TheaterFestivalkrant 5/09/2019 by Het Theaterfestival

5 SEP 2019 DAGKRANT #HTF19 © $$$

De State of the Union Het Kloppend Hert van Sarah Moeremans van Haider Al Timimi Vree wijs: het TheaterFestival keert terug naar Gent!

Met dit hiphoplexicon bent u klaar voor 8.2

$ $$ ©$

Wat inspireert de Portret van Tom Adjibi, elf acteurs van de Ihsane Jarfi uit Camping Sunset? La Reprise

www.theaterfestival.be

State of the Union Sarah Moeremans

‘Laat ons het niet eens zijn met elkaar’ Het is broodnodig om Sarah Moeremans beter te leren kennen. Ze is in Nederland ‘die Vlaamse regisseur’, terwijl men in Vlaanderen haar werk nauwelijks kent. Volgens TheaterFestival-directeur Kathleen Treier is dat onterecht. Een goede reden voor haar om Sarah te vragen voor de State of the Union, de speech waarmee traditiegetrouw sinds 1990 het festival officieel wordt geopend. Wij spraken met Sarah over de vele thema’s uit haar speech, zoals onwaarachtigheid, mastodonten van stukken en schrijvers die zich in hun graf omdraaien vanwege doodsaaie ensceneringen. Het woord is aan Sarah. Lotte Lola Vermeer & Danny de Jong

5 sep 2019 1

5 sep 2019

De staat ‘Wil je je hoofd op een heel mooi kapblok leggen? Zo voelt het een beetje om de State of the Union te mogen schrijven. Toen ik de vraag kreeg van Kathleen dacht ik niet na of ik het zou doen, maar wel wat ik zou zeggen. Het is een mooi podium om een propositie te doen. Een uitnodiging om een denkpiste te ventileren.’ ‘Ik heb mijn State of the Union opgevat als een opsomming van thema’s, zoals een boodschappenlijst. Er is geen hiërarchie, wel een keten aan onderwerpen. Misschien is het een zwakte dat ik niet voor één ding kan kiezen. We leven in een tijd waar er veel dingen tegelijkertijd aan de hand zijn, maar die synchroniciteit van problematieken of thema’s valt ook wel te verteren. Als je een paar schermen tegelijkertijd aan kan, kan je toch wel een paar thema’s aan?’ (lacht) ‘Ik probeer een aantal thema’s aan te stippen die ik constateer in het veld. Thema’s die mij tot nadenken stemmen. Specifieke begrippen waar we het over moeten hebben. Niet dat ik op zoek ben naar één definitie, maar om die te laten evolueren. Of er misschien op uitkomen dat ik iets helemaal anders versta en dat dat helemaal oké is. Daarvoor wil ik pleiten: laat ons het niet eens zijn met elkaar. Er zit heel veel kracht in dat conflict. Wat niet wil zeggen dat we elkaar de tent moeten uitvechten. Integendeel. Ik hou van een ridderlijk verbaal duel.’ ‘De State of the Union gaat voor mij over thema’s die zowel binnen het theater en de repetitieruimte spelen, als in de wereld waarin dat theater staat. Er zullen thema’s zijn die ik nu heel urgent vind en waar ik nu ook een mening over heb. Maar misschien ben ik op een dag wel van het tegenovergestelde overtuigd. Volgend jaar zou mijn State er al anders uit kunnen zien. Ik hoop nog niet snel uitgeleerd te zijn in samenleven met kunst en mensen.’

De stad ‘Hier zijn is ergens wel als thuiskomen. Gent is de stad waar ik van mijn acht tot mijn negentien jaar heb gewoond, gepuberd en gefeest. Als ik hier een tijdje ben, past mijn accent zich aan en begin ik ook iets platter te praten. ‘t Zit niet vree ver! Ik weet nog niet precies wat voor gevoel dat is om hier nu door de straten te lopen, maar het is ergens iets heel vertrouwd en iets heel geestig.’ ‘Momenteel repeteer ik aan de voorstelling Rijgen bij NTGent, het theater waar mijn vader (acteur Walter Moeremans, red.) twintig jaar heeft gespeeld. Ik spreek de State of the Union uit in de Vooruit waar mijn moeder (actrice Gilda De Bal, red.) een decennium gewerkt heeft (bij de Blauwe Maandag Compagnie, red.). Het is voor mij één grote wandeling door mijn verleden.’

State of the Union Sarah Moeremans

‘Maar eigenlijk ben ik nergens thuis. Na mijn studies ben ik in Nederland blijven hangen (Moeremans woont in Rotterdam, red.) en van daaruit heb ik mijn carrière opgebouwd. Ik ben daar altijd die Vlaamse regisseur en in Vlaanderen kent niemand mij. Ik voel me een beetje ontheemd.’

De kloof ‘Ik betreur de kloof tussen Nederland en Vlaanderen heel erg, omdat het ook iets is wat ik van twee kanten merk. Ik zie eigenlijk weinig theater in Nederland uit Vlaanderen dat niet zijn strepen verdiend heeft in de jaren 80 en 90.’ ‘Er is een interessante theorie die stelt dat de scheiding tussen Vlaanderen en Nederland ooit is begonnen met het oprichten van VTM. De programma’s waarvoor alle Vlamingen vroeger naar de Nederlandse zenders kennen, gingen ze bij VTM namaken. Baantjer wordt ondertiteld en elke succesvolle film krijgt over de grens een remake met een harde of een zachte g. Nu denken we: wie zijn die malloten aan de andere kant van de grens?’ ‘Ik vind die groeiende kloof heel spijtig, omdat ik vrees dat er over de gehele maatschappij een grotere vlucht inwaarts is.’

De geloofwaardigheid ‘Theater bestaat bij de gratie dat het gezien wordt. De vluchtigheid is het fantastisch mooie en tegelijkertijd ultra-tragische van de discipline. Je kunt het alleen navertellen aan anderen die er niet waren en dan zal ik je moeten geloven op je blauwe ogen.’ ‘Geloofwaardigheid heeft voor mij nooit als gids gewerkt. In mijn werk heeft het mij eigenlijk alleen maar verward. Eén van de eerste vragen die mijn moeder ooit na een van haar premières stelde, was: “Kon je mij een beetje geloven?” Ik dacht: ik heb genoten van de voorstelling, maar ik dacht dat de afspraak was dat jij me iets ging wijs maken op het toneel en dat dat niet waar is, maar dat dat ook niet erg is en dat ik daar in mee ga.’ ‘Ik merkte dat wanneer ik in de zaal zat, ik eigenlijk op zoek was naar een theater dat pleitte voor onwaarachtigheid, onwaarschijnlijke vormen, voor onherkenbare denkpistes waar ik in het kader van het theater verleid word om toch in mee te gaan.’

Het repertoire ‘Het begrip “repertoire” lijkt nu te gaan over een handvol witte heel dode auteurs. Ik pleit er in mijn State of the Union voor om dat begrip wat op te rekken. We hoeven het er niet over eens te zijn, maar in mijn visie is het repertoire een levend organisme waar stukken afvallen, maar ook bijkomen. Ik ben op de regieopleiding in Amsterdam nog opgevoed met honderd degelijke mastodonten van stukken. De puber in mij ervoer die lijst als zeer provocatief. Wat mag ik hiermee en wat mag ik hier niet mee? Ik zag dat repertoire als een heerlijk afzetgebied om tegenaan te schoppen, te herwaarderen, te restaureren, te verbeteren. Die puberaliteit, daar zit ik nog steeds in.’ ‘Maar wat al dat repertoire mist, is een zelfbewustzijn. En ik denk dat het juist dat is wat onze tijd zo tekent. Ik bedoel: het bewustzijn dat de stukken niet universeel en niet tijdloos zijn. Dat wordt vaak aan repertoire toegedicht. Het is een juk waarmee het wordt opgezadeld en waardoor het een soort immobiel log ding wordt.’ ‘Ik heb de Crashtest Ibsen-reeks gemaakt, omdat ik denk dat Hendrik Ibsen zich al duizend keer in zijn graf heeft omgedraaid bij het zien wat voor belegen kutvoorstellingen er met zijn teksten gemaakt worden. In zijn tijd was Ibsen revolutionair. Hij verdient een meer brutale punkbenadering dan het cliché “je bent nog steeds razend actueel 150 jaar na dato”.’ ‘Het repertoire is niet per definitie actueel. Ibsen zei dat hij de tijd fotografeert met zijn stukken, waarmee hij eigenlijk documentairemaker avant la lettre was. Ik dacht: als hij de tijd heeft gefotografeerd, wil dat dan zeggen dat de tijd in morele zin heeft stil gestaan? Of zou het fijn zijn als ons morele leven nog zo eenvoudig was als in de tijd van Ibsen? Dat heeft me in zijn toneelstukken doen wroeten.’

