TheaterFestivalkrant 12/9/2019 by het Theaterfestival

a m m

12 SEP 2019 DAGKRANT #HTF19

is su Le

Paradise Now en de politieke impact op de jonge spelers

Roel Verniers Prijs gaat naar Ahilan Ratnamohan

Met Emma Lesuis terug naar Suriname

Fair practice in de praktijk

Impressie uit het Decoratelier

Reviewpoëzie over Minardschouwburg

www.theaterfestival.be

ÂŠ Kurt Van der Elst

P aradise Now (1968-2018) Michiel Vandevelde & fABULEUS

12 sep 2019â&#x20AC;&#x192;â&#x20AC;&#x192; 1

'Het proces dat de jongeren doormaakten tijdens het maken is eigenlijk de ware politieke daad' Met Paradise Now (1968-2018) brengt Michiel Vandevelde in samenwerking met een bende jongeren van fABULEUS een terugblik op vijftig jaar strijden, maar heeft hij ook een onuitwisbare stempel gedrukt op de levens en blikken van zijn performers. Wij gingen in gesprek over hoe dat net in zijn werk ging. Ans Van Gasse & Emmanuel van der Beek

2 12 sep 2019 Hoe was het voor jou om je werken denkproces toe te passen op jongeren, hoe verliep die samenwerking?

‘In het begin moet het voor de jongeren vooral heel vaag zijn geweest. Ze waren heel verward, denk ik. (lacht) Veel van hen waren zeer jong en hadden dus nog niet veel ervaring met kunst, waardoor zo’n professionele productie instappen sowieso een hele ervaring was voor hen. Daarnaast hield ik heel bewust mijn opzet zeer vaag. Ik wilde hen uit hun comfortzone halen en een unieke groepsdynamiek op gang brengen. Een beetje verwarring helpt daar wel bij.’ ‘Intussen weten ze wel dat dat een bewuste keuze was van mij - nu wordt er wel eens gelachen hoe onduidelijk alles toen was. We hebben een jaar aan de voorstelling gewerkt. In de helft van het maakproces begon ik structuur toe te voegen en een concrete vorm voorop te plaatsen, en dan begrepen de jongeren waar het naartoe ging.’ ‘Natuurlijk heb je nooit van in het begin een écht concreet idee over zo’n voorstelling, maar Paradise Now is wel echt ontstaan uit een fascinatie en onderzoek. Ik had het boekje met het script van de originele versie van Paradise Now van The Living Theatre en ik had die voorstelling een paar keer kunnen bekijken op het internet. Daarnaast is er heel veel over geschreven. Die artikels heb ik samen met de performers gelezen en er bepaalde oefeningen aan gekoppeld.’ ‘Het was wel een zoektocht hoe we dat alles nu concreet op scène zouden zetten. Ik wou absoluut geen re-enactment, dat wist ik. Ik wilde iets zeggen over de vijftig jaar tussen de twee voorstellingen en wat daarin is veranderd. Hoe kijkt de generatie van nu daarop terug?’

Hoe was dat voor de jongeren om terug te kijken op die vijftig jaar? Ze hebben daar, net als jij, niet echt iets van meegemaakt.

‘Ik heb er - bewust - eigenlijk amper iets van meegemaakt. Maar net dat was interessant: ons maakproces was op die manier een vorm van bewustwording. De jongeren kwamen zo in contact met de geschiedenis - van activisme, revolutie, protest - op een manier waarop ze er voordien nog nooit aan waren blootgesteld. Hun politiek bewustzijn was aan het begin van dat repetitiejaar echt niet zo groot, dus in die zin zie ik deze voorstelling voor hen als een emanciperend proces. Ze hebben geleerd over protest, maar ook over wat je zelf kan doen, hoe je een positie kan innemen.’ ‘Op die manier is Paradise Now iets dat in twee helften uiteenvalt. Je hebt enerzijds een voorstelling, die min of meer aangenaam is om te bekijken, maar het proces dat de jongeren doormaakten tijdens het maken is eigenlijk de ware politieke daad. Als je daar met henzelf over spreekt, hoor je dat het echt om een transformatie gaat.’

Zijn jongeren vandaag even politiek geëngageerd als jouw generatie en de generaties daarvoor?

‘Ik denk dat politiek engagement altijd aanwezig is. Er zijn altijd wel acties, kijk nu naar de klimaatmarsen. Aan het begin van het proces heb ik wel mijn ideeën moeten bijstellen, omdat hun politiek bewustzijn kleiner was dan ik aanvankelijk dacht. Op zich is dat logisch, ze waren echt jong. Uiteindelijk

Paradise Now (1968-2018) Michiel Vandevelde & fABULEUS

is hun groei dan wel weer enorm interessant om getuige van te zijn.’ ‘Zo’n politiek bewustzijn varieert ook. Soms komt er echt een uitzonderlijke energie samen - zoals met een klimaatactie. Op andere momenten is dat individueel. Toen ik jong was had je de Occupy-beweging en de Indignado’s. In vergelijking daarmee is de klimaatbeweging van nu wel iets dat meer is gestart vanuit de jongeren zelf.’

