van persoon tot persoon. Ben je iemand die vooral visueel denkt en visueel gestimuleerd wordt? Of wordt je creatief vermogen eerder op gang getrokken door woorden? Door een sfeer, een herinnering, een schok? Natuurlijk kan het een combinatie van de voorgaande elementen zijn die je hand tot versregels verleidt. Het is belangrijk dat je weet wat er het sterkste op je inwerkt. Zo kun je de startpositie innemen die voor jou het beste is. Ben je een beeldenmens, dan kun je voor de schrijftip bij Allerheiligen (zie verder) op zoek gaan naar visuele indrukken, fantasiebeelden, foto’s die je in je hoofd fotoshopt… Tussen haakjes: het is wetenschappelijk bewezen dat de visuele indrukken die we lijfelijk ervaren hebben, het hevigst blijven inwerken.

De Alle Dagen Dichten-tip voor Allerheiligen: Elke dag wordt het duidelijker dat het klimaat ontregeld is. Stel je eens voor dat er nu al meer dan een week hittetoestanden woeden zoals tijdens de voorbije maand augustus. Hoe zou Allerheiligen eruitzien en beleefd worden tijdens een hittegolf? Niet met chrysanten, noch met dikke jassen en dito sjaals. Kleurrijke parasols op de kerkhoven? Of zou je dit uitzonderlijke gebeuren niet nog sterker kunnen oproepen door het van onderaf te bekijken? Vanuit het standpunt van een dode?

Zintuiglijke vragen Durf woorden, groepjes woorden, halve zinnen, indrukken, een geur, een beeld zomaar op te schrijven. Denk niet dat je meteen afgewerkte volzinnen moet noteren. Soms doe je er ook goed aan om zonder nadenken door te schrijven.

Stel jezelf indringende vragen. Zintuiglijke vragen. Allerlei vrolijke zoete parfums op dat kerkhof. Een mama brengt op het kerkhof zonnebrandcrème aan bij haar kind, voor het graf van de opa. Vraagt zo’n kind: “Zou opa het nu ook zo warm hebben, mama?” Wat zie je op het kerkhof of in de buurt ervan? Softijsverkopers? Met een bijzondere smaak voor de gelegenheid? Zonnepetjes? Korte rokjes? Kleurrijke teenslippers? Probeer beelden van op het strand te vertalen naar dat (uit)zonnig kerkhof. Begin dan je materiaal te ordenen. Probeer vooral niet te veel inhoud te proppen in een gedicht. Uitzuiveren is de boodschap. In een gedicht moet alles te maken hebben met alles. Ga dus voor één kernidee. Schrap al je adjectieven. En je hulpwerkwoorden. Probeer eerst je gedicht in de tegenwoordige tijd te schrijven, dat is de sterkst inwerkende tijd in een tekst.

Beelden roepen beelden op Misschien behoorde je wel tot een van de tienduizenden bofkonten die op zo’n zwoele, magische zomeravond een van de vijf memorabele concerten van Leonard Cohen hebben bijgewoond. Nog maar eens bewees deze nu 78-jarige Canadese singer-songwriter zijn absoluut superieure smaak door Gent te kiezen als start van zijn wereldtournee. Hij kreeg dan ook elke avond als dank een sublieme zonsondergang boven Gent aangeboden. Beluister een aantal van zijn liedjes, lees de bijgevoegde teksten. Stel je open voor zijn magische, weemoedige sfeer en woorden. Kies uiteindelijk één lied, maakt niet uit welk, één lied dat jou om een persoonlijke reden extra raakt. Laat schrijvenderwijs het lied los en draai en keer het tot het iets van jou wordt. We hebben allemaal favoriete liedjes. Teksten, melodieën die ons zoveel meer raken dan zovele andere, zelfs genialere liedjes. Ergens raken melodie en tekst ons op een niveau dat we niet kunnen benoemen; dat de betekenis van de woorden ontglipt. Zoals je kunt ontroerd worden door een gebaar of een beeld in het straatgebeuren zonder dat je goed weet waarom. Sommige liedjes hebben dezelfde kracht, telkens als je ze hoort. Een gegeven dat een dichter kan ontginnen tot/in een gedicht. Vertrek van concrete, alledaagse feiten, maar blijf niet in dat stadium van de realiteit hangen. Link andere, nietalledaagse elementen met veel fantasie aan de bestaande feiten. Het beeld van ‘een meisje op de fiets’ is

een soort oerbeeld, maar doe daar dan iets verrassends mee. Zoom bijvoorbeeld in en kijk: dat beeld van een vrolijk, onschuldig meisje op de fiets is vals want ze huilt. Vijf pedaalslagen verder zoom je nog meer in en blijken het geen tranen van verdriet, maar van een geluk dat te groot is om op een fiets mee te dragen: van de andere kant komt een jongen aangereden die met al zijn ledematen dolle blijdschap de avond in bokst. “I’m your man”, zingt Cohen nu.

Menselijk drama De crisis, ik hoop dat jij er minder last van hebt dan velen die echt de broeksriem moeten aanhalen. Armoede wordt heel vaak in stilte geleden, want nog altijd geassocieerd met falen, met een mislukkeling zijn. Terwijl er soms maar beangstigend weinig moet misgaan om aan de weinig benijdenswaardige zelfkant van onze maatschappij te belanden. Schrijf een gedicht vanuit het standpunt van een vrouw die erg aan comfort, luxe en status gewend en gehecht is, maar wiens echtgenoot plots zonder werk gevallen is. En nee, dit is geen seksistische opdracht. Je mag natuurlijk de rollen omdraaien: hoe verder je van het clichématige wegblijft, hoe beter. Het is een harde wet, maar in de schrijverij wel eentje van Meden en Perzen: in ongeluk schuilt meer interessante verzinstof dan in geluk. Misschien omdat geluk niet méér nodig heeft, niet méér vraagt dan dat momentane geluk. Ga voor deze schrijftip niet op zoek naar economi-

sche wetten, filosofische gedachten of maatschappelijke ontwikkelingen, maar focus op het menselijke drama en vooral op de tastbare, zichtbare, hoorbare en gevoelsmatige ontsporingen. Show, don’t tell. Alweer. Leg niet uit, maar toon in de dagelijkse kleine zaken hoe het gezin ontwricht raakt. Maak het uitgebreide ontbijt heel sober. Laat een broek inleggen voor een jonger kind. Sluit de jacuzzi af. Neem de bus, want de tweede auto, de cabrio, staat te koop voor een appel en een ei. Bak zelf dat brood. Slank noodgedwongen alles af, ook jezelf. Schrap de jaarlijkse skitrip. Enzovoort.

Meer Alle Dagen Dichten? Je gratis abonneren op deze poëzieservice? Laat je e-mailadres achter op http://blog.creatiefschrijven.be. Elke voormiddag ontvang je dan gratis het idee van de dag.

Heeft dit artikel je geïnspireerd en wil je jouw gedichten delen? Post ze dan op www.storees.net. Daar ontdek je ook teksten van andere deelnemers aan Alle Dagen Dichten en krijg je feedback van schrijfgenoten.

