Dagkrant 26/08/2012 by het Theaterfestival

zo 26 augustus 2012

Mieke Laureys & Annelore Stubbe / Leporello

Twee meisjes en een schurk ÂŠ Kurt Van der Elst

INTERVIEW // ANNELORE STUBBE EN MIEKE LAUREYS

Moordenaar of Moeder Teresa Waarom kozen jullie precies deze mythe? Mieke: “De keuze was eigenlijk heel intuïtief. We hadden zin om een oud verhaal te vertellen. Uiteindelijk zijn we dan in de Griekse mythes gaan grasduinen. We vinden dat de stijl van Ensemble Leporello een ideaal kader is om zo’n verhaal te vertellen. Deze mythe bevat grote emoties, maar is toch poëtisch en weinig concreet. We konden er nog veel mee doen. Uiteindelijk hebben we de mythe helemaal afgepeld, en opnieuw aangekleed.” Annelore: “We hebben er onze eigen versie van gemaakt.” De mythe gaat over zusterliefde en hoe ver ze iemand kan drijven. Zouden jullie zelf ook zo ver durven gaan? Annelore: “Na de keuze van de mythe, hebben we ons de vraag gesteld wat we willen vertellen? Wat trekt ons zo aan? Een van die dingen was waartoe je als mens allemaal in staat bent omdat je eerder bepaalde keuzes hebt gemaakt of omdat je je in een bepaalde situatie bevindt. Het is misschien een cliché, maar in elke persoon zit er een moordenaar, zoals er ook in iedereen een moeder Teresa schuilt. Alleen komt niet iedereen daartoe. De weg om wél tot daar te komen is heel interessant. Ik zie het mezelf niet doen, maar ik geloof wel dat we het in ons hebben.” Mieke: “In Griekse mythen gaat het over normen en waarden. Is dit nog relevant? Ik las het vannacht nog

De mannenfiguur speelt in dit verhaal een grote rol, maar toch is hij nooit lijfelijk aanwezig. Was dit een bewuste keuze? Mieke: “We zochten een muzikant/acteur die mee op de scène zou staan. Ons oog was op Guido Belcanto gevallen. Zijn muziek paste perfect bij onze mythe. Het moment waarop hij zou toezeggen, stond hij echter op het punt om door te breken in Nederland. Plots kon hij er niet meer bij zijn.” Annelore: “Eigenlijk heeft deze malheur de voorstelling gemaakt tot wat ze nu is: echt een voorstelling van ons beiden. Het zou iets helemaal anders zijn met een derde speler. De mannelijke rol blijft desondanks heel aanwezig in zijn afwezigheid.” Jullie decor bestaat slechts uit lakens. Hoe zijn jullie op het idee gekomen? Mieke: “We wilden een decor dat paste bij de geest van Leporello: met weinig middelen iets maken. Daarbovenop hadden we geen vaste repetitieruimte, dus we moesten ons decor telkens kunnen verhuizen. Alles moest mee de trein op kunnen. In die beperking, die we deels zelf hadden opgelegd, hebben we de uitdaging en de creativiteit gevonden. De lakens pasten daar perfect bij.” Hoe voelt het om geselecteerd te worden voor Circuit X?

Jullie zijn geselecteerd met Twee meisjes en een schurk voor Circuit X. Waarover gaat de voorstelling? Annelore Stubbe: “Twee meisjes en een schurk is een zeer beeldende voorstelling. Het is een Griekse mythe over de twee zussen Procne en Filomela, de dochters van de koning van Athene. De oudste dochter wordt uitgehuwelijkt aan Tereus, de koning van Tracië. Tussen Filomela en Tereus is er ook wel een spanning. Het getrouwde koppel verhuist, waardoor de twee zusjes zonder elkaar moeten leven. Ondertussen krijgt Prokne een zoon, Itys genaamd. Na vijf jaar mist Prokne haar zus zo erg dat ze haar man vraagt haar zus te gaan halen. Tereus gaat op pad, en reist samen met Procne terug.” Mieke Laureys: “en vanaf dan… (knipoogt naar Annelore)” Annelore: “ puntje, puntje puntje… We proberen de mythe niet alleen met woorden maar ook met beelden te vertellen.” Mieke: “Ik vind het moeilijk om te zeggen welke soort voorstelling het is. Het lijkt dan alsof je afstand moet nemen van je voorstelling om de vraag te stellen: ‘wat hebben we nu precies gemaakt?’ Uiteindelijk hebben we iets gemaakt vanuit onze intuïtie. Voor mij is het gewoon onze voorstelling, snap je? Ik wil dat voor mezelf niet te veel doorgronden. Omdat ik bang ben dat de voorstelling anders door mijn vingers zou glippen.”

