Dagkrant 4/09/2013 by het Theaterfestival

woensdag 4 september 2013

DAG KRANT

www.theaterfestival.be

ÂŠ Herman Sorgeloos

Woorden als olie op het vuur Wat was het uitgangspunt van Book Burning? Pieter De Buysser: “De idee dat vrijheid mogelijk is. Dat komt voort uit een speurtocht die me zowel geleid heeft naar Hans Op de Beeck als naar een oud Talmoed-verhaal over Rabbi Nahman, de kleinzoon van de grote Baal Shem Tov. Over hem wordt verteld dat hij het ultieme boek van de wijsheid had geschreven. Op een bepaald moment verzamelde hij zijn leerlingen, stak een groot vuur aan, legde zijn boek in het vuur en zei tegen zijn leerlingen: ‘lees de asse’. Dat is een van de meest becommentarieerde verhalen in de Joodse geschiedenis, of toch een met de meest interessantste commentaren. Het is ook van invloed geweest op Kafka en Wittgenstein. Als het ultieme boek van de wijsheid zou bestaan, waarin ethiek en esthetica samenkomen, dan zou het wel een instant verbrandend boek zijn.” Dus het gaat ook om de idee dat je nooit alle wijsheid kan bezitten? “De absolute wijsheid kan een daad van terreur zijn, maar het is nog meer terroristisch om die idee van de absolute wijsheid langs de kant te laten liggen, want dan verzand je in een totale lethargie. Over dat verhaal over de mogelijkheid van een boek te verbranden waarin iets ultiem staat, waarin je lot staat uitgetekend of je DNA-code staat uitgeschreven, daarover leg ik verschillende andere lagen. In de voorstelling gaat het over het verbranden van een DNA-boek. Over de beelden die verschijnen bij het verhaal dat Hans Op de Beeck vertelt met zijn kist, leg ik het verhaal van Tilda en Sebastian. Het zijn aparte verhalen, maar samen maken ze één gebeurtenis.” En die verhalen gaan over vrijheid? “Ja, zowel individueel als politiek-historisch. Het gaat over een meisje, Tilda, dochter van een groot wetenschapper die alles aan het licht wil brengen en alles wil kennen. Hij is een DNA-specialist en heeft in een boek geschreven wat de toekomstige gedragspatronen van zijn dochter zullen zijn. Hij maakt een prognose van de ontwikkeling van haar cellen en de impulsen van haar hersenen en hij kan zelfs haar sterfdatum berekenen. Het is verpletterend, alles te weten wat zal gebeuren. Tilda heeft er alle baat bij om dat boek te verbranden, ook al ziet ze haar vader graag. Het is een daad van verzet die een mens moet plegen tegen wat voor hem staat 2

In Book Burning kaart schrijver Pieter De Buysser een aantal brandende kwesties aan. Naarmate de schuifjes van Hans Op de Beecks Wunderkammer worden opengetrokken, ontvouwt zich een veelgelaagd verhaal over identiteit in het digitale tijdperk, over democratie en vrijheid, en zoveel meer. Een gesprek met Pieter De Buysser, die niet enkel het verhaal schreef, maar het ook zelf brengt.

voorgeschreven. Het is ook een daad van het geschreven woord, het voorgeschrevene, in tegenstelling tot theater dat oraal is. Een daad van verzet gebeurt meestal door het spreken, daarom is het ook een theatervoorstelling waar de verteller de woorden door het spreken kan laten openbarsten. Dat is wel een droom die ik heb: het voorgeschrevene laten openbarsten.” “Dus het verhaal van Tilda die het boek van haar vader wil verbranden gaat over vrijheid op het individuele niveau; op een maatschappelijk-politiek-historisch niveau merkt ze dat ze leeft in een omgeving waarin iedereen er van uitgaat dat we er zijn, dat het afgewerkt is. We zitten in een soort spiegelpaleis, een museale bewaarcultuur. Ook al weten we dat er veel fout loopt, fundamentele ingrepen gebeuren er niet meer, de verbeelding om andere denkpatronen of levenswijzen te ontwikkelen ligt zo goed als plat, het enige begeesterende verhaal dat er in slaagt om mensen even wakker te houden is het verhaal van nationalisme. Zij merkt dat ze in een omgeving zit die aan het dichtslibben is. Dan leert ze een jongen kennen die ook andere vormen van verzet probeert te

