12-13 SEP 2020 DAGKRANT #HTF20 © Karolina Maruszak
©©Koen Broos Bart Grietens
Jaouad Alloul over zijn solo De Meisje Natuur vs. cultuur volgens de KOE En de winnaars van de Acteursprijzen zijn...
www.theaterfestival.be
Š Karolina Maruszak
De Meisje Jaouad Alloul & MartHa!tentatief
‘Ik heb de pen vast, ik schrijf mijn verhaal’ In een ontspannen sfeer neemt theatermaker, zanger, multidisciplinaire performer en queeractivist Jaouad Alloul de toeschouwer mee op pad doorheen zijn leven. Van zijn kindertijd, puberteit, twintigersjaren en de breuk met zijn familie, tot het moment waarop hij weer thuiskomt. De Meisje is een sterke monoloog over identiteit, worsteling, discriminatie en liefde, maar vooral over jezelf zijn – en het belang daarvan. Katrijn Bekers
2 12-13 sep 2020 Samen met de empathische Johan Petit, mede-bruggenbouwer tussen culturen en overtuigingen, schreef Jaouad zijn levensverhaal neer. Aan de hand van moodboards ontwierp Tine Deseure betoverende kostuums die Jaouad op de scène helpen transformeren doorheen de verschillende fasen van zijn leven. In De Meisje wil hij een zo eerlijk mogelijk verhaal vertellen. Hier vertelt hij het verhaal over zijn verhaal.
Hoe ben je begonnen met het schrijven of maken van deze voorstelling? Wat was het eerste stuk tekst dat klaar was? Jaouad Alloul: ‘Johan Petit heeft mij uren geïnterviewd, en van die interviews zijn we dan teksten beginnen schijven. Een van de teksten die er het snelst lag, ging over het overlijden van mijn moeder. Dus we wisten dat dat een heel belangrijke scène zou zijn. We waren ook heel erg aan het zoeken of we de voorstelling in chronolo gische volgorde zouden vertellen, of met flashbacks. We besloten om te starten op het moment dat ik thuis vertrek, en daarna terug te keren naar mijn kindertijd, tot ik mijn moeder verlies, en dan zo verder richting mijn puberteit, tot ik dan thuis vertrokken ben. Zo heb je een soort herkenning van het begin van het verhaal. Maar het verhaal gaat nog verder, tot het moment waarop ik eindelijk terugkeer naar huis en me met mijn vader verzoen.’
Wat hoop je te bereiken met deze voorstelling? Voor jezelf en voor het publiek? ‘Mijn wens, die niet echt een wens is: ik wil
De Meisje Jaouad Alloul & MartHa!tentatief
vooral mijn verhaal vertellen op mijn condities en niet iemand anders mijn verhaal laten brengen. Ook wil ik het narratief veranderen: er leven nog heel veel beelden over homoseksualiteit en islam alsof wij allemaal slachtoffers zijn, terwijl wij net allemaal sterke mensen zijn, net omdat wij bepaalde dingen hebben moeten overwinnen die andere gemeenschappen al voorbij zijn. Maar tegelijkertijd merk ik in onze westerse maatschappij ook nog heel veel problemen rond LGBT-rechten. Dus mijn wens is vooral: het verhaal zelf vertellen en zelf eigenaarschap hebben over mijn verhaal. En voor het publiek wens ik vooral dat zij dingen herkennen en dat de brug tussen culturen gemaakt kan worden. Want wij hebben allemaal heel veel gelijkenissen in ons leven: het zoeken van je eigen stem, geliefd willen worden, het ontwikkelen van je identiteit. Ik wens dat ze deze dingen herkennen, waardoor we allemaal dichter bij elkaar komen.’
‘Na het spelen van mijn voorstelling voel ik mij heel gesterkt’ Je hebt de voorstelling al beschreven als een therapie. Zie je dat als een belangrijke stap in je leven, dat je nu op het podium je verhaal kan vertellen? ‘Ik zie de voorstelling inderdaad als therapie omdat ik iets heb overwonnen, en ik ben heel blij dat ik dat kan vertellen. Het
voelde ook aan als een groot schouderklopje. Uiteindelijk ben ik chocolatier van opleiding en heb ik mezelf opgewerkt tot professioneel theatermaker, ondanks alle moeilijke situaties rondom mij. Dus het voelt vooral als een overwinning, elke keer als ik op een podium sta en terug dat verhaal kan vertellen. En tegelijkertijd raak ik ook moeilijke onderwerpen aan die in mijn leven zijn voorgevallen. Elke keer geef ik ze meer en meer een plaats en kan ik ze meer en meer loslaten.’