in een artikel van de psychoanalyticus Paul Verhaege. (Mieke neemt de krant en citeert) ‘Moraal, normen, waarden,… waren we die onderweg niet kwijtgespeeld? Het is een fenomenaal misverstand dat we normen en waarden kunnen kwijtspelen, de mens is daar uit opgetrokken. De Grieken wisten dat, de Romeinen ook. Nu doen we alsof we vrij zijn van al die belemmerende fundamenten. Nee hoor, we hebben normen en waarden en we zijn er helemaal niet gelukkig mee. En terecht.’ Dit is wat wij ons ook de hele tijd hebben afgevraagd. Het leven brengt ons soms in extreme situaties. De vraag is hoe je hier mee omgaat. Het is een vraag die zowel ons als actrices als onze personages bezig hield.” Annelore: “Soms wordt je positief of negatief veel verder gedreven dan je denkt in staat te zijn, en dat is héél boeiend. De mens is gemaakt om te leven. Voila, even een bewondering voor de mens die hier bovenkomt (lacht)!”

Mieke: “Man, dat was een kippenvelmoment!” Annelore: “Het is echt een vorm van erkenning. Uiteindelijk sta je er als jonge makers en kwetsbare mensen. Je toont wel echt iets van jezelf. het lijkt soms alsof je zegt: ‘hier ligt mijnen lever, doe er iets mee!’” Mieke: “In het begin voelde ik opluchting. Het geeft een bevestiging en tegelijk ook een stimulatie om verder te gaan. Ik hoop voor mezelf dat theater maken nooit een evidentie wordt.”

Hoe zou je Leporello beschrijven aan iemand die jullie werk niet kent? Annelore: “Onze regisseur Dirk Opstaele zegt altijd dat alles wat op scène gebeurt bij de tekst hoort. Je moet het beschouwen als één grote partituur. Zo wordt beweging ook tekst, en tekst beweging. Een grote snelle beweging of een kleine beweging, dat zijn de crescendo’s en staccato’s van de tekst.” Mieke: “Er komt vaak muziek en beweging bij kijken. Heel typisch is ook telkens het uitpuren van verhalen tot hun essentie. Met die essentie gaan we dan aan de slag.” Annelore: “Een van de mooiste principes van het gezelschap vind ik dat elke acteur als een scharnier wordt beschouwd. Als acteur sta je ten dienste van het verhaal en het publiek. Los daarvan krijg je als speler ook jouw moment. Je hebt als speler een nederige positie ten opzichte van het verhaal, maar toch wordt je gewaardeerd. De voorstellingen bevatten bijna altijd humor. We relativeren, maar toch heeft het een bepaalde noodzaak.” Als acteur bij Leporello is kunnen zingen een voordeel? Mieke: “Ja dat klopt (lacht). Samen met enig gevoel voor coördinatie. Dat is ook hetgene wat mij heel erg aanspreekt. We hebben soms samenzang met heel de groep, gewoon voor het plezier. Het zou meer moeten gebeuren bij gezelschappen!” Tijdens Het Theaterfestival loopt de expo Toneelstof. Zijn er makers of voorstellingen die jullie bijgebleven zijn? Mieke: “Ik vind Peter De Graef zijn werk heel goed. Zoals de dingen gaan is een voorstelling die mij echt is bijgebleven. Werken met Peter De Graef was dan ook één van mijn dromen. Ik heb het geluk gehad dat te kunnen verwezenlijken. Dat hij buiten de structurele subsidies valt, begrijp ik echt niet.” Annelore: “Ik hou van voorstellingen die je op verschillende niveaus aanspreken. Eén van de eerste voorstellingen die me altijd zal bijblijven is Wilde Lea van Blauwe Maandag Compagnie.” Mieke: “Ik hou ook erg van het werk van Eric Devolder en Abbatoir Fermé.” Annelore: “Ah, nog voorstelling die me altijd zal bijblijven: Francisca van Toneelhuis!” Waar komt de naam Leporello eigenlijk vandaan? Annelore: “Een leporello is een opgevouwen boekje, zo’n soort orgeltje. Tegelijk is hij ook de lakei van Don Giovanni (opera van Mozart, AD). Volgens mij haalt Leporello tijdens het verhaal ook een leporello uit zijn zak.” Mieke: “In Italië heb je zo’n leporello bestaande uit allerlei verschillende postkaartjes. Ieder kaartje op zich is een beeld, maar toch hangen ze allemaal aan elkaar, zoals het gezelschap aan elkaar hangt. Alle acteurs vormen samen een geheel.” ◆ Anne Declercq

