15 SEP www.theaterfestival.beDAGKRANT2022#HTF22 ©KoenBroos NISRAN© Socrates, Spinoza, Sartre én Stefaan Van Brabandt complexiteitzoeken Bam! BeauvoirmetGoedeSlam!voornemensSimonede Publiek Gepitchtvoorstellingzoektengewonnen Lam kijkt naar het schaap dat kijkt naar mensen
BroosKoen©
‘Mijn uitgangspunt is altijd: de drempel laag, maar de lat hoog’
Sartre & de Beauvoir Stefaan van Brabandt, Sien Eggers & Frank Focketyn
Durnajkin
15 sep 2022 3
Met de voorstelling Sartre & de Beauvoir zet Stefaan Van Brabandt zijn zoektocht naar een meer verstaanbare filosofie verder. ‘Ik wil steeds de complexe, veelkantige en niet altijd consequente mens laten zien, met zijn goede, maar ook zijn minder sympathieke trekjes, om het nog zacht uit te Eliedrukken.’AgnielenCharlotte
We gaan in gesprek met Stefaan Van Brabandt via het wereldwijde web. Met elkaar in contact komen verloopt eerst moeilijk. Bijna ieder sociaal platform wordt aangewend om de verbinding mogelijk te maken. Het interview typeert de man achter de voorstelling Sartre & de Beauvoir. Een techneut is deze filosoof, schrijver, theater- en tv-maker niet. Wel is hij een zeer welbe spraakt, aimabel denker en spreker. Terwijl we steeds enkel het plafond of het voorhoofd van Stefaan te zien krijgen, oreert hij met passie over de filosofen die zijn theatervoor stelling inspireerden. Het gesprek is een permanent zoeken naar de meest juiste bewoordingen, wat niet wegneemt dat hij meermaals benadrukt dat hij graag naleest voor we de tekst publiceren. Hij is een filosoof die niet verkeerd begrepen wil worden.
Frank Focketyn sprak mij aan na Socrates en zei: ‘Ik zou graag hebben dat je ook eens aan mij denkt als je een monoloog schrijft’. Toen zat ik al half met Sartre in mijn hoofd. En ik dacht: ja, het zou fantastisch zijn om Sien er dan ook bij te betrekken. Sien was zeer opgetogen en zag het meteen zitten. Ideaal natuurlijk.’
‘In mijn toneelstuk laat ik ze terugkijken op hun leven en hun filosofie, en uiteraard ook op hun turbulente liefdesrelatie. Ik probeer ook – net zoals in Marx – na te gaan welke betekenis hun filosofie vandaag nog heeft, en of de feministische strijd waar de Beauvoir voor ijverde nog steeds actueel is. Maar de alomvattende vraag waarrond de voorstelling draait is: wat betekent het volgens hen om authentiek mens te zijn?’
‘Alle filosofen die in deze reeks voorstellin gen aan bod komen, lieten door hun levenswijze en ideeën een grote indruk op me na en hebben me op de een of andere manier geestelijk mee gevormd. Stuk voor stuk zijn ze dwarsliggers en buitenstaanders voor wie leven en denken één zijn: ze leefden zoals ze dachten en ze dachten zoals ze leefden – of hadden alleszins die intentie. Met hun hele leven als inzet bleven ze denken tegen de heersende gebruiken en gewoonten in.
Dat is kort gezegd waar het in het existentia lisme om draait: je bent wat je van jezelf maakt. Je hoeft niet te leven volgens de eisen van de maatschappij, je ouders of een religie. Een mens is vrij om zelf zijn levenspro jecten te ontwerpen en te realiseren. Volgens Sartre moet de mens – in een wereld zonder God – trouw blijven aan zichzelf en de verantwoordelijkheid nemen om zelf zin en betekenis te scheppen.
De filosofen in mijn stukken zijn waardevol omwille van hun ideeën, maar ik selecteer ze natuurlijk ook omdat hun levens meestal erg dramatisch en tragisch waren. Dat is vanuit theatraal oogpunt natuurlijk erg interessant. Jean-Paul Sartre en Simone de Beauvoir waren intellectuele supersterren in het naoorlogse Frankrijk. Ze hadden door hun filosofie van vrijheid en emancipatie een grote invloed op een hele generatie. Het existentialisme zoals het door hen werd belichaamd en uitgedragen was niet minder dan een heuse hype in Europa in het midden van de twintigste eeuw. Ze werden als rolmodellen beschouwd: vrijgevochten, autonome individuen die zelf hun leven in handen namen en die weigerden zich te conformeren aan het conventionele, burgerlijke bestaan dat de maatschappij voorschreef.’
