De Hillenraad100 editie 2022

De editie van 2022 markeert een bijzondere fase in de ontwikkeling van de Nederlandse tuinbouw. De vorige editie dateert van 2019. Sindsdien hebben er heel veel ontwikkelingen plaatsgevonden die de tuinbouw structureel veranderen. Enerzijds de enorme consolidatieslag en de steeds grotere rol van investeerders, die in veel onderneming hun entree maakten om voor te sorteren op het mondiale speelveld. Tegelijkertijd is er sprake van de-globalisering, inflatie, energiecrisis en hebben we tussendoor ook nog een Covid pandemie gehad. Dat heeft natuurlijk zijn effect gehad op de ondernemingen in de Hillenraad100.

Het algemene beeld is duidelijk: de enorme opmars van technologiebedrijven in 2019 maken nu een pas op de plaats. De opmars zit nu vooral bij onderneming en genetica, groei en groen. En door de consolidatieslag zijn weer een aantal Hillenraad100 ondernemingen gepromoveerd naar de Hillenraad 500+ Schaalgrootte, internationalisering en digitalisering zijn de buzz words in de directiekamers. Ook zien we in ieder segment en categorie de top3 van winnaars ontstaan en neemt de kopgroep verder afstand van het peloton. Andere grote uitdaging van dit moment zijn de beschikbaarheid van energie, arbeid en product. Geothermie, restwarmte en zonne-energie als antwoord op de hoge aardgasprijzen. Robotisering, oogstvoorspelling en AI als antwoord op beschikbaarheid en inzetbaarheid van arbeid. In de komende jaren zal moeten blijken of dit genoeg en snel genoeg gaat om antwoord te vinden op de uitdagingen waar ondernemingen in de Hillenraad100 nu mee te maken hebben. Voor het eerst sinds jaren zijn er ook ondernemingen uit de lijst gevallen vanwege een faillissement. Opvallend is ook extern groeivermogen steeds vaker bij een investeerder vandaan komt dan bij de bank. Dat verandert de tuinbouw omdat een mede-aandeelhouder anders in de wedstrijd zit dan de bank.

Door alles heen zien we dat de Nederlandse tuinbouw sinds de vorige editie veel internationaler is geworden en dat zal alleen

Het tuinbouwcluster en de BV

Nederland

De bedrijven in de Hillenraad100 zijn de meest toonaangevende van de ca. 16.000 bedrijven die tezamen het gehele Nederlandse tuinbouwcluster vormen. Dit cluster is van grote waarde voor onze economie. De innovatie- en concurrentiekracht zijn groot en levert circa 100.000 arbeidsplaatsen

Hillenraad100 ondernemingen

Aantal 100

Totale omzet 12,43 miljard

Totaal aantal werknemers 58.937

Waarvan in Nederland 20.939

Hillenraad500+ ondernemingen

Aantal 14

Totale omzet 73,25 miljard

Totaal aantal werknemers 209.973 maar verder worden versterkt. Ook in onze ranking zijn we als redactie daarom steeds op zoek hoe we de ondernemingen moeten beoordelen op hun relevantie voor het Nederlandse tuinbouwcluster. De scheidslijn tussen Nederland en internationaal worden steeds meer fluïde. Toch blijft in alle opzichten toonaangevendheid hét kenmerk voor onze lijst. En je bent pas toonaangevend als visie, strategie, groei, resultaat en impact herkenbaar gezien én gemeten kunnen worden. Ook dat is een kenmerk van deze tijd.

We proberen al deze ontwikkelingen met de Hillenraad100 te duiden en te vatten in een ranking die tot de verbeelding spreekt. Groei is daarbij essentieel, juist om de voorsprong te kunnen behouden. De internationale wedstrijd wordt op het scherpst van de snede gespeeld. Daarom zetten we graag aan tot een gezonde competitie en willen met de Hillenraad100 dé monitor zijn van de ontwikkelingen in de tuinbouwsector.

Erkenning ondernemerschap

De selectie van die top 100 gaat verder dan puur een ranking; we proberen de meest actuele ontwikkelingen te vangen en te duiden. Zo zien we bedrijven in opkomst, maar ook bedrijven die na een reeks van mooie jaren zichzelf opnieuw moeten uitvinden om aansluiting te vinden bij de veranderende marktomstandigheden. Het blijkt moeilijk om aan de top te komen, maar soms nog moeilijker om aan de top te blijven. Een plaats in de top 100 is echter een absolute erkenning voor toonaangevend ondernemerschap. Hulde aan de honderd die deze lijst haalden.

Open competitie

De Hillenraad100 is een open competitie voor bedrijven in de kennis-, kapitaal- en technologie-intensieve tuinbouw, dat is breder dan glastuinbouw alleen. Het gaat om bedrijven uit het totale tuinbouwcluster met een stevige basis in Nederland. Hillenraad volgt er een 250 intensief en zoeken naar de 100 meest toonaangevende ondernemingen. Hillenraad100 is daarmee dé monitor van de ontwikkelingen en de dynamiek in de sector. Bedrijven kunnen ook ongevraagd in de lijst komen, het gaat ons immers om het totaalbeeld van de sector. Zo komen we tot de lijst van bedrijven die ertoe doen.

