5-6 SEP 2020 DAGKRANT #HTF20
Het spiegelpaleis van Dries Gijsels Locke: van film naar theater Jetse Batelaan on making theatre for children
www.theaterfestival.be
© Wannes Cré
Realtime Dries Gijsels
5-6 sep 2020 3
‘Het is bijna moeilijk geworden om op een onschuldige en naïeve manier naar iets te kijken omdat onze referentiekaders almaar groter worden’ In Realtime worstelt een theatermaker met het creëren van een voorstelling over tijd. Dat worstelen is regisseur Dries Gijsels niet vreemd. De beste creatieprocessen maken vaak een crisismoment door. Net zoals de theatermaker in de voorstelling filosofeert Dries graag over tijd. Doordat we tijd als iets uitsluitend kwantitatiefs zijn gaan zien, zijn we misschien wel het menselijke uit het oog verloren. Gelukkig is er nog het theater, waar we ongestoord, zonder afleiding, én in realtime, samen tijd kunnen doorbrengen. Evelien Van Houdt
4 5-6 sep 2020
Realtime is de eerste voorstelling die je zelf creëerde en regisseerde. Hoe voelde dat? Dries Gijsels: ‘Heel fijn, maar ook wel eng in de aanloop ernaartoe. Ik had hiervoor wel een aantal dingen gemaakt met K.A.K. (Koekelbergse Alliantie van Knutselaars. red.) en met Renée Goethijn, maar het is toch nog iets anders om je naam zo groot op een affiche te zien staan. Maar dat is eigenlijk het enige echt enge. Het was een heel fijn werkproces met een fantastische groep mensen. Ook al staat mijn naam als regisseur op de affiche, het is een heel collectief maakproces geweest. Iedereen was heel erg betrokken en kwam met veel ideeën aanzetten. Dat pingpongspel, waarbij je ideeën over en weer kaatst, is heel fijn. Het maakt echt dat je ideeën ziet groeien en rijpen en dat de voorstelling groter wordt dan wat je zelf had kunnen bedenken.’
Kan je de keuze voor de titel Realtime uitleggen? ‘Dat was redelijk intuïtief. Ik wou een voorstelling maken over tijd, net zoals die theatermaker in mijn voorstelling. Ik zat in de trein en mijn oog viel op een scherm met daarop ‘geplande tijd’ en ‘realtime’. Ik weet niet of dat de precieze termen waren, maar er stond dat de trein eigenlijk om vijf over acht hoorde aan te komen, terwijl het in werkelijkheid al zeventien over acht was. Dat woord realtime prikkelde mij. Het is ook heel erg van
Realtime Dries Gijsels
toepassing op het theater, waar je live naar iets zit te kijken in het befaamde hier-en-nu. Ook het spanningsveld tussen hoe wij dingen plannen en hoe ze echt verlopen, zit voor mij in dat woord. En de frustraties en de stress die dat oplevert.’
De theatermaker in jouw voorstelling Realtime zit vast en slaagt er niet in om zijn idee uit te werken. Herkenbaar voor jou? ‘Ja, heel herkenbaar. Ik denk dat dat misschien wel in elk goed maakproces gebeurt. Als je samen geen crisis doormaakt, dan heeft het werk vaak – zeker niet altijd, maar toch vaak – iets te weinig meegemaakt. Je voelt het toch in de uiteindelijke creatie wanneer er een tocht aan vooraf is gegaan.’
‘Als je samen geen crisis doormaakt, dan heeft je werk vaak net iets te weinig meegemaakt’ ‘Het is vaak op momenten van crisis dat je dieper gaat graven naar wat je nu eigenlijk echt wil zeggen. In mijn ervaring wordt het werk daardoor dus beter, ook al is het verschrikkelijk vervelend wanneer het gebeurt. Het komt ook in vele verschijningsvormen: je kan vastzitten,
je kan te veel ideeën hebben, of te weinig, of een gebrek aan zelfvertrouwen, of twijfelen aan alles.’
Je gaf al aan in eerdere interviews dat je je voorstellingen graag ziet als spiegelpaleizen. Wat wil je precies, al dan niet vervormd, reflecteren? ‘Ik hou ervan om de werkelijkheid uit elkaar te halen en ze vervolgens op een andere manier weer terug in elkaar te zetten. Om het publiek bij wijze van spreken met andere ogen naar die werkelijkheid te laten kijken. Het begrip spiegelpaleis is ooit eens in een recensie verschenen en dat sprak me wel aan. Ik hou ervan wanneer de dingen niet éénduidig zijn. Als je iets van verschillende kanten belicht, blijkt iets soms helemaal anders te zijn dan wat je er in eerste instantie over dacht. Het is natuurlijk ook een spiegelpaleis omdat het gaat over een theatermaker die een voorstelling wil maken over tijd, en die theatermaker heeft dan weer het idee in de voorstelling dat hij een voorstelling wil maken over tijd. Het zijn verschillende lagen die op elkaar gestapeld zijn en na een tijd door elkaar beginnen te lopen.’
