Dagkrant 4/09/2015 by het Theaterfestival

www.theaterfestival.be

Al te luide eenzaamheid Koen van Kaam/Theater Zuidpool

Dag krant

vrijdag 4 september 2015 © Sanne Peper

Angels in America Toneelgroep Oostpool

AUGUSTUS ergens op de vlakte Olympique Dramatique/ Toneelhuis, NTGent, KVS

“Angels in America is gewoon een verschrikkelijk mooi toneelstuk” druk om in de voetsporen van de vorige succesvolle adaptaties te treden?

De Nederlandse actrice Maria Kraakman schitterde afgelopen seizoen in Angels in America van Toneelgroep Oostpool en Gavrilo Princip van De Warme Winkel. Beide voorstellingen werden geselecteerd voor Het Theaterfestival in Vlaanderen én voor het Nederlands Theater Festival. — Filip Tielens

“Beide, denk ik. Zowel Guy Cassiers bij Ro Theater als Ivo Van Hove bij Toneelgroep Amsterdam hebben twee eiken van voorstellingen neergezet met hun versies van Angels in America. Wij moesten daar dan een klein boompje naast planten (lacht). Ik vind het wel mooi dat onze voorstelling in een traditie past, hoe recent die ook is, zodat we ergens op voort kunnen borduren. Naarmate de repetities vorderden en het steeds duidelijker werd wat we aan het doen waren, verdween de angst voor de vergelijking ook wel – al is die vergelijking natuurlijk onvermijdelijk.” Toneelgroep Oostpool is niet zo bekend in Vlaanderen. Wat is er kenmerkend aan het gezelschap?

Wat doet zoveel succes met een mens en een actrice? Maria Kraakman: “Ik vind het vooral heel leuk, ik ben namelijk erg trots op beide voorstellingen. De herneming van Gavrilo Princip kan ik helaas niet meedoen omwille van m’n agenda, wat ik erg jammer vind. Op het moment dat de selectie van de Theaterfestivals bekend werd gemaakt, was ik op tournee met Angels in America waardoor ik toen ik de knoop moest doorhakken, nauwer betrokken was bij Angels. Ook het feit dat ik in Gavrilo Princip al eens eerder vervangen werd en ik voor mijn rol in Angels genomineerd ben voor de Theo d’Or (Nederlandse toneelprijs voor beste vrouwelijke hoofdrol van het afgelopen seizoen, nvdr), maakte de keuze makkelijker.” In Angels speel je de rol van Harper, een neurotische vrouw met straatvrees, een pillenverslaving en hallucinaties. Niet de meest evidente rol om te spelen, lijkt me? “De theatertekst van Tony Kushner is zo sterk dat ze voor zich spreekt, ik heb zeker geen studie gedaan naar dit soort vrouwen ter voorbereiding van mijn rol (lacht). Harper hallucineert vaak, maar tegelijk is ze ook ontzettend helder. Een vrouw met

Angels in America

een heel sterke intuïtie. Bij het spelen heb ik minder op haar gekte gefocust dan op haar luciditeit. Het zijn vooral de andere personages die benoemen dat ze gek is, waardoor ik dat niet meer moet uitspelen. In Harper herken ik een soort snelheid die ik ook wel heb, al staat ze verder gelukkig ver van mezelf af. Maar het feit dat ik haar speel, maakt dat ze op mij lijkt, of ik op haar. Harper is niet meer dan wat letters op papier, zij bestaat niet als ik haar niet tot leven wek.” Wat maakt jullie Angels in America zo’n groot succes? “We spelen in een kleine zaal, waardoor het heel intiem wordt. Regisseur Marcus Azzini koos voor heel waarachtig en doorleefd samenspel. De grote emoties schuwen we niet, maar we spelen ze wel zo eerlijk mogelijk. We doen niet aan acteergeweld, we pakken niet uit met al wat we kunnen, maar we blijven net zo dicht mogelijk bij onszelf. En dan is er het verhaal natuurlijk: Angels in America is gewoon een verschrikkelijk mooi toneelstuk. Je moet al veel moeite doen om dit te verpesten.” Hadden jullie tijdens de repetities het gevoel dat jullie met iets speciaals bezig waren? Of voelden jullie vooral een grote

Maria Kraakman

“Artistiek leider Marcus Azzini werkt vanuit een grote intuïtie, een gut feeling. Hij vraagt van zijn acteurs ook altijd om iedere scène die ze spelen een ontmoeting tussen mensen te laten zijn. Marcus vraagt ook veel inbreng van zijn acteurs. Hij kan een stuk helemaal uit elkaar trekken en het volstoppen met nieuwe ideeën. Ik denk dat Toneelgroep Oostpool van alle gezelschappen in Nederland iets rauwer heeft. De gemiddelde leeftijd van de acteurs is ook best jong: een generatie dertigers die al enkele jaren samenwerken. Ik denk dat de voorstellingen van Oostpool zeker zouden aanslaan in Vlaanderen (lacht).” Naast in Gavrilo Princip heb je bij De Warme Winkel ook al meegespeeld in Alma en Rainer Maria. Wat trekt je zo aan in hen? “Ik vind iedereen van De Warme Winkel echt briljant als maker. Ze versterken elkaar mooi, ze maken echte gesamtkunstwerken samen. Daarnaast vind ik hen ook heel authentiek. Ze hebben echt overal schijt aan, zeker aan alle regels van de goede smaak. Bovendien zijn ze nooit te beroerd om hun werk te herzien en helemaal te vernieuwen. Maar ze vertrekken ook altijd vanuit de inhoud, vanuit een liefde voor de kunstenaars die ze in

Toneelgroep Oostpool

je ex-man, je kinderloosheid, de ziekte van je moeder… Is dit geen contradictie?