verzinnen en zij gaat zowel met haar eigen leven als politiek in verzet. Eigenlijk is Book Burning een verhaal over iemand die in de 21e eeuw in het verzet gaat. Daarover wou ik een verhaal vertellen, een fabel die zoveel lagen heeft dat het zowel concreet als ongrijpbaar is. Ik doe m’n best om te voorkomen dat een werk te herleiden zou zijn tot een betekenis. Ik leg er genoeg obstakels in, zodat het wezenlijk, menselijk blijft, dat garandeert openheid.” Hoe bewaak je die openheid tijdens het werkproces? Dienen de verschillende verhalen daartoe? “Het zijn geen verschillende verhalen, maar lagen; het is één verhaal. Eigenlijk is het een hele archetypische vertelstructuur, of een archaïsche vorm van theater: een kist en een man en die vertelt een verhaal. Dat verhaal is op bijna klassieke wijze gestructureerd, je kunt het zo ontleden of over klassieke mythologieën leggen. Ik probeer beelden te maken die veelgelaagd zijn en veelbetekenend zijn. Dat is zoeken, vechten, en afwijzen.” Lene Van Langenhove

ÂŠ Sven Spur

Was je als cineaste al van bij het begin betrokken bij Starend Meisje? Nathalie Teirlinck: “Starend Meisje was bij aanvang een klein muziekproject dat maar een paar keer speelde. Dan is Wouter Van Looy van Zonzo Compagnie naar mij gekomen om er iets groters van te maken. Vanaf dan is het een multimediale productie geworden met film en muziek erbij.” Waren de muzikanten op de hoogte van jouw filmplannen voor de voorstelling? “Als ik iets doe, moeten film en muziek op een evenwaardig niveau staan, waarbij beiden het verhaal vertellen op hun manier. Ik vond het wel belangrijk dat ze toch een idee hadden van wat ik voor ogen had, voordat de opnames van start gingen. Je kan bij de tekeningen van Tim Burton vanalles verbeelden, bijvoorbeeld een groteske en gotische wereld. Maar zo zag ik het niet. Ik wou het kleinmenselijke eruit halen door de excentrieke personages van Tim Burton in de realiteit te zetten. Door constant te communiceren, probeerden we muziek en beeld zoveel mogelijk op dezelfde lijn te krijgen. De muziek werd steeds minder grotesk. Alles groeide naar elkaar toe. Het was dus héél hard hopen dat alles zou samenvallen. Dat is gebeurd, althans dat hoop ik toch (lacht).”

Kon je tijdens het proces al weten dat Starend Meisje een succes zou worden? “Niet echt. Ik ben met film bezig, wat een fragiel en tegelijk ook een log medium is. Daarnaast staat in Starend Meisje de live muziek, die dynamischer is en makkelijker kan veranderen. We hebben de componisten ook bewust die vrijheid gegeven. Zij konden dingen aanpassen aan de hand van wat zij zagen in de montage. Natuurlijk zorgden hun wijzigingen in de muziek ervoor dat ook ik beelden ging aanpassen. Dit is doorgegaan tot vlak voor de première. Daardoor is het een heel intens proces geweest en begin je je eigen werk in detail te bekijken: Is dit frame wel oké, werkt dit beeld wel? Pas na de première ben ik uit die trip kunnen stappen. Het besef en effect van de voorstelling heb ik eigenlijk pas zes maanden later gevoeld, toen ik de voorstelling opnieuw zag.” Je werkte al eerder mee aan de theatervoorstellingen Send All Your Horses en Yesterday bij Theater Malpertuis, maar dit is je eerste kindervoorstelling. Ga je daardoor anders te werk? “Ik ben me er bewust dat de communicatie anders is bij een volwassen publiek dan bij kinderen. Ik heb echter wel een enorme afkeer van het idee dat kindertheater belerend of soft zou moeten zijn. Waarom kinderen niet confronteren met moeilijke-