Voelt het kwetsbaar om jezelf zo bloot te geven? ‘Het is heel kwetsbaar om je zo bloot te geven, maar kwetsbaar zijn is iets dat ik van nature ook wel kan. Er zijn zeker ook wel momenten geweest in mijn leven waarop ik niet kwetsbaar was of niet kwetsbaar durfde te zijn, en soms is het nu nog steeds niet altijd gemakkelijk om kwetsbaar te zijn. Maar ik ben wel iemand die dat blijft opzoeken. Zeker als ik weet dat mensen daar ook wel ruimte voor geven, en op het podium is die ruimte om kwetsbaar te zijn er wel. Het is een veilige plek waar je dat kan exploreren. En in die kwetsbaarheid zit natuurlijk ook heel veel kracht, want ik heb de pen vast, ik schrijf mijn verhaal en ik beslis welke kanten van mijn kwetsbaarheid ik laat zien.’
Jezelf op en naast het podium: in hoeverre is dat een één op één relatie? ‘Op het podium voel ik wel dat ik helemaal openbloei, omdat ik dan niet moet bezig zijn met een soort cultureel construct. Op het podium ben ik extraverter, groter en © Karolina Maruszak
12-13 sep 2020 3
De Meisje Jaouad Alloul & MartHa!tentatief
© Karolina Maruszak
durf ik meer. Naast het podium zal ik eerder stiller zijn, terwijl ik iemand ben die verbaal heel sterk is. Maar ik zal dan ook pas spreken als het nodig is, of als er echt iets gezegd moet worden dat echt een meerwaarde is. En dat ben ik ook elke dag meer en meer aan het leren. Omdat ik ook vind dat we aan het verdrinken zijn in meningen. Een mening hebben is heel goed, maar een mening die onderbouwd is en waar je over hebt nagedacht, is veel belangrijker. Op het podium kan je, mag je een mening veel onverbloemder meegeven – zonder dat je daar mensen mee kwetst, natuurlijk. Dus het is zeker dezelfde persoon op en naast het podium, maar op het podium kan ik mijn potentieel benutten in een voor mij ideale wereld. En ik ben ook heel blij dat ik dat mag en kan delen, met mensen, en dat dat mijn werk is.’
‘Mijn activisme is vooral visibiliteit creëren, praten over onderwerpen waar nog veel taboes rond zijn, en vooral mezelf zijn. Ik gebruik ook mijn lichaam als een vorm van activisme, als een vorm om te rebelleren. Ik hoop dat ik met mijn activisme anderen kan inspireren om ook mee recht te staan en op te komen voor LGTB-rechten. Ook heteromensen, met een islamitische achtergrond. Er is nog heel veel werk, maar hoe meer mensen recht staan en zeggen “liefde is liefde, en geaardheid en gender zijn allemaal vakjes waarin we ons stoppen”, hoe beter. Uiteindelijk zijn we allemaal mensen die een goed leven willen hebben en gelukkig willen zijn. Dus laat andere mensen gelukkig zijn, en kiezen hoe zij dat geluk willen bepalen. Dat is mijn activisme.’
Hoe voel je je na afloop van de voorstelling die je speelt?
Hoe moet of kan theater omgaan met topics als gender? Hoe kan theater een rol spelen in het debat rond gender?
‘Na de voorstelling voel ik me altijd heel opgeladen! Het publiek is overwegend wit, hetero en cisgender, maar ik merk toch dat ik veel onderwerpen aanraak die veel mensen herkennen, zoals een ouder-kind relatie, zoeken naar jezelf, ontdekking, vastzitten met jezelf, vastzitten met de mensen rond je, discriminatie. Ik voel me vooral opgeladen omdat ik van het publiek merk dat ze een enorme appre ciatie en bewondering hebben voor het feit dat ik de moed heb om mijn verhaal te vertellen. Dat is heel fijn. Na het spelen van mijn voorstelling voel ik mij erg gesterkt.’
‘Ik denk dat theater heel creatief met gender kan omgaan. Gender moet niet altijd een politiek of sociaal-maatschappelijk thema zijn. Je kan kiezen om een bepaald personage door een man of een vrouw te laten spelen, zonder dat specifiek te benoemen en het publiek dat zelf te laten invullen. Daar ligt nog een hele zee van mogelijkheden waar we de speelsheid van kunnen opzoeken. Gender kan heel politiek geladen zijn, en mag dat ook zijn in voorstellingen, maar dat moet niet altijd. Het kan ook gewoon ludiek zijn, natuurlijk zonder dat je in stereotiepen vervalt.’
Hoe verhoudt de voorstelling zich tot jouw activisme?
