3 SEP 2020 DAGKRANT #HTF20 © Jan Rymenants
Lisa Verbelen probeert het alles te vatten De State of the Union van Gorges Ocloo $ $$ ©$
Dansen met de ogen dicht volgens Venus Pop Grotto!
www.theaterfestival.be
2 3 sep 2020
$ $$$ $ $$$
All. Lisa Verbelen / BOG
3 sep 2020 3
‘Ik vind het een interessante opdracht om in je eentje zo samen mogelijk te zijn’ Als kind dacht ik dat dweilen met de kraan open een spel was. Gaandeweg leerde ik dat je aan iets wat onmogelijk lijkt beter niet begint. En toch is dat net de drijfveer van Lisa Verbelen. In een glitterpak, gewapend met een handvol woorden en een gitaar, probeert ze in haar solo ALL. een rockband te worden met één doel: alles te vatten. Johannes Lievens
4 3 sep 2020 In ALL. stap je als toeschouwer een bijzondere wereld binnen. Hoe zou je die wereld omschrijven?
Lisa Verbelen: ‘Het is een wereld waarin veel dingen zijn weggelaten. Tijd blijft erin over, beelden van tijd. Het is een heel eenzame - of nee - allenige wereld. De binnenkant van één iemands hele lichaam.’
Er zit ook veel herhaling in de voorstelling. Het podium beweegt voortdurend van voren naar achteren, je gebruikt een loopstation om een lied op te bouwen… Waarom?
‘Ik vind herhaling iets heel fascinerend. Je kan niet iets precies nog eens opnieuw doen, en dat is ook prima. Het feit dat je blijft proberen vind ik iets heel schoons. Iets heel menselijks. Ik heb vaak dezelfde gedachtes, maar ik denk niet vaak: “ah, dat wist ik al.” Het gaat meer over de hoedanigheid waarin iets tot je komt.’ ‘Voor ALL. vond ik de muziek van de film Ascenseur pour l’échafaud van Miles Davis inspirerend. Die muziek draait om een thema dat telkens mislukt. En elke keer denk je: “Ja! ik ken het!” Maar in elk nummer schetst hij toch weer een andere wereld. Dat was ook de uitdaging bij de muziek van ALL.: de lagen zo op te bouwen dat je er telkens iets anders van kan maken, met de weinige dingen die je hebt.’
De voorstelling gaat over alles. Hoe kom je daarbij?
‘Mijn vorige solo (ONE., red.) ging over het feit dat alles beweegt. Achteraf las ik in een boekje van Henri Bergson: “We spreken over alles en we zeggen dat alles beweegt en dat we dat weten, maar wij leven alsof er heel veel dingen stilstaan.” Dat voelde voor mij als een opdracht. Ik dacht: “Nu moet ik dat ook echt gaan voelen!”’
Werkt dat niet verlammend?
‘Ja, maar het zet je ook aan. Ik las bijvoorbeeld een boek over de chaostheorie en plots kon ik die blauwdruk ook leggen over de vluchtelingencrisis, klimaat, relaties maar ook mezelf. Dan begin ik te fantaseren over een ‘theorie van alles’. Dat hebben een miljoen mensen voor mij geprobeerd, en dat is natuurlijk niemand gelukt.’
All. Lisa Verbelen / BOG
‘Soms zeggen mensen: “Mijn haar is helemaal chaos.” Ik denk dan: Chaos? Het is gewoon een beetje in de war’ Breng je jezelf in een staat van chaos als je het podium op moet?
‘Nee. Het soort theater dat ik maak gaat over de aanwezigheid van de performer, een concentratie, en alles voor je kunnen zien. Ik vind het belangrijk dat ik al lang in de ruimte ben. Ik probeer leeg te zijn en stap voor stap te voelen wat ik aan het zeggen ben. Het omgekeerde van ooaoaoaaah!’ ‘Chaos is volgens mij ook iets wat je niet kan voelen. Chaos is net hetgene wat je je niet kan voorstellen. Soms zeggen mensen: “Mijn haar is helemaal chaos.” Ik denk dan: Chaos? Het is gewoon een beetje in de war.’
Aan het eind van de voorstelling breng je plots een tekst. Die breekt met het lied en de herhaling. Waarom doe je dat?
‘De tekst is een poging om het voorgaande samen te brengen. Heel de voorstelling lang probeer ik met weinig materiaal iets heel groots te vatten. Aan het einde breek ik met die strakheid. Vanuit het idee: Het is ook gewoon moeilijk, “it’s not simple to chill in the unknown.”’
Sommige mensen zeggen dat de voorstelling over depressie gaat.