Beoordeling

Hillenraad hanteert voor de beoordeling een multidisciplinair bedrijfskundig model.

Dit is gebaseerd op een brede toetsing die schematisch is weergegeven op pagina 5. Het model is gebaseerd op vijf pijlers, te weten: kwalitatieve beoordeling, beoordeling door selectieve peergroup van 50 professionals uit de sector, kwantitatieve beoordeling van de bedrijfskentallen, ebitda-groei over de laatste drie jaar en als vijfde pijler de aard, omvang en ketenpositie van de onderneming die wordt benoemd als ‘industry footprint’. Bij de bedrijfskentallen gaat het vooral om de trendontwikkeling in de tijd. Bij de ‘industry footprint’ om de absolute getallen.

Expertcomité

De Hillenraad100 wordt volgens een zorgvuldige procedure vastgesteld. Het vertrekpunt van de beoordeling is het onderzoek en de weging in het model uitgevoerd door de deskundigen van het Hillenraad onderzoeks team. De resultaten van het onderzoek worden vervolgens voorgelegd aan het Expertcomité. Het is een intensief proces van wikken en wegen. De uiteindelijke notering is de uitkomst van feiten, wetenswaardigheden en de opinie van de experts. Dit maakt de lijst levendig en soms een tikkeltje eigenzinnig.

Verantwoording

Iedereen die precies wil weten hoe de beoordeling tot stand komt, welke toetredingscriteria en welke beoordelingscriteria we hanteren en hoe een gestratificeerd clustermodel werkt, verwijzen we graag naar onze website www.Hillenraad100.nl/ verantwoording.

Stijgen of dalen

De sector is volop in beweging en dat heeft direct impact op de noteringen. Stilstand is achteruitgang. Bedrijven die het beter doen klimmen in de lijst, waardoor anderen bij relatieve stilstand dus dalen. Ons doel is tot een scherpe beoordeling te komen, maar deze steeds in een positief daglicht te stellen. Immers samen maken we het cluster sterker.

Havatec is zo’n pareltje dat wordt genoemd en geroemd door de gebruikers van hun geavanceerde machines. De afgelopen jaren rolden er in Nieuw-Vennep vele innovaties van de band. Verwerkingsmachines voor sorteren, bossen en boeketten maken en mechanisering voor de bollenteelt, zoals planten, insteken, ontbollen en fusarium zoeken. Dit pareltje kwam ook bij de Rabobank op de radar en Rabo Investments nam een belang in Havatec om voor het benodigde groeikapitaal te zorgen. Van huis uit is dit vooral een uitvindersclub met een onverzadigbare innovatiedrang in het DNA. Dat is natuurlijk de kracht, maar ook direct de zwakte. Want als 20% van de medewerkers aan het innoveren is, kan het zomaar zijn dat de marktkansen uit het oog verloren worden. Inmiddels zijn in meer dan 30 landen al ruim 850 machines geleverd, waarbij de bollenplanter een van de toppers is. In de strijd in het beheersen van de arbeidskosten en verbeteren van de kwaliteit ligt voor deze geavanceerde machinebouwer een stralende toekomst in het verschiet en met Rabo Investments op de achterbank kun je toch wat makkelijker groeien.

In onze zoektocht naar aansprekende innovaties konden we putten uit de Hillenraad TECH50. Toch bleek het niet eenvoudig een bedrijf te vinden dat ons in de keuken wilde laten kijken. Artechno heeft het lef om deze stap vooruit te maken. De Lierse onderneming is veelbelovend met zijn oplossingen voor de relatief nieuwe tak van sport die Vertical Farming heet. Het AVF+ systeem stelt de teler in staat precies die groeiomstandigheden te creëren die nodig zijn voor maximale groei, productie en oogstvoorspelbaarheid. Deze techniek is nog volop in ontwikkeling, maar we vinden het als Hillenraad belangrijk om een gespecialiseerde speler onderdeel uit te laten maken van de toonaangevende Hillenraad100. Dat Artechno het stadium van experimenteren is ontgroeid, blijkt uit de opdracht voor een VF Factory van 10.500 m2 in Amsterdam. Ook internationaal worden orders geschreven. De nieuwe en ervaren CEO Marco van der Velden gaat zich richten op het uitbouwen van de mondiale positie van de Artechno Group, de verdere standaardisatie van producten en de realisatie van de verhuizing naar een nieuwe locatie in Maasdijk. We gaan deze nieuwkomer met belangstelling volgen.

Het lijkt misschien niet zo spraakmakend wat er gebeurt bij Geest Potplanten, maar ga er in deze tijd maar aan staan: terwijl de wereld schudt het roer recht houden én meegaan met alle noodzakelijke transities. Het bedrijf slaagt erin een betrouwbare partner voor Europese ketenpartijen te blijven, met een breed assortiment aan groene en ook bloeiende kamerplanten, zoals Phalaenopsis. De energietransitie staat er hoog op de agenda. In 2025 moeten alle locaties op aardwarmte aangesloten zijn, maar voor het zover is moet er een passend antwoord gevonden worden op het actuele energievraagstuk. Het komt dan aan op wendbaarheid en veerkracht. Daarvoor worden de wendbare, zelfsturende teams ondersteund door zelfgebouwde apps. Deze zijn gelinkt aan een managementinformatiesysteem dat alle stappen in het proces dekt. Kortom, Geest Potplanten doet er alles aan om in stormachtige tijden in control te blijven. Als ketenpartner blijft het bedrijf focussen op een positief product met positieve impact voor klanten, consumenten en medewerkers. De nieuwe locatie met energiezuinige kas en een keur aan certificaten zijn daarbij een mooi uithangbord.