22 LITERAIR

TIJDSCH

RIFT

Samplekanon

schiet met scherp — “Een online non-budget literair tijdschrift,” zo presenteert Samplekanon zich sinds dit voorjaar aan de lezer. Daar wilden we bij VERZIN het fijne van weten. Zeker toen bleek dat één van de allereerste auteurs op de site een Belg is. door Michiel Leen

Samplekanon is het geesteskind van de Nederlanders Frank Keizer, Maarten Van der Graaff en Daniël Labruyère. “Samplekanon is een online non-budget literair tijdschrift dat het beste uit de literatuur naar boven haalt,” klinkt het strijdbaar op de site. “Een vast programma hebben we niet,” zegt medeinitiatiefnemer Frank Keizer. “We kunnen ons wel vinden in elkaars literaire voorkeuren.” De exclusieve verschijningsvorm op het internet is een bewuste keuze, al verdiende Keizer zijn sporen bij het literaire tijdschrift Parmentier. Ook is hij betrokken bij de literaire weblog Ooteoote en de Amsterdamse poëziestichting Perdu. De opvallende titel Samplekanon is een knipoog naar de bundel Sampleton van de Nederlandse dichter C.B. Vaandrager. “Alleen willen wij ons strijdbaarder opstellen en samples bieden uit de literatuur van nu, met focus op teksten en auteurs die elders moeilijker een plaats krijgen. Vandaar Samplekanon.”

Wie de site bezoekt, zal merken dat de teksten uiteenvallen in twee rubrieken, toepasselijk ‘Sample’ en ‘Kanon’ geheten. ‘Kanon’ is de polemische rubriek. Driemaal per jaar wordt het kanon in stelling gebracht om een bepaald thema verder uit te diepen. “Via die rubriek willen we polemiek voeren over auteurs waar we iets tegen hebben,” klinkt het. “En propaganda voeren voor de auteurs in ons tijdschrift, natuurlijk.” Als eerste krijgt schrijver Marcel Möring een lel om de oren voor zijn kritiek dat “de roman zich zou hebben geconformeerd aan de hapklare verleidingen van het consumentisme.” Waarop Samplekanon antwoordt: “Vind je het gek, Marcel?” In de sectie ‘Sample’ worden dan weer doorlopend nieuwe teksten gepresenteerd, veelal van jonge auteurs die net uit hun schelp komen. Browsend doorheen het lekkers stuiten we snel op Belgisch werk: de ‘Suggesties van een onbestaand oeuvre’ van de naar Milaan uitgeweken Kortrijkzaan Thomas Buysens, met spaarzame observaties genre: “Wie was het die ‘romans in drie zinnen’ schreef? Ik kan het in twee.” Hallo Thomas? “Het zijn fragmentarische oefeningen in observatie,” klinkt

het. “We leven in een tijd waarin romans schrijven moeilijk wordt. Alles is zo gefragmenteerd. Vandaar: elke zin is de suggestie van een verhaal dat niet bestaat en roept de onmogelijkheid op om er een roman van te maken.” Of hij zicht heeft op de verwachtingen die aan de inzendingen gesteld worden? “Er lijkt een zekere voorkeur te bestaan voor prozapoëzie,” aldus Buysens. “De redactie lijkt op zoek naar teksten met een helder taalgebruik, met een terugkoppeling naar alledaagse ervaringen, vaak in een urbane setting.” De redactie zoekt altijd beelden bij de teksten, zo ook voor Buysens’ werk. Op die manier ontstond al een nieuwe samenwerking tussen de jonge schrijver en illustratrice Jemaine Jacobs. Een geprinte pendant voor het online geweld zit er (voorlopig) niet in. Toch is het de bedoeling dat het tijdschrift zich ook in real life manifesteert. “We willen in de toekomst zeker werk maken van evenementen,” zegt Keizer. “Zo willen we debatten en auteurslezingen organiseren. Bovendien willen we ook de beeldende kunstenaars die aan Samplekanon meewerken, de kans geven om hun werk op die gelegenheden te tonen. En de debuterende auteurs

Papiermier staat voor... tja... alles in papier. De voor de hand liggende kaartjes, notitieboekjes en schriftjes zien er bij Papiermier nét iets leuker uit. Het gamma wordt aangevuld met stempels, washi tape, boeken, lampen, rietjes, vogelhuisjes en nog zoveel meer. Shop je liever live? Dat kan in de Kokkie shop in Wijgmaal (Leuven), open op donderdag en vrijdag van 10u tot 20u en elke tweede zaterdag van de maand van 10u tot 18u. www.papiermier.be

24 AGE REPORT

Durf, vers bloed en stoutmoedige jongeren Nieuw literair platform Karkas — Een collectief van en voor jonge schrijvers dat kansen wil creëren voor jong literair talent en predebutanten: de ambitie van Karkas is niet min.

Is één meter negenenzeventig en maagd van sterrenbeeld. Beëindigt dit jaar haar master Woordkunst aan het conservatorium van Antwerpen. Kijkt en schrijft. Houdt daarnaast van dieren, koffietafels en rurale gemeentes.

Behaalde een master Westerse literatuur en studeerde daarna Woordkunst in Antwerpen. Volgt momenteel een opleiding bij a.pass in Brussel, schrijft teksten en treedt op met eigen werk.

in Antwerpen. "De oudere generatie wordt vaak onder de mat geveegd. Onze maatschappij is gefixeerd op jongeren en jong talent." Het resultaat van hun ervaringen verwerkte Karkas in een voorstelling die plaatsvond in het ziekenhuis tijdens het openingsweekend van DE Studio.

www.karkas.be

Hebt u ooit overwogen om u te abonneren op een spraakmakend literair tijdschrift?... ...Dan kunt u geen beter instapmoment kiezen dan nu om een abonnement te nemen op Gierik & Nieuw Vlaams Tijdschrift, dat niet alleen in 2012 dertig jaar bestaat, maar binnenkort ook uitpakt met een uitzonderlijk themanummer: Zomernummer 116 (september 2012) – ‘The Orgierik Files’: Peter Holvoet-Hanssen, Betty Antierens, Guy Commerman, de Marquis de Sade, Ivo De Kock, Eric Brogniet, Silvio Senn, Thierry Deleu, René Hooyberghs, Wim van Rooy, Charles Hausman, Marc Zwijsen… introduceren ons in de wereld van orgieën van woord, lichaam, ideologie, gevoelservaringen…!

30ste jaargang Herfstnummer 116 9 euro

GIERIK

buitenland 13 euro

Literair tijdschrift met initiatief

& Nieuw Vlaams Tijdschrift

Als abonnee helpt u jong talent Volgens een wetenschappelijk onderzoek door het Vlaams Fonds voor de Letteren in 2007 komen 80% van de in Gierik & NVT gepubliceerde debutanten bij een reguliere uitgever terecht. Van alle Vlaamse literaire tijdschriften behaalde Gierik & NVT de beste score!

Hendrik Wittock (°1993)

Fleur Ordoukhani (°1986)

schrijver in contact te komen met het publiek. Ze beperken zich ook niet tot literaire evenementen. De leden van Karkas, aangevuld met gastschrijvers en jong podiumtalent, waren al te zien op De Nachten, Vamos Brasil!, Studio Villanella, Vama Veche, Haute Koture en TANK. In augustus verbleef het schrijverscollectief vijf dagen op de afdeling geriatrische revalidatie van het ZNA Sint-Elisabeth

Is professioneel jong. Neemt een detail uit de werkelijkheid, dikt het aan, kleurt het in en schrijft het neer als fictie. Studeert Taal- en Letterkunde (NederlandsEngels) in Gent. Houdt van koffie, koude dagen met heldere hemel en alcohol, haat tijd en komt altijd te laat.