‘Het idee dat je zelf vorm moet geven aan je leven is cruciaal in het existentialisme. Je moet je niet laten insnoeren door traditie, cultuur of opvoeding, daarin ben je
weliswaar “geworpen”, maar je kan jezelf ook altijd tegelijkertijd ontwerpen. “Vrijheid is wat je doet met wat je is aangedaan”, vonden ze. Je bent weliswaar deels bepaald door je omgeving, maar nooit helemaal. Je kan je altijd verhouden tot je situatie en daardoor ben je ook altijd vrij om jezelf te bepalen. Je kan dus spelen met de gegevenheden. En dat deden Sartre en de Beauvoir: ze namen de regie van hun leven in handen en maakten er een eigen verhaal van. Als acteurs zonder opgelegde tekst improviseer den ze spelenderwijs een leven bij elkaar. Net omdat we ons kunnen verhouden tot onszelf vallen we nooit samen met onszelf. Er is niet zoiets als “de essentie of de natuur van de mens”, of een God die een plan met ons heeft. Nee, we hebben geen essentie, we zijn existentie: dat we bestaan gaat vooraf aan wat we met dat bestaan aanvangen. De mens is daarom wat hij van zichzelf maakt. Dat is wat we zijn: openheid en mogelijkheid, altijd. Als mens zijn we tot die vrijheid veroordeeld, al willen we er ook vaak aan ontsnappen, omdat ze gepaard gaat met een verpletterende verantwoordelijkheid. Nu, Sartre zag ook wel in dat het voor ieder van ons in zekere mate onvermijdelijk is om je tijdelijk te identificeren met rollen. Het bekendste voorbeeld dat hij daarvan geeft, is dat van de ober. Sartre beschrijft hoe een ober zich volledig identificeert met het ober-zijn en niet meer beseft dat hij louter de rol van ober aan het spelen is, terwijl hij ook altijd méér is dan het “ober-zijn”. Want wie hij is, ligt nooit vast. Dat is wat de mens is: het niet-vastgelegde dier. Onszelf fixeren, ons voordoen alsof we wél iets zijn, is onszelf bedriegen en onze vrijheid verraden. Vrijheid is dus beseffen dat we nooit samenvallen met het beeld dat we van onszelf hebben of dat anderen van ons hebben.’
Hoe maak je daar dan een dialoog van?
Wat raakt je het meeste in het werk van Sartre en/of de Beauvoir?
Hetwel.is wel nooit de bedoeling om de filosofen zomaar op een voetstuk te plaatsen, integendeel. Ik wil steeds de complexe, veel kantige en niet altijd consequente mens laten zien, met zijn goede, maar ook zijn minder sympathieke trekjes, om het nog zacht uit te drukken.’
4 15 sep 2022 Sartre & de Beauvoir Stefaan Van Brabandt, Sien Eggers & Frank Focketyn
‘In de romans, toneelstukken en filosofi sche werken van Sartre gaat het steeds over de mens die “veroordeeld is tot vrijheid”. Want die vrijheid gaat natuurlijk ook altijd gepaard met een verpletterende verant woordelijkheid, wat mensen soms beangstigt en waardoor ze liever leven “zoals men leeft”.
In de voorstelling zijn zowel Sartre als de Beauvoir aan het woord. Hoe houd je als theatermaker de balans tussen de twee stemmen in de gaten?
Gids ons eens kort door hun filosofie?
‘Het resultaat is telkens een voorstelling die én een denkervaring én een monografie én een tragikomisch theaterstuk is.’
Ook Simone de Beauvoir zette zich in voor de menselijke vrijheid, in het bijzonder voor die van vrouwen en ouderen in de samenle ving. Haar invloedrijkste werk is zonder twijfel De tweede sekse, de bijbel van het feminisme.’
Stefaan Van Brabandt: ‘Het leven en denken van Sartre en de Beauvoir is innig vervlochten. Je kan deze filosofen bijna niet loskoppelen van elkaar. Ze waren elkaars inspirator en filosofeerden al dialoge rend. L’Être et le Néant is duidelijk beïnvloed door de Beauvoir en zonder Sartre had La Deuxième Sexe er wellicht heel anders uitgezien, of was het misschien wel nooit geschreven. Zij lazen elkaars manuscripten en corrigeerden elkaars teksten. Dat maakte hen een logisch duo.
‘Soms maak ik subtiel een expliciete verwijzing naar vandaag, maar de toeschouwer legt de link met vandaag vanzelf wel.’
Hoe vertaal je die filosofie van toen naar nu?
‘Op het podium zijn de twee stemmen gelijkwaardig. Hun gesprekken zijn goed gedocumenteerd. Daaruit blijkt dat ze elkaar als evenwaardige gesprekspartners zagen. Natuurlijk verschilden ze op sommige vlakken van mening. Ook dat komt in het stuk aan bod. Al vind ik het veel interessanter dat je mensen ziet die toch proberen elkaar te vinden, ondanks hun meningsverschillen. En dat je ook voelt dat die poging niet altijd lukt. Dat vind ik veel rijker dan meteen op conflict uit te zijn.’
Wat betekent het dan volgens jou om existentialist te zijn?