Grensverleggend ondernemen, luidt de pay-off van de Koninklijke Hilverda Group. En dat heeft in dit geval meer dan een figuurlijke betekenis. De groep heeft verschillende dochterbedrijven en is buiten Nederland ook vertegenwoordigd in Colombia, Inda en Kenia. HilverdaFlorist, in 2020 ontstaan uit een fusie tussen HilverdaKooij en Florist Holland, focust zich volledig op de veredeling, vermeerdering en ontwikkeling van een uitgebreid assortiment aan snijbloemen, pot- en tuinplanten. Recent nieuwsfeit: HilverdaFlorist nam onlangs de gerbera Royal F1 serie van Takii over. Begin 2022 nam het bedrijf ook een nieuwe kas in De Kwakel in gebruik en er zijn plannen voor de bouw van een nieuw R&D-laboratorium en een meerlagen-teeltsysteem. Verder is het opmerkelijk rustig aan het Hilverda-front. Het huwelijk tussen HilverdaKooij en Florist Holland lijkt tot nu toe gelukkig te verlopen. De komende jaren zal duidelijk worden of het een verbinding vanuit passie en nieuwe marktkansen is. Of is het juist een verstandshuwelijk om mee te kunnen blijven spelen in het serieuze sierteeltspel op de wereldmarkt?

Legenda bij de top 100

Van de bedrijven treft u een profiel aan dat door onze redactie met zorg is samengesteld uit diverse bronnen. Bij de korte beschrijving van de onderneming vindt u een aantal kentallen om de omvang ervan aan te geven. De redactie baseert zich op informatie van de bedrijven en openbare bronnen en heeft ontwikkelingen meegenomen tot begin september 2022.

Aanduiding van de categorie binnen het tuinbouwcluster

Totale groepsomzet van de onderneming

Omzetaandeel tuinbouw

Totaal aantal medewerkers wereldwijd

Medewerkers in het buitenland

Aantal buitenlandse vestigingen

Schatting gemaakt door Hillenraad100 bij het ontbreken van openbare bronnen *

Gasprijzen gaan door het dak. Besparen?

Scan: Top 10 inzichten om dynamisch te sturen binnen je tuinbouwbedrijf

DUURZAAMHEID

ZIT IN ONS DNA.

Wij telen op een innovatieve en duurzame manier hoogwaardige vruchtgroenten. We zien het als onze missie om op deze manier iedereen op de wereld elke dag toegang te bieden tot betaalbare, gezonde en lekkere voeding.

Daarmee doen we een belofte: investeringen in ledlicht hoopt Sion niet alleen een bijdrage te leveren aan een duurzamere wereld, maar ook de energiekosten te drukken. Het bedrijf oriënteert zich daarnaast op aardwarmte, maar die ambitie heeft een lange aanlooptijd en kan de zorgen over het resultaat in 2022 niet wegnemen. Over ambities gesproken: Sion wil in 2025 qua marktaandeel minimaal nummer 2 zijn in de wereldwijde Phalaenopsismarkt. Een mooi streven, maar eerst maar eens kijken welk effect de huidige ontwikkelingen hebben. Met een Duitse medeaandeelhouder kan het in ieder geval tot in de laatste minuut van de tweede helft nog goed komen.

Wij zijn de bron van een gezond leven.

Met de overname van Berkvens Greenhouse Mobility en Buitendijk Slaman, geeft Taks Handling Systems blijk van zijn stevige ambitie: wereldwijd marktleider worden op het gebied van volledig geautomatiseerde oogstverwerkingsinstallaties. De scrum aanpak voor ontwikkeling, de transitie naar standaardisatie en modulariteit, en schaalbare productie, vormen het fundament voor schaalbare groei. Dat is voor iedere systeemleverancier altijd een grote uitdaging. Want hoe overbrug je de kloof tussen het ultieme maatwerk voor een klant met standaardisatie in de fabriek? En dat dan ook nog voor een veelheid aan markten in glastuinbouw, AGF en material handling van dozen en kratten. Gelukkig is ‘dankzij’ de steeds groter wordende schaarste aan arbeid de marktvraag naar alle vormen van mechanisering en automatisering hoog. Toch kan de investeringsagenda van de tuinbouwsector de komende jaren weleens meer gericht zijn op de energietransitie. Maar ongetwijfeld kan Taks deze situatie ‘handlen’. Want hoe je het wendt of keert: op heel veel plekken in de wereld moeten nog steeds verse producten getransporteerd, gewogen, verpakt, gepalletiseerd en uitgeleverd worden.

