VERZIN, jaargang 8, nummer 2 (2013) by Creatief Schrijven

toelating gesloten verpakking 2030 - Antwerpen X - P602624

TIJDSCHRIFT Het tijdschrift dat je aan het schrijven zet

10 jaarf creatie ven schrij

BART MOEYAERT

“ Schrijven moet je gelukkig maken. ” UITGEVER AAN HET WOORD: " Wij zijn altijd op zoek naar nieuw talent."

Win gesigneerde boeken

Driemaandelijks tijdschrift van Creatief Schrijven vzw Jaargang 8/nummer 2/april-mei-juni 2013 - 4 euro

02 VOORWOORD / - door Yves Joris

INHOUD

‘t is feest, ‘t is feest Alea iacta est. Met deze woorden opende ik zeven jaar geleden mijn eerste voorwoord in het schrijfmagazine dat toen nog VOLZ!N heette. Onder de auspiciën van Creatief Schrijven vzw zou het tijdschrift uitgroeien tot een informatiebron voor iedereen in Vlaanderen en Nederland die met schrijfkriebels worstelt. Ondertussen is het bon ton geworden om teksten te larderen met Latijnse citaten, maar toch ben ik er stiekem fier op dat ik in tempore non suspecto een nieuw tijdschrift inluidde met de woorden van Caesar. Tien jaar later is Creatief Schrijven VZW niet meer weg te denken uit het schrijverslandschap: cursussen, intensieve opleidingen, feedback, schrijftips, elke dag een nieuwe uitdaging.

wereld van faction. Natuurlijk ontbreken de vaste rubrieken zoals de feedback, cursus en evenement in de kijker en de webkijker niet. Elke drie maanden een tijdschrift in elkaar steken is geen sinecure. De naderende deadline is meestal een voorbode van korte nachten, intensief mailverkeer en liters koffie. Toch houden we het al zeven jaar vol en het groeiend aantal abonnees doet vermoeden dat we het goed doen. Daarom wil ik niet alleen Creatief Schrijven vzw nog heel veel jaren toewensen, maar ook alle medewerkers aan het tijdschrift een dikke pluim geven voor hun inzet en creativiteit.

Voor dit extra dikke feestnummer dook Michiel Leen in de archieven van de vzw en biedt een overzicht van de mooiste momenten uit deze 10 jaar. Sofie Rycken sprak met Bart Moeyaert over de schoonheid van het schrijversvak en Annelien De Geest maakt je wegwijs in de

SCHRIJFTIPS Schrijfworkshop poëzie.................................................................4

Poëzie

Letterfabriek dialogen.................................................................14

Schrijfworkshop

Schrijfuitdaging thriller..............................................................16 Schrijftips voor dichters..............................................................13 Schrijftips voor romanschrijvers.................................................28

SCHRIJVER AAN HET WOORD Interview Bart Moeyaert.......................................................... 8

Bart Moeyaert Interview

COLOFON

VERZIN

Druk: EPO drukkerij

Redactieadres:

vzw. Overname van de teksten is toegela-

[e] redactie@creatiefschrijven.be

ten mits bronvermelding en voorafgaand

[w] www.creatiefschrijven.be

akkoord van de uitgever. Iedere medewer-

[t] +32 3 229 09 90

ker/inzender is verantwoordelijk voor zijn

[a] Waalsekaai 15 – 2000 Antwerpen

of haar bijdrage. Creatief Schrijven vzw

INFORMATIE Vakliteratuur Het Liegend Konijn....................................... 26 Evenement in de kijker A la recherhe d’un poème............ 30 Uitgever aan het woord Thrillers...................................... 35 Vakliteratuur Groeten uit het ondergrondse..................... 37 Cursus in de kijker Basisjaar Literair Schrijven............... 32 Webkijker Digitale lees(r)evolutie................................. 29

is het aanspreekpunt voor iedereen die

april/mei/juni 2013

Abonnementen

schrijven niet laten kan. De vzw adviseert,

Jaargang 8, nummer 2

12 euro (voor 4 nummers)

ondersteunt en begeleidt niet-professio-

Verschijnt vier keer per jaar.

met factuur 17 euro – buitenland 30 euro.

nele schrijvers en literaire verenigingen.

Oplage: 1000 exemplaren

Over te schrijven op rekening

Advertentiemogelijkheden en -tarieven op

BIC: GEBABEBB

aanvraag: nina@creatiefschrijven.be

Uitgever: Creatief Schrijven vzw

IBAN: BE56 0014 2388 1588

Hoofdredacteur: Yves Joris

met vermelding abo VERZIN

Eindredactie: Yves en Lennart Van Durme

+ adresgegevens

Redactieraad: Yves Joris, An Leenders,

Los nummer: 4 euro

10 jaar Creatief Schrijven

10 jaar Creatief Schrijven............................................ 17 Faction....................................................................... 23

Peter Mangel Schots, Michiel Leen, Sofie Rycken, Kirsten Cornelissen, Annelien De

Distributie:

Geest en Nina Vincx

VERZIN is te koop in de betere boekhandel.

Werkten ook mee aan dit nummer:

VERZIN wordt verdeeld door CeLT Cultu-

Ken van de Steene, Mahlu Mertens, Kila

rele & Literaire tijdschriften, de samen-

Van der Starrre, Lies Van Gasse en Lore

werking van 25 verschillende Vlaamse

De Wolf

culturele en literaire tijdschriften

Vormgeving: Albino {www.albino.be}

(www.detijdschriften.be)

DOSSIER

EN VERDER Nieuws ................................................................. 38 Agenda ............................................................... 40

Thrillers Uitgever aan het woord

04 SCHRIJFWO

Straatbeeld — Bij één beeld kun je 1001 verschillende gedichten verzinnen. Dichter en beeldend kunstenaar Lies Van Gasse grasduinde in de inzendingen die Creatief Schrijven vzw ontving voor de wedstrijd Beeld Express waarbij mensen een poëtische tekst schrijven bij een foto. Ga met de tips van Lies aan de slag en wie weet win jij de volgende editie van deze wedstrijd.

Een straatbeeld. Het zou Antwerpen kunnen zijn, ergens tussen de Dageraadplaats en het Centraal Station, in een doorsteekje naar groezelige wijken. Links steekt een zwarte man met hoed de straat over, rechts zien we de rug van een joodse vader. Beide mannen trekken kinderen aan de armen mee en kijken strak voor zich. Er is geen ontmoeting. Of misschien was die er wel, maar niet meer in dit afgemeten beeld. Kleur is schaars. Wat we zien, zijn de vele schakeringen grijs en bruintinten op jas, gezicht en stoep. De huidskleur van een nek licht ergens op, net als de witte strepen van de weg.

Een brug te ver

Een eenvoudig beeld, maar het leverde genoeg materiaal voor een aantal boeiende gedichten. ‘Een brug te ver’, zo heet de inzending van Leen Pil.

Hoewel de titel bij mij op weerstand stuit wegens te gezocht en tegelijk te voor de hand liggend, opent ze haar gedicht met een bijzonder beeld. ‘De hoeksteen gaat vooraf’. Alsof de auteur in de foto een beweging leest,

De hoeksteen gaat vooraf houdt de sporen bij elkaar toch breken woorden de mannen keren rusten niet overtreden regels en toch beweegt er niets nog altijd spant het in de schoenen raken lijnen niet aaneen verstart de blik de eerste stap zet gek genoeg de vierde zoon

en die beweging door de hoeksteen wordt ingezet. Het is inderdaad een dynamische foto, waarbij het lijnenspel richting en vaart aan de compositie geeft. Dat idee van vaart werkt ze verder uit in de twee volgende verzen. ‘toch breken woorden’. Dat is jammer. Hoewel het idee van deconstructie interessant is en in de eerste verzen in de verf wordt gezet, wordt de beeldspraak in dit derde vers wat sentimenteel. ‘de mannen keren rusten niet’, schrijft Leen Pil. Het is mooi om te zien hoe zij hier door leestekens weg te laten een rusteloosheid verkrijgt die bij de storm van het stadsleven past. Jammer wel dat ze het gedicht, en de titel, toch opent met een hoofdletter. Hierdoor maakt het gedicht typografisch een rommelige indruk. ‘nog altijd spant het in de schoenen’ is een knap vers. Alleen hebben niet alle verzen van dit gedicht dezelfde densiteit. Vooral bij de laatste strofe is dat een manco, waardoor het sterk opgezette gedicht als een pudding in elkaar dreigt te zakken. Als de verzen van dit gedicht allemaal een zelfde soortelijk gewicht zouden krijgen en het slot beter verzorgd wordt, kan men hier knap werk uit slijpen.

RKSHOP PO

ËZIE

Het is een stil beeld, zo merk ik bij mezelf op terwijl ik de foto herbekijk. Beide personen lijken gehaast, de joodse man staat zelfs een beetje wazig in de achtergrond en er wordt duidelijk niet gepraat. Haast mechanisch trekken beide mannen de kinderen langs zich mee. De zwarte jongen kijkt achter de arm van zijn vader door naar rechts. De vaders en de kinderen verschillen fundamenteel Ze spreken verschillende talen, hebben een andere huidskleur, een ander geloof. Toch dragen beide vaders een hoed. De joodse kindjes dragen een keppeltje, het zwarte kind een mutsje. Dit straatbeeld inspireerde Karin Dée tot een titelloos gedicht: zo hard schroeft hun zwijgen op de lippen van de draagkracht in de rijen bovenbalken. op straat stapt hun beeld, een held ontmoet een held, verdwaalt in verschillende talen afkomstig uit de steen van een milde grens. ze hebben zich niet vergist in de oversteek zoals de hoed past op hun hoofd. De punten staan er wat slordig en ik begrijp niet waarom ze niet voor hoofdletters kiest, omdat hierdoor de lezing al meteen een zekere retoriek meekrijgt. Verder is het een heel gepolijst gedicht, dat zou ik Karin Dée zeggen. Ze bouwt een stilleven dat

de foto overstijgt en, meer dan dat bij de andere gedichten, overbodig maakt. ‘Een held ontmoet een held’, daar vermoed ik dat ze het over de kinderen heeft, maar het geheel heeft niets heldhaftigs. Het is een vluchtige, maar accurate schets waarin alles dat in deze foto te zien is, wordt aangeraakt en afgebeeld in taal. Er zijn verschillende talen, er is een ‘milde grens’. Wat is toch die grenssteen, waaruit talen ontkiemen? Wat mooi, en toch ‘hebben ze zich niet vergist in de oversteek’. Dat ze moet opletten niet te overpoëtiseren, dat zou ik Karin zeggen, daarmee op haar eerste strofe doelend. En dat haar eindvers geen recht doet aan de rest van het gedicht. Verder zou ik vooral genieten van de derde strofe. En haar aanmoedigen. Het blijft een eenvoudig, haast toevallig beeld, die foto. Terwijl ik de inzendingen doorloop, vraag ik me onwillekeurig af wat ik zelf zou schrijven bij deze opdracht. De joodse man doet me denken aan de weg die ik vaak afleg wanneer ik met Annemarie Estor aan Hauser ga werken. Zij woont in de Antwerpse jodenbuurt, waar mannen met hoeden en vrouwen met pruiken de voetpaden bezetten. Ik herinner me nog hoe ik eerst versteld stond van de kleine joodse kinderen die me niet leken op te merken op hun weg, en van het vreemde namaakduits dat er in die straten werd gesproken. De zwarte man roept dan weer een

andere herinnering op. Onwillekeurig moet ik denken aan de film Crossroads, waarin een jongeman zijn ziel aan de duivel verkoopt om de beste gitaarskills ter wereld te krijgen. Faust in een hedendaags jasje. In de film wordt weinig gesproken, de blues overwint de woorden. Tussen de inzendingen voor Beeld Express zit ook een op zijn zachtst gezegd curieus gedicht van Ingrid Strobbe. "Waarom die sterretjes?", vraag ik mij af. Misschien is dat niet het belangrijkste vraagstuk in dit gecondenseerde gedicht. Dus lees ik geïntrigeerd: *Mannen vouwen handen of bruggen, van de ene kant naar de andere. Als windkracht. Zij kraaien in perfectie, in een passend pak. Laden lucht op de rug, kiezen richting.*

Misschien vind ik dit wel het mooiste gedicht. Het is niet makkelijk iets te vertellen in vier regels. De val is om in een motto of in de verstilling van een haiku te blijven steken. Ingrid Strobbe doet geen van beide. Er zit iets concreets in haar gedicht, en tegelijkertijd iets enigmatisch. Het is weinig, maar het zegt veel. Het gedicht is als een kier. ‘Mannen vouwen handen of bruggen’, daar lees ik vanalles in. Over bouwen, over de anatomie van een hand, over een beweging van open en dicht gaan, over doelmatigheid,.. Het valt niet te duiden, maar de beelden zijn van een sterke, associatieve kracht. Alsof er werelden opengaan. Als ik zou slijpen, dan

06 zou ik iets aan die ‘windkracht’ doen, want dat woord vind ik te losgeslagen voor het verder terloopse gedicht. Ik zou mij hoeden voor ‘perfectie’, want die zit al in dat ‘passend pak’. Bovendien is ‘perfectie’ soms een containerbegrip. ‘Kiezen richting’ vind ik ook wat tegenvallen na ‘laden lucht op de rug’. Voor het overige vind ik deze vier regels vooral raadselachtig, en wekken ze bij mij veel nieuwgierigheid op. Misschien, bedenk ik mij achteraf, is dat ook net de magie van deze foto. Er gebeurt haast niets, maar net dat toevallige intrigeert de kijker. En wellicht begint schrijven bij kijken.

Lies van Gasse (1983) is dichter, beeldend kunstenaar en leraar. Ze debuteerde in 2008 met de bundel Hetzelfde gedicht steeds weer. Haar nieuwe bundel Wenteling ( Wereldbibliotheek ) verschijnt in april 2013. Ze publiceerde twee graphic poems en is stichtend lid van Hauser, een samenwerkingsproject met Annemarie Estor. Lies Van Gasse maakt in haar werk vaak de brug tussen tekst en beeld, die op fascinerende wijze worden gemixt.

Wil je zelf een gedicht bij een foto schrijven en wil je deelnemen aan de wedstrijd Beeld Express?

Laat je dan op www.creatiefschrijven.be inspireren door een nieuwe foto. Het winnende gedicht verschijnt in het tijdschrift van het Centrum voor Beeldexpressie in een oplage van 5000 exemplaren.

EXCLUSIEF AANBOD VOOR NIEUWE ABONNEES ! NEEM NU EEN ABONNEMENT OP POËZIEKRANT EN ONTVANG EEN GESCHENK NAAR KEUZE GEEN DAG ZONDER LIEFDE

DE MEESTERS

OOK WIJ WAREN WINNAARS

toon je natuur talent!

26 april - 5 mei 2013

DE SMAAK VAN HET GELUID VAN HET HART

ANTWERPSE WEEK VAN DE AMATEURKUNSTEN

365 liefdesgedichten van Vlaamse en Nederlandse dichters

Wereldpoëzie van twintig eeuwen vertaald door Paul Claes

150 sportgedichten uit Nederland en Vlaanderen

Betaal vandaag nog € 40 * voor een jaarabonnement van 8 nummers Gedichtendagessay van Jan Lauwereyns

OP REKENINGNUMMER IBAN BE49 1430 8469 7471

* Enkel voor België, overige EU-landen: €46

meer info via www.fameus.be LIEFHEBBER KUNSTENFESTIVAL IS EEN PROJECT VAN STAD ANTWERPEN EN FAMEUS

INTERVIE

— Bart Moeyaert was amper negentien toen zijn debuut Duet met valse noten verscheen. Hij miste zijn entree niet. De bestseller werd uitgeroepen tot jeugdboek van het jaar. Dertig jaar later is Moeyaert zowel in België als in het buitenland een gevestigde waarde. Gracieus combineert hij commercieel en literair succes. Is schrijven intussen een koud kunstje geworden? Of legt Moeyaert de lat net steeds hoger? door Sofie Rycken

Mogen we je ondertussen een ‘gevestigde waarde’ noemen? “Het is een benaming die anderen je geven, zelf voel ik het niet zo aan. Ik loop nooit door het huis terwijl ik denk ‘kijk mij eens een gevestigde waarde zijn’. Wat schrijven betreft weet ik alleen dat ik straks dertig jaar bezig ben.”