re zaken? Ik vind niet dat we ze een vrolijk lalaland moeten tonen. Kinderen worden te vaak onderschat. Starend Meisje is inderdaad geen verhaaltje dat je van A tot Z perfect kan volgen en dat met de paplepel wordt ingegoten. Kinderen zijn flexibeler dan we denken in hun verbeelding. Het meest logische zou zijn dat ik mijn filmbeelden – die sowieso al erg associatief zijn – meer narratief zou maken voor kinderen, maar dat wil ik niet. De beleveningswereld van kinderen is daar groot genoeg voor. ” Hoe was de samenwerking met de muzikanten? “Super, het was een hele fijne en intense samenwerking. Het is hard zoeken geweest. Als filmmaker ben je gewoon dat muzikanten zich schikken naar jouw beelden. Het heeft dan ook een paar keer gebotst.De muziek contrasteerde vaak met mijn beelden, maar de contrasten waarvan ik dacht dat ze nooit zouden werken, bleken het best te marcheren. Het was een constante kruisbestuiving waarbij de muzikanten mij uitdaagden om ook zelf uit mijn veilige wereld te stappen. Nooit gedacht dat het hen effectief zou lukken (lacht).” Je geeft nu ook les aan het KASK? “Klopt, ik geef en begeleid scenarioschrijven en ik begeleid enkele studenten uit het vierde jaar die mij gekozen hebben als mentor. Ik heb er lang over getwijfeld om toe te zeggen. Ik ben zelf nog maar drie jaar geleden afgestudeerd en nog aan mijn eigen parcours aan het timmeren. Maar ik ben er gewoon ingestapt met het idee dat ik er niet dé waarheid hoef te vertellen. Ik hou ook niet van dogma's. Ik geloof niet in de regels voor het maken van films, maar wel in tools. Mijn grote voordeel is dat ik nog redelijk dicht bij de leefwereld van de studenten zit en zo hun zoektocht naar een eigen stijl goed kan begrijpen. Het lesgeven en begeleiden gaat me heel goed af. Ik vind het fijn om in het denkkader van iemand anders te kruipen. Iets wat ik ervoor nog nooit gedaan heb, omdat ik nooit op filmsets van andere regisseurs heb gestaan. Ik vind het heel bevrijdend om dat kader eens aan iemand anders te geven en van buitenaf mee te denken. Ik leer zelf ook ontzettend veel bij van de studenten.” Anne Declercq Filip Tielens

ANEMONE “Hoewel Anémone zeker de goedkoopste film is die ik gemaakt heb en ook degene waar ik het kortst aan heb gewerkt – zo’n twee à drie maanden tussen het schrijven en de montage –, is het wel een belangrijke film geweest voor mij. Bij Anémone had ik het gevoel dat ik voor het eerst een eigen filmtaal ontwikkeld had. In het zoekproces naar een eigen filmtaal heb je in het begin de neiging om veel films te bekijken en daaruit te halen wat werkt. Je probeert dingen na te bootsen en je een bepaalde stijl eigen te maken. Bij Anémone was plots ‘mijn’ stijl er, zonder dat ik het goed en wel besefte. In Anémone kreeg je aan het einde pas te zien hoe de vork aan de steel zat. Ik speelde veel met de suggestie en ontdekte de kracht van associativiteit. Ik probeer de verbeelding bij de toeschouwer te leggen en tegelijkertijd toch niet vrijblijvend te werk te gaan. Ik onderzocht hoe ik zoveel mogelijk kon vertellen door de dingen niet te laten zien in plaats van ze wel te tonen. De kinderwereld speelde in Anémone een belangrijke rol, net zoals in mijn latere films. Het zoeken naar identiteit, de groeipijnen, de rol van tijd en verleden, de drang controle te vinden in de chaos… het zijn thema’s die in mijn werk vaak terugkomen. Ook op professioneel vlak was Anémone voor mij belangrijk. De film is door de media opgepikt geweest en werd op verschillende festivals vertoond, waardoor ik ook de mensen bij het Vlaams Audiovisueel Fonds heb leren kennen.”

JULIETTE EN VENUS VS. ME “Anémone is meer een conceptuele film, terwijl Juliette eerder karaktergericht is. Mijn tweede kortfilm is vooral een schets van de subjectieve belevingswereld van één karakter. Juliette was mijn afstudeerproject waarmee ik een wildcard won van het Vlaams Audiovisueel Fonds, waardoor ik over meer middelen kon beschikken om mijn volgende film Venus Vs. Me te maken. Ik geef nu ook les op het KASK en ik merk dat die wildcard ondertussen het ultieme doel is voor veel studenten, een soort ticket to happiness. Het is soms paradoxaal omdat het winnen van prijzen zowel bevestiging als onzekerheid creëert. Vanaf het ogenblik dat ik voor Anémone prijzen begon te winnen, kreeg ik de drang om het de volgende keer beter te doen. Hoe meer bevestiging ik krijg, hoe kritischer ik word ten opzichte van mijn werk. Je moet altijd goed bewaken dat je buiten je eigen paden treedt en niet in de safety zone blijft van wat bleek te werken in de vorige film. Maar erkend worden in wat je doet is natuurlijk minstens evenveel waard, het is een schouderklopje om vooral zo compromisloos mogelijk te blijven werken en het maakt het makkelijker je volgende film te financieren.”

