ShoppingMystery

tekst Inês Brito en Leo Schenk

Het afnemen van een hiv-test is door de jaren heen sterk verbeterd. De grootste vooruitgang is dat je nu veel sneller je uitslag krijgt. Maar hoe goed word je voorafgaand aan de test geïnformeerd over hiv en wat word je verteld als je de uitslag krijgt? Wij gingen daarom testen bij AHF Checkpoint en de GGD Amsterdam.

Gemiste kans

Het grootste voordeel van AHF Checkpoint is dat je zonder afspraak kunt binnenlopen. Dit maakt het testen op hiv makkelijk en daarmee laagdrempelig. Bovendien is het gratis. Checkpoint bezoekt ook manifestaties en feesten en bereikt hiermee een publiek dat je niet altijd ziet bij een GGD of de huisarts. Wij bezochten de vaste Checkpointlocatie boven de Kiloshop in de Joden-breestraat te Amsterdam. We komen binnen in een gezellige wachtkamer. Er is niemand die ons verwelkomt en we nemen plaats op een stoel. Er liggen allerlei homobladen, maar we zien geen folder over Checkpoint zelf. Deze hadden we wel gezien tijdens AIDS 2018 en gaf kort uitleg over hoe de sneltest werkt, met op de achterkant een seksloze condoominstructie. Opvallend in gunstige zin aan de folder, is de informatie over een mogelijk positieve uitslag: er is een behandeling waardoor je prima kunt leven met hiv en het virus niet kunt overdragen. Hopelijk krijgen we hier meer over te horen bij de test. Een deur gaat open, de consulente stelt zich voor. Meteen vraagt ze: “Wat heb jij nou gedaan, meisje?” Ze bedoelt er waarschijnlijk niks kwaads mee, misschien probeert ze zo het ijs te breken. Maar het komt oordelend over. Mensen die besluiten om een hiv-test te laten doen en voor hun gezondheid zorgen, verdienen alle lof, zonder oordelen. Ze pakt een zelftest uit en prikt meteen onze vinger voor bloed om te testen. Er worden tegelijkertijd allerlei vragen op ons afgevuurd, bedoeld om een risicoprofiel te maken van ons seksgedrag: met wie, anaal of vaginaal, beschermd of onbeschermd. Vervolgens wordt er kort uitleg gegeven over de windowfase van drie maanden. Wij weten wel wat dit is (na een risicovol contact duurt het drie maanden voordat er antistoffen in het bloed te zien zijn), maar we vragen ons af of iedereen het zou begrijpen. De uitleg die de

consulente geeft is gebrekkig en het lijkt alsof ze een bandje afspeelt. Ze wijst ze naar het staafje: hiv-negatief. Dan pakt ze de folder erbij die we tijdens AIDS 2018 zagen. Ze wijst ernaar, maar geeft geen verdere uitleg. Ten slotte stopt ze onze hand vol met condooms en neemt afscheid. Binnen no time staan we weer op straat.

GGD Amsterdam

We willen ook een hiv-test laten doen bij de GGD in Amsterdam en maken online een afspraak. Voordat we een afspraak kunnen maken, moeten we eerst een vragenlijst invullen, die bepaalt of we überhaupt mogen komen. Wie nauwelijks risico heeft gelopen, wordt doorverwezen naar de huisarts. Dit zorgt voor zogenaamde soa-sjoemelaars: mensen die hun risico overdrijven om te kunnen worden getest. Ook wij overdrijven een beetje ons risico, omdat we anders geen test kunnen laten doen. Voor de goede zaak dus. We kunnen al de volgende dag langskomen, vermoedelijk omdat er een afspraak is uitgevallen. Bij binnenkomst krijgen we bij de balie een nummertje en een folder, waarna we plaats nemen in een volle wachtkamer. Daar zien we – blij verrast – een kapot gelezen hello gorgeous liggen: de AIDS 2018-editie. Terwijl we wachten, lezen we de uitgebreide folder waarin wordt beschreven wat het onderzoek inhoudt. We waren positief verrast door de folder van Checkpoint met informatie over de effectieve hiv-behandeling en de n=n-boodschap. In de GGD-folder wordt hierover geen woord gerept. Voordat we alle informatie in de folder goed tot ons hebben genomen, verschijnt ons wachtnummer op het scherm en zijn we aan de beurt. De behandelkamer lijkt in niets op de gezellige wachtkamer bij Checkpoint. De verpleegkundige die ons een hand geeft, zegt dat we samen nog even de online ingevulde vragenlijst doorlopen. Echt doornemen is het niet, want ze scrollt door de lijst op haar computerscherm en stelt aanvullend nog wat vragen over met wie we seks hebben gehad. Ze neemt bloed af en we krijgen twee buisjes en wattenstokjes overhandigd. Deze zijn voor het zelf afnemen van soa-testmateriaal voor het lab: een uitstrijkje van vagina en anus. Er wordt niet gevraagd wat onze kennis is over hiv en soa’s. Voordat we afscheid nemen en we naar het toilet gaan om te testen met het wattenstokje, geeft de verpleegkundige ons een persoonlijke inlog en wachtwoord, waarmee we binnen vijf werkdagen online de uitslag kunnen zien. We zijn langer bezig op het toilet dan in de behandelkamer en na het inleveren van het materiaal staan we weer buiten. De uitslag krijgen we twee dagen later online te zien.

Conclusie

Hoewel het laten afnemen van een hiv-test inmiddels een stuk makkelijker is dan vroeger, vinden wij het ontbreken van een goede pre- en posttestcounseling (voor- en nagesprek) een gemiste kans, altijd een belangrijk onderdeel van een hiv- en soa-test. Er is ons niets gevraagd over onze kennis van hiv en soa en over verteld leven met hiv anno nu. Waarschijnlijk krijg je bij een positieve uitslag veel meer te horen, maar waarom niet ook bij mensen die geen hiv blijken te hebben? De gemiddelde Nederlander heeft doorgaans weinig kennis over hiv en degenen die voor een hiv-test komen zitten vaak vol stress. Deze kun je wegnemen door iemand te vertellen dat een positieve uitslag niet het einde van de wereld is. En dat de medicatie ook preventief werkt. Bovendien kun je er vooroordelen mee wegnemen bij mensen die nog het beeld van hiv uit de jaren tachtig hebben.

Aanbevelingen

Zorg dat er altijd iemand aanwezig die je verwelkomt. Als je voor een hiv-test komt ben je vaak op je kwetsbaarst en wil je vooral iemand zien die vriendelijk is, je welkom heet en je indien nodig geruststelt.

Veroordeel iemand niet voor het feit dat hij voor zijn gezondheid kiest.

Stel je juiste vragen om te weten te komen wat iemands’ kennis is over hiv en andere soa. Je kunt eventuele lacunes aanvullen en onterechte angst wegnemen.

Neem de tijd om vragen te stellen en voor een heldere uitleg over de test.

Doe in alle gevallen goede nazorg, niet alleen bij een positieve uitslag. Het is een uitgelezen moment om te vertellen over de voordelen van hiv-behandeling en n=n. Deze informatie is belangrijk voor iedereen.