“Het schrijven

moet je gelukkig maken”

Kan succes je creativiteit beknotten? Durf je nog risico’s te nemen? “Ik laat me niet in een vakje stoppen, nooit gedaan. Kijk maar eens naar mijn geschiedenis. Mijn eerste boek is een jeugdroman. Na ongeveer het vijfde boek kreeg ik het label kinderboekenschrijver opgeplakt. Dan mag je ondertussen gedichten, theater en een volwassenenroman schrijven, het label gaat er moeilijk vanaf. Wat zou ik mijn vrijheid dus laten inperken door etiketten die eigenlijk niet kloppen?”

waardigde moeder die het boek totaal ongepast vond voor jonge oren. Op de voorbije Boekenbeurs in Antwerpen kreeg ik heftige reacties op het prentenboek Wie klopt daar? Je kunt niet voor iedereen goed doen. Als je te hard probeert om een bepaalde groep dichterbij te halen, jaag je weer anderen tegen je in het harnas. Ik denk ook niet dat mijn lezerspubliek steeds hetzelfde van mij verwacht. Neem nu Rufus Wainwright. Ik was een idolate fan van zijn eerste cd’s. Wat hij nu doet is veel theatraler, het zegt me minder, maar ik vind het wel nog altijd interessant. Toen hij een paar maanden geleden optrad in de Ancienne Belgique, wilde ik dat concert niet missen. Jezelf blijven heruitvinden houdt het ook boeiend voor je publiek.”

Heb je dat moeten leren, vasthouden aan je eigen overtuigingen? “Het stadsdichterschap in 2006/2007 heeft mij wat dat betreft wakker geschud. Ik kreeg veel reacties op mijn Voel je een zekere verantwoordegedichten. Sommige mensen voellijkheid tegenover je lezers? Zou den zich getroost, anderen ergerden je hen kunnen teleurstellen? zich dan weer dood, nog anderen “Ik kan een lezer schokken, ja. Ik vonden mij een grote naïeveling. De kan te ver gaan. Verleden jaar las heftigheid van die reacties is onder ik in Frankfurt een groepje kinderen mijn vel gekropen voor uit De baas en dat heeft lang van alles. Filosofi“Als je het over boeken doorgespeeld. Tot sche verhalen, af hebt, heb je het over ik zelf beslist heb: en toe een beetje afgelopen. Tien jaar donker, maar als je communicatie.” geleden dacht ik ze juist brengt is er nog: ik ben niet goed genoeg, wat ik niets aan de hand. Na afloop werd ik schrijf is ‘te weinig’. Ik was heel veelaangesproken door een diep veront-

eisend voor mezelf. Op een bepaald moment ben ik moeten opstaan en heb ik moeten zeggen: Dit is het. Zeg wat je wilt, maar dit is het. Intussen is mijn middelvinger beter geoefend. Uiteindelijk gaat het ook daar om: het schrijven moet je gelukkig maken.” Hoe houd je die vastberadenheid vast? Er is veel – steeds meer – dat je kan afleiden van wat je eigenlijk wil schrijven. “Vooral vorig jaar heb ik veel getobd. Mijn agenda zat te vol, ik voerde opdrachten uit omdat die nu eenmaal maanden eerder waren afgesproken, maar ik voelde dat mijn hart er minder in zat dan goed voor me was. Ik had geen tijd meer om rustig door een boek te bladeren en mijn geest te laten afdwalen. Zo kon het niet meer. Ik heb alles stop gezet en ben vijf weken naar New York gegaan. Daar logeerde ik in een schrijvershuis, waar je je volledig concentreert op je werk. Je hoeft geen boodschappen te doen, er wordt voor je gekookt. En ’s avonds ga je aan tafel zitten met collega’s uit alle hoeken van de wereld. En je praat. Of niet. Die periode heeft mij zo veel goed gedaan. Het was een nulpunt, en dat moest het ook zijn. Ik liet de wereld op mij afkomen, kon me laten drijven op het ritme van de dag. Ik kwam helemaal in de stroom van wat ik aan het schrijven was. Dat was een bad waar ik aan toe was. Ik voelde me weer zoals ik me jaren geleden voelde, ik voelde weer wie ik was en wat ik wilde. “

10 Maar het is natuurlijk een artiﬁciele situatie. In het echte leven in Antwerpen is er wel een huishouden, staat je telefoon gloeiend en stromen de Facebookberichten binnen. “Thuis is dat niveau van concentratie onmogelijk. Mijn truc daarvoor is verdwijnen. Stompzinnig eigenlijk als je thuis een werkkamer hebt, maar verdwijnen is de oplossing. Ik heb een plaats aan zee waar niemand mij vindt. “

uiteindelijk kom ik wel op een punt waarop ik zeg: ik denk dat alles er staat wat er moet staan. En op dat moment voel ik de euforie. Die gaat veel verder dan ‘weer een boek geschreven, leve mezelf’. Het gaat in de eerste plaats om ‘dit verhaal is verteld!’. Drie minuten duurt het gejubel. Drie minuten lang ben je gelukkig en daarna slaat de twijfel al toe. Ook dat is een geruststelling.”

Je hebt een Facebookpagina, een tumblr, een twitteraccount en een piekﬁjn verzorgde website, Is schrijven iets dat je alleen moet die je zelf onderhoudt. Is dat een doen? manier om toch nog een lijntje uit “Leg je maar bij de eenzaamheid te gooien tijdens het schrijven? neer. Je kunt nooit aan iemand an“Achtenveertig mensen die je laatste ders uitleggen wat je aan het doen status liken biedt geen tegengewicht bent. Daar moet je aan wennen, voor de eenzaamheid. Dat is niet wemaar ik probeer het op een positieve zenlijk genoeg. Het gaat er mij meer manier te bekijken. Alsof ik een soort om contact te houden met mijn eigen juweel aan het slijpen ben. Dat laat je lezers. Als je het over ook niet halverwege al eens zien, je ont- “Leg je bij de eenzaamheid boeken hebt, heb je het over commuhult het pas als het van het schrijven neer.” nicatie. Ik heb zelf helemaal af is.” weinig controle over de zakelijke beslissingen van de uitsta je dan pas open voor kritiek? geverij of de marketing van mijn boeOf mogen mensen tijdens het ken. Maar de lezers zijn mijn gebied, schrijfproces al eens proeven van die heb ik verzameld en daar mag wat je doet? niemand aan raken. Als ik voor mijn “Hoe langer je aan iets hebt kunnen boeken wil zorgen, dan moet ik voor doorwerken, hoe beter je bestand mijn lezers zorgen, zo simpel is het. bent tegen kritiek. Af en toe heb ik En daarom vind ik het nodig en nuttig toch de neiging om een paar bladom bijvoorbeeld mijn Facebookpazijden voor te leggen van iets wat gina te onderhouden. Tumblr gebruik nog niet af is. Ik heb een hele fijne ik gewoon omdat ik graag teken en partner, Robin, die goed leest en ook die dagboektekeningen kunnen daar anders leest dan ik. Mijn echtgenoot terecht.” zal me duidelijk zeggen wat hij vindt. In één zin zegt hij wat hij gelezen Dus het is geen marketingtool? heeft. Het blijft gevaarlijk. Zoiets kun “Wat mensen er ook over denken, je alleen maar doen met iemand die de website en alle sociale media heel dichtbij is, die jou niet omver kan gaan van mij uit, niet op vraag van krijgen en die ook weet wat ervan afde uitgeverij. Als je een goede schrijhangt.” ver wil zijn, dan ben je het aan jezelf verplicht om gretig te zijn. Daar ben Vind je het moeilijk om een werk ik veeleisend in: als je iets doet, dan los te laten, eens het af is? doe je het compleet. Dan besteed je “Ja. Dat wordt niet beter met de jatijd en geld aan het ontwikkelen van ren. Ik heb meer en meer last van een website en hou je je Facebookeen tweede mens in mij, die hyperpagina up to date. Alles moet klopkritisch is. Die mij soms dwarsboomt. pen: de inhoud, de vormgeving, de Er is veel kracht voor nodig om die foto’s, de vertalingen. Daar ben ik tweede persoon weg te duwen. Maar

heel waakzaam over. Het is mijn universum.” Is het een manier om controle te behouden over je imago? Of om de vinger aan de pols te houden bij je lezers? “Neen. Ik zou nooit mijn boeken bijsturen naar de smaak van een aantal mensen. En het gaat ook niet om controle. Ik ben een tijd helemaal gek geweest op het werk van M.J. Hyland. Ik vond haar erg inspirerend. Als ze een Soundcloud of een Facebookpagina zou hebben gehad, man man, wat een plezier zou dat zijn geweest. Een manier om aan te raken wat zij ook aanraakt. En wat haar raakt.” Kunnen die sociale media ook niet afleiden van de kern? Naast de stroom aan mails, telefoontjes, aanvragen… “Het is inderdaad tijdrovend. Ik heb lang met de vraag geworsteld of ik iemand onder de arm zou nemen om een deel van het werk op te volgen. Iemand die alles regelt als ik bijvoorbeeld een lezing heb in het buitenland, die de tickets boekt, het contract regelt en zo verder. Maar ik ga het niet doen. Ik wil blijven werken zoals ik het al altijd heb gedaan: met mijn buikgevoel. Bij een verzoek via de telefoon of de mail moet ik zelf blijven aanvoelen of ik iets ga doen of juist niet. Mijn eigen wereld, wat ik heb en ken moet ik beschermen. Dat blijft een evenwichtsoefening.” Je vijftigste verjaardag nadert. Kan zo’n mijlpaal je onrustig maken? “Ik weet dat de tijd kort, maar het rare is dat ik het ook minder nodig vind om bepaalde dingen te doen. Ik zet makkelijker een stap terug en denk ’het zal z’n tijd wel duren, het is goed’. Ik ga anders met mijn agenda om, ik zeg vaker neen. Niet omdat ik wil afbouwen of vertragen, maar omdat ik anders niet toekom aan de plannen die ik zélf heb. Jan Simoen, die begin januari overleed, zei: “je moet in het leven staan, het leven le-

ven”. En op zijn viering in Leuven was dat ook duidelijk. Yes. Morgen word je misschien ziek.” Heb je het gevoel dat je nog veel te bewijzen hebt? “Mijn broers en ik zijn opgevoed met het idee dat alles altijd beter kan. Op die manier ben je altijd weer aan het bijsturen, en nog, en nog ben ik nooit tevreden. Ik ben er sinds een paar jaar achter dat het najagen van perfectie je verschrikkelijk in de weg kan zitten. Sterker nog: perfectie is doodsaai. ‘Het beste verhaal ooit’ moet je wel proberen te schrijven, maar je moet ook weten dat ‘het beste verhaal ooit’ eigenlijk niet bestaat.”

je visie op de wereld tussen de regels te stoppen, wordt wat je schrijft literatuur. Dan leer je iemand echt kennen in zijn teksten, en pas dan kan je als lezer geraakt worden. Iemand die doet alsof, die niet oprecht schrijft, raakt mij niet.”

Een mooi deel van je website is gewijd aan wat jou raakt. boeken, ﬁlms, muziek, plaatsen, maar ook veel beeldende kunst. “Een museumbezoek is voor mij de manier bij uitstek om Op 20 oktober 2012 gaf je een stilstand te vinden. tEDtalk op tEDxFlanders in Beeldende kunst verAntwerpen, een editie die opgenieuwt en verfrist mij. bouwd was rond het begrip 'introIk vind ontspanning, niet in de zin spectie’. Moet een schrijver niet van entertainment, maar: ont-spanvooral om zich heen kijken? ning. Laat het maar binnenkomen. “Als je te weinig tijd hebt — of neemt, In plaats van het hele grondplan af zoals ik tot voor kort — om stil te te werken — ik sloeg vroeger geen staan, overleef je het niet als schrijenkele zaal over — ga ik nu op impulver. Introspectie is nodig. Dat bereik sen af. Dat vind ik veel interessanter. je juist door open te staan. GesprekVier keer teruggaan naar dezelfde ken aan te gaan. Met aandacht naar werken. Een uur bij één foto of video een toneelstuk kijken en proberen te blijven staan. Ik kan moeilijk uitlegontleden hoe het werd opgebouwd. gen waarom bepaalde werken mij Bewust kijken naar de plek waar je zo aantrekken. Ik probeer het woord bent en de verhouding nagaan tusniet te gebruiken, maar het gaat over sen jou en die plek. Ik geef nu elf authenticiteit. Ik heb in Maastricht jaar het vak Schrijven aan de afstude expo bezocht van Elisabeth Peydeerrichting Woordkunst aan het ton en ik hoorde een dame aan een Conservatorium in Antwerpen. Het gids vragen: “Dat is is steeds opnieuw toch mislukt? Dat is mijn grootste taak “De zintuigen wakker toch geen kunst?”Ik om de zintuigen van maken, is de schrijver die heb net een voorde studenten wakker liefde voor dat soort te maken. Ze erop je bent wakker maken.” controversieel werk. te wijzen: kijk je beLos van alle normen ga ik vooral wust, luister je goed? De zintuigen af op wat het bij mij veroorzaakt. Ik wakker maken, is de schrijver die je vind iets mooi, het raakt me, ik herbent wakker maken. Daarnaast is het ken een stukje van mezelf. Eigenlijk hyperbelangrijk om ergens voor te houdt het daar op. Idem voor David staan, om zelf dingen te vinden over Hockney, van wie ik de grote expode wereld. Een bepaalde positie in sitie in Keulen heb gezien. Ik denk te nemen die dan wel wankel mag dat die man is wie hij is. Van kop tot zijn en door anderen in vraag wordt teen gepassioneerd. Zijn werk heeft gesteld, maar die tenminste wel een me ingepakt, geïnspireerd. Als hij positie is. Dan pas word je een echt dit nog doet op z’n zeventigste, dan interessante schrijver. Door jezelf en

ga ik ook niet stil zitten. In New York heb ik een prachtige video-installatie gezien van Rineke Dijkstra, waarin tieners uit Liverpool — de ene wat te dik, de andere net niet goed gekleed, sommigen totaal uitgeput — voor de camera dansen. Dat werk heeft me zo ontroerd. Het ging voor mij over loslaten, de teugels vieren, je vrijheid terugvinden. Op zo’n moment besef ik weer dat ik een tijd lang niet meer gebonden wil zijn. En dan is mijn conclusie: even geen opdrachten meer. Ik ga nu een tijdje de plannen uitwerken die ik zelf heb. Dicht bij mezelf blijven. Ervoor zorgen dat ik weer even gezond in elkaar zit als tien of twintig jaar geleden. Mijn basis terugvinden.”

www.bartmoeyaert.com Iemands lief (Querido, 2013)

WIN Maak kans op één van de tien gesigneerde boeken van Bart Moeyaert. Hoe heten de hoofdrolspelers in Bart Moeyaerts debuut Duet met valse noten? Stuur je antwoord naar nina@creatiefschrijven.be. Uit alle juiste antwoorden worden tien winnaars geloot. Deze wedstrijd loopt af op 1 mei 2013 om middernacht.