‘Het publiek heeft natuurlijk altijd gelijk. Maar als dat al depressie is… Voor mij gaat het over een staat van zijn die je ook wel eens hebt als je gelukkig bent.’
Waarom wilde je deze voorstelling alleen maken?
‘Ik vind het heel leuk om te vertrekken vanuit een onmogelijkheid.’ Is de gedachte dat alles complex is iets wat je mist in de wereld?
‘Ja. Er worden zo vaak dingen versimpeld en ik denk dat dat heel vaak problematisch is. In de tijd dat ik aan ALL. begon stond er in artikels over vluchtelingen heel vaak iets over ‘opvang in de regio.’ Ik zat toen in Beirut. Daar zie je dan wat ‘opvang in de regio’ daadwerkelijk betekent. En dat zijn ontzettend veel mensen op een ontzettend kleine plek met heel weinig rechten. Het feit dat er dan in de krant staat: “We hebben het nu over zo veel vluchtelingen en we weten niet wat we er mee moeten maar er is natuurlijk nog altijd opvang ‘in de regio’.” Daarmee zeg je tegen je publiek: “Opvang in de regio werkt.” Punt. Volgende lijn.’ ‘Ook wanneer mensen vertellen over hoe het gaat of hoe ze zich voelen, eindigen ze vaak met één conclusie: “Ja maar ik ben gewoon moe” of “Ik mis gewoon mijn vader” terwijl er altijd vanalles meespeelt. ‘Ik oefen mezelf erin om geen punten te zetten. Ik denk dat daarin meer waarheid zit.’
Dat is toch niet te doen.
‘Nee! Op een dag in het repetitieproces kwam ik erachter dat de voorstelling ALL. gaat over het feit dat mijn poging mislukt. Ik zei tegen Roos (Euwe, dramaturg bij BOG., red.): “Ik ben eigenlijk de slechtste verkondiger van omgaan met complexiteit.” En Roos zei: “Ja natuurlijk, dat is toch precies waarom je deze voorstelling maakt.” Terwijl ik nog in de veronderstelling leefde dat ik wel een kans maakte.’ ‘Daardoor werd ik ook milder. Ik besefte dat ik niet toewerkte naar het geheel vangen. Ik werk toe naar het overbrengen van de zoektocht naar hoe om te gaan met de mislukking. Vanaf dat moment in het maakproces ging het mij meer over de compositie.’
‘Ik vind het een interessante opdracht om in je eentje zo samen mogelijk te zijn.’
Hoe bedoel je?
‘In ONE. probeerde ik om in mijn eentje een koor te zijn. Nu in ALL. probeer ik om in mijn eentje een band te zijn. Ik vind het heel leuk om te vertrekken vanuit een onmogelijkheid. Wanneer ik begin aan een solo is altijd het eerste wat ik denk: “Ik kan niets. Ik kan geen dialoog, ik kan op niemand reageren, ik heb maar één stem. Er kan niets alleen!” Vervolgens verzin ik allemaal ideeën waardoor ik dat alleen zijn omzeil.’
Komt er een vervolg aan ONE. en ALL.?
‘Ik wil binnenkort TWO. maken. Ik denk dat het toch weer een solo wordt, misschien met een muzikant erbij. Die wil ik over tegenstellingen laten gaan. Dat is ook in ALL. voorbijgekomen, maar daaraan heb ik nog niet genoeg aandacht besteed.’ ALL. speelt op 3 en 4 september in Kaaitheater.
A ll. Lisa Verbelen / BOG
3 sep 2020 5 © Jan Rymenants © Jan Rymenants
6 3 sep 2020
T he Journey Venus Pop Grotto! / Anna Luka da Silva & Nora Ramakers
‘Het leven is een dans tussen dader- en slachtofferschap’ In The Journey zoekt Anna Luka da Silva hoe zichzelf te bevrijden uit slachtofferschap, en schuwt daarbij geen grote gebaren. Met haar ogen dicht en haar lijf vol wijsheid typeert ze haar praktijk met Nora Ramakers. Samen zijn ze Venus Pop Grotto! Johannes Lievens en Ans Van Gasse Alleen, in een vreemd gesneden jurk en met haar ogen dicht, klauwt Anna Luka da Silva door de ruimte. Op haar oogleden zijn andere ogen geschilderd. Haar mond vormt zich naar de donderende stemmen van Uncle Jimmy en Auntie. Een verhaal. Over misbruik, misschien. Maar de grote gebaren en donderende stemmen die Anna Luka in haar eentje vormgeeft, laten ook andere verhalen toe. The Journey is een reis naar binnen, langs monsterlijke vormen en grootse archetypes. ‘Achteraf gezien lijkt het altijd wel logisch’, zegt Anna Luka. ‘Maar het is echt vertrokken vanuit de vorm.’ Haar maakproces noemt ze intuïtief. Soms lijkt haar lichaam haar dingen op te dringen. ‘Dat heb ik ook deels geleerd van mijn vriend (choreograaf Guilherme Mioto, red.): hij werkt heel erg rond instinctive performance. Je laat het lichaam spreken zodat je terecht komt in een vorm waar het lichaam intelligenter is dan je geest. Je begint te bewegen en geluiden te maken en te razen, en je hoofd kan het niet eens meer allemaal bijhouden.’