‘Elk van mijn stukken vat ik op alsof de filosoof zelf aan het woord is. Ik schrijf de theatertekst in de specifieke toon en stijl die overeenstemt met de denkhouding en het temperament van de filosoof in kwestie. Het resultaat is telkens een voorstelling die én een denkervaring én een monografie én een tragikomisch theaterstuk is. Bepaalde elementen uit het denken van de filosofen die ik opvoer, zijn nog steeds actueel en relevant. Soms maak ik subtiel een expliciete verwijzing naar vandaag, maar de toe schouwer legt de link met vandaag vanzelf
Na je voorstellingen over Socrates, Marx en Spinoza breng je nu een voorstelling over Sartre en de Beauvoir. Waarom besloot je om voor het eerst een duo op te voeren?
‘Ik heb hen wel een paar boeken gegeven en we hebben ook samen naar fragmenten op YouTube gekeken. Dat is natuurlijk het verschil met mijn vorige stukken: van deze filosofen bestaat er wel veel video- en audiomateriaal. Frank en Sien konden zich er wel op baseren. Maar het moest natuurlijk geen imitatie worden, dus het zijn Frank en Sien die een bepaalde interpretatie geven, zoals ik zelf ook een bepaalde interpretatie geef.
Wat brengt de toekomst?
nog eens opnieuw bekeken en heb ik heel veel dingen aangepast. Ook zaken ontdekt, soms in een voetnoot…1 Zo heb ik heel mijn openingsscène veranderd, om maar iets te Ikzeggen.maak altijd ook een soort selectie van wat met mij resoneert, wat ik waardevol en belangrijk vind. Daardoor zijn het eigenlijk altijd heel persoonlijke voorstellingen. Het gaat niet over mij natuurlijk, maar toch krijg ik vaak de reactie: “Wij horen jou vaak praten” – of het nu Marx is die je aan het woord laat of Sartre en de Beauvoir. Mijn persoonlijke dada’s schemeren er altijd wel in door.’
BroosKoen©BroosKoen©
Hadden de acteurs op voorhand een bepaalde affiniteit met het existentialisme? Of hebben zij zich moeten inlezen?
‘Frank en Sien staan bekend als komische acteurs, maar hebben allebei ook vaak dramatische en tragische rollen vertolkt, waar ze misschien minder om bekend zijn. Niet dat Sartre & de Beauvoir alleen heel serieus is, want ik vind het belangrijk dat mijn filosofische toneelstukken ook altijd lichtvoe tig en humoristisch zijn. Mijn uitgangspunt is altijd: de drempel laag, maar de lat hoog.’
Sartre & de Beauvoir Stefaan Van Brabandt, Sien Eggers & Frank Focketyn
Sartre & de Beauvoir speelt op donderdag 15 en vrijdag 16 september in Kunstencentrum VIERNULVIER.
Waarop baseer je die interpretatie dan?
Ikzelf lees alle boeken van hen. Ik ben daar maanden mee bezig. Ik had eigenlijk al vroeg een versie, maar doordat er plotseling meer tijd vrijkwam door corona, heb ik alles
‘De volgende filosofenmonoloog wordt Schopenhauer. Hij is mijn lievelingsfilosoof. Ik las hem al toen ik dertien jaar oud was. Dat
15 sep 2022 5
1 Zo ontdekten de auteurs tijdens het gesprek dat Stefaan Van Brabandt eigenlijk heel graag liedjes schrijft: ‘Dat is het liefste wat ik heb gedaan, eigenlijk. Maar ik ben een superslechte zanger. Ik kan gewoon geen toon houden. Dat is erg gênant. In alle bescheidenheid vind ik wel dat ik mooie liedjes kan schrijven. Ik schrijf trouwens nog altijd liedjes en misschien moet ik die eens doorspelen aan een Vlaamse zanger. Al hadden ze altijd ook wel een filosofische inslag. Maar het is goed dat je me daar nu aan herinnert. Ik ga vanmiddag nog eens een liedje maken.’
‘Ik houd daarvan. Ik houd niet van vormelijk theater. Ik houd niet van mensen die uitpakken of demonstreren wat ze allemaal kunnen. Er gebeurt natuurlijk van alles in de voorstelling, maar de beweging zit dan in de muzikaliteit van de tekst en de manier waarop die verteld wordt. Ik vind ook een plot of conclusies niet zo interessant. Het gesprek zelf is eigenlijk het drama. Dat is een beetje de Tsjechoviaanse benadering of invloed, die me zeer genegen is. Mijn lievelingsvoorstellingen waren die van Compagnie de KOE, mijn lievelingsfilms zijn vaak praatfilms. Terwijl er schijnbaar weinig gebeurt, is er eigenlijk van alles aan de hand.’
wordt dan ook een makkelijkere voorstelling om te maken, omdat ik daar eigenlijk al veel van weet, zowel over zijn biografie als over zijn filosofie. Dat is anders dan bij Sartre en De Beauvoir. Die kende ik natuurlijk wel, maar daar heb ik me echt in moeten verdiepen. En daarna staat Nietzsche op het programma, Hannah Arendt… Er staan er nog veel op mijn lijstje.’
