Hivos Magazine juni 2011

Sumba 100% duurzaam: Iedereen kan meedoen!

Oegandees biogasprogramma in het zonnetje

Donateur Hanneke van Veen: “Ik wil graag klimaatneutraal leven�

Hivos Magazine Jaargang 17 Nummer 2, juni 2011 www.hivos.nl

Inhoud

100% duurzame 4-5 energie: op Sumba kan het

Oegandees biogasprogramma in het zonnetje

Samen met inwoners, overheden en lokale partners gaat Hivos het eiland voor 100% verduurzamen.

Sumba wordt een inspirerend voorbeeld van hoe groene energie kan en moet.

Gepassioneerd vertellen vrouwen uit Oeganda over de grote voordelen van een biogasinstallatie in hun huishouden: gemakkelijk, gezond en economisch interessant.

Cashewboeren zijn blij met fairtradecertificaat

8

“Ik wil graag klimaatneutraal leven”

9

11

Hivos-partner FairMatch Support organiseerde een eerlijke handelsketen van Afrikaanse boeren naar Nederlandse supermarkten. En sinds eind vorig jaar liggen ze in de schappen: fairtrade cashewnoten uit Afrika.

In haar zoektocht om milieubewust en zuinig te leven, ontdekte Hanneke van Veen het Hivos Klimaatfonds.

Met haar donaties kan ze haar CO2-uitstoot compenseren én steunt ze een duurzaam project in Tanzania.

Colofon

Hivos handelt vanuit humanistische waarden. Samen met maatschappelijke organisaties in ontwikkelingslanden werkt Hivos aan een vrije, eerlijke en duurzame wereld. Daarin hebben vrouwen, mannen en kinderen gelijke toegang tot middelen en kansen voor ontwikkeling. Onze projecten hebben tot doel mensen actief en gelijkwaardig te laten deelnemen aan de besluitvorming die bepalend is voor hun leven en hun samenleving.

Zo geeft Hivos mensen een stem.

Hivos Magazine Jaargang 17/nummer 2/juni 2011 Hivos Magazine is een vierjaarlijkse uitgave van Hivos, en wordt toegezonden aan donateurs en overige geïnteresseerden.

Aan dit nummer werkten mee: Roman Baatenburg de Jong, Gerdien ten Cate, Monique Doppert, Kathelijn Fenger, Iris Gardien, Yvonne Gispen, Marieke Kragten, Eco Matser, Els Rijke, Fabienne Simenel, Nicoline van der Torre, Christine Wagner Redactie: Global Village Media, Amsterdam Tekst: Margreet van der Hel, Selma Kers, Manuela Monteiro Fotografie: Hivos, Hollandse Hoogte Vormgeving: Groep merkcreatie & communicatie, Utrecht Druk: Zwaan Printmedia, Wormerveer ISSN: 0169-0337

Hivos Postbus 85565 2508 CG Den Haag tel: 070 376 55 00 fax: 070 362 46 00 info@hivos.nl www.hivos.nl

Het werk van Hivos wordt mede mogelijk gemaakt door de deelnemers van de Nationale Postcode Loterij.

#2 2011

Column Resultaten in 2010

10

Manuela Monteiro Algemeen directeur

Het jaarverslag 2010 belicht successen die Hivos met haar partners boekte, zoals met ICT en duurzame energie, maar heeft ook aandacht voor zorgelijke ontwikkelingen in de werkgebieden. Zo verslechterde vorig jaar de mensenrechtensituatie in landen als Iran en Zimbabwe, en is ontwikkelingssamenwerking zwaar getroffen door bezuinigingen.

Korte berichten

6-7

Nieuwe lente …

Deze zomer nodigt het Hivos Cultuurfonds een Indonesische theatergroep en drie wereldbands uit om de Nederlandse podia plat te spelen. Metropolis TV start het nieuwe seizoen met de kunst van het verleiden, de strijd voor democratie in het Midden-Oosten en tegen kinderarbeid gaat verder. En u kunt een avontuurlijke fotoreis naar Sumba winnen.

Revolutie of revolte?

Medio mei organiseerden het regionale vrouwennetwerk Karama en Hivos een drukbezochte vrouwenconferentie in hartje Caïro. Nederlandse parlementariërs, waaronder Mariko Peters (GroenLinks), en journalisten zagen hoe deelnemers uit de gehele regio vier dagen hard werkten aan strategische actieplannen. Opdat de stemmen die klonken op de pleinen niet vervliegen, maar omgezet worden in tastbare democratische vrijheden. Dan pas wordt duidelijk of de revoltes de status van revolutie krijgen.