Trauma en symbiose Ook in The Journey was het het lichaam van Anna dat zich plots wenste uit te drukken. ‘Ik raakte plots heel geïnspireerd door filmpjes op Youtube van een soort pierrot-meisjes. Vrouwen die, verkleed als pierrotfiguur, rond hele zware thema’s werkten. Daar wou ik iets mee doen en dat is uiteindelijk The Journey geworden. Maar dat het stuk over mijn trauma zou gaan had ik niet voorzien.’ Eerder, op de toneelschool, had Anna Luka over gelijkaardige thema’s al de documentaire aanpak uitgeprobeerd. ‘Dat voelde niet goed. Je wordt dan geregisseerd en dat was echt pijnlijk.’ Hoewel de eindregie deze keer wordt gedaan door Nora, die uitzonderlijk
voor dit duo niet zelf mee op scène staat, voelt het toch anders. Als Venus Pop Grotto! hebben deze twee jonge vrouwen een artistieke, maar ook persoonlijke symbiose. Ook wanneer ze praten kirren ze vaak tegelijk hetzelfde antwoord. Al is ook The Journey nog steeds een moeilijk te spelen stuk: ‘Maar het is niet zo dat ik door het te spelen telkens weer mijn herinnering ervaar’, aldus Anna Luka.
Het slachtoffer ontsnapt De pierrotfiguur en zijn geklauwde bewegingen lieten haar immers toe om op een andere manier met haar eigen thematiek aan de slag te gaan. ‘Plots besefte ik dat ik eigenlijk met mijn lichaam een uitweg probeerde te zoeken uit dat slachtofferschap. Door het zo te bekijken had ik de ruimte om, zoals dat in het leven vaak voorkomt, even een rustpunt in te lassen en meer vanop een afstand naar die dingen te kijken. Daardoor weet ik nu ook dat daderen slachtofferschap eigenlijk nooit vastliggen, maar als een dans rond elkaar heen buigen.’ Ze glimlacht. ‘En daardoor weet ik nu dat Uncle Jimmy ook een slachtoffer is.’ Volgens Nora slaagt Anna Luka er echter wel in om deels te ontsnappen. ‘Wanneer ze haar ogen eindelijk kort opent – en je niet alleen de geschilderde ogen ziet – dan vindt ze volgens mij ergens wel een soort solace (troost, red.). Voordien zag ik echt een performer die slachtoffer werd van haar eigen werk, en dat sluit heel mooi aan op het onderwerp – ondanks het feit dat dat niet heel bewust gekozen is.’ Anna Luka: ‘Dat ik die pierrot gebruik, een soort archetype, iets heel algemeens, zorgt er ook wel voor dat mensen hun eigen verhaal op mij kunnen projecteren.’ Als een voodoo poppetje belichaamt ze haar eigen
verhaal en nodigt ze tegelijk het publiek uit om zelf een zoektocht aan te gaan. ‘Het is hard werken, maar altijd de moeite om door de donkere dingen heen te raken, op zoek naar licht. Sisyphus moest toch ook die steen blijven rollen?’
Licht aan het einde van de tunnel Als Venus Pop Grotto! profileren Anna Luka en Nora zich volop als ecofeministen. Hun zorg voor de natuur als minnaar is groot en oprecht, maar het is die Sisyphusarbeid die hen toch in de stad lijkt te houden. Nora: ‘Dingen waar ik echt kwaad van wordt, daar wil ik alsnog hoopvol tegenover staan.’ Als stille activist in een zelfvoorzienend voedselbos wonen is niet aan hen besteed, zegt ook Anna Luka. ‘Het is net in de gure stukjes, in de stad, waar we echt op zoek moeten naar licht.’ Hoe ze dat überhaupt klaarspeelt, veertig minuten in het donker tasten? Anna Luka begint te gniffelen wanneer we deze hamvraag op tafel leggen. ‘Voor de voorstelling probeer ik het podium wat te leren kennen zodat ik de afstanden ken. Ik speel er wel soms mee dat ik eruit zie alsof ik kijk terwijl ik zelf niks zie, maar heel eerlijk: soms durf ik wel eens even spieken. En dan zie ik toch dat ik misschien verkeerd sta.’ The Journey speelt op 3 en 4 september in BRONKS.