Voor het brede beeld starten we hier even hoog boven in de boom. Netafim is voor 80% onderdeel van Orbia uit Mexico en voor 20% in handen van Kibbutz Hatzerim Israel. Netafim is wereldwijd marktleider in irrigatie, grotendeels in de landbouw en akkerbouw. In Nederland doet de naam Revaho bij menigeen een belletje rinkelen. Na de eerdere overname in 2012 werd Revaho in 2020 omgedoopt tot Netafim Netherlands. Nu is dat niet direct een reden om in de Hillenraad100 te komen. Maar met de overname van Gakon in 2021 werd duidelijk dat Netafim Netherlands een stevige positie wil verwerven in de tuinbouwtechnologie. Het bedrijf is daarnaast voorzichtig actief in vertical farming. De kern van onze interesse voor Netafim ligt natuurlijk in tuinbouw. Want wat is tuinbouw zonder druppelirrigatie en zonder kassen? Met name Gakon heeft zich ontwikkeld tot allround turnkey leverancier met eigen productie. We zijn benieuwd welke versnelling deze combinatie kan ontwikkelen in een lonkende wereldmarkt. Dat het snelgroeiende tuinbouwland Mexico de thuisbasis is van Orbia/Netafim biedt daarbij wat extra houvast in onzekere tijden.

Dit is nou typisch zo’n onderneming waar je blij van wordt. Een bedrijf dat snapt dat je vandaag de dag als producent op heel veel vlakken thuis moet zijn en steeds optimaal moet presteren. Want alleen dan kan je snel groeien. Qualily voorziet klanten over de hele wereld van een totaalpakket aan lelies, met goede service als uitgangspunt. De hele wereld klinkt ambitieus, maar door verpakken op maat en online verkopen - ook aan de consument - is die hele wereld wel degelijk bereikbaar. Mede daardoor wist Qualily de afgelopen twee jaar sterk te groeien. De externe focus ligt op het verbeteren van het servicemodel en hoge klanttevredenheid. Intern werkt Qualily aan vergaande automatisering en centralisering van processen. Zo kwam er een zelfontwikkelde plantmachine die het zware en arbeidsintensieve plantwerk vereenvoudigt. Ook ontwikkelde Qualily een eigen digitaal afzetsysteem dat prognose en uitlevering efficiënt aan elkaar knoopt. Daarnaast is er vergaande automatisering in oogst en sortering. En alsof dit niet genoeg is, is er ook veel aandacht voor duurzaamheid en de zorg voor de medewerkers. In veel opzichten is dit een relevante speler. Welkom op onze lijst.

In tijden van crisis zoeken mensen kennelijk de oase van rust die Moerings belooft. Het bedrijf groeide de afgelopen coronajaren dan ook sterk door. Moerings is in Europa marktleider op het gebied van waterplanten. In deze niche bewijst het bedrijf zich als een betrouwbare partner voor tuincentra en garandeert het voldoende marges met een uitgekiende aanpak voor schapbeheer. De waterplantenspecialist introduceerde een nieuw concept: natuurlijke waterverbeteraars onder de naam Natuurlijk Moerings. Met een klein team, vertrouwend op digitale orderverwerking en Floriday, kan het bedrijf de groei nu nog aan. En die groei is er naar verwachting nog niet uit. Moerings voorspelt dat meer consumenten rust zoeken aan het water. En dan is er ook nog een nieuwe trend: een natuurlijke zwemvijver met weelderige waterplanten. Tel daarbij op dat het opvangen van water in eigen tuin steeds belangrijker wordt. Tegel eruit, vijver erin? Het lijkt erop dat het water Moerings de komende jaren op een positieve manier aan de lippen staat.

Na enkele moeilijke jaren lijkt Phalaenopsis-veredelaar Sion het imago van bleekneusje van zich af te schudden. Met de nieuwe 50% medeaandeelhouder Hark Orchids, al meer dan 50 jaar actief met invitro-vermeerdering van orchideeën, is de weg naar boven gevonden. 2021 was voor Sion het eerste jaar, na een aantal verliesjaren op rij, waarin de cijfers weer zwart kleurden. Dat de stijgende energieprijzen nu echter weer voor een slechte nachtrust zorgen, is evident. Met de combinatie WKK, warmtepompen en aankomende

De naam Vertify doet wellicht nog niet bij iedereen een belletje rinkelen. Niet zo gek als je weet dat het bedrijf 25 jaar actief was onder de naam Proeftuin Zwaagdijk en Demokwekerij Westland. Maar wat ooit begon als regionale onderzoekslocatie heeft nu internationale ambities en daar past een nieuwe naam bij. Vertify voert toepassingsgericht onderzoek uit in de vollegrondsgroenten, glastuinbouw, akkerbouw, bloembollen en fruit. Het heeft enerzijds veel kennis aan boord over teelt op water, medische cannabis, bodembeheer, vertical farming en digital farming. Anderzijds is dit werkveld ook wel weer heel breed. Een brede scope dus en daarom was het een goede en logische stap om in 2021 afscheid te nemen van de meer algemene demoactiviteiten in het World Horti Center. Het bedrijf met 50 medewerkers en de teler, toeleverancier en afnemer van de tuin- en akkerbouw als klant, is nog overwegend nationaal gericht. Op korte termijn is Nederland misschien groot genoeg, maar het buitenland lonkt… ligt meer dan 50% in Portugal. Daardoor bestrijken de kwekers vier seizoenen en zijn ze in staat om jaarrond een smaakvol en kwalitatief goed product aan te bieden. Extra pluspunt: het bedrijf is zo ook minder afhankelijk van de Nederlandse energierekening. De aandacht voor innovatie loopt als een levensader door het bedrijf. Geothermie, robotisering met Gearbox, data-gebruik in de kas met SourceAg, data-inzicht via Power BI dashboards, neuromarketing… Frestia laat weinig kansen liggen. Dat kan ook niet, want de kaarten in paprikaland worden geschud en alleen met een robuuste, toekomstbestendige strategie heb je een troef in handen.