Opeens was het zover. Overal in de Arabische wereld kwamen mensen in opstand tegen hun autoritaire leiders. Met succes, zoals in Tunesië en Egypte, maar ook met de moed der wanhoop en onzekere uitkomsten, zoals in Syrië. Wat opvalt, is de prominente rol die vrouwen spelen. Maar zullen zij er ook op vooruitgaan wanneer het stof van de revoluties is neergedaald? “Het ontbreekt vaak aan deelname van vrouwen in processen van transitie, zelfs in gevallen waar vrouwen een belangrijke rol hebben gespeeld bij het verjagen van onderdrukkende regimes”, aldus de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton.

Zij pleit dan ook voor steun aan organisaties die de sociale en politieke rol van vrouwen versterken. Nou, dat is steun uit ongebruikelijke hoek. Ik ben blij dat Clinton het met ons eens is, want dit is al jaren de kern van ons werk.

De nasleep van de Arabische opstanden laat ook zien hoe moeilijk het is om van buitenaf veranderingen ten goede te bevorderen.

Moeilijk, maar niet onmogelijk. Want tegelijkertijd blijken sommige initiatieven die jaren geleden zijn ontstaan en aanvankelijk nogal kleinschalig leken, een belangrijke rol te kunnen spelen.

Je hebt het dus allebei nodig: spontane, massale burgerbewegingen en kleine groepjes die de toestand op het juiste moment een impuls kunnen geven. Hoe dan ook groeit het besef dat burgers zelf een grotere rol moeten spelen, ook in minder revolutionaire situaties. Dat die rol wordt erkend, is mooi. Nog beter is dat regeringen daar ook naar handelen en burgers de ruimte geven - niet alleen op de pleinen maar juist ook binnen de instituties waar de daad bij het woord kan worden gevoegd.

“Steun aan organisaties die de sociale en politieke rol van vrouwen versterken, is al jaren de kern van ons werk”

Volg ons OP

#2 2011

Duurzame energie in ontwikkelingslanden loont

Opgewekt met zon, wind, water en biomassa

100% duurzame energie: op Sumba kan het Hivos wil 100% duurzame energie. Zo snel mogelijk en wereldwijd. Op het Indonesische eiland Sumba wordt dit de komende tien jaar daadwerkelijk gerealiseerd. Samen met inwoners, overheden, lokale partners en andere geïnteresseerden gaat Hivos het eiland voor 100% verduurzamen. Sumba wordt een icoon, een inspirerend voorbeeld van hoe groene energie kan en moet.

Want toegang tot energie is een voorwaarde voor meer welvaart en daar heeft iedereen recht op.

Sumba is een van de armste en meest geïsoleerde eilanden van Indonesië. Het eiland is zo groot als een kwart van Nederland en heeft 650.000 inwoners, evenveel als Friesland.

Mensen wonen in kleine dorpen in gezinnen van 5 à 6 personen en leven voornamelijk van de landbouw en veeteelt.

Het staatsenergiebedrijf PLN runt op Sumba enkele elektriciteitscentrales op diesel. Minder dan 30 procent van de huishoudens is aangesloten op het elektriciteitsnet.

Sumba over tien jaar Begin 2020 zal Sumba geheel overgeschakeld zijn op schone energie, via zonnepanelen, waterkracht, biogasinstallaties en/of windmolens. Dat is een ambitieus doel, maar geen utopie.

Onderzoeker Wim van der Veen van KEMA is ervan overtuigd dat het eiland zo’n groene omslag kan maken. In januari van dit jaar was hij twee weken op Sumba om voor Hivos te onderzoeken hoe het eiland een 100% duurzame elektriciteitsvoorziening kan realiseren. “Energiebedrijf PLN is nu veel geld kwijt aan dure dieselolie. Het bedrijf beseft dat investeren in duurzame energie zichzelf terugverdient”, vertelt Van der Veen. Windenergie biedt mogelijkheden, al blijkt op Sumba juist ‘s avonds - als de vraag