De werkwijze ‘We zitten nu in week twee van de repetities van Rijgen. Arthur Schnitzler schreef een estafette van figuren waarmee hij bewees dat er eigenlijk een heel hypocriete moraal heerste omtrent seksualiteit. Namelijk dat al die passanten zoals het Hoertje en de Soldaat maar op een ding uit waren: zo snel mogelijk die broek uit en daarna oprotten.’ ‘Joachim Robbrecht (de auteur met wie Sarah Moeremans samenwerkt, red.) en ik hebben eigenlijk een antwoord proberen formuleren in de huidige tijd waarin het geloof in de ware liefde onder spanning staat. Van Tinder tot zoöfilie tot orgie tot pedofilie. Hoe in al die vormen van intimiteit het eigenlijk misschien niet louter gaat om het vleselijke, maar er wel degelijk genegenheid in te vinden valt.’ ‘Joachim en ik werken altijd vanuit een moreel dilemma. Dan gaan we op zoek

State of the Union Sarah Moeremans

5 sep 2019 3

naar voorbeelden of mechanismen die dat bevestigen of onderuithalen. Zo beginnen we eigenlijk te bouwen aan een verzameling, een repertoire van verhalen rond dat thema vanwaaruit we gaan elimineren. We hebben een frame en dan gaat Joachim aan de slag. Ik schrijf nooit een woord mee. Als dat werk een beetje matuur is en we er tegenaan kunnen schoppen, komen er acteurs bij die ook allemaal ideeën hebben.’ ‘Als regisseur bied ik een keten van proposities. Ik trek geen conclusies. Na een tijd hebben we een volledig eigen jargon ontwikkeld binnen de repetitieruimte dat je aan een buitenstaander nauwelijks kan uitleggen. Maar daarnaast...Ik werk bijvoorbeeld al heel lang met Louis van der Waal. Hij verstaat het jargon volledig. Dan doe ik mijn hele uitleg en hij zegt dat hij het begrijpt en dan gaat hij dat doen. En dan komt hij met een voorstel en denk ik: he, hoe kom je daar bij? (lacht). Louis begrijpt me perfect voor zeventig procent. Die dertig procent chronische misverstanden, daar zitten eigenlijk de meest interessante dingen in. Het misverstand is zeer onderschat. Ik denk dat het misverstand zeer waardevol is in processen.’ ‘Ik houd ontzettend van het creëren van neologismen en er tegelijkertijd een semantische discussie over aangaan. Bijvoorbeeld: wat bedoel ik eigenlijk met personages als “vehikels van ideeën”? Wat zijn de praktische gevolgen? En hoe speel je dat? De acteur is voor mij de belangrijkste vertegenwoordiger van ons gedachtegoed. Niet alleen van mij en Joachim, maar net zo goed van de acteurs zelf. Het zijn de woordvoerders van onze tijdelijke organisatie.’

De reeks ‘Ik ben voorstellingen in reeksen beginnen maken, omdat ik merkte dat ik zoveel in één voorstelling propte dat het voor de toeschouwer aantrekkelijker was om dat een beetje gespreid geserveerd te krijgen. Ik was een kok die elf gangen in één plateau probeerde te proppen. Ik hou ook nog altijd van veel. Less is more is voor mij een leugen.’

Promobeeld Rijgen © Michiel Devijver

‘Of Rijgen het begin van een reeks wordt bij NTGent op dit moment niet duidelijk. Na Rijgen gaan Joachim en ik aan de slag met De Rattenvanger, het derde en laatste deel van de reeks What’s in a fairytale bij Toneelgroep Oostpool uit Arnhem, waar ik in de artistieke staf zit. Deze keer buigen we ons over hoe andere mensen hun kinderen opvoeden. Met oh my god vijf kinderen van negen jaar die Robbrechtiaanse teksten gaan declameren. Wat doe ik mezelf aan?! Nee, het is eigenlijk heel tof.’

Herlees de State of the Union van Sarah Moeremans en de State of the Youth van Luanda Casella op theaterfestival.be. Op 16 oktober gaat Rijgen in première bij NTGent, de nieuwe voorstelling van Sarah Moeremans en auteur Joachim Robbrecht. Daarna volgt een tournee door Nederland en Vlaanderen.

5 sep 2019

Urkt ne kier iere: ’t spel ès èspe ! ‘t es tijd veur de Gentsche TheaterFieste.

TheaterFestival terug in Gent! ‘Vooruit, over en uit’ luidde de naam van het afscheidsfeest dat Kunstencentrum Vooruit organiseerde aan het eind van het TheaterFestival in 2004. De toelichting: ‘We houden een slotfeest want ook uit elkaar gaan is een kunst.’ De Vooruit wenste nieuwe artistieke wegen in te slaan en zou het festival niet langer huisvesten. De opeenvolgende veertien jaar vond het TheaterFestival daarom afwisselend plaats in Brussel en Antwerpen. Sophie van den Bergh Arthur Sonnen organiseerde de eerste editie van het TheaterFestival in 1987. Het festival was toen nog een samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland. Eén jury koos de opmerkelijkste theatergebeurtenissen van het afgelopen culturele seizoen, die meestal in een Nederlandse én Vlaamse gaststad werden vertoond. Tot 2004 hoorde daar ook de uitreiking van de Grote Theaterfestivalprijs bij, voor de meest belangwekkende voorstelling. Winnaars waren onder andere Who’s afraid of Virginia Woolf van Dirk Tanghe / Malpertuis (1995), My dinner with Andre van STAN en De Koe (1999) en Ola Pola Potloodgat van Pascale Platel en Randi De Vlieghe / BRONKS (2002). Sinds 2006 hebben Vlaanderen en Nederland ieder een afzonderlijk festival, het Nederlands Theater Festival (TF) en het TheaterFestival. De Vlaamse jury kijkt bij de selectie naar zowel Vlaamse als Nederlandse voorstellingen, maar elke jury legt weer een ander accent: ze richt zich op de beste voorstellingen van het afgelopen seizoen, of probeert het publiek juist een zo divers mogelijk overzicht te geven van het rijke theaterlandschap. Door de jaren heen werden er diverse onderdelen en randprogrammeringen aan het TheaterFestival toegevoegd. Een bekend initiatief is Circuit X, dat het werk en de verspreiding van jonge of nieuwe kunstenaars in de culturele centra in Vlaanderen bevordert. Ook werd een aantal jaren een voorselectie van jeugdvoorstellingen gemaakt door een kinderjury. Het TheaterFestival wordt sindsdien afwisselend in Brussel en Antwerpen georganiseerd, maar keerde nog niet eerder terug naar Gent.