hun voorstellingen behandelen en de tijd waarin deze leefden. De Warme Winkel is een totale kermis. Ik vond het heel leuk om met hen te werken, zoiets had ik nog nooit gedaan.” Vanaf dit seizoen ben je vast in dienst bij Toneelgroep Amsterdam. Was dit het juiste moment om de sprong te wagen of was je er ook eerder al klaar voor? “Het voelt als een logische stap. Bij Monopoly koop je toch ook eerst vier huisjes voor je een hotel hebt? (lacht). Zo voelt het ook: als een gestage klim. De vraag kwam precies op een moment dat ik me afvroeg wat ik nog meer zou willen in mijn carrière. Wat ik zo leuk vind bij Toneelgroep Amsterdam is dat zij alles combineren: een groot publiek aanspreken maar toch experimenteel zijn, ervaren regisseurs afwisselen met jonge makers, internationaal toeren... In mijn eerste seizoen mag ik er al meteen met Ivo Van Hove en Luk Perceval werken, echt te gek.” Wat vind je zelf jouw grootste kwaliteit als actrice? “Ik denk dat ik me altijd volledig inzet. Met een zeven op tien neem ik geen genoegen. Ik probeer steeds tot de limiet te gaan. Tijdens het zoekproces in repetities ben ik meestal erg voorzichtig, maar eens ik het te pakken heb hoe het moet ga ik echt geen avondjes een beetje minder mijn best doen.”

“Ik speel toch wel vaak getroebleerde, donkere, depressieve figuren. Telkens probeer ik er een bepaalde lichtheid aan toe te voegen, om een handreiking te doen naar het publiek. Ik vind het leuk wanneer mensen lachen in het publiek, dan hoor ik dat ze er zijn. Een fijne manier van communiceren.” Je speelde al in heel wat films die – behalve My Queen Karo – niet of amper in Vlaanderen te zien waren. Welke film moeten we zeker leren kennen? “Dan zou ik toch Hunting & Zn zeggen, een film waaraan ik heb meegeschreven en in heb meegespeeld. Ik ben er erg trots op. De film was op festivals over de hele wereld te zien, maar toch hebben te weinig mensen de film uiteindelijk gezien. De laatste film die ik deed was ook erg de moeite: Schneider vs Bax van Alex van Warmerdam, waarin ook Tom Dewispelaere meespeelde.” Hoe bekend ben je in Nederland? “Niet zo bekend. In het theatervak kent iedereen me wel, denk ik, maar daarbuiten niet. Ik ben vier keer in De Wereld Draait Door geweest, dus soms lijken mensen op straat me wel eens te herkennen. Ik doe heel weinig commerciële projecten, ik ben vooral bekend bij toneelliefhebbers.”

Zit er een lijn in de rollen die je speelt of zijn ze onderling erg verschillend?

Je koos bewust voor de kleinschaligere Toneelacademie in Arnhem omdat je van de luwte houdt, en speelde lang bij Toneelgroep Oostpool wat toch ook buiten de Randstad ligt. Daartegenover staat wel dat je in veel interviews over erg persoonlijke zaken praat: de ontmoeting met

Angels in America

Maria Kraakman

“Een interview zie ik altijd als een een-opeen-gesprek, ik vergeet meestal dat het de dag erna in de krant verschijnt. Als ik een interviewer aangenaam vind, dan vertel ik gewoonweg alles. Ik doe altijd interviews wanneer ik ervoor gevraagd word, omdat ik het belangrijk vind om de voorstellingen waarin ik speel aan de man te brengen. Maar het is niet zo dat ik mijn persoonlijke leven wil etaleren om mensen naar een voorstelling te lokken. Wanneer magazines me vragen om over speciale onderwerpen te getuigen, hou ik de boot toch vaak af.” In het programmaboekje van Angels in America staan wel superpersoonlijke verhalen van regisseurs en acteurs over hoe zij zich verhouden tot de thema’s uit het stuk. “Dat vind ik net mooi. Je voelt de persoonlijke drive van regisseur Marcus Azzini om deze voorstelling te maken. Hij loopt al zo lang met die wens rond. Dat de inzet hoog is, ontroert me. Je kan immers geen kunst maken los van jezelf.” Jij was ook de muziekselecteur voor Angels in America. “Klopt. Voor dit stuk ben ik ben op zoek gegaan naar muziek uit de jaren tachtig, omdat het verhaal zich in die tijd afspeelt. In Angels zit een heel mooi nummer van Duran Duran, namelijk The Chauffeur, totaal iets anders dan we van hen gewend zijn. Ik koos ook een hele mooie cover van I Wanna Dance With Somebody, door Scott Matthew. Ik heb veel voeling met die periode, het blijven tenslotte mijn jeugdjaren.” Kom je dj’en op het slotfeest van Het Theaterfestival? “Ha, dat zou leuk zijn! Ik draai af en toe plaatjes met Mara Van Vlijmen van De Warme Winkel. We hebben zelf al eens in het Kaaitheater gedraaid, maar er waren toen amper tien mensen, al de rest hadden we al de deur uitgejaagd (lacht). Dus of dat zo’n goed idee is…”

Toneelgroep Oostpool

“Het is gezond om het soms niet te weten” dit enkel maar regisseren omdat jullie zelf spelers zijn?

Tom Dewispelaere en Stijn Van Opstal van Olympique Dramatique kropen voor AUGUSTUS ergens op de vlakte voor het eerst in de regiestoel en mochten meteen rekenen op een sterrencast. Gilda De Bal, Els Dottermans, Sofie Decleir en Mieke De Groote spelen de vrouwelijke hoofdrollen, terwijl Frank Focketyn, Geert Van Rampelberg, Ben Segers, Willy Thomas en Marc Van Eeghem de mannen vertolken. Jonge actrices Nona Buhrs en Sanne Samina Hanssen vervolledigen de cast. — Bart Van Gyseghem en Filip Tielens

Wie van jullie kwam met het idee voor AUGUSTUS ergens op de vlakte om dit samen met de drie stadstheaters Toneelhuis, NTGent en KVS te doen? Stijn Van Opstal: “Geert Van Rampelberg (ook lid van Olympique Dramatique, nvdr) is een groot filmkijker en raadde ons de film Killer Joe aan, waarvoor Tracy Letts het scenario schreef. We zijn dan allerlei teksten van deze schrijver beginnen lezen. Zijn toneelstuk August: Osage County vonden we fantastisch: een stuk met vijf vrouwen in het centrum van de vertelling leek ons een grote uitdaging, want Olympique Dramatique is tenslotte een mannenbende.”