Ben je zelf een activist?

‘Ik ben veel gaan betogen. Toen ik jonger was deed ik vooral mee aan de klimaatactiekampen in Antwerpen, later ben ik actief geweest in Indignado en Occupy. Het is altijd een zoektocht geweest voor mij hoe ik dat kan verwerken in mijn kunst. Paradise Now was daarom ook zo’n goed voorbeeld. The Living Theatre slaagde er destijds echt in om een politieke urgentie te verweven in hun voorstelling zelf.’

'Of je vandaag nog kan choqueren? Ja en nee. Als je op bepaalde politieke pijnpunten inspeelt, kan je wel een zekere controverse teweegbrengen' ‘Mijn activisme is nu wel verengd: ik houd me vooral bezig met de kunstwereld. Ik kom met onder meer het Handvest voor de podiumkunstenaar nu vooral op voor fair practice en soortgelijke dingen. Ik heb niet meer de tijd om met veel tegelijk bezig te zijn, dus richt ik me op interne zaken.’

In welke mate komt de voorstelling uit de jongeren zelf?

‘Goh, niet echt veel. Een deel van het proces was vooral het projecteren van al het materiaal op hun lichamen en kijken hoe ze daarmee samenvallen - of net niet. Op die manier ontstond dat proces van bewustwording, dat dan ook in hun lichaam zat. Dus er was relatief weinig inbreng, maar vooral verwerking van die iconische beelden en het materiaal van The Living Theatre zelf.’ ‘De teksten aan het eind zijn wel een echte mix van bestaande denkers en ideeën van de jongeren zelf. Toch vind ik het traject dat we hebben afgelegd in dat jaar nog altijd het belangrijkste aspect van de voorstelling.’

Je bent niet de enige die met een maatschappelijk geëngageerde voorstelling speelt op het TheaterFestival. Moet theater aanzetten tot actie of een expliciete politieke boodschap uitdragen?

‘Kunst heeft altijd een politieke lading, of je het nu wilt of niet. Ook minimalistische kunst uit de jaren 70 was politiek, al wordt dat weinig zo besproken. Maar voor mij is de politiek achter het proces van het maken veel belangrijker.’

Wat kunnen de voorbije vijftig jaar ons leren?

‘De oproep van de voorstelling zit in dat tweede en derde deel. Het eerste deel is een soort reis door de geschiedenis, maar in het tweede deel komt de collectiviteit naar boven en hoe dat een proces van vallen en opstaan is. Je ziet dat in de beelden die ze samen maken. Soms lijkt het alsof ze zomaar iets doen, en soms komt alles echt samen en vormen ze een collectief.’ ‘De teksten op het einde, in het derde deel, gaan dan weer over een gevoel van wanhoop. De voorbije eeuw is er zoveel ondernomen, maar het leidt vaak nergens naar. De oefening is om dan, in die wanhoop, toch een vorm van samenzijn en gezamenlijke energie te vinden.’

The Living Theatre choqueerde eind jaren zestig met Paradise Now. Recensies waren soms moordend. Kan theater nu nog choqueren?

‘Ik denk niet dat het als choquerend werd ervaren, maar het was echt een grensverleggend stukje toneel. Er was wel dat naakt, maar dat moet je zien in die tijd. Ik denk niet dat dat choquerend was. Er zijn later veel meer choquerende dingen gebeurd - kijk maar naar het Wiener Actionisme.’ ‘Wat natuurlijk wel zo is, is dat het een radicaal nieuwe vorm van theater bracht. Je moet je inbeelden: theater was spreken, dat was bourgeoisie. En dan had je plots The Living Theatre met een compleet andere visie op theater. Voor de bourgeoisie critici was dat controversieel. De voorstelling daarentegen… Op zich was dat een vijf uur durende happening en dus eigenlijk maar saai. Als er een avond geen klik was met het publiek zat je gewoon te kijken naar een orgie waar je niet aan deelnam.’ ‘Of je vandaag nog kan choqueren? Ja en nee. Als je op bepaalde politieke pijnpunten inspeelt, kan je wel een zekere controverse teweegbrengen, maar dat behoeft natuurlijk een uitgekiend spel met media en dergelijke als je écht iets wilt doen bewegen.’