Bewogen editie in 2004 Terug naar 2004, toen het festival georganiseerd werd in Gent én Amsterdam. Onder de gekozen voorstellingen waren Achter ’t eten van Eric De Volder / Ceremonia, Het Muziek Lod en Zuidpool (winnaar van de Grote Theaterfestivalprijs van dat jaar), Drift van Muziektheater Transparant en Geslacht van Dood Paard, die getoond werden in de Vooruit, Minard en de Vlaamse Opera. De veelkoppige jury was vervangen door twee curatoren, Martin Schouten en Nicole Petit. Zij noemden als hun belangrijkste selectiecriterium bij het kiezen van het programma voorstellingen met ‘een belang dat een opwekkend (irriterend, meeslepend,

opwindend, nadenkend) effect bij het publiek sorteert.’ Theatermaker en regisseur Wayn Traub legde officieel de gelofte af van zijn nieuw ritueel theater tijdens zijn State of the Union: ‘Ik zal niet streven naar perfectie, maar naar het voortdurend optimaliseren van het artistieke resultaat. Elke keuze in het artistieke proces zal ik maken omwille van de kwaliteit, de relevantie en de noodzaak ervan. Ik zal geen enkele artistieke daad verrichten uit materiële, promotionele of politieke overwegingen, uit eergevoel, uit machtsdrang, uit arrogantie, uit aandachttrekkerij, uit dwang, uit gewoonte, uit persoonlijke luiheid of uit zwakheid… Ik zal trouw blijven aan mijn roeping.’ Michel Price, coördinator van het TheaterFestival 2004 (in Gent en Amsterdam) herinnert zich die editie in de Vooruit als een bewogen editie. ‘Men had besloten om van een grotere selectiejury over te stappen naar twee curatoren: één curator voor volwassenentheater (Martin Schouten) en één voor jeugdtheater (Nicole Petit). Deze keuze viel niet bij iedereen in goede aarde. Daar kwam nog bij dat de Vooruit had aangegeven het jarenlange triumviraat van Antwerpen-Brussel-Gent voorlopig op te zeggen en een eigen koers te gaan varen. Als klap op de vuurpijl kwam Theaterfestival Nederland onder druk te staan van hun subsidiënten. Gelukkig namen in ons land Kaaitheater en deSingel het TheaterFestival over voor de jaren daarna.’ ‘Toch ben ik heel gelukkig dat het TheaterFestival nu terug is in Gent. Het heeft lang als een tekort gevoeld, een historische vergissing dat het TheaterFestival niet ook hier plaatsvond. Een dergelijk grote organisatie kost natuurlijk veel inspanning, tijd en geld, maar het geeft ook veel terug: een groter publiek en een vliegende start van het theaterseizoen.’

Mooie lijm in Gent Van 5 tot en met 15 september vormt de Arteveldestad nu het decor voor de belangwekkendste dans-, performance- en theatervoorstellingen van afgelopen seizoen. De selectie uit afgelopen seizoen is dit jaar gemaakt door Evelyne Coussens (De Morgen, Rekto:Verso…) Charlotte De Somviele (De Standaard, Etcetera), Pieter T’Jonck (Pzazz), Mia Vaerman (freelance), Karel Vanhaesebrouck (docent RITCS & ULB), Filip Tielens (De Standaard) en Herien Wensink (de Volkskrant). Waarom keert het festival juist nu terug naar de Vooruit, na vijftien jaar afwezigheid? Volgens Matthieu Goeury, artistiek coördinator van de Vooruit, heeft dit alles te maken met het feit dat de Vooruit in 2016 een kunstinstelling van de Vlaamse Gemeenschap werd. ‘Daarbij stelden we ons de vraag: wat voor soort huis willen we worden? Als grote instelling wil de Vooruit zich openstellen voor het diverse culturele landschap.’ Hij roemt de

En ’t es zu leutig allemoal tupe!

groei die het TheaterFestival de afgelopen jaren heeft doorgemaakt: ‘Het festival is verder en in nieuwe richtingen gegroeid, en daardoor een platform geworden waar niet alleen ruimte is voor kwaliteitsvolle voorstellingen, maar ook voor reflectie.’ Nog veel meer culturele locaties in Gent zetten hun deuren wagenwijd open voor het festival. Eline Danasovsky, coördinator en producent bij co-creatieplek De Lübeck, een tijdelijke invulling van het terrein aan de Afrikalaan in Gent, ontving midden mei een mailtje van Camping Sunset, in verband met hun zoektocht naar een terrein om twee weken lang hun Zomergasten te kunnen spelen. ‘Natuurlijk konden wij niet anders dan daarop ingaan. Hun gewaagd experiment past perfect binnen het kader van onze tijdelijke invulling.’ Willem Jaques, communicatie- en persmedewerker bij de Kopergietery, dat voornamelijk bekend staat als kinderen- en jongerenhuis, kijkt uit naar de voorstelling Fanon Mixtape van Mathieu Charles, dat 10 september bij hen speelt. ‘Het lijkt mij een bijzonder interessante combinatie van rap, spoken word en teksttheater.’ Kristof Blom, artistiek directeur van kunstencentrum Campo, benadrukt de samenhorigheid en het enthousiasme die leven in de stad: ‘Ik was zelf super enthousiast vanaf het moment dat duidelijk zou worden dat Gent ook weer iedere drie jaar het TheaterFestival zou huisvesten. Er is een intense goodwill en interesse tussen alle culturele partners in de stad. We organiseren het festival nu echt onder de best mogelijke omstandigheden; het vormt een mooie lijm om alle kunstenhuizen in Gent nog beter te laten samenwerken.’ Lange tijd probeerde hij de voorstelling Vincent Rietveld gaat voor de Louis d’Or naar Campo te halen. ‘We zijn lang met De Warme Winkel in gesprek geweest, maar hen naar hier halen is niet gelukt. Het is erg leuk dat we dankzij het TheaterFestival de voorstelling nu wel kunnen tonen in Gent.’

5 sep 2019 5 1987 Eerste editie van Het Theaterfestival in Nederland, opgericht door Arthur Sonnen. 1991 Het TheaterFestival vindt vanaf dit jaar gelijktijdig in Vlaanderen en Nederland plaats; het programma wordt gekozen door een jury die bestaat uit Vlaamse en Nederlandse theatercritici. De eerste editie van het Theaterfestival Vlaanderen vindt plaats in deSingel. 1995 De locatie van Theaterfestival Vlaanderen wisselt vanaf dit jaar tussen deSingel (Antwerpen), Vooruit (Gent) en het Kaaitheater (Brussel). 2003 Vanaf dit jaar worden jaarlijks tijdens het Theaterfestival de Vlaamse Cultuurprijs voor Podiumkunsten uitgereikt (sinds 2017 de Ultima’s). 2004 Het Theaterfestival vindt plaats in Gent en Amsterdam. Daarna stopt de Vooruit met het organiseren van het festival. Kaaitheater en deSingel zullen de komende jaren het Theaterfestival huisvesten. 2006 Het Theaterfestival in Vlaanderen en Nederland gaan hun eigen weg, zonder elkaar uit het oog te verliezen. De jury’s worden opgesplitst in een Nederlandse en een Vlaamse jury. 2012 Naast de State of the Union wordt nu ook een State of the Youth toegevoegd aan het TheaterFestival. De eerste wordt uitgesproken door Louis Janssens. 2014 De jurysamenstelling wordt aangepast naar een groep van ongeveer tien theatercritici en belangrijke personen die werkzaam zijn in het culturele veld. 2015 Het TheaterFestival bestaat 25 jaar! Om dit te vieren worden er extra veel voorstellingen getoond. Het TheaterFestival gaat voor de nieuwe beleidsperiode een structurele samenwerking aan met Kunstencentrum Vooruit, NTGent, CAMPO en Kopergietery. Het Theaterfestival zal opnieuw elke drie jaar in Gent plaatsvinden, te beginnen vanaf 2019.

5 sep 2019

L a Reprise Histoire(s) du théâtre I Milo Rau & IIPM

‘Het is niet mogelijk om iemand helemaal te belichamen’ Een auditie in Luik. Milo Rau, artistiek leider van NTGent en regisseur die vaak stof doet opwaaien met zijn politiek geladen voorstellingen, zoekt acteurs. Voor zijn nieuwe voorstelling La Reprise wil hij inzoomen op de brutale en homofobe moord op Ihsane Jarfi, een 32-jarige man die in 2012 naakt en verminkt werd teruggevonden in een veld nabij Luik. Eén van de auditanten is de 32-jarige Tom Adjibi, Fransman, maar al een tijdje woonachtig in Brussel. Milo Rau kiest hem voor de rol van Jarfi. Simon J. Bellens & Simon Baetens