Neem nu een abonnement door overschrijving op rekening IBAN BE26-06822376-9529, BIC- code GKCC BE BB van Gierik & NVT. Gewoon jaarabonnement 28 euro (4 nummers). Steunend abonnement 50 euro. Ere-abonnee 75 euro (op verzoek wordt uw naam dan vermeld in het impressum). Buitenland: 40 euro Gratis proefnummer via mail (zie hieronder), of schriftelijk op het redactieadres: Gierik & NVT, Kruishofstraat 144, 2020 Antwerpen of guycommerman@skynet.be Bezoek ook onze website www.gierik-nvt.be en het unieke poëziearchief (al 2777 gedichten van 437 dichters). U vindt ons ook op facebook.

Gierik & Nieuw Vlaams Tijdschrift

- al 30 jaar een pittig literair speerpunt in Vlaanderen en Nederland -

The Orgierik Files

AFGIFTEKANTOOR 2020 - ANTWERPEN 2

Op www.karkas.be publiceert het vaste team zelfgeschreven teksten, regelmatig aangevuld met teksten van gastschrijvers. “Experimenteren zonder waardeoordelen”, heet het. “We gaan op zoek naar durf, vers bloed en stoutmoedige jongeren die nieuwe mogelijkheden blootleggen.” Karkas buigt zich over elke ingezonden tekst en selecteert of zij al dan niet gepubliceerd worden. Elke inzending, geselecteerd of niet, ontvangt een persoonlijke mail met feedback. “De dialoog met de gastschrijvers is een van de belangrijkste aspecten van het literaire platform.” Op die manier wil Karkas een brug slaan tussen predebutanten en uitgeverijen.

uit Nederland studeert Woordkunst aan het Conservatorium in Antwerpen. Intuïtie is voor haar het allerbelangrijkst. Haar verhalen ontstaan in rustige omgevingen wanneer er zich chaos in het hoofd bevindt. Of andersom.

“Met Karkas scheuren wij het rottend vlees aan flarden. Leve Karkas”.

AFGIFTEKANTOOR 2020 - ANTWERPEN 2

Dialoog

Astrid Haerens (°1989)

Schrijft, speelt en doet Woordkunst aan het conservatorium van Antwerpen. Met zijn gedichten treedt hij op in motorpak. Won in juni 2012 de schrijfwedstrijd Write Now! Schreef een gemeentegedicht voor de gemeente De Pinte. Wil graag forel vissen in Amerika.

Is Jack of all trades, Master of none, Joker van dienst en Brugse zot. Studeerde twee jaar in Brussel en resideert nu in de Scheldestad. Schrijft vooral naar zijn eigen bek, “het podium is zijn tweede thuis”. Is beschikbaar voor verdere vragen, vooral in verband met evenementen.

Karkas is echter meer dan een online platform. De leden van Karkas willen een prominente beschouwende en kritische rol vervullen binnen het literaire podiumlandschap. Bij optredens beperken ze zich zelden tot voorlezen uit eigen werk. Liever denken ze na over originele totaalconcepten en nieuwe manieren om als

DE ZES VAN KARKAS

Vincent Van Meenen (°1989)

Cootje Veelenturf (°1989).

Live op de geriatrie

door Nina Vincx & Karkas

Karkas formuleert op een vernieuwende manier vragen over de rol van tekst en literatuur in verschillende kunsttakken, van papier tot podium. “We kijken kritisch naar de rol die tekst speelt in de huidige samenleving”, zegt het collectief. Het bestaat uit zes jonge redactieleden met elk een heel eigen stijl. “De verschillende stijl en visie van de leden is de voornaamste kracht van het collectief”, vindt de redactie. Discussie is erg belangrijk. “We praten heel veel over elkaars tekstmateriaal. Zo blijven we elkaar uitdagen en inspireren.”

Maarten Van den Bussche (°1991)

SPRKJ — In de letterfabriek bespreekt een auteur of docent de inzendingen van de schrijfuitdaging uit het vorige nummer. Ingrid Verhelst boog zich over SPRKJS, verhaaltjes die beginnen met “Er was eens …” en precies 101 woorden tellen. door Ingrid Verhelst

Het moet een jaar of vijf geleden zijn dat een van mijn cursisten me het boek Anthropology and other stories, a collection of 101 x 101-word stories onder de neus duwde. Of we dat ook eens konden proberen? Anthropology… is het debuut van Dan Rhodes en dateert van 2000. Sindsdien is het genre in opmars. Twitterverhalen, sms-poëzie, 101’tjes … ze hebben één ding gemeen: je kunt ze lezen zonder te scrollen en in een minimum aan tijd. In China spreekt men van ‘rooklange’ fictie, leesbaar tijdens een sigarettenpauze. Ook in mijn cursussen hebben we ermee geëxperimenteerd. Het 101’tje is het aanbevolen genre voor wie zich op een leuke manier wil bekwamen in schrappen en schaven, maar vergis je niet, de productie ervan is een stuk moeilijker dan de consumptie. Het grootste deel van onze westerse ultrakorte fictie is terug te brengen tot wat Ernest Hemingway ‘de top van de ijsberg’ noemde: de auteur deelt enkel mee wat gebeurt, zonder motivatie of achtergrond. Het bekendste voorbeeld van de master himself is ‘For sale: babyshoes, never worn.’ Een aanpak die mooie

sfeerstukjes en veel implicatie oplevert, maar zelden een echt verhaal met een begin, een midden en een eind. Moeilijker dan het lijkt. En dan wil ik het ook even hebben over sprookjes. Een sprookje is in oorsprong een mondeling overgeleverd volksverhaal dat gebruikmaakt van magie en fantasie. Het opent normaliter met de woorden "Er was eens..." en speelt zich meestal af op een onbepaalde plaats in een onbepaald verleden. Als ongeschreven vertelling richtte het zich tot ongeletterde volwassenen. Tegenwoordig zijn sprookjes (kinder)verhalen met al dan niet verbloemde levenslessen. Is een gewoon 101’tje schrijven al geen sinecure, dan is het schrijven van een SPRKJ ronduit moeilijk. Een verhaal met een begin, een midden en een eind, met op de koop toe nog een moraal, en dat alles in 101 woorden. Je moet al over een heel scherpe pen beschikken om dat tot een goed einde te brengen. Dat de opdracht moeilijker bleek dan ze leek, werd duidelijk bij lezing van de ingezonden SPRKJS. Een flink

Einde.

LETTERFABR

deel van de inzendingen las als een (klein) deel van een groter geheel, waardoor ik als lezer achterbleef met het gevoel bedrogen te zijn. Bij minstens evenveel SPRKJS was er niet of onvoldoende nagedacht over de inhoud. Met andere woorden: de eenduidigheid ontbrak. Waar ik toch een lijn meende te bespeuren, werd die bijna altijd doorgeknipt op het einde, waardoor het verhaal platviel. Ook de taal was niet om over naar huis te schrijven. Die was doorgaans gewoontjes, in sommige gevallen zelfs schabouwelijk: foutief gebruikte woorden, spellingfouten en zinsconstructies waar kop noch staart aan te krijgen was. Een schrijver in spe onwaardig. Op vlak van inventiviteit werd er ook niet zo vaak gescoord. Ze verdienen een dikke pluim, de enkelingen die de platgetreden paden (bijna plagiaat soms) wisten te vermijden, en de witte raven die begrepen dat je verder komt met één dubbele bodem dan met tien platitudes.

