TheaterFestivalkrant 4 en 5/9/2021 by Het Theaterfestival

4 & 5 SEP 2021 DAGKRANT #HTF21 © Tina Herbots

n lee ath ©K

hi ic M

el s

Beatboxen en een giga lolly bij Binta

Persoonlijk essay over mijn ego

Ndoto: een soft alternatief voor hiphop

De kostuums van TEN OORLOG

In Between Seas: collectief de storm tegemoet

Verwondering vs. verstand

www.theaterfestival.be

De binnenkamer van Binta Aminata Demba en Laika

4 & 5 sep 2021 3

‘Ouders hebben die voor je zorgen, is eigenlijk een enorme luxe’ In De binnenkamer van Binta (9+) speelt Aminata Demba een vrolijk meisje in een kindertehuis, wachtend op haar mama. Wanneer die niet komt opdagen, neemt ze ons al stuiterend over het podium mee in een fijne, interactieve vertelling over kinderverlating, onvoorwaardelijke liefde en vriendschap. Katrijn Bekers

4 4 & 5 sep 2021

De binnenkamer van Binta Aminata Demba en Laika

Het is al tien uur ’s avonds. Aminata is net klaar met repeteren. Ze stuurt me een sms’je om te vragen of we kunnen bellen terwijl zij naar huis wandelt. Van mogelijke vermoeidheid is niets te merken. Ze is hoogstens een beetje buiten adem. Met haar ongelofelijk opgewekte stem vertelt ze wat een feest het is om de De binnenkamer van Binta te spelen.

Want ouders hebben die voor je zorgen, is eigenlijk een enorme luxe. Niet iedereen heeft dat.’ Aminata verloor ook haar eigen ouders op jonge leeftijd. ‘Maar ik ben er snel achter gekomen dat mijn gemis een ander soort gemis is. Het gevoel hebben dat je ouders je verlaten hebben is iets heel aparts. Een gevoel dat je heel moeilijk van je kan afschudden.’

In geuren en kleuren

Aminata wist al heel snel dat ze een verhaal wou vertellen voor kinderen, vanuit het perspectief van een kind. ‘Van alle elementen die ik wilde vertellen heeft Hanneke Paauwe een prachtige vertaling op kindermaat gemaakt.’ Om de thematiek nog toegankelijker te maken voor kinderen werkt De binnenkamer van Binta met veel zintuiglijke prikkels. ‘De kleur van honing wordt ook verteld vanuit het perspectief van een kind, op een zeer zintuiglijke manier’, herinnert Aminata zich. Geuren staan centraal in haar voorstelling. ‘De voorstelling is reflectief over hoe geuren herinneringen en gevoelens kunnen opwekken.’

Het thema kinderverlating bleef plakken bij Aminata nadat ze het boek De kleur van honing van Isabelle Girard las, een waargebeurd verhaal over een meisje dat samen met haar zusje werd achtergelaten in de straten van Rio de Janeiro. ‘Maar in Brazilië is de situatie natuurlijk anders dan in België’, vertelt Aminata me. ‘Hier zijn er instellingen en instituten die verlaten kinderen opvangen. De eerste stap in mijn creatieproces was die instituten te bezoeken. Een kindertehuis, een vondelingenluik…’

‘Er zijn heel veel redenen waarom ouders niet voor hun kinderen kunnen zorgen’ Maar Aminata sprak ook met mensen uit haar eigen entourage die zich verlaten voelden door hun ouders. ‘Zo ben ik op het idee gekomen om een verhaal te vertellen over de luxe van het hebben van ouders.

Ter voorbereiding van de voorstelling deed Aminata onderzoek in scholen. Ze was aangenaam verrast door het feit dat jonge kinderen reeds geuren kunnen benoemen die ze associëren met hun ouders. Ik kan me de pretlichtjes in Aminata’s ogen inbeelden. ‘Een jongetje kwam af met de geur van zweet, omdat zijn mama altijd ging joggen. Of een kindje waarvan de vader werkte in een houtatelier en altijd rook naar houtschilfers.’ De voorstelling wil kinderen op een ander niveau laten reflecteren over die geuren en de diepe, persoonlijke associaties die ze ze hebben.

Daarom was theatergezelschap Laika een zeer goede partner voor De binnenkamer van Binta, want zij hebben tonnen ervaring met zintuiglijk kindertheater.