Terug in de lijst want bij hortensiaspecialist Sjaak van Schie zien we onverwoestbaar ondernemerschap. Bij de kweker die ooit pionierde met anjerteelt in Portugal zit inmiddels de tweede generatie op de bok. Om ook mee te kunnen snoepen van de groeiende marktkansen in groene planten, introduceerde Van Schie het onderscheidende concept ‘Our Friends’. Als het even rustiger is in de kwekerij voor hortensia’s kunnen ruimte en arbeid voor deze groene planten worden ingezet. Toch ligt de focus vooral op de hortensia: in teelt, jong plantmateriaal en veredeling. Voor dat laatste werd samen met The Mastergrowers HiBreeding opgezet. Door de krachten te bundelen, kan Sjaak van Schie een steviger programma neerzetten en toewerken naar het uiteindelijke doel: 80% van het assortiment uit eigen rassen laten bestaan. Dat treintje dendert dus lekker verder. De veredeling sleutelt aan nieuwe rassen, de afdeling bloeiend introduceert die noviteiten en als deze aanslaan, gaat jonggoed ermee aan de slag om ze te produceren voor Europese klanten. Met de locatie in Portugal kan deze leverancier van ‘beauty’ met relatief weinig energiekosten een dijk van een product neerzetten. Zo bouw je aan een succesformule.

Met Mprise Agriware hebben we een global player en autoriteit in huis op het terrein van business managementsoftware voor de tuinbouw. Het bedrijf heeft een sterke positie in de potplanten en jonge groenteplanten en maakte de afgelopen jaren een sterke groei door in de veredelings- en plantenkwekerssector. De transitie naar cloud-computing is voor Mprise Agriware de weg naar schaalbaarheid. Dit maakt het mogelijk grote volumes klanten te bedienen, zowel nationaal als internationaal. Met het adopteren van de laatste technologieën zijn deze ‘nerds’ ook in staat een ecosysteem van gekoppelde systemen te ontwikkelen, waarin Agriware de verbindende factor is. De afgelopen jaren is hard gewerkt aan het moderniseren van de software-architectuur. Er is daarnaast een nieuwe businessunit ‘Agriware Analytics’ opgericht om invulling te geven aan de groeiende informatiebehoefte. De wereld ligt aan de voeten van deze kleine reus. Het inrichten van de systemen gebeurt steeds vaker online vanuit Nederland. Scoort het bedrijf hiermee zomaar ook nog punten op duurzaamheid. Een mooie runner-up.

Meteor Systems levert totaaloplossingen voor hangende teeltgoten, vaste gewassystemen en drijvende teeltsystemen, maar ook precisie-irrigatie en foliedeksystemen voor een breed scala aan teelten. Daarmee is het bedrijf al jarenlang een belangrijke partner voor (turnkey) kassenbouwers, installateurs en natuurlijk de teler als eindgebruiker. De opkomst van de gecontroleerde teelt van zachtfruit heeft Meteor een stevige duw in de rug gegeven. Voor de teler van aardbeien, framboos, braam en zelfs kers heeft Meteor immers de perfecte totaaloplossing om met beperkte investeringen in fruitoverkappingen een maximaal teeltresultaat te halen. Deze 25-jarige realiseert een stevige groei met dubbele groeicijfers en dat onderstreept de relevantie van Meteor Systems. Met solide financiële resultaten, de volledige inhouse productie en flexibiliteit voor klantspecifieke wensen creëert de Brabantse onderneming een fundament voor grote slagvaardigheid. En Meteor Systems zit ook niet stil als het gaat om innovaties. De Hydroponic drijver kwam tot een finaleplaats voor de KvK Innovation Award 2021. Dat Meteor ook buiten de landsgrenzen stevig aan de weg timmert, blijkt uit het overzicht van de vestigingen: naast Breda ook Leamington (Canada) en Shanghai. Een interessante nieuwkomer in deze lijst.

Na een dipje in de omzet in 2020 heeft Onings Holland in 2021 de weg omhoog weer gevonden. Het handelsbedrijf in bollen en knollen koestert zijn goede relaties met leveranciers en klanten en houdt onverstoorbaar vast aan zijn koers. Onings is in 50 landen actief en wist tijdens corona met het nodige passen, meten en doorschuiven, de schade beperkt te houden. Op het gebied van digitalisering en duurzaamheid acteert het bedrijf op marktconform niveau. De echte innovaties zitten veel meer in de verschillende type lelies: stuifmeelloos, dubbelbloemig en resistente TA-hybriden. Met experimenten in behandelingsmethodes werkt Onings aan het verminderen van gewasbeschermingsmiddelengebruik. Rapporteren hierover doet het nuchtere familiebedrijf mondjesmaat. Begrijpelijk. Enerzijds zijn die middelen voor de behandeling van bollen nog steeds hard nodig, anderzijds vraagt zowel de consument als de overheid een verdere reductie van het middelengebruik. Het is dus een beetje op eieren lopen, maar hier liggen ongetwijfeld kansen voor bio-leveranciers. Wij zijn benieuwd of de nieuwe generatie en toekomstige directie de vrijheid en overtuiging hebben om hier ook de grenzen te verleggen.