‘Waarom speel je theater?’ zo spelen de acteurs in La Reprise deze audities na. ‘Het is de leerschool van het leven’, zegt Tom Adjibi, waarmee hij alludeert op iets dat de beroemde Franse actrice Léa Seydoux (La vie d’Adèle, Spectre) ooit zei, waarna hij luid begint te lachen. Feit en fictie zijn in La Reprise van meet af en aan met elkaar verweven, zoals we ondertussen van Rau gewend zijn. Voor het Vlaamse theaterpubliek is La Reprise de eerste kennismaking met Adjibi, maar zeker niet de laatste. Momenteel werkt hij in Namen aan zijn eerste eigen voorstelling, een dansvoorstelling die hij maakt samen met zijn vriendin, danser en choreograaf Mercedes Dassy. TWYXX gaat over twee weken in première in het Théâtre de Namur. Bij La Reprise kwam hij terecht zoals het er ook in de voorstelling min of meer aan toe gaat. Adjibi vertelt, net als in de scène, dat hij zich vaak voorstelt als polyglot en doet alsof hij meerdere talen spreekt, waarna een even geloofwaardige als onbegrijpelijke impressie van het Deens en het Benins volgen — dat eigenlijk niet eens een echte taal is, want de mensen in Bénin, leert Wikipedia, spreken vooral het Yoruba en het Fon. ‘Jij doet toch altijd alsof je iemand anders bent’, zei zijn vriendin op een dag tegen hem, nadat ze een advertentie voor de rol van Ihsane Jarfi had zien verschijnen. ‘Waarom speel je dan niet eens een Noord-Afrikaan?’ Het is een verzuchting van Tom die hij ook in La Reprise kan uiten. ‘Als je een zwarte acteur bent’, zegt hij tijdens de auditie, ‘dan speel je ofwel de rol van zwarte, ofwel maak je geëngageerd theater waarin je kritiek geeft op het feit dat je altijd de rol van zwarte speelt, of… je danst.’ ‘We hadden discussies met de hele ploeg, die we ook opnamen. Door die anekdotes te delen, creëren we scènes en tekst. Daarom heb ik het bijvoorbeeld over mijn castings als métisse in Brussel. Wat is het om een zwart acteur te zijn? Het heeft iets politieks om daarover te spreken. Die punchline hebben we samen met Milo bedacht, maar het is wel de waarheid. Ik kan het aantal theatervoorstellingen op festivals van zwarte regisseurs — in Frankrijk weliswaar, dat ken ik het best — op één hand tellen. Dat is symptomatisch voor de theaterwereld en daar wil ik tegen strijden. In vele landen doet die zin lachen, maar het is de waarheid en het is niet grappig.’ (monkellachje)

Milo Rau maakt vaak gebruik van de persoonlijke verhalen van zijn acteurs. Hoe voelde jij je daarbij?

‘Het was heel aangenaam om op die manier te werken. Milo begint met de mensen die op de scène staan. Daardoor heb ik dingen kunnen zeggen die ik al lang wilde zeggen. Dat is misschien intiem, maar je kiest wel wat je zegt. Als je iets niet wil vertellen, dan moet dat niet.’

Dan zit er vast veel Tom in Ihsane.

‘Tijdens een van de repetities kwam de vader van Ihsane kijken. Dat was een heel emotioneel moment. Het was… (stilte) ik heb er geen woorden voor. Er was een grote stilte toen hij kwam en er hing een voelbare spanning in de lucht, maar een goede spanning… Ik vind het juiste woord niet, wat vervelend.’ (lacht) ‘De vader herkende in mijn manier van zijn en van spelen mimieken van Ihsane. Dat is puur toeval, ik heb er niet aan gewerkt om op hem te lijken. Op de scène ben ik evengoed Tom, in de auditiescène wordt mijn naam duidelijk geafficheerd op de achtergrond. Maar het zijn die kleine toevalligheden, kleine magische momenten, waardoor de vader me zei dat hij zijn zoon gezien had.’

La Reprise Histoire(s) du théâtre I Milo Rau & IIPM

5 sep 2019 7

‘Ik ben wel erg ontroerd door wat ik vertel. Er is bijvoorbeeld een scène waarin ik in de koffer van de Volkswagen in het Arabisch bid. Ik ben geen moslim en ik heb nooit leren bidden, maar het raakte me enorm om dat gebed te leren. Daarbij heb ik veel aan Ihsane gedacht. Maar het is niet mogelijk om iemand helemaal te belichamen.’

Heb je het gevoel dat je dankzij de rol van Ihsane kunt meeleven met wat hij in dat moment van bruut geweld heeft meegemaakt?

‘Na de voorstelling hebben mensen vaak de indruk dat het personage bijna heeft beleefd wat Ihsane in het echt beleefd heeft. Ik voel medelijden in de ogen van de mensen en de scène in de kofferbak is ook een brute scène, maar je moet begrijpen dat die heel technisch is. Alles is heel erg voorbereid, het is een choreografie. We weten exact hoeveel slagen ze me gaan geven en hoe ik op elk moment moet reageren. We proberen elk moment van die gewelddadige scène te beheersen, al kostte dat veel tijd en oefening. Als je niet oplet, krijg je een slag in je gezicht. In de koffer ben ik er meer mee bezig om bloed op mezelf te smeren voor de special effects dan te denken aan de psychologie van het slachtoffer.’ ‘Tijdens de repetities was het soms wel moeilijk, zeker als de vermoeidheid erin sloop. Als ik in de koffer lag en er was een pauze van pakweg vijf minuten, dan sprong ik er soms razendsnel uit. Anders werd ik gek, dan is het geen spel meer.’

‘Als je een zwarte acteur bent, speel je ofwel de rol van zwarte, ofwel maak je geëngageerd theater waarin je kritiek geeft op het feit dat je altijd de rol van zwarte speelt, of… je danst’

Dat doet me denken aan de proloog van La Reprise waarin Johan Leysen acteren vergelijkt met het bezorgen van een pizza: het gaat om de pizza, niet om de bezorger. Dat betekent dat jij de situatie niet per se moet beleven om geloofwaardig te zijn.

‘Elke acteur is natuurlijk anders. Die proloog is gebaseerd op een gesprek dat Johan en Milo ooit hadden toen ze aan een vorige productie bezig waren en de vraag “wat is spelen?” ineens op tafel lag. Die tekst gaat dus over de visie van Johan, maar elke acteur heeft zijn of haar manier om zich voor te bereiden en een rol te creëren. Zoals ik al zei, is het voor mij niet mogelijk om tijdens de kofferbakscène aan andere dingen te denken dan de technische afspraken. Ik ben het helemaal eens met wat Johan zegt.’

De voorstelling behandelt veel verschillende thema’s. Geweld, de hoge werkloosheid in Luik, de ondergang van de metaalindustrie; alles passeert de revue. Wat is voor jou de kernboodschap die je het publiek wil meegeven?

Denk je dat La Reprise ook kan bijdragen aan inzicht in waarom de daders de feiten hebben gepleegd en waarom het geweld zo geëscaleerd is?

‘Ik denk dat de voorstelling tot reflectie kan leiden, om verder te gaan dan het fait divers. Opdat we niet gewoon zouden zeggen: “Dit is verschrikkelijk”, wat we vaak zeggen over misdaden die we dagelijks zien. We kunnen verder kijken dan de verschrikkelijke moord op een jongeman en beseffen dat wat er gebeurd is overal voorvalt, en vaak, en dat het te wijten is aan een maatschappelijk probleem. Het is niet zomaar een moord, er zit een reden achter het misdrijf, namelijk dat er een groot tekort is aan ruimdenkendheid. Dat tekort komt niet uit het niets. Misschien beseffen toeschouwers dat beter na de voorstelling. Zelfs als ze zelf open van geest zijn, kan je nog steeds de vraag stellen waarom onze samenleving ervoor zorgt dat sommigen van ons homofoob zijn.’ ‘Zelfs Ihsanes vader had een heel andere kijk op homo seksualiteit voor het incident. Doordat hem iets verschrikkelijks is overkomen, heeft hij een hele weg afgelegd en heeft hij zelfs een organisatie opgericht die strijdt tegen homofobie. Misschien kunnen anderen, mede door de voorstelling, een soortgelijk parcours afleggen.’