AUGUSTUS ergens op de vlakte

Tom Dewispelaere: “Ik had al enkele jaren goesting om opnieuw samen te werken met Els Dottermans, want dat was al van Mama Medea geleden. Voor deze tekst van Tracy Letts hadden we sterke actrices nodig en dus dacht ik meteen aan Els. Omdat zij vast in dienst is bij NTGent, en omdat we ook dachten aan Mieke Verdin en Willy Thomas die bij de KVS werken, ontstond heel organisch het idee om de drie grote stadstheaters samen te laten werken. Het was dus zeker geen vooropgezet plan, laat staan een statement.” Dit is jullie regiedebuut voor de grote zaal. AUGUSTUS ergens op de vlakte is een acteursstuk bij uitstek. Kunnen jullie

Stijn Van Opstal Tom Dewispelaere

Tom: “Het helpt wel om je collega’s te coachen als je zelf een acteur bent. Voor mij was AUGUSTUS sowieso een test: lukt het wel, kan ik andere acteurs regisseren? De ambitie om te regisseren had ik al langer, net als een gezonde dosis angst. Het is immers niet niks om voor zo’n bende fantastische spelers te staan.” Is het dan een veiligheid om als duo te kunnen regisseren? Tom: “Het is zeker aangenaam om met z’n twee te zijn. Op het einde van de dag kan je ventileren tegen elkaar.” Stijn: “We hebben allebei zeer uitgesproken meningen waar we heel open over communiceerden tijdens de repetities, ook over de dingen waarover we niet hetzelfde dachten. Aan de acteurs lieten we duidelijk verstaan dat we niet één stem waren, maar dat we elkaar zouden tegenspreken.” Stijn: “We zijn mannen van halfweg de dertig, terwijl het stuk over vijf vrouwen gaat waarvan drie zussen halfweg de veertig zijn en hun moeder al in de zestig is. Wie zijn wij immers om te pretenderen dat wij alles weten over zuster- en moederbanden? We lieten de actrices met veel ideeën afkomen en probeerden zo ‘blank’ mogelijk te kijken.” Tom: “Het is ook gezond om het soms niet te weten. In elk schakeltje van het creatieproces moesten wij immers knopen doorhakken, zowel over regiekeuzes als vormgeving enzovoort. De verantwoordelijkheid die zo’n grote productie en uitgebreide tournee met zich meebrengt, was best heftig om te dragen.” Stijn: “Al waren we wel zeer goed voorbereid.” Jullie twee zaten in de regiestoel, terwijl de andere Olympiquers Geert Van Rampelberg en Ben Segers meespeelden. Zou het omgekeerd ook gewerkt hebben? Tom: “De kracht van Geert en Ben op de scène is dat zij van daaruit mee regisseren en relativeren. Ze konden op bepaalde momenten dingen zeggen die geholpen hebben om van die bende spelers met zeer

Olympique Dramatique Toneelhuis, NTGent, KVS

verschillende achtergronden een hechte groep te maken.” Stijn: “Wie er speelt en wie het project trekt bij Olympique Dramatique kan steeds wisselen. Er zijn verschillende constructies mogelijk. Het vertrekt altijd vanuit iemands droom. Zo hebben we ooit De collega’s bij ‘t Arsenaal gemaakt, omdat het een jongensdroom van Ben Segers was om dit te kunnen spelen. Maar door al het geregel dat daarbij kwam kijken is Ben er bijna onderdoor gegaan. Hij mist toch een beetje dat... (zoekt naar zijn woorden) ‘scoutsleiderige’, denk ik.” Tom: “Scoutsleiderige?” (algemeen gelach) Stijn: “Ja, den boel regelen! Want dat is het ook, hé: de realiteit van tien mensen samen, de structuur van zo’n repetities, enzovoort. Je moet daar toch een beetje een schoolmeester voor zijn.” In het nieuwe seizoen gaan jullie na Bij het kanaal naar links uit 2011 opnieuw samen aan de slag met de Nederlandse regisseur Alex Van Warmerdam. Op de websites van de cultuurcentra staat het mysterieuze Creatie 2016 vermeld als titel. Weten jullie zelf al wat het wordt? Stijn: “Alex is nu in Spanje aan een stuk voor ons aan het schrijven, maar wat het wordt weten we nog niet precies. Sowieso komt hij altijd maar aanzetten met een half afgewerkte tekst bij het begin van de repetities, zodat we die samen met de spelers gaandeweg verder kunnen invullen.” Tom: “We hebben echt een grote bewondering voor Alex Van Warmerdam. Ondertussen is hij ook een goede vriend geworden en werk ik geregeld met hem samen, zoals onlangs in zijn speelfilm Schneider vs. Bax. Ik kijk er enorm naar uit om terug tijd samen met hem door te brengen.”