naar stroom groot is - vaak de minste wind te zijn. Zonne-energie kan ook, maar de zon schijnt alleen overdag. “We hebben daarom gekeken waar eventueel een dam voor waterkracht kan worden gebouwd die voor opslag van energie kan zorgen”, aldus de onderzoeker. “Stroomopwaarts in de Kambaneru-rivier is een soort kloof die als klein stuwmeer kan fungeren. Vraag en aanbod van energie sluiten dan beter op elkaar aan. Als tegen zo’n dam geen overwegende bezwaren zijn, dan is dat een prima optie voor hernieuwbare energie.” In het gebied waar de dam gebouwd zou worden, wonen minder dan twintig mensen. Mocht een dam toch teveel weerstand oproepen, dan is ook voorzien in een scenario van wind- en zonne-energie, aangevuld met biodiesel en biogas.

Gewichtige steun In april 2011 ondertekenden lokale en regionale overheden het initiatief om van Sumba een Iconic Island te maken. De vier democratisch gekozen Bupati’s (districtsvoorzitters), de gouverneur van de provincie en energiebedrijf PLN schaarden zich enthousiast achter het plan. “Door de schijnwerpers op een eiland te zetten komt opeens heel veel energie van mensen en organisaties vrij”, constateert Eco Matser. De klimaat- en energiespecialist van Hivos heeft het idee van een voorbeeldeiland #2 2011

Energiebedrijf PLN is nu veel geld kwijt aan dure dieselolie bedacht en ontwikkeld, gebruikmakend van de ervaringen van Hivos-partnerorganisaties die aan toegang tot energie werken.

“Op Sumba willen we laten zien dat 100% duurzaam juist ook in gemarginaliseerde gebieden oplossingen biedt. Er zijn internationaal best fondsen voor duurzame energie, maar die worden vooral grootschalig in steden gebruikt. Grote instellingen vinden investeren op het platteland vaak te ingewikkeld.”

De Asian Development Bank heeft al belangstelling getoond voor het initiatief van Hivos op Sumba. Ook twee andere eilanden hebben laten weten dat zij zoiets óók willen. “Dat is precies de bedoeling”, stelt Matser. “Andere partijen inspireren en ervan overtuigen dat investeren in duurzame energie in ontwikkelingslanden loont.”

Iedereen kan meedoen!

Toegang tot energie draagt bij aan economische ontwikkeling en armoedebestrijding. Met een lamp aan kun je ‘s avonds huiswerk #2 2011

maken en studeren. Een koelkast op stroom houdt voedsel en medicijnen langer goed. Eenvoudige machines kunnen zorgen voor extra productie. “Wij hebben elektriciteit nodig”, zegt Sumbanees Martin Ragowino Bira in dagblad Trouw. “Mensen zijn ontzettend onproductief ‘s avonds, omdat er geen stroom is.”

Samen met de bewoners van Sumba kan iedereen in Nederland meedoen met Iconic Island. Van ondernemers tot scholieren.

Volg de voortgang op Sumba online en lever zelf ook een bijdrage.

Kijk op > www.hivos.nl/sumba. ■

Werk mee aan oplossingen voor Sumba Samen met Pifworld en Young Professional Make The Difference (YPMTD) wil Hivos bedrijven uitdagen om hun kennis en creativiteit voor Sumba in te zetten. Via de Young Professional Competition dit najaar krijgen bedrijven de kans om in een team van tien werknemers samen te werken en oplossingen te bedenken die op Sumba realiseerbaar zijn.

Heeft uw bedrijf interesse om mee te strijden? Mail voor meer informatie: i.gardien@hivos.nl

Korte berichten

Van Tong Tong Festival naar Oerol Een buitenkans voor de Indonesische theatergroep Behind the Actors: de acteurs kwamen op uitnodiging van het Hivos Cultuurfonds naar Nederland. In de eerste week van juni was hun voorstelling Cuk & Cis te zien op het Tong Tong Festival in Den Haag. Later deze maand reizen drie groepsleden door naar het Oerol festival op Terschelling. Daar maken ze met de Nederlandse groep The Lunatics de locatievoorstelling Sine Qua Non. “Met ons bezoek aan Nederland hoop ik dat wij internationaal gaan doorbreken, en dat ons concept van traditionele kunst in een modern jasje wereldwijd erkenning krijgt”, vertelt regisseur Asep Budiman (38) van de Bandungse groep Behind the Actors. Zijn multidisciplinaire stuk Cuk & Cis, met dans, video en wayang keroncong (een combinatie van wajang poppenspel en krontjongmuziek) stond onlangs op het Indische Tong Tong Festival 2011.