P aradise Now (1968-2018) Michiel Vandevelde & fABULEUS / Fair Practice

e c i t c ra sten: p r i Fa e kun t in d oe moe h at? d Overleg Kunstenorganisaties (kortweg: oKo) werkte het voorbije jaar aan een charter omtrent fair practices. Na hun algemene vergadering in december wordt die goedgekeurd of wordt er verder aan geschaafd tot een finaal product. Vandaag organiseerden Kunstenpunt en oKo op basis van deze ontwikkeling een werksessie voor kunstenaars en - werkers in de hallen van het TheaterFestival. Maar wat houdt zo’n charter precies in? Ans Van Gasse

12 sep 2019 3

Onder- of niet betaald werk is helaas geen uitzondering in de kunstensector. De recentste uitgave van Rekto:Verso wijdde er zijn volledige editie aan. ‘Kunst en werk’ zijn twee begrippen die er vooralsnog niet in slagen hand in hand te gaan. Daarom besliste oKo in mei 2019 om het charter fair practices op te stellen, vanuit de overtuiging dat loon naar werk een mensenrecht is. Er is nood aan een helder overzicht aan afspraken en loonklassen, in een veld waar zowel opdrachtgevers als -nemers niet weten wat wel en niet billijke prijzen zijn. In het charter wordt daarom een overzicht van duidelijke richtlijnen opgenomen, naast een toolbox die de praktisering van die afspraken moet aanmoedigen en vereenvoudigen. In die toolbox, die open wordt gesteld voor wie niet bij oKo is aangesloten, zullen modelcontracten, berekeningstools en handleidingen voor de kunstensector worden gebundeld. oKo stelde in mei vier gidsende principes als maatstaven van het kunstenveld: transparantie, solidariteit, duurzaamheid en verantwoordelijkheid. Kunst is samenwerken, vertrouwen en voortbouwen op elkaar, aldus oKo. Het charter is volgens oKo dan ook een stap in de gezamenlijke inspanning van de kunstensector om te professionaliseren. Vandaag werd dat idee van samenwerking alvast in de praktijk omgezet: de werksessie was volzet en bracht een diverse groep aan cultuurwerkers samen.

Een eerste sectordag werd al georganiseerd op Theater Aan Zee vorige maand. Daar werden enkele voorstellen omtrent sociaal-economische praktijken in de kunstensector aan de deelnemers gepresenteerd, die vervolgens in tafelgesprekken dieper ingingen op de problematieken. Deze werksessie werd al bijgewoond door 90 medewerkers uit het veld. Rekto:Verso publiceerde een online verslag van de uitkomst. Daaruit bleek een duidelijke oproep aan kunstenaars om aan één zeil te trekken en een duidelijke vraag naar fair practice uit te dragen, hoewel er nog geen conclusies werden getrokken over het al dan niet dwingend maken van charters en reguleringen. Vandaag werd het charter, drie maanden voor de laatste goedkeuring, onder de loep genomen en op punt gesteld door kunstenaars en hun vertegenwoordigers uit heel Vlaanderen. Wie nog meer wil weten over de evolutie van de sociale zekerheid van kunstenaars, is overigens meer dan welkom om zaterdagnamiddag verder te praten op The Big Conversation.

4 12 sep 2019

Aardappelbloed Emma Lesuis

‘Dit is ook jullie slavernijgeschiedenis’ Emma Lesuis brengt met Aardappelbloed de vrucht van haar overwinning op de Roel Verniers Pitch tijdens het vorige TheaterFestival. Het resultaat daarvan is een theatrale documentaire over Suriname. Met dat artistieke engagement brengt ze niet alleen anderen, maar ook zichzelf in contact met het verleden.

Daarom ben ik gegaan naar waar ik eigenlijk "echt" vandaan kom: Suriname. Als je een kleurtje hebt, word je vaak gevraagd: "Waar kom je nu écht vandaan?" In Aardappelbloed wou ik werken rond die vraag, dus trok ik naar Suriname om de grond te claimen waar mijn voorouders tot slaaf werden gemaakt. Eigenlijk is dat een ludieke insteek, voor mij is dit geen emotioneel portret. Het is niet zo dat ik mezelf ben gaan zoeken in Suriname, ik weet heel goed waar ik vandaan kom. Ik wil wél tonen waar wij als samenleving vandaan komen, hoe die is opgebouwd en waar de huidige ongelijkheid vandaan komt.’

‘Ik denk dat mijn stem tussen alles door zweeft, ik begrijp beide kanten en zie een gedeelde pijn’

Danny de Jong & Ans Van Gasse Lesuis: ‘Toen ik over de Roel Verniers Prijs hoorde, dacht ik eerst: het is altijd leuk als je iets wint, maar de aanmelding en het wachten op antwoord is toch altijd een heel gedoe. Een uur voor de deadline besliste ik om tóch iets in te sturen - ik ben iemand van keuzes op de valreep.’ (lacht) ‘Gelukkig wist ik heel goed wat ik wilde, zodat ik dat helder kon uitleggen. Mijn ideeën en materiaal over Aardappelbloed lagen toen al een tijdje klaar. Maar ik had het gevoel dat er méér mee moest gebeuren én dat dit moest gebeuren in het theater. Alleen: dat zou geld kosten. Die 6000 euro van de Roel Verniers Prijs kwam dan ook goed van pas om een stap verder te zetten met Aardappelbloed.