De markt waarin Jiffy Group opereert, is lastig. De grondstof die iedere kweker die niet in substraat teelt nodig heeft, is nu eenmaal niet echt een high-interest artikel. Totdat het mis gaat en de groei niet goed op gang komt. Dan zijn de rapen gaar. Een van de uitdagingen waarmee Jiffy te maken heeft, is de beschikbaarheid van homogene, schone veensubstraten. De winning daarvan wordt immers steeds meer aan banden gelegd. Een andere uitdaging is de veelheid aan teelten, toepassingen en recepten. Want je moet heel veel expertise in huis hebben als je levert aan telers van groenten, kruiden, perkgoed, noten, fruit, snijbloemen, potplanten, vaste planten en aan de boomkwekerij en bosbouw. Aan die kennis ontbreekt het zeker niet, maar wanneer je op zoveel borden tegelijk schaakt, valt het niet altijd mee om naast de omzet ook de winst stevig te laten groeien. Jiffy heeft een lange termijn horizon, dat blijkt ook uit het feit dat Jiffy duurzaamheid zeer serieus neemt. Dat lezen we in het openbare Jiffy sustainability report. En wellicht is de winnaar van de toekomst wel degene die zich nu vooral focust op duurzaamheid en digitalisering. Kosten gaan kennelijk ook hier voor de baten.

160 jaar oud en nog steeds door passie gedreven. Het internationale handels- en veredelingsbedrijf Royal Van Zanten wil passie zichtbaar maken in bloemen, bloembollen en planten en voelbaar in zijn manier van doen. Ketensamenwerking, productinnovatie, kwaliteit, beschikbaarheid en leveringsbetrouwbaarheid zijn de sleutels die passen op de deur naar succes. Begin 2022 werd de samenwerking met KeyGene beklonken. KeyGene ontwikkelt innovatieve plantveredelingstechnologieën en deze technieken kunnen een nieuwe impuls geven aan Royal Van Zanten’s veredelingsactiviteiten. Onder het motto ‘we care, so we act’ wil Royal Van Zanten ook een duurzame partner zijn. Een mooi voorbeeld is een proef met freesiateelt in een gesloten teeltcel. De cel zorgt voor een halvering van de teeltduur, maakt de meeste gewasbeschermingsmiddelen overbodig en kan energieneutraal draaien, op zelf opgewekte elektriciteit. Of alle passie en innovatie voldoende is voor een gezonde toekomst in Alstroemeria, Bouvardia, Statice, Limonium en Multiflora? Veel groei zien we daar nog niet, maar wel de nodige uitdagingen. En eerlijk is eerlijk, Royal Van Zanten moet van ver komen. Gelukkig worden er wel weer zwarte cijfers geschreven.

De combinatie van Atlantic Growers, Zuidgeest Growers en Vitapep voert vanaf 2020 de frisse naam Frestia. En met al even frisse energie pakt het bedrijf goed door. Frestia bouwt aan een sterke positie in snackpaprika onder het merk Vitapep, is marktleider in puntpaprika en levert mini-trostomaten. Voor de verkoop is Frestia aangesloten bij telerscoöperatie Harvest House. Van het in totaal 33 ha tellende areaal

Esperit Plants is het moederschip van bedrijven binnen de Esperit Groep met heel veel groene planten. Een andere eenheid van de vloot is Esperit Elements met decoratieve artikelen. Minder op de voorgrond staat de snel groeiende jonge-plantentak Esperit Youngs. Naast deze drie bedrijven met dezelfde merknaam, schuilen onder de paraplu van Esperit nog een aantal andere: import- en exportbedrijf Ornamentex, verpakkingsbedrijf Click&Pack, softwareontwikkelaar Florabatch en verkoopplatform Planthunters. Esperit heeft hiermee grip op de hele productieketen. Een aantal recente overnames past ook in de lijn van de groeiambities. De overname van kwekerij De Amstel in 2021 en ook Elements breidde uit met de overname van Blooming Solutions. Letterlijk timmerde Jan van Geest de afgelopen jaren met veel spirit aan de Esperitweg. Aan de bemanning op het schip de uitdaging om de uitdijende vloot ook de komende jaren op koers te houden. Met genoeg ondernemerschap en talent aan boord moet dit lukken. Dat zal ook nodig zijn want aan de horizon zitten vooral onweerswolken en de barometer staat op storm.

Tuinbouw Automatisering

Roltafelsystemen van Logiqs zijn koplopers op het gebied van flexibiliteit, schaalbaarheid en betrouwbaarheid.