In de voorstelling wordt er heel wat gefilosofeerd over tijd. Ben je hiervoor geïnspireerd geweest door andere werken of bestaande filosofieën? ‘Ik heb best veel boeken gelezen over tijd, maar twee
filosofen hebben misschien wel de meeste invloed gehad. De eerste is Christine Cayol, een Franse filosofe die lange tijd in China heeft gewoond. Zij schreef een boek waarin ze de omgang met tijd in China vergelijkt met de omgang met tijd in het Westen. Wij zijn tijd gaan zien als iets uitsluitend kwantitatiefs, als een instrument om dingen mee te meten. Terwijl in oude Chinese culturen tijd eerder als iets kwalitatiefs wordt gezien. Wij zien tijd dikwijls als een vijand, terwijl tijd in China eerder gezien wordt als een vriend. Dat vind ik een prikkelende gedachte. Een vriend wil je misschien minder controleren of in een schema dwingen. Een vriend gun je misschien ook meer vrijheid en wil je niet dichtplamuren.’ ‘Wie me ook inspireerde is de Nederlandse filosoof Awee Prins. Hij ageert ook heel erg tegen de mantra van “meten is weten”. Hij zegt dat we, door alles te willen kwantificeren, veel schralere schepsels worden, en zo eigenlijk het menselijke weghalen uit ons bestaan. Want alle gevoelens zijn eigenlijk gemengde gevoelens en alle gedachten zijn gemengde gedachten. De wereld zoals wij die ervaren is niet binair. Het kwantificerende denken is heel erg dominant geworden en dat verdrukt eigenlijk alles wat daarbuiten valt: alle ambigue en dubbele dingen. Tijd is bij uitstek een fenomeen dat zich goed laat instrumentaliseren. Je kan meten hoe lang iets duurt of hoeveel tijd je ergens aan wil besteden. Misschien moeten we
5-6 sep 2020 5
Realtime Dries Gijsels
ook buiten dat berekenende denken durven treden en proberen op een meer gevoelsmatige en intuïtieve manier naar de werkelijkheid te kijken.’
Neem je dan een positie in tegenover technologie? ‘Nee, niet per se. De technologische opmars gaat gewoon heel snel. Het gaat me er vooral om te blijven zien dat er daarbuiten ook nog iets bestaat: dat de logica die bij technologie hoort niet de enige logica hoeft te zijn. Dat onlogica en irrationaliteit ook heel belangrijk zijn om te erkennen en te omarmen. Zoals Awee Prins zegt: we zijn “broze wezens”, geen wezens die alles moeten behandelen zoals een computer dat zou doen: nul of één, zwart of wit. Daar zit heel veel tussen. Ik ben dus zeker niet tegen technologie; integendeel. Het is eerder de mate waarin ze ons niet-technologische leven overneemt die ik wil onderzoeken en belichten. Maar in Realtime is dat technologische niet zo prominent.’
In Realtime wil je het statuut van de werkelijkheid bevragen in een steeds veranderende wereld. Is theater de enige plek waar dit kan?
Dus je bent voorstander om niet alles te interpreteren? ‘Zeker in kunst gebeurt dat misschien iets te veel. Ik doe het zelf ook hé, het is bijna moeilijk geworden om op een onschuldige en naïeve manier naar iets te kijken omdat onze referentiekaders almaar groter worden.’
Ik denk dat het een menselijke reflex is om overal een betekenis aan toe te kennen. ‘Natuurlijk, dat is zo oud als de tijd van de mensen op aarde. We zijn altijd op zoek naar wat iets betekent, maar we verliezen ons daar ook heel vaak in.’
Tot slot, als je waarzegger voor jezelf kon spelen, waar zie je jezelf dan in de toekomst? ‘Ik heb heel veel ideeën voor voorstellingen en ik zou die gewoon heel graag maken. En als ik misschien echt naar de toekomst kon springen, dan hoop ik veel mensen te leren kennen en cours de route. Ik werk het liefst samen met mensen waarmee ik bevriend ben of tenminste voel dat ik ermee bevriend zou kunnen worden. Ik wil ook graag eens voorstellingen maken in andere talen. Ik denk dat dat heel bevrijdend kan zijn, en dat er een soort van muziek in andere talen zit.’
Realtime speelt op 5 en 6 september in BRONKS.