‘Dat verschilt van avond tot avond en van waar we spelen. Toen we in Brazilië waren, was ik heel blij dat ik iets over Bolsonaro (de extreemrechtse president van Brazilië, red.) kon zeggen in het deel van de voorstelling waarin ik wat ruimte voor improvisatie heb. Dat moment resoneerde met mijn auditie, maar was natuurlijk ook politiek geladen door de homofobe overtuigingen van Bolsonaro en de homo- en transfobe aanvallen die daar plaatsvinden. Wanneer ik bijvoorbeeld in Gent ben, waar de zaal grotendeels gevuld is met witte mensen van een zekere leeftijd, en ik zie één jonge zwarte kijker in het publiek zitten, dan ben ik ook blij. Wat ik tijdens de auditiescène zeg over de rollen die ik door mijn huidskleur krijg, krijgt dan extra lading. We spelen natuurlijk voor iedereen die in de zaal zit, maar soms heb ik kleine momenten waarop ik me heel verbonden kan voelen met één iemand.’ TWYXX speelt van 17 tot 25 september in Théâtre de Namur en van 2 tot 6 juni in Théâtre les Tanneurs in Brussel

5 sep 2019

S tudio Shehrazade Kloppend Hert & ARSENAAL

‘Geheimen omwille van angst hoeven niet te bestaan’ Studio Shehrazade was ooit een echte fotostudio in Beirut. Iedereen kon er zijn fantasieën beleven, voor de lens, maar ver van wie de poses zou veroordelen. Haider Al Timimi (Kloppend Hert) maakte van de fotostudio het vertrekpunt van zijn gelijknamige voorstelling. Samen met Gorges Ocloo stelt hij klassieke opvattingen over liefde en gender in vraag. Vrijdag spelen ze die voorstelling ook voor een jong publiek. ‘We mogen die thema’s niet uit de weg gaan.’ Mahdieh Fahimi & Emmanuel van der Beek ‘Hij had een fantastisch idee’, vertelt Haider Al Timimi over Hashem El Madani, een Libanese fotograaf die tussen 1948 en 1982 een fotostudio runde in Beirut. ‘Eén dag per week bouwde hij zijn studio om tot een plek waar de inwoners van de stad zich konden laten fotograferen zoals ze dat zelf wilden.’ De foto’s tonen mannen verkleed als vrouwen, jonge vrouwen die elkaar zoenen, mannen die als bodybuilders poseren naast een kartonnen model of in ontbloot bovenlijf elkaar omhelzen. Speels overtreden ze de grenzen van de heersende gedragscodes. Akram Zaatari, een Libanees-Engelse kunstenaar, verzamelde de foto’s en stelde ze tentoon in Tate in Londen. Het zijn beelden die overal ter wereld nog moeilijk kunnen liggen.

Wat is jouw persoonlijke Studio Shehrazade?

Haider: ‘Ik ben niet echt op zoek naar een eigen Studio Shehrazade. Meer dan voor een gesloten, veilige plek, ijver ik voor transparantie, voor een wereld die kan omgaan met zijn complexiteit. Voor mij is het theater een plek waar ik mijn fantasieën beleef, maar die hoeven niet geheim te zijn. De studio staat open voor iedereen.’ ‘Geheimen zijn belangrijk, maar geheimen omwille van de angst om veroordeeld te worden, hoeven niet te bestaan. Daar gaat de voorstelling ook over. Is het niet tijd dat we elkaar in al onze waanzinnigheid en complexiteit proberen te zien en te accepteren? En dat we proberen in te zien dat net dát onze rijkdom is?’

‘Zodra we het hebben over een veilige plek, wil dat zeggen dat er buiten die veilige plek ook een gevaarlijke plek is. We moeten ervoor zorgen dat Vlaanderen in zijn geheel een veilige plek wordt. Niet zozeer een plek waar we elkaar tolereren, want dat tolereren wil zeggen dat je de ander wel laat doen, maar hem niet graag hebt. Het gaat erom de rijkdom van het anders zijn te vatten. Dan gaat het lang niet alleen over culturen en afkomst, maar ook over gender, een belangrijk thema in Studio Shehrazade.’

Systemen en patronen ‘De voorstelling is ontstaan vanuit de ondraaglijke, verschrikkelijke beelden van mannen die van daken zijn geduwd door IS-strijders in Irak en Syrië, mannen die ervan beschuldigd werden homoseksueel te zijn. Of ze dat daadwerkelijk waren, maakte zelfs niet uit. Het etiket was blijkbaar voldoende. Ik ben in Bagdad geboren. Daarom wilde ik daar iets over vertellen.’

‘Dat jongeren zelf het podium opkruipen, zou een naschok kunnen zijn van de voorstelling’ De voorstelling begint zoals in de fotostudio van El Madani. Haider en Gorges poseren voor de lens met bruidssluiers en kleedjes. En een bordje met de vraag: ‘Do you think we’re in love?’. Queer dus, over de grens van klassieke genderpatronen. ‘Gorges en ik zijn twee hetero’s – al ben ik van Gorges niet altijd zeker. (lacht) Je zou kunnen denken: wie ben jij, Haider, om als hetero iets te willen zeggen over homoseksualiteit? Maar toen ik die beelden van IS zag, wist ik dat dat er niet toe deed.’ Al snel verlaat de voorstelling de fotostudio en explodeert ze in een veelheid aan beelden en thema’s. Haider en Gorges dansen, maken muziek. Ze voegen lagen toe aan hun inspiratiebron, die enkel uit beelden bestaat. Geen thema blijft onbesproken. ‘Als je die gebeurtenissen wil bespreken, moet je het hebben over een brede waaier aan factoren die daartoe hebben geleid. Dan moet je het hebben over religie, het Midden-Oosten, de kolonisatie, kapitalisme, de economie. De manier waarop wij over gender denken is beïnvloed door politieke en economische systemen. Die ideeën willen wij met Studio Shehrazade in vraag stellen.’

Spelen voor scholen Vrijdag 6 september staat er in Vooruit ook een schoolvoorstelling op het programma, de enige schoolvoorstelling van het festival. Haider zal spelen voor jongeren van het HTISA, de school waar hij zelf enkele jaren doorbracht. ‘Ik ben naar meerdere scholen geweest, maar dat is de school waar ik het het langst heb volgehouden.’ (lacht) ‘Met Jong Gewei, de jongerenwerking van Kloppend Hert, willen we ons richten tot jongeren die minder snel in het theater terechtkomen. Op die manier heb ik contact met veel scholen, maar sinds kort heb ik ook een structurele samenwerking kunnen uitwerken met mijn vroegere school.’ ‘Door jongeren theater aan te bieden, wil ik hen de schoonheid van complexiteit proberen te tonen. Misschien kruipen sommigen van hen ook zelf het podium op. Dat zou een naschok kunnen zijn van de voorstelling.’

Wat heb je zelf gemist in het onderwijs?

‘Ik weet niet of ik zelf iets heb gemist. Misschien ben ik net in het theater beland omdat die jaren op school voor mij lastig waren. Maar wat volgens mij duidelijk ontbreekt, is tijd om voor elk individu te zoeken waar diens capaciteiten liggen. In de mainstream scholen van vandaag ligt de werkdruk hoog en is daar geen tijd voor. Het klinkt cliché, maar we moeten tijd maken om de dromen van al die jongeren te ontdekken.’ Ook van theater was er geen sprake op Haiders school, laat staan van theater over moeilijke onderwerpen zoals gender. ‘Ik heb een technische opleiding gevolgd en zat op scholen waar enkel jongens zitten. Er heerste een machocultuur, waarin homofobe ideeën geen uitzondering waren. De scholen ontkenden toen dat ze rond die thematieken moesten werken. Het onderwerp was taboe.’

Zijn de tijden veranderd?

‘Ik kom dezelfde moeilijkheden tegen als toen. Maar wat mij verrast, is dat, zodra je het taboe loslaat en in gesprek gaat met die gasten, je net een goed vertrekpunt hebt om met elkaar te praten. Dat we taboes kunnen doorbreken en met elkaar in gesprek kunnen gaan, is de grootste motivatie geweest om deze voorstelling te maken.’ ‘Het is geen evidente voorstelling. Daarom organiseren we workshops waarin ik in gesprek ga met die gasten om hen voor te bereiden op onze voorstelling. We praten over theatercodes en leggen uit waarom wij kiezen voor een niet-rechtlijnige voorstelling, waarom onze voorstelling fragmentarisch is. Maar de gesprekken gaan veel breder dan dat. Ik zal hen bijvoorbeeld ook vragen hoe zij staan

S tudio Shehrazade Kloppend Hert & ARSENAAL

5 sep 2019 9

tegenover discriminatie.’ ‘Ik ben altijd verbaasd hoe snel en ruimdenkend die jongeren kunnen zijn. Ik zeg niet dat die gasten allemaal overtuigd naar buiten zullen lopen, maar je geeft ze wel bagage om kritisch na te denken over een situatie. We mogen niet weglopen van die thema’s.’