Met twee collega-acteurs, Hendra Permana en Dias Mahiasani, is Budiman ook uitgenodigd om mee te werken aan de locatie-

theatervoorstelling Sine Qua Non van het Nederlandse theatergezelschap The Lunatics. In Sine Qua Non vormt het Terschellingse landschap het decor, tijdens het toonaangevende Oerol festival.

Bezoekers zullen met behulp van een mp3-speler niet alleen door het landschap worden geleid, maar ook op een tocht door de verbeelding.

De voorstelling Sine Qua Non is tijdens het Oerol festival op Terschelling te zien van 17 t/m 26 juni om 11:00 en 15:00 uur (vr 17 juni om 19:00 uur). Bestel uw kaarten via > www.oerol.nl

U op een avontuurlijke fotoreis, Sumba 100% duurzaam Bent u fotograaf genoeg om een reportage te maken op Sumba?

Dit Indonesische eiland met zo’n 650.000 inwoners krijgt - als het aan Hivos ligt - 100% duurzame energie. Sumba wordt een icoon, een inspirerend voorbeeld van hoe groene energie kan en moet.

En u maakt kans op een avontuurlijke reis als fotojournalist naar Sumba.

U legt het thema ‘energie’- en dat kunt u heel ruim interpreteren vast op een foto. In het najaar kiest een vakjury de beste inzending, en de winnaar mag uiteindelijk naar het eiland Sumba om met een journalist een reportage te maken over de 100% duurzame energieprojecten die Hivos daar ontplooit. Uw reportage wordt gepubliceerd in Columbus Magazine en het tijdschrift onzeWereld.

Betrokken jongeren Hivos is een van de zes goede doelen die profiteert van 6x6x6opreis.nl. In april gingen twaalf jongeren met een videocamera op reis naar zes verschillende continenten*.

Ruben en Sam waren eind april voor Hivos op Sumba. “We zijn in veel dorpen geweest waar duidelijk was dat mensen kansen mislopen omdat ze geen stroom hebben”, vertellen ze in het filmpje dat ze hierover maakten. 6x6x6 heeft in totaal € 27.000,- opgeleverd. Dat geld is eerlijk verdeeld onder de zes goede doelen. > www. 6x6x6opreis.nl * De vluchten van 6x6x6 op Reis zijn gecompenseerd via het Hivos Klimaatfonds, zie ook pagina 11.

Doe mee met de fotowedstrijd op > www.energieopsumba.nl.

#2 2011

Swingende wereldmuziek uit Cuba, India en Zimbabwe

Uitmuntende internationale artiesten uit de jazz- en worldscene spelen op 11, 12 en 13 juni op Music Meeting in Nijmegen.

Op de festivalpodia staan onder andere drie topbands die dankzij steun van het Hivos Cultuurfonds kunnen afreizen naar Nederland. Grijp uw kans om de volgende bands live te zien.

Interactivo, het geesteskind van de Cubaanse jazzpianist Roberto Carcassés (1972), is een vrijgevochten band die ontstond uit jamsessies in de clubscene van Havana. Interactivo heeft een naam hoog te houden als live-sensatie met zijn moderne Afro-Cubaanse funk met invloeden uit jazz, rock, hiphop, reggae en soul.

Wanneer? 12 juni om 22:30 uur, Apollo-tent Let op: Hivos maakt ook een optreden van Interactivo mogelijk op 15 juni om 20:30 uur in het Bimhuis, Amsterdam > www.bimhuis.nl Desert Slide, een sensationeel Indiaas project rond Rajasthans beroemdste muzikant Vishwa Mohan Bhatt en de crème de la crème van de zigeunermuzikantenscene uit de Thar-woestijn.

Hun verschillende achtergronden staan garant voor een unieke mix van volksmuziek en de meer high brow klassieke Hindoestaanse raga’s en bluesy klanken van Bhatt.

Wanneer? 13 juni om 13:30 uur, Apollo-tent Max Wild Band, volgens Music Meeting ‘een fris zuidelijk Afrikaans wervelwindje in afro-jazz’, bestaat uit saxvirtuoos Max Wild (geboren in Duitsland, opgegroeid in Harare, Zimbabwe, en via Berlijn en London terechtgekomen in New York), de Deense toetsenist Soren Moller, de inventieve gitarist Jesse Lewis, en - rechtstreeks uit Harare - bassist Josh Meck, drummer Clive ‘Bobby’ Mutyasira en zangeres Bella Charlie.