PORTRET

// DE WARME WINKEL

ZEVEN VERSCHILLEN

// HET FLATERFESTIVAL

Zelf leuke anagrammen bedacht met de letterstickers van Het Theaterfestival?

De roots van De Warme Winkel liggen bij de Toneelschool van Maastricht. Zowel Jeroen De Man, Mara van Vlijmen als Vincent Rietveld studeerden er af. Zij zijn al jaren de kernleden van de groep, die regelmatig wordt aangevuld met gastspelers en -regisseurs. Sinds de oprichting van het gezelschap in 2002 kwamen al zeventien projecten tot stand. De eerste voorstelling Afgehaakt/afgehakt werd al meteen geselecteerd voor Blind Date, de Nederlandse tegenhanger van Circuit X. Deze voorstelling was gebaseerd op interviews met bewoners rond het Centraal Station van Amsterdam en stelde vragen bij de geldhonger in de wereld. In 2005 maakten ze met Date 2 een voorstelling waarbij het publiek in een winkelpand plaatsnam terwijl de spelers zich tussen de shoppende massa buiten bewogen: de realiteit van het consumeren vanuit een verrassend perspectief. Zowel deze maatschappijkritiek als het werken op locatie komen ook in San Francisco terug.

In 2006 voerde de Warme Winkel Totaal Thomas op. Hierin stond de Oostenrijkse schrijver Thomas Bernhard centraal. Als pessimist van het zuiverste water uitte hij in zijn stukken een afkeer van alles en iedereen, kunst voorop. Deze voorstelling was het startschot van de serie Weense Herfst. Gedurende vijf jaar werden er vijf stukken gemaakt over vijf Oostenrijkse kunstenaars. Eind 2011 werd de volledige serie hernomen, onder andere in het Kaaitheater in Brussel. Voor veel Belgen was dit een eerste kennismaking met De Warme Winkel. Naast Thomas Bernard kwam ook de dichter Rilke aan bod (in Rainer Maria), de schrijver Stefan Zweig (in Villa Europa), muze Alma Mahler (in Alma) en schilder en theatermaker Oskar Kokoschka (in Kokoschka Live!). Aan elke voorstelling gaat een uitgebreid onderzoek voorop. De leden van de Warme Winkel delen hun passie voor geschiedenis en literatuur door middel van echte spreekbeurten waarin ze inspirerende kunstenaars aan elkaar voorstellen. Een volgende reeks zou Russische kunstenaars als onderwerp nemen. Het gaat De Warme Winkel voor de wind. Het jongste verslag van het Nederlandse Fonds voor de Podiumkunsten roemde de zeggingskracht en oorspronkelijkheid van het gezelschap, en gaf in tijden van crisis toch nog geld aan De Warme Winkel voor de komende jaren (zijnde het wel minder dan aangevraagd). Gelukkig maar, want welk ander gezelschap biedt er op zijn website de stagiair van dienst aan ter adoptie? ◆ Karolien Byttebier