Met De Meisje heb je een voorstelling gemaakt die gaat over je leven. Hoe denk je dat je komende werk zich gaat verhouden tot jouw eigen verhaal? ‘Deze voorstelling gaat echt over mijn leven. Toekomstige voorstellingen zullen daar ook over gaan, maar altijd in een meer abstracte vorm. Mijn leven en de mensen rond mij, de wereld, de geschiedenis van de wereld, en de culturele geschiedenis van ons allemaal, zijn wel dingen die ik ga blijven gebruiken. Na De Meisje zal ik nog wel elementen uit mijn leven gebruiken, zoals religie, seksualiteit en gender, want dat zijn thema’s die mij blijven prikkelen. Als ik muziek schrijf, gaat dat ook over mijn leven en ervaringen, maar dan schrijf ik meer vanuit een universeel gegeven, meer vanuit een ‘ons’-verhaal. Ik ben nu ook bezig met een productie bij KOPERGIETERY. Daar zitten ook elementen in van mijn roots, religie en seksualiteit, maar op een kleine, subtiele manier. Ik ben ook iemand die zich graag laat inspireren door dingen die rondom mij gebeuren en die mij beïnvloeden.’
Tot slot, wat maakt jou gelukkig? ‘Wat mij gelukkig maakt? Mensen die lief zijn voor elkaar, mensen die hun unieke zelf zijn, maar ook zachtaardig.’
De Meisje speelt op 12 en 13 september in KVS.
4 12-13 sep 2020
seks(e)(n) de KOE & mugmetdegoudentand
‘We zijn een verschrikkelijk dier, maar tegelijkertijd zijn we ook in staat tot radicale empathie’ Seks(e)(n) is gebaseerd op Die Wahlverwandtschaften, de roman van Goethe uit 1809, maar toch is het een compleet nieuwe tekst geworden. Ook hier zijn er twee mannen, twee vrouwen en een tuin, waarin de vier toneelspelers beginnen aan een totaal nieuw experiment. Lineke Rijxman en Ans Van den Eede zijn de twee actrices die vandaag op het TheaterFestival een dramatische lezing brengen van seks(e)(n), samen met Peter Van den Eede en Willem de Wolf. Rojda Gülüzar Karakus © Koen Broos
12-13 sep 2020 5
seks(e)(n) de KOE & mugmetdegoudentand
Hoe was het voor jou om samen te spelen met de KOE, Lineke?
Kan toneelspelen volgens jullie een wapen zijn?
Lineke Rijxman: ‘Ik kende Willem (de Wolf, red.) al heel goed. Peter (Van den Eede, red.) ken ik van lang geleden. En Natali heb ik bij dit stuk leren kennen. Die samenwerking liep vlot, omdat de manier van werken van de KOE heel veel raakvlakken heeft met die van mijn gezelschap mugmetdegoudentand. Daarom hoefden we niet aan elkaar te wennen.’
Ans: ‘Als theatermaker sta je in een positie waarin je dingen kan aankaarten.’ Lineke: ‘Spelen, en sowieso alle kunst, is een wapen tegen alle dingen waar je je machteloos, kwaad of verdrietig over voelt. Kunst honoreert schoonheid – waarmee ik niet bedoel dat het mooi moet zijn, er kan ook schoonheid schuilen in confrontatie en pijn. Kunst kan een zacht maar noodzakelijk wapen zijn tegenover dingen waar je je machteloos over voelt.’
Wie spelen jullie in de voorstelling? Lineke: ‘Mijn personage is een samengesteld personage: ik speel iemand die lijkt op mezelf, die een partner in crime vormt met de andere drie acteurs, maar ook iemand die de confrontatie opzoekt, iemand die lichte vorm van Tourette heeft.’ Ans Van den Eede: ‘Ik vervang eenmalig Natali Broods. Ik heb de tekst niet mee geschreven en het stuk niet mee ontwikkeld. Mijn personage is iemand die van zichzelf beweert dat ze 100% hetero is, maar door haar ontmoeting met Lineke gaat ze daar wel helemaal anders over denken. Ze vindt het heel spannend om met iemand in gesprek te gaan die de dingen echt wel uit de hokjes haalt.’
Hoe is het creatieproces verlopen? Lineke: ‘We zijn vertrokken van Goethe, omdat het in zijn roman gaat over twee mannen en twee vrouwen (net zoals de cast van seks(e)(n), red.). Ook de symboliek van de tuin trok ons aan. We hebben het boek gelezen, en wilden het vertalen naar vandaag. Maar om het naar onze persoonlijke ervaring te vertalen, besloten we om nieuwe teksten te schrijven.’
Seks(e)(n) gaat ook over labels, over definities en appropriaties. Kunnen woorden volgens jullie echt definiëren wie je bent? Lineke: ‘Taal kan alles definiëren. Taal kan scheppen en taal kan dood maken. Als je het gevoel hebt dat taal jou op een verkeerde manier definieert, dan moet je zoeken naar een taal die bij je past.’ Ans: ‘We hebben tegenwoordig heel veel nieuwe woorden en identiteite en mensen zijn op zoek naar een identiteit die bij hen past. Maar er zijn ook mensen die denken “ik wil niet in dit hokje passen”. Ik hoop dat we met die definities niet vergeten dat we mens zijn. Ik hoop dat er een verzachting komt, en dat al die definities mensen niet afwijzen.’