© Wannes Cré
‘Zeker niet de enige plek, maar ik vind het wel een hele goede plek. Het is één van de laatste plekken waar een groep mensen samenzit voor een uur of twee uur zonder afleiding. Als je even stilstaat bij de situaties waarin wij ons meestal bevinden, zijn wij bijna altijd verbonden met een werkelijkheid die niet hier is, die niet nu is. Op onze telefoons krijgen we reclame binnen of berichten of nieuws over de rest van de wereld. Dat is ook één van de vele inzichten die aan de basis lag van Realtime.
waarom is dat zo. En dat is helemaal oké, maar als we daar misschien iets minder mee bezig zouden zijn, zouden we misschien wel dichter bij een vorm van geluk komen, zegt Buñuel.’
‘Ik hou ervan wanneer de dingen niet éénduidig zijn’
In het nagesprek aan de start van Realtime lijkt de regisseur nogal gekant te zijn tegen mogelijke interpretaties. Hij lijkt te pleiten voor het niet bevragen van wat er getoond wordt. Hoe sta je daar zelf tegenover als regisseur? ‘Ik denk dat het goed is om dingen te bevragen en te bediscussiëren, maar soms gebeurt dat te snel en vergeten we daardoor te voelen, te beleven of verwonderd te worden door de dingen. Ergens in de voorstelling parafraseren we een citaat van Luis Buñuel over hoe we ons soms verliezen in waarom-vragen: waarom is dit zo en
© Wannes Cré
Ik las in een boek van Alan Burdick dat tot en met de negentiende eeuw het heden in feite een soort eiland was in een oceaan van verleden. Als er ergens in de wereld iets gebeurde, dan hoorde je dat pas als het al gebeurd was. Er kwam iemand van een andere stad om te zeggen: die is onthoofd, of daar is een nieuwe filosofische stroming in opgang. En doordat wij nu voortdurend, 24 op 24, in contact staan met de hele wereld, is er heel veel wat onze aandacht probeert te vangen. Het gebeurt steeds minder dat onze aandacht onversneden en geconcentreerd bij één ding is.’
6 5-6 sep 2020
Locke Compagnie Cecilia
r i , t e n v an je leve D
Steven Knight schreef in 2013 LOCKE, een film waarin Tom Hardy 85 minuten in een auto sjeest. Dat is spannender dan het klinkt. Zo spannend dat acteurs Koen de Graeve en Tom Vermeir er samen met regisseur Yahya terryn een voorstelling van maakten, die nu als coronaproof drive-inversie speelt in Gent. Maar hoe doe je dat, zo’n fenomenale film bewerken tot spannend theater? Hoe zorg je ervoor dat je niet gewoon vervalt in het naspelen van het scherm? Ans Van Gasse Op de rode poster van LOCKE kijken Koen De Graeve en Tom Vermeir, elk in een marcelleke, de toeschouwer recht in de ogen. Naast de donderend grote letters van de titel en de Vlaamse kleppers die de affiche sieren - onder wie ex-Van Jetsfrontman Johannes Verschaeve en leden van A BRAND - valt bij ‘script’ één vreemde naam op: Steven Knight. Compagnie Cecilia greep voor dit stuk niet terug naar een bestaande toneeltekst, maar naar een filmscript.
Zo vreemd is dat niet. Zowel Tom, Koen als Yahya hebben niet alleen hun sporen verdiend in het theater, maar ook in de film- en televisiewereld. De technieken van een film hoef je hen niet uit te leggen. In LOCKE evoceren ze met verve de wereld van Ivan Locke uit de film, maar dan wel op een heel theatrale manier. Want theater is niet zomaar een film waar geen budget voor camera’s was.
Een leven in één rit In Steven Knight’s film LOCKE volgen we Tom Hardy als Ivan Locke, een plichtsgetrouwe en loyale werfleider en vader. Maar alle mensen maken fouten, en in het geval van Ivan betekent die fout dat hij, wanneer hij vertrekt van zijn werk, ontdekt dat hij een andere vrouw zwanger heeft gemaakt. Die staat nu op het punt om te bevallen. En dat brengt keuzes met zich mee. Ivan zit gedurende de hele film in de auto. In die ene rit beleeft hij zijn hele leven en lot. Hij belt zijn vrouw, de minnares, zijn zonen en collega’s terwijl hij één alomvattende beslissing moet maken. Zal hij afslaan bij het kruispunt richting ziekenhuis of rijdt hij toch maar recht naar huis? LOCKE, de film, is een anderhalf uur durende stressbui waarbij je als kijker steeds als een mug rond het hoofd van Tom Hardy zoemt. In een claustrofobische camera-opstelling, die quasi niet verandert, zit je zo dicht op zijn huid dat je mogelijke puistjes bijna zou willen uitduwen. Je ziet de ruiten en flitsen van auto’s in de achteruitkijkspiegel, en heel af en toe een stukje van de weg. Daarmee doet LOCKE op zich al iets ongewoon. Het montageprincipe in film stelt ons immers in staat om één doorlopende ruimte te creëren uit honderden werkelijke
plaatsen. Een tuin van Eden kan je samenstellen met bomen uit Paraguay, gras uit de Engelse velden en fauna uit Afrika: aan elkaar geplakt rijgt je hoofd die beelden immers toch aan elkaar alsof ze zich in één bestaande fysieke ruimte bevinden. Dat dit in LOCKE niet gebeurt, maakt je daarvan bewust. Je denkt misschien niet dagelijks na over montage, maar wanneer die ontbreekt merk je wat er mist - of hier: hoe er niet meer nodig is dan wat je ziet.