Is het een dramaturgische keuze om de twee acteurs ongeveer anderhalf uur op een stoel te laten zitten en weinig te laten bewegen?
‘Ik wil steeds de complexe, veelkantige en niet altijd consequente mens laten zien, met zijn goede, maar ook zijn minder sympathieke trekjes.’
Hoe was het om met Frank Focketyn en Sien Eggers te werken?
Astrid Akay en Oscar Biou nemen ons mee met hun boot op de wateren van het kanaal dat als litteken de stad Brussel in tweeën splitst. Het kanaal wordt ‘the backstage of the city’. Ze banen zich een weg tegen de stroom in. Op de golven van liefde en conflict omar men ze onderweg verschillende personages, ark van Noach-gewijs.
Gistermiddag vond in de opera van Gent de Roel Verniers Pitch 2022 plaats, met daaropvolgend de prijsuitreiking. Elk jaar worden deze pitches georganiseerd op Het TheaterFestival om de in 2011 overleden Vlaamse auteur en theaterliefhebber Roel Verniers te eren. Van de 55 makers die dit jaar deelnamen werden er acht geselecteerd om hun idee voor de jury te komen
Maar wat betekent het om mens te zijn? Wat is ons doel als mens? Wat is het leven? Op deze vragen zoekt Rachid Laachir een antwoord. Wat is een mens zonder geloof, religie of afkomst? Wat blijft er dan nog over? Laachir vindt het antwoord in emotie. Maar een antwoord leidt altijd tot meer vragen. Wat zijn emoties en hoe werken ze? Tussen vragen en antwoorden is emotie een universele taal.
Intimiteit neemt vele vormen aan. Bjorn Floréal geeft zich tijdens de pitch helemaal bloot. Floréal geeft ons een inkijk in een persoonlijk verleden dat helaas verweven is met drugs en de lichte en donkere kanten van verleiding. Maar Floréal is duidelijk geen slachtoffer en durft in de pitch de porno- en farmaindustrie in vraag te stellen. Floréa doorbreekt het taboe rond seksualiteit en intimiteit, en schuwt er niet van terug om de jury daarin te betrekken. ‘Dear judges, are you considering adopting me?’ vraagt Floréal openlijk.
Isabeauvoorstellen.Desmeten
Hoe kwetsbaarheid een bron voor inspiratie kan zijn
Wie aan een jury denkt, krijgt waarschijnlijk spontaan klamme handjes en zenuwkriebels in de buik. In de wondermooie gangen van de opera komen we echter algauw tot rust bij het zien van de gouden kroonluchters. Het rode tapijt verzacht de stappen van toeschouwers die verwonderlijk om zich heen kijken. Dan komen we aan in de Lullyzaal. Kleine tafeltjes staan kriskras door elkaar. De jury, bestaande uit Kopano Maroga, Lieselotte Vaneeckhaute, Marika Ingels, Mira Bryssinck en Pascal Lervant, zit verspreid in de zaal. We gaan zitten aan een tafeltje helemaal vooraan. Het toeval wil dat we per ongeluk naast twee juryleden belanden. Mira Bryssinck begint vrolijk over haar jurk te babbelen. Of ze wat overdressed is? Nee hoor, wij voelen ons juist wat underdressed, dus geen zorgen. Met nieuwsgierige ogen onderzoeken we de zorgvuldig aangebrachte eyeliner van Kopano Maroga, wensend dat wij dat ook zouden kunnen. Het thema voor de dag is gezet: de moed hebben om jezelf te zijn.
Moed op een minipodium
Dat is een conclusie die ook de Russische Oxana Sankova bevestigt. In haar pitch emotioneert ze me met de zin: ‘Give us back our dead, I want to mourn them.’ Haar werk, Het gedichtje zonder held, is een oorlogsverhaal over een vlucht, een emotionele zoektocht van een vrouw die onderweg is. Maar in moed zit ook twijfel. ‘Ik dacht eerst te wachten om dit onderwerp te brengen tot ik er wat verder vanaf zou staan. Maar het zit in mij, dus ik moet het doen’, zegt Sankova.
nieuwe dingen van te maken. In hun voorstelling gaan twintig personages met elkaar op date en babbelen alle kandidaten over… je raad het al. Om de ecologische lijn door te trekken, plannen ze te werken met herbruikte decorstukken. ‘Het ecologische thema is groots en uitdagend. Kak is toegankelijk’, klinkt het. Gegiechel in de zaal.
Een kwartiertje
Het vergt zoveel moed om ons als mens kwetsbaar op te stellen. Het is al moeilijk om kwetsbaar tegenover jezelf te zijn, laat staan tegenover een gevulde zaal, inclusief juryleden. Maar die moed bezat elke verhalenverteller die deze middag het podium op stapte. Je voelde hersenen kronkelen om met juiste woorden innerlijke verbeelding te beschrijven. In elk verhaal zat een eigenheid en een zoektocht, die bij sommigen al verder was afgelegd dan bij anderen.