Over hokjes en daar niet in passen ‘Voor mijn afstudeerproject van Woordkunst aan het Conservatorium in Antwerpen trok ik naar Zuid-Afrika. Daar werd ik heel erg met de neus op de feiten gedrukt dat ik een kleur heb. Ik was daar een kleur. De mensen op de boerderijen zagen me als een van hen, ze merkten alleen dat ik anders sprak. Dat moet bevreemdend zijn geweest. Met de witte boer deelde ik de cultuur, met de zwarte boeren mijn kleur.’ ‘Dat project heeft me echt doen nadenken over hoe het apartheidssysteem mensen indeelt in hokjes. Een van die boeren vroeg aan mij wat ik eigenlijk kwam doen in Zuid-Afrika. Dat was best heftig, al had hij wel een punt. Hij zei dat we in Europa toch ook heel racistisch zijn, en daar stond ik eerst van versteld. Maar uiteindelijk klopt het: hoe zit het met de gevolgen van ons verleden in het nu? In 2015 was er net het Zwarte Pietendebat dat losbarstte, Black Twitter kwam plots van de grond. Mensen vonden elkaar niet.’ ‘Ik kreeg toen ook een telefoontje. Of ik bij een club wilde voor zwarte kunstenaars. Plots voelde ik hoe ik in dat gekleurde hokje werd geduwd, terwijl ik gewoon Emma ben en goed mijn werk doe. Ik zou mezelf niet meteen in de eerste plaats als een zwarte artiest omschrijven. Ik ben wel eens toegevoegd aan een Whatsapp-groep voor zwarte filmmakers, maar dat vind ik gewoon héél ongemakkelijk. Ik denk dat mijn stem tussen alles door zweeft, ik begrijp beide kanten en zie een gedeelde pijn.’

Over bruggen slaan ‘Er is nood aan stemmen die meer doen dan alleen boos zijn en die bruggen slaan. Veel mensen van kleur willen niet meer uitleggen aan witte mensen waarom iets racistisch is. Dat snap ik: als je boos bent, ben je boos. Maar ik voel die boosheid niet en ik zie tegelijk wél de ongelijkheid. Ik probeer een brug te slaan om elkaar te vinden.

‘In Suriname wou ik nagaan of ik recht had op de plantagegrond waar mijn voorouders op werkten. Maar grond is in Suriname iets heel gevoeligs, omdat de afschaffing van de slavernij er is uitgemond in zeer ongelijke verdelingen. Het grootste deel van het land is overwoekerd. Daarom is Aardappelbloed een persoonlijker verhaal geworden, waarin ik mijn gedachten deel over de reis. Het is begonnen met de naam van mijn bet-betovergrootmoeder: Deimveld. Omgekeerd is dat veldmeid, een slavennaam.’ ‘Het was niet altijd evident om in mijn eentje in het binnenland van Suriname te filmen. Die hitte, slecht gemaakte afspraken... ik zou het niet aanraden. Tegelijkertijd ervoer ik die reis en filmde ik ze. Ik kwam thuis met meer dan zestig uur aan materiaal en daar heb ik dit van gemaakt. Aardappelbloed was eerder al te zien als korte documentaire bij Vranckx & de Nomaden. De live vertelling en muziek maken het verhaal me meer eigen. Voor het publiek komt het verhaal zo ook meer aan dan wanneer het passief zou zitten kijken naar een scherm. En dat vind ik héél belangrijk.’