Via de telefoongesprekken die Ivan voert kom je wél in andere werelden terecht, maar visueel stel je het met zijn reacties en blikken. Omdat we dat van film niet gewend zijn, werkt dat in op je lezing van dit fraaie stukje acteren: de focus ligt op de man die alleen in zijn auto zit en niet weg kan. Hij heeft geen enkele controle over wat er daarbuiten gebeurt. Hoe vertaal je dat gevoel naar het theater?
Statische dynamiek Op de drive-in site in Gent proberen Ivan & co datzelfde idee op een andere manier over te brengen. Waar kijk je naar? Eén acteur, met zijn rug naar het publiek. Een groot projectiescherm, waarop live en niet-live gefilmde beelden worden geprojecteerd. Beelden van de weg die Locke rijdt, van de acteur die Locke speelt of van de containers in en rond de scène. Als twee zijbeuken zijn er ook containers op hoogte gezet, waarin zich een liveband bevindt: Ben Brunin, Luk Vermeir, Frederik Heuvinck en Johannes Verschaeve luisteren de volledige voorstelling op met nieuwe muziek en soundscapes. Net als de film is ook de theaterversie van LOCKE vrij statisch. Hoewel Ivan constant vooruit moet rijden en niet achterom kan © Kurt van der Elst
Locke Compagnie Cecilia
nu o o
5-6 sep 2020 7
e n . . è . c k op s
kijken, zit er weinig beweging in de voorstelling – op fysiek vlak dan. Maar dat hoeft ook niet – daar ligt net een sterkte. Een andere link met de film is de afwisseling van autosnelwegbeelden met close-ups waarin Ivan reageert op de vele telefoontjes en gebeurtenissen. Let in die close-ups trouwens maar eens op: Compagnie Cecilia slaagt er wonderwel in om die beelden eruit te laten zien alsof ze in een auto zijn opgenomen. En dat alleen door lichtgebruik en een slimme kadrering. En toch is de voorstelling ook één en al dynamiek. De liveband toont nog maar eens hoe muziek onze gemoederen bespeelt: terwijl Johannes Verschaeve aan zijn gitaar zit te tokkelen, nestelt zich niet alleen een oorwurm in je geheugen, maar raakt hij ook daadwerkelijk een snaar. Ondersteund door die soms bombastische soundtrack slaagt de voorstelling erin om je mee te nemen in iets wat lijkt op een live luisterspel. Telefoongeluiden, muziek en soundscapes zorgen er samen met de acteurs voor dat je een roadtrip maakt doorheen het brein van Ivan.
Kansberekening Steven Knight had genoeg aan één acteur om op zijn beeld te plakken, Yahya terryn gebruikt er twee: Ivan Locke en de ‘B-acteur’ die alle andere rollen en stemmen aan de andere zijde van de telefoon speelt. Om het spannend te houden, staat vooraf niet vast wie wat speelt. Aan het begin van elke voorstelling werpen Tom en Koen een muntje op. Wie is B, wie is Ivan. Pure kansberekening. Naast een uitdaging voor hen als spelers, vormt die keuze voor toeval ook iets spannends dat alleen theater kan. Terwijl je naar de kansberekening van het uit elkaar brokkelende leven van Ivan kijkt, kijk je ook naar de kansberekening van de twee
acteurs. Compagnie Cecilia laat toe te focussen op het ontstaan van de voorstelling in het hier en nu. Voor sommige scènes zou het immers makkelijk zijn geweest om vooraf gewoon even een audio-opname te maken, maar toch is er gekozen om alles live te creëren. Die keuze houdt in dat de voorstelling zich openstelt voor gevaar: een knop die te laat wordt ingeduwd, de muziek die een maat te kort is of te lang wordt doorgespeeld,... Het laat ruimte voor falen, maar òòk voor improvisatie. Een bij uitstek theatraal gegeven! Want zelfs als Tom Hardy enkele lijntjes heeft bij verzonnen, heeft hij die uiteindelijk vijf keer kunnen herhalen om aan de kijker enkel de beste versie te laten zien. Wanneer straks in Gent de B-acteur echter vergeet te telefoneren, dan is het aan de Ivan-acteur om de scène spannend te houden. En dat in het ijle ongeplande.