Er waren duidelijk enkele thema’s die leefden onder de kandidaten. Onderwerpen als ‘thuiskomen’ en ‘expressie’ kwamen tijdens de pitches steeds terug. Als we om ons heen keken, zagen we mensen die voor vooruitgang streden. Een schril contrast met het oude, weelderige gebouw dat de Opera van Gent is.
En de winnaar is…
Om eerlijk te zijn dachten we dat onze aandachtsspanne op de proef zou worden gesteld als we vier uur aan een stuk aandachtig naar pitches zouden luisteren. Maar niets is minder waar: de ene na de andere kandidaat weet ons mee te nemen in hun verhaal.
Na lang stilzitten begin ik plots te hallucineren. Wandelt Andy Warhol daar nu het podium op? Jazeker. Levensecht. In de pitch van Lieselot Siddiki & Nona Demey Gallagher geeft Warhol meer uitleg over wie Valerie Solanas was voor hem. Deze ‘gevaarlijke’ feministe ondernam niet enkel een poging om Warhol te doden, ze schreef ook een zeer krachtig toneelstuk. Daarmee willen Siddiki en Gallagher aan de slag gaan. Tijdens de pitch van Up Your Ass wordt de jury een laatste keer uitgedaagd.
Charlotte Durnajkin
‘Een ware ecologist omarmt viezigheid.’ Zo beginnen Egon Schoenlynck, Runa Robbroeckx en Lennert De Vroey hun pitch. Afval is deel van onze ecologie en ook ‘kak’ kan gebruikt worden om
6 15 sep 2022 Roel Verniers Prijs
De volgende kandidaat krijgt het hele publiek echter met één zin stil. ‘Mijn eerste stuk dat ik voor publiek speelde, was in een schuilkelder. Mensen op dat moment aan het glimlachen krijgen, is pure magie.’ Nela Deleu stelt zichzelf voor als bruggenbouwer. Na zeventien keer te zijn verhuisd, moest ze iets doen met het gevoel van ‘nergens thuisho ren’. Als een vogel op de vlucht en als Vlaming noemt Deleu haar stuk Flamingo Ze wil er mensen mee uitnodigen tot conversatie. De voorstelling gaat over de intieme verhalen die ze zelf beleefd heeft.
Ook Loucka Fiagan gooit censuur overboort. Met zijn voorstelling stelt hij de verborgen kanten van zichzelf in vraag. De ‘shadows’ in zichzelf vormen een rode draad doorheen zijn pitch. ‘In hoeverre censureer ik mezelf?’ vraagt hij zich af, ‘En hoe kan ik mijn onderdrukte zelf terugvinden?’ Met een combinatie van body research, tekst, muziek en beweging wil hij zijn zoektocht vormgeven.
Na een paar spannende uren wachten was het dan zover. De winnaar van de Roel Verniers Prijs 2022 werd bekendgemaakt. De jury liet weten dat ze onder de indruk was van de openheid die de deelnemers toonden. Ze was het er unaniem over eens dat iedereen ontzettend veel talent heeft en de prijs verdiende. Doorheen de dag werd er zelfs al luidop gedagdroomd: ‘Wat als we nu de exuberante kroonluchters van het operagebouw zouden verkopen om al jullie projecten te financieren?’ En toch. Een winnaar moest gekozen worden. Bjorn Floréal mocht, overmand door emotie, de prijs uiteinde lijk mee naar huis nemen.
NISRAN©
voorPrijs een droom
15 sep 2022 7Roel Verniers
De live performance van Stef Van Looveren stond al lang te pronken op het ‘Eenfestivalprogramma.kruisingtussen een modehappening, occult ritueel, filminstallatie en levende tentoonstelling’, zo beschreef de jury haar. Helaas werd de voorstelling om productionele en financiële redenen geannuleerd. De afwezigheid van de performance zette mij aan het denken. Kan een publiek nog bestaan als er geen voorstelling is?
Een belangrijk aspect bij performances is de zogenaamde liveness. Theater is een herhaling die telkens verschilt door de specifieke context van tijd en ruimte. Zowel het publiek als de acteurs zijn op dat eigenste moment aanwezig in de zaal en voelen als het ware elkaars adem. Er kunnen blikken worden uitgewisseld, er is ruimte voor spontane reacties en er kan worden ingespeeld op onverwachte toevalstreffers. Net in die liveness schuilt volgens mij de kracht van theater. Al kan het liveaspect me ook net overvallen met stress. Ik moet er bijvoorbeeld nog maar aan denken dat ze mij tijdens een voorstelling vragen om mee op het podium te komen en mijn hart begint al paniekerig te kloppen.