T he Journey Venus Pop Grotto! / Anna Luka da Silva & Nora Ramakers
Twee dimensies, honderd lagen Het groteske leed in The Journey Wanneer Anna Luka da Silva op het speelvlak verschijnt, weet je niet goed wat je ziet. Met haar egaal blauwe jurk, grote ogen en een harde belichting lijkt het alsof je naar een levende tekenfilm kijkt. Ze lijkt niet meer op een vrouw, maar op een tekening die uit het papier is opgestaan en begon te dansen. Ans Van Gasse Pas na enkele minuten kijken begint het je te dagen dat die ogen niet echt zijn: Anna Luka speelt het gros van de voorstelling met haar ogen dicht, en heeft de grote ogen op haar oogleden geschilderd. Zo kan ze met een verbazende precisie het ‘kijken’ spelen, terwijl ze zelf niet ziet wat ze doet of hoe het publiek reageert. Dat dit een vrij letterlijke metafoor is voor je ogen sluiten voor wat er rond je gebeurt in tijden van trauma, vertelde Anna Luka da Silva en Nora Ramakers al in het videoportret uit de #nieuwjong-reeks dat De Zendelingen eerder deze week over The Journey publiceerden. Maar achter die ogen, de bewegingen en het 2D-effect van het licht zit nog meer: het is de enige vorm om de thematiek van The Journey te vertalen zoals ze werkelijk in elkaar zit.
Pierrot-popje Instinctive performance noemt Anna Luka het: haar spelpraktijk die vertrekt vanuit het lichaam en niet vanuit de geest. The Journey is ontstaan vanuit een intuïtie. Dat spreekt ook uit alles wat er op scène gebeurt. Maar of dat lichaam persoonlijk dan wel een soort ‘lichaam van de wereld’ is, hangt toch vooral af van de esthetiek waarmee dat lichaam wordt weergegeven. Venus Pop Grotto! verbeeldt het als een poppetje met grote witte ogen; een draadloze marionet die zichzelf niet meer lijkt te kunnen besturen. Zelf verwijzen Anna Luka en Nora naar een pierrot - de klassieke clownsfiguur - wanneer ze dat poppetje beschrijven. Alsof het een lijf is waarop het publiek haar eigen verhaal mag projecteren. Een clown die je niet vraagt om medelijden te hebben, maar eerder om met haar mee te lijden. Vaudeville, clownerie, archetypes: het zijn expressies van eenvoud. Ze roepen het
volkse op, maar nodigen ons ook uit om de wereld te herleiden tot simpele gebaren en gestiek. Een opgestoken vinger, een stampende voet: het zijn lichamelijke tekens die bestaan in een vacuüm. We lezen hun acties met een vanzelfsprekendheid die geen voorkennis vereist van het lichaam dat ze uitbeeldt. Als direct leesbare codes staan de handelingen los van de maker. Ze laten toe om kort door de bocht te gaan: want wie een archetype zoals een pierrot herkent, kent een personage bij voorbaat door en door. Geen mens heeft duiding nodig bij een clown om zijn fratsen te begrijpen. Vaak associëren we die eenvoud als een teken van lage kwaliteit, want moeten we niet de wereld in zijn volle nuance weergeven? In The Journey wordt deze eenvoud net ingezet om het leven uit te puren.