Wanneer? 13 juni om 18:30 uur, openluchtpodium Mondo

Nog harde noten te kraken Op 12 juni is de Internationale Dag tegen Kinderarbeid. Hoe staat het nu met de Stop Kinderarbeid Hazelnootactie? Een geheugensteuntje: in een uitzending van het tv-programma Een Vandaag op 19 oktober was te zien dat kinderen worden ingezet in de hazelnootpluk in Turkije, leverancier van 75 procent van alle hazelnoten wereldwijd. Hierop werden enkele betrokken multinationale bedrijven en brancheorganisaties in open brieven van Stop Kinderarbeid en FNV Bondgenoten gevraagd om kinderarbeid en onderbetaalde arbeid in deze sector uit te bannen. Bedrijven als Unilever, Mars en Ferrero erkennen het bestaan van kinderarbeid bij de hazelnotenoogst en zeggen daartegen actie te willen ondernemen. Maar hoe? Dat blijft vaag. Onlangs gingen nieuwe brieven de deur uit. Stop Kinderarbeid en FNV Bondgenoten hebben de betrokken bedrijven nu gevraagd om een nader gesprek over hun aanpak van kinderarbeid bij de hazelnootpluk. Positief is dat met de Federatie Nederlandse Levensmiddelenindustrie (FNLI) al gesprekken gaande zijn.

Nieuw lespakket Voor leerlingen van 10-14 jaar is een nieuw lespakket over kinderarbeid ontwikkeld. Het leven van het meisje Zara dat als seizoensarbeider hazelnoten plukt, staat hierin centraal.

Scholen kunnen het lespakket gratis aanvragen via gce@aob.nl (o.v.v. ‘lespakket Zara’, schoolnaam + postadres).

Meer informatie: > www.stopkinderarbeid.nl

Versierkunst in Metropolis TV Vanaf donderdag 16 juni zijn 8 nieuwe afleveringen te zien van Metropolis TV. Iedere week gaan de lokale correspondenten wereldwijd op zoek naar opvallende verhalen uit het dagelijks leven, en staat één onderwerp centraal. De eerste aflevering van het nieuwe seizoen gaat over de edele kunst van het verleiden.

Wat zijn de lokale do’s-and-don’ts als het gaat om het veroveren van iemand van het andere (of hetzelfde) geslacht? Metropolis TV is een bekroond project van de VPRO en komt tot stand in samenwerking met Hivos.

Metropolis TV, vanaf 16 juni elke donderdagavond om 21:00 uur op Nederland 3. Bekijk eerdere afleveringen op > www.metropolistv.nl

Hivos mag enkele vrijkaartjes weggeven, hou onze website in de gaten: > www.hivos.nl Zie voor het festivalprogramma > www.musicmeeting.nl

#2 2011

Cashewboeren zijn blij met fairtradecertificaat

“Door de extra premie kunnen wij ons ontwikkelen” Eind vorig jaar lagen ze plots in de schappen van Albert Heijn: fairtrade cashewnoten. In alle stilte hebben Nederlandse handelaren en bedrijven onderzocht hoe ze cashewnoten van Afrikaanse boeren tegen eerlijke handelsvoorwaarden naar Nederlandse supermarkten konden krijgen.

Hivos-partner FairMatch Support speelde hierin een sleutelrol.

Chief Adam Tampuri: “Wij durven nu nieuwe cashewbomen te kopen.”

In 761 supermarkten zijn nu al fairtrade cashewnoten te koop. 23.000 boeren uit Mozambique, Benin, Ghana, Burkina Faso en Mali profiteren van de eerlijke handelsketen die is gecreëerd. Zij zijn lid van negen coöperaties die de gecertificeerde cashew aan vier lokale verwerkingsbedrijven leveren die de noot kraken. Een Nederlands handelsbedrijf koopt ze op, en een toeleverancier roostert de noten en levert ze aan Albert Heijn.