Radical Hope – Eye To Eye, zo heet de performance van Stef Van Looveren die gisteren en vandaag zou spelen op Het TheaterFestival. Ik botste op de titel toen ik in de juryselectie aan het snuisteren was op zoek naar voorstellingen die ik graag wilde zien. Hoe jammer ik het ook vond dat Stefs performance niet in Kunstencentrum VIERNULVIER kon doorgaan, toch bracht de geschrapte voorstelling me op ideeën. Het was de titel, Eye To Eye, die me aansprak. Wie staat er oog in oog met wie? Zijn het de ogen van het publiek die tegenover de ogen van de performers staan? En kunnen de ogen van de toeschouwers nog kijken als de ogen van de performers niet aanwezig zijn?
Waar massamedia kunnen rekenen op een groot publiek, moeten theatermakers het met een bescheidenere achterban doen. De op voorhand gekochte tickets gelden enkel voor een specifieke plek op een specifiek uur. Het ‘nu’ van de voorstelling blijft daardoor enkel voortbestaan in het geheu gen van de kijkers. Wat dan met een afgelaste performance? De acteurs, sculpturen en video’s van Stef Van Looveren zijn dan misschien niet aanwezig op Het TheaterFestival, maar de toeschouwers wel. En is de live-aanwezigheid van een publiek niet even belangrijk als die van de perfor mer(s) in de theaterervaring? Om een antwoord op die vraag te vinden, moet ik de vraag misschien eerst omdraaien: kan een theatervoorstelling bestaan zonder publiek?
8 15 sep 2022 Radical Hope – Eye To Eye Stef Van Looveren
Luka De Kinder
Aan of afwezig
Vooralsnog durf ik daar voorzichtig ‘nee’ op te antwoorden. Naar mijn gevoel is er minstens één paar toeschouwersogen of -oren nodig om een theaterpodium tot leven te brengen. Een acteur die tegen het niets speelt mag z’n show dan nog zo goed opvoeren, de titel van theater met een grote T kan hij niet verdienen. De sculptuur die ter vervanging van Stefs performance nu in de inkomhal te bezichtigen is, confronteert me opnieuw met de relatie tussen maker en publiek. Twee blauwe benen beelden een menselijke figuur uit, maar er is verder geen lichaam, er zijn geen ogen. Ik kan er ongestoord naar kijken zonder kans te maken op enig eye to eye -contact. Kan dat
zomaar, een performance met echte mensen vervangen door neonlichten en gekleurd metaal? Voel ik me nog publiek als ik voor de installatie sta of ben ik gewoon een toevallige passant? Aan wat doet het me Publiekdenken?isvoor de interpretatie van een theatervoorstelling essentieel. De captatie van theater door een toeschouwer gebeurt onmiddellijk. Figuurlijk dan, want je kan niet terugspoelen of herbekijken, maar ook letterlijk on-middellijk: zonder een middel zoals een camera of scherm. De vraag blijft hoe een aanwezig publiek interageert met een afwezige voorstelling. Is het zich bewust van de leegte? Heeft het het gevoel iets te missen? Kan het die afwezigheid benoe men? Misschien moeten we een nieuwe naam in het leven roepen voor het publiek dat achterblijft na een geannuleerde voorstelling. Zoals iemand zonder haar ‘kaal’ wordt genoemd, kan theater zonder performance een eigen term voor die leegte gebrui ken. Zolang Van Dale niet mee op de kar springt, hou ik het bij theaterloos.
Liveness
IsharNathan©
Kenza Lansari
In het derde leerjaar vroeg Meester Jan of ik ‘Fatima’ wou spelen in het schooltheater.Hij zei: ‘Pakt anders a nichtekes en nevekes oeik gewoein mee, dan is ons ensemble compleet.’Meester Jan, steekt uwe musical in uw dikke reet.
Op het ritme van Brabançonnede
– lach – alalala… Laat mij allemaal gerust.Ik ben een dik dansend deeltjedat gedwongen wordt te dansen op het ritme van de Brabançonne,te zingen ‘voor vorst voor vrijheid en voor recht’en ondertussen zak ik wegin de bodemloze spiraal van de dromen.Ik droom ervan om op andere muziek te mogen dansen.Op geluid dat dansend tot mij binnendringtvia de buis van Eustachius, door mijn roze kronkelsvia bloedglijbanen naar mijn kleine teenen zo terug helemaal naar bovenen beneden.Links
Achterstevoren Ondersteboven Links Rechts Omhoog AchteruitDoor Over Langs Onder Links Rechts Op Laag HoogBocht Rondpunt Links Omhoog Rechts en Rechts en Erop Onder en Langs.Tottttthet ritme van mijn dromen vastgeknoopt zit aan elke cel in mijn zuiders lichaam.Ik droom verder en ik wil een plukmachinedie elke dag mijn dag plukt.Ik ben Appelblauwzeegroen en soms Violet.Ik wil geen iene miene mutte,tien paar Vlaemsche truttedie mij na het zakdoek leggenvragen of ze mijn boterham met halalworst moeten beleggen.Ik eet ook gewoon garnaalkroketten uit de NoordzeeOp mijn pas staat B - E - L - G(ee)
Hoor je Kenza liever bezig? Scan dan deze QR code!