TONIC IMMOBILITY “Ik ben momenteel aan het werken aan mijn eerste langspeelfilm Tonic Immobility. Het scenario is af, in het najaar gaan we locaties zoeken en een cast samenstellen, zodat we in de loop van volgend jaar kunnen beginnen filmen. De grootste uitdaging wordt om de experimenten met vorm en structuur, zoals de streams of consciousness die ik vaak hanteer in kortfilms, ook naar een langspeelfilm om te zetten. Emoties werken heel anders in een kortfilm dan in een film van 90 minuten. Wat ik in mijn kortfilms deed, kon ik niet zomaar omzetten in een langere film. Die zoektocht was de moeilijkste, het leek alsof ik altijd gedichten had geschreven en plots proza moest maken: je beheerst de taal wel, maar moet op zoek naar een andere vorm. Ik denk dat de film die ik nu geschreven heb, iets narratiever en een beetje klassieker is. Maar tegelijkertijd heb ik het gevoel dat ik mijn eigen stijl heb kunnen behouden. Ik zie het als een ‘volwassenwording’ van mijn stijl. Ik neem de tijd om aan mijn langspeeldebuut te werken. Nu ik een jaar aan het schrijven ben aan die langspeelfilm, kan ik me nauwelijks nog voorstellen opnieuw een kortfilm te maken.” “Tonic Immobility gaat over een jonge escorte die een routineus en onafhankelijk leventje leidt in een grootstad. Wanneer ze na de dood van haar ex gedwongen wordt om voor hun zoontje te zorgen maakt zijn aanwezigheid haar emotionele vacuüm zichtbaar. Ik heb erg willen werken rond de relatie tussen de moeder en het kind, en de manier waarop ze elkaar herontdekken. Wat is een bloedband? Wat is intimiteit? Het gaat over het universele verlangen naar samenhorigheid en tegelijk de onvermijdelijke angst die hierbij gepaard gaat jezelf kwetsbaar op te stellen of jezelf te verliezen in de ander.” Anne Declercq Filip Tielens

EEN RECONSTRUCTIE VAN DE INTERNATIONALE HYPE: de internationale pers over DOMO DE EUROPA HISOTORIO EN EKZILO Kunstenaars laten zich voor hun artistieke projecten zelden inspireren door Europa of Europese thema’s, ondanks het feit dat de Europese regelgeving ons dagelijkse leven voor een groot stuk bepaalt. De Europese Unie: te moeilijk, te ver van ons bed, niet sexy genoeg? KVS-regisseur Thomas Bellinck liet het niet aan zijn koude kleren komen en beet zich vast in de geschiedenis en de toekomst van dit ogenschijnlijk saaie politieke project ter voorbereiding van een tentoonstelling. Hij installeerde zijn Domo de Europa Historio en Ekzilo in een versleten internaatsgebouw op een steenworp van het Schumanplein. Het bleek een schot in de roos want dit even onthutsend-bizarre als ironische museum kreeg wereldwijde aandacht. Het gebeurt niet elke dag dat een productie in het kader van een Brussels stadstheaterfestival internationale persbelangstelling ontvangt. Wat begon met een lovend artikel in The Guardian, deinde gestaag uit naar ruimte in de Spaanse, Franse, Duitse, Amerikaanse, Griekse, Bosnische, Ijslandse, Australische en zelfs Angolese pers, en dit niet alleen in de krant maar ook op de radio en televisie. Zelfs de website van de esperantisten bleef niet achter, maar dat heeft natuurlijk te maken met het feit dat Thomas Bellinck voor zijn tentoonstelling het esperanto als een van de instructietalen koos. Bij dit internationale persgeweld hinkten de Belgische media aanvankelijk wat achterop, maar zij probeerden deze lacune toch wat op te vullen na een spraakmakend bezoek van liberaal EU-fractievoorzitter Guy Verhofstadt dat nationale media-aandacht kreeg. Met de heropening van het museum stopt de aandacht overigens niet, want ondertussen plant ook de internationale zender Euronews een reportage. Het was de Britse krant The Guardian die op de openingsdag van de tentoonstelling, Europe Day, de kat de bel aanbond met een webartikel onder de alarmerende titel ‘EU will collapse in 2018’. De auteur van het artikel omschrijft het museum als ‘all doom and gloom’ en vindt het moei6