Bidden op scène Wat was voor jou de meest opvallende reactie?

‘Tijdens een try-out in het Arsenaal in Mechelen liep een van de jongeren naar buiten na een scène waarin ik een gebed bracht. Na de voorstelling hadden wij snel het oordeel gevormd dat die jongen naar buiten was gelopen omwille van het thema van de voorstelling. Maar dat oordeel bleek fout. Hij stond open voor de voorstelling, maar vond dat een gebed geen plaats had op het podium.’

‘Als je een boodschap met jongeren wil delen, heeft het geen zin heeft als ze de zaal uitstappen’ ‘We hebben die jongen gebeld en zijn iets gaan eten met hem. Ik vond dat die reactie een dialoog verdiende. Het gesprek was niet gemakkelijk, maar wel interessant. We hadden het over de manier waarop theater kritisch kan zijn over religie. Maar als je religieuze symboliek meeneemt in die voorstelling, kan dat mensen kwetsen. Moet je dat daarom weglaten? Ik heb daar geen antwoord op, al vind ik het soms wel belangrijk om religieuze symbolen te gebruiken. Maar na die avond heb ik beseft dat, als je een boodschap met jongeren wil delen, het geen zin heeft als ze de zaal uitstappen. Ik heb het gebed dus veranderd en gekozen voor een andere tekst, die misschien minder radicaal overkomt.’ Die dialoog tussen jongeren en makers staat centraal in alle projecten van Kloppend Hert, ook komend seizoen. ‘Alle voorstellingen die wij tot nu toe hebben gemaakt, draaien rond het thema Humanisme 2.0. Gedurende vijf jaar onderzoeken wij hoe we het humanisme kunnen actualiseren. We werken rond drie pijlers. De eerste is liefde, waaruit Studio Shehrazade is voortgekomen, de tweede is religie en wetenschap. Een derde pijler zal onderwijs zijn.’ ‘In Zero for conduct, dat komend seizoen in de zaal komt, zullen we het onderwijs in vraag stellen. We maken de voorstelling met fABULEUS, met jongeren tussen 16 en 21 jaar. Jonge gasten zijn in staat te breken met patronen en gewoontes die we onszelf hebben opgelegd. Jongeren kunnen het zich meer dan wij permitteren om radicaal te zijn op scène.’

5 sep 2019

A BC van Jay-Z

(Of toch volgens onze reporters Simon Bellens & Sophie van den Bergh)

8.2 Radouan Mriziga / hetpaleis, fABULEUS & Moussem

ATTITUDE

Zelfverzekerde en ongenaakbare houding die van het grootste belang is in hiphop. U kunt het woord gebruiken om mensen uit de hiphop naar wie u opkijkt te beschrijven, zoals in de zin: ‘De dansers van 8.2 hebben attitude.’

BRONX

Armere wijk in New York, waar in de jaren ‘70 funk en soul dj’s op AfroAmerikaanse, Caraïbische en LatijnsAmerikaanse straatfeesten het idee kregen om de percussie van een nummer te isoleren en daarover te spreken. De hiphop was geboren. Grandmaster Flash en DJ Kool Herc zijn enkele pioniers van deze old school (zie ook Rapper).

COMPTON

Voorstad van Los Angeles met een gewelddadig imago en de geboorteplaats van hiphopgrootheden als N.W.A. en Kendrick Lamar (zie ook: Eazy-E en Kendrick). Rivaliserende misdaadbendes als de Bloods (rode bandana’s) en de Crips (in het blauw) zorgden er voor een decennialange spiraal van wraak en moord. Het legendarische album Straight Outta Compton van N.W.A. (Niggaz with Attitudes) stelde de relatie tussen politie en inwoners van de stad op scherp en maakte de gangsta rap populair. ‘Fuck tha police!’

DEATH ROW RECORDS

Het hiphop-platenlabel van Suge Knight en Dr. Dre, bekend van onder meer van 2Pac en Snoop Dogg. Na de moord op 2Pac in 1996 daalde hun gigantische omzet en in 2006 ging het label failliet. Suge Knight, die er ooit live op tv bij Jimmy Kimmel op alludeerde dat hij Eazy-E vermoordde door hem met aids te injecteren, kreeg in 2018 28 jaar cel voor een dodelijk vluchtmisdrijf. Dr. Dre vergaat het beter, hij is CEO van Beats by Dre (hoofdtelefoons) en maakt nog steeds eigen muziek.

Op de eerste twee avonden van het TheaterFestival geven de jongeren van 8.2 – allemaal tussen 13 en 21 jaar jong – het beste van zichzelf op lyrics en beats van Kendrick Lamar of Lil Pump. Hiphop in een dansvoorstelling, kortom. Opdat u Queen Latifah van Shea Couleé van elkaar kan onderscheiden en weet waar al die stepping en voguing vol attitude om draait, stelden wij alvast een alfabet op van de hiphop. Thank you Kanye, very cool!

EAZY-E

Legendarisch kleine ‘thug’ of schurk, maar als lid van de hiphopgroep N.W.A. (met o.a. ook Dr. Dre) één van de helden uit de jaren ‘80. Volgens sommigen de ‘peetvader van gangsta rap’, een subgenre dat het leven in een gangsterbende als uitgangspunt neemt. Stierf plotseling en op mysterieuze wijze in 1995 aan aids (zie ook Death Row Records).

FREESTYLE

Een improvisatiestijl waarbij tekst wordt gerapt met of zonder ondersteunende beat. In old school hiphop kon dat betekenen dat de rhymes al eerder waren bedacht. De opkomst van freestyle-wedstrijden bracht de stijl sinds de jaren ’90 vooral in verband met teksten die ter plekke bedacht en gebracht worden (‘off the dome’). Denk maar aan Eminem die in zijn film 8 Mile (2002) ondergronds en met beroemde hoodie (zie ook WU WEAR) een rap battle uitvecht.

GUCCI GANG

‘Gucci gang, Gucci gang, Gucci gang, Gucci gang, Gucci gang, Gucci gang, Gucci gang (Gucci gang!)’ (Uit Gucci Gang, de hit van Lil Pump uit 2017).

HILL

Ms. Hill of Lauryn Hill. Eén van de Grote Vrouwen van de hiphop (zie ook Queen Latifah). In haar muziek verwerkt ze soul en R&B-invloeden en daarmee droeg ze in grote mate bij aan de mainstreamacceptatie van hiphop. The Miseducation of Lauryn Hill (1998) is een all-time classic waarvoor ze destijds vijf Grammy’s won, waaronder die voor beste nieuwe artiest en beste R&B-album, hoewel ze in haar acceptatiespeech duidelijk zei: ‘This is crazy. This is Hip Hop!’.

ILLMATIC

Iconisch album van de New Yorkse Rapper NAS uit 1994. Tot op vandaag een bron van inspiratie voor de nieuwe generatie. Denk bijvoorbeeld aan de meezingbare wijsheid: ‘Life’s a bitch and then you die.’ Of aan het optimistischere antwoord dat Kendrick Lamar meer dan 20 jaar later geeft in de hit King Kunta: ‘Life ain’t shit but a fat vagina.’ (zie ook Kendrick).

JAREN KYEI MERREL

Beter bekend onder het pseudoniem Shea Couleé. Amerikaanse artiest en drag queen bekend van het Amerikaanse televisieprogramma RuPaul’s Drag Race. Sinds enkele jaren is er een vernieuwende generatie LGBTQ+-artiesten die tornen aan de hegemonie van de heteronormatieve hiphop (zie ook Zebra Katz). U kunt de jongeren van 8.2 enkele lyrics van haar nummer Cocky horen scanderen.

KENDRICK LAMAR

(Zie ook Compton) Nog voor zijn eerste major album (G.O.O.D. Kid, M.A.D. City over zijn jeugd in Compton) gekroond tot ‘the new King of Hip Hop’ en de absolute hiphopmessias van het moment. Zijn album To Pimp a Butterfly verenigt talloze Afro-Amerikaanse muziekstijlen zoals jazz, funk en soul, won de Grammy voor Beste Rapalbum en werd door onder andere Rolling Stone uitgeroepen tot beste album van 2015.