Een grafisch bureau

SCHRIJFTIP

10 tips voor dichters

met een hart voor cultuur.

+32 3 297 59 88 www.albino.be

2. Zorg ervoor dat het onderwerp van je gedicht duidelijk afgelijnd is voordat je begint te schrijven. Als dat niet het geval is, kan poëzie wel eens chaotisch of ontoegankelijk worden.

7. Durf origineel te zijn! Bedenk nieuwe woorden, gebruik ongewone beeldspraak of experimenteer met het grafische aspect van je gedicht.

4. Wees niet té vrij in je gedichten. Je kunt rijm of metrum overboord gooien, maar dan moet je jezelf wel andere formele beperkingen opleggen. Zonder vorm heb je geen gedicht. 5. Hou steeds een notitieboekje bij de hand. Zo kun je alles wat in je hoofd opkomt meteen opschrijven. Een handige manier om inspiratie op te doen.

Zoekt u een ontwerpbureau voor uw affiche, brochure of programmaboekje?

hello@albino.be

6. Ritme is een heel belangrijk aspect van poëzie. Lees je gedichten altijd een paar keer luidop om zelf te ondervinden of ze vlot klinken.

3. Hoewel het eindrijm een klassieker is, is het niet noodzakelijk de beste keuze voor jouw gedicht. Experimenteer ook eens met middenrijm of vrije verzen.

Albino zoekt nog meer culturele projecten. De voorbije jaren veroverden we cultuurharten voor Creatief Schrijven, De Warande, Erfgoed Meetjesland, ...

Stuur ons een mailtje, of bel ons zeker even op.

1. Creëer een rustige en aangename schrijfomgeving. Zet desnoods een hoofdtelefoon op, als dat je helpt om je hoofd erbij te houden.

Als je iets instuurt naar een redacteur van een uitgeverij, maak het hem dan zo aangenaam mogelijk. Lever een keurig manuscript in dat prettig leest. Zorg er ook voor dat er geen schrijffouten meer in je tekst zitten.

9. Je leert veel uit het werk van anderen. Laat je inspireren door andere dichters en probeer de fouten te vermijden die zij hebben gemaakt. 10. Bewaar alles wat je ooit geschreven hebt, zowel afgewerkte gedichten als kladversies en losse flarden. Wie weet inspireert ouder materiaal je nog wel eens bij het schrijven van een nieuw gedicht.

WIN

tips om een SUCCESVOL schrijver te worden Laat kritiek je niet uit je lood slaan. De tekst voortdurend bijschaven en herwerken is iets wat zelfs de meest bekende en getalenteerde schrijvers moeten doen.

8. Dichten leer je pas echt als je het vaak doet. Zet regelmatig iets nieuws op papier of herwerk een eerder geschreven gedicht.

Tracht je tekst in een literair tijdschrift te laten publiceren. Dit verkleint de stap naar een uitgever.

een gesigneerde dichtbundel

Breng je werk op literaire podia. Zo ontstaat er een unieke wisselwerking tussen jouw woorden en de reacties van anderen.

Sylvie Marie, David Troch, Xavier Roelens, Maud Vanhauwaert en vele andere signeerden. We geven 10 dichtbundels weg.

Zelfkennis is het begin van alle wijsheid. Als schrijver heb je een zekere dosis lef nodig, maar overschat jezelf niet en blijf bescheiden.

Stuur voor 1 juli 2013 jouw ‘schrijftip voor dichters’ naar nina@creatiefschrijven.be en maak kans op een gesigneerde dichtbundel.

LETTERFABR

Dialogen

Tem je Feeks — Bedenk een dialoog tussen een vrouwelijke feeks en haar partner. Dat was de schrijfuitdaging die we in het vorige nummer voorschotelden. Mahlu Mertens, regisseur en theaterschrijver las de inzendingen en geeft haar ongezouten mening.

Een sterke dialoog schrijven is een vak op zich, want veel van wat mensen bedoelen en voelen blijft ongezegd. Of wordt anders gezegd. De verleiding om een beschrijving in te voegen, bleek bij veel inzendingen dan ook groot. Veelal werd de dialoog gereduceerd tot een soort ondersteuning, terwijl het andersom moet zijn: de beschrijving beperkt tot een minimum, de betekenis gevat in en onder de woorden van de personages. Zo is het begin van Ulrike Reher erg sterk, maar vanaf het moment dat de gedachten van de vrouw worden beschreven, valt de spanning weg en blijft er niets meer te raden over. Jammer. Het koppel tafelt. "A.u.b. trek je bord dichterbij en let op de kruimels." Hij trekt het bord aan de rand van de tafel en neemt nog een boterham. Met het mes smeert hij de margarine over de rand van het vlootje. "Man, pas toch op, je moet de boter naar binnen smeren en de randen proper laten." "Ja, je hebt gelijk," moppert hij en zijn mouw veegt over de honingpot. "Nu dat weer, laat je mouw voelen. Ja, ik dacht het al, hij kleeft." En dan het geruis van de koffielepel in de tas. De zoetjes moeten smelten en de lepel tinkelt en klopt rondom door de koffie tegen de tas. De vrouw wacht ongeduldig op stilte. Na het ontbijt plonst hij in een zetel voor de TV, terwijl de vrouw denkt, waarom zij al het werk moet doen en hij is vrij.

Om een dialoog te schrijven moet je dus zaken ongezegd durven te laten. Natuurlijk wil je dat de betekenis overkomt, maar de kunst is om die op te roepen, niet om die op te dringen. Daarvoor moet je vertrouwen hebben in de zeggingskracht van de dialoog. En in de lezer. Onderschat nooit je lezer. Of je tekst. In de meest voor de hand liggende scene beveelt de vrouw als een ware feeks de echtgenoot. Veel teksten gingen jammer genoeg ook niet verder dan dat. Terwijl er zoveel andere situaties te bedenken zijn. Denk alleen al aan Shakespeares oerfeeks Katharina die zelf getemd wordt. Een tekst die er uitsprong was die van Anton Segers. Hij alludeert op het typische “Wat denk je, voel je?”-man-vrouw gesprek, maar zijn insteek geeft het geheel toch weer iets fris. In een slapstickachtig taalspel slaat de feeks haar man met woorden om de oren. De taal en inhoud vormen een eenheid, waardoor ze elkaar versterken. Het taalspel is onderwerp én vorm. Nog beter zou het zijn als ze elk een eigen taal hadden en het spelen met 'denken' alleen van de vrouw was. Dat maakt haar typering sterker en zijn verwarring groter. Ook mooi: de feeks is meer dan feeks: achter de façade voel je de onzekerheid. Maar die wordt, gelukkig, nergens uitgesproken. Tot slot gold ook dat hier dat de meeste aanwijzingen overbodig waren. Ik heb er veel geschrapt en toch blijft de tekst overeind:

V M V V M V M V M V M V M V M V M

(glimlacht het publiek toe) Liefde... Liefde is...elkaars gedachten kunnen lezen. Kijk... Wat? Wat is er? Waarom kijk je zo? Waw! Echt waar? Ik ook van jou.… Maar dàt is lief! Dank je, liefste. (ze zoent hem, hij straalt) Aha... Dat klopt, ja. Haar borsten zijn groter... mooier. Wa...wablieft? (lacht betrapt) Ja, dàt zou je wel willen! Zet dat maar uit je hoofd, dat gaat niet door. Geilaard. ‘Geilaard’!? Euh… misverstandje... Nee, ik versta je heel goed. Een goede verstaander heeft geen half woord nodig. Wàt? Nee, ik ben niet op mijn kop gevallen. Wàt? Nee, ik hou mijn smoel niet. Wàt? Hoé noem jij mij!? Niks. Ik heb niks gezegd. Nee, je hebt iets gedacht. Heb ik iets gedacht? Dacht ik niet, nee. Ik heb niks gedacht. Niks gedacht? Dacht jij dat ik dacht dat jij niks dacht? Dat had je gedacht! Ik iets gedacht? Nee, dat is maar een gedacht. Ik iets gedacht? Wat een gedacht... Jij, je hebt teveel gedacht. Ja zeg, ik kan daar toch niet aan doen dat ik dat dacht. Ik heb al spijt dat ik dat dacht. Je hébt het gedacht. Gedacht is gedacht. Dat je dàt dacht, dat had ik nooit van je gedacht. Jij bent helemaal anders dan-ik-ooit-had- gedacht! (af) Nooit gedacht...(er slaat een gong)

IEK Originele tekst van Anton Segers: (hij en zij staan in profiel tegenover elkaar, we horen een gong slaan, ze zetten zich face zaal) V (glimlacht het publiek toe) Liefde... Liefde is...elkaars gedachten kunnen lezen. Kijk... ( ze bekijkt hem goed) M Wat? Wat is er? Waarom kijk je zo? ( ze glimlacht lief naar hem, hij glimlacht lief terug) V (bekijkt hem goed) Waw! Echt waar? Ik ook van jou. (bekijkt hem goed)… Maar dàt is lief! Dank je, liefste. (ze zoent hem,hij straalt; plots bekijkt hij geïnteresseerd het publiek, ze bekijkt hem goed) V Aha... Dat klopt, ja. Haar borsten zijn groter... mooier. M Wa...wablieft? (lacht betrapt, maar begluurt toch weer het publiek) V (bekijkt hem goed) Ja, dàt zou je wel willen! Zet dat maar uit je hoofd, dat gaat niet door. Geilaard. M ‘Geilaard’!? Euh… misverstandje... V Nee, ik versta je heel goed. Een goede verstaander heeft geen half woord nodig. (hij raakt geïrriteerd, ze bekijkt hem goed) Wàt? Nee, ik ben niet op mijn kop gevallen. (hij raakt geïrriteerd, ze bekijkt hem goed) Wàt? Nee, ik hou mijn smoel niet. (hij raakt geïrriteerd, ze bekijkt hem goed) Wàt? Hoé noem jij mij!? M Niks. Ik heb niks gezegd. V Nee, je hebt iets gedacht. M Heb ik iets gedacht? Dacht ik niet, nee. Ik heb niks gedacht. V Niks gedacht? Dacht jij dat ik dacht dat jij niks dacht? Dat had je gedacht! M Ik iets gedacht? Nee, dat is maar een gedacht. Ik iets gedacht? Wat een gedacht... V Jij, je hebt teveel gedacht. M Ja zeg, ik kan daar toch niet aan doen dat ik dat dacht. Ik heb al spijt dat ik dat dacht. V Je hébt het gedacht. Gedacht is gedacht. Dat je dàt dacht, dat had ik nooit van je gedacht. Jij bent helemaal anders dan-ik- ooit-had-gedacht! (ze staat kwaad op, gaat parmantig af) M ( kijkt beteuterd) Nooit gedacht... (we horen een gong slaan)

SCHRIJFTIPS

1.0 Een goede dialoog staat op zich. Schrap alle beschrijvingen en kijk of de dialoog overeind blijft. In de meeste gevallen verzwakken gedachten, beschrijvingen en uitleg de dialoog alleen maar. Er moet immers iets te raden overblijven. 2.0 “Show, don't tell.” Henry James had het over proza, maar het geldt evenzeer, of misschien nog wel meer, voor theater en film. Leg niet uit waarom je personages iets zeggen of doen, laat het ze doen. De lezer interpreteert wel. 3.0 Zoek naar een sterk conflict. Wat is er aan de hand? Wat is het probleem? Een bazige echtgenote en haar man is nog niet spannend. Plaats ze in een situatie, geef ze motieven, belangen en bovenal: een conflict. (En dat is niet hetzelfde als ruzie.) 4.0 Laat de personages spreken. Letterlijk en figuurlijk. Jij bent niet aan het woord: geef ze een eigen taal. Als iemand moe is, zegt hij dan dat hij gaat maffen, slapen, powernappen of zich te ruste leggen? 5.0 Zorg voor een geheim. Prikkel de verbeelding van de lezer/kijker.

Mahlu Mertens studeerde af als Regisseur en Docent Drama aan de Toneelacademie Maastricht. Tijdens haar opleiding specialiseerde ze zich in het theaterteksten schrijven Ze geeft o.a. les bij Wisper.

16 Jubileu

Schrijfuitdaging THRILLER

Is er iemand aanwezig in de kamer? Wat is haar/zijn relatie tot deze omgeving? Probeer in 2000 tekens een spannende scène op papier te zetten.

Een aantal teksten verschijnt in het volgende nummer van VERZIN:

• Eén zelfgeschreven tekst per persoon. • Gebruik geen bijlagen maar zet je tekst in de mail zelf.

— 10 jaar Creatief Schrijven, dat vraagt om een terugblik. Een duik in het omvangrijke archief van dit steunpunt voor schrijfliefhebbers levert meer dan stof genoeg voor een mooi overzicht van een bewogen decennium. Veel tijd om op de lauweren te rusten, is er niet. In het hoofdkwartier aan de Waalsekaai klinkt al duchtig toekomstmuziek. door Michiel Leen

• Vermeld in de onderwerplijn van je e-mail: schrijfuitdaging VERZIN

Hebt u ooit overwogen om u te abonneren op een spraakmakend literair tijdschrift?... ...Dan kunt u geen beter instapmoment kiezen dan nu om een abonnement te nemen op Gierik&Nieuw Vlaams Tijdschrift, dat niet alleen in 2013 dertig jaar bestaat, maar binnenkort ook uitpakt met twee uitzonderlijke themanummers: Winternummer 117 (december 2012) - ‘Moskou: ongecensureerd! Underground...’ : jonge Russische auteurs en creatievelingen aan het woord met o.a. Anna Russ, Anatoly Bagritsky, Sergey Shaboutsky, Gaea Schoeters, Vitaly Burikin, René Hooyberghs, Sophie Siersack, Limonov, Erik Metz, Nadya Kotova, Marta Jokovleva, Tatyana Feshchenko, Valentine Golovachev... Lentenummer 118 (maart 2013) - ‘Los belgicanos’: Latijns-Amerikaanse schrijvers in/over België: Manuel Bandeira, Rodolfo Alonso, Alejo Carpentier, Alvaro Mutis, Marco Antonio Campos, Julio Ramón Ribeyro, Habacuc Antonio de Rosario, Gerardo Salinas, Anamaria McCarthy, Waldo Pérez Cino, Roberto Bolano, Alan Pauls, Victor Emanuel Cárdenas, Claudia Hernández, Silvia Molina, Juan Gabriel Vasquez. Ad hoc-redactie: Jasper Vervaeke.

& GIERIK

Als abonnee helpt u jong talent Volgens een wetenschappelijk onderzoek door het Vlaams Fonds voor de Letteren in 2007 komen 80% van de in Gierik&NVT gepubliceerde debutanten bij een reguliere uitgever terecht. Van alle Vlaamse literaire tijdschriften behaalde Gierik & NVT de beste score!

“10 jaar Creatief Schrijven? Dat is meer dan één artikel waard!” mailt dichter Daniel Billiet, wanneer ik hem tijdens de research voor dit stuk aan zijn mouw trek.

31ste jaargang Lentenummer 118 9 euro

Een overkoepelende organisatie voor niet-professionele schrijvers en literaire organisaties, dat is de decretale opdracht van Creatief Schrijven. Een dergelijke instelling ontbrak nog in het culturele landschap van de noughties.

buitenland 13 euro

In een regio waar volgens cijfers uit een grootschalig onderzoek van het Forum voor Amateurkunsten zowat 15 % percent van de inwoners weleens naar de pen grijpt, was er een grote behoefte aan gericht schrijfadvies. En vooral: aan een organisatie die schrijvers-in-de-dop wegwijs maakte in het beperkte aanbod aan veelkleurige schrijfinitiatieven dat ook toen al bestond.