Tom Dewispelaere © Koen Broos

AUGUSTUS ergens op de vlakte

Gaan jullie zelf nog meer samen regisseren in de toekomst? Tom: “In het seizoen 2016-2017 regisseren Stijn en ik opnieuw een stuk samen. Dat wordt Richard III van Shakespeare, waar we nu een tekstbewerking voor aan het maken zijn.” Stijn: “Dit is een stuk uit het repertoire dat wat meer gewicht heeft. Bij Toneelhuis krijgen we de kans om in de Bourlaschouwburg te spelen. Dat vraagt dus om zo’n grote verhalen.” Tom: “Ik hou ook gewoon van die grote verhalen: Tsjechov, Shakespeare, Hugo Claus... Mensen meenemen in een verhaal: het is van alle tijden en niet zo eigen aan ons. Ik geloof heilig dat mensen naar toneel komen om grote verhalen te zien die vertolkt worden door straffe spelers. Dat is magisch. Of dat is het alleszins voor mij als ik in de zaal zit.” Hoe gaan jullie op zoek naar die verhalen? Hebben jullie een leesclub? Stijn: “Wij lezen inderdaad erg veel toneelteksten. De boeken rondom ons worden ondertussen bergen. In het begin ben je op zoek naar het juiste verhaal, maar ondertussen beseffen we dat ons leven te kort is om al die verhalen te vertellen. Wij lezen ook veel buitenlandse teksten. We beperken ons daar niet in. Er zijn zoveel onwaarschijnlijk goede schrijvers, maar je hebt helaas maar één leven om ze allemaal te spelen. Ik zou gerust eens om de twee weken met een nieuwe toneeltekst in première willen gaan om niet telkens een half jaar met maar één toneeltekst bezig te moeten zijn.” Hoe belangrijk is humor in een verhaal als AUGUSTUS? Want ondanks de gitzwarte thematiek van deze familietragedie kan het publiek er wel mee lachen.

Stijn: “Humor is een hartelijke vorm van communiceren en maakt mensen aandachtig voor wat je te vertellen hebt. Ook al is humor slechts de vorm en zijn we daar met de jaren ook wel wat minder onstuimig in geworden. Naast humor geloof ik ook dat het gevoel van samenkomen in zo’n grote zaal ook meespeelt in het succes. Het samen delen met vele mensen werkt ontroering in de hand. Op televisie worden verhalen niet meer samen gedeeld, want iedereen kijkt vandaag op zijn eigen tempo en naar zijn eigen digitale zender.” “Wij hebben ooit samen met twaalf mensen Het Verdriet van België gelezen. Je komt dan in een cocon. Dat soort verhalen vertelt vaak meer over de geschiedenis dan verslaggeving. Het geeft nuances in mensen, in tijden, in plekken. Uiteindelijk bleek het verhaal te omvangrijk te zijn om tot een theatervoorstelling om te smeden. Al is het wel mijn ultieme droom om dat ooit eens te doen…” Als we naar de inhoud van AUGUSTUS ergens op de vlakte kijken, zien we een Amerikaans verhaal: indiaanse meiden, tornado’s, aanslagen op openbare gebouwen, lange droogtes, presidenten. Hoe komt het volgens jullie dat zo’n Amerikaans verhaal toch ook bij ons beklijft? Tom: “Omdat het even goed over mijn en jouw familie gaat. Heel veel mensen kijken er naar en vinden de situaties erg herkenbaar. Toen ik het stuk voor het eerst las, kwam ik verhalen tegen die in mijn leven echt gebeurd zijn. Het gaat over een strijd binnen de waanzin van een gezin, maar ook over een verlaten plek zonder toekomst. Het is heftig: mensen die weggaan op zoek naar een beter leven elders, maar later ook terug moeten komen omdat ze er niet worden opgevangen zoals in hun eigen familie, ondanks de vele twisten.”

Stijn Van Opstal © Koen Broos

Stijn Van Opstal Tom Dewispelaere

Olympique Dramatique Toneelhuis, NTGent, KVS

“Projectsubsidies afbouwen vergroot alleen het wantrouwen in de theaterwereld” Het lijkt niet meteen de meest dankbare job: als interimdirecteur enkele maanden de honneurs waarnemen van Het Theaterfestival, maar Hendrik De Smedt ziet het graag als een uitdaging. Hij was de juiste man op de juiste plaats om het roer tijdelijk over te nemen. Als je kan kiezen tussen een investering in één zware job in plaats van je energie te verstrooien over vijf opdrachten tegelijkertijd, dan is de keuze snel gemaakt. Een gesprek over de job van festivaldirecteur en over het nut en nadeel van een theaterfestival. — Stefan Moens

Festivalleiding

Hendrik De Smedt

Is zo’n festival leiden een stresserende job? Hendrik De Smedt: “Ja, er zijn twee periodes in de aanloop naar het eigenlijke festival waar toch wat stress bij komen kijken. In mei is dat de programmapuzzel van alle geselecteerde voorstellingen die gelegd moet worden. Het is wel jammer dat we Colossus van Stef Lernous van Abattoir Fermé niet hebben kunnen hernemen, maar we moesten kiezen tussen deze voorstelling of twee à drie andere stukken. Agendaproblemen zorgden ervoor dat ook Revue Ravage, The Fountainhead en Medea niet hernomen konden worden. Een tweede periode waar wat stress komt bij kijken, is wanneer alles klaar is en het er op aan komt het publiek naar de voorstellingen te brengen…” Dit jaar is een speciaal jaar: Het Theaterfestival bestaat 25 jaar, maar een echt feestprogramma is het niet geworden. “De jury heeft beslist om het extra budget dat voorzien was voor de viering te besteden aan het programma zelf, dus aan de gezelschappen. Dit, in plaats van het geld uit te geven aan een feestprogramma in de rand van het festival. Ik vind dat de perfecte manier om het jarige Theaterfestival te vieren.” Ook nieuw dit jaar is dat er voor het eerst niet-Brusselse culturele centra bij Het Theaterfestival betrokken worden. Er is in het programma zelfs een tocht die het publiek van het Kaaitheater via korte presentaties en artistieke interventies naar de rand van de stad brengt. “Dat engagement om met culturele centra in de rand een connectie te maken is er gekomen op vraag van die culturele centra zelf, namelijk CC Strombeek en CC Westrand in Dilbeek. Dat past perfect in een grootstedelijke gedachte. Bovendien kwam ons dat goed uit want de selectie is zo ruim dat er meer zalen en andere locaties nodig waren. De culturele centra dragen ook logistiek bij tot het festival. Zij maken, net zoals WIELS, ook gebruik van hun eigen netwerk en betrekken hun publiek, wat het draagvlak van Het Theaterfestival ook substantieel vergroot. Strombeek is ook niet zo ver, met tram 3 ben je er in een mum van tijd. Die verre afstand zit vooral in de hoofden van sommige Brusselaars.”