lijk om een greintje optimisme terug te vinden in deze ‘tongue-in-cheek and ironic exhibition’. Volgens hem zal een eurofobe bezoeker hoop putten uit een dergelijk doemscenario, maar hij voegt er wel aan toe dat de maker zich van deze euroscepsis distantieert. Vervolgens publiceerde ook het Spaanse Vanguardia een artikel onder een titel die we moeten vertalen als ‘Wanneer werd de EU verneukt?’ (sic). Ook hier wordt de nadruk gelegd op het feit dat de tentoonstelling zich veraf wil houden van euroscepticisme of overdreven eurooptimisme. Het mag ook niet verbazen dat deze Catalaanse krant de aandacht vestigt op het feit dat Catalonië in Bellincks futurische visie niet als laatste lid wordt van de EU, maar wel Schotland. Ook de gespecialiseerde pers komt bij Bellinck op bezoek. Zo is een van de auteurs van het prestigeuze magazine Foreign Policy, het lijfblad van menig diplomaat buiten en binnen Europa, onder de indruk van de ‘retro-communist vibe’ die in de zalen van het voormalige internaatsgebouw heerst. Ook hier legt Bellinck er bij de journalistbezoeker de nadruk op dat zijn kritische kijk op de EU finaal toch pro-Europees is maar dat hij daarvoor juist gekozen heeft om zwarte humor te gebruiken veeleer dan gewoon propaganda-materiaal.

Ook de Europese politici zelf vonden de weg naar de Kloktorenstraat. Zo bezochten de woordvoerder van Commissievoorzitter Barroso, de andersglobalist José Bové samen met televisiezender France3 en liberaal fractievoorzitter Guy Verhofstadt met in zijn slipstream de redacteurs van De Morgen en Le Soir de tentoonstelling. Last but not least gebruikte (of misbruikte?) Maros Sefcovic, de vice-president van de Europese Commissie op een conferentie in Bratislava Thomas Bellincks dystopische uitgangspunt door zijn lezing te openen met de voorspelling dat de EU in 2018 uit elkaar zou spatten. Kwestie van je publiek meteen wakker te schudden! Tenslotte wilde zelfs onze regionale pers zich niet onbetuigd laten bij zoveel internationaal mediatiek geweld, want op 27 mei 2013 kopte de Mechelse editie van Het Laatste Nieuws – toch geen krant die verdacht kan worden van heel veel culturele belangstelling – “Lierse kunstenaar verbaast Europese toppolitici”, hoewel Thomas Bellinck helemaal niet afkomstig is uit Lier... Stefan Moens

Een selectie artikels uit de internationale pers vind je op http://tinyurl.com/oheejwx

ÂŠ Danny Willems

“Voor veel mensen is de Arabische wereld nog altijd één groot land dat ‘Arab Land’ heet.”

Er is leven na Union Suspecte. Haider al Timimi herneemt Ich bin wie du onder de vleugels van de pas opgerichte vzw Kloppend Hert. Een voorstelling over de Libanese superster Fairuz, maar evengoed ook Sneeuwwitje en Michael Jackson. Je geniet vooral bekendheid als danser, onder andere bij Rosas. In Ich bin wie du sta je op het podium met een monoloog, vanwaar die keuze? “Bij Union Suspecte heb ik vaak rollen op mij genomen waar veel beweging in zat. Maar op zich is tekst mij niet vreemd. De laatste voorstelling die we met ons allen maakten, Back to School, was louter tekstueel. Met dans kan je op een punt komen waar je net niet genoeg kan vertellen wat je wil vertellen. Ich bin wie du is een beetje wat ik vanaf nu wil doen. Ik zou heel graag altijd de combinatie van dans, beweging en tekst opzoeken.” Waarom heb je deze voorstelling gemaakt? “Vooral naar aanleiding van de Arabische lente. Ik ben zelf Irakees van afkomst, maar ik ben zo Vlaams als jij. Ik heb mezelf erop betrapt dat ik te weinig afweet van een heleboel dingen. Ik weet misschien meer dan de doorsnee Belg, maar toch. Ik zocht soms filmpjes op YouTube van allerlei dingen die ik als kind ooit zag. Ik besefte dat ik een hele culturele bagage aan me heb laten voorbijgaan. Ik ben echt blindelings in de Westerse cultuur gedoken, waar fantastische dingen inzitten. Nu wil ik die knip die ik maakte compenseren. Dat knippen doe je ook om hier te kunnen overleven. Als je vindt dat de combinatie van culturen moeilijk is, pas je je aan.” Het hoofdpersonage is gefascineerd door de Libanese zangeres Fairuz. “Tijdens één van mijn ontdekkingstochten op YouTube ben ik bij haar uitgekomen. Fairuz is een heel grote madame uit Libanon. Ze is christen, maar ze heeft enorm veel liederen gezongen over de Libanese burgeroorlog en de Arabische wereld. Ze was een grote voorstander van een progressieve Arabische wereld. Haar teksten uit de jaren vijftig en zestig zijn nog altijd perfect toepasbaar op wat vandaag in die regio gebeurt. Het is best eng dat er niks veranderd is. Alhoewel, dat is ook niet waar. De jaren vijftig, zestig waren progressiever dan het er nu is. Libanon stond bekend als één van de grote democratieën. Natuurlijk wel een democratie gepaard met alle plagen van het kapitalisme, zoals de kloof tussen arm en rijk. Toch was er een vorm van vrijheid, die nu door oor logen en godsdienstradicalisering grotendeels verdrongen is.” “Op een of andere manier is Fairuz wel tot het Westen doorgedrongen, in tegenstelling tot vele anderen. Ze was één van de favoriete zangeressen van Charles Aznavour en was goed bevriend met Maria Callas. Dan stelde ik me de vraag: ‘Is die doorstroming vandaag de dag nog altijd aanwezig?’ Ik denk dat dit tussen de grote wereldsterren van vandaag minder het geval is. Misschien underground nog wel, bij dans- en theatergezelschappen bijvoorbeeld.” 8