Gierik&NVT en degenen die erin publiceren hebben u nodig! Dit tijdschrift wordt niet gesubsidieerd door de Vlaamse Overheid. Het voortbestaan wordt verzekerd door een groot aantal abonnees, bescheiden subsidies van Provincie Antwerpen en Antwerpen.Boekenstad en dankzij de inzet en steun van auteurs, sympathisanten, abonnees en (occasionele) mecenassen. Een tijdschrift uitgeven kost geld. Hoe meer abonnees/kopers, hoe groter de kans op overleven. U kunt helpen. Neem nu een abonnement door overschrijving op rekening IBAN BE26-0682-2376-9529, BIC- code GKCC BE BB van Gierik&NVT en zend een mailtje naar gierik.nvt@hotmail.com met opgave van uw naam en adres. Gewoon jaarabonnement 28 euro (4 nummers). Steunend abonnement 50 euro. Ere-abonnee 75 euro (op verzoek wordt uw naam dan vermeld in het impressum). Buitenland: 40 euro

Gierik & Nieuw Vlaams Tijdschrift

- al 30 jaar een pittig literair speerpunt in Vlaanderen en Nederland Kruishofstraat 144, bus 98, 2020 Antwerpen, tel. nr. 03 827 91 39, guycommerman@skynet.be

Literair tijdschrift met initiatief Roberto Bolaño Alejo Carpentier

Los belgicanos

Julio Ramón Ribeyro Alan Pauls Juan Gabriel Vásquez

AFGIFTEKANTOOR 2020 - ANTWERPEN 2

Koop geen zak zonder kat U kunt eerst een gratis proefnummer aanvragen, via mail (zie hierboven), of schriftelijk op het redactieadres: Gierik&NVT, Kruishofstraat 144, bus 98, 2020 Antwerpen. Uw bezoek aan de website www.gierik-nvt.be en het unieke poëziearchief (al 2777 gedichten van 437 dichters) kan u hopelijk nog meer overtuigen om u nu te abonneren. U vindt ons ook op facebook.

Creatief Schrijven 10 jaar steun, toeverlaat en wegwijzer voor schrijftalent

• Mail je dialoog voor 10 april naar redactie@creatiefschrijven.be

Nueva Revista Flamenca

Spanning is een belangrijk onderdeel van een thriller. Voor deze opdracht beschrijf je een kamer en zoom je in op een bepaald voorwerp. Hoe ziet de kamer eruit? Waar is ze gelegen? In welke tijd speelt je scène zich af? Welk voorwerp is essentieel voor de rest van het plot? Hoe breng je dit in beeld?

Dat er anno 2003 nood was aan een dergelijk initiatief, bewijst een essay van journaliste Anna Luyten in Deus ex Machina van september 2003. Over het creatieve schrijven bestond volgens haar bevindingen

nogal wat flou artistique, een wildgroei aan meningen en meninkjes, wat zich concreet vertaalde in een weinig overzichtelijk en kwalitatief erg wisselvallig aanbod van cursussen en workshops. Bovendien stond het cultuureducatieve landschap in die jaren aan de vooravond van een ingrijpende hervorming onder auspiciën van minister van Cultuur Bert Anciaux. Erik Vlaminck, auteur en jarenlang directeur van de Antwerpse SchrijversAcademie, herinnert zich de start van de nieuwkomer Creatief Schrijven nog goed. “In het begin was er wat argwaan bij andere organisaties in het landschap”, zegt Vlaminck. “Dat had natuurlijk ook te maken met de klassieke subsidieperikelen die zoiets losmaakt. Al moet ik er meteen aan toevoegen dat An Leenders -destijds de enige vaste medewerker bij Creatief Schrijven - door haar open en transparante communicatie veel van die kritiek heeft doen verstommen. Het ging niet op om Creatief Schrijven als een concurrent te zien. Het was snel duidelijk dat de organisatie er net was om geïnteresseerden de weg te tonen naar het grote aanbod

van cursussen en workshops. Dat was ook nodig: zeker op dat moment zat iedere aanbieder nog op zijn eigen eilandje.”

SCHRIJVEN ALS VAK Kun je dat wel, leren schrijven? “Ik ga genuanceerd antwoorden,” lacht Daniël Billiet, al van bij het begin betrokken bij Creatief Schrijven als poëziedocent. “Er zullen immers altijd mensen zijn die zelfs na jaren cursus te hebben gevolgd, geen vooruitgang lijken te boeken. Het echte talent bestaat erin dat je de wenken snel oppikt en er je eigen ding mee doet.” Erik Vlaminck treedt hem daarin bij. Wie in zijn vrije tijd schrift, doet dat volgens Vlaminck ook met andere verwachtingen dan de doorsnee amateurkunstenaar. “Schrijven kun je op dat vlak niet zomaar vergelijken met andere amateurkunsten,” zegt Vlaminck. “Ik ken heel wat mensen die als hobby bijvoorbeeld een muziekinstrument leren bespelen of tekenlessen volgen. Het is niet hun ambitie om met dat talent naar buiten

18 te komen: hun publiek overstijgt zelden de familiale of kennissenkring. Bij schrijven ligt dat duidelijk anders. Wie met het literaire schrijven bezig is, lijkt pas tevreden te zijn wanneer dat schrijven ook uitmondt in een professionele uitgave van het werk.” Om al die schrijversdromen te kanaliseren, heb je natuurlijk bekwame docenten nodig. De ideale schrijfdocent moet dan ook een boel bagage meebrengen, weet ook Daniel Billiet. “Ten eerste moet de docent zelf over een duidelijk literair talent beschikken. Vervolgens moet hij ook een les kunnen opbouwen, de pedagogische eigenschappen hebben om inzichten over te dragen aan een groep studenten. Een goede cursus moet iets hebben wat de cursist verrast doet opkijken en hem triggert. Geen sinecure: velen onderschatten het docentschap.” Volgens Erik Vlaminck waren en zijn er nogal wat cowboys in het vak.

Woordsculpturen

MEER DAN CURSUSSEN Creatief Schrijven is veel meer dan schrijfcursussen. Het afgelopen decennium zette de organisatie zich stevig op de literaire kaart met initiatieven die naar schatting meer dan 10.000 mensen kansen boden en die de aandacht trokken van pers en publiek.

Schrijverskaravaan

In 2006 was het tijd voor een eigen blad. Het idee was op dat moment al een tijdje aan het rijpen. “In Nederland bestond al langer het blad Schrijven” zegt An Leenders: “maar dat was erg op een Nederlands publiek gericht. Het was duidelijk dat we zelf met een blad moesten komen dat daar naast kon staan.”

Schrijfdag

Een literair tijdschrift wil het blad niet zijn. “Wij zijn een tijdschrift dat een stapje vroeger in de keten zit,”zegt Yves Joris, hoofdredacteur van VERZIN. “Wij zijn het blad dat mensen wil triggeren om

Op 9 december 2006 vond de eerste Schrijfdag plaats in bibliotheek Permeke in Antwerpen. Een ambitieus programma met 14 workshops, liveinterviews over schrijven en publiceren, een literair podium waar Anne Provoost, Christophe Vekeman en Bart Moeyaert passeren.

Ook het grote publiek maakte in 2003 al meteen kennis met Creatief Schrijven. Een actie uit de beginjaren die geïnterviewden nu nog spontaan te binnen schiet, is de Schrijverskaravaan. In een knusse caravan passeerden alleen al tijdens de Boekenbeurs 78 schrijvers, tussen 11 en 84 jaar oud, om een korte tekst te schrijven. Een jury van professionele auteurs selecteerde teksten voor de lezing Schrijverskaravaan op het podium. Ook in 2004 trok de Schrijverskaravaan door Vlaanderen.

De Schrijfdag is sindsdien uitgegroeid tot de literaire hoogdag voor en door schrijvers, die jaarlijks in een andere provincie plaatsvindt.

1001 Liefdes In november 2007 waagde Creatief Schrijven zich aan een krachttoer: 1001 Liefdes wordt gelanceerd. “Het grootste project dat we tot nu toe hebben aangevat. Het doel was om in te spelen op de publicatiedroom van heel wat mensen” zegt An Leenders. Voor 1001 Liefdes, dat uitmondt in een 11-delige publicatie, schrijven 1001 onbekende en enkele bekende Vlamingen een liefdesbrief. Greet Van Opstal, die het project destijds begeleidde, herinnert het zich nog goed. “Als je bedenkt dat de 1001 brieven die uiteindelijk gepubliceerd zijn, een selectie vormen van de beste inzen-

“Er is echt nood aan zo’n dag. Zowel deze editie als de vorige zaten de meeste workshops al na een week vol. Er worden ook heel wat interessante contacten gelegd. Zo gaf o.a. Ilka De Bisschop een roman uit na een gesprek met iemand van uitgeverij Linkeroever op onze Schrijfdag in Hasselt,” getuigt An Leenders.

In 2006 mag de organisatie zich verheugen op hoog bezoek, wanneer niemand minder dan koning Albert zich op de Boekenbeurs aandient op de stand van Creatief Schrijven. Directeur An Leenders ontving de koning: “ Ik kreeg een mail van Boek.be met de titel koninklijk bezoek. Ik dacht eerst dat het een grap was, maar nee, de koning had echt onze stand uitgekozen. Het was indrukwekkend om te zien hoe de security in een mum van tijd de boekenbeursbezoekers uiteendreef. Plots was de gang leeg en werd onze stand overrompeld door journalisten en cameralui. En daar stond dan de koning.” Met zijn karakteristieke brede lach liet Albert zich het vrouwelijke schoon op de stand zeer welgevallen.

VERZIN

In 2005 haalt Creatief Schrijven de voorpagina van De Morgen met het initiatief Woordsculpturen. Kunstenaars schrijven tijdens de Boekenbeurs teksten van onbekend talent op levende modellen. Een onoplettende journalist zorgt voor een opstootje van naamsverwarring. Wanneer kalligraaf Yves Leterme op de Boekenbeurs aanwezig is om vrouwenlichamen te bodypainten met verzen maakt de krant De Morgen daarvan dat de toenmalige minister-president met dezelfde naam (“wie gelooft die mensen nog?”) op de Boekenbeurs loos gaat met penseel, verfjes en vrouwenlijf. Een rechtzetting dringt zich op.

Al van bij het begin is de professionalisering van het schrijfdocentschap een strijdpunt voor Creatief Schrijven. De organisatie biedt momenteel als enige in Vlaanderen een opleiding voor schrijfdocenten aan. “Die opleiding wordt al enkele jaren druk bijgewoond, ook door bekende schrijvers,” klinkt het bij Erik Vanhee, die sinds 2004 instaat voor de educatieve initiatieven bij Creatief Schrijven. Voor het opleidingsaanbod heeft Creatief Schrijven sinds 2008 een Q*For label op zak, hét bewijs dat de cursussen kwalitatief zijn.

te gaan schrijven, letterlijk het tijdschrift dat je aan het schrijven zet. De volgende stap kan dan een publicatie in een literair tijdschrift zijn, en wie weet, ooit, een uitgever vinden. “ In de loop der jaren mocht het blad bogen op grote interviews met onder anderen Irvine Welsh, Jonathan Coe, Ramsey Nasr, Ilja L. Pfeijffer… to name but a few. Verzin journalist Roderik Six maakt intussen zelf het mooie weer als schrijver (met de roman Vloed) en als literatuurreporter bij Knack Focus.

dingen, dan heb je een idee van de respons die er op deze actie kwam. Gespreid over een periode van ongeveer drie jaar brachten we de verschillende boekdelen uit, soms gekoppeld aan een wedstrijd of een ludieke actie. Het slotfeest vond in 2010 plaats in Brugge, in de vorm van een klassieke huwelijksreceptie. De Bezige Bij bundelde een best of uit deze 11 delen met een honderdtal teksten. De boekenbox met de 11 boekdelen neemt tot op vandaag een ereplaatsje in op de kantoren van Creatief Schrijven.

20 Podiumkansen

In 2008 wenkte het podium. Het was tijd voor de eerste editie van de tweejaarlijkse text–on-stagewedstrijd Frappant TXT.

Elke deelnemer krijgt tien minuten de tijd om een jury van dichters, performers en uitgevers van zijn of haar kunnen te overtuigen. De beste deelnemers uit de voorrondes treffen elkaar tijdens een grote finale. De winnaar ziet zijn gedichten gepubliceerd en krijgt podiumkansen op andere festivals. Enkele namen die de voorbije jaren de affiche sierden, zijn intussen bekende verschijningen geworden op poëziepodia in Vlaanderen and beyond: denk maar aan dichters als Maarten Inghels, Floris Schillebeeckx, Sylvie Marie, Maud Vanhauwaert en Reinout Verbeke.

Gouden Meeuw

Toekomstmuziek In een rijkgevuld decennium is Creatief Schrijven uitgegroeid tot een vaste waarde in het letteren- en amateurkunstenlandschap. Waar het ooit begon met één vaste werkneemster, kan de organisatie nu bogen op een stevige kern van vijf vaste medewerkers: Griet Melis, An Leenders, Maarten Billiet, Nina Vincx en Erik Vanhee. Deze kern wordt aangevuld met freelancemedewerkers voor concrete projecten: Xavier Roelens voor SchrijversAcademie, Stijn Vranken voor de poëtische podia van De Sprekende Ezels en Hilke Ros voor het opbouwen van de op stapel staande online community.

Met Poetry Slam Poetry: handleiding voor podiumdichters en competitiebeesten tekende Creatief Schrijven ook voor de eerste publicatie over het hoe en waarom van slam poetry, met tips & tricks voor wie met zijn teksten het podium op wil. In dit rijtje horen ook de eerder verschenen publicaties Er moet ook nog tekst op voor wie liedteksten wil schrijven en Schrijven met dubbel zicht, voor wie schrijfprojecten met senioren wil organiseren.

“De financiële kant van de zaak blijft ook na tien jaar werking de grootste uitdaging,” klinkt het bij An Leenders. “Meermaals heb ik gedacht, nu gooi ik de handdoek in de ring, zo kan het echt niet verder. De koek is wat ongelijk verdeeld in verhouding met andere amateurkunsten, terwijl schrijven toch de tweede meest beoefende amateurkunstdiscipline in Vlaanderen is. Weinig financiële armslag hebben, scherpt onze creativiteit en houdt ons alert. Niet voor niets bijvoorbeeld, dat we na een stevige audit, ook een erkenning op zak hebben als goed doel. Giften om kansen te creëren voor jonge schrijvers zijn zeer welkom. Die onzekere financiële situatie hangt al jaren als een zwaard van Damocles boven ons hoofd en dat weegt. Zeker ook voor de medewerkers. Zonder hun passie en gedrevenheid en zonder de inzet van vele docenten en vrijwilligers, onder wie ook mijn creatieve echtgenoot, zou Creatief Schrijven nooit staan waar we nu staan. En daar ben ik hen uiteraard zeer dankbaar voor.”

In 2012 sleepte Lieva Van de Vijver de prijs in de wacht met haar roman De dans van de regenboog. “Toen ik hoorde dat ik had gewonnen, was mijn eerste gedachte: Dus het is echt een goed boek! Natuurlijk wist ik dat zelf wel, maar het doet deugd om dat bevestigd te krijgen door een vakjury. Twee jaar lang ben ik eraan bezig geweest, zij het al te vaak tussen de soep en de patatten.” © Mickey Verbeeck

Sinds 2009 reikt Creatief Schrijven de Gouden Meeuw uit. De prijs voor het beste Nederlandstalige fictieboek uitgegeven in eigen beheer. O.a. Heidi Lenaerts en Friedl’ Lesage zetelden in de jury. Ruth Aerts won de Gouden Meeuw in 2011 met haar novelle Lucht: “Het was superleuk al die aandacht na de prijsuitreiking. Het gaf me meer zelfvertrouwen.”