Met de stickers op de terrastafeltjes van het Grand Café kan je leuke nieuwe woordcombinaties maken. Omdat we met de redactie niet vies zijn van enige zelfkritiek, delen we ook graag de flater van reporter A.D. met onze lezers. Op de openingsreceptie van Het Theaterfestival zocht A.D. jurylid Geert Overdam (foto rechts) voor een interview. Ze deed heel haar uitleg over de dagkrant en de bedoeling van onze rubriek, terwijl haar gesprekspartner vriendelijk bleef knikken en haar liet uitspreken. Pas daarna maakte de geïnterviewde zijn ware identiteit bekend: Dorian van der Brempt van deBuren (foto links). Lichtelijk gegeneerd en met de staart tussen de benen droop A.D. af. Sindsdien lopen beiden elkaar dagelijks tegen het lijf. Maar sinds deze publicatie is haar flater geen stiekeme insider meer.

ROLFS RODDEL

Woef! De laatste dagen leek het hier wel een hondenparadijs. De zomerse temperaturen lagen me wel, zeker omdat mijn menselijke cultuurvriendjes dan langer op het terras bleven hangen en al eens een hapje lieten vallen, smikkel. Ook leuk dat de dames en masse jurkjes droegen, ik ben een grote fan van lekkere botjes en benen.

“Een van de weinige groepen in Nederland die nog nonconformistisch durft zijn.” Het gezelschap De Warme Winkel heeft een stevige reputatie op het gebied van experimenteel theater. Met San Francisco werden ze, twee jaar na Kokoschka live!, opnieuw geselecteerd voor Het Theaterfestival. Onze jury’s lijken de aanpak van dit groepje noorderburen dus wel te appreciëren. De Warme Winkel staat garant voor energie, gecontroleerde chaos, literaire uithalen en gejongleer met stijlen.

Mail de leukste naar filip@theaterfestival.be, en wie weet lees je ze binnenkort wel in de dagkrant.

// HEILIGE HOND Gisteren trippelde ik binnen in de voorstelling over die heilige, Sint-Christoffel. Blijkbaar had die man een hondenkop. Toen voelde ik me toch een beetje bedreigd. Zou die Christoffel nu de populairste hond van het festival worden? De voorstelling was volledig uitverkocht. Zo’n heilige hond, daar kan ik natuurlijk niet tegen op… It’s a dog’s life.

Tot ik hoorde dat er spontane sollicitaties binnenlopen van andere honden (of hun baasjes) die mijn plaatsje in de dagkrant willen innemen. Ik ruik daar toch een spoortje jaloezie! Ook al ben ik dan misschien geen heilige, toch weet de redactie dat ik de liefste (en de lelijkste) hond ben die Het Theaterfestival zich kan wensen. Overmorgen meer gekwispel! Woef!

DE EXPERT

EEN STREEPJE RECLAME

mag dan misschien niet zo interessant zijn, de manier van vertellen aan de hand van objecten is dat wel. Al vraag ik me wel af welke beelden uit Sint-Christoffel bij mij zullen blijven hangen. Het eindbeeld met de boom alleszins wel. Ik heb spijt dat ik dat niet zelf bedacht heb. De locatie waar Sint-Christoffel hier speelt, vind ik niet zo goed passen. Deze voorstelling zou eigenlijk in een kelder of een fort moeten spelen, en niet in een cultuurtempel als deSingel.”

De onbekende parel van het Theaterfestival is ongetwijfeld Vitrine, de pop-up shop waar u terecht kan voor de aankoop van fysieke herinneringen aan het Theaterfestival.