Het stuk gaat over de oude existentiële vraag wie wij eigenlijk zijn. Hebben jullie daar een antwoord op gevonden? Lineke: ‘Ik denk dat wij een diersoort zijn, met een grote scheppende kracht maar ook een grote neiging tot destructie. Omdat er geen vanzelfsprekende balans bestaat tussen die twee, zijn wij als mens tot extremen in staat.’ Ans: ‘We zijn een verschrikkelijk dier, maar tegelijkertijd zijn we ook in staat tot radicale empathie. Kijk naar Kae Tempest, die tot een radicale empathie oproept en liefde blijft uitsturen, ook naar alle andersdenkenden toe. Dat is dus òòk iets waar we als mens toe in staat zijn.’
Hoe reageren de toeschouwers op deze voorstelling? Ans: ‘Als toeschouwer kan je je met alle vier tegelijk of met een van hen identificeren.’ Lineke: ‘Het zijn vier stemmen die in ons allemaal zitten, verschillende kleuren. Na een voorstelling kwam er eens een man en vrouw van in de 80 naar ons toe. Zij waren heel open en vrij, en zo blij met wat er in de voorstelling besproken werd over gender en seksualiteit. Een ongelooflijk fijne ervaring.’
Tegelijk geven jullie in seks(e)(n) de toeschouwers soms een ongemakkelijk gevoel en gaan jullie in tegen de comfortzone van het publiek. Ans: ‘Ja. Toen ik de tekst voor het eerst las, was ik heel zenuwachtig omdat het over zo’n moreel geladen thema’s gaat. Maar ik vind het ongelooflijk straf hoe zij (de vier oorspronkelijke makers, red.) hiermee zijn omgesprongen. Heel slim, heel open en heel gevoelig. Dat stemt mij hoopvol. Het is een gesprek dat over leeftijden heen gaat.‘ Lineke: ‘Ook als je wat ouder bent, is seksualiteit nog steeds relevant. Het is merkwaardig dat als je ouder bent, er een grens lijkt te zitten op waar je je mee mag bezighouden in het publieke debat. Terwijl er geen grens zit aan seksualiteit.’ Ans: ‘Wat kan je vandaag nog spelen of zeggen over identiteit? We zeggen tegenwoordig wel dat we heel open zijn over seks, maar het is nog steeds niet iets waar je zomaar over begint te praten. Op een podium kan je hier wel heel vrij over spreken.’
Hoe zien jullie deze vraagstukken evolueren in de toekomst? Ans: ‘Het gaat over machtsstructuren. De verhoudingen kloppen niet en we moeten veel aandacht blijven hebben voor verschillende stemmen en identiteiten. Ik hoop dat onze voorstelling ook een opening biedt om over die thematiek na te denken, ik blijf hoopvol dat het debat verder kan evolueren. We moeten openingen creëren en plaats maken aan de tafel, net zoals jullie (de redactie van het TheaterFestival, red.) ook zelfbewust omgaan met deze evenwichten door expliciet te vragen naar een interview met de vrouwelijke spelers van de voorstelling.’
Seks(e)(n) speelt op 12 september in CC Westrand in Dilbeek.
De performance van het publiek Het was lang geleden, te lang geleden, maar met Het TheaterFestival kan uw trouwe reporter eindelijk terug naar het theater. Een hele week lang al zit ik ’s avonds in een donkere zaal met andere mensen te genieten van de voorstelling. Maar ook: van de performance van het publiek. Mijn collega-toeschouwers zullen het niet graag toegeven, maar soms is er al eens een voorstelling waar we werkelijk niets van begrijpen. We snappen soms niet hoe die dansers met hun beweging kritiek leveren op het patriarchaat of waarom een bak ijs plots op het podium valt. Toch geven we als theaterpubliek vaak de indruk dat we elke artistieke ingreep begrepen. Meer zelfs, na het vallen van het doek claimen we vol overtuiging dat de kritiek van de dansers urgent was en de bak ijs een leuke vondst. Zelf vind ik het heerlijk om voor, tijdens en na de echte performance deze performance van het publiek te observeren en, stiekem, een beetje te judgen. Er gaat geen voorstelling voorbij of mijn oogjes hebben de publieksbubbel rondom mij gadegeslagen. Niets beters dan iemand tijdens het stuk te betrappen op een geeuw of op een blik van “wat is dit hier allemaal?!”. Nog beter wordt het wanneer diezelfde persoon na de voorstelling vol overgave en met veel grote woorden de voorstelling begint uit te leggen aan zijn of haar theaterdate. Gisteren ging ik met vrienden kijken naar ACT van Kris Verdonck, een voorstelling die het werk van Beckett centraal zet. Een mooie en pakkende voorstelling, maar ook een moeilijke boterham om binnen te werken, zeker na een zware werkweek. Gelukkig betekende dat voor mij ook wat extra leedvermaak achteraf. Ik hoorde mijn vrienden puffen tijdens de voorstelling. Een van hen zag ik zelfs even wegdommelen. Nog een andere krabde zich in de haren. Allen leken ze de tekst van Beckett toch niet helemaal te vatten. Met een glaasje wijn in de hand begon na ACT de tweede performance. Mijn vrienden verklaarden het werk van Beckett als ‘interessant’. De voorstelling was ‘belangwekkend’. Het onderliggend thema, dat