LITTLE SIMZ

Jonge Britse rapper die het voorbije jaar hoge ogen gooide met haar derde studioalbum GREY Area. Haar scherpe, maatschappijkritische teksten belichten haar positie als vrouwelijke rapper in de hiphopscene. In het nummer Venom op haar laatste album rapt ze: ‘They don’t wanna address that I’m the best here for the mere fact that I’ve got ovaries.’ Afgelopen jaar was Little Simz al te zien op Rock Werchter en WOO HAH!, later deze maand is ze te bewonderen bij Ancienne Belgique. Kendrick Lamar noemde haar een aantal jaar terug al de ‘illest doing it right now’.

5 sep 2019 11

8.2 Radouan Mriziga / hetpaleis, fABULEUS & Moussem

MUMBLE RAP

Rapstijl die grenst aan het onverstaanbare. Gemompel, met andere woorden. Of in een breder gebruik: artiesten met een kenmerkende lyrische nonchalance. Vooral met de komst van online doe-het-zelfplatformen voor jonge muzikanten, zoals SoundCloud, werd dit subgenre populair. Bekende namen zijn Young Thug en Future, of de in 2017 op 21-jarige leeftijd aan een overdosis overleden Lil Peep.

NEDERHOP

Bijnaam voor de Nederlandse hiphopscene. De Jeugd van Tegenwoordig, Boef of Lil’ Kleine en Ronnie Flex (Drank & drugs!) zijn maar enkele beroemdheden. Ook België heeft sinds een aantal jaren een bloeiende hiphopscène met bijvoorbeeld Zwangere Guy en Roméo Elvis of de in het Franse taalgebied razend populaire Damso, die in 2018 het WK-lied voor de Rode Duivels zou maken, maar daar helaas van moest afzien vanwege ophef over zijn vrouwonvriendelijke teksten: ‘Sperme dans tes yeux, l’amour l’a-t-elle aveuglée?’

OFWGKTA

Odd Future Wolf Gang Kill Them All. Voila, de naam van dit hiphopcollectief uit Los Angeles is een punchline op zich (zie ook Punchline) Tyler The Creator, Earl Sweatshirt en Frank Ocean zijn enkele van deze om hun wilde shows en grove (homofobe en seksistische) teksten bekende rappers. Maar bijzonder genoeg is Odd Future de laatste jaren niet onbelangrijk geweest voor de LGBTQ+acceptatie in mainstream hiphop, nadat eerst Frank Ocean en later ook Tyler zelf uit de kast kwamen (zie ook Zebra Katz). Earl Sweatshirt rapt dan weer open over zijn mentale strijd met depressie.

PUNCHLINE

Een punchline in rap vormt het einde van een grap, anekdote of idee, en is vaak ultiem beledigend of juist grappig bedoeld. Tijdens de ‘set up’, die één of meerdere regels of maten in beslag kan nemen, wordt opgebouwd naar de punchline. Punchlines gaan vaak gepaard met woordspelingen zoals vergelijkingen, metaforen, homofonen en homoniemen. Een bekend voorbeeld: Jay-Z’s ‘I’m not a businessman, I’m a business, man!’ (uit Diamonds from Sierra Leone)

QUEEN LATIFAH

Amerikaanse rapper, zangeres, producer en actrice met een enorme staat van dienst. In haar eerste album All Hail the Queen (1989, Tommy Boy Records) was ze de eerste vrouwelijke hiphopartiest die onderwerpen aansneed als huiselijk geweld en haar maatschappelijke positie als zwarte vrouw. Later maakte ze ook uitstapjes naar jazz en soul en werd ze een bekende naam in de film- en televisie-industrie. Ze speelde onder meer in Chicago (2002) en Taxi (2004) en was de producer van The Perfect Holiday (2007).

RAPPER

Vanaf de late jaren ‘70 werd MC, M.C. of Emcee een alternatieve term voor rapper. De MC (oorspronkelijk: Master of Ceremony) stelde de DJ voor aan het publiek en leverde commentaar op wat er gebeurde. Resultaat: de MC die we vandaag de dag kennen, die gebruikmaakt van rijmende verzen (Zie ook: freestyle) om het publiek te entertainen of zichzelf een bepaalde status te geven. ‘MC’ wordt ook als titel gebruikt, denk aan MC Ren.

STEPPING

Ritmische dans waarbij de geluiden van de bewegingen, zoals voetstappen of handgeklap, zelf voor de percussie zorgen. Het lichaam is dus zowel dans- als muziekinstrument. De jongeren van 8.2 bedienen zich hier graag van.

TUPAC

2Pac of Makaveli, Tupac Shakur begon op 15-jarige rapper als MC New York, maar verhuisde later naar Los Angeles, de West Coast. Werd in 1991 wereldberoemd met zijn studiodebuut 2Pacalypse Now, waarin hij sociale problematieken als racisme, politiegeweld, armoede en tienerzwangerschap aankaartte. Op 25-jarige leeftijd werd hij in 1996 neergeschoten na een vermeende vete met Notorious B.I.G. oftewel Biggie Smalls, voorman van de East Coast scène. Pas een jaar later eindigde deze bloedige strijd tussen oost en west wanneer Biggie zelf werd vermoord.

URBAN

Sinds het begin van deze eeuw de overkoepelende term voor alles wat met hiphop, rap en R&B te maken heeft en zich in (Amerikaanse) steden afspeelt. De term kent veel tegenstanders: ‘urban’ zou een negatieve connotatie hebben en gebruikt zijn om zwarte muziek te marginaliseren. Bovendien zou de term geen recht doen aan het grote commerciële succes van het genre, dat zich al lang niet meer enkel in steden en achterbuurten afspeelt.

XXL

Tijdschrift over hiphop en referentie als je op de hoogte wilt blijven van de laatste nieuwtjes uit hiphopland. Andere (online) bronnen zijn daarvoor ook The Source, HipHopDX, de videoblog WordStarHipHop of het breder georiënteerde Pitchfork.

YEEZY

Bijnaam van de briljante, megalomane en compleet geflipte Kanye West. Echtgenoot van de beroemdste Kardashian, maker van sneakers (de Yeezys) en klassieke albums als The College Dropout en My Beautiful Dark Twisted Fantasy. Ook auteur van legendarische tweets – ‘Mark Zuckerberg invest 1 billion dollars in Kanye West ideas’ – en goede vriend van… Donald Trump? ‘Thank you Kanye, very cool’, reageerde de president ooit op Kanye’s online uitlating van Trumpmania. Nooit verlegen om controverse, die Yeezy. Vraag maar aan Taylor Swift.

ZEBRA KATZ

Hiphop heeft de naam homofoob te zijn en vaak is dat ook het geval. Denk maar aan Kanye’s nog min of meer beschaafde: ‘See it’s leaders and it’s followers, but I’d rather be a dick than a swallower.’ Toch is er ook een subgenre binnen de hiphop dat hier radicaal tegen ingaat. Onder andere bekend als de queer hop beweging zijn deze rappers sinds dit millennium een bron van muzikale en tekstuele vernieuwing. Zebra Katz is een van de voormannen, Frank Ocean (zie ook OFWGKTA) en Mykki Blanco zijn andere eminenten.

VOGUING

Dansstijl die zich baseert op specifieke poses zoals je die voor een fotoshoot (lees: VOGUE) aanneemt. Afkomstig van de New Yorkse ballrooms, het hart van het uitgaansleven in de jaren ‘80 en ‘90 voor jonge LGBTQ+-ers en drag queens, kreeg de dansstijl wereldwijde beroemdheid nadat queen of pop Madonna die gebruikte in haar muziekvideo Vogue (1990).

WU WEAR

Kledinglabel van Wu-Tang Clan, één van de invloedrijkste East Coast hiphopformaties. Streetwear is een belangrijk onderdeel van de hiphopcultuur en veel artiesten en groepen hebben hun eigen fashion line (denk aan 50 Cent’s G-Unit en Jay-Z’s Rocawear). Iconische kledingstukken zijn hoodies, bomberjacks, do-rags en sneakers (zie ook Yeezy).