Over elkaar vinden ‘Toen ik met Aardappelbloed in juni speelde op het Oerol-festival op Terschelling, merkte ik dat ook. Mensen vonden elkaar na de voorstelling. Ze huilden of vonden het herkenbaar - en dan heb ik het niet enkel over mensen met een Surinaamse achtergrond, ik kreeg soms dezelfde reacties van bijvoorbeeld mensen met een Finse of Roemeense achtergrond. Het ging soms zelfs zo ver dat mensen hun excuses aanboden: “Ja, ik wil toch nog even sorry zeggen.” Waarop ik dan zei: "Nou, waar blijft dat geld?" (lacht) Al zijn er ook mensen die aangaven dat ze echt niets wisten over hun eigen verleden met de slavernij.’ ‘Maar Aardappelbloed overstijgt echt dat Surinaams-Nederlandse verhaal. Het gaat over waar je thuishoort. Dat is een zoektocht die iedereen herkent. Ik had ook een boekje neergelegd voor reacties. Die gingen veelal over schaamte en bewustwording. Veel mensen weten ook niet uit het hoofd wanneer de slavernij is afgeschaft of dat de ex-slaven nog tien jaar lang doorwerkten op die plantages. Veel Surinamers pleiten daarom ook om niet voor 1863 als het juiste jaartal voor de afschaffing van de slavernij, maar 1873. Dat soort dingen is nog niet echt algemene kennis en dat is best jammer. Als je dat weet, begrijp je de gevoeligheden ook beter.’ ‘Maar Aardappelbloed gaat ook over meer. Dat moest van mezelf, dus heb ik veel gelezen. Dan moet je jezelf wat onderwijzen, en dat kan veel teweeg brengen. Als je kijkt naar de tijdlijn van ons koloniale verleden kan je vast veel leren over hoe wij nu met elkaar samenleven. In Vlaanderen is die kennis trouwens even hard nodig als in Nederland - we maakten immers gedurende vijftien jaar samen deel uit van het Rijk der Nederlanden. Suriname was daar deel van, net als Vlaanderen. Dit is ook jullie slavernijgeschiedenis.’

12 sep 2019 5

Aardappelbloed Emma Lesuis

6 12 sep 2019

Reclameborden witwassen in Sri Lanka Performance-maker Ahilan Ratnamohan won gisteren op Het TheaterFestival de Roel Verniers Prijs voor zijn project The Post-White Wash Reparation Company. Daarmee wil hij in Jaffna, de geboortestad van zijn ouders in Sri Lanka, alle reclameborden met blanke mensen vervangen door afbeeldingen van Tamil. Een portret en een reactie van de winnaar. Sanne Stassijns Het Theaterfestival en Amplo, HR-partner voor de creatieve sector, deden begin juli een oproep naar beginnende artiesten boordevol inspiratie die een project hebben dat ze graag zouden willen realiseren. Ze moesten hun voorstel indienen in één A4 of een korte video. Gisteren mochten tien genomineerden hun project live komen pitchen in CAMPO. De prijs? Een productiebedrag ter waarde van 6000 euro voor de uitvoering van hun plan, een plek in het programma van Het TheaterFestival 2020 in Brussel en een jaar lang advies van Amplo.

Voetbalchoreograaf Ahilan Ratnamohan is een Australiër van Sri Lankaanse afkomst die naar Europa kwam om een voetbalcarrière uit te bouwen. Toen dat geen succes werd, besloot hij zijn ervaringen in theatervoorstellingen te gieten. Hij kwam terecht bij het Antwerpse theaterhuis Monty, waar hij ondertussen al zeven jaar werkt. Vorig jaar maakte hij er Mercenary, waarin een groep voetballers van Aziatische afkomst in de huid kruipt van de migrantenarbeiders die op dit moment de stadia voor de Wereldbeker van 2022 in Qatar bouwen. Mercenary was een

Roel Verniers Prijs

choreografie gebaseerd op voetbalbewegingen waarmee hij twee situaties wil aankaarten: het feit dat Zuid-Aziatische voetballers weinig of geen kansen krijgen én de erbarmelijke werkomstandigheden van de arbeidsmigranten in Qatar. Daarmee was Ratnamohan niet aan zijn proefstuk toe. In 2013 creëerde hij Michael Essien, I want to play as you, waarin zes Afrikaanse aspirant-profvoetballers intieme flarden van hun bewogen levensverhaal vertellen, ondertussen hun voetbalkunstjes demonstrerend in complexe choreografieën. Met enkele van die performers richtte hij Star Boy Collective op. Met hen presenteert hij in 2017 Reverse Colonialism, een politieke performance waarin vier Afrikaanse Antwerpenaren het moeizame migratie-integratie dilemma pogen op te lossen.

Ficties realiseren Je kan Ahilan ook kennen als speler uit de voorstelling If There Weren’t Any Blacks You’d Have To Invent Them van Aurelie Di Marino, een voorstelling over de relatie tussen racisme en identiteit die vorige week nog te zien was in het luik #NieuwJong op het TheaterFestival. Daarnaast voerde hij vorig jaar zelf de performance The Perfect Migrant op. Daarin beschrijft hij zijn ervaring in Letland, waar hij gedurende vijf weken probeerde om een echte local te worden. Momenteel brengt hij ook nog zijn performance Klapping, waarin hij probeert een nieuwe straatdans te lanceren bij het publiek. Zijn stijl van werken noemt hij ‘Performing research’ of ‘Realising fictions’. Dat wil Ahilan ook toepassen in zijn toekomstig project The Post-White Wash Reparation Company, waarvoor hij gisteren de Roel Verniers Prijs won. ‘Ik vind het allemaal nog een beetje surreëel dat ik de prijs gewonnen heb’, zegt Ahilan wanneer we hem vandaag bellen. ‘Ik moet het nog even laten bezinken. Ik heb nog nooit in mijn leven een prijs gewonnen’, reageert hij verbijsterd. ‘Het voorstel heb ik heel impulsief om 4u ‘s nachts ingediend toen ik in Sri Lanka zat. De volgende ochtend had ik er al meteen spijt van. (lacht) Ik dacht immers dat ik niet in aanmerking zou komen omdat ik mezelf geen beginnend kunstenaar noem.’