IEK

Er wa s

een s

SCHRIJFTips • Gooi adjectieven en bijwoorden over boord. Blijft je verhaal overeind, dan kun je verder. • Heb je een plot? Een helder begin? Een sterk middenstuk? Een logisch einde? Zonder die zaken is je tekst niet meer dan een stuk uit een groter (onafgewerkt) geheel. • Grijpt je einde de lezer bij de keel? Laat het hem achter met een glimlach of een aha-erlebnis? Dat is tenslotte het minste wat hij mag verwachten. • Is elk woord dat je schreef noodzakelijk? Schrappen van ballast geeft je misschien de (letterlijke) ruimte om een pointe aan je verhaal te breien. • Besteed, meer nog dan doorgaans, aandacht aan je formulering. Heb je weinig woorden ter beschikking, dan is het zaak precies degene te gebruiken die uitdrukken wat je wilt zeggen, en die de juiste sfeer uitademen. • Lees je tekst hardop. Zo kun je aanvoelen of het ritme van de tekst goed zit. • En specifiek voor SPRKJS: welke conclusie moet de lezer trekken na het lezen van je verhaal? Welke boodschap wil je overbrengen? 0ndersteunen alle elementen in je verhaal deze boodschap? Zo niet, dan krijg je een tekst waarin de lezer verdwaalt, zelfs al telt de tekst niet meer dan 101 woorden.

een fuzw

Wie daar op een even simpele als geniale manier in slaagde, was de auteur van ‘De Fuzwol’: Er was eens een fuzwol. Die had een zwakje voor een fizwa en droomde van samen bleisen bij maneschijn. Jammer genoeg had ze geen tufjes en kon niet prieten. Handig als hij was, braiseerde hij glansrijke tufjes uit het fijnste spinrag. Ze prietten dat het een lieve lust was. Tot de prietlijn gehakseld werd. Aanvankelijk merkten de stakkerds niets, maar alras werd hen diets dat ze met een schiepigeviolatora te maken hadden. Ziedend om deze snode zurf, stortte hij in zak en as en zij ontstak in een alles verterende sola. Wat rest van de fuztortels, is een flinterdun swilver. Einde. Anne Beevers Zelf zou ik gekozen hebben voor een sterker einde. Het ‘in zak en as storten’ is nogal magertjes. Had onze fuzwol actie ondernomen, dan zou hij roemrijker ten onder zijn gegaan, of misschien zelfs – je weet maar nooit – hebben kunnen zegevieren. Maar het gebruik van die niet-bestaande woorden maakt veel goed. Het levert een verhaal op dat iedereen naar ei-

gen goeddunken kan invullen, zonder dat het onduidelijk wordt. Wat kan een mens meer verwachten van een 101’tje? Ook ‘De man die de gevolgen niet wou dragen’ bekoorde me. Meer zelfs. Tot en met “de gang naar de markt” vond ik het fantastisch gevonden, goed geschreven en degelijk geconstrueerd. Het gratuite slot zette echter een zware domper op mijn plezier. Was er hier en daar iets economischer omgesprongen met woorden (bv: het 'bedenken' in zin 3 schrappen en de man meteen naar de marktlaten gaan, en 'aan voorbijgangers' weglaten) dan zou dat 13 extra woorden hebben opgeleverd waarmee een dynamischer en vooral logischer slot mogelijk werd. Een slot dat de boodschap van het verhaal ondersteunde zonder dat een wijze vrouw plots moest veranderen in een toverheks: Er was eens een man die de gevolgen niet wou dragen. Wanneer hij een misstap beging, stopte hij het gevolg in een zak en knoopte die dicht. Toen zijn kamer met zakken volgestouwd was, bedacht hij een manier om van zijn lasten af te raken. Hij ging naar de markt en verkocht de mysterieuze zakjes voor grof geld aan voorbijgangers. Een wijze vrouw kwam naar hem toe en vroeg wat die onzin te betekenen had. Toen de man haar uitlachte, toverde ze hem om in een ezel. Hij balkte en huilde luid maar daar gaf de vrouw geen gevolg aan. Einde. Sofie De Moor Opstarten bleek duidelijk een stuk simpeler dan afronden. Zo was ik bijvoorbeeld echt gecharmeerd door “Er was eens een klein zwart puntje dat op zoek was naar de zin van haar leven”. Mooi begin met dat dubbelzinnige gebruik van ‘zin’. Er was eens een klein zwart puntje dat op zoek was naar de zin van haar leven. Het dwaalde door een groot boek en ontmoette duizenden letters en woorden. Het keek naast de hoofdletters, waar er altijd wel puntjes te vinden waren. De lange zinnen joegen het verder: ‘ Scheer je weg, wij willen niet gesplitst worden’. En zo

27 keerden de bladzijdes in het boek, tot hem plots op de allerlaatste terecht kwam. Helemaal beneden, achter het laatste woord, zag het een plaatsje. Het puntje liep bliksemsnel en met een glimlach kwam het tot rust. Einde Basil Janssens Al even enthousiast was ik over “Er was eens een granaatboom die de Egyptische hitte kotsbeu was.” Jammer dat de daaropvolgende zinnen niet even doordacht en/of spitsvondig waren, en het verhaal al in het middenstuk begon te zwalpen (bij het puntje) of zich te clichématig ontwikkelde (bij de granaatboom). Die intro’s hadden pakkende verhalen kunnen opleveren. En een moraal. Er was eens een granaatboom die de Egyptische hitte kotsbeu was. Hij griezelde van het zand tussen zijn tenen, snakte naar water en verdroeg amper de granaten die weelderig aan zijn takken zogen. In Haspengouw, wist hij, groeiden bomen met uitheemse blozende vruchten. Dat leek hem een interessante optie. Hij worstelde zich los en stevende recht naar België. Het regende er stevig en hij wist dat hij de juiste beslissing had genomen. In een bloeiende boomgaard, werd hij verliefd op een prachtige appelboom. Hij pootte zich ernaast en hun wortels verenigden zich. Ze kregen heel veel granaatappelkindjes, die dit sprkj aan alle granaatbomen vertelden. Ann Broeckaert

Wie is Ingrid Verhelst? Ingrid coacht, leest, schrapt en schaaft al meer dan 20 jaar, waarvan de laatste acht jaar bij Wisper, waar ze verantwoordelijk is voor het reilen en zeilen van de afdeling ‘schrijven’. Ze werkt ook als ghostwriter. Ze publiceerde twee romans en een twintigtal kortverhalen in diverse tijdschriften, heeft net een derde roman afgewerkt en is meteen begonnen aan nummer vier.

ENT EVENEM

IN DE K

IJKER

The point is Schrijfuitdaging

tieven, adjectieven, enz. (banaan, beven, boormachine, bierkaartje, beestig, bij, beetgaar,…) Kies vervolgens vijf woorden uit je lijst en gebruik ze in je slamtekst. Eén van die woorden wordt ook de titel van je tekst. De andere vier gebruik je hoe en waar je wil.