Vijfenzestig, zesenzestig, zevenenzestig, achtenzestig.Achtenzestig keren al. ‘Kenza ‘L-A-N-S-A-R-I’‘LanZAAri?’Lansari’
‘Bruine papa witte mama?’‘Bruine papa witte ‘Aaah‘Marokko?’mama.’‘Tunesië.’SalamAleikum.’
15 sep 2022 9Slam poetry
Slam poetry is hot op deze editie van Het TheaterFestival. Vorige week kon je al het verbaalmuzikale reisverslag Some Girls want to go to Europe van slam poet Lisette Ma Neza gaan bekijken. Vandaag staat ook Slam Aleikum geprogrammeerd als onderdeel van het reflectieprogramma. Redactielid Kenza Lansari kroop in haar pen om een eigen slam poem te schrijven.
10 15 sep 2022 Simone de Beauvoir
A typical new year’s resolution is to faithfully keep a diary. But many who have tried it, have stumbled on the imperfection that journaling bears. The categorising and curation of our personal events and experiences often turn out to be a struggle. We’re reminded of all the aspects of life we fail to capture when trying to write them down. This tussle is not distinctive to written language. Media such as photo graphy or film likewise confront us with the inability to seize the totality of reality. I rarely watch the videos I filmed at concerts, and my iPhone notes bulges with jottings I haven’t even read since writing them down. If I’m not keeping the score for my future self, who am I doing it for?
When Simone de Beauvoir’s Wartime Diary and Letters to Sartre were published in 1990 (incited by her daughter Sylvie Le Bon, four years after de Beauvoir’s passing), it stirred up a lot of critiques. Simone de Beauvoir was put down as a petty, hypocritical woman who does the talk, not the walk. I, like many others, was disappointed by the dissimilarity of de Beauvoir’s public thoughts and her private ones, but I also understood the polarising guilt activism can bring along. I recognize that no matter how hard we try, it’s impossible to constantly practice what we preach. But we should keep trying.
On journaling and its promise of imperfection
In one of her published journals, she wrote about the unconscious influence her favourite movies performed on her worldview. Being the cinephile she was, de Beauvoir sometimes didn’t even see the light of day and instead watched four films in a row, by which she was so often tormentedly disappointed by the contrast between the painted picture and the live object. When she first visited America in 1947, she expressed in her journal how she felt betrayed by the Hollywood movies she fanatically consumed. The empire state lacked its techni colour filter, and the city people weren’t scripted.
A journal is in theory just retrospective writing, an exercise in staying true to your initial experience, which brings along the dissatisfaction of translating the past to paper. So why not write my journal in English instead of my mother tongue? I might as well remedy the stolen thoughts of my future self being lost in second-layer translation. If my journal will always carry the imperfec tion of translation along, nothing is stopping me from fictionalising it on the whole. If even de Beauvoir struggled with this gap between the shown and the experienced, then it’s inevitable. Then I can shake off the guilt of lying to myself on my private pages. Why not manipulate my thoughts into metaphorical, advanced prose? Just for the sake of giving my future self something good to read when reminiscing on youth lost.
Maria Magdalena de Cort
pieces. On both of these occasions though, I too am often blind to what impact those fictions or constructs of language have on my reality. And more specifically, how on a multi-layered (often meta) level, my reality blurs in with the staged or the worded.
When I am sitting at my desk and writing in my journal, I try to describe the day’s scenes as vivid and life-like as possible. On the other hand, when I am sitting in the theatre or cinema, I scavenge for bits and pieces of life and realness in the fictionalised, be it focussed or staged
It doesn’t matter how often I remind myself I’m writing something for myself, to help my future memory or to have a moment of reflection after a long day, I’m still driven to prove myself to any possible reader. Be it my sister, who snuck into my room to read my diary or a person a hundred years in the future. I bear in mind that hypothetically, there could be a time when my private thoughts will be read as a readymade article rather than a collage of impressions. Thoughts are fleeting and do not represent me as a whole, I remind myself, but what about the journals of important thinkers that have been published posthumously usually without their consent?
When I am crying in front of my boyfriend and meanwhile watching myself crying, adjusting my posture for the imagined cameras surrounding us, there is no such perfect symbiosis of fiction and reality. When I try my hardest to find the prettiest words to describe my panic attack, I can’t help but think: there is no way to restore this haywire worldview. Because as often as I relate my real life to fictional events, just as often I see my real life through the technicolour lens of produ ced imagery.