Gegarandeerde afzet “Het bijzondere aan deze eerlijke keten is dat deze helemaal uit ‘gewone’ bedrijven bestaat”, vertelt Herman Uit de Bosch van FairMatch Support. Van huis uit werken deze bedrijven dus niet met biologische of fairtrade producten. “Importeur Gerard Klijn van Global Trading zocht naar mogelijkheden om Afrikaanse cashewboeren een betere prijs te betalen, en zo de kwaliteit te stimuleren. Samen onderzochten we het opzetten van een eerlijke handelsketen.”

FairMatch Support - partner van Hivos - is

gespecialiseerd in de ontwikkeling van duurzame handelsketens. Met steun van Hivos en ICCO organiseerden boeren in Benin, Ghana en Mozambique zich, en sleepten hun boerenorganisaties als eerste in Afrika het Max Havelaarkeurmerk voor cashewnoten in de wacht. “Toen Albert Heijn hoorde dat wij met fairtrade cashew bezig waren, ging het balletje verder rollen.

Uiteindelijk hebben de betrokken bedrijven een alliantie gevormd, waardoor een gesloten keten en een gegarandeerde afzet ontstonden.”

Betere kwaliteit Afrikaanse boeren produceren drie à vier kilo cashewnoten per boom per jaar, veel minder dan hun Vietnamese collega’s die twintig kilo per boom oogsten. “De boeren in Afrika zijn er nooit zeker van wat hun cashew oplevert, omdat zij door de reguliere handel tegen elkaar worden uitgespeeld. Daarom investeren zij niet in een betere kwaliteit en oogsten ze minder,” verklaart Uit de Bosch.

Het Max Havelaarkeurmerk doorbreekt die negatieve spiraal. Omdat de cashewboeren op een eerlijke prijs kunnen rekenen, zijn zij bereid om hun productie te verbeteren.

Chief Adam Tampuri, voorzitter van de boerenorganisatie Gbankulisu in een arm, afgelegen district in West-Ghana, vertelt hoeveel verschil de stabiele fairtradeprijs maakt: “Gemiddeld hebben de boeren van Gbankulisu veertig cashewbomen. Stap voor stap schakelen wij nu over op bomen die meer opbrengen. Die bomen zijn duurder en moeten dagelijks goed worden verzorgd. Nu we als boerenorganisatie fairtrade gecertificeerd zijn, durven we die overstap aan.” Enthousiast is Adam Tampuri over de premie die de boerenorganisatie bovenop de fairtradeprijs ontvangt. “Die premie is belangrijk voor de ontwikkeling van onze streek. Iedere boer mag democratisch meebeslissen over de beste aanpak.”

Andere producten Over twee jaar zijn naar verwachting zo’n 45.000 cashewboeren in Afrika gecertificeerd. In opdracht van Hivos zal FairMatch Support systematisch in kaart brengen welke kennis nodig is voor de ontwikkeling van dit soort eerlijke handelsketens. Zo kan de opgedane ervaring ook voor andere producten worden gebruikt. ■

#2 2011

Vrouwen enthousiast over biogas

Oegandees biogasprogramma in het zonnetje Gabula Atudde is een actieve vrouwengroep in het Oegandese district Mukono.

De vrouwen weten met veel succes andere vrouwen te overtuigen van de voordelen van biogas.

De oprichtster van Gabula Atudde, de 84-jarige mevrouw Luyombya Christina Bukirwa, heeft al dertien jaar een biogasinstallatie. Het is haar passie om de voordelen van deze milieuvriendelijke energiebron uit te dragen. In de weduwe Margaret Nakiwala heeft zij een gedreven medestandster gevonden.

Op Internationale Vrouwendag vertelt Margaret Nakiwala het toegestroomde publiek wat biogas voor haar betekent. Zij kan gemakkelijk koken op biogas en hoeft geen brandhout meer te sprokkelen. Met de verwerkte mest uit de biogastank maakt zij haar groentetuin vruchtbaar. Nu al ziet zij dat de planten meer opbrengen en minder last hebben van ziekte. Zij verkoopt zelfs groente, terwijl zij voorheen alles nodig had voor haar eigen gezin. Mevrouw Nakiwala adviseert vrouwen die nog geen biogasinstallatie hebben, om deze zo snel mogelijk aan te schaffen.

Haar enthousiasme slaat aan. Voor haar overtuigingskracht, haar geloofwaardigheid en het aantal nieuwe klanten dat door haar aan het biogasprogramma deelneemt, ontvangt mevrouw Nakiwala het certificaat Beste Vrouwelijke Promotor. Bij de prijs hoort ook een fiets, die zij goed kan gebruiken bij haar voorlichtingsactiviteiten.