“Ik moet hier een zware bekentenis maken: ik heb geen enkele voorstelling uit de selectie gezien. Ik zal dus heel graag mijn achterstand inhalen. Ik heb het laatste jaar heel hard moeten studeren, want ik volg momenteel een MBA aan de Vlerick Management School en bovendien heb ik nog een zoontje van één jaar.” Wat is nu eigenlijk de rol van Het Theaterfestival? Is het de bedoeling dat de podiumsector een balans opmaakt of is het gewoon een gelegenheid om de best of van het afgelopen jaar voor een breder publiek aan te bieden? “De rol van Het Theaterfestival is sterk geëvolueerd. Vroeger was het overigens nog echt een theaterfestival van Vlaanderen én Nederland. We vieren dit jaar dus eigenlijk het 25-jarige bestaan van de Vlaamse versie. En de meningen over het belang van zo’n theaterfestival aan het begin van het nieuwe seizoen lopen uiteen. Er is daar jarenlang over gediscussieerd. Het is opvallend dat het dit jaar heel stil was toen de selectie bekend werd gemaakt. Blijkbaar is er toch een consensus over de keuze. Je kan met zo’n selectie twee richtingen uit: vroeger koos men vooral voor de meest belangwekkende voorstellingen. Voorstellingen waarvan je vindt dat het mijlpalen zijn binnen de sector, die belangrijk zijn voor het theatermedium an sich. Maar je kan ook gewoon opteren voor de beste voorstellingen van het jaar en op die manier een breder publiek aanspreken, zoals Els De Bodt dat is beginnen doen. Zo’n selectie bestaat uit voorstellingen die hun kwaliteit en succes in het afgelopen jaar al hebben bewezen. Het Theaterfestival is dan een manier om een nieuwe publiek aan te boren. Zo kan Het Theaterfestival een repertoire creëren en kan het tegelijkertijd de tijd en de plaats bieden om kritisch te reflecteren op dat repertoire.” Het Theaterfestival lanceert dit jaar ook een ludieke actie. Wat is daar de bedoeling van? “Er is een postkaartactie waarbij we inspelen op een slogan die de Vlaamse overheid gebruikt in zijn communicatie: ‘Verbeelding werkt’. We maken een postkaart met een aangepast logo van de Vlaamse overheid en roepen de Vlaamse overheid op om de verbeelding dan ook te laten werken!”

De culturele sector heeft zwaar moeten inleveren en Het Theaterfestival vormt daarop geen uitzondering. Je haalde in de pers ook uit naar die besparingsmanie. “We zijn teleurgesteld en zelfs verdwaasd over die ondoordachte besparingsijver, maar vooral het afbouwen van projectsubsidies vind ik een heel ongelukkige keuze. De sector heeft de besparingen vrij gelaten ondergaan omdat men rekening hield met de conjunctuur en dat de projectsubsidies gevrijwaard zouden blijven. Maar we zien nu dat net het omgekeerde gebeurt. Dat is volgens mij een heel slechte beslissing, want die projecten vormen juist de humus van onze sector. Ik ken uit mijn ervaring die realiteit: de kunstenaars die afhangen van projectsubsidies worden al zo slecht betaald, zij leven in een precaire situatie en nu moeten ze daar bovenop nog eens extra inleveren… Heel het netwerk komt daardoor onder stress te staan, en uiteindelijk gaat het over amper één miljoen euro. Ik vind het eigenaardig dat een minister zelfs dat bedrag niet kan vinden…” Is ook voor jou Het Theaterfestival een gelegenheid om gemiste stukken van het afgelopen jaar te gaan bekijken?

Festivalleiding

Colossus © Stef Lernous

Hendrik De Smedt

Een levenslustige kamikaze “Op Bohous”, riep de ober in het stamcafé De Gouden Tijger, “hij is dood, het zij zo... zo is het leven.” Het schetst op een heerlijke manier hoe Bohumil Hrabal zelf ook naar het leven keek. Koen van Kaam, die Al te luide eenzaamheid van Hrabal speelt op Het Theaterfestival, beaamt dit: “Tsjechen begrijpen de heerlijk relativerende fatalistische zelfdestructiviteit van Hrabal.” — Eva Decaesstecker en Liza Noteris

Het feit dat het de Tsjechische lezer zich hierin herkent, is niet zo vreemd. “Eigenlijk ben ik een lijkenpikker, een zakkenroller” zij Hrabal ooit. De verhalen die hij hoorde nam hij in zich op “als een bandrecorder” en thuis componeerde hij ze tot lyrische kronieken van het alledaagse leven. Gewone mensen, zo zei hij, waren voor hem de maat van alles. Met zijn fameuze Jugendstil-atoomschrijfmachine noteerde hij hun vaak banale verhalen als objets trouvés volgens het procédé van de écriture automatique, om ze daarna te verknippen en weer aaneen te plakken tot drama's, komedies en sprookjes “tegen de vergetelheid en de vervalsing.” Hij noemde zijn verhalen collages, die hij vaak later weer uit elkaar haalde om er totaal andere vertellingen van te monteren.

schouwingen over politiek en maatschappij, maar die op zoek ging naar nieuwe expressievormen. Ze schuimden de kroegen af, waar ze bij naamloze drinkebroers inspiratie opdeden, hun thema's vonden en hun idioom vormden. “Vaak is zo'n hees geschreeuwde kroeg een kleine universiteit, waar de mensen onder de indruk van het bier herinneringen en voorvallen vertellen die de ziel hebben verwond, en boven de hoofden zweeft in de vorm van sigarettenrook het grote vraagteken van het absurde en wonderbaarlijke in het menselijk bestaan.”

