8 SEP 2021 DAGKRANT #HTF21 © Danny Willems
Debussy voor dummies
Draaiboek voor uw theaterbezoek
Naar een solidair kunstenlandschap
Op wereldtournee in eigen stad
Ode aan het luisteren
ile Deprez © Ph
De serenades van Louis Janssens
www.theaterfestival.be
© Phile Deprez
Serenade Louis Janssens / Desnor
8 sep 2021 3
‘In Serenade probeer ik de verbondenheid door de eeuwen heen te vieren’ Louis Janssens is ondertussen een vertrouwd gezicht op het TheaterFestival. In 2012 sprak hij als zestienjarige de allereerste State of the Youth uit, negen jaar later gaat hij met zijn nieuwste voorstelling in Belgische première op het festival. Serenade is een ode aan het leven en de romantiek, vertrekkend vanuit het leven en de muziek van Schubert. Een gesprek over kwetsbaarheid, muziek en liefde. Eva Lesage en Emma Theunissen
4 8 sep 2021 We ontmoeten Louis Janssens op een zonnige middag in de tuin van DE SINGEL. We nemen hem mee naar onze donkere radiostudio, want een deel van dit gesprek zal ook verwerkt worden in de nieuwe aflevering van onze podcast Studio Speelhuis. Tijdens het opstellen en instellen van de apparatuur, keuvelen we kort over zijn State of the Youth in 2012. We vragen ons af waar hij het nu over zou willen hebben, als hij dit jaar gevraagd was geweest. Louis Janssens: ‘Wij leven van liefde en kwetsbaarheid, dus ik zou het misschien daarover hebben. Ik weet niet of ik heel veel grote statements zou willen doen, maar ik zou iets met het hart willen doen, het zoeken, het niet weten, onzeker zijn, bang zijn…’
Serenade lijkt me een erg kwetsbare voorstelling, wat vind je daar zelf moeilijk aan? ‘Dat ik in deze voorstelling een kant van mijzelf laat zien die ik op het podium nog niet heb getoond. Ik heb altijd een moeilijke relatie gehad met spelen. Ik heb lang geprobeerd niet te spelen maar regisseur op scène te zijn die wat dingen weghaalt, erbij zet… Tijdens het proces van Serenade werd het eindelijk weer duidelijk: ik moest daar gaan staan. Ik heb mezelf echt ontdekt als performer – ik speel nu zelfs graag. Terwijl het in de vorige werkprocessen met Desnor meestal mijn positie was die de meeste vragen opwierp, want welke functie had ik eigenlijk op het podium? Nu ik openlijk het spelen heb omarmd, hang ik er natuurlijk wel aan voor
Serenade Louis Janssens / Desnor
de komende projecten. (lacht) Het persoonlijke in Serenade is dus mijn grootste angst, denk ik. In de voorstellingen die ik eerder maakte, zat wel een persoonlijke drive, maar toen heb ik altijd hard gezocht om dat persoonlijke op te laten gaan in iets groots. Ik denk natuurlijk dat Serenade dat ook doet, maar het is op een andere manier, dat is iets nieuws denk ik.’
In een eerdere recensie werd het gezelschap deSnor omschreven als ambitieus én onzeker. Hoe kijk jij daarnaar? ‘In die recensie werd dat geponeerd als een kritiek. Terwijl ik dacht: onzekerheid is mijn drive, alles wat ik maak gaat ook over onzekerheid. Ik heb geprobeerd dat opnieuw te claimen en die onzekerheid als kracht te gebruiken. Als ik vanuit angst vertrek en vanuit niet weten wat je durft en niet weten wat iets gaat zijn, levert dat echt iets op. Ik heb dan ook heel veel zin om nu Serenade te laten zien – ik ben er echt trots op. Net omdat ik door zoveel onzekerheid ben gegaan, dacht ik: ik moet dat doen!’
Wat betekent een serenade voor jou? ‘Een serenade is in de basis altijd avondmuziek en gericht aan iemand anders. Dus met de luit een liefdeslied aan degene op het balkon richten. Ik was veel bezig met de muziek van Schubert, en ik ben op een gegeven moment blijven hangen bij Ständchen. Ik vond het heel mooi dat dit een lied aan de ander is, en daar ben ik op blijven doordenken. Onderweg ontstond er een playlist op Spotify met verschillende versies van die evergreen, maar daar kwam ook ABBA bij en Madonna en Lana Del Rey. Ik voelde dat al die muziek over hetzelfde ging: I need you, I love you, ik kan niet zonder jou. Een soort fundamenteel verlangen naar de ander. Ik heb die serenade van Schubert als een kapstok gebruikt om het over hem te hebben, maar ook over andere artiesten die mij inspireren. Ik heb eigenlijk geprobeerd een voorstelling te maken die dat gevoel van een serenade een uur lang oprekt. In de voorstelling passeren veel emoties, verhalen en liederen de revue, maar Schubert is de lijn die ons doorheen de avond leidt. Het is een soort trip, waarin ik mijn inspiraties en dingen die voor mij belangrijk zijn met een publiek deel.’