Abstractie die raakt Trauma is bij uitstek iets persoonlijks, iets waar doorheen moet gewerkt worden - denk aan het durcharbeiten van Freud. De herinnering aan het trauma dringt zich op aan het individu als een niet te stoppen niesbui en dwingt om ervaren te worden. Zo is het het lichaam van Anna Luka dat vroeger dan haar geest besefte welke voorstelling ze maakte, een vorm van het lichaam dat durch arbeit. Maar het is de keuze om dat lichaam in eenvoud voorop te stellen, die Venus Pop Grotto! onderscheidt van ander autobiografisch theater. Wanneer het poppetje ‘come to daddy’ schreeuwt, is dat geen vreemd vulgaire grap. Het gaat om de enorm pijnlijke realiteit van maker Anna Luka da Silva en haar jeugdtrauma. Het gaat erom dat trauma niet uit te smeren, wel om het te verwerken. Ze vertelt immers niet écht wat er is gebeurd. Ze speelt niet écht wat er is gebeurd. Ze ziet er niet écht uit zoals ze eruit ziet. Meer dan een stilistische vermomming, zorgt de pierrot met de grote ogen ervoor dat de voorstelling op geen enkele manier nog rechtstreeks verbonden is met de werkelijkheid, en dus in se een abstractie is. Dat maakt The Journey enigszins verteerbaar, ondanks het intense thema. Het spel van Anna Luka is vaak heftig en creëert wel degelijk een gevoel van ongemak, maar choqueren doet ze niet. En dat werkt. Waar shock je als toeschouwer doet
3 sep 2020 7 stilvallen – zelf je ogen dicht te houden en niet te kijken – verplicht deze toegankelijkheid je als kijker om te verbinden met het poppetje en wat ze vertelt. Die verteerbaarheid maakt net dat restanten van deze voorstelling nog lang in je eigen lijf blijven kleven. Abstractie houdt immers ook projectie in. Het is geen toeval dat in voodoo gebruik wordt gemaakt van een leeg poppetje, een vereenvoudiging van een mens, om hekserij naar bepaalde personen te richten. Het reduceren van een persoon tot zijn meest opmerkelijke kenmerken lijkt ons kracht te geven. En zo lijkt dat, alvast in The Journey, ook met trauma te werken. Doordat Anna Luka raak gekozen bewoordingen combineert met een fysieke taal zonder echt in detail te treden, slaagt ze erin om ruimte te creëren tussen de thematiek en haar eigen verhaal. Ook geeft ze zelf aan dat ze haar publiek zoveel mogelijk wil meenemen op haar reis, hen wil uitnodigen om zichzelf ook te confronteren met een innerlijk conflict. ‘Even afstand nemen van die situatie creëert wel de ruimte om er mee om te gaan’, vertelde ze ons. Ook voor de toeschouwer lukt dat.
Ontroerende stripfiguur Anna Luka is in The Journey geen persoon meer met een geschiedenis, maar een beeld. Ze lijkt tweedimensionaal en haar bewegingstaal is zo grotesk dat ze niet meer samenvalt met het dagelijkse. Ze staat op dat podium niet als Anna Luka, die de volgende ochtend de krant leest terwijl de koffie staat te pruttelen. Net als een stripfiguur is ze niet meer, maar ook niet minder dan wat op scène zichtbaar is. Wanneer we op die manier vormgeven, worden we ons bewust van datgene waar we ons in het dagelijkse leven wegens gewoonte voor afschermen. We merken op wat er wél in de tekening staat, net zoals we opmerken wat Anna Luka als poppetje zonder context wél doet. De gerichte keuzes, zoals de opgeschilderde ogen, weten dan ook des te meer te beklijven en aandacht te trekken. Wanneer ze haar ogen eindelijk opent, heeft dat dan ook een directe betekenis: het poppetje ontwaakt uit een grimmige slaap. Aan u om hetzelfde te doen.
© De Zendelingen
8 3 sep 2020
S tate of the Union
‘I want to create a meeting that never happened’ For this year’s State of the Union, Gorges Ocloo breaks with tradition and shares the stage with the whole arts sector, including testimonies from the cleaning ladies to actors, directors, technicians, and everyone in between. ‘The balance between the administrative part and the artists isn’t right’ Liam Rees
Gorges Ocloo is struggling to find the right words. Taking a break from preparing his unconventional State of the Union, the Ghanaian/Belgian director starts a sentence, swears and gesticulates passionately, moves on to another thought, before looping back to find what he’s really trying to say. He’s frustrated but on the bright side ‘I’m alive’ he jokes. Covid-19 has been an obvious crisis for the arts but also a rare time to stop and reflect: ‘Because we just work work work. There’s no time to even think! Was it a good or bad show? No one gives a damn! So long as we keep producing, it’s ok. What are we doing?’ Ocloo was asked to do the State of the Union after a meeting between artistic and executive directors, representing not only DE MAAN in Mechelen where he is co-artistic director but also the countless freelancers who have little to no voice. ‘I asked two questions: are the emergency funds meant for the freelancers? And everyone says ‘Yeah, yeah, yeah of course’. The second question I asked: is there solidarity? And it was quiet for two or three seconds. I said ‘For example, Toneelhuis can’t play to their older
audience but FroeFroe can. It would be perfect. All the children can come.’ And the reply was ‘Oh but it’s very costly to rent the space.’ I’m not talking about rent I’m talking about sharing the space, it could mean a lot for Antwerp if these two could join together.... Silence. And that really hurt me because there is no solidarity. When it came out that the emergency funds were for organisations I was really pissed. We should stop with the slogan ‘Kunst is solidair’. That’s bullshit.’