Taboe en nuance Waarom wil Aminata dit verhaal zo graag vertellen? ‘Wat ik vooral belangrijk vind, is dat het verhaal van kinderverlating geen taboe is. Kinderen kunnen er niets aan doen als hun thuissituatie niet ideaal is. En er zijn veel misverstanden. Vaak wordt gedacht dat mensen die hun kinderen verlaten sowieso drugs nemen of in de gevangenis zitten. Maar daar zit veel meer nuance in. Er zijn heel veel redenen waarom ouders niet voor hun kinderen kunnen zorgen. Bijvoorbeeld als ze het even moeilijk hebben tijdens een scheiding, verslaafd zijn aan alcohol, of geen fut hebben om hun huis te kuisen…’

‘Een jongetje kwam af met de geur van zweet, omdat zijn mama altijd ging joggen’ Aminata wil die verschillende verhalen vertellen om het taboe bij kinderen weg te halen. ‘Kinderen kunnen heel hard zijn, maar hebben ook veel empathie voor elkaar. En ik zou mama’s en papa’s, juffen en meesters graag de kans geven om over

De binnenkamer van Binta Aminata Demba en Laika

dit thema te spreken met hun kinderen. Voor kinderen die zelf in zo’n situatie zitten, wil ik dat ze zich weerspiegeld zien in een personage dat cool en sterk is, om op die manier het slachtofferschap een beetje weg te halen.’ Of ze met haar voorstelling een standpunt inneemt tegenover tehuizen? ‘Nee, ik probeer niemand te viseren. Ik wil geen kritiek leveren op instellingen of ouders of kinderen. Ik toon de emotionele ervaring van een kind. Het is niet mijn bedoeling om na de voorstelling een debat te openen over de werking van kindertehuizen. Ik heb echt persoonlijke verhalen van mensen onderzocht en wil vooral veel nuance brengen. Stigmatiseren is een gevaarlijk ding. Ouders hebben ook hun verhalen en daar kun je begrip voor opbrengen. Er wordt niet met de vinger gewezen.’

Beatboxen en drummen De voorstelling zit boordevol live muziek, gebracht door Sam Gysel. ‘Kinderen worden erg geprikkeld door muziek’, licht Aminata toe. ‘Een uur tekst is veel om naar te luisteren. Muziek brengt daar meer lucht in en maakt het verhaal behapbaar voor kinderen. En ook verteerbaar. Zo maken we die moeilijke thematiek toegankelijk.’ Tijdens het drummen en beatboxen vertolkt Sam ook Joeri, een vriendje van Binta. Dit personage werd door tekstschrijfster Hanneke in het leven geroepen. ‘Een monoloog brengen is vaak niet makkelijk, dus het is fijn om een tegenspeler te hebben’, verklaart Aminata. ‘En zo’n

4 & 5 sep 2021 5

vriendschap is herkenbaar voor kinderen.’ Een band creëren met de kinderen in het publiek, vindt Aminata geweldig. Wanneer ik haar vraag wat haar favoriete scène in de voorstelling is, roept ze enthousiast: ‘ALLES!’ Ze lacht. ‘Het is echt een keileuke voorstelling!’ Maar als ze dan toch moet kiezen, is haar favoriete scène de quiz. In deze uitbundige passage transformeert ze zichzelf met een roze pruik en gigantische lolly als microfoon tot presentatrice en mogen de kinderen meespelen terwijl glittersnippers uit het plafond naar beneden vallen.

‘Ik zou mama’s en papa’s, juffen en meesters graag de kans geven om over dit thema te spreken met hun kinderen’ ‘En nog een heel leuk moment vind ik wanneer Sam zijn drumsolo heeft, het licht uitgaat en het hele decor in blacklight verlicht wordt. De verwondering die ik dan hoor bij de kinderen… zalig! Dat was een van mijn eerste ideeën over de installatie. Zo leuk om te horen dat het steeds weer werkt. Dan denk ik: yes, missie geslaagd.’

De binnenkamer van Binta speelt op zaterdag 4 september om 20u00 en zondag 5 september om 15u00 in De Studio

6 4 & 5 sep 2021

Ndoto Lucas Katangila

‘Wat kunnen zij met al die winst? Vreten ze die op?’ Lucas Katangila (25) noemt zichzelf een activistische danser. Met zijn stuk Ndoto wil hij de aanhoudende miserabele werken leefomstandigheden van kinderen in zijn geboortestreek in Congo blootleggen. Dat doet hij via zijn eigen verhaal, van hoe hij zich verborg om geen kindsoldaat te moeten worden tot zijn leven in België. Dit is zijn relaas. Elie Agniel

‘Vroeger mocht ik thuis niet veel televisie kijken. Van mijn moeder moest ik vooral veel studeren. Smartphones waren er in die tijd nog niet, internet was ook betalend per uur. In 2012 ontdekte ik op het internet een hedendaagse dansvideo. Het was een video van een vrouw, op de grond, in een leslokaal met leerlingen die bewegingen maken. Ik vroeg me af: wie is dat? Wat doet zij? Ik vond het waanzinnig boeiend, maar mijn internettijd zat erop. Ik schreef nog snel haar naam neer: Martha Graham. Om het vervolg te kunnen bekijken, heb ik wat moeten liegen tegen mijn moeder. Ik zei dat ik geld nodig had voor school en met dat geld zocht ik nieuwe filmpjes op van Martha Graham. Op een gegeven moment printte ik zelfs een foto van haar op groot formaat, om boven mijn bed te hangen naast mijn andere held Michael Jackson.’ ‘In die tijd zat ik ook in de hiphopscene van Goma. Daar was te veel geweld. Dancebattles ontaardden vaak in gevechten, er werd drugs genomen en gedeald. Mensen werden neergestoken. Hiphop was dans, maar spijtig genoeg ook meer dan dat. Onze