uiteraard niet benoemd werd, was ‘urgent’ en zelfs ‘nodig’ in deze tijden. Kortom, de jury van het TheaterFestival zou trots geweest zijn op mijn vrienden. Toch deed ik deze keer iets dat ik normaal nooit zou doen. Ik gaf toe dat ik het eigenlijk allemaal toch niet zo goed begreep en best abstract vond. Ik voelde me even verward als het personage van Johan Leysen in ACT. Mijn vrienden schoten in de lach en knikten bevestigend. Plots schoot onze performance in overdrive. Elk mogelijk cliché over de cultuurbobo passeerde de revue. Als postmoderne hipsters voorzagen we ons eigen gedrag van meta-commentaar. Samen maakten we misschien wel de meest eerlijke voorstelling van het Theater Festival. Wat jammer dat wij geen publiek hadden. Of misschien toch maar beter zo. Jasper Delva
6 12-13 sep 2020
Mia Kermis Stefanie Claes / Lucinda Ra & Vooruit i.s.m. De Studio
Een schattig klinge lende kermis in een muziekdoosuniversum © Kerlijn Van der Cruysen
Woordloos maar verbeeldingsrijk is Mia Kermis, het verhaal van een vondeling. De simpliciteit van Stefanie Claes’ voorstelling gaat gepaard m et een ongelofelijke ingeniositeit, die dan weer hand in hand gaat met een komische noot. Meer dan eens voel je je als een verwonderd kind wanneer het voor het eerst de lichtjes van een kermis ziet aangaan. Katrijn Bekers We komen de zaal binnen, we zijn de laatsten. De eerste drie rijen van de zaal in Beursschouwburg zijn al gevuld. Meer volk komt er niet, de voorstelling vraagt om een intieme setting. Zachtgeel licht verwarmt de scène, de rest van de zaal rust in het donker. Meteen zijn we deel van een kleine gemeenschap, omringd met mensen met wie we het komende anderhalf uur iets wonderlijks zullen beleven. Voor ons zien we iets dat lijkt op het werkplaatsje van een creatieve ziel. Een persoonlijk plekje, een krukje verstevigd met spanklemmen, kleine spotjes, onbestemde materialen die liggen te wachten om gebruikt te worden. In alle stilte verschijnt Stefanie Claes uit het duister, met grote ogen en een koplamp op haar hoofd. Geconcentreerd en met zorg doet ze enkele lampjes aan. Er gebeurt haast nog niets, maar het overvalt me dat de eerste minuten van de voorstelling ongelofelijk vredevol zijn. Ik kom helemaal tot rust. Nadat een aantal lampjes gecontroleerd aangeknipperd zijn, loopt Stefanie naar een piëdestal. In een snelle beweging grist ze een rood fluwelen lapje stof weg. Op de staander staat nu een naakte vrouw, bestaande uit ijzerdraad, lijm, verf en krantenpapier. Vervolgens zet ze er voorzichtig een naakte man naast. Er is net genoeg plaats op de staander om er twee popjes op te laten balanceren. Ze kijkt naar het stel en wacht af. Weloverwogen past ze de positie van de popjes lichtjes aan. Ze beweegt een arm, dan weer een hoofd. De popjes komen dichter en dichter naar elkaar toe. Na elke kleine beweging zet Stefanie een stapje terug. Het is alsof ze luistert naar hun onhoorbare stemmetjes om te weten wat ze moet doen. Ze hoort hen, begrijpt hen en vervormt ze tot in elkaar verstrengeld zitten. Hier en daar hoor je een grinnikje in de zaal. De plasticiteit van de popjes zorgt meermaals voor pretoogjes. Dan plaatst Stefanie een van de popjes, het mannetje, naar achteren, in de duisternis die de scène achteraan verhult. Zo begint het leven van de vondeling, Mia Kermis. De baby die ontstond in de buik van de vrouw, heeft geen vader meer, de moeder moet haar noodgedwongen achterlaten. Het verhaal van Mia Kermis is enorm simpel. Een vondeling wordt gevonden op de kermis, het kind groeit er op als de ster van het kleurrijk circus, maar wil na een tijdje weten waar ze vandaan komt. Met behulp van kinderspeeltjes – een geniale vondst – bootst Stefanie Claes kermisgeluiden na die ze tijdens de voorstelling zelf één voor één opneemt, en allemaal samen weer laat afspelen. Hiermee roept ze een schattig klingelende kermis op. Wanneer je de fijne Stefanie daar ziet zitten, op haar knieën met een reuzegroot schetsboek op haar schoot, waarvan ze de
gigantische bladzijden een voor een omslaat, zie je hoe ze leeft in een wereld die bestaat uit verf, lijm en wasco. Er is geen haast. Rustig en op organische wijze ontplooit zich een magisch wereldje. Door de betoverende, repetitieve geluiden die weerklinken, word je in een soort trance getransporteerd naar het kleine muziekdoosuniversum waarvan Stefanie de schepper is. Achteraf ben je zo dankbaar dat ze je hier toeliet, een persoonlijk plekje waar tristesse en schoonheid met elkaar verweven zijn. Mia Kermis is diepmenselijk, hartverwarmend theater waarbij je je even weg van de wereld waant. Wanneer op het einde de lichtjes een voor een uitgaan, houdt het publiek zijn adem in. Zijn we bang dat dit eindigt? Het geroekoe van een duif zweeft voor een laatste keer door de zaal.