Horizontal solidarity However, he’s quick to note: ‘There’s a lot of solidarity horizontally, between actors and directors and technicians, the working bees. But vertically there’s nothing. People who work in the office have no idea how the artist lives.’ It’s clear why he was invited to speak but he was hesitant nonetheless: ‘As artists we have a problem, we’ve closed ourselves off, it’s very elitist, we have someone else to do this and this and now it’s shifted so much that it’s a problem. Artists are taught to just work, we’re not taught to think about money and systems, we’re ‘just artists’. But that way of thinking has to stop. I had a feeling that I’m not the only person with a lot of questions and that was true. My generation has been afraid for a very long time to speak out. We’ve lost control of our own industry.’
‘We should stop with the slogan “Kunst is solidair”. That’s bullshit.’ So is it time for a revolution in theatre? Well, revolutions tend to die as soon as they start, often ending up worse than before. In the process it divides more than it unites. ‘Of course some people won’t like it,’ admits Ocloo ‘but I hope this sector sees it as a chance to have an honest conversation, not to polarize. It seems as if every year we have a new problem like diversity - no no no we have so many problems in every part of it. It can’t all be changed today. I’m not saying the administration should leave, I’m saying the balance between the administrative part and the artists isn’t right. You can’t explain to someone outside the arts how it works. It’s not right.’
Real change The gap between salaried and freelance workers has never been clearer, not only in Flanders but worldwide, and Ocloo’s righteous anger is infectious. There’s an overwhelming sense that he fundamentally, genuinely cares, almost too much by his own admission, and this transfers into his work not only as a freelance director but as co-artistic director of DE MAAN. He reels off story after story of standing up to accountants trying to cut costs at every turn, some of which he’s successfully fought and others where he’s had to concede. His decision to share the role of artistic director with fellow artists Greet Jacobs and Femke Stallaert seems significant, allowing him to make systemic changes whilst not hoarding power and control. Similar to his decision to include the voices of other artists and arts workers he interviewed for the State of the Union. ‘It’s really complex, there are some things you can change. For example, when someone gives a workshop the research has to be paid. We can’t pay for everything but we’ve installed that when someone does a workshop they have two or three extra days paid for the research. If someone makes a piece for two or three months then they get an extra two weeks paid for the research. Normally if you play two times a day you’re only paid for one performance - it’s absurd. There is the balance, a house can’t pay the full amount and survive. But now if you play twice they should at least try to pay not 200% but 175%. As we’re directors and performers we know the small things that we can change. Artists are the only ones who can change how we’re represented or our conditions.’
Care before capitalism In amongst all the discussion about inequality, capitalism, and systemic change the topic shifts to another hot topic of Flemish theatre: decolonization. It increasingly sounds like to decolonize means to dismantle capitalism. ‘It’s slavery. Imagine a plumber comes and fixes it and you don’t pay him? But in the arts even people in the office don’t see an actor as a job. If I have to ask you to pay me that means you don’t care. You see it as a hobby. So imagine someone who has nothing to do with art - my father when I
State of the Union
3 sep 2020 9
was studying, asked what do they teach you at school? I told him we learn how to be prostitutes and how to beg. And he got that. And it was a joke but it is like that. You have no social security but the pimps are fine. If you want to see the best place that capitalism takes place it’s the arts. And we don’t realize that. We deny that.’
‘What do they teach you? How to be prostitutes and how to beg.’ Despite his anger and exhaustion with the status quo, Ocloo remains open and empathetic. Theatre’s value is in its social role, encouraging empathy in actors and audiences alike, so let’s put that into practice in theatre’s internal structures. The way to deal with dehumanizing capitalism isn’t to vilify and resort to in-fighting but to listen. With the State of the Union ‘I want to create a meeting that never happened but we wish took place. I hope all the voices will be heard and every person in the room sees the other functions differently, that a director sees a musician, a technician sees a director. I believe that way with that point of view we can change things. So we know what everyone needs. If you don’t know it you can’t change it. It’s very simple really, we need to know how the other feels.’ A return to empathy, to feeling more, as a way out of this current mess. That definitely sounds like a job for artists.
© kurt van der elst
Rewatch his State of the Union speech at www.theaterfestival.be
10 3 sep 2020
Orakel Ans / Uit de oude doos
Orakel Ans blikt vooruit Tijdens het TheaterFestival komen we voor het eerst sinds de coronacrisis opnieuw op grote schaal in contact met de podiumkunsten. Is onze beleving nu veranderd? Redactielid en orakel-in-bijberoep Ans Van Gasse laat haar licht schijnen op ‘het nieuwe normaal’.