Creatief Schrijven wierp zich intussen ook zichtbaar op als verdediger van de bloeiende slamscene in Vlaanderen. Samen met partners organiseerde Creatief Schrijven twee edities van het Belgisch Kampioenschap en in december 2012 ook het Europees Kampioenschap Poetry Slam. Zestien deelnemers uit vijftien Europese landen gingen de strijd aan met elkaar. Ze werden vergast op een driedaags programma. Dani Orviz uit Spanje nam tijdens de finale de lauweren in ontvangst. Creatief Schrijven propageert het slammen ook tijdens workshops in scholen.

Wat brengen de komende jaren voor Creatief Schrijven? An Leenders: “Ik droom van het ideaal van Creative Writing op zijn Amerikaans, waarbij het creatieve schrijven zijn weg vindt naar het reguliere

schoolcurriculum. Er blijven zeker ook nog lacunes op te vullen in het cursusaanbod. Zo is er in Vlaanderen momenteel geen aanbod voor kinderen en jongeren die in hun vrije tijd willen leren schrijven, wat eigenlijk wel vreemd is, want dansen, toneel of een muziekinstrument leren spelen, daarvoor is er wel een ruim aanbod. Die leemte zou ik dan ook graag opgevuld zien, “ klinkt het. Voor het jubileumjaar 2013 staat er nog heel wat op stapel. Zo wordt er volop gewerkt aan een nieuwe huisstijl. Ook een online community voor al wie met schrijven bezig is, zou nog dit jaar operationeel moeten zijn. “Het wordt een soort vi.be voor schrijfliefhebbers,” zegt An Leenders. “Daarnaast coördineren we ook een Europees schrijfproject met gedetineerden uit 13 verschillende gevangenissen.” Maar eerst: een fijn feestje bouwen op 20 juni in een spiegeltent aan het Noordkasteel in Antwerpen. De voorbereidingen zijn in volle gang. U komt toch ook? Zie pagina 38.

Minister Schauvliege feliciteert Creatief Schrijven vzw Van harte gefeliciteerd aan de tienjarige. Als Vlaams minister van Cultuur ben ik uiteraard vertrouwd met Creatief Schrijven. De vzw is een belangrijk en dankbaar aanspreekpunt voor al wie zich in zijn vrije tijd op een creatieve manier op het schrijven stort. Creatief Schrijven heeft een zeer actief decennium achter de rug met o.m. de organisatie van 1001 Liefdes, cursussen en wedstrijden. Al heel wat mensen vonden dankzij dit steunpunt de weg naar bijvoorbeeld publicaties, vaak dè manier waarop ze zich kunnen tonen. Een organisatie moet ook streven naar enige visibiliteit. Spectaculair

alvast was de actie op het Festival van de Amateurkunsten in mei 2010 in Gent. Daar mocht ik toen zelf op een groot spandoek aan de Gentse Boekentoren het winnende gedicht van Ann Van Dessel onthullen. Maar Creatief Schrijven wil ook nieuwe paden verkennen. Zo werkt de vzw momenteel in samenwerking met het departement Cultuur aan een schrijverscommunity. Op die manier geven ze ook mee vorm aan mijn beleid rond ecultuur. Dat illustreert de dynamiek van deze tiener: niet stilstaan, maar vooruitkijken. Ik wens Creatief Schrijven vzw een mooie toekomst en nog veel verjaardagen.

Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur

serveert Donderdagen van de poëzie Pittige poëzie tijdens uw lunch 21/03 – Mark van Tongele – Letterenhuis 28/03 – André Sollie – Bibliotheek Permeke 18/04 – Luc Devoldere – Letterenhuis 25/04 – Mark Tritsmans – Bibliotheek Permeke 16/05 – Tony Rombouts – Letterenhuis 23/05 – Norbert de Beule – Bibliotheek Permeke 12/06 – Etienne van Heerden – Bibliotheek Permeke

23 Tussen

Boeken OP

WOENSDAG

Proza op uw boterham Elke maand voelt literair journalist Dirk Leyman een schrijver uit Vlaanderen of Nederland aan de tand die onlangs een nieuwe roman of non-fictieboek heeft gepubliceerd. 13.03.13 - Annelies Verbeke, Veronderstellingen 10.04.13 - Yannick Dangre, Maartse kamers 08.05.13 - Thomas Rosenboom, De rode loper

OOK... 13 en 14 juni 2013 Felixpakhuis

Oude Leeuwenrui 29, Antwerpen

Telkens van 12.30 uur tot 13.30 uur Gratis toegang – gratis koffie In het Letterenhuis Minderbroedersstraat 22, Antwerpen

Felix Poetry Festival Felix Poetry Festival wil jaarlijks het beste uit de wereld van de poëzie brengen, uit binnen- en buitenland.

www.antwerpenboekenstad.be 03 222 93 20

E Aha!

feit fictie en

het genre faction

— Een sterk verhaal wordt nog beter als het echt is. Lezers snakken naar ‘inside’-informatie over het tragische en dramatische van de werkelijkheid. We willen niet alleen weten wat er gebeurd is, maar ook waarom. Faction vervult dat verlangen. door Annelien De Geest

Telkens van 12.30 uur tot 13.30 uur Gratis toegang – gratis koffie & croissant

Boeken op woensdag

IN DE DIEPT

Wat IS FaCtION? Faction is de naam voor verhalen die bestaan uit een mengeling van journalistiek (fact) en literatuur (fiction). Faction leest als een roman, maar is – in de regel – volledig op waargebeurde feiten gebaseerd. Natuurlijk is het idee fictie en realiteit vermengen niet nieuw. Onze literatuurgeschiedenis puilt uit van de historische romans, maar faction is geen vrijblijvende mix van feit en fictie. Concreet zou je faction kunnen beschouwen als een krantenartikel in de vorm van een roman. Het is niet gewoon gebaseerd op waargebeurde feiten, maar het zijn de waargebeurde feiten.

De SCHRIjVeR aLS SHeRLOCK Het genre faction vindt zijn oorsprong bij de schrijver-journalist Truman Capote die op 15 november 1959 in zijn ochtendkrant een artikel las met de titel ‘Wealthy farmer, three of family slain’. Een duidelijk motief voor de moord op de Clutter familie in Kansas ontbrak. Naar aanleiding van dit artikel interviewde Capote haast

iedereen in de nabije omgeving van de Clutters en verzamelde zo niet alleen informatie over de moord, maar ook over het leven en de persoonlijkheden van de vermoorde Clutters. Nadat de twee daders gevonden waren, interviewde hij hen ook meermaals. Hij bleef contact met hen houden tot aan hun executie in 1965. Kort daarna verscheen In Cold Blood (In Koelen Bloede). Truman Capote noemde zijn roman een nonfiction novel. De ondertitel A True Account of a Multiple Murder and its Consequences accentueert al het journalistieke karakter van het boek. Ook in het voorwoord benadrukt hij nogmaals dat al het gebruikte materiaal afkomstig is uit eigen observaties, officiële verslagen en interviews met betrokkenen. Vervolgens opent het boek met het veelbelovende hoofdstuk ‘The Last to See Them Alive’ waarin hij de dag voor de moord beschrijft, afwisselend vanuit het standpunt van de daders en de slachtoffers. Vanaf dat moment is er niets meer dat dit boek

onderscheidt van een fictieve roman. Het leest als goede literatuur, met oog voor detail, interpretatie, gevoel en meeslependheid. Toch heeft het iets voyeuristisch dat een schrijver beweert te weten wat er in het hoofd van anderen omgaat. Niet alle betrokkenen waren tevreden met de manier waarop hun personage werd afgeschilderd. Capote werd bovendien ook met de vinger gewezen omdat hij niet genoeg gedaan zou hebben om de executie van de daders, met wie hij door de jaren heen zelfs een soort vriendschapsband had opgebouwd, tegen te houden. Zijn houding t.o.v. de executie was dan ook ambigu: aan de ene kant beweerde hij na de executie nooit meer dezelfde te zijn en zei hij meermaals dat dit boek iets in hem kapot gemaakt had. Maar aan de andere kant getuigden enkelen van zijn vrienden hoe hij uitzinnig van blijdschap uitriep “It can’t be published until they are executed, so I can hardly wait.” Hoewel tegenstanders

24 SCHRIjFOeFeNINgeN • Blader door je zondagskrant en zoek een artikel dat je schokt of intrigeert (bv. ‘Moeder vermoordt 5-jarig dochtertje in Zwevezele’(DM), ‘Dakloze overleden door onderkoeling nabij Brusselse Zuidstation ‘(DM), ‘Tieners schoppen grensrechter dood’ (DS). Gebruik je verbeelding om de waarom-vraag te beantwoorden. Wat bezielde de daders? Wat gebeurde er voor de feiten? Welke lijdensweg volgt er na de tragedie? • Volg het voorbeeld van Jan Brokken en ga iets verder terug in de tijd. Bezoek je grootmoeder en reconstrueer gebeurtenissen uit haar verleden (oorlogsverhalen, halfvergeten liefdeshistories, ontspoorde vriendschappen, etc.) • Zoek een willekeurige persoon die uit therapeutische noodzaak zin heeft om zijn/haar ziel aan jou te ontbloten.

beweren dat het voyeuristisch en pretentieus is om als schrijver in het hoofd van anderen te kruipen, blijft In Koelen Bloede een meesterwerk. Capote werd rijk en beroemd, maar schreef daarna geen enkel noemenswaardig literair werk meer. Capote’s inspiratie mocht dan uitgeput zijn, de trend was gezet. In 1979 werd Norman Mailers The Executioner’s Song (Het lied van de Beul) gepubliceerd, net als Capote’s boek gebaseerd op waargebeurde feiten die op journalistieke wijze waren verzameld maar werden neergeschreven als een roman. Wat Truman Capote en Norman Mailer schreven, is pure faction. Een roman die leest als fictie, maar eigenlijk non-fictie is; de realiteit vermomd als verhaal. De schrijver speelt geen enkele rol in het boek, maar verzamelt achteraf nauwgezet de feiten, als aasgieren aangetrokken door het sensationele van de werkelijkheid. De auteur hoeft echter niet noodzakelijk een onuitgenodigde gast te zijn. Denk bijvoorbeeld aan de roman Ann van Kristien Hemmerechts (2012). Ook dit boek kan faction zijn. Net als Capote en Mailer, verzamelt zij haar informatie op basis van interviews en officiele bronnen. Het grootste verschil is dat het hoofdpersonage Ann aan Hemmerechts had gevraagd om het verhaal van haar anorexia en het misbruik van haar psychiater op papier te zetten en beschrijft hoe zij omgaat met de (vaak schokkende) informatie die ze te horen krijgt. Een ander recent Nederlandstalig voorbeeld is De vergelding van Jan

Brokken (2012). In zijn eigen geboortedorp, Rhoon, sterft tijdens Wereldoorlog II een Duitse soldaat als gevolg van sabotage. De represailles zijn verschrikkelijk: zeven mannen uit het dorp worden geëxecuteerd, hun vrouwen en kinderen worden uit het hun huis verdreven en al hun bezittingen worden verbrand. Tot op de dag van vandaag weet niemand in het dorp met zekerheid wie er verantwoordelijk was voor de sabotage (en bijgevolg onrechtstreeks ook voor de represailles). Als een ware Sherlock gaat de auteur in zijn boek aan de hand van processtukken, getuigenverhoren en interviews op zoek naar de waarheid achter het sluimerende dorpsgeheim.

De SCHRIjVeR aLS 007 Truman Capote en Kristien Hemmerechts leden misschien emotioneel toen ze hun roman schreven, het project van Hunter S. Thompson eindigde zowaar in een fysieke author bash. In tegenstelling tot de vorige auteurs, raakte Thompson persoonlijk betrokken bij zijn verhaal. Een jaar lang trok hij op met een lokale sectie van de Hell’s Angels. Hij dronk in hun bars, reed met hen door California, bezocht hun huizen en maakte vrienden. Echt undercover ging hij nooit, want vanaf het begin al speelde hij open kaart met de Angels. Toch slaagde hij erin om hun vertrouwen te winnen en meer en meer insider informatie te verzamelen. Wellicht was het doel van Hell’s Angels: The Strange and Terrible Saga of the Outlaw Motorcycle Gangs (1966) om een genuanceerder beeld van de Hell’s Angels te schetsen. De epigraaf doet die poging echter volledig teniet, aangezien

Thompson daar beschrijft hoe een bende Hell’s Angels hem gewelddadig aanpakken. Zijn boek eindigt dan ook met de weinig vergevingsgezinde quote van Joseph Conrad: “Exterminate all the brutes”(uit Heart of Darkness). Ook Tom Wolfe ging undercover, maar hij koos een iets vredelievendere observatiegroep, namelijk de hippies uit de cirkel van de schrijver Ken Kesey. Het resultaat is The Electric Kool-Aid Acid Test (1968). De titel refereert aan een feestje waar de gasten collectief experimenteerden met de drug LSD. In dit boek hebben alle journalistieke vormen plaatsgemaakt voor een puur literair stijlspel. Iedere scène waarin de hippies high worden, grijpt Wolfe aan om de dichter in zichzelf naar boven te halen: Iedereen scharrelt de bus uit, met het gehots nog in de benen en de concentratiekamphekken wervelen rond in de schimmige duisternis terwijl miljarden tienerfreaks kruisend en freakend om hen heen krioelen. Ze houden hun toegangskaarten in de hand alsof dat de laatste troef met kans op redding is die hun rest, maar ze kunnen zelfs niet meer lezen wat erop staat. Ze zijn helemaal nergens meer. De letters op hun biljetten klonteren samen en verfreaken in de tienerfreakstroom. Het boek leest als een hallucinatie, een onderdompeling in de psychedelische cultuur. Ook al is de inhoud dus journalistiek, toch heeft Wolfes schrijfstijl eerder iets poëtisch.

De SCHRIjVeR aLS jOURNaLISt, HIStORICUS OF gOD Als één ding ondertussen duidelijk zou moeten zijn, dan is het dat faction als genre onnoemelijk vaag is. Het is een continuüm dat zich uitstrekt van de historische roman tot aan de grenzen van de journalistiek. Eén van de andere namen die aan faction gegeven wordt, is New Journalism of literaire journalistiek. Die naam strookt ook beter met wat er in Vlaanderen aan non-fictie verschijnt. Denk maar aan Congo.. Een geschiedenis (2010) van David van Reybrouck, De Graanrepubliek (1999) en het ontluisterende Srebrenica Het zwartste scenario (1999) van Frank Westerman en In Europa (2004) en De eeuw van mijn vader (1999) van Geert Mak. Deze boeken leggen stuk voor stuk de geschiedenis van een regio bloot. Het zijn geen klassieke romans, maar ze lezen wel alsof ze romans zijn. In elk van deze boeken leest de geschiedenis als een meeslepend verhaal, met gevoel voor spanning en emotie. Alles moet kloppen. Andere auteurs nemen het dan weer minder nauw met de feiten. Er zijn overigens ook niet altijd voldoende gegevens beschikbaar, waardoor de auteur niet anders kan dan zijn verbeelding op het verhaal los te laten. Een auteur die eerder tegen deze kant van het spectrum aanleunt, is Arthur Japin. In het nawoord van De zwarte met het witte hart (1997) noemt Japin zijn boek een roman, maar hij vermeldt erbij dat de personages wel echt bestaan hebben en hij “hun levens

gereconstrueerd heeft aan de hand van de feiten, zoals […] aangetroffen in officiële en privé-documenten.” Ook de kritieken bestempelen zijn boek eerder als ‘geloofwaardig’ dan ‘waargebeurd’ (dat was ook nooit zijn intentie). De grens tussen faction en een historische roman wordt, in het geval van Japin, steeds vager. Als je als schrijver snakt naar meer vrijheid, is er ten slotte nog het fascinerende genre counterfactuality. In dit creacounterfactuality tieve genre vertrekt de auteur wel vanuit waargebeurde feiten, maar zet hij de loop van de geschiedenis naar zijn hand. De verhalen spelen zich af in een alternatieve ‘vork’, de wereld zoals hij had kunnen zijn. Wat als Hitler de oorlog gewonnen had (cf Fatherland van Robert Harris, 1992), wat als Franklin D. Roosevelt de presidentsverkiezingen verloren had (cf. The Plot Against America, Philip Roth, 2004), wat als het Romeinse rijk nooit uiteengevallen was (cf. Romanitas, 2005, Sophia McDougall). Deze counterfactuality-variant vergt niet alleen een hoop opzoekwerk, maar houdt ook risico’s in: de faction-auteur is schrijver en bovendien journalist. In faction wordt iedere afwijking van de waarheid – hoe miniscuul ook – als een fout geïnterpreteerd. Als je het jezelf dus gemakkelijk wilt maken en toch personages en gebeurtenissen wilt ontlenen aan de werkelijkheid, noem je verhaal dan geen faction, maar roman. Dan berusten alle overeenkomsten met bestaande personen louter op toeval.