Zoals je kunt lezen in het artikel op blz 29 zit Slam Poetry in de lift. Het genre laat poëzie flirten met alle ongedwongen conventies en gaat kruisbestuivingen aan met andere takken in de woorden muziekkunst als beatbox, rap en stand-upcomedy.

Bij Slam Poetry ligt de nadruk sterk op performance. Indien je ons een geluidsfragment of een filmpje wil bezorgen met een opname van je tekst, is dat welkom, maar geschreven inzendingen aanvaarden we ook. Ervaren slammer Max Greyson geeft in het volgende nummer van VERZIN feedback op een aantal inzendingen.

Wij dagen je uit om een slamtekst te schrijven die vertrekt vanuit alliteratie. Kies een letter en schrijf zoveel mogelijk alliteraties met de gekozen letter op. Probeer vooral verschillende soorten woorden te gebruiken: werkwoorden, substan-

• Maximaal 16 regels • Zet je geluids- of filmfragment online (bijv. YouTube, soundcloud, vimeo, …) • Mail je tekst voor 7 november 2012 naar redactie@creatiefschrijven.be en vermeld eventueel de link naar film- en of geluidsopname. • Eén zelfgeschreven tekst per persoon • Gebruik geen bijlagen maar zet je tekst in de mail zelf • Vermeld in de onderwerplijn van je e-mail: schrijfuitdaging VERZIN

Oplossing kruiswoordraadsel vorige editie VERZIN

1 1

2 3 4

5 6

3 5

8 9 10 11

van Ilja Leonard Pfeijffer

Hoe word ik een beroemd schrijver?

WinNAARS

Elsje De Pauw Winny Cornil

not the points, the point is

poetry — En toch worden er punten uitgedeeld op 1 december. Dan vindt in Brussel de finale van het Belgisch Kampioenschap Slam Poetry plaats. Twaalf kandidaten strijden om de titel van Belgisch kampioen. Deze poëtische performer (M/V) verdedigt onze nationale eer op het Europees kampioenschap op 15 december in Antwerpen. door Maarten Billiet Zes Nederlandstalige en zes Franstalige kandidaten proberen op 1 december met hun poëzie en performance het publiek en de jury te overtuigen van hun Slam-kwaliteiten. De Nederlandstalige kandidaten deden dit al op de voorrondes in Hasselt, Brussel, Gent, Watou en Antwerpen. In Hasselt triomfeerde de Antwerpse Kempenaar Simon Den Haerynck. Hij versloeg Rien Thoma in de lokale slambattle. Flor Declerq uit Vorst vertegenwoordigt de Nederlandstalige Brusselaars. In de hoofdstedelijke finale gaf hij publieksfavoriet Elli Severino Fernandes het nakijken. Tijdens de Gentse Feesten ging het er in de Hotsy Totsy hard aan toe. Jacques Bardthesque deelde de mooiste slagen toe aan runner-up Kevin Amse. Lotte Dodion overtuigde publiek en jury in Watou ten nadele van Elisabeth Isabelle. Op 16 september vond de voorronde in Antwerpen plaats. Bij het ter perse gaan van dit nummer was de winnaar nog niet bekend (kijk op www.beslam.be voor al het laatste nieuws). De jury koos in Antwerpen ook de beste van de vijf runners-up, die mee gaat naar de finale. De kandidaten uit Mons zijn Effel en Serial D'Rimmeur. Franstalig

Brussel vaardigt Léila Duquaine en Youness Mernissi af. De voorronde in Luik stond op 19 september gepland en stuurt ook twee kandidaten. De voorrondes leverden een gespierd stel dichters op dat je op 1 december aan het werk kunt zien in Espace Magh. Dit uniek kunstencentrum in Brussel trekt al jaren aan de Slam Poetry-kar. Bij de vorige editie ging Youness Mernissi met de overwinning lopen. Hij is dan ook een taaie brok om te verslaan voor de Nederlandstalige kandidaten. Youness vertegenwoordigde België in Reims 2010 op het eerste individuele Europees kampioenschap en behaalde daar een mooie derde plaats. Het Europees kampioenschap bestaat dit jaar uit twee disciplines: een ploegenkampioenschap en een individueel. De ploegen vechten het onderling uit in Reims op 12 december. De 18 nationale kampioenen kampen op zaterdag 15 december in Antwerpen voor de titel van individueel kampioen. De Scheldestad loopt midden december over van de Slam Poetry. Voor wie niet bekend is met het genre, zijn deze dagen een buitenkans om de beste Slammers van het continent aan het werk te zien. De

nationale kampioenen treden onder meer op bij Mama's Open Mic en De Muzeval. Slammers van bij ons krijgen ook de unieke kans om bij de Poetry koningen van Europa workshops te volgen en zo het eigen niveau op te krikken. Als kers op de taart is er het Europees kampioenschap, waar naast de nationale titelhouders ook entertainment van internationaal niveau te bewonderen is. Kortom, een feest voor iedereen die de poëzie graag ziet en hoort, want: "the point is not the points, the point is poetry" (Allan Wolf). 1 december, finale BK: 19.30 u., Espace Magh, Priemstraat 17, 1000 Brussel 15 december, finale EK: 20 u., DE Studio, M. Gérardstraat 4, 2000 Antwerpen

PUBLICATIE POETRY SLAM POETRY

Wil je graag een publiek kort en krachtig inpakken met woorden? Is spelen met de ritmiek van teksten en de klank van letters jouw onontgonnen sterkte? Creatief Schrijven vzw geeft een publicatie uit over Slam Poetry. In vele dolle bladzijden leer je wat Slam Poetry is en kun je zo aan de slag. Gratis te verkrijgen op www.creatiefschrijven.be

30 IJD WEDSTR

IN DE K

IJKER

Turing Nationale Gedichtenwedstrijd eeuwige roem en harde euro’s — De Turing Nationale Gedichtenwedstrijd is geen poëziewedstrijd als een ander. Daar zorgen de kleppers in de jury, de ruime persaandacht en de hoofdprijs van 10.000 euro wel voor. Wie volgt de Vlaming David Troch op als eindwinnaar? door Michiel Leen

De Turing Nationale Gedichtenwedstrijd is in zekere zin schatplichtig aan de in juli overleden Nederlandse dichter Gerrit Komrij. Komrij richtte in 2001 de Poëzieclub op, die heden de organisatie van de wedstrijd op zich neemt. Financiële en logistieke steun krijgt de organisatie van de Turing Foundation, een fonds dat opgericht werd met gelden uit de beursgang van GPS-fabrikant TomTom. De Turing Foundation, genoemd naar de wiskundige Alan Turing, steunt goede doelen in verband met de bescherming van de natuur, de bestrijding van lepra en het promoten van onderwijs. Maar het opvallendste project waar de stichting haar schouders onder zet, is de Nationale Gedichtenwedstrijd. Het concept van de wedstrijd is ontleend aan een Brits model. De National Poetry Competition zet over het Kanaal al sinds 1978 ieder jaar duizenden poëzieliefhebbers aan het schrijven. De organisatie hecht erg

veel belang aan de anonimiteit van de deelnemers, die gegarandeerd wordt door het online indienen van de teksten. “Het beoordelen van poëzie blijft een subjectieve zaak, ondanks de onafhankelijkheid en deskundigheid van onze jury. De selectie van de gedichten is echter eerlijk en onbevooroordeeld. De gedichten worden anoniem beoordeeld, dus een reputatie of het ontbreken daarvan speelt geen rol in het selectieproces van de jury,” motiveert de organisatie die aanpak op de website. Naast voormalig dichter des vaderlands Ramsey Nasr bemanden in het verleden ook enkele kleppers als Mauro Pawlowski – die zich bijwijlen ontpopt tot een verdienstelijk prozaïst en de Nederlandse dichteres Ellen Deckwitz de jury. De precieze samenstelling van de jury voor editie 2012 volgt in de loop van het najaar. Deelnemen aan een gedichtenwedstrijd die het stempel draagt van wijlen Gerrit Komrij, is dus duide-