Met Locke in de auto In strak gekadreerde, nauwe beelden van de film, zie je veel van Tom Hardy en weinig van de wereld. Dat voelt al gauw even claustrofobisch als het eraan toe moet gaan in de hersenpan van Ivan. In die filmbeelden zié je immers zijn frustratie, zijn stress, zijn verdriet. Op het puntje van je stoel volg je vol nieuwsgierigheid. Je kan àlles observeren. Op de drive-in site is dat anders. Theater kan niet datzelfde, nabije gevoel evenaren: zelfs al kijk je ook af en toe naar een videoscherm, er zit daar nog altijd een acteur die je niet zomaar een schouderklopje kan geven. Minutieus observeren kan je niet echt. Je moet het publiek manipuleren zodat het, ondanks de fysieke afstand, even dichtbij kan komen. LOCKE beslist om de kracht van theater ten volle te benutten en je echt mee te nemen. Sinds de
drive-inversie nogal letterlijk, maar ook in de zaalvoorstelling kwam je echt terecht ín de auto van Ivan Locke. Het toneellicht durft weg te vallen, wat je dwingt om louter te luisteren zodat je helemaal kan meegaan in de auditieve sferen die worden opgeroepen. Dat je de Ivan-acteur enkel vanaf de rug ziet zitten op het podium zorgt er ook voor dat je méé rijdt. Eigenlijk krijg je bijna het gevoel van zo’n Efteling-attractie waarbij je doorheen een fantasierijke wereld rijdt of drijft, niet écht hoeft deel te nemen aan die wereld maar er wel middenin zit. De muziek is luid en laat ook jou niet ontsnappen, de enscenering is kaal zodat je enkel focust op Ivans lange weg thuiswaarts - en zodat je je steeds kan afvragen wat die ‘thuis’ zal zijn. Omdat de spelers van Yahya Terryn open staan voor ongeplande wendingen creëren ze ook een minder geladen sfeer dan bij Steven Knight. Er mag wel eens gelachen worden. En dat werkt. Want theater is in verbinding staan. Het is tezamen, als groep, in een ruimte aanwezig zijn terwijl er iets voor je ogen ontstaat - vanuit een muntje, zo u wil. Tom en Koen durven, temidden van al die tristesse, toch af en toe voluit voor de lach te gaan. Daarmee dagen ze niet alleen elkaar als speler uit, maar houden ze ook u alert. Want net als in het leven kan het niet al kommer en kwel zijn - of als het dat wel is, ondergaan we dat ook in het leven wel eens met een kwinkslag. Het is een wankele en dunne grens, maar beide acteurs proberen u te raken en mee te nemen, zonder u te doen vergeten dat het leven ook geestig kan zijn.
Het kruispunt van het leven
© Kurt van der Elst
Wanneer u op de drive-insite in uw auto zit, zal u dus misschien het gevoel hebben dat die, zonder enige trek aan een hendel, plots begint te rijden. Dat u begint te razen op weg naar een afslag waar u geen richting kan kiezen. Laat het u net zo betoveren als de filmtrip van Steven Knight, maar wees u misschien ook eens bewust van waarom u die niet aan het bekijken bent. Wie krijgt er kop en wie munt? Het antwoord zal nog lang via scheurende gitaren in uw gehoorgang nazinderen. Maar blijf ook de humor vinden - want het leven werkt met bochten. Tussen licht en donker. LOCKE speelt tot 19 september op een geheime locatie in Gent.
8 5-6 sep 2020
Het dier, het dier en het beestje Theater Artemis
Won’t somebody the children? The inclusion of Theater Artemis’ Het dier, het dier en het beestje ensures het TheaterFestival is not just for grownups. Director, Jetse Batelaan discusses the joy of making work for children and his everevolving artistic process. Liam Rees
of inspiration. It’s great to play for schools because you’re playing for all of society, not just the part of society that pays for a theatre ticket.’
‘It doesn’t matter if it’s for kids or grownups, the TheaterFestival jury measures it all with the same tools’ His respect for this unforgiving audience is what drives him. ‘I am always thinking about the audience. What are they longing for? What are they scared for? So at some points I am like a chess player thinking: What would be my first move? How do I manipulate their expectations? What will they feel?’ Undoubtedly it’s a challenge but it’s led to weird and wonderful work that captures the imaginations of young and old alike. To an outsider, Dutch/Flemish theatre’s talent for formal experimentation with the non-negotiable necessity that the show must not be boring results in the ideal combination, which has led to Batelaan’s work touring around the world. Has he noticed a difference in audience reactions internationally? ‘Actually there’s not a big difference. I like performing in the UK, there is some good connection with my way of humour. There is this universal language or existence where it doesn’t matter what kind of background they come from.’