Simone, I see in technicolour too
Because of the recently exposed schemes of grooming she was involved in – grooming is when sexual or other kinds of (often paedop hilic) predators set the stage for abusing another, usually one much younger than themselves or even underage – I have no interest in defending de Beauvoir’s polarities as the consequence of voicing an opinion, because de Beauvoir was not simply a famous person with occasional bad thoughts. But I have an interest in exploring reality versus the representation of reality. And in a diary, a sanctuary for imperfections, be it Simone de Beauvoir’s or mine, our desires and supposed realities collide.
Column 15 sep 2022 11
human beings, then the gift of empathy through imagining being in others’ positions is truly a human endeavour that blurs our individualistic tendencies. We can then say that only humans would imagine the possibility of being another species.
HazelhumanslookinganimalslookingHColumnumansatatLam
Theretraumatic.have
Images from The Sheep Song still haunt me days after having watched the performance. The show opened with the impressive feat of herding a flock of real sheep on stage without a visible shepherd. While I was busy asking myself how they managed this production nightmare, I was fully taken away by the sounds of their hooves on the parquet stage floor mingled with the occasional ‘baaa’, their fluffy white mass and their domesticated existence being made into a spectacle to generate sensations for the enjoyment of humanity. What the show has successfully achieved is not only in producing highly evocative tableaux vivants, but also through these dialogueless depictions, the audience was given space to freely interpret and dream up their own meanings. What it has highlighted for me is our individualistic desire to be different, to spring out from the crowd, to believe that our existence is not just one of the many and that our actions are not a repetition of history. At first glance, it seems almost like a curse to live a mediocre life, but the remote desire to join the elite unique has created more pain when one finds out that other existences might not necessarily be a superior choice to the one that you are thrown into. Through the eyes of the humansheep, being human mostly looks and feels
Furthermore, only humans would imagine other species’ potentiality in being humans. The human-sheep’s view of human society in The Sheep Song is a melancholic one: seeing the span of human life that comes with all the trials and tribulations culminates in the understanding of the fragility of human existence. While this lamentation can be seen as a kind of self-commiseration, the novelty of it is the imaginary stepping out of the shell of a human body to look at ourselves from an animal’s point of view. The human beings’ view of a sheep’s view of humankind.
been many suggestions that animals, especially mammals, have emotio nal capacities similar to humans and the fight for their respectful treatment is grounded on the equivocity of suffering between species. Then what about cognitive abilities such as imagination? If imagination is assumed to be a distinctive ability that is bestowed on
elstdervanKurt©
do 15 september
‘Ik sta al twaalf jaar in voor de ticketverkoop, daarvoor heb ik twee jaar in de cafetaria gewerkt. Het is nu al mijn derde TheaterFestival. Momenteel doe ik dit samen met mijn collega’s Johan en Kathleen. Op voorhand krijgen wij alle informatie over de voorstellingen en hun locaties, en dan maken wij daar tickets voor. Wij communice ren ook met de verschillende locaties over zaken als rolstoeltoegankelijkheid of de maximale zaalcapaciteit voor een voorstel ling. Het is een extra drukke periode, want Het TheaterFestival is booming. Wat als we geen tickets meer verkochten? Dan zouden ongetwijfeld meer mensen de voorstelling zien, maar er zou ook meer gevochten worden aan de ingang.’
redactie Elie Agniel, Charlotte Durnajkin, Maria Magdalena de Cort, Hazel Lam, Luka De Kinder, Kenza Lansari, Isabeau Desmet, Simon Verlinden, Eva Vanderstricht, Rojda Gülüzar Karakus, Ans Van Gasse hoofdredactie Jens Dewulf grafisch ontwerp festival Bureau BoschBerg grafisch zetwerk dagkrant Tijsje Revalk coördinatie radio Lieve De Maeyer, Jeroen Vandesande, Timon Van De Voorde V.U het TheaterFestival Vlaanderen, Nora Mahammed, Jan Van Rijswijcklaan 155, 2018 Antwerpen
20u30
theaterfestival.be/blogticketseninfo:theaterfestival.beScandezeQRcodeenluisteropzondag18/09naarStudioSpeelhuis,deradioshowoverHetTheaterFestivalvanUrgent.fmenXLAIR.IndecoulissenInKunstencentrumVIERNULVIERzoekenwenaardemensendieHetTheaterFestivaldraaiendehouden.VandaagkomtFreijaJanssenaanhetwoord,dieinstaatvoordeticketverkoop.SimonVerlinden
20u00 Sartre & de Beauvoir Stefaan Van Brabandt, Sien Eggers & Frank Focketyn Kunstencentrum VIERNULVIER
20u00 Sartre & de Beauvoir Stefaan Van Brabandt, Sien Eggers & Frank Focketyn Kunstencentrum VIERNULVIER
vr 16 september
BITBYBIT MOVEDBYMATTER i Collectif Malunés Arsenaalsite
20u30 The Honey House Nathan Ooms Kunstencentrum VIERNULVIER
18u30 JONGEN Teateri, de Roovers & Carly Wijs KOPERGIETERY