ouders maakten zich daar veel zorgen om, natuurlijk. Dus als je thuis vertelde dat je ging dansen, werd dat niet meteen aanvaard. Maar toen ik Martha Grahams idee, aanpak en techniek zag, besefte ik dat dat een andere manier zou kunnen zijn om een verhaal te vertellen. Een softere manier, zonder fysiek geweld. En een andere manier om bewegingen te begrijpen. Hiphop draait natuurlijk ook om bewegingen, maar die worden daar gedicteerd door het ritme van de muziek. In hedendaagse dans gaat het er eerder om heel precies te begrijpen wat je lichaam is, waarom en hoe je bepaalde bewegingen maakt. Daarmee begrijp je alle andere dansen.’ ‘Ik bekijk mijn filmpje uiteindelijk nogmaals en praat erover met mijn maten. Zij begrijpen er niets van: “Wat ga je doen met die dans? Ze danst enkel met vrouwen, dus dat is een vrouwendans, jij bent een man!” Dat maakt alles wat ingewikkelder voor me. Hiphop is een manier om je mannelijkheid te bevestigen. Maar ik neem toch het risico: in het begin oefen ik stiekem bewegingen in mijn kamer en kijk ik naar een gedownloade versie van een choreografie van Martha Graham. En plots komen Amerikaanse dansers workshops geven in Oost-Afrika. Dat is mijn ingang geworden in hedendaagse dans. Heel intense workshops en het opzoeken van andere choreografen via mijn gelimiteerd internet.’

Dansen als politiek activisme ‘Mijn voorstelling Ndoto klaagt de politieke situatie in Congo aan, vooral de situatie in het oosten van het land, waar het Westen weinig van afweet. Het legt vooral de omstandigheden van de kinderen bloot in de coltanmijnen, het ronselen van kindsoldaten, de corruptie. Iedereen hier heeft een iPhone, een MacBook. Daarbij wil iedereen graag ecologisch bewuster leven, maar weinigen staan stil bij de grondstoffen voor deze technologieën. Zelf heb ik ook veel vrienden die overleden, uitgebuit of verkracht werden. Daarom kan ik dit verhaal brengen, het is ook het mijne.’

‘Natuurlijk heeft mijn publiek niet rechtstreeks de macht om dingen te veranderen. Maar het kan wel mijn boodschap overbrengen. En mijn stuk brengt ook een alternatieve stem voor de traditionele media. Niemand praat nog over wat er in mijn land gebeurt. De situatie in Kivu is gelijkaardig aan die in Afghanistan, met het verschil dat de oorlog nooit eindigde.’ ‘Het was ook erg belangrijk voor me dat het stuk eerst in België opgevoerd werd. België blijft een koloniserende grootmacht. Zo zijn de meeste mijnen in Congo nog steeds in handen van Belgische bedrijven. Doordat België een grootmacht is en Brussel de hoofdstad is van Europa, durft niemand er ook iets op te zeggen, laat staan te controleren. Maar ze boeken wel gigantische winsten. Niet alleen België profiteert daarvan, ook heel Europa. Maar wij niet. Ze beloven jobs, maar die zijn er amper of ze zijn mensonterend. Daardoor dromen alle jonge Afrikanen ervan om naar Europa te komen. Maar als alle jongeren vluchten, wie maakt dan het Afrika van morgen?’ ‘En wat me nog woedender maakt: al deze kinderen blijven werken als prooien voor de zakenmannen en politici die alleen maar op winst jagen. Maar wat kunnen zij met al die winst? Vreten ze die op? De grootste vraag blijft: wie is er het meest schuldig aan dit alles? De Congolese politicus? De Belg? Ik weet het niet.’ ‘Dat het stuk in België speelt is voor mij dan ook een grote overwinning. De zaken moeten veranderen, Belgen mogen beseffen hoe de geschiedenis echt in elkaar zat. Leopold II is niet de grote beschaver geweest, en wij hebben wel degelijk geprobeerd om ons te verzetten tijdens onze 400 jaar lange kolonisatie. En we doen dat nog steeds. Dat mogen mensen hier wel eens beseffen.’

Ndoto speelt op zaterdag 4 september om 20u00 en zondag 5 september om 15u00 in hetpaleis

4 & 5 sep 2021 7

In Between Spaces

Wat zijn de noden voor de podiumkunsten van de toekomst? Op vraag van Dag van de Dans, die dit jaar in het teken stond van nieuwe makers, is In Between Spaces ontstaan. Als alle constructies wegvallen, hoe ga je dan met elkaar om? Welke ruimte is er dan nog en hoe kunnen we die delen? Het zijn maar enkele van de vele vragen waar Mira Bryssinck, David Ramos Joao en Zoë Demoustier mee aan de slag gingen in dit tweedaagse evenement op het TheaterFestival. Afra De Hert