Wat later volgt er een mail: je bent bij de laatste honderd, en je tekst wordt opgenomen in de bloemlezing. Om het nog wat spannender te maken, worden de auteurs die in de bloemlezing terecht komen, ook uitgenodigd voor de prijsuitreiking in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Die avond word je samen met de twintig beste auteurs vooraan op het podium geroepen, waarna de lezing van het juryverslag begint. Daar zit je dan duizend doden te sterven, vooraan in die zaal. Dus het is razend spannend tot het allerlaatste moment.“ Troch is, met bundels als Ontkroond en Laat (avond) taal op zijn actief, hoegenaamd geen debutant meer. Het wedstrijdreglement vereist echter wel dat de ingezonden werken nooit eerder gepubliceerd werden, ook niet op het internet. Dus moet je zorgen dat je steeds een voorraadje sterk, onuitgegeven werk achter de hand hebt. “Voor mij was dat niet zo’n probleem,” zegt Troch. “Ik ben constant aan het schrijven, dus ik had nog wel wat achter de hand.”

lijk geen klein bier. En dat wéét het dichtende volkje ook: vorig jaar kon de organisatie bogen op meer dan 10.000 inzendingen uit Vlaanderen en Nederland. Turing winnen is dan ook een unieke ervaring in je dichterscarrière. Wie ervan kan meespreken, is de Vlaamse dichter David Troch, die vorig jaar de hoofdvogel afschoot. “Toen ik te horen kreeg dat ik de wedstrijd won, was ik verbaasd. Verbaasd en verrast. Je wordt op voorhand ook zo perfect in spanning gehouden. In de eerste fase verneem je dat je tekst bij de laatste duizend gedichten is.

Wie wil deelnemen, moet rekening houden met een inschrijvingsgeld van 4 euro per ingezonden gedicht. Een praktijk die in het buitenland wel vaker voorkomt, maar voor Vlaamse poëzieliefhebbers misschien nog wat onwennig is. David Troch is alvast niet tegen. “Zie je, wanneer ik in mijn vrije tijd aan een sportwedstrijd deelneem, wordt daar ook inschrijvingsgeld gevraagd. En zeker bij Turing staat daar toch een mooi bedrag

tegenover voor de winnaar. Dat is wat anders dan deelnemen aan een poëziewedstrijd, waarbij je enkel de bloemlezing met deelnemende gedichten kunt winnen, of wordt afgescheept met een muf boekenpakket. Als je aan je deelnemers geld vraagt, zorg dan godverdomme dat er voor de winnaars een mooie prijs aan vast hangt.” Onbetaalbaar is alleszins de mediaaandacht die het winnen van de Nationale Gedichtenwedstrijd je oplevert. Troch kan ervan meepraten. “De dagen na Turing waren hels. Plots krijg je van alle kanten aanbiedingen voor optredens, alle mogelijke media laten je aan bod komen. Mijn echtgenote (dichteres Sylvie Marie) en ik haalden zelfs de tv-journaals.” Tot zover het relaas van de winnaar. Maar wie naast de hoofdprijs grijpt, hoeft niet meteen in een hoekje te gaan zitten grienen. Immers: de honderd beste gedichten worden in een bloemlezing gegoten door uitgeverij Atlas Contact. De beste twintig auteurs krijgen bovendien de kans om een bundel ter publicatie voor te leggen aan diezelfde uitgeverij. Voor de drie beste gedichten wordt een plaatsje ingeruimd in Nederlands oudste literaire tijdschrift, De Gids. En de honderd beste gedichten worden op de radio besproken door juryvoorzitter Ramsey Nasr.

Mocht je nog twijfelen of deelnemen iets voor jou is, dan hebben we tot slot een statistiekje: bij de honderd beste inzendingen van de editie 2011, waren er vijftien Vlamingen. Misschien ben jij volgend jaar één van hen?

inschrijven Praktisch: ben je ouder dan 16 en woon je in Nederland of België, dan mag je meedoen. Het hebben van de Belgische of Nederlandse nationaliteit is dus geen vereiste. Je teksten zijn maximum 40 regels lang; qua thematiek of stijl ben je volledig vrij. Je mag ook opteren voor een variant van de Nederlandse streektaal. Inschrijven kan online tot 15 november 2012 om 0.00 uur. Tot die datum kun je ook wijzigingen uitvoeren aan de teksten die je geüpload hebt. Je naam mag hierin niet voorkomen. Dus grabbel je beste, nieuwste, origineelste teksten uit de kast en schrijf je als de bliksem in. De winnende teksten worden bekendgemaakt op 6 februari 2013. www.nationalegedichtenwedstrijd.nl

lezen

Waarom een betere schrijver van je maakt...

VAKLITE

RATUUR

Prose focust niet alleen op wat er geschreven staat, maar ook op hoe de lezer met een tekst moet omgaan. Zoals de madeleine een hoop emoties en herinneringen

Trager lezen daagt de lezer uit om de schrijfstijl van de grote meesters tot zich te nemen oprakelt bij het hoofdpersonage van A la recherche du temps perdu, zo pleit ook Prose ervoor om stil te staan bij beelden en gevoelens. Slow

down and read every word: op deze manier dwingt de lezer (en aspirantschrijver) zichzelf om na te denken over de bedoeling van de schrijver. Waarom opteert de auteur voor dit woord en niet voor een synoniem? Close reading, en dus trager lezen, daagt de lezer uit om de schrijfstijl van de grote meesters tot zich te nemen.