What’s in a name
The lights fade to black. The actors bow. The audience claps politely. At least, normally they do. However, playing to an audience of children is a completely different situation. Sometimes they’re so excited they can’t sit, sometimes they boo, but they always provide the ultimate antidote to artistic egomania and Jetse Batelaan absolutely loves it: ‘They’re not polite about it. It’s not that they think it’s already special because it’s in the newspaper or because it’s “art”. It’s great that it’s always different, they’re a very expressive audience. An audience of four-year-olds is different to an audience of twelve-year-olds so I must come up with new characters and ideas, it gives me lots
His surreal sense of humour is most evident in his show titles. It begs the question: which comes first, the title or the show? ‘Actually a lot of the time the title comes first, a lot of the dramaturgy is included in the title. So for example: The Show In Which Hopefully Nothing Happens (one of his earlier works), that gives us a strong message and structure in the rehearsal space. Especially at the beginning of my career my shows had no language so most of the language was in the title. But for Het dier, het dier, en het beestje it was the opposite, I knew I wanted to create this fable where the animals are characters. I had the form of a well-made play in mind but in rehearsals we had to discover the story. I knew I wanted to tell a story but I didn’t know the story. It’s not a typical play for me. There’s not so much deconstructing theatre which happens in my other work. It’s a lot of text. Of course I don’t work with writers, a lot of time the text starts in
rehearsals but now I have to really sit at my desk with my laptop.’ As if that wasn’t enough, Batelaan also had the new challenge of writing lyrics along with the company of actors and composer, Keimpe de Jong, to create this musical fable. Batelaan laughs ‘We didn’t write any music before we started. I also didn’t write a word. So everything came out of rehearsals. The actors play instruments and sing in the show, but they’re not all trained musicians so the first phase was to give some guitar lessons. Then Keimpe needed some lyrics to write the music so we had to make new scenes before all the music was written. But there are some parts that are improvised. So it’s a combination.’
‘Real’ Theatre It seems there’s a constant tension of chaos and control in his rehearsal room that translates to a tension of the real and the surreal in his work. ‘In a lot of my plays the main conflict is between the audience and their expectations and what is happening onstage.’ So despite the menagerie of talking animals, puppets, and musical numbers ‘Het dier, het dier, en het beestje is a very realistic story about average family life, this is the show with the most direct relation to my life but the form and style is not at all realistic.’ The result is a captivating show that encourages being different and daring to be different, in life and theatre alike.
‘This is the show with the most direct relation to my life’ It’s refreshing to see work that doesn’t take itself seriously be taken seriously by het TheaterFestival. Does it ever feel as though there’s children’s theatre and “real” theatre? ‘It’s great to be selected. It’s very brave because the Flemish TheaterFestival has done this for years. It doesn’t matter if it’s for kids or grownups, they measure it all with the same tools. It’s great when actors, directors, juries see both theatre for kids and grownups. In Holland it’s a bit more divided, normally the jury doesn’t see work for children.’ Well that’s their loss, honestly it seems very childish to dismiss children’s theatre. Het dier, het dier en het beestje speelt op 6 september in het Kaaitheater.
5-6 sep 2020 9
Het dier, het dier en het beestje Theater Artemis
please think of © Kurt van der Elst
© Kurt van der Elst
© Kurt van der Elst
10 4 sep 2020
A Way of Seeing Rita Hoofwijk John Berger legt in Ways of Seeing bloot dat het waar en wanneer we iets zien van invloed is op wat we zien. Voor het TheaterFestival bezoekt Rita Hoofwijk vijf voorstellingen samen met een andere bezoeker en diens manier van kijken. Ze schrijft niet over de voorstelling zelf, wel over een deel van de context van het theaterbezoek.