26 Het Liegend

LITERAIR

TIJDSCH

RIFT

Konijn poëzie uit het nest geroofd — Tien jaar geleden verscheen het eerste nummer van Het Liegend Konijn, tijdschrift voor hedendaagse Nederlandstalige poëzie. “Je moet het lef maar hebben,” schreef De Volkskrant destijds, “een poëzietijdschrift beginnen met alleen maar gedichten.” door Kila van der Starre

Tijdschrift of boek? Eerst en vooral, Het Liegend Konijn is eigenlijk geen tijdschrift, maar een boek. Het jongste oktobernummer bevat 198 gedichten van 33 dichters, telt 272 pagina’s en ligt in de hand als een roman. De uitgave is dan ook een stuk duurder dan een gemiddeld tijdschrift, maar is zijn 20 euro meer dan waard. Ieder nummer geeft een gevarieerde, maar hoogstaande doorsnede van de Vlaamse en Nederlandse poëzie van vandaag.

Mix van stijlen Oprichter en enige redacteur Jozef Deleu had altijd al de droom om een tijdschrift uit te geven met uitsluitend poëzie. Iets wat tot op de dag vandaag door niemand anders is gedaan. Het afgelopen decennium heeft hij laten zien een neus te hebben voor goede poëzie met de meest uiteenlopende stijlen. Klassiek, experimenteel, anekdotisch of hermetisch, alles vindt een plek in dit unieke tijdschrift. Met een oplage van

1500 exemplaren en een groeiend abonneebestand van op dit moment 400 leden is Het Liegend Konijn een groot succes. Dit komt volgens Jozef Deleu door die diversiteit: “Het tijdschrift is geen kapelletje voor gelijkgestemde dichters. Mijn persoonlijke smaak is niet dominant. Ik neem ook gedichten op die niet tot mijn favoriete werk behoren. Er staan in ieder nummer prachtige verzen, maar ook gedichten die onrijp zijn, werk in uitvoering.”

Jong en oud De kleurrijke waaier aan poëzie wordt nóg diverser doordat ieder Konijn, zoals de nummers in de literaire wandelgangen worden genoemd, werk bevat van gerenommeerde dichters, jonge debutanten en alles daartussen. Het jongste nummer schotelt ons bijvoorbeeld werk voor van zowel Leo Vroman (97 jaar) als Lieke Marsman en Arno van Vlierberghe (beide 22 jaar). Arno, lid van het Gentse dichterscollectief Omfloerst, merkte meteen het effect van zijn verschij-

ning in Het Liegend Konijn: “Ik ben in verschillende recensies uitgelicht als jongste opgenomen dichter. Een hele eer, want Lieke Marsman, die veel bekender is dan ik, is even oud. Ook is mijn werk inhoudelijk positief becommentarieerd en wordt mijn naam in literaire kringen soms herkend.” Sommige critici keuren het samengaan van zulke uiteenlopende poëzie af. Ze vinden dat de kwaliteit van het werk te veel schommelt. Arno is het daar niet mee eens: “Het Liegend Konijn is juist een geweldig tijdschrift ómdat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen dichters. Grote namen en jonge dichters staan pal naast elkaar, netjes op alfabetische volgorde. Niemand staat meer in de spotlight dan een ander, ieders naam staat even groot op de omslag. Geen egostrelende biografieën maar slechts naam, geboortejaar, geboorteplaats en jongste bundel indien aanwezig. Het is verfrissend dat iedereen, ook de bekende dichters, het enkel en alleen op basis van hun gedichten moeten redden.”

Duizenden gedichten per week Iedereen kan werk insturen en dat gebeurt ook volop. Per week ontvangt Jozef Deleu duizenden gedichten, die hij stuk voor stuk leest. Arno was blij verrast toen hij te horen kreeg dat de hoofdredacteur zijn werk waardeerde: “Nadat Deleu mijn werk had gelezen werd ik gevraagd tegen een bepaalde datum een tiental nieuwe gedichten op te sturen. Het moesten ongepubliceerde gedichten zijn, die nog nergens waren verschenen. Nadien kreeg ik bericht: ‘Proficiat, ik ga er zeven opnemen.’” Naast media-aandacht leverde de publicatie ook een zakcent op van 30 euro per gedicht. Alles is zeer goed geregeld voor een eenmanstijdschrift dat noch in het tijdschrift, noch op de website melding maakt van een subsidieverstrekker. Arno: “Het is ongelofelijk wat Deleu in zijn eentje voor elkaar krijgt. Gedichten lezen, selecteren en redigeren. De verkoop en marketing op orde houden. Ik kreeg zelfs een persoonlijk mailtje van hem met een link naar een recensie waar ik in genoemd werd.” En alsof dat allemaal niet genoeg is, reikt het tijdschrift sinds 2007 ook nog de tweejaarlijkse ‘Debuutprijs Het Liegend Konijn’ uit. Ester Naomi Perquin, Ruth Lasters en Lieke Marsman vielen tot nu toe in de prijzen.

Uit het nest geroofd Deleu loopt met zijn bloemlezingen altijd een stapje voor op de poëzieontwikkeling, aangezien in Het Konijn alleen nog nooit eerder verschenen werk verschijnt. Zo krijgt de lezer uitsluitend gloednieuw werk voor ogen, ‘uit het nest geroofd’. Een voorproef-

je van het werk van jonge dichters die nog ontdekt gaan worden en gedichten van bekende dichters die wellicht in de toekomst in bundels gaan verschijnen. “Het maakt het een extra genot om te lezen,” vindt Arno, al jarenlang een Konijn-lezer, “Je hebt na het lezen het gevoel over voorkennis te beschikken. Je herkent gedichten later terug in bundels, je kan verschuivingen voorspellen in oeuvres en je leest gedichten van oude dichters die misschien nooit meer een bundel uitgeven.” Zo is ieder nummer een schatkist aan nieuwe ontdekkingen voor poëzieliefhebbers. “Een brok poésie pure,” noemt Deleu het zelf, “vader en moeder van alle literatuur. Want in poëzie gaat het om essentie, om taal, en wat dichters daarmee aan kunnen vangen, oproepen, bewerken en tot stand brengen.”

Vlaams-Nederlands Daarnaast slaat het tijdschrift een brug tussen Vlaanderen en Nederland. Deleu is al jarenlang pleitbezorger van meer samenwerking in de Lage Landen. Eerder richtte hij het Vlaams-Nederlands tijdschrift Ons Erfdeel op. “De Vlaamse vijver is op zich te klein,” vindt Deleu, “Je moet die vijver zo groot mogelijk maken en de Nederlandse vijver erbij betrekken.”

Paul van Ostaijen Vorig jaar verklapte Jozef Deleu vanwege het tienjarig bestaan hoe het zit met de merkwaardige titel van zijn tijdschrift. De naam is niet, zoals veel mensen dachten, geïnspireerd op de tekst van Paul van Ostaijen over

een konijn dat op zoek gaat naar de lach. Het is daarentegen een uitdrukking die Deleu zelf heeft bedacht, tijdens een diner in Boedapest met neerlandici uit Midden-Europa. De vreemdste verhalen werden door de aanwezigen verteld, waarna Deleu uitriep “Jullie liegen als konijnen!” Pas later besloot Deleu de tekst van Van Ostaijen achterop ieder nummer af te drukken.

Een Konijn in de hand Het Liegend Konijn is een uniek en hoogstaand poëzietijdschrift dat bij iedere poëzieliefhebber in de kast moet staan. Tijdens optredens houdt Arno van Vlierberghe tegenwoordig altijd zijn Konijn vast om uit voor te dragen. “Ik twijfelde eerst of dat niet te pretentieus of arrogant was, maar ik laat graag zien dat ik serieus bezig ben met schrijven. Ik ben er trots op dat ik in zo’n toonaangevend tijdschrift sta. Het mag gezien worden.”

Het Liegend Konijn verschijnt twee keer per jaar, in april en oktober. Samensteller: Jozef Deleu. Uitgeverij: Van Halewyck (Leuven) en Van Gennep (Amsterdam). Website: www.hetliegendkonijn.be Ongevraagde manuscripten worden niet teruggestuurd.

28 S SCHRIJFTIP

WEBKIJ

Digitale

lees(r)evolutie

10 tips voor romanschrijvers 1.0 Een roman schrijven vergt discipline. Elke dag op een vast moment aan je schrijftafel gaan zitten, dwingt je om met frisse moed aan de slag te gaan. 2.0 Maak een raamwerk van je verhaal. Dat wil niet zeggen dat je op voorhand de verhaalstructuur al tot in de kleinste details moet uitgewerkt hebben, maar het zorgt er wel voor dat je niet steeds geneigd bent van je verhaallijn af te wijken. 3.0 Doe research voordat je een bepaald thema aansnijdt. Als je schrijft over een onderwerp waar je niet genoeg van af weet, zal je snel door de mand vallen. 4.0 Geef niet meteen alle belangrijke informatie vrij, maar maak de lezer nieuwsgierig en geef hem de kans om zelf het verhaal bij elkaar te puzzelen.

Je debuut moet geen 500 pagina's tellen. Werk niet met een overvloed aan personages en focus op een goed plot. Schrijven is in zekere zin een talent, maar vergeet niet dat ook talenten onderhouden en ‘getraind’ moeten worden. Schrijf dus regelmatig.

5.0 Maak dialogen zo eenvoudig en realistisch mogelijk.

Deadlines geven je de drive om door te blijven schrijven. Om echt succesvol te worden, moet je oog hebben voor je doelgroep. Een beroemde schrijver werkt aan zijn imago. Een auteur is tenslotte ook een soort merk.

— De tablet-pc is niet meer weg te denken uit onze omgeving. Samen met de verkoop explodeert eveneens het aantal literaire apps. Verzin maakte voor jou een must-have selectie. door Ken Van de Steene

6.0 Maak je personages niet te zwartwit. Echte mensen zijn ook niet zo. Probeer personages zo reëel mogelijk voor te stellen, met hun eigen sterktes en tekortkomingen. 7.0 Zorg dat wat je schrijft relevant is voor het verhaal. 8.0 Een handige truc om te weten of je tekst vlot leest en geen fouten bevat, is hem eens hardop voorlezen. 9.0 Print je verhaal uit wanneer je gaat nalezen. Lezen van een scherm kan erg vermoeiend zijn, waardoor fouten of inconsequenties sneller aan je aandacht ontsnappen. 10.0Je verhaal moet in drie zinnen samen te vatten zijn. Als dat niet lukt, moet je misschien eens herbekijken of er dingen geschrapt kunnen worden.

WIN

tips om een SUCCESVOL schrijver te worden

KER

een gesigneerde ROMAN

Wij geven 10 romans weg, gesigneerd door Jeroen Olyslaeghers, Anne Provoost, Els Beerten en vele anderen. Stuur jouw favoriete schrijftip voor 1 juli 2013 naar nina@creatiefschrijven.be en maak kans op een gesigneerde roman.

Alles ruikt naar chocola, iTunes, € 4.49 Een van de meest complete voorbeelden van de boekenapp, is de digitale versie van 'Alles ruikt naar chocola' van de Nederlandse auteur Sidney Vollmer. Je kunt ervoor kiezen om het boek op je tablet te lezen, maar je kunt ook ‘verrast’ te worden. Elke verwijzing in het boek naar een filmtitel, personage of muziekfragment kun je aanklikken. Vervolgens krijg je via een pop-up venstertje het fragment te horen of kun je meer informatie opvragen over een welbepaalde figuur. Bij aanschaf van de app krijg je er het audioboek gratis bij. Zit je net op een spannende bladzijde maar moet je dringend de auto in? Plaats de digitale boekenlegger op de bladzijde waar je gestopt bent en een aangename vertelstem vertelt het vervolg. Heb je het boek eventjes weggelegd, dan weet het boek perfect weer waar verder te gaan. Het geeft je zelfs een korte samenvatting van wat er vooraf gebeurd is, mocht je de verhaallijn even kwijt zijn.

Dotdotdot, gratis Ben je het beu om steeds verschillende apps of programma’s te moeten openen om je e-book, magazine of nieuwssite te lezen? Dan is 'dotdotdot' zeker iets voor jou. Met deze nieuwe app importeer en beheer je zowel ePub-bestanden als artikelen,

los of in RSS-formaat. Al de teksten worden kaal en zonder afbeeldingen aangeboden, want die zorgen toch maar voor afleiding. Daarnaast kun je teksten voorzien van commentaar en deze delen met vrienden.

eBook selectie, App Store, gratis De Nederlandse bibliotheken hebben dit najaar een app gelanceerd die inmiddels meer dan 1.000 rechtenvrije e-books gratis op de iPad aanbiedt. De app, met als titel 'eBook Selectie', is een initiatief van Stichting Bibliotheek.nl als aanvulling op de al eerder gelanceerde app 'eBooks eregalerij'.

Tapestry, iTUNES, GOOGLE PLAY, gratis Kun je een verhaal vertellen op een smartphone? Dat vroeg de Amerikaan Robin Sloan zich enige tijd geleden ook af toen hij de app 'Fish' maakte. Het werd een, volledig op smartphones gericht, kort essay over het verschil tussen iets 'liken' en ergens ' van houden ' op het internet. Sloan zag de doorgroeimogelijkheden van de app en bedacht uiteindelijk de app 'Tapestry', waarin iedereen dergelijke kleine verhalen kan publiceren. Als lezer moet je slechts doorklikken. Via de website kun je zelf een verhaal, gedicht of essay samenstel-

len. Ben je daar klaar mee, dan deel je een link met vrienden waarmee ze het verhaal in 'Tapestry' kunnen lezen. Hou er bij het schrijven van je verhaal wel rekening mee dat gebruikers enkel kunnen doorklikken in het verhaal, maar niet terugbladeren. Hou je tekst dus kort en krachtig.