In onze rubriek De expert nodigen we iemand uit op Het Theaterfestival die inhoudelijk of vormelijk aan een geselecteerde voorstelling kan gelinkt worden, en er zelfs ‘een expert’ in genoemd mag worden. Gisteren gingen we met Pat Van Hemelrijck grondlegger van het ‘objectentheater’ in Vlaanderen en o.a. met Radeis erg succesvol wereldwijd - naar Het fantastische leven van de heilige Sint-Christoffel van Simon Allemeersch en de zusjes Claes.

“Het is moeilijk om het werk van Simon te vergelijken met mijn werk. Ik ben begonnen in een totaal andere periode. Van video was er toen nog geen sprake. Wij werkten nog met vloeistofdia’s, waarbij je water en olie en kleurtjes mengde om tot bewegende beelden te komen (lacht). Ik weet nog hoe we de eerste videocamera’s op scène gebruikten. Het waren bewakingscamera’s die ik gevonden had op een tweedehandsmarkt.”

Pat Van Hemelrijck: “Toen Simon aan het RITS studeerde, maakte hij de productie Marre de boire. Ik was daarbij betrokken als coach. Dat was een heel aangename ervaring. Er was een klik tussen ons. Ik zie dat hij nu in het programmablaadje bij Sint-Christoffel een zin schrijft van de surrealist André Breton: ‘Als een foto een voorwerp is, dan is een film een assemblage’. Daar hebben wij aan het RITS geregeld over gepraat. Ik ga daar nog verder in: ‘Als een foto een object is, dan is objectentheater film’. Objectentheater is veel ruimer dan algemeen wordt aangenomen. In het begin van zijn opleiding worstelde Simon wat met de manier waarop hij zich als acteur moest verhouden tegenover de voorwerpen die hij gebruikte. Je moet die objecten immers kunnen bezielen. Ik vind het fijn om te zien hoe hij er nu in geslaagd is om er een personage naast te plaatsen die een motor is voor die objecten.”

“De beste poppenspelers zijn eigenlijk net muzikanten. Je moet er in slagen om een emotie uit een object te krijgen zoals bij een instrument. De drang om dingen in beweging te zetten en een ziel te geven, zie je evenzeer bij sommige theatertechnici die meer willen doen dan enkel maar lampen indraaien. Ik vind trouwens dat er veel te weinig acteurs zijn die op een ‘goede’ manier een ladder kunnen opkruipen of een zaag kunnen hanteren.”

“Ik vind het een mooi verhaal dat Simon eerst Germaanse gestudeerd heeft, en daarna via het theater ook de taal van het beeld wilde onderzoeken. Als kind moest Simon studeren en naar ‘de grote school’ gaan, maar hij wilde toch vooral met zijn handen aan de slag gaan. Hij wilde dan ook vooral theatertechniek studeren, en niet zozeer regisseur worden. Simon en ik hadden nog plannen om na zijn opleiding samen te werken. Maar omdat de structurele subsidie van het Alibicollectief is weggevallen, zijn die helaas niet doorgegaan. Simon heeft dan verder zijn weg gezocht, en is bij enkele kunstencentra beland. ” “Het is fijn om te zien hoe hij enkele dingen van het RITS heeft opgepikt en nu nog steeds toepast. Simon zoekt naar enkele sterke beelden, en de weg ertussen. Ik vind het knap hoe hij veel ruimte overlaat aan de fantasie van de toeschouwer. De voorstelling is niet ‘af’, je krijgt de kans om een beeld te interpreteren volgens het verhaal in jouw hoofd. Want het basisverhaal van Sint-Christoffel