A Way of Seeing / Uit de oude doos
Vandaag: ALL. van Lisa Verbelen / BOG. & Het Zuidelijk Toneel Het is 19:50. Veertig minuten voor aanvang. Bij de ingang van het Kaaitheater hangen twee verlichte zinnen: ‘All we have is words. All we have is worlds.’ Pijlen op de vloer leiden naar de foyer van het theater, die voor het festival en vermoedelijk vanwege de corona situatie naar buiten is verplaatst. Het is bewolkt, maar warm genoeg om buiten te kunnen zitten. Het ruikt er naar bier en vis. Mensen zitten aan houten tafels in afzonderlijke groepjes, bubbels. De meesten zijn met twee gekomen. Sommige eten een ‘festivalhap’ (onder andere koolvisfilet). Een vrouw aait het been van de man tegenover haar. Er wordt voornamelijk Vlaams gesproken. Aan tafel 75 zit een man. Hij is net als ik alleen en lijkt net klaar met eten. Ik weet niet wie hij is. Hij heeft een gele rugzak en ziet er vriendelijk en benaderbaar uit. Ik loop naar hem toe en vraag of ik bij hem mag komen zitten. Pas later realiseer ik me dat ik daarmee wellicht in zijn ‘bubbel’ ben gestapt. Zijn naam is Oscar. Oscar Van Rompay. Hij is acteur. Ik vraag me af of ik hem niet had moeten - kunnen - kennen. Vanwege een radio-opname moest hij vandaag al in Brussel zijn. Het is dus enigszins toevallig dat het juist deze voorstelling is die hij bezoekt. Op de website van het TheaterFestival heeft hij over ALL. gelezen, maar verder kent hij het gezelschap alleen nog van naam. Niet eerder zag hij van BOG. een voorstelling. Hij denkt wel dat hij het mooi zal vinden. Oscar oogt ontspannen, opgewekt, maar zelf zegt hij wat verward, gestrest en gehaast te zijn. Hij zegt ernaar te verlangen straks, middels de voorstelling of
Het TheaterFestival bestaat 30 jaar! Elke dag diepen we een voorstelling die ooit werd geselecteerd op uit het rijke archief.
middels de ruimte die het theater is en biedt, op één plek te kunnen zijn, opgesloten. Het is 20:22. Om ons heen staan bezoekers op en ook wij begeven ons naar het theater. Oscar kent de zaal goed, als kind kwam hij er al af en toe naar voorstellingen kijken en ook zelf heeft hij er een paar keer op het podium gestaan. Nu nemen we plaats aan de andere kant. We kijken naar één vrouw, die (nog) niet naar ons kijkt. Oscar, naast mij, denkt een andere bezoeker te herkennen, maar het blijkt een vergissing. Door het mondmasker lijken we net iets meer op elkaar dan anders. Het wordt donker. - We zien ALL. Het is 21:41. We zitten aan een andere tafel dan waar ons gesprek begon. We kijken naar die lege tafel zonder ons. De feestverlichting die erboven hangt, brandt. Misschien was dat eerder ook al zo, maar de lampjes vallen nu pas op. Het is donker geworden, en kouder. Ik kijk naar Oscar tegenover me. Hij lijkt iets rustiger te zijn dan eerder op de avond. ‘Lichter’, zegt hij zelf. Ook merkt hij op dat ons gesprek nu anders is, ‘omdat we samen zijn gaan kijken.’ Hij vertelt me dat hij tijdens de voorstelling aan Lisa had gedacht, aan de ruimte waar zij haar glitterpak had aangetrokken en het straks weer uit zou doen (was het nu ook weer links of rechts van het podium?), aan hoe ze zich had voorbereid om te gaan spelen. ‘Het is altijd mooi om te zien hoe iemand begint.’ Even later denkt Oscar haar opnieuw te zien tussen de napratende bezoekers, maar ze is het niet. Naast het podium blijken we moeilijker te herkennen.
Le Sous Sol, Peeping Tom Geselecteerd in 2007. ‘Sensueel, wreed en vol humor’ (Shinobu Review) ‘De productie straalt een aandoenlijke warmte uit en charmeert door de vaak acrobatische bewegingen en wrange humorvolle momenten’ (Theatermaggezien) ‘Le Sous Sol fascineert. Het stuk is beklemmend, maar tegelijk trekt het je aandacht en word je als een magneet in het verhaal getrokken’ (8 Weekly) ‘Le Sous Sol is ongekend intrigerende dans, theater en muziek. Wat mij betreft het hoogtepunt van dit seizoen’ (NRC Handelsblad)
‘Le Sous Sol hésite entre la farce et le cauchemar, le naturalisme et le rêve. Cette jeune compagnie apporte manifestement un ton nouveau.’ (La Libre Belgique)
© Maarten Vanden Abeele
20
woordzoekermaken.nl
Toneelgroepen 30 jaar Het TheaterFestival
WoordzoekerDatum 30 _____________________ jaar TheaterFestival Kun jij alle verborgen woorden vinden in deze woordzoeker?