Total Boox, GOOGLE PLAY, GRATIS Gebeurt het vaak dat je aan een boek begint en dat je er al na een paar pagina’s de brui aan geeft? Zonde van het geld? Dan is de nieuwe ebookdienst 'Total Boox' misschien iets voor jou. Met 'Total Boox' begint de teller pas te lopen als je begint te lezen en ga je achteraf betalen per pagina die je gelezen hebt.

eHighlighter, App store, € 1.79 Bij digitale boeken kun je makkelijk snel te doorzoeken aantekeningen maken. Maar wat als je dit ook bij papieren boeken wil doen? Met 'eHighlighter' kun je een foto van een bladzijde uit een boek maken en op het scherm van je iPhone aangeven welke passage je precies wilt opslaan. Je kunt er ook gemakkelijk een zelfgeschreven notitie aan toevoegen.

30 E EVENEM

NT IN D

E KIJKE

A la recherche d'un

poème — Een poëzieavond in café De Tijd Hervonden is net dat tikkeltje specialer: spreken door de mond van anderen en soep om middernacht. door Peter Mangel Schots

Wanneer ik rond halfacht plaatsneem bij het raam is het Hasseltse literair café nog grotendeels leeg. Aan de overkant van het smalle straatje staat hardrockpub De Witte Non te daveren van de bastonen, die onbeschaamd tot in De Tijd Hervonden doordringen telkens enkele rokers hun weg naar buiten zoeken. Ik kijk de metalheads wat weemoedig aan, daar schijnt de sfeer er al goed in te zitten. Schuldbewust rommel ik wat tussen mijn papieren, ik heb verzaakt aan de kerngedachte van de avond: een voorlezer meebrengen. Want daarin schuilt het unieke project van A la recherche d’un poème: de uitgekozen dichters lezen hun werk niet zelf voor, maar vaardigen iemand af – en mijn déléguée heeft op het laatste nippertje moeten afhaken. Geen erg, denk ik, laat me zelf maar voordragen. Dat is evenwel buiten de – figuurlijke, maar ik dit geval ook letterlijke – waard van De Tijd Hervonden gerekend. Neen, dat kan absoluut niet, er moet een oplossing worden gezocht.

VINGER AAN DE POLS Ondertussen stroomt het café toch lekker vol. Café, eetcafé, literair café … eigenlijk is De Tijd Hervonden een conceptstore: je kunt er eten en drinken, maar ook boeken kopen of in de kleine bibliotheek en kunstgalerij rondkijken. Geregeld vinden er activiteiten plaats: boekvoorstellingen,

leesgroepen, exposities, cursussen kalligrafie… De Tijd Hervonden is de vinger die de culturele polsslag van Hasselt meet. Een nieuw concept is A la recherche d’un poème. Geïnteresseerde auteurs wordt gevraagd om zeven gedichten in te sturen. De uitbater maakt daar samen met enkele plaatselijke dichters een selectie uit. De geselecteerden komen op de voordrachtavond hun werk presenteren, bij monde van een voorlezer. En gelukkig is er een voorlezer in de zaal, een oudere man die wel enkele gedichten van mij wil brengen. De avond klaart helemaal op wanneer ik aan de andere kant van het café een bevriende dichteres spot. Hilde Pinnoo is zelf ook geselecteerd – heeft wél braafjes een vriendin meegebracht – en wil ook wel enkele van mijn gedichten voordragen. Probleem opgelost en ik zet me gelijk bij haar gezelschap voor het startschot van een fijne avond.

EEN NIEUWE ADEM Van de eerste dichters die aan bod komen mag de compagnon één gedicht voorlezen, van de volgende twee, dan drie enzovoort. De compagnon verzorgt ook een korte inleiding – daar kom ik nipt goed weg, gelukkig kent Hilde mij een beetje – en na het voorlezen houdt de gastheer van de avond, de waard van het café, telkens een kort interview met de dichter over

diens werk. En de mayonaise pakt. Het publiek is benieuwd naar de dichters. De interviews brengen het geheel tot leven en de sleur die bij een aaneenschakeling van poëzie weleens optreedt, wordt handig doorbroken. Het idee is ook dat de dichter zijn eigen werk op een andere manier leert kennen wanneer het door iemand anders wordt voorgedragen. Ik merk dat zelf, wanneer ik als afsluiter met vijf gedichten aan bod kom en mijn eigen woorden in de mond van de twee lezers een nieuwe adem vinden. Hier gaat men inderdaad op zoek naar het gedicht, mijn aanvankelijke scepsis verdwijnt als een leeslint in een dikke turf. En daarmee is de avond nog niet voorbij. De ruimte is klein, je zit kort op elkaar en er wordt gemakkelijk verbroederd. Met Runa, met Linde, met andere poëten en poëzieliefhebbers. En de gastvrijheid in De Tijd Hervonden duurt tot na middernacht: wanneer de honger knaagt is er ook op dat late uur nog spaghetti en soep.

Deze eerste avond van ‘A la recherche d’un poème’ vond plaats op 24 november 2012. De volgende editie vindt plaats op 4 mei 2013. Kandidaturen verlopen via erkende organisaties zoals Creatief Schrijven vzw. Meer informatie: www.detijdhervonden.be

Papiermier staat voor... tja... alles in papier. De voor de hand liggende kaartjes, notitieboekjes en schrijes zien er bij Papiermier nét iets leuker uit. Het gamma wordt aangevuld met stempels, washi tape, boeken, lampen, rietjes, vogelhuisjes en nog zoveel meer. www.papiermier.be

32 “Schrijven

CURSUS IN

DE KIJKER

kun je wél leren” Nieuwe cursus Basisjaar Literair Schrijven — Schrijfcursussen. Denk je nu aan zelfhulpgroepjes voor hobbyisten en dagboekhouders? Dan heeft de nieuwe opleiding ‘Basisjaar Literair Schrijven’ toch meer ambitie. Tijdens een intens jaar ontrafel je de kneepjes van goede literatuur én je eigen sterktes. door Kirsten Cornelissen

Schrijvers zijn autodidacten, zo wil het cliché. De populariteit van schrijfcursussen doet toch anders vermoeden. Het Basisjaar is er een van langere adem en met een hoog animo. Wie al workshops gevolgd heeft in het Deeltijds Kunstonderwijs of bij Wisper, slijpt zijn literaire voelsprieten hier verder bij. En zelfs zonder voorafgaande opleiding kun je je kans wagen. Wat mag je verwachten? Lezingen, schrijfopdrachten, boeken en literaire festivals, en niet te vergeten: feedback.

Geen Tom Lanoyes Voor cursiste Résy is die feedback het belangrijkste: “Zelf schrijf ik graag jeugdliteratuur. In mijn kast liggen drie jeugdboeken en sprookjes klaar. Nu ja, klaar is veel gezegd. Ik moet er nog aan schaven. Daar helpt het Basisjaar Literair Schrijven me bij. Stilaan durf ik eindelijk een beetje te schrappen en te verschuiven in mijn teksten. Dat vind ik een hele over-

winning.” Na het Basisjaar wil Résy doorstromen naar SchrijversAcademie. Van die opleiding zwaaiden al heel wat intussen bekende schrijvers af.

“Het knetterde” Volgens Résy is het Basisjaar “ongelofelijk interessant” voor wie juist niet het niveau haalt om uit zichzelf schrijver te worden. “Als je geen Tom Lanoye bent maar wel schrijfstuipen hebt, dan kan je hier openbloeien.” Een heel jaar lang dompelt Résy zich, samen met veertig andere cursisten, onder in literatuur. Tijdens lezingen getuigen bekende auteurs over hun wroetwerk. Daarnaast stroppen de cursisten ook zelf de mouwen op. Een begeleider geeft hen opdrachten in verschillende literaire genres. In groepjes krijgen de cursisten dan feedback op hun ‘huiswerk’. Maar daar blijft het niet bij: om de hedendaagse literaire wereld te ontdekken en hun eigen stem te vormen, lezen de cursisten zich doorheen een to-

renhoge stapel zelf gekozen boeken en bezoeken ze literaire festivals. Hun ontdekkingstocht gaat zelfs verder dan literatuur. Tijdens een workshop werken ze samen met een beeldend kunstenaar, een muzikant, een performer of een multimedia-artiest aan een grensoverschrijdend project. “Het programma is heel gevarieerd,” vindt Résy. “Ervaren auteurs geven je waardevolle inzichten in uiteenlopende genres en tegelijkertijd krijg je van begeleiders ook opdrachten. Ik moet geregeld terugdenken aan Johan De Boose die duizend bladzijden had geschreven om die daarna, ontevreden, weer in de prullenmand te zwieren. Dat zou ik niet over mijn hart krijgen. Ik sta te kijken van de wanhoop, de spanning en hartstocht die auteurs als Erik Vlaminck en Annelies Verbeke doormaken bij het schrijfproces. Tijdens hun lezingen knetterde het.”

Erotiek en liedjes

Slappe koord

Een van de begeleiders is John Vervoort, recensent van voornamelijk misdaadromans en docent aan SchrijversAcademie. Op vijftien zaterdagochtenden geeft hij opdrachten aan een kransje cursisten. Die waagden zich al aan een mooie erotische scène – “dubbel pikant, want verrassend moeilijk” - en de vertaling van een liedjestekst. In het tweede semester bespreken deze cursisten onder meer een poëziecyclus of een kortverhaal van eigen makelij, naargelang het genre waarin ze zich willen verdiepen. Die opdrachten maken ze thuis. “Huiswerk komt er dus ook bij kijken. Je moet weten waaraan je begint. Enkele cursisten hebben al afgehaakt omdat ze het schrijfwerk niet konden combineren met hun job en gezin.”

Welke feedback krijgen cursisten dan zoal? “Ik schrijf nog erg intuïtief. Techniek kan ik best gebruiken,” vindt Résy. Andere cursisten worstelen met hun vertelperspectief, eerste zin en/of de dialogen in hun verhaal. Cursist Tin wil haar eigen stem ontdekken, zonder dat ze in een Amerikaans keurslijf wordt gewrongen. “Je moet me niet om de oren slaan met Carver, het belang van een sexy titel en een verrassend einde. Aan advies over hoe het tegenwoordig “moet” heb ik niet veel, dat is me te zeer op een commercieel model gericht. Misschien ben ik gewoonweg te koppig om andermans raad op te volgen.” De feedbacksessies liggen Tin wat moeilijk:“De begeleiders dansen op een slappe koord. Ze geven onvermijdelijk advies vanuit hun eigen visie en literaire voorkeuren. Dat proberen ze wel op een gefundeerde manier te doen. De ideale situatie is: een begeleider die zijn gedacht zegt, zonder kwetsend over te komen, plus een groep die al redelijk in schrijven onderlegd is. Anders heb je niet zo veel aan hun suggesties.”

Uitstervende klankborden John Vervoort en zijn collega-begeleiders Barbara Van den Eynde, Toon Horsten en Roel Richelieu Van Londersele zijn in de eerste plaats een klankbord. Cursisten zijn immers vooral op zoek naar feedback. Die proberen de begeleiders, in samenspraak met de deelnemers, genuanceerd en grondig te geven. “Ach,” schudt John Vervoort het hoofd, “ik weet wel dat de ‘kunstwereld’ meewarig doet over schrijfcursussen. Schrijven zou je niet kunnen leren. Ik ben het daar niet mee eens. Cursisten krijgen in de opleiding feedback die ze bij een uitgeverij amper nog vinden. Veel publicerende auteurs worden nauwelijks nog begeleid door een redacteur. Daar heeft de financiële crisis ongetwijfeld mee te maken. Maar het belang van goede feedback valt niet te onderschatten.”

John Vervoort beaamt dat literatuur geen exacte wetenschap is. “Toch kan je van bepaalde dingen zeggen dat ze niet mooi zijn of niet werken. Het juiste woord op de juiste plaats is nog altijd een gulden regel als het op stijl aankomt. Ik spoor cursisten aan om te durven schrappen en om te spelen met het vertelperspectief. Tijdens de voorbije maanden hebben sommigen van hen duidelijk hun pen aangescherpt. Aan het einde van de cursus zullen ze zich nog bewuster zijn van hun sterke kanten op literair vlak. Dan krijgen ze van ons een beoordeling met hun groeipunten.”

Meer weten? www.creatiefschrijven.be

“Schrijven zou je niet kunnen leren. Ik ben het daar niet mee eens. Cursisten krijgen in de opleiding feedback die ze bij een uitgeverij amper nog vinden.” John Vervoort

“Als je geen Tom Lanoye bent maar wel schrijfstuipen hebt, dan is deze cursus echt interessant.” Résy

BASISJAAR LITERAIR SCHRIJVEN Het Basisjaar Literair Schrijven vindt plaats op verschillende locaties in de nabijheid van Antwerpen-Centraal en loopt van september 2013 tot en met juni 2014. Een jaar bestaat uit 28 contactmomenten (lezingen, feedbacksessies, workshops, …). De opleiding kost 585 euro. Info op www.creatiefschrijven.be. Vanaf 15 mei kun je je inschrijven.

35 R AA uITGEVE

N HET W

OORD

Thrillers — De verkoopcijfers en de lange rijen fans op de Boekenbeurs liegen er niet om: de thriller scoort in Vlaanderen. Ooit afgedaan als pulp en lichte ontspanningslectuur, nu één van de meest prominente genres in ons boekenaanbod. Thrillers zijn geen guilty pleasure meer, maar worden gretig gelezen door een massa loyale fans. door Sofie Rycken

Eén van de grote thrilleruitgeverijen in Vlaanderen is Manteau-WPG Uitgevers, dat onder meer Pieter Aspe, Luc Deflo en Gaea Schoeters vertegenwoordigt. Creatief directeur van WPG Marianne De Baere bevestigt: "In Vlaanderen zijn thrillers goed voor meer dan tien procent van de totale boekenomzet. Bovendien lezen we graag spannende verhalen van eigen bodem. Nederlanders kopen in verhouding veel meer Scandinavische en Angelsaksische boeken dan Nederlandse." Dat is ooit anders geweest. Thrillerrecensent John Vervoort: "België heeft niet dezelfde traditie als Engeland en Scandinavië, waar het genre al veel langer meegaat. Hier kwam de kentering er pas in de jaren zeventig, toen Jef Geeraerts als eerste literaire auteur de thriller au sérieux nam. Hij zag in dat een spannend verhaal veel meer kon zijn, dat het bijvoorbeeld ook iets kon vertellen over de psyche van een maatschappij. Andere auteurs begrepen dat de kloof tussen 'echte' literatuur en misdaadromans toch niet zo breed was als ze dachten en ook lezers lieten hun vooroordelen varen. De verkoopcijfers stegen en stilaan begon de literaire kritiek het genre voor vol aan te zien."