• In 2010 zijn in Oeganda 583 installaties gebouwd en in het eerste kwartaal van 2011 al meer dan 300. In elk huishouden worden vrouwen én mannen getraind in het gebruik en onderhoud van de biogasinstallatie.

• Het UDBP geeft de aanleg van biogasinstallaties in vrouwenhuishoudens expliciet aandacht. Zo’n 20 procent van alle nieuwe installaties moet in deze female headed households komen.

• Het programma stimuleert vrouwen om zich te laten opleiden tot constructeur van biogasinstallaties. De afgelopen 2 jaar hebben 18 vrouwen de training doorlopen samen met 330 mannen.

Nog niet zoveel weliswaar, maar wel meer dan in de 5 andere landen.

• Het UDBP heeft overeenkomsten gesloten met zes Oegandese vrouwengroepen. Gabula Atudde bijvoorbeeld maakte in 2010 300 lokale vrouwen warm voor biogas. Begin 2011 zijn 63 van hen begonnen met de bouw van een biogasinstallatie. Daarvan zijn er inmiddels 37 in bedrijf.

Nieuwe kansen Ook de metselaars van biogasinstallaties, de gebruikers en de voorlichters ontvangen aanmoedigingsprijzen, met binnen elke categorie een onderscheiding voor een man en een vrouw. Dat dit gewaardeerd wordt, blijkt als mensen na de ceremonie enthousiast naar buiten lopen. De prijzen worden levendig bediscussieerd.

Wie net buiten de boot is gevallen, is vast van plan zijn geluk volgend jaar opnieuw te beproeven. ■

Gabula Atudde betekent in de Oegandese taal Luganda: “Actieven zijn deel van de oplossing, passieven vormen een probleem”

Zonnetje In Ethiopië, Oeganda, Kenya, Tanzania, Burkina Faso en Senegal zullen voor eind 2013 ruim zeventigduizend biogasinstallaties zijn gebouwd. Hivos heeft hiervoor samen met SNV en lokale partnerorganisaties per land een programma uitgewerkt. Biogas heeft grote voordelen voor vrouwen, omdat zij meestal degenen zijn die koken en brandhout verzamelen. Daarom spannen de zes biogasprogramma’s zich extra in om juist vrouwen te bereiken.

Op 8 maart zette Hivos het Uganda Domestic Biogas Programme (UDBP) in het zonnetje. Het UDBP heeft het afgelopen eerste jaar een uitstekende aanpak ontwikkeld om vrouwen van meet af aan actief bij het programma te betrekken.

Margaret Nakiwala vertelt wat biogas voor haar betekent. #2 2011

Hivos Jaarverslag 2010

Resultaten in 2010

Het jaarverslag 2010 belicht successen die Hivos met haar partners boekte, zoals met ICT en duurzame energie, maar heeft ook aandacht voor zorgelijke ontwikkelingen in de werkgebieden. Zo verslechterde vorig jaar de mensenrechtensituatie in landen als Iran en Zimbabwe, en is ontwikkelingssamenwerking zwaar getroffen door bezuinigingen. De wereldwijde strijd tegen onderdrukking en armoede vraagt om optimisme, vertrouwen in de kracht van mensen en blijvende inzet. Hivos werkt de komende jaren dan ook hard verder aan haar missie: een vrijere, eerlijkere en duurzamere wereld.

PROGRAMMA’S

FEITEN & CIJFERS

Access to Opportunities Met het programma Access to Opportunities wil Hivos arme mensen een eerlijke kans bieden om in hun eigen bestaan te voorzien. Sociale rechtvaardigheid, duurzame productie en financiële dienstverlening (vooral microfinanciering) staan daarbij centraal.

Voornaamste resultaten in 2010: • Aantal partnerorganisaties: 203 • Hivos steun: bijna 23 miljoen euro • Totaalbereik: 8,5 miljoen mensen

PROGRAMMA BATEN in duizenden euro’s Baten uit eigen fondsenwerving

1.395

Baten uit acties derden

4.022

Subsidies overheid – medefinanciering

47.343

Subsidies overheid – overigen

18.764

Vrijgekomen middelen voor herbesteding 2.237 Overige baten Totaal

1.439 75.200

VERPLICHTINGEN NAAR REGIO Civil Choices Het programma Civil Choices richt zich op naleving van de mensenrechten, het bevorderen van democratische verhoudingen, gelijkwaardigheid van man en vrouw, en de bestrijding van hiv/aids. Actief burgerschap en een georganiseerde civil society zijn hierbij zowel middel als doel op zich.