steden in de buurt. Ondanks de afwezigheid van blanke mensen, wordt Jaffna overspoeld met reclameborden waarop enkel blanke mensen staan en niet de lokale bevolking, de Tamil. Uit marketing standpunt zou je kunnen stellen dat ze hierdoor hun doelpubliek mislopen, of is het net een manier om hen te doen dromen van een leven als blank persoon?’ Die kwestie brengt Ahilan tot The Post-White Wash Reparation Company. Volgens hem een poging om de reclamewereld in Jaffna terug op te eisen, en bij uitbreiding in de hele wereld. Concreet wil hij samen met samen met Mahy Nambiar (Mercenary, Klapping) een fictief bedrijf oprichten dat naar de eigenaars van winkels in Jaffna trekt. Ze willen voorstellen om gratis hun reclameborden met blanke mensen te vervangen door nieuwe. Op voorwaarde dat die enkel nog het Tamil volk weergeven én dat het bedrijf hun oude reclameborden mag meenemen. Ziedaar de naam van hun bedrijf: The Post-White Wash Reparation Company. ‘Indien ze weigeren, willen we heel graag met hen in gesprek gaan hierover. De gesprekken en de oude reclameborden zouden uiteindelijk het onderdeel vormen van een tentoonstelling. Of het haalbaar is om die tegen Het TheaterFestival 2020 rond te krijgen, weet ik wel niet. (lacht) Ik vermoed dat het voor de editie van 2021 zal zijn’, reageert Ahilan.

Toekomstige expo Maar Ahilan won de prijs toch, en we willen natuurlijk erg graag weten over wat zijn voorstel precies gaat. ‘De laatste drie jaar heb ik veel tijd doorgebracht in de stad Jaffna in Sri Lanka, de plek waar mijn ouders geboren zijn. Jaffna is een bruisende stad, helemaal niet toeristisch en het trekt eerder economische migranten aan uit kleinere © Tina Herbots

12 sep 2019 7

Underneath Which Rivers Flow Globe Aroma & Decoratelier Jozef Wouters

Waar ik heen ga

(Een hypersubjectieve recensie over Underneath Which Rivers Flow) me in zijn armen kan opvangen. Ik zie dat sommigen eten aandragen: kippenbillen, dun brood, couscous… maar daarvoor moet je betalen met echt mensengeld. Een jongen heeft zijn kamer in het Klein Kasteeltje, het Brusselse opvangcentrum voor asielzoekers, nagebouwd. Het is een kleine kamer met enkel een bed en kast. Op de wand hangt een foto van de echte kamer, claustrofobisch en aftands. Een andere man heeft een kruispunt met verkeerslichten nagebouwd omdat hij het gevoel heeft dat hij stilstaat. Breekt dit de fantasie? Het was dan toch geen ruimtereis, de hele tijd bevonden we ons middenin de grootstedelijke realiteit. De realiteit bestaat uit dromen, maar ze is geen vlucht naar een ander universum. Maakt dat het net relevanter? Alles is echter dan het is. Maar wat is, kan niet waar zijn, zei Marcuse. Simon J. Bellens

Iemand moest ons uitnodigen. Ze hebben een andere moedertaal, maar we begrijpen hen uitstekend. Van een bord leest de vrouw die ons welkom heet de constellaties af waarnaar ze ons zal meenemen. We zouden beginnen bij de ontdekking van de zwaartekracht. Vervolgens toont ze ons het gat in de muur waar we doorheen moeten om hun ‘geheime tuin’ te bezoeken. Mijn geliefde, die me op deze ruimtereis vergezelt, waarschuwt me voor het lage plafond en in een stoet van toeschouwers betreden we hun wereld. Via een houten pad boven de grond wandelen we langs een gesloten kring schoolbanken, een kubusachtig doolhof van polyester gaasdoeken en een metershoge houten Bialetti koffiekan. Het is donker en trage sferische muziek zwelt op in de ruimte. Van waar we zitten, hebben we een goed zicht op dit universum van spaanplaten bouwsels, tropische planten en ronddraaiende voorwerpen. Verschillende wezens bewegen door elkaar, ze bewonen deze nieuwe wereld. Een man wandelt door de ruimte met een kartonnen fiets in de hand. Het achterste spatbord schiet naar voor en blijft steken tussen het wiel en het kader, waardoor het wiel hapert. Op rolschaatsen komt een man met witte vleugels zo dichtbij dat ik hem beter zie dan alle anderen. Ik denk: dit is geen utopie. Het is een mysterieuze wereld, maar geen plaats die noodzakelijk radicaal anders is dan degene waar we vandaan komen, noch een die zichzelf aanmeet ‘een betere wereld’ te zijn. Het is een op zichzelf staand feit, een volkomen leefbare wereld — een universum met eigen gebruiken, codes en