Doorheen de voorstelling transformeert het hoofdpersonage in Fairuz. Het publiek weet bijna niet meer of hij zijn eigen mening verkondigt of die van haar. “Dat is de bedoeling. Het hoofdpersonage is een uitgebluste Michael Jackson-imitator. Hij wil stoppen met hem nabootsen, om eindelijk zichzelf te zijn. Maar uiteindelijk vervalt hij toch weer in de imitatie, van Fairuz deze keer. Hij gaat zelfs nog verder. Fairuz heeft ooit de Arabische wereld opgeroepen zicht te verenigen, maar nu is ze oud en moe geworden. Hij wordt de nieuwe Fairuz. Hij roept in haar naam de Arabische wereld op om in actie te komen. De manier waarop hij dat doet, is niet helemaal koosjer. Hij gaat er ergens zelf clichématig mee om. Op het podium zie je de transformatie – in de mate van het mogelijke, ik ben bijlange niet zo mooi als zij (lacht).” Er staat een reusachtige steen op de scène, waar staat die voor? “De steen verwijst naar een steen in Baalbek, een streek in Libanon. De steen is een deel van een oude ruïne, waarschijnlijk een tempel. Er zijn een heleboel theorieën die proberen te verklaren hoe hij daar ooit gekomen is. Op die plek worden er regelmatig optredens gehouden. Onder andere Fairuz treedt er soms op. De steen verwijst ook naar een praktijk uit de Libanese burgeroorlog. Toen hebben ze alle kunstschatten in beton gegoten om ze te beschermen tegen vernieling. Die angst was realistisch, want er was een enorme woede tussen moslims, christenen en allerlei andere kleine groeperingen. De ene schoot kerken kapot, de andere moskeeën. Het hoofdpersonage steekt al zijn schatten in de steen. Alles waar hij waarde aan hecht, wil hij beschermen.” Kijk je er naar uit om Ich bin wie du te spelen tijdens Circuit X? “Ja, ik zou de voorstelling graag heel veel spelen, zeker in cultuurcentra. Ik zou heel graag een publiek bereiken dat niet het typische theaterpubliek is, want die moet je helemaal niet meer overtuigen. Maar een ander publiek te bereiken is moeilijk, dat merkten we ook bij Union Suspecte. Misschien lukt het via Circuit X beter. Voor heel veel mensen is de Arabische wereld nog altijd één groot land dat ‘Arab Land’ heet. Een reusachtig land zonder grenzen, zonder eigen talen. Voor de voorstelling deden we een onderzoek naar Hollywoodfilms en hoe ze de Arabisch wereld in beeld brachten. Dan krijg je iets grotesk als Lawrence of Arabia of Aladdin. Een barbaarse, exotische wereld, waar je enkel met vakantie gaat via Club Med of Neckermann in een all in hotel.” Een laatste vraag: waarom heet de voorstelling Ich bin wie du? “Het heeft niks met Fairuz te maken. Ich bin wie du is een nummer van de Duitse Marianne Rosenberg . Ik vond het een mooie titel. Er is eigenlijk geen diepe reden. Het is wel handig dat het zo in de mensen hun hoofd blijft hangen.” Karolien Byttebier