Als uitgangspunt worden drie teksten gebruikt. Eén van die teksten is de open brief ‘Wij zien jullie, witte kunsten cultuursector’ die vorig jaar werd gepubliceerd op het Nederlandse platform Theaterkrant. Mira vertelt dat deze brief een goed kompas is om aan te tonen hoe het gesteld is met het aandeel van diversiteit en jonge makers in de hedendaagse kunstensector. En ja, dat aandeel is gering en daar willen we graag iets aan veranderen. Na een fysieke opwarming, met als deejay en coach van dienst Zoë, zet de groep zich aan tafel. Even komen we op adem, maar al snel klingelen de kopjes koffie en heerst het geklik van balpennen. De teksten dienen maar als aanzet, want al snel worden de speeches die Jan Martens, Anna Franziska Jäger en Nathan Ooms

‘Dare to give trust, space and responsibility to young people.’ Is de druk te hoog voor jonge makers? Hoe word je als jonge maker opgemerkt? Wat met subsidies? Hoe bouw je dan een netwerk op? Hoe creëer je meer diversiteit in het podiumlandschap? Zoë stelt voor om in groepjes na te denken, om te fantaseren. Welke noden zijn er en hoe ziet de juiste organisatie eruit die dit zou kunnen verwezenlijken. Twintig minuten later ontstaat een spindiagram aan woorden. Iedereen zoekt aanhang bij elkaar. Hoofden knikken zowel horizontaal als verticaal. Er heersen veel verlangens. Zo is er nood aan eerlijke kansen voor iedereen in het podiumlandschap ongeacht afkomst, leeftijd, opleiding, of beperking. Lijkt constructief samenwerken, voldoende tijd voor projecten en het tonen van work in progress een ideaal. Is het een must dat er een basisloon voor kunstenaars komt. Is de behoefte aan meer ontmoetingsplekken die het toelaten contacten te leggen in het veld groot. En ook meer empathie tussen collega’s lijkt een noodzaak. De perfecte organisatie hebben we deze namiddag niet opgestart, maar veel ideeën zijn er wel. Waar iedereen het over eens is, is het belang om in dialoog te blijven gaan en om te luisteren naar elkaar en elkaars noden. Veel mensen in de kunstsector ervaren dezelfde moeilijkheden, en toch heerst een soort eenzaamheid in die strijd, merkt Zoë op. ‘Everyone is sailing a different ship, but everyone is dealing with the same storm’, zegt één van de deelnemers plots. Iets met een nagel en een kop. Laat ons die storm collectief trotseren in plaats van alleen.

Wat moet #checklis er beter t Constructi Openheid

eve feedb

ack

tot dialoo

g Startersgid entrepren s: Hoe word je eur Vast basi kunstena sinkomen voor ars Ontmoeti mensen ungsplek voor de prakti it de theorie en jk

David Ramos Joao (33) is danser, theatermaker en choreograaf. Daarnaast maakt hij deel uit van het Urban Art collectief Osei Bantu. Zoë Demoustier (26) studeerde in 2017 af aan de Mimeopleiding in Amsterdam. Na haar opleiding volgde ze Regie aan het RITCS, waar ze in 2018 afstudeerde. Momenteel volgt ze de master Culturele Studies aan de KU Leuven. Zoë is choreograaf, performer en medeoprichter van Platform In De Maak. Mira Bryssinck (28) studeerde in 2016 af aan de Dramaopleiding van het KASK in Gent. Ze is medeoprichter van Par Hasard en maakte al verschillende voorstellingen, waaronder haar solo Glory Box bij Compagnie Cecilia. In 2021 maakte ze deel uit van het Montignardsproject van Monty.

Een zonnige middag in de tuin van DE SINGEL. Een enthousiaste groep deelnemers maakt zich klaar om samen in gesprek te gaan rond het thema diversiteit binnen de podiumkunsten. Wat is goed? Wat moet beter? Wat is er mis? Hoe lossen we problemen structureel op? Samen gaan we op zoek naar antwoorden.

voordroegen bij State of the Union & Youth aangehaald. Ze hebben duidelijk iets aangewakkerd bij het publiek.

8 4 & 5 sep 2021

Een essay over ego geïnspireerd door

De man met ‘Ik wil gewoon op scène kunnen staan met ons, met herman, en niet het gevoel hebben dat het om ons gaat.’ In vier sterren van collectief herman spreekt actrice Sara Lâm deze hoop uit. De voorstelling was voor mij een aanleiding om te reflecteren over de confrontaties met mijn eigen ego, in de afgelopen vier jaar op de kunstschool. Mona Thijs