Waarom wil je die inspiraties delen?
‘Alles wat ik maak gaat over onzekerheid’
‘In de recensie over Serenade op de website Theaterkrant.nl stond dat de voorstelling leek op een aflevering van Zomergasten. Daar was ik blij mee, want het is mijn droom om daar ooit te zitten. Ik vind dat ook een fijn gebaar om te maken, om inspirerende dingen met elkaar te
© Phile Deprez
8 sep 2021 5
Serenade Louis Janssens / Desnor
delen. Als jonge kunstenaar kun je verlamd worden door de idee dat alles al gedaan is, “alles is al gezegd”. Ik denk dat de State of the Youth dit jaar (van Nathan Ooms en Anna Franziska Jäger, red.) daar ook over gaat. En inderdaad: er is al veel gedaan, maar ik vind dat wel een fijn gevoel. Bij alles wat er gemaakt en getoond wordt, vraag ik me af: wat doet dat met mij en hoe kan ik dat weer doorgeven aan een publiek? Het is een soort web waarin we elkaar allemaal tegenkomen. Ik denk dat ik dat heel erg probeer te vieren in de voorstelling, die verbondenheid door de eeuwen heen.’
Je vertrekt in je werk vaak van een bestaande tekst of muziek en trekt dan een lijn door naar het heden. Is dat een bewuste keuze? ‘Bruno Latour, filosoof en theatermaker, zegt dat we de brokstukken van het verleden nodig hebben als we de toekomst willen vormgeven. Wij denken vaak dat we opnieuw moeten beginnen, terwijl hij zegt dat we lessen moeten trekken uit wat we vroeger hadden en wat daar fout ging. We moeten die brokstukken van het verleden indachtig houden en naar het heden trekken, om ons af te vragen wat we daar vandaag mee kunnen doen. Dat geldt ook voor het “repertoiredebat”: wat doe je met oude teksten? Ik denk dat we oude dingen moeten gebruiken, maar dan wil ik dat wel aanpakken en laten clashen. Daarom gaat het ook over Patti Smith, Céline Dion, Liesbeth List…’
Als je dingen leest of hoort, heb je daar dan meteen beelden of klanken bij? ‘Mijn verbeelding wordt daar intens door geprikkeld. Ik kan naar Schubert luisteren en ik zie scenes, kostuums, licht… Muziek werkt voor mij heel beeldend, dat zie je ook altijd in voorstellingen van Desnor. Voor mij is Serenade echt muziektheater, het is de drijfveer van elke scène. Alles wat ik gemaakt heb, is gemaakt op die muziek. Het bepaalt het tempo van de voorstelling, het is de partituur van het stuk. Ik kan echt geraakt zijn door een wending in een muziekstuk: een viool die hoog gaat en dan kreunt, omslaat en dan mineur. Ik kan dit op een technisch niveau niet uitleggen, maar ik kan wel proberen om uit te leggen wat dit doet met mij en dat dan gebruiken.’
Heeft liefde ook een specifieke klank, en hoe klinkt die in de voorstelling? (lange stilte) ‘In de voorstelling klinkt liefde altijd duaal. Er is altijd een kanttekening: er is wel liefde, maar er is toch altijd ook iets anders. Op een gegeven moment zing ik in de voorstelling ook mee met Liesbeth List. Zij zegt “Heb het leven lief”. Tijdens het spelen ben ik nu aan het zoeken of daar ook een vraag in zit. Heb het leven lief: lukt dat dan, en hoe? Het is een soort liefde voor het leven, maar daar hoort ook heel veel miserie bij, er is nooit een totaal geluk. En misschien is dat ook wel romantisch: heeft het dan nog wel zin? Ik ben daar zelf ook niet uit. Het is niet dat de voorstelling een soort statement maakt,
maar ik vind het wel interessant dat het de hele tijd een beetje flou is. We zien ook iemand die zoekt naar liefde, alleen op scène, iemand die die liefde wil maar die er misschien niet is.’