Naast het wijde spectrum aan beroepen dat hij uitoefende gedurende zijn leven, begaf hij zich parallel echter ook in het Praagse kunstleven. Met zijn vrienden vormde hij een bohème die zich niet zozeer bezighield met geëngageerde be-

Als de meeste schrijvers en kunstenaars die opgroeiden in het 20ste eeuwse Oosten van Europa, kende ook Hrabal een leven van omwegen en censuur: een opleiding die bij aanvang in 1939 al wordt onderbroken door de opkomende Tweede Wereldoorlog, boeken die zelfs nog voor de publicatie verboden en verbannen werden. In het geval van deze Tsjechische auteur wordt er echter nog een schepje bovenop gedaan: Hrabal leefde maar liefst onder 4 verschillende regimes en had zo gedurende zijn leven wel 4 nationaliteiten, zonder zich daarom ver te verplaatsen. Hij werd geboren in de dubbelmonarchie OostenrijkHongarije onder keizer Franz Jozef, groeide op tijdens de Eerste Republiek, maakte eerst de verschrikking van het Naziregime mee en na de Tweede Wereldoorlog die van het stalinistisch regime. De Fluwelen revolutie van 1989 veranderde een en

Al te luide eenzaamheid

Bohumil Hrabal

De herkenbaarheid en de geloofwaardigheid van zijn verhalen hebben ook nog een andere bron. Zijn personages zijn vaak op Hrabal zelf gebaseerd en oefenen dezelfde beroepen uit als hij zelf heeft gedaan: Zwaarbewaakte treinen kunnen gelinkt worden aan zijn periode als spoorwegbeamte; Al te luide eenzaamheid is geïnspireerd op zijn leven als vernietiger van oud papier.

ander, maar Hrabal bleef sceptisch. In 1993 werd het land gesplitst in Tsjechië en Slowakije en hij overleed in de periode dat Tsjechië op weg was lid te worden van de NAVO en de Europese Unie. Ondanks dit alles kon Hrabal al vroeg op succes rekenen. Zijn debuut, dat hij pas op latere leeftijd (49 jaar!) in 1963 publiceerde, kende een ongelooflijk succes in Tsjecho-Slowakije. Binnen twee jaar verschenen er acht verhalenbundels, werden vier van zijn verhalen verfilmd en vele bewerkt voor het toneel. Hij kon (en mocht) van de pen leven, maar hij nam geen afscheid van zijn levenswijze en zijn kijk op het leven. De dood kreeg hem te pakken op een wijze die tot de verbeelding spreekt omdat het een scène lijkt die hij zelf geschreven zou kunnen hebben: terwijl hij duiven aan het voeren was, viel hij uit het raam van de vijfde verdieping van een Praags ziekenhuis. De directeur-geneesheer liet onmiddellijk weten dat van zelfmoord geen sprake was: de schrijver was snel hersteld van een heupprobleem en verkeerde in opperbeste stemming, ze hadden zelfs een afspraak gemaakt om 's avonds een pilsje te gaan drinken. De volgende avond werd er ter gelegenheid van Hrabals overlijden een afscheidspint gedronken in De Gouden Tijger.

Theater Zuidpool

ÂŠ Dries Segers

Opening

Het Theaterfestival

PUBLIEK A AN ZET

ONDERTUS SEN IN NEDERL AND

Jouw kijk op kunst?!

Controverse bij onze noorderburen

Gisterenavond werd Het Theaterfestival, en daarmee ook het festivalcentrum, officieel voor geopend verklaard. Dit betekent voor ons het startschot om het publiek te laten weten wat wij als vrijwilligers bij Publiek Aan Zet op de planning hebben staan.

Gisteren ging ook het Nederlands Theater Festival van start. De Staat van het Theater veroorzaakte veel debat. Wij belden met Marijn Lems (De Brakke Grond) voor een verslag over deze woelige avond. — Filip Tielens en Eva Decaesstecker

De witgeschilderde citaten op en naast de tribunes vallen meteen op in het festivalcentrum. Onze werkgroep reacties heeft lang gewerkt om jullie te doen stilstaan bij het fantastische gegeven dat theater in een mensenleven kan zijn. Voor ons staat jouw beleving voorop: waar draait theater voor jou om? Uit welk soort theater haal jij voldoening? Wat moet goed theater voor jou zeker hebben of doen? Kortom: Wat is jouw kijk op kunst?! Vlei je op die tribunes neer en denk er even over na. Gisterenavond kwamen ook onze hosts voor het eerst in actie. Met een gezellige stoet trokken we naar BRONKS en de Kaaistudio's. Je hebt zeker en vast gemerkt dat we daar heel wat flyers hebben uitgedeeld. Geen nood: onze tassen zullen de komende dagen niet alleen gevuld zijn met informatie die je tegen dan al tien keer hebt gelezen. Vanaf vandaag zorgen wij bij een aantal voorstellingen voor een mooie inhoudelijke extra. Vanavond kan je voor en na de voorstelling Angels in America één van ons tegen het lijf lopen. Die zal je vriendelijk uitnodigen één van onze vraagkaarten te bekijken en in te vullen. Iedereen beleeft theater op een andere manier, en wij zijn benieuwd naar jouw ervaring. Alle reacties worden verzameld op onze muur in het café. Wanneer je liever niet alleen nadenkt over de voorstelling, maar graag een babbel slaat, dan hebben wij voor jou de oplossing: de conversatiemenu’s. Onze vragen dagen je uit om samen met je gezelschap een fijn gesprek te hebben over theater, het thema van de voorstelling en zoveel meer. En dan nog dit: de tassen met onze slogan “jouw kijk op kunst?!” zijn hét object waaraan je ons de komende dagen herkent. Vragen, opmerkingen, suggesties? Spreek ons aan en wij zorgen dat je boodschap bij de juiste mensen terecht komt. We zijn hier om te luisteren en te leren.