Vertical Farming

Onze technologisch meest geavanceerde vertical farms helpen telers om met minder hulpmiddelen hun productie op te schalen.

iCUBE AS/RS

Compacte, veilige en efficiënte pallet opslag met behulp van modulaire en flexibele automatiseringsoplossingen en warehouse execution software.

We ondersteunen klanten over de hele wereld zo om nog betere producenten te worden, door hen te helpen hun productiecapaciteit te vergroten en verspilling te minimaliseren. Onze focus is door de jaren heen onveranderd gebleven: het leveren van doelgerichte innovatie die toegevoegde waarde heeft voor onze klanten en die bijdraagt aan een betere wereld. Lees certhon.com

We build exactly what you need, so you can grow exactly how you want. Higher yields. Better quality. A smarter system. Together, we can build a better way to grow.

Growing anything, anywhere. For everyone.

Misschien niet de grootste vogel in de tuinbouwfauna, maar wel een met een sterk vermogen om te vliegen. OK Plant produceert orchideeën in potmaat 9 en 12, groene planten en seizoensproducten. Onder het eigen, nieuwe merk Kolibri Company vallen drie merken. Kolibri Orchids levert meer dan honderd Phalaenopsis-variëteiten. Kolibri Greens is sterkt in trendy, kleine groene planten. Daarnaast is Kolibri Home leverancier van woonaccessoires en sierpotten voor de eerdergenoemde planten van Kolibri Orchids en Kolibri Greens. Bij OK Plants weten ze waar ze goed in zijn: het bieden van totale marketingen salesoplossingen door onderscheidende en gebruiksvriendelijke productdisplays te ontwikkelen, het ontzorgen van de eindklant en het verhogen van de omzet per m2 door aantrekkelijke tafels te verzorgen. Het bedrijf helpt retailers te shinen. Zo plaatsten ze in 29 winkels van OBI in Italië hun tafelconcepten en ook in Oostenrijkse tuincentra zijn de Kolibri displays te vinden. Lekker marktgedreven, daar houden we van. De kleine, maar behendige en kleurrijke kolibrie is een passend symbool voor deze stijger op onze lijst.

Logiqs is een producent van mobile teeltsystemen en bijbehorende software. Dat deze bijzondere eend in de bijt alles van groei weet, bewijst het feit dat Logiqs al meerdere malen in de top 250 Groeibedrijven stond en een FD Gazellen Award in de wacht sleepte. De zeer bevlogen ondernemer Gert-Jan van Staalduinen verwierf in 2021 alle aandelen van de onderneming en heeft nu de vrijheid om volledig zelf de koers uit te zetten. De ontketende ondernemer formuleert zijn ultieme purpose als ‘Accelerate acces to honest food’. Uiteraard in het Engels en dus geheel in lijn met de grote ambities in Noord-Amerika en de rest van de wereld. Logiqs ontwikkelde onder de naam GreenCUBE een gestandaardiseerde mobiele teeltoplossing voor vertical farming. Dit concept is zeer disruptief: een slimme combinatie van techniek, klimaat en technologie voor een prijs die ver onder de huidige benchmarkt komt te liggen. Dat is de ambitie. Het partnership met vooraanstaande klanten als Bowery en de Vertical Farm 3D Configurator dragen bij aan het realiseren van de groeiambities. In de volgende lijst gaan ze ongetwijfeld als een raket omhoog; het is nu nog investeren in de propositie en de markt geeft nu eerder tegenwind dan meewind, maar dat zal hen er niet van weerhouden de purpose te realiseren.

De nummer 100 van de vorige editie van deze lijst vindt zichzelf nu een stuk hoger terug. Het familiebedrijf is een ketenbedrijf dat betrokken is bij elke schakel van die keten: van telen, oogsten en bewerken tot verpakken, distribueren en wereldwijd verkopen van verse paddenstoelen. En paddenstoelen zijn hip. Het is prima vega food om aan de noodzakelijke proteïnen te komen. En aan alles wat ‘mycelium’ in zich heeft, worden op dit moment grote gezondheidseigenschappen toegekend. Banken levert vanuit Nederland, België en Polen aan 30 landen. Het assortiment is breed: wilde, gecultiveerde en gedroogde paddenstoelen, maar ook innovatieve foodconcepten, die aansluiten bij de laatste trends, zoals paddenstoelenpannetjes en champburgers. De strategische focus ligt op groei door overnames in de keten en toegewijde samenwerking met klanten en leveranciers. De paddenstoelenspecialist heeft een bescheiden groeiambitie van 5%. In 65 jaar heeft Banken Champignons een goede reputatie opgebouwd. Er staat een financieel sterk bedrijf waarop oprichter Henk Banken, die begin 2021 overleed, met recht trots zou zijn.