Tijdens de voorstelling Ich bin wie du vereenzelvigt het hoofdpersonage zich volledig met de Libanese zangeres Fairuz. Sinds Haider al Timimi haar bij toeval op YouTube ontdekte, is hij fan: “Fairuz is een heel grote madame. Veel mensen in het Westen kennen haar niet. Wanneer je dat in de Arabische wereld zou zeggen, is het een beetje alsof je hier nog nooit van Michael Jackson gehoord hebt. Ik vraag me af hoe dat komt. Want als ik mensen zeg: ‘google dat eens’, dan zijn mensen altijd ontroerd. Op één of andere manier gaat de muziek van Fairuz recht naar je hart.” Fairuz verkocht wereldwijd zo’n 50 miljoen albums en stond op befaamde podia als de Royal Albert Hall in Londen en Carnegie Hall in New York. Haider al Timimi: “Ik vind Fairuz een prachtige figuur: wat een stem, wat een vrouw. Wat me ook opvalt aan haar muziek: ze heeft een heel repertoire aan typische Arabische muziek, maar evengoed ook een enorme hoeveelheid opnames waarop ze Arabisch zong in combinatie met flamenco- en fadomelodieën. De combinatie van de Spaanse klanken met het Arabisch is echt prachtig.” De zangeres is waanzinnig populair en heeft talrijke bijnamen waaronder ‘onze ambassadrice bij de sterren’ en ‘de ochtendzangeres’. “In de Arabische wereld zijn er een heleboel radiozenders die elke ochtend met een lied van Fairuz beginnen. En dan iets van Michael Jackson (lacht). Van mij zou dat hier ook mogen. Eén van mijn lievelingsnummers van haar is Nihna we el Amar Jeeran, het betekent ‘de maan en wij zijn buren’. Zoek dat lied maar eens op.” Karolien Byttebier

Samen met Zouzou Ben Chikha, Ruud Gielens, Flore Opsomer en Mourade Zeguendi vormde Haider al Timini tot 2012 het collectief Union Suspecte. Toen ze er mee ophielden, startte Haider in samenwerking met Geert Vandyck en Bart Cappelle de vzw Kloppend Hert. Hun visietekst verwoordt het als volgt: “Het individu heeft de kracht om een golf van verandering in te zetten, maar het heeft ook de kracht om te vernietigen. Hoe naïef het ook klinkt, Kloppend Hert wil in eigen en andermans hart kijken en de wereld veranderen.” Ich bin wie du vormt de brug tussen beide gezelschappen: het werd gemaakt onder Union Suspecte en leeft via Circuit X verder onder Kloppend Hert. Vanwaar de naam Kloppend Hert? Haider al Timimi: “In Ich bin wie du komt er een hert voor. Het is een figuur uit een sprookje dat in de voorstelling verteld wordt. Het was wel passend om iets uit onze eerste voorstelling te gebruiken. En we vonden het een mooie naam, ook door de verwantschap met ‘kloppend hart’.” Karolien Byttebier

Consuminderen, of op een duurzame manier verbranden

(2)

Twee maanden geleden werden negen jongeren uitgenodigd om zich minstens voor de duur van Het Theaterfestival fataal aangetrokken te voelen tot één van de geselecteerde voorstellingen. Het doel van hun missie is onbekend. Voor de één eindigt het in een ontmoeting. Voor de ander in een vers voetspoor. Volg alles op blog.fabuleus.be.

Gisteren ben ik geëindigd met meer vragen dan antwoorden. Niet erg. De vraag ‘Wat moeten we doen?’ blijft even wezenlijk als de niet aflatende zoektocht naar duurzame oplossingen. Ook het slot van Book Burning reikt die niet kant-enklaar aan. De noodzaak moet namelijk voelbaar blijven, de drang groot. Robbert van Heuven zei, enigszins bezorgd, in de dagkrant van maandag dat gezelschappen (en dan vooral in Nederland) niet zozeer vanwege de besparingsrondes voorzichtig toneel brengen, maar wel omdat ze de draagkracht van hun publiek niet hoog genoeg inschatten. Dat is natuurlijk nefast voor de daadkracht van een stuk. Als kijker word je niet voldoende uitgedaagd, zodat de voorstelling bij thuiskomst al gauw plaats ruimt voor de orde van de dag. En gaat de hele opzet van maker, spelers en ploeg dan zijn doel niet voorbij? Dat ‘vermeende gebrek aan draagkracht’ binnen het theaterlandschap, en de behoedzaamheid die daarvan het verdovende gevolg is, kun je extrapoleren naar de manier waarop tegenwoordig mondiale uitdagingen worden aangekaart en aangepakt. We blijven er dikwijls simpelweg van staan kijken, van ‘al wat mis is’, staan beteuterd en met een bang hart te wachten op wat komen gaat. Dat het niet lekker meer draait, dat er nabij en veraf een ramp op een oorlog en een oorlog op een andere onverklaarbare eruptie van geweld of kracht volgt, beseffen we, al lijkt het ons een zoveelste teken aan de wand te worden. Die wand raakt echter hoe langer hoe meer vol, bezaaid met kwaadheid en tegenspoed en wij raken hoe langer hoe minder tot handelen bereid, worden met de dag besluitelozer en moedelozer.