12-13 sep 2020 7
Acteursgilde
En de meest gewaardeerde acteurs zijn… Een uitreiking mét afterparty zat er dit jaar niet in. Maar toch reikte De Acteursgilde – de koepel van de professionele acteurs in Vlaanderen, met 650 leden – dit jaar drie awards uit voor de meest gewaardeerde acteerprestaties van het voorbije theaterseizoen. Vielen in de prijzen: Sofie Decleir, Peter De Graef en het hele team van Locke. Filip Tielens ‘Het is de derde keer dat we de theaterprijzen uitreiken’, aldus Filip Peeters, voorzitter van De Acteursgilde. ‘We zijn bescheiden begonnen’, voegt bestuurslid Michaël Pas toe, ‘maar elk jaar groeien de bekendheid en het belang van deze prijzen. Vorig jaar gaven we een groot feest op het Theaterfestival in Gent. Dat wilden we dit jaar opnieuw doen in Brussel, maar door COVID-19 leek het ons beter om op safe te spelen en de uitreiking online te laten plaatsvinden.’ De jury van de Acteursgilde-prijzen bestond dit jaar uit Chris Thys, Femke Heijens, Floris Devooght, Geert Vermeulen, Grietje Dobbelaere, Reynout Dekimpe, Tim David, Vera Puts en voorzitter Anke Jochems. Zij bezochten samen honderdenelf voorstellingen en maakten een shortlist waarop alle zevenhonderd leden konden stemmen met deze winnaars als resultaat.
Peter De Graef Het koninkrijk van Henry Darger, Thomas Janssens Meest gewaardeerde acteerprestatie man
Volgens de jury: ‘In een eenvoudige en sobere enscenering roept Peter met veel verbeelding de wereld van Henry Darger op. Makkelijk en soepel switcht Peter tussen verschillende personages die hij geloofwaardig neerzet in zijn gekende stijl. Een meester verteller is hier aan het werk met zijn gekende en alom geprezen naturel. Dankzij Peters talent speelt het leven van het kleurrijke hoofdpersonage zich als een film voor onze ogen af. We mogen deel uitmaken van zijn verzonnen wereld vol fantasie. Peter laat ons meevoelen, zet ons aan het denken en bezorgt ons een onvergetelijke theaterbeleving.’
Koen De Graeve, Tom Vermeir en muzikanten Locke, Compagnie Cecilia Meest gewaardeerde acteerprestatie samenspel
Sofie Decleir Frontaal, Compagnie Cecilia Meest gewaardeerde acteerprestatie vrouw
Volgens de jury: ‘Sofie smijt zich helemaal in Frontaal. Ze trekt alle schuiven open om het bloed vanonder de nagels van haar zus te halen. Pijnlijke stiltes worden afgewisseld met scherpe, bitterzoete humor. Sofie laat hier zien dat ze een echte rasactrice is. Wanneer ze ons op het einde van de voorstelling toelaat in de gedachtenwereld van haar personage, dan doet Sofie dit heel subtiel, broos en breekbaar. De jury lauwert haar kwetsbaarheid gecombineerd met haar sterk komisch talent, fysiek spel en perfecte timing.’