Je staat alleen op het podium, maar een serenade is altijd aan iemand gericht. Aan wie richt je ze hier? ‘De vraag is net wie dan de ander is. Zit de ander in mij? Is Schubert of het publiek de ander? Komt de ander nog? Zijn het al die kunstenaars die ik in de voorstelling tot leven wek? Ja, waar is de ander?’ (lacht)
‘We moeten de brokstukken van het verleden indachtig houden en naar het heden trekken, om ons af te vragen wat we daar nu mee kunnen doen’ Wie is het voor jou? ‘Voor mij zijn het al die dingen en personen. Al die kunstenaars die ik noem, zijn dat mijn vrienden? Kan ik zeggen dat Patti Smith mijn vriendin is, terwijl ik haar nog nooit heb ontmoet? Toch kan ik troost vinden bij haar. De ander is natuurlijk ook het publiek, de ander is de wereld, de ander is er niet en is er eigenlijk altijd, voor mij. Ik denk dat ik in deze voorstelling heel hard probeer dat idee van individualisme onderuit te halen, dat we het gewoon met elkaar moeten doen. Dat vind ik best wel een troostende gedachte. Ik ben ook maar een voorstelling binnen een festival binnen een landschap, maar ik vind het heel fijn om altijd in verbondenheid te staan.’
Hoe ben jij zelf als je verliefd bent? ‘Ik word niet snel verliefd, maar als ik verliefd word, is het heel intens, dan wil ik die andere persoon elke dag zien. Ik ben heel slecht in hard to getten, dat is ook in deze voorstelling zo. In de repetities werd wel eens gezegd: “Nee Louis, ge moet het niet zo graag willen” en ik snap wel wat daarmee bedoeld wordt. Dat is iets technisch op spelmatig niveau, maar ik ben altijd zo van “en nog en nog”. Als ik een lief heb, wil ik die meteen elke dag zien en direct samenwonen en gaan eten. Ik leef wel graag intens, maar ik heb nog niet veel liefdes gehad. Hoewel: in die zin ben ik ook verliefd op mijn vrienden, die ik koester.’
Hoe belangrijk is die liefde voor jou? ‘Alles valt weg als een van mijn vrienden plots liefdesverdriet heeft. Als ik ruzie heb met mijn lief, vervalt al het andere. Dat is een rare dynamiek, maar
het andere wint nooit tegenover de liefde en haar mislukkingen. Ik kan geselecteerd worden voor iets of een goede recensie krijgen, maar als op dat moment mijn lief ligt te huilen in mijn armen, dan wint dat andere niet. Dat is altijd het vertrekpunt: liefde in al haar complexiteit, verwarring, pijn en genot.’
Serenade speelt op woensdag 8 en donderdag 9 september om 20u00 in De Carrousel
6 8 sep 2021
Draaiboek voor Joepie! Je gaat naar het TheaterFestival!
Star hier t
Beslis welke voorstelling je wilt zien
Keuze gemaakt?
Nee
Vond je het goed?
Doe een poging om het applaus in gang te zetten
Ja
Wacht ongemakkelijk op ander applaus
Ik denk het wel
Denk na
Nee
Geen idee
Zijn er tickets?
Is het stuk afgelopen? Kuch voorzichtig (in je hand of mondmasker)
Kom toch en probeer via de wachtlijst
Ja ...de toeschouwer voor je zit stieken op zijn gsm
Beslis wie meegaat en bestel tickets
...de toeschouwer achter je hoest in je nek
Kom goed op tijd, ga naar de bar en bestel een drankje
Nee, want...
Geniet je van de voorstelling? Verlaat de zaal. Je had hier niet moeten zitten
Ben je alleen?
Negeer je gsm Ja
Nee
Yes!
Nee
Ja
Nee
Zin om te praten? Nee
Ja
Zoek een dagkrant en doe alsof je die geconcentreerd leest
Ja Gaat je gsm toch af tijdens de voorstelling?
Geen tijd om te praten: eerst de dagkrant lezen!
Moet je naar het toilet?
Nee
Ga de zaal in
Zet je gsm stil, want de voorstelling gaat beginnen
Ja
Snelle pipipauze!
Nee
Welkom in het rijk der vrijheid!
Ja Moet je je mondmasker aanhouden?
8 sep 2021 7
uw theaterbezoek © Tina Herbots
Matig
Ja
Nee
Klap matig en stop voor ze terug opkomen
Spring recht en roep luidkeels bravo!