Op iedere plek in mijn school heb ik minstens één herinnering gemaakt. Dat merkte ik deze week, toen ik na een paar zomermaanden het conservatorium van Antwerpen opnieuw binnenwandelde. Binnen een paar weken begin ik hier aan mijn artistieke master in de opleiding Woordkunst. Hier, onder deze boom, kregen we te horen wie er mocht beginnen aan de opleiding en wie niet. Hier, onder dit afdak, drukte een ouderejaarsstudent me één van de eerste weken op het hart dat ik echt aan mijn rollende r moest werken. Hier, op dit podium, zei een bekende actrice dat ik te veel met mijn handen gesticuleer terwijl ik acteer. Hier, achter deze deur, noemde een docente interview me een eik. Hier, op dit toilet, huilde ik zachtjes na een slechte les podium, waarop het weer niet was gelukt, ik had weer niet kunnen loslaten. Hier, aan deze tafel, vroeg een schrijfdocent me of ik was zoals ik schreef: met veel adjectieven. Hier, voor deze piano, zei mijn stemcoach me dat ze voor het eerst ooit mijn échte stem had horen boven komen, voor ongeveer vijf seconden. Hier en hier en hier was ik steeds meer met mezelf bezig: hoe ik sprak, hoe ik stond, hoe ik lachte, hoe ik schreef, hoe ik klonk. Ik weet nog hoe ik hier binnenkwam, de eerste dag van mijn eerste week. Achttien en onbevangen, pas afgestudeerd aan een kleine aso-school, hongerig en open, niet bezig met mezelf, maar met wat ik zou gaan leren. Op mijn computer bewaar ik een mapje met de naam ‘mijn stem’. Daarin staan alle opnames die er van mij zijn gemaakt voor het vak spraak. Aan het begin en het einde van ieder jaar moesten we achter een tafeltje plaatsnemen en een

weerbericht voorlezen. Zo konden we onze eigen evolutie zien. De eerste video is gemaakt in september 2018. Ik neem onverschrokken plaats achter het tafeltje en lach met iets wat er achter de camera wordt gezegd. Ik spreek enorm Limburgs, pas geen enkele spraakregel toe, maar mijn ogen zeggen: laat maar komen. En ik kan het niet helpen eerder droevig dan trots te zijn wanneer ik de laatst gemaakte video van mezelf openklik in de map ‘mijn stem’, gemaakt in juni 2020. Ik zie een zelfbewuste vrouw, die bang is zich te verspreken, die krampachtig let op haar kaakval, die weet hoe ze een rollende r voortbrengt maar verdwaalt in dat aangeleerde spreken. In de video zie ik hoeveel belang ik aan mezelf ben gaan hechten. Hier, tegen deze muur in de binnentuin, belde ik mijn mama, aan het begin van het tweede academiejaar. De zon scheen en toch deed ik geen moeite het huilen tegen te houden. Ik zei haar dat ik het niet meer kon. Ik kwam net uit een schrijfles, waarin ik mijn beginnend kortverhaal had voorgelegd aan mijn schrijfdocent. Hij had me feedback gegeven en het deed me plots niks meer. Het kon me niet meer schelen of hij het goed vond of nietszeggend. Ik hield het niet meer vol om constant te moeten reflecteren over mezelf, steeds te moeten knikken wanneer een docent me zei dat ik zus of zo, dat ie dacht dat ik baat zou hebben bij dit of dat. Ik kon het niet meer opbrengen om mezelf serieus te nemen terwijl ik op gedragen toon mijn interpretaties van een liefdessonnet van Neruda aan de groep voorlegde, terwijl we klassikaal ieder uitgesproken woord onder de loep namen alsof we bacteriën bestudeerden die ten grondslag zouden kunnen liggen aan een baanbrekend medicijn, zo serieus namen we onszelf en hetgeen waar we bezig mee waren. Ik wilde er niet meer zijn, in dat klaslokaal op de vierde verdieping, met uitzicht op de Amerikalei, waar mensen eruit zagen als popjes, krioelend, betekenisloze

lijnen afleggend. Terwijl ik mama belde, keek ik naar het kunstwerk in de schooltuin. Het is een zin in oplichtende letters: ‘MAAR IK DE WERELD IK ZIE JOU’ Ik had het gevoel dat ik de wereld niet meer zag. Het was vreemd: ik was nochtans voortdurend bezig verhalen te sprokkelen in die wereld. Ik zat met een verhoogde alertheid in de tram, op zoek naar ontroerende beelden. Ik herinner me mijn blijdschap toen ik een vrouw zag die langzaam het overgebleven goudpoeder op haar kraslot met haar wijsvinger wegveegde. Ik luisterde aandachtiger naar mensen, vooral als ze het over dramatische dingen hadden. In alles kon een goed verhaal zitten. Een jaar lang had ik mezelf voorgehouden dat de opleiding een empathischer mens van me had gemaakt, maar nu besefte ik dat het me niet om die wereld of die mensen te doen was, maar om mezelf. Ik was enkel geïnteresseerd in hun esthetisch potentieel. Ik zag de wereld niet, ik zag de mensen niet; ik zag de verhaalelementen die ze waren. Ik verlangde zo naar het meisje van het eerste filmpje in de map ‘mijn stem’. Ik wilde haar vragen hoe ze ook alweer was, hoe ze keek, hoe ze het deed, niet voortdurend met zichzelf bezig zijn. In de weken die volgden op dat moment tegen de muur, bleef ik thuis. Op een regenachtige namiddag ging ik met een jeugdvriend, die professioneel basketter is, baantjes trekken in het lokale zwembad van onze geboortestad. Daarna aten we hamburgers met joppiesaus in de frituur waar we vroeger iedere woensdag kwamen. ‘Ik kan er gewoon niet meer tegen’, zei ik tegen