Volgens de jury: ‘Koen De Graeve en Tom Vermeir laten elke avond het lot beslissen wie welke rol speelt: Locke, de titelrol, of alle andere personages waar Locke telefonisch contact mee heeft. Twee evenwaardige opdrachten, dankbaar en uitdagend materiaal voor de acteurs. Tijdens een hallucinante autorit van Antwerpen naar Rotterdam probeert Locke vat op zijn leven te krijgen en zowel professionele als privé-problemen op te lossen. Er is geen fysiek samenspel tussen de twee acteurs en toch is het indrukwekkend hoe ze een wereld, een verleden, een relatie creëren. Yahia terryn, de regisseur, heeft op een heel efficiënte manier Locke en zijn gesprekspartners in beeld gebracht. De muzikanten Ben Brulin, Frederik Heurinck, Luk Vermeir en Johannes Verschaeve creëren mee de spanning voor deze fascinerende, bijna kafkaiaanse, meeslepende, claustrofobische trip. Het samenkomen van al deze elementen, de acteurs die een ware tour de force tonen, de intelligente setting en de bij momenten opzwepende muziek maken deze voorstelling onhoudbaar spannend.’
Bekijk videoportretten met alle tien genomineerde acteurs op theaterfestival.be/blog
8
12-13 sep 2020
A Way of Seeing Rita Hoofwijk John Berger legt in ‘Ways of Seeing’ bloot dat het waar en wanneer we iets zien van invloed is op wat we zien. Voor het TheaterFestival bezoekt Rita Hoofwijk, zelf kunstenaar en verbonden aan SoAP Maastricht, vijf voorstellingen samen met een andere bezoeker en diens manier van kijken. Ze schrijft niet over de voorstelling zelf, wel over een deel van de context van het theaterbezoek.
A Way of Seeing/ Uit de oude doos
Vandaag: Screws van Alexander Vantournhout / Not Standing en ACT van Kris Verdonck / A Two Dogs Company & Het Zuidelijk Toneel Het is vrijdagavond, kwart voor zeven. Het is een zonnige dag. Op een strandstoel in de zomerbar van het festival zit een vrouw. Ze draagt sandalen en een zomerjurk. Op haar schoot ligt een boek. Ze is iets aan het typen op haar telefoon. Ik wacht tot ze klaar is. Ze kijkt op. ‘Wat wilde je vragen?’
dag van onvoorspelbaarheden, lacht ze. Zo begeleidde ze vandaag – op afstand – een vriendin van haar dochter, die slechtziend is (de vriendin), bij een coronatest. En kwam ze vanavond vroeger dan verwacht bij het theater terecht. Ze vindt het allesbehalve erg. ‘Ik zie wel’, lacht ze opnieuw. Ik laat haar achter bij haar boek en begeef me naar KANAL.
– Ik zie Screws – Ik wacht op Rie in het café, binnen. De zon is ondergegaan tijdens Screws in KANAL, wat een prachtig licht opleverde. De strandstoelen buiten zijn nu leeg.
– Zij ziet ACT –
Rie, zo heet ze, vertelt me dat ze zich erg verheugt weer naar het theater te mogen vanavond. Ze houdt van de verrassing. Ze heeft zelfs geen idee waar ze naar gaat kijken. Een vriendin heeft haar uitgenodigd, dat gebeurt wel vaker. Rie zit hier al sinds half zes ‘gewoon te chillen’. De voorstelling begint om half negen, zegt ze. Dit is het moment waarop ik me realiseer dat we allebei een andere voorstelling bezoeken. Ik was van plan naar Screws te gaan van Alexander Vantournhout, om zeven uur. Zij zal naar ACT van Kris Verdonck kijken. Ik twijfel even of ik nu niet iemand anders moet zoeken, maar besluit dat niet te doen. Ik vraag haar me later, na afloop van de voorstellingen, opnieuw te ontmoeten. We zullen in de tussentijd iets anders zien. Het is moeilijk een tijd af te spreken, aangezien ze ook niet weet hoelang de voorstelling duurt. Ze houdt van de verrassing. De hele dag liep voor Rie al anders dan verwacht. Het was een
Het TheaterFestival bestaat 30 jaar! Elke dag diepen we een voorstelling die ooit werd geselecteerd op uit het rijke archief.
Om 21:38 stromen er bezoekers het café binnen; de voorstelling is afgelopen. De obers haasten zich van hun pauzeplek terug naar de bar. Van het ene op het andere moment is het druk. Het is interessant hoe anders de sfeer van deze groep bezoekers lijkt te zijn dan toen ik zelf anderhalf uur geleden mijn performance verliet. Dit publiek lijkt ‘zwaarder’, of misschien was dat van mij lichter. Ik zie Rie lopen. Ze heeft een vest aangetrokken over haar zomerjurk. Ik zie haar naar haar vriendin gebaren dat ze nog even naar buiten moet, naar de plek waar we elkaar eerder op de avond spraken. Ik loop haar tegemoet. Het was toch anders dan verwacht, zegt ze, zelfs zonder verwachtingen. Ik kijk naar haar. Ze heeft een open gezicht, of misschien is het een open blik. ‘Een mens heeft de neiging binnen te blijven in deze tijden’, zegt ze. Ze is blij dat zij vanavond ‘uit haar kot gekomen is’, al was het minder ontspannend dan ze had gedacht. ‘Laten we het zo zeggen; er zijn na de voorstelling meer vragen dan voorheen.’ Ze lacht nog steeds.