Iemand vraagt wat je ervan vond
Heb je zin om je mening te uiten? Nee
Ja
Gebruik de standaarzin ‘Ik moet er eens over nadenken’ of ‘Het was speciaal’
Begin over de ‘boeiende dynamiek’ en formuleer allerlei interessante inzichten
Boek meteen tickets voor een andere show op het TheaterFestival
© Tina Herbots
8 8 sep 2021
‘Een zoektocht naar hoe het zou kunnen zijn’ Benjamin Verdonck houdt deze week halt in DE SINGEL met zijn Wereldtournee in Antwerpen. Een wereldtournee waarmee hij dit jaar door de Scheldestad reist, bestaande uit een reeks wendbare voorstellingen die hij onaangekondigd overal en op elk moment kan spelen. Een wereldtournee die geen verre internationale reizen vergt maar toch toelaat om overal werk te tonen. Ingegeven door het gevoel ‘dat alle steden waar hij eerder tourde terug te vinden zijn in één stad.’ Emma Theunissen
Wereldtournee in Antwerpen Benjamin Verdonck / Toneelhuis
Wereldverbeteraars Ik herinner mij hoe Benjamin in Aren, een voorstelling die bestond uit het voorleggen van een reeks achtergebleven ideeën en plannen, vertelde hoe hij ooit van plan was geweest samen met Rebekka de Wit en Anoek Nuyens een voorstelling te maken over het redden van de wereld. Maar zoals het vaak gaat met mooie ideeën, goede bedoelingen en volle agenda’s strandde deze poging om de wereld te redden bij de vaststelling dat het onmogelijk bleek een datum te prikken. Misschien ligt daar wel één van de kiemen die Benjamin motiveerde om voorstellingen te maken die zich laten tekenen door wendbaarheid. Met hoorbaar plezier vertelt hij hoe hij nu dagelijks kan spelen en soms zelfs nog vaker. Hoe hij de straat op kan gaan los van programmaties en hoe hij de kans krijgt zijn voorstelling vaker te hérspelen dan ooit. Om zodoende ook te ontdekken hoe ver of hoe nabij we van elkaar leven. Ondanks de nadruk die hij legt op het ontdekken van nieuwe mogelijkheden in het licht van de ecologische mutatie, behoedt hij zich voor een al te pamflettistische interpretatie van zijn werk. ‘Mijn werk bekwaamt zich in het zoeken naar mogelijkheden zonder aanspraak te maken op het énige antwoord. De uitdaging is niet om politieke kunst te maken, maar om je kunst te politiseren. Het is een zoektocht naar hoe het zou kunnen zijn. Een mogelijkheid: een gesprek genereren, zelfs zijn we het oneens met elkaar.’ Uit het gebaar van Wereldtournee spreekt dan ook een aanmoediging om ons rekenschap te geven van wat ons omringt en waarmee we ons omringen.
Wereldtournee in Antwerpen speelt op woensdag 8 en donderdag 9 september om 20u00 en 21u30 in DE SINGEL
Voor de ramen van woonzorgcentra, in buurthuizen, in een kinderopvang voor kinderen van zorgpersoneel, in parken en op pleinen, een keer zelfs in de etalage van een gesloten winkel in de Nationalestraat… Bijna overal konden voorbijgangers Benjamins kijkdozen tegen het lijf lopen en nog steeds loopt hij rond met zijn draagbare voorstellingen. Terwijl de bühnes overal te lande de deuren moesten sluiten, kuierde hij door Antwerpen met een repertoire van kastjes, kijkdoosjes, verzamelingen en verhalen die nog niet in steen gebeiteld staan. Kleine voorstellingen die hij met de fiets en de tram door de stad meenam en die hij – vaak onder begeleiding van muziek – soms voor slechts een iemand speelde, soms meermaals na elkaar voor iedereen op het plein die ernaar wilde kijken. Voorstellingen die naargelang de toegestane grootte van het publiek ook langzaam konden meegroeien of die hij bij mensen thuis speelde van zodra het weer mocht.
Binnen de grenzen De keuze om in te zoomen op de speelmogelijkheden van een stad lijkt op het eerste gezicht een beperking. Verdonck vertelt echter dat deze spelregel bij het werk nieuwe percepties mogelijk maakt. ‘Inzoomen opent een panoticum aan mogelijkheden om te kunnen spelen. Zo ben ik een tijdje alleen op het Sint-Jansplein gaan spelen omdat daar de wereld zich telkens opnieuw vernieuwt.’