NIEUWE PENNEN Zoals Francine Prose meer dan twintig jaar aan verschillende Amerikaanse universiteiten doceerde, neemt ze in bijna 270 bladzijden de geduldige lezer mee naar het Arcadië van de literatuur. Ik schrijf met opzet “geduldig”, want Reading Like a Writer is geen boek dat zich laat hertalen tot enkele schrijftips. Prose omschrijft het als volgt: “Een essentieel verschil tussen het leerproces van een schrijfboek en literatuur is dat het eerste je in principe vooral wijst op hoe je bepaalde zaken niet moet aanpakken. In dat opzicht verschillen schrijfboeken weinig van workshops, waar de nadruk ligt op het vermijden of verbeteren van fouten. Schrijven vanuit een vertrouwdheid met voorbeelden uit de wereldliteratuur vertrekt daarentegen vanuit een positieve invalshoek.” (vertaling YJ, red)

BEURS

Boekenbeurs en Red Bull zoeken songtekst voor Amatorski

— terwijl ‘schrijfboeken’ zich meestal beperken tot regels, zoekt auteur Francine prose de schrijfmosterd in bestaande literatuur. Wie wil schrijven, moet lezen. Reading Like a Writer leidt de lezer doorheen talloze voorbeelden uit de Engelse literatuur. Yves Joris ging gluren bij de buren en zag dat het er goed toeven is. door Yves Joris Lezen en schrijven zijn onafscheidelijk met elkaar verbonden. Wie leest, schrijft beter. Ook critica en essayiste Francine Prose is van mening dat aspirant-schrijvers veel kunnen leren uit de klassiekers van de wereldliteratuur. In elf hoofdstukken en een uitgebreide (Engelstalige) leeslijst dwingt ze ons om stil te staan bij bekende schrijfonderwerpen zoals vertelstandpunt, uitwerking van karakters en dialoog. Daarnaast wijdt Prose een apart hoofdstuk aan de kleine finesses die schrijvers onsterfelijk maken. Wie kent niet de ‘madeleine’-scène van Proust of de kaasneologismen die Elsschot in zijn novelle Kaas op de lezer loslaat?

BOEKEN

Francine Prose focust niet alleen op schrijvers zoals Kafka, Joyce en Marquez, maar ook op schrijvers die in onze contreien minder bekend zijn. Sommigen zouden dit een manco durven noemen, ik vind het een uitdaging om de confrontatie met nieuwe pennen aan te gaan. De kracht van het boek is tegelijkertijd zijn zwakte:

Prose dwingt ons om stil te staan bij bekende schrijfonderwerpen Prose wil overtuigen, waardoor ze zich soms verliest in een overvloed aan voorbeelden. Nochtans is Reading Like a Writer, net zoals Waarom zou je de klassieken lezen van Italo Calvino, een boek dat bij elke (aspirant-)schrijver op het nachtkastje zou moeten liggen. Jammer dat het niet in het Nederlands beschikbaar is. Francine Prose, Reading Like a Writer: A Guide for people Who Love Books and for those Who Want to Write them. 272 blz. ISBN 9780060777050

De Boekenbeurs, Red Bull en Creatief Schrijven vzw slaan de handen in mekaar voor een zoektocht naar jong schrijftalent (14-35 jaar). De Belgische groep Amatorski heeft een gloednieuw nummer klaar, maar vond nog geen geschikte songtekst. Denk jij over de nodige taalvaardigheid te beschikken of schuilt er in jou een ontluikend songwriter? Schrijf dan een Nederlandstalige tekst en wie weet neemt Amatorski in november een song op met jouw lyrics. DEELNEMEN Van zaterdag 1 september tot en met zaterdag 20 oktober kun je jouw tekst indienen via www.boekenbeurs.be

DEElNEMEN Verken de grenzen van je woordenschat en fantasie: alles kan, alles mag. Beschik je naast schrijf- ook over het nodige zangtalent, of ken je iemand in je buurt die jouw tekst kan inzingen, dan kun je de complete song ook doorsturen. Vergeet in dat geval niet ook je tekst afzonderlijk door te sturen. Wie wil deelnemen maar niet meteen inspiratie heeft, vindt in de publicatie ‘Er moet ook nog tekst op’ bruikbare tips en ideeën. Je kunt deze publicatie gratis downloaden op www.creatiefschrijven.be Amatorski maakt op donderdag 8 november de winnende songtekst bekend, en zingt de song tijdens hun set op de Boekenbeurs Nocturne in Antwerpen. Info: www.boekenbeurs.be.

kORTINGSBON 10% BOEkENBEURS 2012 Ter gelegenheid van de Boekenbeurs 2012 bundelt het Forum voor Amateurkunsten opnieuw alle publicaties van de amateurkunstensector in een gezamenlijke stand. Meer dan veertig verschillende titels waaronder boeken, cd’s, kunsteducatieve pakketten, werkmappen, enz., worden aangeboden op stand 207 in Hall 2. De lezers van VERZIN krijgen een exclusieve korting van 10% op alle aankopen uit ons aanbod. Daarnaast organiseren enkele amateurkunstenorganisaties een interessante randprogrammatie op de stand. Kortom, meer dan de moeite om af te zakken naar Antwerp Expo voor de Boekenbeurs 2012.

34 BE BOEKEN

Tips voor de Boekenbeurs Het programma van Creatief Schrijven vzw op de Boekenverdieping biedt je kansen om je schrijftalent aan te scherpen en je favoriete auteurs te ontmoeten. Deelname is gratis. Schrijf je in via info@creatiefschrijven.be of op stand 206 op de Boekenbeurs.

WORkSHOP

HUMOR OP PAPIER 3 november: 16u-17.15u Lennaert Maes, publieksprijswinnaar van het Leids Cabaretfestival, illustreert hoe humor werkt. Hoe begin je aan het schrijven van een humoristische tekst, een stukje stand-up comedy of cabaret? We trekken de lades van onze geest open en bewandelen de grappige kant van het leven.

lEZING WORkSHOP

MANUsCRIPT PUBLICEREN

THRILLERsCHRIJvEN

WORkSHOP

4 november: 16u-16.45u Bloed, zweet en tranen heeft het je gekost om die roman of dichtbundel te schrijven. Eindelijk is hij klaar, maar wat nu? Hoe ga ik publiceren? Bij een erkende uitgever of in eigen beheer? Hoe lever ik mijn manuscript aan? Met of zonder begeleidende brief? Bij welke uitgeverij klop ik het best aan? Kom met al je vragen naar deze lezing. Een specialist helpt je op weg.

gELEgENHEIDsTEKsTEN sCHRIJvEN

WORkSHOP

31 oktober : 16u-17.15u Leer zelf een thriller schrijven. Verwijzend naar de geschiedenis van het genre en aan de hand van sterke voorbeelden en een uitgebreide leeslijst gaat thrillerkenner John Vervoort in op alle facetten van het spannend verhaal.

1 november: 13.30u-14.45u Is jouw deelneming innig? Zijn jouw gelukwensen hartelijk? Soms willen we onze deelneming betuigen of onze wensen op papier zetten. In deze workshop ontdek je hoe je grenzeloze verbeelding in de juiste woorden kunt gieten. Voortaan schrijf je vlot voor elke gelegenheid een tekst.

WORkSHOP

sLAM POETRY: voor leerkrachten secundair onderwijs 2 november: 15u-16.15u Het genre slam poetry zit in de lift. In de Antwerpse urban scene palmen jongeren diverse podia in. Ervaren slammers geven concrete tips om met de jongeren van jouw klas aan het slammen te gaan. Laagdrempelig, hedendaags, ritmisch en met veel pratkische oefeningen. Wedden dat je bij de slamles de hele klas onmiddellijk mee hebt?

URS

atieve en associatieve aanpak lever je pittiger teksten af en vermijd je ingeslepen schrijfpatronen.