verwantschappen — waar dit volk van planetaire reizigers een warme thuis heeft. Ik wil hen danken voor dit bezoek, zoveel gastvrijheid ontroert me. Daarin is deze wereld wel degelijk utopisch: deze mensen performeren de utopie, ze stellen hem aanwezig in hun gastvrijheid. Mijn geliefde heeft haar warme hand op mijn arm gelegd. Ze drukt haar hoofd zacht tegen mijn schouder en samen kijken we naar de lichtbron die vanuit de verte naar ons toekomt en de hele ruimte onderdompelt in een donkergele schijn. Ze wijst me een klein huisje aan dat vanuit de lucht neerdaalt. Een meisje van een jaar of twaalf neemt een microfoon in handen. Ze staat achter een dikke rubberen vrachtwagenband die als geluidsbox dient en vertelt dat ze niet meer weet hoe ze hier zijn beland. Daarna neemt ze ons mee naar het begin, zo’n zeventien miljard jaar geleden. We mogen nu een wandeling maken door het universum. De donkere ondergrond blijkt een vloer te zijn waarop je eenvoudigweg kan staan. Ik voel de herkenbare vastheid van de ondergrond. De vrouw die ons in het begin had uitgenodigd voor de tuin, neem ons in een mensenketting mee naar de Bialetti. Mijn hand ligt in de klamme hand van een vrouw die ik niet ken en in dit donker niet goed kan zien. Via een trap ga ik in deze koffiekan naar het bovenste gedeelte waar ik een uitzicht heb over de wereld. Op die manier raak ik mijn geliefde kwijt. Het volgende moment wandelen we hand in hand langs een ronddraaiend rad met ligstoelen. De engel met witte vleugels biedt me zijn rolschaatsen aan. Dat heb ik nog nooit gedaan, maar hij ondersteunt me en soms trekt hij me vooruit zodat ik val en hij

De hypersubjectieve recensie probeert door te dringen tot de indringende ervaring van een voorstelling. Los van objectiviteit of een richtinggevend oordeel streeft hij een fenomenologie van het toeschouwen na. Underneath Which Rivers Flow van Decoratelier Jozef Wouters & Globe Aroma speelt nog tot 14 september in het Decoratelier te Molenbeek.

8 12 sep 2019

Reviewpoëzie / Quizvraag van de dag

In haar reviewproject richt Lotte Lola Vermeer zich op het destilleren van poëzie uit bestaande reviews die anderen plaatsen op plekken via Google Maps. Daarnaast plaatst ze zelf poëzie terug op plekken waar ze is geweest, zoals wasserettes en Russische begraafplaatsen. Het kadert in een groter project waarin Lotte Lola zich bezint op

digitale interventies. In het reviewproject legt ze de focus op de (on)mogelijkheid om de individuele fysieke ervaring te delen in de (gedigitaliseerde) werkelijkheid en vice versa. Tijdens het TheaterFestival maakt ze een toegepaste versie voor plekken waar de voorstellingen spelen.

Minard — Theater 318 reviews gemiddeld 4,4 sterren Pixie Pixie Luder, Hanne V, Eric Colman, e.a. de hal is als een tijdmachine dit zou iedereen eens van binnen moeten zien die zich verveelt wat gekronkel, tunnels, trappen goed gelegen goed gelachen goede wijn behoeft geen krans ontmoet elkaar in het midden zodat je in één verandert (het is jammer maar ik was echt niet alleen om een of andere reden altijd knappe meisjes zowel aan de buitenkant als binnenkant zelfs tot in de nok voor elk wat wils niet voor iemand met hoogtevrees) wat beweegt de wereld een beetje weinig beenruimte lichtjes onderuit gehaald een mooie geschiedenis vergrendelen met een slot men houdt de sleutel zelf bij ze deden er alles aan om hem terug te vinden

Welk van deze typisch Gentse fenomenen bestaat niet echt? A. B. C. D.