© Wannes Cré
Hoewel Benjamin niet toe is aan zijn eerste onconventionele voorstelling, beaamt hij met Wereldtournee in Antwerpen toch een nieuwe gevoeligheid te hebben ontwikkeld voor de omkering die nodig is voor overgang van zaal naar plein. Wie buiten de muren van het theater speelt, wordt gedwongen de sociale conventies die zo eigen zijn aan een zaal los te laten. Waar je in een zaal het woord toegestopt krijgt, ben je in de publieke ruimte met een voorstelling de vragende partij: ‘mag ik u iets laten zien?’ Er wordt een voorstel gedaan aan de toevallige passanten, zij zijn vrij dat voorstel af te wijzen. In Wereldtournee in Antwerpen lijkt dat voorstel gedreven door het zoeken naar andere mogelijkheden, als verkenning van andere manieren om met die spanning lokaal-internationaal om te gaan. Als een oefening in wendbaarheid.
Piano Works Debussy Lisbeth Gruwez & Claire Chevallier / Voetvolk
8 sep 2021 9
Debussy voor dummies
In Claire de Lune is Debussy’s bijzonder klankgebruik dromerig, zacht en feeëriek en het drong wellicht zo goed als elke huiskamer al binnen: het nummer is te horen in de soundtrack van onder andere Ocean’s Eleven, Twilight en Seven Years in Tibet én in een parfumreclame voor Chanel no. 5.
Lisbeth Gruwez: ‘Ik kies ook voor een prélude: Les sons et les parfums tournent dans l’air du soir (nr. 4). We hebben dit stuk pas heel laat ontdekt tijdens het creatieproces, maar waren er meteen met heel onze ploeg verliefd op. Het is een echt sleutelmoment geworden in onze voorstelling. We horen een smachtende en verlangende Debussy met een wondermooi klankenpallet.’
‘Ik probeer “iets anders” te schrijven – “realiteiten” als het ware – wat imbecielen “impressionisme” noemen’ — Claude Debussy
ny
W
ille
m
s
Dat maakte Debussy allemaal niet meer mee: na het voltooien van de Suite bergamasque in 1905 leeft Debussy nog dertien jaar, hij sterft in 1918 in Parijs. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog zette zijn productiviteit onder druk, maar ondanks dat laat hij een uitgebreid en bovenal uniek oeuvre na dat voor een vernieuwing binnen de klassieke muziek zorgde (denk bijvoorbeeld ook aan zijn symfonische gedicht Prélude à l’après-midi d’un faune, een kantelpunt tussen de klassieke en hedendaagse muziek en de definitieve doorbraak voor Debussy.) En een oeuvre dat gelukkig nog vaak zijn weg vindt naar vandaag – vanavond naar het podium van de rode zaal in DE SINGEL.
Da n
De Deux Arabesques zijn vroege getuigen van deze ontwikkeling: twee werken voor piano tweehandig, die licht en als een versiering aanvoelen, waarmee hij refereert aan de arabesk als vorm van oppervlaktedecoratie binnen de beeldende kunst en de architectuur.
(Claire de Lune, uit de bundel Fêtes galantes)
©
Zijn talent werd al vroeg ontdekt, Debussy is elf als hij mag beginnen aan het Conservatoire de Paris. Hij is zeventien als hij pianist wordt in het huistrio van gravin Nadezdja von Meck, de mecenas van de bekende Russische componist Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. Vervolgens reist hij naar Rusland en studeert twee jaar in Rome. Tijdens een bezoek aan Duitsland komt hij kort onder invloed van de muziek van Richard Wagner, maar wanneer hij in 1889 terug in Parijs arriveert begint hij een heel eigen, kleurrijke klanktaal te ontwikkelen.
‘Votre âme est un paysage choisi Que vont charmant masques et bergamasques Jouant du luth et dansant et quasi Tristes sous leurs déguisements fantasques.’
s
Vroeg werk van een jonge Debussy, amper 26, dat toch al kenmerken van zijn ontwikkelende impressionistische stijl prijsgeeft – hij zou zelf altijd een haat-liefde verhouding hebben gehad met het plaatsen van zijn werk onder de noemer ‘impressionisme’. ‘Ik probeer “iets anders” te schrijven – “realiteiten” als het ware – wat imbecielen “impressionisme” noemen’, aldus Debussy in een brief uit 1908.