‘Het is niet grappig, beste Pieter, om in tijden als de onze de dooie poes uit te hangen. Ik word misselijk van die menswetenschappelijke extrapolaties van Schrödingers experiment. Er zijn feiten. En die zijn onmiskenbaar. En ik moet die verder aan het licht brengen.’ Sebastian voelt alvast de machteloosheid met de dag groeien, met elke mail, iedere brief die hij verzendt, elke laag die hij blootlegt. Toch blijven de meesten bewust plaatsnemen aan de zijlijn. Het komt hun kennelijk voor dat dat ingewikkelde spel van leven en laten leven op een veel hoger niveau wordt gespeeld. Als simpele pion ga je dan maar vrijwillig van het bord af, zodat je niet in de war raakt van het schijnbaar moeilijke spel waarin de gevestigde torens lijken verwikkeld. Met een schijn van geloofwaardigheid en integriteit willen die hun zetten verzekerd zien van succes, dat ze afmeten aan de mate van rechtvaardigheid die hun wordt toegeschreven. De macht ligt immers in hun handen zolang zij zelf een zweem van meegaandheid en begrip suggereren. En de pionnen? Die zijn gerustgesteld bij het zien van zoveel feilloos machtsvertoon en onbetwistbaar leiderschap. Foute boel natuurlijk. En een behoorlijk verkeerde manier om het woord in te zetten. Woorden kunnen gevaarlijk zijn, weet je. Ze kunnen schade toebrengen aan de ziel als je er niet goed mee omspringt, zoals voor Sebastian het geval is: ‘Sinds Sebastian is teruggekeerd van zijn geboortedorp gaat het niet goed met hem. Hij leeft teruggetrokken in zijn kamer. Marcheert van zijn bibliotheek naar zijn leefkamer en terug. Hij doorploegt zijn geweten als een boer zijn veld. En hij stuurt me [Poes Pieter]

brieven. Tientallen, die op den duur onleesbaar veel informatie bevatten.’ Je kunt dus net als hij blijven spitten in de vele velden aan tekens die de wereld rijk is, maar als je niet binnen vaste kaders en volgens een aantal onwrikbare principes te werk gaat, gaat elke (weliswaar goed bedoelde) oplossing die je aanreikt op in de massa. De vergankelijkheid die je op zulke ogenblikken dacht te trotseren komt zelfs nog sterker aan de oppervlakte tevoorschijn. De beschouwing na de arbeid blijft bijgevolg wat rauw. Al blijft het hoe dan ook een evenwichtsoefening, want wanneer ben je op één plek te diep aan het graven en wanneer ben je met alles eigenlijk niet bezig omdat je er vlug wat zand overheen strooit (of erger: het probleem naast je neerlegt door van in het begin bewust geen spade aan te raken)? Een goed voorbeeld van dat zinsbedrog is die moderne en makkelijke voorkeur voor instant oplossingen (de ‘Nescaféaanpak’), onder meer op het terrein van onderwijs, milieubeleid, gezondheidszorg, bestuur en economie. En dan zwijg ik nog over de grote sociale onrust in een groot deel van de wereld… Om al die redenen wil ik niet goochelen en uiterst helder zijn: ga niet aan de zijlijn staan. Trek lessen uit het verleden. Scherp je ziel voortdurend aan voor de toekomst. Hanteer het lemmet juist (dood niet, snijd het slechte weg). Spit met strategie. Filter de informatie. Beschouw altruïsme als een deugd, en jezelf als persoon (minder als ‘individu’) én wereldburger. Wees dus vrij, maar schuw elk systeem dat die vrijheid en masse belooft. Blijf bovenal kritisch. Nicky Vanwinkel

WORDCLOUD

AGENDA

COLOFON