NOTALLWHOWANDERARELOST, Benjamin Verdonck/ KVS & Toneelhuis Geselecteerd in 2014 ‘Abstracte geometrische vormen, ‘objectloze’ kunst, zoals het ook al een eeuw oude Zwarte vierkant van Malevitsj. Benjamin Verdonck brengt die vormen in beweging, niet in een kneuterig schuifdeurformaat, maar in een uitvergroot tafeltoneel.’ (Theaterkrant) ‘Met een minimum aan middelen ontketent Verdonck een maximum aan theatergenot. Geen groots, intellectueel genot, maar het genot van in alle stilte te genieten van de concentratie waarmee een kunstenaar een intiem spel speelt en ons door dat spel zelfs laat meeleven met de meest banale voorwerpen.’ (Focus Knack) ‘Wat niet kan, kan toch. De kortste defi nitie van kunst.’ (De Standaard)
love at first sight #5
festival van (nieuwe) makers
irst f t
si ght.
be
lovea
2020
an
17 — 26 september
tw
er
pe
n
Lees de artikels uit deze festivalkrant en andere artikels op theaterfestival.be/blog en discussieer mee via #HTF20! f Het TheaterFestival t @theaterfestiva1 hettheaterfestival
Scan deze QR code en beluister de podcasts over het TheaterFestival van XL AIR
tickets en info: theaterfestival.be
In 30 years The first TheaterFestival took place 30 years ago. We are looking into the future with young theatre artists who were still a child or not yet born at that time. How do they think theatre would look like in 2050? Today: Choreographer Michiel Vandevelde is artist in residence at Kaaitheater Brussels. His pieces include The future of the image (2015), Our Times (2016), Andrade (2017), Paradise Now (1968-2018) (2018) and Ends of Worlds (2019). ‘In Ends of Worlds we imagine that the spectators find themselves in the far future. Not 30 years from now, but much longer, 300 years or more. They sit in a reconstructed theatre, looking to past events that have been reimagined. This performance ends with a thought from the book The Ends of the World: Maybe, to speak of the end of the world is to speak of the need to imagine, rather than a new world to replace our present one, a new people, the people that is missing. A people who believes in the world, that it will have to create with whatever world we will have left them. This has become almost a mantra that keeps returning to me. What does this mean for theatre? What does it mean to not think about a new world, a different theatre, but a new spectator? The work that needs to be done, over and over again, in a theatre, is one of emancipation. In the fi rst place, emancipation from the society we live in. Where cultivated spaces become naturalised. It would already be a great advance if theatre in 30 years becomes more sensitive towards its surroundings, goes beyond mainstream figures as parody, satire, tragedy. And that an entirely different relationality is practiced and shared.’
Sophie Vondung
za 12 september
zo 13 september
15u00 20u00 15u00 20u30 17u00 20u00 19u00 21u00 20u00 20u30
15u00 20u00 15u00 18u00 15u00 17u00
Mia Kermis • Stefanie Claes / Lucinda Ra & Vooruit i.s.m. De Studio • Beursschouwburg seks(e)(n) • de KOE & mugmetdegoudentand • Westrand cultuurcentrum Dilbeek De Meisje • Jaouad Alloul & MartHa!tentatief • KVS achterplein Screws • Alexander Vantournhout / Not Standing • KANAL Happiness • Camping Sunset • De Wasserij Gent ACT • Kris Verdonck / A Two Dogs Company & Het Zuidelijk Toneel • Kaaitheater
doorlopend Het TheaterFestival Zomerbar • Kaaitheater Misconnected • Kyoko Scholiers • Kaaitheater MASS #2 • Kris Verdonck / A Two Dogs Company • Kaaitheater
Mia Kermis • Stefanie Claes / Lucinda Ra & Vooruit i.s.m. De Studio • Beursschouwburg De Meisje • Jaouad Alloul & MartHa!tentatief • KVS achterplein Screws • Alexander Vantournhout / Not Standing • KANAL
redactie Eva Vanderstricht, Johannes Lievens, Liam Rees, Ans Van Gasse, Evelien Van Houdt, Jasper Delva, Marie Neefs, Hannah Lyssens, Liselotte Degroote, Kate Dejonckheere, Katrijn Bekers, Rojda Gülüzar Karakus, Sophie Vondung, Nina Cools, Rita Hoofwijk hoofdredactie Filip Tielens grafisch ontwerp festival Bureau BoschBerg grafisch zetwerk dagkrant Mies Van Roy V.U het TheaterFestival Vlaanderen, Kathleen Treier, Jan Van Rijswijcklaan 155, 2018 Antwerpen XL AIR: Jeroen Vandesande en Lieve De Maeyer