Naam ______________________
E Q D Q A B A T T O
I
R F E R M É Y
A R C V X T K T S U R T E D F Y D N M
I
N D U V W P E E P
I
N G T O M A
V
I
K H F R O E F R O E S C E S K P
S
I
U T R E P L A M R E T A E H T M
Y O S U E L U B A F Y U T V T Q G O M H E T T O N E E L H U I
I
S G J E C
T N T G E N T F K V S Q N S O P D
F E
I
G C L D O T R Y A E R T R P E
V D Y Q S C J V B J U G K P A R M E S T U D
I
O O R K A A E A
I
N D P N
N N T G D F T L S K R O F K A U J B H B X E R V O S S Z H S T V O L N L E L K D E W A R M E W I Z O S D J U C W I
N K E L R N
O R D K X F P R V
E V D E R O O V E R S L A Z A R U S Y
I
S
I
E L A P T E H T O W D E J E
L O O P D
I
U Z R E T A E H T B Y N
ABATTOIRFERMÉ DEKOE theatergroepen DEROOVERS Kan jij al deze verborgen die ooit geselecteerd werden terugvinden? DETRUST
• ABATTOIRFERMÉ FROEFROE • DETRUST • FROEFROE KVS • KVS NEEDCOMPANY • NEEDCOMPANY • SKAGEN SKAGEN • DEKOE
DEWARMEWINKEL • DEWARMEWINKEL HETPALEIS • HETPALEIS • THEATERZUIDPOOL LAIKA • LAIKA NTGENT • NTGENT • STUDIOORKA STUDIOORKA • DEROOVERS
FABULEUS
• FABULEUS • HETTONEELHUIS HETTONEELHUIS • LAZARUS LAZARUS • PEEPINGTOM PEEPINGTOM • TGSTAN • THEATERMALPERTUIS TGSTAN
THEATERMALPERTUIS THEATERZUIDPOOL Deze woordzoeker is uitgeprint op WoordzoekerMaken.nl
Lees de artikels uit deze festivalkrant en andere artikels op theaterfestival.be/blog en discussieer mee via #HTF20! f Het TheaterFestival t @theaterfestiva1 hettheaterfestival
Scan deze QR code en beluister de podcasts over het Theater-Festival van XL AIR
Over 30 jaar Het eerste TheaterFestival vond 30 jaar geleden plaats. Wij blikken vooruit met jonge makers die toen nog in de luiers zaten of niet geboren waren. Hoe zal het theater er volgens hen uitzien in 2050? Vandaag: Bosse Provoost, theatermaker bij Toneelhuis onder het nieuwe makerstraject P.U.L.S. ‘Ik hoop dat het TheaterFestival in 2050 er één is dat nieuwe theatervormen stimuleert en probeert op te pikken. Dat het geen best of is, maar dat er gekozen wordt voor de voorstellingen die het meest in de kleren zijn blijven zitten. Ik denk dat dat lang niet altijd per se ‘goede’ voorstellingen zijn. Soms blijven net mislukte voorstellingen hangen.’ ‘Wat het Vlaams-Brusselse podiumlandschap vandaag boeiend maakt, is haar uitgesproken artisticiteit, haar kunstzinnigheid. Ik hoop dat werk radicaal, transdisciplinair, experimenteel en ook moeilijk mag blijven. We hebben een publiek dat heel veel gewoon is en ik vind dat we die mogen blijven pushen, Netflix en voetbal zijn toch leuker als het op entertainment aankomt. Ik zou zeggen: f*ck de grote en heldere verhalen, leve het obscure en het moeilijke.’
redactie Eva Vanderstricht, Johannes Lievens, Liam Rees, Ans Van Gasse, Evelien Van Houdt, Jasper Delva, Marie Neefs, Hannah Lyssens, Liselotte Degroote, Kate Dejonckheere, Katrijn Bekers, Rojda Gülüzar Karakus, Sophie Vondung, Nina Cools, Rita Hoofwijk hoofdredactie Filip Tielens grafisch ontwerp festival Bureau BoschBerg grafisch zetwerk dagkrant Tijsje Revalk V.U het TheaterFestival Vlaanderen, Kathleen Treier, Jan Van Rijswijcklaan 155, 2018 Antwerpen XL AIR: Jeroen Vandesande en Lieve De Maeyer
tickets en info: theaterfestival.be za 5 september
zo 6 september
12u30 A Fair New World?! (2) • SOTA & Het TheaterFestival • Tour & Taxis Shed 3 19u00 Kijken, Werken en Verwerken • WISPER • Kaaistudio’s Dansstudio’s 20u00 Happiness • Camping Sunset • De Wasserij Gent 20u00 Realtime • Dries Gijsels • BRONKS 20u30 Henry • Peter De Graef • Westrand cultuurcentrum Dilbeek
12u00 Kijken, Werken en Verwerken • WISPER • Kaaistudio’s Dansstudio’s 15u00 Het dier, het dier en het beestje • Theater Artemis 19u00 Kaaitheater 20u00 Happiness • Camping Sunset • De Wasserij Gent 20u00 Realtime • Dries Gijsels • BRONKS 20u30 Henry • Peter De Graef • Westrand cultuurcentrum Dilbeek 21u00 Locke • Compagnie Cecilia • geheime locatie in GENT
doorlopend Het TheaterFestival Zomerbar • Kaaitheater Misconnected • Kyoko Scholiers • Kaaitheater MASS #2 • Kris Verdonck / A Two Dogs Company • Kaaitheater
theaterfestival.be/blog