Marijn Lems: “We begonnen met een programma rond de genomineerden voor de BNG Bank Nieuwe Theatermakerprijs. Zeven jonge makers waren uitgenodigd om een artistiek statement te brengen. Uiteindelijk won het collectief BOG de prijs ter waarde van 45.000 euro. Met dit bedrag hebben ze het grootste deel van het budget voor hun nieuwe voorstelling verzameld, wat erg goed nieuws is aangezien zij bij de Vlaamse overheid een projectsubsidie hadden aangevraagd en die niet hebben gekregen.” “Daarna was er de Staat van het Theater – vergelijkbaar met jullie State of the Union – door Ola Mafaalani, de artistiek leider van het Noord Nederlands Toneel. Zij had een tekst geschreven over de verantwoordelijkheid van kunstenaars om iets met het vluchtelingendebat te doen. Haar speech werd begeleid door live muziek, en halverwege haalde ze ook een honderdtal vluchtelingen het podium op. Ik had het moeilijk met de sentimentele vorm die ze hiervoor koos, omdat er daardoor geen inhoudelijk gesprek meer mogelijk was. Maar ook de manier waarop ze de vluchtelingen inzette, stond haaks op wat ze hiermee wilde bereiken. Ze verweet andere theatermakers dat zij geen stem geven aan vluchtelingen, terwijl Ola hen zelf niet aan het woord liet en de regie van haar moment strak in de hand hield. Ik vind net dat je die mensen een stem moet geven zodat ze hun menselijkheid en individualiteit kunnen tonen en hen dus niet als een grote groep slachtoffers opvoeren, omdat op die manier hun onrecht geabstraheerd wordt. Het was best ironisch dat ze haar Staat uitsprak in het decor van de voorstelling Nobody Home van Daria Bukvic die daar later op de avond speelde, en waarin net wél het verhaal van drie vluchtelingen wordt verteld door de acteurs die dit zelf hebben meegemaakt. Er viel dus best wat te discussiëren tijdens het publiek debat na de Staat van het Theater.”

publiekaanzet.be

tf.nl

DE BARBAREN Vandaag:

Al te luide eenzaamheid Pauline Walgraeve

24 UUR EENZAAMHEID

15.50 LET THE GAMES BEGIN. Het is 2 uur geleden dat ik mijn gsm verliet. Ik heb hem al gemist. Toen ik moest wachten op de trein, en nu ook. Het is hier stil. Ik weet niet goed wat doen. Ik heb schrik. Het enige wat ik kan doen is schrijven. 16.04 De klokken luiden en ik denk dat mijn horloge fout staat. Wie luidt er nu klokken om 4 na 4? Ik voel mij zenuwachtig, want ik moet hier over 24 uur buiten komen met iets. Dat moet eigenlijk niet, maar dat wordt verwacht en ik verwacht dat ook. Doelloosheid is een taboe. 16.29 Ik hoor de buren ruzie maken. Mijn pols doet pijn van het schrijven. Dit is niet interessant om te lezen. Ik bedacht me dat ik een kutwijf ben soms. Ik word lastig dat alles om mezelf draait hier. 16.35 LOL. Ik heb al meer dan een uur geen woord gezegd. Ik durf momenteel niet praten, dat is vreemd. 16.53 Ik ga naar toilet. Mijn kotbuurvrouw moest mij 24 uur laten. Ze keek enigszins raar toen ik het uitlegde. Mensen willen helemaal niet dat je zoiets doet. Misschien omdat ze dat raar vinden of omdat elke mens leegte en eenzaamheid kent en het ontwijkt. Door zichzelf voortdurend af te leiden van dat “HIER EN NU”. Door muziek, je gsm, door te geloven, te denken, etcetera. Wij leiden onszelf constant af. “Hier en nu” is best eng. 17.04 Als ge lang in de spiegel naar uzelf kijkt bent ge precies iemand anders. 18.15 Ik voel me moe. Ik ga slapen. Niet ontwijken en voelen is zo vermoeiend. 20.20 Ik ben wakker. Ik ga eten. Boterhammen met kaas en een wortel. Ik eet graag wortels eigenlijk. Ik heb die niet geschild. Hoop dat ik niet ziek word. 21.00 Ik verveel mij. Ik ben te lui om te denken en te wakker om te slapen. Het is hier zo stil. Ik heb nog altijd geen woord gezegd. Ik denk dat dat goed is voor mijn stem. 21.15 Ik kan mijn kot opkuisen. Heb daar geen zin in. Ook niet om mijn boek opnieuw te lezen. Ik ga een wortel eten. Deze keer schillen!! 21.20 Ik heb net zitten ijsberen en wortel gegeten. Met schil. Had geen zin om te schillen. Had lekkerder geweest zonder schil. Dit boekje maakt mij gelukkig. Praktisch ook gewoon. Kan gemakkelijk terugbladeren in gedachten. 21.55 Mijn buurvrouw kijkt film. Ben blij wat geluid te horen. Ik mis mijn gsm. Wat zouden mijn vrienden aan het doen zijn? 22.15 Ik wil al terug slapen. Slapen zou valsspelen zijn, want al dromend ben je niet alleen. Dan zou denken ook valsspelen zijn. Ik ben een dikke valsspeler! Bestaat dat wel: echt alleen zijn? AL EEN. In alles een. In mijn hoofd ben ik nooit alleen, want ik denk en die

barbaren.tumblr.com

Voor het zesde jaar op rij organiseert fABULEUS De Barbaren. Zes jongeren werden aan het begin van de zomer gekoppeld aan één van de voorstellingen op Het Theaterfestival. Hun missie: word hier en nu verliefd. Voor de één eindigt het in een ontmoeting. Voor de ander in een vers voetspoor.