5 sep 2019

De inspiratiebron / Quizvraag van de dag

Wat inspireert Camping Sunset? In het off-luik van het TheaterFestival kan je naar Camping Sunset, een vereniging van 11 studenten en alumni van de opleiding Drama van KASK School Of Arts. Zij spelen, in totaal 17 avonden, Maksim Gorki’s klassieker Zomergasten, waarin we een heleboel personages leren kennen. Maar wie zijn de acteurs achter de personages? Wij legden elke acteur een vraag voor, waarop ze intuïtief antwoordden. Zie hier: 11 intieme mini-portretten. 1. De mooiste zin uit een boek die ik ooit las is... ‘De mens, dat klein verdwaald heelal’ (een verkeerd gelezen citaat van Goethe, want eigenlijk staat er ‘De mens, dat klein verdwaasd heelal’, maar dit vind ik mooier) Mitch Van Landeghem

Personage: Kaljerija

2. De lekkerste cocktail die je kan bestellen is... Cosmopolitan mét suiker-

6. De beste Disney film is... The

Incredibles, een film gaat over een maatschappij waarin superhelden worden verbannen. Telekinese is ook heel handig als je je huis moet kuisen of jeuk hebt aan je rug. Bjorn Floréal

Personage: Basov

7. Het mooiste plekje in Gent is...

De Gentbrugse Meersen zijn prachtig. Natuur en nen snelweg naast elkaar. Het leven zoals het is. Aimé Claeys

Personage: Soeslov

8. De theatervoorstelling die me het meest is bijgebleven is... Oei. Ik vind dit

een moeilijke vraag om te beantwoorden, wat een ellende! Wat me dit jaar echt is bijgebleven is Some things last a long time van Anna Franziska Jäger en Nathan Ooms. Louise Bergez

Personage: Olga

9. De vroegste jeugdherinnering die ik heb is... Een uitje met oma zaliger naar het station waar ik vol spanning in de buggy wachtte op voorbij denderende treinen en de gelukzalige ontlading die daarop volgde. Arne de Tremerie

Personage: Vlas

10. De beste street art in Gent is... Die

vogel. (Jesse bedoelt de vogel van ROA in de Bastionstraat, red.) Jesse Vandamme

Personage: Doedakov & Nonkel

11. Het beste concert dat ik ooit meemaakte is... Woodstock was mijn ultieme hoogtepunt. Allemaal verschillende mensen samen, alles leek mogelijk en we deelden voor even dezelfde idealen. Eleonore Van Godtsenhoven

Personage: Marja

randje, lik-lik-nip.

Loes Swaenepoel

Personage: Rjoemin

3. De meest aangrijpende filmscène die ik ooit zag is... Titanic: als Jack sterft en naar beneden zinkt. Flor Van Severen

Personage: Sjalimov

4. De leukste stad om te bezoeken is...

Bangkok, Oriental setting And the city don’t know that the city is getting The creme de la creme of the chess world In a show with everything but Yul Brynner Lucie Plasschaert

Personage: Joelja

5. Een lied waarvan ik altijd moet huilen is... Jojo van Jacques Brel, gezongen in het Nederlands door Jeroen Willems. Carine van Bruggen

Personage: Varvara

‘C mé osmo t su po l lik- ikerra itan lik- nd nip je, ’ ck a J ls ar a : a t’ c i n n n k a ‘Tit terft een zin s ed ben

z i u ag Qa r v n a ve d g a d

Wie stelde ooit in de State of the Union voor om toegangstickets door bio-selders te vervangen? A. B. C. D.

Anne Teresa De Keersmaeker (2003) Benjamin Verdonck (2010) Stef Lernous (2012) Wouter Hillaert (2016)

Het juiste antwoord is Wouter Hillaert (2016)

redactie Emmanuel van der Beek, Liam Rees, Simon J. Bellens, Mahdieh Fahimi, Lotte Lola Vermeer, Simon Baetens, Danny De Jong, Sophie van den Bergh, Celine Vermeulen, Ben Ghyselinck, Sanne Stassijns, Ans Van Gasse, Lars Brinkman, Matthias Corneillie hoofdredactie dagkrant en blog Filip Tielens hoofdredactie radio Timon Van De Voorde grafisch ontwerp festival Bureau BoschBerg grafisch zetwerk dagkrant Tijsje Revalk V.U. het TheaterFestival Vlaanderen, Kathleen Treier, Jan Van Rijswijcklaan 155, 2018 Antwerpen

07.12

vr & za in copresentatie met NTGent

info & tickets: vooruit.be

ROSAS / ANNE TERESA DE KEERSMAEKER ‘Fase, Four Movements to the Music of Steve Reich’ l and A menta tour de l physicarce!” fo S NY TIME wo

18 t/m zo 22.12

MAMMALIAN DIVING REFLEX / DARREN O’DONNELL ‘All The Sex I’ve Ever Had’ Een open gespre over intimiteit k latere leeftijdop

14.12

do t/m za Belgische première / ihkv With Pleasure

PODIUM

Sensuele, speels e en intense dansvoorstelling , straight from Ri o!

ALICE RIPOLL / CIA SUAVE ‘CRIA’

PODIUM

profetische meesterzet

*****

THE GUARDIAN

TICKETS

Ivo van Hove & Comédie-Française Les Damnés wo 18 – za 21 sep 2019 STADSSCHOUWBURG ANTWERPEN

Lees de artikels uit deze festivalkrant en andere artikels op theaterfestival.be/blog en discussieer mee via #HTF19!

Heb je na een voorstelling ook zo de behoefte om je hart te luchten? Om na te praten over wat je net gezien hebt en je mening te geven over hoe fantastisch of vervelend die productie wel niet was? Kom dan biechten in De Biechtstoel, een installatie van het multimediale kunstkritiekcollectief De Zendelingen. Je vindt De Biechtstoel vandaag bij:

Damiaan De Schrijver Les Enfants du Paradis Compagnie Marius ‘Mijn eerste tip voor aankomend theaterseizoen is Les Enfants du Paradis van Compagnie Marius, dat onlangs nog te zien was op Theater Aan Zee en waar mijn collega Bert Haelvoet en Waas Gramser - oudgediende van theatergroep STAN - ook in meespelen. Verder kijk ik ook heel erg uit naar de nieuwe voorstelling van Maatschappij Discordia die momenteel nog geen titel heeft. Ik kijk uit naar deze twee voorstellingen omdat ik heel graag mensen zie die toneelspelen zonder al te veel poespas en zonder te veel technische snufjes. Gewoon wat planken en spelen, daar hou ik het allermeeste van.

f Het TheaterFestival t @theaterfestiva1 en #HTF19 hettheaterfestival

Biechtstoel

Seizoenstip

S T E TICK INF O

En uiteraard kijk ik ook heel erg uit naar de voorstelling van STAN, Move On, in samenwerking met Moussem en Kloppend Hert, waarin heel wat van mijn collega’s zullen schitteren.’ Céline Vermeulen

8.2 & Studio Shehrazade @Vooruit

www.theaterfestival.be do 5 september

vr 6 september

17u30 20u00 20u00 20u00

S tate of the Union & Youth Vooruit Theaterzaal 8.2 Radouan Mriziga Vooruit Theaterzaal Studio Shehrazade Haider Al Timimi & Gorges Ocloo Vooruit Domzaal La Reprise Milo Rau NTGent Schouwburg

20u00

Zomergasten

14u00 Studio Shehrazade Haider Al Timimi & Gorges Ocloo Vooruit Domzaal 18u30 Boekpresentatie Pieces of Work Ontroerend Goed Vooruit Foyer Theaterzaal 20u00 8.2 Radouan Mriziga Vooruit Theaterzaal 20u00 Short of Lying Luanda Casella KOPERGIETERY 20u00 Studio Shehrazade Haider Al Timimi & Gorges Ocloo Vooruit Domzaal 20u00 Zomergasten CAMPING SUNSET De Lübeck 20u30 Paradise Now (1968-2018) Michiel Vandevelde Vooruit Theaterzaal

CAMPING SUNSET

De Lübeck

doorlopend xpo LUCA School Of Arts E festivalcentrum Vooruit

Bachelor Beeldende Vormgeving

theaterfestival.be/blog