Ik krabde me nogal in de haren toen ik op mijn ticket las over theatrale social distancing. Een zitplaatsje op anderhalve – pardon, ik loop achter: één - meter afstand van mijn buur? Dan zal ik maar beter niet alleen naar het theater gaan, dacht ik. Want heb ik wel het recht om drie meter in te nemen, terwijl ik enkel op date ga met mezelf? Of moet ik toch mijn bubbel engageren om mee te komen? En wat als ik een vriend, die net als ik alleen is gekomen, in de inkomhal tegenkom, kan ik me dan inhouden om niet knus samen te zitten? Geen nood. Theater is één en al code. Op en naast het podium. Wordt de code gekraakt, dan kan die worden verwisseld. Voor wie geen uitweg vindt uit de heimwee naar pre-coronatheater, fris ik het geheugen even op. Je kon immers:
• nooit een been strekken zonder daar-
mee het been van een ander te verstoren • nooit een kuchje laten ontsnappen zonder gesnuif van omzittenden te ontlokken • nooit ontsnappen aan de live becommentariëring van de onbekende achter je, die lijkt te denken dat het speelvlak de Tour de France is en Michel Wuyts met pensioen is gegaan • nooit in slaap vallen wanneer de voorstelling niet de nodige uitdaging biedt • en dat terwijl uw omzittenden lijken te smullen van het stuk en de angst om niet mee te zijn zich langzaam van u meester maakt
Dit is het uitgelezen moment om te wennen aan:
• altijd neer te kunnen ploffen op een
zachte stoel die exclusief voor u is uitgekozen - in een business class vliegtuig zou u daar de nodige toeslag voor betalen • altijd de perfecte zithouding te kunnen uitzoeken, waarbij ledematen op en over elkaar kunnen worden gestapeld tot u zich bevindt in een staat van totale zen • altijd de ruis rondom u te weg te filteren, aangezien deze zelden het gefezel overschrijdt, met bubbels die zich op een meter van de uwe verwijderd houden • een dutje te doen, bijvoorbeeld omdat u vannacht gewoon niet lekker hebt geslapen of natuurlijk omdat wat er op het podium te zien is gewoon k*t is en u zich daar voor één keer ook niet voor hoeft te schamen Conclusie: koop u zonder schuldgevoel een bubbel voor u alleen en voel u de koning te rijk. Ervaar het gezegende gevoel een privévoorstelling te kunnen aanschouwen met alle bijkomende privacy en rust. Laat de voorstelling zich om u heen wentelen als een cocon en dein mee op de zachte stroming van uw meest waardevolle theaterervaring tot nu toe. En u hoeft zich niet te schamen voor uw mogelijks minder verfijnde reacties en neigingen - geen kat die merkt dat u intussen Bad Neighbours 2 op uw GSM afspeelt of het nieuwste TikTok dansje repeteert.
Julius Caesar, Needcompany. Geselecteerd in 1991. Het TheaterFestival bestaat 30 jaar! Elke dag diepen we een voorstelling die ooit werd geselecteerd op uit het rijke archief. ‘Julius Caesar bleek een eigentijdse weergave van een kranig gehandhaafde tekst, neergezet op een wijze die drie, vier eeuwen spelen op superieur nonchalante wijze negeerde.’ ‘Hun “reinvented Shakespeare” werd een kristallijne analyse van intrige, misleiding, opportunisme en de gelegenheidsargumentaties van betekenis.’ ‘Julius Caesar [maakte] korte metten met de theatrale en dramaturgische tante Betjes en andere stijlbloempjes die een opvoering van het stuk doorgaans aankleven.’ ‘In de blote aanwezigheid van alle theatrale hulpmiddelen, zo bescheiden als ze zijn, wordt de naaktheid van de machtsstrijd onderstreept.’
Quotes uit het juryrapport van het TheaterFestival 1991
DANS, THEATER, PERFORMANCE & DEBAT, IN HET KLOPPENDE HART VAN BRUSSEL KAAITHEATER SAINCTELETTESQUARE 20 1000 BRUSSEL
Deze doorgeeftekening bestaat uit drie delen, elk gecreëerd door een andere kunstenaar. Gabriela González Rondón tekende het hoofd, Imge Özbilge de romp. Teken jij de benen?
Het najaar in Kaaitheater: een nieuwe ticketprijs.