De absolute nummer één volgens Spotify. Claire de Lune is het derde en meest bekende deel van de vierdelige Suite bergamasque. Bergamasque verwijst naar een oude boerendans uit het Italiaanse Bergamo – zowel de titel als het adjectief ‘bergamasque’ ontleende Debussy van het gelijknamige gedicht van de Franse dichter Paul Verlaine:
llem
Deux Arabesques voor piano (1888-1889)
Claire de Lune (uit Suite bergamasque voor piano) (voltooid in 1905)
Claire Chevallier: ‘Als ik één werk van Debussy moet kiezen, ga ik voor Prélude nr. 12, Feux d’artifice. Het is de taal van Debussy voor pianocompositie op topniveau: virtuoos, kleurrijk, ritmisch, orkestraal en matuur. Het zit in de voorstelling en geeft een kick om te spelen!’
Wi
Een piano uit 1920, een decor van een abstracte eenvoud, een subtiel uitgewerkt lichtplan en de muziek van Claude Debussy: meer hebben Lisbeth en Claire niet nodig voor een intrigerend duet. Bij het grote publiek doet de naam van de Franse componist wellicht net iets minder belletjes rinkelen dan de namen van collega-componisten zoals Johannes Sebastian Bach en Ludwig van Beethoven. Onterecht, zullen zijn vier miljoen maandelijkse luisteraars op Spotify beweren. Een korte gidstocht door het oeuvre van Claude Debussy aan de hand van zijn drie meestbeluisterde ‘hits’ op het populaire muziekstreamingsplatform.
Een werk als een dagdroom of mijmering, waarin Debussy gebruik maakt van een brede tessituur - bereik of toonomvang - en uitvoerig pedaalgebruik. Hij zou bij leven geen fan worden van zijn eigen Rêverie, die hij ‘mislukt’ vond. Debussy’s afkeer ten spijt, duikt zijn Rêverie ook vandaag nog regelmatig op, zoals bijvoorbeeld in de Amerikaanse televisieserie Westworld.
y nn Da
Ellis Meeusen
Rêverie voor piano (1890)
©
In Piano Works Debussy van Voetvolk fungeert de muziek van Claude Debussy als gids voor danseres/choreografe Lisbeth Gruwez en pianiste Claire Chevallier. Een kort overzicht van leven en werk voor Debussy-leken.
Piano Works Debussy speelt op woensdag 8 en donderdag 9 september om 20u00 in DE SINGEL
10 8 sep 2021
Landschapsversterking in werking
Het wood wide web van het Vlaamse kunstenlandschap Er broeit wat in kunstenland. Eind dit jaar moeten er opnieuw subsidiedossiers ingediend worden, en voor het eerst zal er een nieuwe categorie van grotere instellingen ontstaan die subsidies krijgen voor de komende tien jaar. Kunstenpunt organiseerde maandagavond een gesprek over hoe die cultuurhuizen een landschapsversterkende rol kunnen opnemen. Eva Lesage Na een dag vol praktische workshops over werkingssubsidies nam een kleine delegatie plaats in de Grote Zaal van Arenberg. Maaike Orlando Gouwenberg, kersvers directeur van CIAP en FLACC (platform en werkplaats voor beeldende kunst), trapte de avond af met een keynote. Zij sprak over haar eigen praktijk, waarbij ze het publiek introduceerde tot het wood wide web als organisatiemodel. Bomen communiceren via een sterk vertakt wortelsysteem met elkaar over lange afstanden heen, met moederbomen die zorg dragen voor
Column Ode aan het luisteren Pauline Augustyn
kleinere bomen. Dit koppelde zij aan haar persoonlijk traject, waarbij ze elk jaar een andere Nederlandse kunstenaar voor drie maanden mee op residentie nam in New Orleans. Door voortdurend en telkens opnieuw met de kunstenaar in gesprek te gaan, bouwde ze er lokaal over een periode van tien jaar een hele community uit. Het zijn dit soort langere lijnen die het nieuwe decreet toelaat om uit te zetten. Maar welke criteria kan je daar het best voor hanteren als instelling? Kunstenpunt vroeg vier kunstenaars uit verschillende disciplines welke versterking een grote instelling voor hen en hun collega’s zou kunnen betekenen. Acteur en theatermaker Khalid Koujili El Yakoubi had een hele wishlist opgeschreven, met de grote instelling als een plek van ontmoeting waar iedereen gezien en gehoord wordt. Khadija El Kharraz Alami stelde voor om kunstenaars in loondienst te nemen. ‘Maak jezelf kenbaar en neem de kunstenaar als partner’, stelde ze de instellingen voor. Onafhankelijk curator Caroline Dumalin benoemde het belang van kennisdeling, vertrouwensnetwerken en het openbreken van het gesloten systeem. ‘Minder doen, maar beter en met anderen.’