VeRS bLOeD Bloederige misdaadscènes, duistere geheimen, personages die geen uitweg meer zien: waarom genieten zoveel mensen van donkere verhalen? Marianne De Baere: "Thrillers

gaan over daders en slachtoffers, over de eeuwige strijd tussen goed en kwaad." Sophie Verbist, assistentuitgeverij bij Linkeroever Uitgevers, heeft ook een meer pragmatische verklaring voor het succes: "Veel auteurs brengen elk jaar consequent een nieuw boek uit en bouwen zo een hechte relatie uit met hun lezers. Vooral reeksen rond één hoofdpersonage hebben vaak een trouw publiek." Een logisch gevolg van het succes is dat steeds meer mensen er van dromen om zelf een thriller te publiceren. Is dat een haalbare kaart? Sophie Verbist: "Wij zijn altijd op zoek naar nieuw talent. Ik weet dat er veel ambitieuze schrijvers zijn en toch krijgen we vrij weinig aanvragen binnen. Blijkbaar is de drempelvrees toch hoog. Jammer, want alle manuscripten krijgen van ons een eerlijke kans." Uiteraard halen niet alle aspirant-auteurs voldoende niveau om te worden uitgegeven. Waar kan een beginnend schrijver wél mee scoren? De Baere: "Een goede thriller is een spannende thriller, zo eenvoudig is het. Een sterk plot is essentieel, de spanning moet vanaf pagina één en tot en met het laatste woord van het blad spatten. Wees zo kritisch mogelijk voor jezelf." Haar collega Sophie Verbist: "Als ik één advies mag geven: schrijf vanuit jezelf. Veel hoopvolle auteurs zijn actieve thrillerlezers en enten zich op een bestaand bestsellerconcept. Maar

op een flauw doorslagje van pakweg een Dan Brown zit niemand te wachten. Je kan wel inspiratie opdoen bij anderen, maar het is essentieel dat je je eigen stijl vindt en een zo origineel mogelijk verhaal bedenkt. Ook belangrijk: blijf niet eeuwig schaven en schrappen. Een manuscript hoeft niet kant en klaar te worden afgeleverd. Als wij potentieel zien, zijn we meer dan bereid om samen met de schrijver te bekijken hoe we hem of haar verder kunnen begeleiden."

gOUDeN bRam Eén van de meest veelbelovende nieuwe thrillerauteurs in Vlaanderen is Bram Dehouck. Hij won de Gouden Strop, de prijs voor de beste Nederlandstalige thriller, in 2010 én in 2012. Nochtans was schrijven niet zijn grootste ambitie, hij was als kind en als tiener vooral bezig met stripverhalen en animatiefilmpjes. Maar dankzij een wedstrijd waarbij Radio 1 op zoek ging naar het meest interessante levensverhaal om tot een biografie te verwerken, kwam hij in het vizier van uitgeverij Van Halewijck. Dehouck: "Ik had maar een kort tekstje ingediend, maar blijkbaar zagen ze iets in mijn taal. Ze wilden me graag verder begeleiden en zo is de bal aan het rollen gegaan". Intussen is Dehouck een gewaardeerde thrillerauteur, met titels als De minzame moordenaar en Een zomer zonder slaap.

36 VAKLITE

RATuuR

Groeten uit het

Het is niet altijd eenvoudig om als Vlaming je plekje te veroveren. "De thrillers die hier in vertaling verschijnen zijn absolute wereldtop, daarmee is het natuurlijk moeilijk concurreren. Bovendien hebben verhalen die zich afspelen in het Hoge Noorden of in een ruige buurt van Los Angeles een exotisme dat veel lezers aanspreekt." Toch moeten Vlaamse auteurs zich geen minderwaardigheidscomplex laten aanpraten: "In een rustig plattelandsdorpje in de Kempen kunnen zich ook ijzingwekkende taferelen afspelen. Het gras lijkt vaak groener aan de overkant, maar qua kwaliteit kunnen we ons zeker meten met het buitenland. Zelf heb ik veel bewondering voor Mieke De Loof en Bavo D'Hooghe." Het aanbod van thrillers is gigantisch. Wat onderscheidt een topauteur van de anderen? Dehouck: "De uitdaging is om je basisplot - twee inspecteurs onderzoeken een moordzaak, ze denken dat Jef de dader is, maar uiteindelijk blijkt dat het toch Jean was - naar een hoger niveau te tillen. De meest interessante schrijvers slagen erin om maatschappelijke fenomenen aan te kaarten in hun boeken, niet als een kapstok voor hun verhaal, maar op een diepgaande, grondig uitgewerkte manier. Maar eenvoudig is dat niet. Bovendien staan veel schrijvers onder druk om aan een hoog tempo nieuwe titels te leveren, waardoor de tijd voor zorgvuldige research vaak ontbreekt."

De tOeKOmSt VaN De tHRILLeR Het thrillergenre zal zich zonder twijfel blijven heruitvinden, maar wat hebben de komende jaren in petto? Sophie Verbist lacht: "Wat de nieuwe trends zijn? Dat zou ik ook wel willen weten, het zou mijn job een pak gemakkelijker maken. Ik heb de indruk

ondergrondse

dat mensen vooral zo diep mogelijk in een verhaal willen wegkruipen. Ze willen op het voyeuristische af op de huid van de personages zitten." Marianne De Baere voorspelt geen sensationele veranderingen, maar merkt wel op dat het verteltempo - onder invloed van bewerkingen voor televisie en verfilmingen - steeds hoger ligt. Concreet tipt ze Luc Boonen, die binnenkort debuteert met Uit de hoogte.

Tine Mortier en Esther Platteeuw — Een auteur en illustratrice ontdekken de wereld van de moderne kunst. Het resultaat is een interactief kinderboek dat uren creatief schrijfplezier garandeert. door Yves Joris

Commercieel ziet recensent John Vervoort een toekomst in wat hij 'typisch on-Vlaamse' verhalen noemt. "Vlamingen neigen nogal snel naar het tragikomische. Ik mis vaak bezieling en echt scherpe humor. Maar het grootste gat in onze thrillermarkt: vrouwelijke auteurs. In Nederland - en zeker in Engeland - zijn er verschillende topschrijfsters maar in Vlaanderen zijn ze een zeldzame uitzondering. Een Vlaamse Saskia Noort, die tienduizenden exemplaren aan de man kan brengen, dat zoeken we nog."

CURSUS mISDaaDVeRHaLeN SCHRIjVeN Houd je van thrillers en detectives? Wil je zelf een spannend verhaal schrijven? Dan is deze cursus echt iets voor jou. Greet Bauweleers, auteur en docente, laat je kennismaken met diverse aspecten van het schrijfproces. De reeks van vijf lessen is opgevat als een combinatie van cursus en workshop. Theorie en praktijk wisselen elkaar af. Je krijgt een syllabus met achtergrondinformatie en veel praktische wenken: schrijftips, korte recensies, een uitgebreide bibliografie, enz.

Tijdens elke sessie voer je een schrijfopdracht uit en je geeft opbouwende kritiek op elkaars werk. We besteden niet alleen aandacht aan feedback, maar ook aan redactie en eventuele herwerking van je tekst. Op het einde van de cursus heb je een spannend kort verhaal klaar, of een fragment van je thriller in spe! TIjDsTIP & LOcATIE zaterdagen 20, 27 april, 4, 25 mei en 8 juni van 14 uur tot 17 uur, Antwerpen, lokaal SchrijversAcademie, Sint-Jacobsmarkt 20-22, 2000 Antwerpen

PRIjs Na inschrijving betaal je 110 euro op rekening bE56 0014 2388 1588 met code cs 13/06.

Met Groeten uit het ondergrondse sluit Kunstwerkt, het aanspreekpunt voor de actieve kunstbeoefenaar, haar kindertrilogie Nooit voor altijd af. Terwijl Nooit, het eerste deel van deze reeks, focust op knutselen, ligt in deel twee Is beter nog ver de nadruk op moderne kunst en muziek. In het derde en laatste deel gaan auteur Tine Mortier en illustratrice Esther Platteeuw opnieuw met moderne kunst aan de slag. Acht bekende kunstenaars krijgen een prominente plaats in dit 'doe-boek'. Het gaat om Hannes Van Severen, Jan Fabre, Stief Desmet, Tinka Pittoors, Patrick Van Caeckenberghe, Peter Buggenhout, Sofie Muller en Tom Liekens. De nadruk van Groeten uit het ondergrondse ligt op creatief schrijven. Na een visuele kennismaking met het kunstwerk krijgt de lezer een speelse, korte voorstelling van het leven en werk van de kunstenaar. Vervolgens gaan Mortier en Platteeuw aan de slag met het kunstwerk. Terwijl Platteeuw op ludieke wijze haar geïllustreerde visie op het werk presenteert, laat Mortier haar verbeelding de vrije loop in bijpassende verhalen en schrijfopdrachten. Zo levert Jan Fabres werk 'de man die de wolken meet' inspiratie voor het verhaal 'Peter de wolkenmeter'. Het hoofdpersonage Peter wil van alles de hoogte, dikte en breedte weten en op een dag besluit hij de wolken te meten. De ladder waarmee hij zijn opdracht aanvat is echter oud en versleten.

Het vervolg laat zich raden. Patrick van Caeckenberghs 'Het graf', waarin zes stoere tuinkabouters een potlooddoos dragen, vormt inspiratie voor een kabouterdialoog waarbij ze zich afvragen waarom nummer zeven bij Sneeuwwitje mocht blijven om taart te helpen maken. Na deze beknopte biografie en een verhaal geïnspireerd op het kunstwerk is het tijd om zelf aan de slag te gaan. Bij elk van de acht kunstenaars krijgt de jonge lezer tips aangereikt voor een schrijfopdracht: dialoog of monoloog, elfje of brief. 'Untitled' van beeldhouwer Hannes van Severen inspireert Mortier tot een verhaal over een barones die uit haar kasteel ontvoerd wordt naar de ondergrondse en tot de verbazing van de kidnappers niet meer wil terugkeren. In een brief aan de bewoners van het kasteel vragen ze om de barones zo snel mogelijk te komen ophalen. Met Groeten uit het ondergrondse bewijst uitgeverij De Eenhoorn dat kunst en literatuur een mooie synergie vormen. De 64 bladzijden van het boek bieden uren creatief schrijfgenot. De enige beperking ligt in de verbeelding van de jeugdige schrijver zelf. Voor de doelgroep van +9 zal dat zeker geen problemen opleveren.

Groeten uit het ondergrondse (De Eenhoorn)

SCHRIjFOeFeNINg Brieven schrijven is een echte kunst. Een brief moet er netjes uitzien, en vooral leuk zijn om te lezen. (...) Je schrijft een brief naar 'De ondergrondse'. Je antwoordt op de brief die zij hebben geschreven, dus scherp alvast je potlood! tIps bIJ DE bRIEF • Zorg voor een aanspreking en een afscheid • In het midden van je brief komt het belangrijkste: wil je de barones terug of toch liever niet? En wat te doen met de meubels? Zien die er netjes genoeg uit of wil je dat ze nog eens opgepoetst worden? • Je kunt ook een P.S. toevoegen. Dat is een soort toevoegsel onderaan je brief, waarin je eventueel iets grappigs kunt schrijven. Heb je geen zin om een lange brief te schrijven? Dan kun je ook een smsje verzinnen. Of je maakt een chatbericht.

De Bezige Bij Antwerpen

AAnstAAnde zomer in de boekhAndel NIEuWS

0UITNODIGING00FEEST0100JAAR0CREATIEF0 0SCHRIJVEN0VZW0 Op 20 juni om 20u zwaaien de deuren van spiegeltent Magiq naast het Noordkasteel in Antwerpen feestelijk open. Creatief Schrijven vzw viert er graag samen met jou haar tiende verjaardag. We stomen een verrassend programma klaar waar jij als schrijfliefhebber ook een hoofdrol in speelt. Literaire dj’s serveren de lekkerste platen uit hun collectie en je kunt gratis een literaire tattoo laten zetten. Een aantal grote auteurs hebben hun komst al bevestigd en dansen graag samen met jou de nacht in. Poets je dansschoenen op en houd 20 juni zeker vrij.

De Verzamelde Levens van Paula S De reconstructie van een leven dat nooit geleefd had mogen worden

10 jaar

Creatief Schrijven

5 jaar samenwerking

Info vanaf 1 mei op www. creatiefschrijven.be

Meer weten? www.ingridverhelst.be

JOUW PARTNER VOOR: MANUSCRIPTBEGELEIDING

SCHRIJFCOACHING REDACTIE VAN LITERAIRE

EN ZAKELIJKE TEKSTEN

WWW. TREFWOORD. NET INFO@ TREFWOORD. NET

T:0032(0)16227316

Zit er diep in jou een schrijver? Is de weg naar de traditionele uitgeverij onvindbaar? Of wil je gewoon ten allen tijde redactionele vrijheid en jouw boek uitgeven in eigen beheer? Wel, dan is ShopMyBook zeker iets voor jou. Via ShopMyBook kun je zelf je werk opladen. De handige wizard helpt je vervolgens bij de opmaak van jouw kaft. Verder beschik je via ShopMyBook ook over een wereldwijd verkoop- en distributieplatform. Wij zorgen voor de productie, de betaling en de verzending, zodat jij alleen maar hoeft te schrijven.

Creëer er gerust op los! Neem een kijkje op www.shopmybook.com

AGENDA /

Zin in literatuur? Wil je zelf schrijven? Een uitgebreid overzicht van evenementen,cursussen en wedstrijden vind je op de website www.creatief-

schrijven.be Sprekende Ezels Leuven Wat: experimenteel laagpodium voor poëzie, woord, muziek, stand-up… Data: 8/04, 13/05, 10/06 Waar: De Metafoor, Leuven Info: [w] www.desprekendeezels.be Poemtata Poëziewedstrijd 2013 Wat: wedstrijd poëzie vanaf 18 jaar Deadline: 15/04 Organisatie: Poemtata vzw Info: [w] www.poemtata.be Het mooiste testament Wat: laat in je mooiste testament weten wat jij na je dood wil nalaten aan een goed doel Deadline: 15/04 Organisatie: vzw testament.be Info: [w] www.hetmooistetestament.be Het Desideratorium / Work in progress Wat: literair laboratorium waarin (beginnende) schrijvers hun werk aan het publiek voorstellen Datum: 18/04 Waar: Bibliotheek Permeke, Antwerpen Info: [w] www.begeerte.be Misdaadverhalen schrijven Wat: schrijfcursus Data: 20/04, 27/04, 4/05, 25/05, 8/06 Waar: SchrijversAcademie, Antwerpen Info: [w] www.creatiefschrijven.be

Sprekende Ezels BRUSSEL

Sprekende Ezels Gent

Wat: experimenteel laagpodium voor poëzie, woord, muziek, stand-up… Data: 25/04, 30/05, 27/06 Waar: Café Lava, Brussel Info: [w] www.desprekendeezels.be

Wat: experimenteel laagpodium voor poëzie, woord, muziek, stand-up… Data: 6/05, 3/06 Waar: Hotsy Totsy, Gent Info: [w] www.desprekendeezels.be

DIVERS PLUIMAGE

Geïnspireerd doorschrijven op het Griekse eiland Ikaria

Wat: vernissage met poëtische interventies. Datum: 27/04 Waar: Oude Beurs, Antwerpen Info: [w] www.fameus.be Guido Wulmsprijs-poëzieprijs/ stad Sint-Truiden 2013 Wat: Poëziewedstrijd van de stad Sint-Truiden Deadline: 30/04 Organisatie: stad Sint-Truiden Info: [e] UiTbalie@sint-truiden.be Hendrik Prijs prijs voor Kortverhaal Wat: kort verhaal wedstrijd voor alle leeftijden Deadline: 30/04 Organisatie: stad Sint-Truiden Info: [e] UiTbalie@sint-truiden.be FEEST VAN DEN BOOM Wat: toonmoment studenten Basisjaar literair schrijven Datum: 1/05 Waar: 't Werkhuys, Antwerpen Info: [w] www.creatiefschrijven.be A LA RECHERCHE D'UN POèME Wat: voordrachtavond Datum: 4/05 Waar: De Tijd Hervonden, Hasselt Info: [w] www.detijdhervonden.be

Wat: schrijfcursus Data: 18/05 - 25/05 Waar: Ikaria, Griekenland Info: [w] www.creatiefschrijven.be Hugues C. Pernathprijs Wat: wedstrijd dichtbundels Deadline: 03/06 Organisatie: Hugues C. Pernathfonds Info: [e] info@pernathfonds.be Felix Poetry Festival Wat: poëziefestival Data: 13/06 - 14/06 Waar: FelixPakhuis, Antwerpen Info: [w] www.antwerpenboekenstad.be Soet Wat: wedstrijd poëzie van 6 tot 30 jaar Deadline: 15/06 Organisatie: Jeugd & Poëzie Info: [e] dichter@jeugdenpoezie.be