// VITRINE

// PAT VAN HEMELRIJCK

“Met Het Alibicollectief zijn we ons aan het heroriënteren. Ik ga terug naar de manier van werken van mijn beginjaren met Radeis. Nu zijn we bezig met een coproductie met De Kolonie MT van Bo Spaenc. We maken een muziektheaterproductie die Begin heet en in september in ’t Arsenaal in première gaat. Tegen volgende zomer bewerken we deze voorstelling naar een tent, en willen we graag in het straattheatercircuit spelen.” “Toen ik verhuisde uit Schaarbeek heb ik veel van mijn objecten moeten weggooien. Ik heb nu wel een loods gevonden in Lembeek, waar nog maar de helft ligt van wat ik ooit had. Ik ben gestopt met collectioneren, omdat er geen plaats en geen geld meer is. Ik begin dingen via foto’s op te slaan. Als ik spullen leuk vind, neem ik er een foto van, en probeer ik die zo in voorstellingen te gebruiken. Dat neemt ook minder plaats in (lacht).” “Op Oerol heb ik gesproken met de jongens van FC Bergman. Bij hen voelde ik de spirit en de vriendelijke anarchie van de Radeis-jaren. Maar hun werk ken ik niet. Ik moet eerlijk zeggen dat ik nog maar heel weinig naar theater ga. Ik volg vooral de collega’s waar ik nog mee samengewerkt heb. Wel leuk om hier op Het Theaterfestival iemand als Simon opnieuw tegen te komen. En te zien dat hij goed bezig is.” ◆ Filip Tielens

DVD-box Ultima Vez ◆ A Choreographer’s Score Voer voor de collectionneurs, deze boxen. De dvd-box van Wim Vandekeybus verzamelt ’s mans indrukwekkende dans- en kortfilms. A Choreographer’s Score, bestaande uit dvd’s en een boek, bundelt de eerste vier choreografieën van Anne Teresa De Keersmaeker en geeft een knap overzicht van de ontstaansgeschiedenis van deze stukken.

Tekeningen Lisbeth Gruwez De meeste bezoekers van Het Theaterfestival kennen Lisbeth Gruwez vooral als een getalenteerde danseres en choreografe, maar wat weinigen weten is dat zij ook overweg kan met stift en papier. Vitrine presenteert enkele prints uit haar schetsboeken, geprint op een beperkte oplage van slechts vijf stuks. Het leven is aan de snellen.

Dit is alles Aidan Chambers Dit is alles ligt aan de basis van het gelijknamige stuk van HETPALEIS en vertelt het verhaal van de 19-jarige Cordelia. Meanderend tussen liefde, Shakespeare, seks en geloof overstijgt deze roman moeiteloos de young adult-stempel. Perfect geschenk voor uw puberneef of -nicht, of gewoon voor uzelf.

T-shirt De Pijnders ◆ draagtas Rosas We kennen het allemaal: twijfelend staat u aan de vooravond van Het Theaterfestival voor uw kleerkast, totaal in dubio over uw outfit voor die magische toneelavonden. Twijfel echter niet langer, Vitrine biedt u de oplossing voor elk vestimentair ongemak met de prachtige T-shirt van De Pijnders en de multi-inzetbare draagtas van Rosas. ◆ Marijke Van Geel

AGENDA // TEKENAAR // COLOFON

ZONDAG 26 AUGUSTUS 18.00 u

Expo Toneelstof 1959-1999

Expozaal

18.00 u

Pop-up shop Vitrine

Festivalcentrum naast Grand Café

20.00 u

Twee meisjes en een schurk

Ensemble Leporello

Theaterstudio

20.00 u

San Francisco

De Warme Winkel

Duinstraat 124, Borgerhout

MAANDAG 27 AUGUSTUS 18.00 u

Expo Toneelstof 1959-1999

Expozaal

18.00 u

Pop-up shop Vitrine

Festivalcentrum naast Grand Café

20.00 u

A Louer

Peeping Tom

20.00 u

De Verleiding

Maarten Westra Hoekzema/ Theaterstudio unm

20.00 u

San Francisco

De Warme Winkel

Rode Zaal

Duinstraat 124, Borgerhout

HOOFDREDACTIE Filip Tielens REDACTIE Karolien Byttebier, Anne Declercq, Filip Tielens, Marijke Van Geel VORMGEVING Jerina & Tessa Colyn | plumo.be REACTIES filip@theaterfestival.be