Het gesprek werd daarna door moderator Ann Olaerts opengetrokken naar het aanwezige publiek. Een paar cultuurhuizen gaven aarzelend toe gesprekken te voeren over de omschakeling naar grote instelling. Er werd gepeild naar argumenten voor deze keuze en wie er dan aan die gesprekken mocht deelnemen. Steeds keerde de spreidstand tussen zekerheid en experiment terug, net als de vraag naar radicaliteit en de vrees voor compartimentering van het veld en een gebrek aan garanties. Een aanwezige medewerker van het Departement CJM werd gevraagd of er ook boter bij de vis zou komen, maar het behouden van het huidige budget zou al een succes zijn. De geldpot zal voor de komende subsidieronde niet groter worden, dus de vraag is hoe die pot binnenkort opnieuw verdeeld zal worden. Het gaat daarbij niet alleen over middelen en infrastructuur, maar ook over tijd en aandacht. Deze avond was een boeiende inkijk in een gesprek dat hopelijk intens achter de schermen wordt gevoerd. Het kunstenlandschap heeft de kans om nu na te denken waar het over tien jaar wil staan en hoe het samen de huidige leemtes kan vullen. Maar het is het begin van een proces, en elk proces kost tijd. Enkel door gesprek en dialoog, met iedereen, is versterking van het landschap mogelijk.
Volgens muzikant Pieter Theuns doet elke speler aan landschapsversterking en mogen we niet vergeten hoe ons landschap wordt bewonderd in het buitenland.
‘De volledige voorstelling beluistert u in ongeveer vijf uur. Iedere kant van de cassettes duurt zo’n 50 minuten.’ Het is met enige aarzeling dat ik de eerste cassettes in de walkman steek uit het pakket van Kates Tapes Away, een analoge audio- en wandelvoorstelling van Zuidpool. Waar je deze voorstelling wil beluisteren, kies je zelf. Maar luisteren zal je! Of niet. Is 50 minuten luisteren wel nog van deze tijd? Laat staan vijf uur. Als radiomaakster in opleiding wil ik volmondig ‘JA!’ roepen; mijn geliefde métier verdedigend, bijna beschermend zelfs. In deze tijd echter is 50 minuten luisteren (lees: aandachtig luisteren) wel degelijk een moeilijke opdracht. En dat ondanks alle podcasts en andere auditieve brouwsels die men vandaag de dag onder dit containerbegrip herbergt – we kunnen zeker spreken van een ‘podcast-boom’. Deze boom kent een lange aanloop en is terug te brengen tot de uitvinding van de iPod in 2001. Na de iPod kwam de iPhone en nu zijn we zo verknocht aan dat ding dat we het bijna vervloeken. Eén van de redenen waarom
ik mijn smartphone niet inruil voor een simpeler model, is omdat ik dan onderweg geen podcasts meer kan beluisteren. Toch stoor ik me mateloos als een WhatsAppgeluid mijn podcast ongewenst binnendringt, om dan als de hond van Pavlov meteen mijn smartphone vast te nemen, één van mijn vele groepsgesprekken te openen en ‘Ik zoek een keukenrobot voor mijn mama, iemand aanraders van merken?’ te lezen… Vanaf het eerste jaar in de opleiding radio beluisteren wij onze audiowerken in de cinema van het RITCS. Smartphones gaan op stil, ogen gaan dicht. Het eerste geluid, een stem, een zucht of muziek vult de zaal. Vorige week bracht ik er nog twee volledige dagen door. ik heb geen seconde gemist. Dus ja, 50 minuten luisteren is zeker nog van deze tijd. Laten we er zelfs voor vechten; voor langere audiostukken, voor prikkelluwe luisterzones, voor analoge audiovoorstellingen! Misschien komen we elkaar wel tegen met een walkman in de hand, cassettes op zak, oren verstopt onder een koptelefoon, blik op oneindig en smartphones op stil?