1 VOORSTELLING = € 10
SEP-DEC: Lotte van den Berg Ictus/Julie Pfleiderer Solta María Acaso The Mouvement Femke Gyselinck Khadija El Kharraz Alami Anne Teresa De Keersmaeker/Rosas Antigone/Action Zoo Humain buren Ecopolis 2020 Einat Tuchman Radouan Mriziga Négar Djavadi/Passa Porta Mestizo Arts Platform & partners Gérald Kurdian/Kunstenfestivaldesarts Coral Labs Emke Idema Kunstendag voor Kinderen Anoek Nuyens & Rebekka de Wit Myriam Van Imschoot & HYOID Ivana Müller Tibaldus/Toneelhuis Kristien De Proost & Bwanga Pilipili Ahilan Ratnamohan & Globe Aroma
KOOP NU JE TICKETS OP KAAITHEATER.BE
KaaiAd_HTF.indd 1
01/09/2020 16:29
Lees de artikels uit deze festivalkrant en andere artikels op theaterfestival.be/blog en discussieer mee via #HTF20! f Het TheaterFestival t @theaterfestiva1 en #HTF20 hettheaterfestival
TICK
ETS INFO
tickets en info: theaterfestival.be
Over 30 jaar Het eerste TheaterFestival vond 30 jaar geleden plaats. Wij blikken vooruit met jonge makers die toen nog in de luiers zaten of niet geboren waren. Hoe zal het theater er volgens hen uitzien in 2050? Vandaag: Naomi van der Horst, lid van WOLF WOLF en ZUIDPARK. ‘Over 30 jaar ben ik een ouwe rot in het vak. Maar ik vraag me vooral af hoe de wereld dan zal zijn. Ik denk dat theater altijd een zoektocht in de wereld is’, zegt Naomi van der Horst. En die wereld verandert, elke generatie wat meer. Naomi’s wereld zal diverser zijn, met meer kansengelijkheid en vrijer onderwijs. Niet alleen witte middenklassekinderen zullen theater maken. Hoe ze daar zelf naartoe werkt? ‘Met ZUIDPARK proberen we een sociaal vangnet te zijn voor elkaar. We zijn met veel en je kan altijd bij iemand eten. Of ergens blijven slapen.’ Theater moet volgens Naomi ook toegankelijker worden. Maar zelf de straat op gaan vindt ze nog spannend. ‘Misschien moet ik de blikken die je dan krijgt ook voor lief nemen. Ik hoop dat ik over 30 jaar de dorpsgek durf te zijn, in een gekke jurk, en met een aapje op mijn schouder.’ Johannes Lievens redactie Eva Vanderstricht, Johannes Lievens, Liam Rees, Ans Van Gasse, Evelien Van Houdt, Jasper Delva, Marie Neefs, Hannah Lyssens, Liselotte Degroote, Kate Dejonckheere, Katrijn Bekers, Rojda Gülüzar Karakus, Sophie Vondung, Nina Cools, Rita Hoofwijk hoofdredactie Filip Tielens grafisch ontwerp festival Bureau BoschBerg grafisch zetwerk dagkrant Tijsje Revalk V.U het TheaterFestival Vlaanderen, Kathleen Treier, Jan Van Rijswijcklaan 155, 2018 Antwerpen XL AIR: Jeroen Vandesande en Lieve De Maeyer
do 3 september
vr 4 september
18u00 State of the Union & Youth 2020 • Kaaitheater 20u00 The Journey • Venus Pop Grotto! / Anna Luka da Silva & Nora Ramakers • BRONKS 20u00 Happiness • Camping Sunset • De Wasserij Gent 21u00 ALL. • Lisa Verbelen / BOG. & Het Zuidelijk Toneel • Kaaitheater
10u30 A Fair New World?! • Kunstenpunt & Het TheaterFestival • Tour & Taxis Shed 3 14u00 Talk about your work with Alesandra Seutin • Mestizo Arts 17u30 Platform & Het TheaterFestival • KVS BOX 19u00 Kijken, Werken en Verwerken • WISPER • Kaaistudio’s Dansstudio’s 20u00 The Journey • Venus Pop Grotto! / Anna Luka da Silva & Nora Ramakers • BRONKS 20u00 Happiness • Camping Sunset • De Wasserij Gent 20u30 Henry • Peter De Graef • Westrand cultuurcentrum Dilbeek 20u30 ALL. • Lisa Verbelen / BOG. & Het Zuidelijk Toneel • Kaaitheater
doorlopend Het TheaterFestival Zomerbar • Kaaitheater Misconnected • Kyoko Scholiers • Kaaitheater MASS #2 • Kris Verdonck / A Two Dogs Company • Kaaitheater
theaterfestival.be/blog