De Pierkesloop De Neuzekensoorlog De Stroppendragers stoet De Dreupelweek

Het juiste antwoord is De Dreupelweek

Review poëzie

z i u ag Qa r v n a ve d g a d

redactie Emmanuel van der Beek, Liam Rees, Simon J. Bellens, Mahdieh Fahimi, Lotte Lola Vermeer, Simon Baetens, Danny De Jong, Sophie van den Bergh, Celine Vermeulen, Ben Ghyselinck, Sanne Stassijns, Ans Van Gasse, Lars Brinkman, Matthias Corneillie hoofdredactie dagkrant en blog Filip Tielens hoofdredactie radio Timon Van De Voorde grafisch ontwerp festival Bureau BoschBerg grafisch zetwerk dagkrant Tijsje Revalk V.U. het TheaterFestival Vlaanderen, Kathleen Treier, Jan Van Rijswijcklaan 155, 2018 Antwerpen

PODIUM

love at first sight #4

BRUNO BELTRÃO / GRUPO DE RUA ‘INOAH’

festival van (nieuwe) makers voorstelling

Braziliaanse intensiteit onde invloed van hiph r op

02 & do 03.10

esten 3 fe

ies

antwerpen 19 — 28 sept. 2019

WES PEDEN ‘Zebra’ e beste Een van d aller jongleurs n tijde di

14 & wo 15.01

info & tickets: vooruit.be

loveatfirstsight.be

7 dag

oc l 10

7p re mi ères

Lees de artikels uit deze festivalkrant en andere artikels op theaterfestival.be/blog en discussieer mee via #HTF19! f Het TheaterFestival t @theaterfestiva1 en #HTF19 hettheaterfestival

Biechtstoel Heb je na een voorstelling ook zo de behoefte om je hart te luchten? Om na te praten over wat je net gezien hebt en je mening te geven over hoe fantastisch of vervelend die productie wel niet was? Kom dan biechten in De Biechtstoel, een installatie van het multimediale kunstkritiekcollectief De Zendelingen. Je vindt De Biechtstoel vandaag bij: Paradise Now @Vooruit

S T E TICK INFO

Seizoenstip Marieke De Munck Mia Kermis Stefanie Claes Marieke De Munck is curator van het STADSATELIER en geeft mee vorm aan het reflectieprogramma THINK van Vooruit. Vanuit onderzoeks- en ontwikkelingsresidenties binnen het STADSATELIER groeien soms ook volwaardige voorstellingen, zoals deze Mia Kermis van Stefanie Claes. Zij maakt deel uit van het collectief Lucinda Ra en toonde eind vorig seizoen al een work in progress in Vooruit. Marieke: 'Theatermaker Stefanie Claes raakte als kersverse moeder geïnspireerd door de vongelingenschuif bij haar thuis om de hoek. Ze vertelt met zelfgemaakte poppen, tekeningen en een loop station het woordeloze verhaal van Mia Kermis, een vondeling. Een pasgeboren kind dat volledig losgemaakt wordt van zijn wortels, dat beeld is voor Claes de start van een belangrijk verhaal. Een vondeling heeft strikt genomen geen verleden, maar iedereen komt toch ergens vandaan? Wat voor betekenis heeft dat verleden voor onszelf en voor onze toekomst? Speels, inventief, poëtisch, ontroerend en stout figurentheater, zo kan ik de voorstelling best omschrijven. Voor iedereen van 6 tot 106, gewoon gaan!' Mia Kermis speelt op za 28 maart 2020 in Kopergietery Rabot en op 29 maart 2020 op locatie. Mahdieh Fahimi

www.theaterfestival.be

do 12 september

vr 13 september

09u30 On the Road Ghent 2019 IETM Vooruit Mokabon 10u00 OverBruggen De Brakke Grond & DutchCulture Vooruit Foyer Theaterzaal 14u00 Het charter fair practices in de praktijk Vooruit Balzaal 19u00 new skin H annah De Meyer KOPERGIETERY 19u00 Underneath Which Rivers Flow Globe Aroma & Decoratelier Jozef Wouters Decoratelier (Brussel) 20u00 Ouder Kind Raven Ruëll & Bruno Vanden Broecke NTGent Schouwburg 20u00 Zomergasten C AMPING SUNSET De Lübeck 20u30 Aardappelbloed E mma Lesuis Vooruit Domzaal 20u30 Paradise Now (1968-2018) M ichiel Vandevelde Vooruit Theaterzaal

13u30 Repertoire en referenties KASK Cirque 19u00 Aardappelbloed Emma Lesuis Vooruit Domzaal 19u00 Underneath Which Rivers Flow Globe Aroma & Decoratelier Jozef Wouters Decoratelier (Brussel) 20u00 Zomergasten C AMPING SUNSET De Lübeck 20u30 Don Caravaggio Charli Chung Minardschouwburg 20u30 Laguna Beach FRANKIE CAMPO Nieuwpoort

doorlopend Expo LUCA School Of Arts festivalcentrum Vooruit

Bachelor Beeldende Vormgeving

theaterfestival.be/blog