4 & 5 sep 2021 9

vier sterren herman

vier vingers

het er dan überhaupt zijn? Waarom zouden die ingenieurs en advocaten in wording met de grootste vanzelfsprekendheid over hun opleiding mogen vertellen, en ik niet? Het is zo moeilijk om in een wereld, die vooral gericht is op nut, overtuigd te blijven van de waarde van kunst. Maar net daarom wilde ik opnieuw in die waarde gaan geloven. Vervolgens was dit de belofte die ik aan mezelf maakte: ‘Niet te veel nadenken, oké? Gewoon doen.’ Op school probeerde ik ernstig bezig te zijn met het vak, zonder me te verliezen in een sérieux of in een pretentie. Ik herwon mijn liefde voor hetgeen waar ik mee bezig ben, wist weer waarom ik het jaar voordien aan deze school was begonnen. En ik weet het nog steeds. Toch blijf ik me afvragen welk soort belang ik moet of mag hechten aan mezelf en mijn vak.

hem. ‘Ik hecht zoveel belang aan alles wat ik doe; hoe ik sta, hoe ik praat, hoe ik vragen stel. Ik ben mezelf zo ontzettend belangrijk gaan vinden. Als een docent zegt dat ik er niet in slaag mijn personage tot leven te wekken, kan ik daar dagen kapot van zijn. Het lijkt alsof ik aan het vergeten ben dat er nog een wereld is naast die school en mezelf.’

Ik zag de wereld niet, ik zag de mensen niet; ik zag de verhaalelementen die ze waren. ‘Maar je moet het toch ook belangrijk vinden?’ antwoordde die vriend. ‘Anders kan je er even goed mee stoppen.’ Hij nam een te grote hap van zijn burger, waardoor er een kwak joppiesaus uit het broodje spatte. ‘Voor mij is basketbal toch ook mijn wereld? Terwijl, als je erover nadenkt, die sport een verzinsel is. We houden ons aan verzonnen regels en het spel bestaat enkel binnen de vastgelegde lijnen. Toch is er een hele industrie die in die verbeelding tonnen geld pompt. Dat verschilt toch niet veel van wat jullie doen?’ Daar kon ik niks tegenin brengen, hoewel het anders voelde. Die vriend bezat een bepaalde nuchterheid waaraan het mij ontbrak. In mijn opleiding was ik, naar mijn gevoel, voortdurend bezig met het zoeken naar of het benaderen van een waarheid. Ik probeerde metaforen te bedenken voor de wereld rond me, die andere mensen tot inzichten of ontroering zouden kunnen brengen. Ik dacht voortdurend iets te zeggen te hebben.

Bij basketbal was er geen te benaderen waarheid, er was enkel de wil zoveel mogelijk te scoren. Er zijn regels en iedereen heeft een vaste positie op het veld. Daar zit iets nederigs in, vind ik. Maar in de kunsten maak je je eigen regels, je tekent zelf je veld, je bepaalt je eigen positie. ‘Je kijkt toch veel naar de dingen rond je?’ zei mijn vriend, in een poging me te troosten. ‘Maar het is toch vies dat ik in alles wat ik zie en hoor op zoek ga naar de esthetiek?’ wierp ik tegen. ‘Hoe kan ik oprecht in het leven blijven staan als er constant verhalen van me worden verwacht?’ Daarop zei hij niks. We aten onze hamburgers op en rekenden met plakkerige vingers af. De man van de frituur had aan zijn rechterhand maar vier vingers en was net met die hand de bouletten in een driehoekje aan het opstellen in de glazen toonbank. Ik probeerde de esthetiek ervan te negeren. Op de stoep namen de vriend en ik afscheid. Hij omhelsde me stevig en fluisterde: ‘Niet te veel nadenken, oké? Gewoon doen.’ Ik knikte, maar had geen flauw idee hoe. In de periode dat ik weer was begonnen met school ging ik in het weekend vaker dan voorheen naar huis. Ik nam me voor terug meer contact te zoeken met de mensen waarmee ik was opgegroeid, om de wereld rond school niet te vergeten. Op zaterdag ging ik steeds naar hetzelfde bruine café, met een paar oude klasgenoten van me, die nu voor ingenieur of advocaat studeerden. Zij vroegen me waar ik de afgelopen week mee bezig was geweest, en als ik dat probeerde te vertellen, schraapten ze vaak kort hun keel en zeiden: ‘Ah zo.’ Het is daar, op het terras van dat bruine café in mijn thuisstad, dat ik pas echt besefte dat mijn vriend gelijk had gehad: als ìk mijn vak niet belangrijk vind, wie dan in mijn plaats? Als ik er het bestaansrecht niet van erken, hoe kan