Deze veredelaar en leverancier van zaden en jonge planten voor de sierteelt streeft naar langdurig partnerschap. Evanthia gaat voor een duurzame, intensieve samenwerking met alle schakels uit de keten, vanaf de kwekerij tot de winkelvloer. Want, zo redeneert het bedrijf: “Onze producten worden pas echt een succes als we samenwerken door de keten heen.” Evanthia heeft meer dan 12.000 variëteiten in het assortiment van zowel groene planten als snijbloemen en met steeds meer eigen genetica. Het bedrijf verkoopt inmiddels jaarlijks ruim 2 miljard zaden en stekken aan ruim tweeduizend klanten in bijna honderd landen. De onderneming is marktleider in uitgangsmateriaal van de Monstera en een grote speler in Strelitzia en pot Helianthus. De nieuwkomer in onze lijst verdubbelde zijn omzet in de afgelopen drie jaar. Om die sterke groei te kunnen blijven vertalen in rendement wordt met eigen veredeling, internationale sourcing en professionele vermeerdering geïnvesteerd in een robuuste onderneming. Pionier Nico Grotendorst zet de kaarten nu op een sterke organisatie en een volgende fase voor het bedrijf gloort.

Na de fusie in 2019 tussen Dijk van Dijk en Kwekerij De Bonfut introduceerden de fuserende bedrijven een nieuwe naam: The Mastergrowers. Met een goede basis van een kwalitatief en onderscheidend assortiment werkt deze hortensiaspecialist aan versterking van de propositie. De ondernemers weten goed te anticiperen op de trends in de markt en zijn serieus bezig met het verder verduurzamen van de energiehuishouding in de kassen. De eigen veredelingsactiviteiten hebben inmiddels een mooi marktaandeel opgeleverd. Toch is ook hier schaalgrootte van belang. De verdere uitbouw van de activiteiten in HiBreeding (een samenwerkingsverband met Sjaak van Schie) is dan ook een slimme stap. HiBreeding richt zich op het veredelen van hortensiarassen voor eigen assortiment en voor verkoop van licenties naar de Verenigde Staten, Canada en Europa. Een stevige marktpositie staat centraal in de strategie. Kortom, The Mastergrowers hebben een masterplan. In de ranking maken ze nu even een pas op de plaats, maar een stijging hangt in de lucht. Een meesterwerk maken kost tijd.

Groeispecialist Van Iperen levert advies en producten voor bemesting, gewasbescherming, plantversterking en bodemverbetering en heeft een dijk van een marktpositie in de land- en tuinbouw. Het honderdjarig bestaan in 2021 werd opgeluisterd met een lijvig jubileumboek over de rijke historie van het bedrijf. De afgelopen jaren heeft Van Iperen mooie stappen gezet. Neem bijvoorbeeld de ontwikkeling van Plants for Plants, een eigen lijn biostimulanten onder de naam Stimuline@ en de introductie van het Greenswitch@ proces waarbij ammoniak uit drijfmest wordt verwerkt tot organische nitraatmeststoffen. Het laat zien dat de ambities van deze onderneming grenzeloos zijn. Misschien hebben de onderzoekers ook al wel een oplossing voor de stikstofproblematiek of fosforschaarste? De recente verkoop van de verpakkingstak aan Broekhof, onderdeel van Paardekoper Group, is een belangrijke strategische keuze en zorgt voor een nog sterkere focus op het groeispecialisme. Bij een onderneming van dit formaat past echter meer transparantie. Een plek in de top vijftig behoort dan zeker tot de mogelijkheden.

Verwacht bij deze speler geen gelikte trucjes, theatrale acties of memorabele hoogstandjes. De WBE Group is veel meer die onopvallende back, een betrouwbare kracht die je zelden of nooit teleurstelt. Langdurige relaties, loyaliteit en kwaliteit zijn misschien geen verrassende kernwaarden, maar kunnen wel rekenen op waardering in de markt. Deze leverancier van decoratiegroen, bloemen, planten en aanverwante artikelen kijkt tevreden terug op de afgelopen twee jaren. WBE is blij dat zij de uitdagingen als gevolg van Covid-19, de Brexit en de Russische invasie van Oekraïne goed hebben doorstaan. Dit jaar bestaat de WBE Group 45 jaar en dat is alle reden voor een feestje. Wat ons betreft ook een prima moment om de mantel van bescheidenheid af te werpen en wat vaker de spotlights te zoeken. Want als je goed bent in wat je doet, mag je dat best hardop zeggen.

Het is een beetje stil in plantenkwekersland Nederland. Het zijn dan ook extreem onzekere tijden. De vraag naar bijvoorbeeld warmegroenteplanten wisselt met de week. Een nachtmerrie voor een plantenkweker als het Venlose Gipmans Planten. Want wat moet je zaaien en wanneer? Het is fijn als je dan kunt vertrouwen op een vaste klantenkring. Maar hoe reken je de sterk gestegen kosten voor energie, arbeid, steenwol en zaad door? Lastige kwesties. Gelukkig weten deze ondernemers dat in onzekere tijden ‘stick to the plan’ vaak het beste advies is. Voor verdere ontwikkeling en innovatie van de teelt is Gipmans een intensieve samenwerking aangegaan met Schreurs Plantenkwekerij in Sevenum. Samen vormen de twee partners een van de grootste plantenkwekers van ons land. Op een oppervlakte van circa 88 voetbalvelden worden jaarlijks meer dan 900.000.000 planten gekweekt. Onder de vlag van de derde generatie is het assortiment ook nog eens uitgebreid met de teelt van verse kruiden in pot. Deze tak profiteert goed van de toenemende vraag naar echte en eerlijke ingrediënten voor in de internationale keuken.