SEP-DEC 2021
DANS
ANNA RISPOLI THEATER ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS BETTY TCHOMANGA DANIEL LINEHAN PERFORMANCE ECOPOLIS FOR ALL QUEENS! FRANCESCA GRILLI GESPREKKEN GISÈLE VIENNE JAN DECORTE & SIGRID VINKS KRISTIEN DE PROOST & BWANGA PILIPILI MANUELA INFANTE MEG STUART/DAMAGED GOODS METTE INGVARTSEN MOKHALLAD RASEM & KUNO BAKKER MOTHERS&DAUGHTERS NEEDCOMPANY SASKIA SASSEN RIMINI PROTOKOLL TG STAN & JÉROME BEL TRAJAL HARRELL TRISTERO
& vele anderen…
KOOP NU JE TICKETS VOOR HET NAJAAR & {PAY WHAT YOU CAN}
>kaaitheater.be
KAAITHEATER Sainctelettesquare 20
KAAISTUDIO’S Onze-Lieve-Vrouw van Vaakstraat 81 1000 BXL
BEELD © ANAÏS BOILEAU VORM — PAUL BOUDENS
‘Wat is jouw favoriete lichaamsdeel en waarom?’ Na elke voorstelling stellen we aan toeschouwers een specifieke vraag. Vandaag: Through the Grapevine van Alexander Vantournhout, een voorstelling over hoe onze lichamen met elkaar kunnen spreken. Hilde: ‘Mijn benen. Ze zijn mooi in verhouding tot mijn lichaam. Ze zijn lang en slank.’ Yannick: ‘Mijn borstkas, gewoon omdat ik die mooi vind.’ Luca: ‘Mijn armen, omdat ze lang en flexibel zijn. Ik kan er meerdere vormen mee aannemen, waarschijnlijk meer dan andere mensen dat kunnen. Ik kan er van alles mee.’ Jill: ‘Mijn gezicht. Het is sprekend en al mijn emoties zijn erop af te lezen.’
Scan deze QR-code en beluister de podcasts over het TheaterFestival van XL AIR
redactie Elie Agniel, Pauline Augustyn, Katrijn Bekers, Maria De Cort, Afra De Hert, Jens Dewulf, Maria Feenstra, Emilie Frei, Anouk Kellner, Eva Lesage, Johannes Lievens, Emiel Martens, Ellis Meeusen, Jane Stulmacher, Dagmar Teurelinckx, Emma Theunissen, Mona Thys, Ans Van Gasse, Michaël Van Remoortere, Eva Vanderstricht hoofdredactie Filip Tielens grafisch ontwerp festival Bureau BoschBerg grafisch zetwerk dagkrant Tijsje Revalk coördinatie radio Lieve De Maeyer, Jeroen Vandesande, Judith Ameel (RITCS / XL AIR) V.U het TheaterFestival Vlaanderen, Kathleen Treier, Jan Van Rijswijcklaan 155, 2018 Antwerpen
Katrien: ‘Mijn voeten, omdat ze mij naar alles toe brengen. Ik ben nogal een nomade. Ik verken de dingen graag.’ Lucia: ‘Mijn handen. Een hand kan geven, een hand kan nemen. Een hand kan afwijzen, een hand kan toelaten.’ Raphael: ‘Mijn taille, maar zonder een specifieke reden.’ Arnoud: ‘Mijn bekken, want ik kan mijn benen heel wijd open doen.’
wo 8 september
do 9 september
13u00 Roel Verniers Prijs Arenberg 15u00 TRIBUNAL (7+) Ballet Dommage & BRONKS hetpaleis 19u00 TRIBUNAL (7+) Ballet Dommage & BRONKS hetpaleis 19u15 Snakearms Alexander Vantournhout / notstanding DE SINGEL 20u00 Serenade Louis Janssens / Desnor D e Carrousel 20u00 Piano Works Debussy Lisbeth Gruwez & Claire Chevallier / Voetvolk DE SINGEL 20u00 TEN OORLOG III Camping Sunset Stormkop 20u00 Wereldtournee in Antwerpen Benjamin Verdonck / Toneelhuis DE SINGEL 21u30 Wereldtournee in Antwerpen Benjamin Verdonck / Toneelhuis DE SINGEL
19u00 The Courage to be Disliked de KOE De Studio 19u15 Snakearms Alexander Vantournhout / not standing DE SINGEL 20u00 Piano Works Debussy Lisbeth Gruwez & Claire Chevallier / Voetvolk DE SINGEL 20u00 Zonderlingen J ohannes Wirix-Speetjens c o r s o 20u00 Serenade Louis Janssens / Desnor D e Carrousel 20u00 TEN OORLOG III Camping Sunset Stormkop 20u00 Wereldtournee in Antwerpen Benjamin Verdonck / Toneelhuis DE SINGEL 20u30 De zaak Shell A noek Nuyens & Rebekka de Wit Monty 21u30 Wereldtournee in Antwerpen Benjamin Verdonck / Toneelhuis DE SINGEL
doorlopend Espace Fxmme / TALK WITH THE WALLS
DE SINGEL