Gisteren keek ik naar de voorstelling vier sterren van theatercollectief herman. Actrice Sara Lâm zei: ‘Ik wil gewoon op scène kunnen staan met ons, met herman, en niet het gevoel hebben dat het om ons gaat.’ Dat wil ik ook kunnen, maar ik blijf me afvragen hoe. Op welke manier sta je op scène, doe je een interview, schrijf je een verhaal, zonder dat het over jezelf gaat? Hoe zit je in de tram zonder in alles een beeld te willen zien? Hoe troost je iemand zonder de reflex te maken dat er in zijn verdriet misschien een goed verhaal zit? Hoe praat je met iemand zonder de persoon achter het verhaal te negeren? Hoe erken je het belang van waar je mee bezig bent, zonder de wereld rondom te vergeten? Misschien mag ik het gerust een mooi beeld vinden: de man van de frituur met maar vier vingers aan zijn rechterhand, die de bouletten in de glazen toonbank stapelt. Zolang ik maar liever had gehad dat zijn vijfde vinger er nog was. vier sterren speelt op zaterdag 4 september om 20u30 in Monty

10 4 & 5 sep 2021

‘Een koning kan even goed een vuile blazer dragen, of een motorpak’

Maria de Cort

Lynn Van Hoydonck werkte als stagiair kostuumontwerp mee aan het derde deel, samen met Alexis Gerlach, Louis Verlinde, Aidan Abnet en Serafina Van Godtsenhoven. Na deze zomer begint ze aan haar derde jaar mode op het KASK, vertelt ze. ‘Doorheen mijn studie word ik vaak geïnspireerd door theaterteksten, al krijgen we in de opleiding niet echt de kans om ons daarop toe te spitsen. Meewerken met Camping Sunset was op dat vlak een enorm boeiende ervaring. Plots was ik niet meer de ontwerpster alleen op haar kamer, maar deel van een groot collectief waarin iedereen inspraak had.’ De eerste twee delen waren op het vlak van kostuum heel erg gefocust op kleur, waarmee de ontwerpers telkens een van de families wilden representeren: excentriek roze, transcendent holografisch, kerkelijk wit en een chloor/Frozen-achtig blauw. Voor deel drie, nu te zien bij Stormkop, richtten de kostuumontwerpers zich vooral op de fluïditeit in de hiërarchie van personages. ‘In het derde deel representeert het kostuum niet per se de macht van een personage’, legt Lynn uit. ‘Een koning kan evengoed een vuile blazer dragen, of een motorpak. Alle personages worden zo op eenzelfde niveau geplaatst. Dat past ook perfect in de filosofie van Camping Sunset: het anarchistisch ontbreken aan hiërarchie.’

performer en het kledingstuk een symbiose vormen: ze beïnvloeden elkaar in bewegingen, leggen elkaar restricties op en verrijken elkaar. Ik wil af van het statische in de modewereld en mijn ontwerpen in beweging zien. Daarvoor is er geen betere plek dan het theater, de muziek en performance.’

TEN OORLOG III speelt tot 9 september in Stormkop. De gehele trilogie wordt daar hernomen op 11 en 12 september © Rafaël Bracke

De trilogie TEN OORLOG herken je aan de grote bezetting en de bijzondere locaties, maar ook aan de prachtige, flamboyante kostuums. Costumière Lynn Van Hoydonck gunt ons een blik in de kleerkast van Camping Sunset en haar eigen collectie.

TEN OORLOG III Camping Sunset

Naast ontwerpen voor theater bracht Lynn in het voorjaar ook haar eerste eigen collectie uit: Blind Spot. In dit project combineert ze de wereld van iconische modehuizen en die van het voortdurend fluctuerende theaterkostuum in vijf ontwerpen. Een gigantische zwarte blazer over een sprookjesachtig deux-pièces en een plexi masker met optisch effect: haar collectie is energetisch en bijzonder adaptief. ‘Het is de bedoeling dat de

Column Na het denken Jens Dewulf

Een zachte winteravond in 2007. Ik ben zeven jaar oud en stap, tussen mijn moeder en vader in, door de deuren van de Kortrijkse schouwburg. Dat doen we één, soms twee keer per jaar. Mijn ouders hebben niets met theater, maar zien dat ik ervan geniet. Vooruit dan maar. Vandaag op het programma: PINOKIA van Theater FroeFroe. Ik kan me nog vage beelden van de voorstelling voor de geest halen – bleke poppen met grote ogen, fluorescerende boa’s als haren – maar ik herinner me vooral nog een gevoel. Het gevoel dat je als kind hebt wanneer je een theaterzaal binnenstapt. Alsof je in een andere wereld terechtkomt. Een alternatief universum waar heel andere wetten gelden. Waar andere dingen mogelijk zijn. Verwondering, zo zou ik dat gevoel nu omschrijven. Aristoteles, de oeroude vader van de theaterwetenschap, definieert die term als ‘de toestand van de mens vóór het denken’. Het verstand is uitgeschakeld, of beter: nog niet ingeschakeld. Terwijl ik dit schrijf, betrap ik mezelf erop dat ik denk. Te veel, misschien. Welke psychopaat sleurt nu een vage theorie van Aristoteles bij een kindervoorstelling?