PRIJSUITREIkING

gOUDEN MEEUW 11 november: 16u Wie een boek wil uitgeven, kan dit gemakkelijk zelf doen; in eigen beheer. Ook in dit circuit verschijnen af en toe parels. Creatief Schrijven vzw reikt daarom de vierde Gouden Meeuw uit, de prijs voor het beste Nederlandstalige fictieboek uitgegeven in eigen beheer. Friedl’ Lesage (Radio 1), Eva Berghmans (De Bezige Bij Antwerpen) en Michaël De Cock (schrijver) brengen hun favoriete fragmenten uit deze onbekende oogst. Ontdek wie zijn vleugels uitslaat, dankzij deze prijs.

Publiceer

gratis JOUW boek bij SHOPMYbook

Deelnemen aan de Gouden Meeuw kan tot 10 oktober. Stuur vier exemplaren van je boek naar Creatief Schrijven vzw, Waalsekaai 15, 2000 Antwerpen en vul het deelnameformulier in op www.creatiefschrijven.be

KORTE POËZIE 5 november: 15u-16.15u Hoe ontdek je de poëzie in je leven? Eenvoudig. Door open te staan voor de indrukken die elke dag opnieuw op je afkomen. En ze een vorm mee te geven. Dichter en tijdschriftenmaker Xavier Roelens helpt je bewust je zintuigen in te zetten. En hij reikt je ook vormen aan om in korte gedichten je alledaagse indrukken een eigen rijkdom te geven.

WORkSHOP

sCHRIJvEN MET JE TWEE HERsENHELFTEN 8 november: 20u-21.15u Hoe maak je jouw zakelijke teksten creatief? In deze workshop ontdek je je de mogelijkheden van je rechterhersenhelft. Een fris idee voor een artikel, een originele invalshoek op je website, een fantasie die de lezer bij het nekvel grijpt? Gebruik je beide hersenhelften en pas creatieve technieken toe. Met een zintuiglijke, cre-

vanaf

Boekenbeurs praktisch Data: 31 oktober-11 november Locatie: Antwerp Expo, Jan Van Rijswijcklaan 191, 2000 Antwerpen

€

6,46

Maak jouw eigen unieke CookBook!

Maak jouw eigen unieke PhotoBook!

Bundel al jouw recepten in een uiterst

Je creëert een PhotoBook met de meest

Of hou je het toch liever bij een volledig

persoonlijk CookBook. Kies zelf een

professionele

zelf ontwikkeld boek?

stijl voor jouw boek, voeg je eigen

fotografen mee werken. De grafische

Via ShopMyBook kan je zelf jouw

recepten toe en die van grootmoeder,

mogelijkheden zijn enorm. Je kan jezelf

werk opladen. De handige wizard helpt

vul jouw boek eventueel aan met

eindeloos verdiepen in het creëren.

je vervolgens bij de opmaak van jouw

leuke recepten uit onze database

Na enkele dagen ontvang je dan jouw

kaft. Wil je anderen laten kennismaken

en creëer erop los. Wij zorgen ervoor

PhotoBook in kleur gedrukt en met een

met jouw boek? Dan kan je het boek

dat je jouw eigen CookBook binnen

harde gepersonaliseerde kaft.

gratis te koop aanbieden via onze online

software

waar

Maak jouw eigen unieke boek! ook

enkele dagen kan ontvangen. Een mooi

bookshop. Via ShopMyBook beschik je

boek in kleur gedrukt met een harde

immers over een wereldwijd verkoop-

gepersonaliseerde kaft. Zo uniek. Een

en distributieplatform. ShopMyBook

echte cadeautip of toch eerder een

zorgt voor de productie, de betaling en

musthave voor elke hobbykok?

de verzending, zodat jij jezelf volledig kan toeleggen op het schrijven zelf.

AGENDA / Evenementen, cursussen en wedstrijden Zin in literatuur? Wil je zelf schrijven? Werp een blik op de cursussen, wedstrijden en literaire evenementen in deze lijst. Een uitgebreid overzicht vind je op de website www.creatiefschrijven.be GOUDEN MEEUW Wat: wedstrijd voor het beste fictieboek uitgegeven in eigen beheer Deadline: 10/10 Organisatie: Creatief Schrijven vzw Info: [t] 03 229 09 90 [w] www.creatiefschrijven.be HOREN, ZIEN EN SCHRIJVEN Wat: schrijfcursus Data: 10, 17, 24/10, 7 en 14/11 Waar: Schaarbeek Organisatie: De Kriekelaar Info: [t] 02 245 75 22 [w] dekriekelaar.vgc.be DONDERDAGEN VAN DE POËZIE Wat: pittige poëzie tijdens de lunch voor leesplezier Data: 18 en 25/10, 15 en 22/11 Waar: Bibliotheek Permeke en Letterenhuis, Antwerpen Info: [t] 03 222 93 20 [w] www.antwerpen.be SONGTEKSTWEDSTRIJD Wat: schrijf tekst voor song Amatorski Deadline: 20/10 Organisatie: Boek.be, Red Bull, Creatief Schrijven vzw Info: [w] www.boekenbeurs.be GENIETEN MET POËZIE Wat: schrijfcursus Data: 23/10, 6 en 20/11, 4/12 Waar: Brugge Organisatie: Wisper Info: [t] 050 33 01 12 [w] www.wisper.be

DIALOOGSCHRIJVEN EN THEATERSCÈNES Wat: schrijfcursus Data: 24 en 31/10, 7, 14 en 21/11 Waar: Gent Organisatie: Wisper Info: [t] 09 229 21 72 [w] www.wisper.be BOEKENBEURS Wat: boekenstanden en auteursprogramma Data: van 31/10 tot en met 11/11 Waar: Antwerp Expo [w] www.boekenbeurs.be INTERNATIONALE AMBROZIJNWEDSTRIJDEN Wat: wedstrijd poëzie en kortverhaal voor volwassenen en jeugd Data: 1/11 Organisatie: Kulturele Kring Ambrozijn vzw Info [t] 057 20 97 71 [w] www.ambrozijn-vzw.be

COLUMNS SCHRIJVEN Wat: schrijfcursus Data: 24/11 en 1 en 8/12 Waar: Leuven Organisatie: Wisper Info: [t] 016 25 16 21 [w] www.wisper.be BELGISCH KAMPIOENSCHAP POETRY SLAM Wat: finale spoken word Data: 1/12 Waar: Espace Magh, Brussel Organisatie: Creatief Schrijven vzw i.s.m. Espace Magh Info: [t] 03 229 09 90 [w] www.beslam.be SCHRIJVEN EN ILLUSTREREN VOOR KINDEREN - KENNISMAKING Wat: schrijfcursus Data: 7 en 14/12 Waar: Brugge Organisatie: Vormingplus Info: [t] 050 33 01 12 [w] www.vormingplus.be

AUTOBIOGRAFISCH SCHRIJVEN ESSAYPRIJS WEL/STAD LEUVEN Wat: schrijfcursus Deadline: 6,13,27/11 en 4,11/12 Waar: Wilrijk Organisatie: CC De Kern i.s.m. Creatief Schrijven vzw Info [w] www.ccdekern.be CROSSING BORDER Wat: festival waar de combinatie literatuur, muziek, film en beeldende kunst centraal staat Data: 17 en 18/11 Waar: Arenberg en Bourlaschouwburg, Antwerpen [w] www.crossingborder.be

Wat: schrijfwedstrijd Deadline: 15/12 Organisatie: Universitaire Werkgroep Literatuur en Media Info: [t] 016 22 93 24 [w] uwel.allegro.be/wedstrijden