Wat doe je als je verplicht bent eenzaamheid in al zijn aspecten te onderzoeken? Ik kreeg van fABULEUS de opdracht me hopeloos aangetrokken te voelen tot de voorstelling Al te luide eenzaamheid. Om het eenzame gevoel te onderzoe-

ken sloot ik mezelf op voor 24 uur. Enkel papier, pen, brood, wortels, water, boek en bed. Ik werd gek. Waarschuwing! Onderstaand dagboek is niet per se relevant voor u, het is een eenzame gedachtestroom van 24 uur.

gedachten worden misschien ook door anderen gedacht en dat maakt mij gelukkig want ik deel dan en ik deel graag. Ik denk veel. Ik kan dat niet: alleen zijn. Helemaal alleen. 22.34 Hoe oneerlijk zit de mens in elkaar? Verdienen die hersenen dan nooit eens rust? God is een gemene zak of welke idioot dit dan ook allemaal bedacht heeft. Nee, zelfs als je slaapt blijven ze actief. De andere dieren gaan we plezier doen met wat minder inhoud. Toch bedankt God, of welke idioot dit allemaal bedacht heeft. 22.40 Rosse haar brief valt van mijn prikbord. Rosse is mijn beste vriendin. Zij is ros. Zij is groot. Ik ben klein. Best grappig duo. Ik lees haar brief en was bijna vergeten hoe graag ik Rosse zie en hoe mooi die brief is. Ik moet wenen. Rosse zou me uitlachen nu en me een melige geit vinden. Terecht ook. Ik ga haar tweede brief zoeken. Rosse is zo hilarisch. Ik moet luidop lachen. Eerste stemgeluid in 7 uur tijd. Ik lees en herlees en voel me minder alleen. Ik ben weer aan het valsspelen. 23.10 Ik wil muziek. Het is hier zo stil.“Wat was er eerst? De kip of het ei?” 00.40 Ik ga slapen. 01.03 Ik kan niet slapen. Ik eet een wortel. Met schil. 10.00 Ik ben wakker, maar blijf liggen. Toch niets anders te doen. 12.20 Nog iets minder dan 4 uur en ik mag naar huis en naar buiten. Mis frisse lucht en licht. Heb nog niet gegeten en ga dat even doen. Boterhammen met kaas en wortels. Met schil. Ben blij dat ik die wortels toch heb meegenomen. Was nog aan het twijfelen toen ik vertrok. Ik eet graag wortels. 12.40 Ik voel mij een konijn. Hoe eenzaam moet het leven van een huisdierkonijn wel niet zijn? Een hele dag alleen in dat hok. Lichtpunt van de dag is die ene wortel. Arm konijn. 13.20 IK WIL WEG. Moet straks vuilbak buiten zetten. Mag niet vergeten. 13.30 GELUID!! Albert is in tha house!! Ik hoor zijn stem. Albert is onze kotbaas. Lijkt een lieve man, maar dat is hij niet. Ik zou nog iets moeten vragen aan hem, maar mag niet buiten. Ik ben lastig. Voel me weer dat konijn. Albert probeert de leegstaande koten te verkopen. Ik hoor enkel Albert met zijn verkooppraatjes. Precies iemand verlegen, waaraan hij verkoopt. Dat regelen we nog wel. 13.50 Ik moest niezen. 2de stemgeluid van mezelf in hele opsluiting. 14.35 De laatste loodjes wegen het zwaarst. Ik wil gewoon vertrekken maar dan geef ik op. Dus ik blijf. 14.55 Ik eet een wortel. Mijn laatste. Met schil. 15.40 Ik maak me klaar om te vertrekken. Ik doe dit niet snel opnieuw. 18.15 Ik ben thuis. Het is hier warm.

TELE X

R A AD JE PL A ATJE Het Theaterfestival Vlaanderen bestaat 25 jaar. Sinds 1991 werden er meer dan 300 voorstellingen geselecteerd door de jury's. Herken jij uit welke productie onderstaande foto komt? Mail jouw antwoord als de bliksem naar filip@theaterfestival.be en win een vrijkaart voor een voorstelling naar keuze op Het Theaterfestival (zolang de voorraad strekt).

Opgemerkte gast gisteren in het Kaaitheater: Max Colombie van Oscar and the Wolf. Dit ontlokte bij de nieuwe festivaldirecteur Kathleen Treier het idee om, verderbouwend op het vernieuwde stedelijke elan dat ze aan Het Theaterfestival wil geven, volgend jaar een muziekfestival

Deep in the City te organiseren, naar analogie met Deep in the Woods dat dit weekend plaatsvindt in de Ardennen en waarschijnlijk heel wat TF-publiek zal ontfutselen. De hoofdredacteur van de dagkrant kijkt al uit naar zijn interivew met Max volgend jaar. — Move over Meg Stuart, de echte queen of dance van de openingsavond was MC Jordy die tijdens haar dj-set de hele tijd stond te shaken en daardoor ook het voltallige publiek mee aan het dansen kreeg. Vanavond kan u uw kater wegdromen bij een rustigere dj. — De eerlijke vinder van de iPhone van Charlotte De Somviele krijgt een gratis jaarabonnement op Etcetera in de bus. In alle stress rond de State of the Youth vergat ze haar mobieltje in de wandelgangen van het Kaaitheater. — Goudzoekers onder jullie: waag uw kans. In het Kaaicafé kan u gratis oude exemplaren van Etcetera en andere theaterpublicaties meenemen (zolang de voorraad strekt).

OPLOSSING 3 SEPTEMBER Tourniquet Abattoir Fermé Winnaar: Steven Duyck uit Meulebeke

MEER OVER HET THE ATERFE STIVAL

ADVERTEREREN IN DEZE KR ANT?

www.theaterfestival.be — #HTF15

Mail filip@theaterfestival.be

www.facebook.com/het.theaterfestival

voor onze voorwaarden!

vrijdag 4 september 2015

doorlopend

De Verrijzenis #2 — Irakese geesten Mokhallad Rasem

Kaaicafé

doorlopend

Vraagkaarten en conversatiemenu's Publiek Aan Zet

Kaaicafé

19:00 Angels in America Toneelgroep Oostpool

Kaaitheater

20:00 AUGUSTUS ergens op de vlakte Olympique Dramatique/Toneelhuis, NTGent, KVS

KVS Bol

20:30 Al te luide eenzaamheid Koen van Kaam/Theater Zuidpool

Kaaistudio's

H O O F D R E DAC T I E

Filip Tielens

R E DAC T I E

Eva Decaesstecker, Stefan Moens,

Liza Noteris, Filip Tielens, Bart Van Gyseghem R E AC T I E S & A DV E R T E N T I E S

VO R M G E V I N G

filip@theaterfestival.be

Mies Van Roy