De toestand vóór het denken lijk ik niet meer te kennen. Het wauw-gevoel is weg als ik een theaterzaal binnenstap. Waaraan ligt dat? De frequentie van mijn theaterbezoeken, misschien? In ‘normale’ omstandigheden haal ik soms een tempo van een voorstelling per week. Dat zijn er 52 op een jaar. Dat is de paradox: door ervan te houden en méér te willen, maak je het kapot. Of komt het door mijn theaterwetenschappelijke opleiding? Op de universiteit analyseer je, deconstrueer je. Je maakt er geen theaterstuk; je maakt er het theater stuk. Mijn verstand zegt nu: wat een meligheid, wat een dramatiek! Romantiek! Het verlies van de onschuld! O, kon ik maar weer terug naar mijn kinderlijke naïviteit! Naar mijn toestand vóór het denken! Maar ik heb er iets voor in de plaats gekregen: de toestand na het denken. Het moment waarop de voorstelling je zo verrast dat je verstand niet meer kan reageren. Dat het denken stopt. Dat je fysiek noch mentaal in staat bent om meteen te applaudisseren als de lichten doven. Dat je de zaal uitloopt en met stomheid geslagen door de stad dwaalt.

premières in het najaar 16, 17 september

Mitch Van Landeghem & Carine van Bruggen Eindelijk

coproductie | LAFS#6

22 > 26 september

montignards#5 RETOUR

productie | op locatie zomerfabriek LAFS#6

28 september > 16 oktober

de Roovers & herman Anatomie Antigone

coproductie | op locatie zomerfabriek

14, 15, 16 oktober

Hüseyin Umaysiz Sad Birds Pavilion coproductie

20 oktober

montignards#5 / M5

SO YOU THINK YOU CAN productie

ilBrigata

29, 30 oktober

Dag 3: Tankman coproductie

alle info www.monty.be

‘Op welk personage zou u verliefd kunnen worden?’ Na elke voorstelling stellen we aan toeschouwers een specifieke vraag. Vandaag: Na de repetitie van Lien Thys en Tim Bogaerts, waarin een mannelijke acteur aan zijn vrouwelijke medespeelster vertelt hoe hij verliefd is geworden op haar personage. To (28): ‘Jack Sparrow! Hij is super avontuurlijk, waanzinnig grappig en heeft zijn eigen regels. Hij heeft ook een beetje een probleem, maar ik vind dat wel sexy.’ (lacht)

Scan deze QR-code en beluister de podcasts over het TheaterFestival van XL AIR

redactie Elie Agniel, Pauline Augustyn, Katrijn Bekers, Maria De Cort, Afra De Hert, Jens Dewulf, Maria Feenstra, Emilie Frei, Anouk Kellner, Eva Lesage, Emiel Martens, Ellis Meeusen, Jane Stulmacher, Dagmar Teurelinckx, Emma Theunissen, Mona Thys, Ans Van Gasse, Eva Vanderstricht hoofdredactie Filip Tielens grafisch ontwerp festival Bureau BoschBerg grafisch zetwerk dagkrant Tijsje Revalk coördinatie radio Lieve De Maeyer, Jeroen Vandesande, Judith Ameel (RITCS / XL AIR) V.U het TheaterFestival Vlaanderen, Kathleen Treier, Jan Van Rijswijcklaan 155, 2018 Antwerpen

Sietse (31): ‘De moeder van Julia, uit Romeo en Julia. Dat komt volgens mij vanuit een soort van medelijden voor haar onbegrepenheid. In het stuk zegt ze tegen Julia: “Ik was al moeder toen ik zo oud was als jij.” Over Julia wordt meestal gezegd dat zij veertien jaar oud is. Dat betekent dat haar moeder 27 is. Dan denk ik dat ze niet de liefde krijgt die haar toekomt. En daar zou ik dan voor zorgen. En ik ben hetero, normaal…’ (lacht) Kyra (23): ‘Ik was een beetje verliefd op Joaquin Phoenix in de film Her, omdat hij daar een heel eerlijk personage is dat vrij eenzaam is, maar echt op zoek naar liefde. Hij wordt dan verliefd op een computerprogramma. Ik vond dat een heel mooie essentie van liefde. Een beetje platonisch. Dat je de persoon niet eens hoeft te zien, maar écht verliefd wordt op de persoonlijkheid. Dat vind ik liefde.’

za 4 september

zo 5 september

20u00 Wachten op Godot O lympique Dramatique / Toneelhuis D E SINGEL 20u00 PL3MONS Younes van den Broeck aka Spitler ccBe 20u00 TEN OORLOG III C amping Sunset Stormkop 20u00 De binnenkamer van Binta (9+) A minata Demba en Laika D e Studio 20u00 Ndoto Lucas Katangila hetpaleis 20u30 vier sterren herman Monty

15u00 Wachten op Godot O lympique Dramatique / Toneelhuis D E SINGEL 15u00 De binnenkamer van Binta (9+) A minata Demba en Laika D e Studio 15u00 Ndoto Lucas Katangila hetpaleis 15u00 TEN OORLOG III C amping Sunset Stormkop 20u30 Man met B erten Vanderbruggen A renberg

doorlopend Espace Fxmme / TALK WITH THE WALLS

DE SINGEL

theaterfestival.be/blog