Voornaamste resultaten in 2010: • Aantal partnerorganisaties: 393 • Hivos steun: bijna 33 miljoen euro • Totaalbereik: 3 miljoen mensen

in procenten Afrika 28% Azië en Zuidoost-Europa 23% Latijns-Amerika 32% Wereldwijd

13%

Nederland

4%

VERPLICHTINGEN NAAR SECTOR in procenten

Civil Voices Het programma Civil Voices creëert allerlei platforms waarop burgers hun wensen en ideeën over de inrichting van een democratische en pluriforme samenleving kunnen uiten. Civil Voices is gebaseerd op de idee dat mensen de motor zijn van maatschappelijke verandering. Activiteiten op het gebied van kunst en cultuur, ICT en media staan daarbij centraal.

Voornaamste resultaten in 2010: • Aantal partnerorganisaties: 196 • Hivos steun: ruim 8 miljoen euro • Totaalbereik: 1,7 miljoen mensen

10

Duurzame productie 20% Financiële dienstverlening

14%

Mensenrechten en democratisering

17%

Gender, vrouwen en ontwikkeling

13%

Hiv/aids

19%

Kunst en cultuur

7%

ICT en media

6%

Draagvlakversterking en beleidsbeïnvloeding

4%

Meer lezen? Download het jaarverslag 2010 via > www.hivos.nl/jaarverslag of vraag een exemplaar aan via info@hivos.nl

#2 2011

Donateur Hanneke van Veen

“Ik wil graag klimaatneutraal leven” In 2010 ontdekte Hanneke van Veen tot haar vreugde het Hivos Klimaatfonds.

Al jarenlang heeft zij zuinig en milieubewust leven hoog in het vaandel. “Door mijn donatie aan een project van Hivos compenseer ik mijn persoonlijke CO2-uitstoot, waardoor ik dus aardig klimaatneutraal leef.”

In de jaren negentig schreven Hanneke en haar man Rob de Vrekkenkrant, Het hergebruikboek en de bestseller Hoe word ik een echte vrek?. Zuinig leven is ons devies, vertelt Hanneke: “Consumptiebeperking levert je veel op: geld, vrijheid, autonomie en natuurlijk milieuwinst. Want als veel mensen zuiniger leven, wordt er minder gekocht, minder geproduceerd, is er minder afval, enzovoort.”

Vorig jaar zocht ze naar manieren om haar eigen CO2-uitstoot te beperken. “Op het dak van onze serre heb ik bakken geplaatst met sedum. Binnen een paar weken stonden de planten prachtig wit, geel en zelfs paars te bloeien.” Maar toen ze liet uitrekenen hoeveel CO2 ze met die mooie plantjes compenseerde, kwam ze van een koude kermis thuis.

Op de website Genoeg schrijft ze met de nodige zelfspot: “Met ons stukje sedum van 50 cm bij 3 meter compenseren we jaarlijks nog minder dan 1 kilometer autorijden. Absurd weinig.

Ik moest wel om mezelf lachen, had ik daar nu al die moeite voor gedaan? Met onze auto, een zuinige hybride, rijden mijn man en ik heel veel kilometers. Met sedum zal ik die nooit kunnen compenseren, al zou ik ons dak en dat van alle buren er helemaal vol mee leggen.”

Acht maanden autorijden Al zoekend op internet ontdekte ze het Hivos Klimaatfonds.

“Ik ben daar erg enthousiast over. Je kunt precies uitrekenen hoe groot je persoonlijke CO2-uitstoot is, thuis en als je reist per auto, met het openbaar vervoer of het vliegtuig. Het leuke is dat je daarna met een donatie je CO2-uitstoot kunt compenseren. En dat is best te doen, want in mijn geval was het minder dan 100 euro per jaar.”

#2 2011

Dat mensen het als een moderne aflaat kunnen zien, deert haar niet. “Ik heb daar soms felle discussies over. Maar dat ik mijn uitstoot compenseer, ontslaat me er niet van om in mijn persoonlijke leven te blijven zoeken naar oplossingen om het milieu te sparen.

Weet je hoeveel je wint door kritisch naar je bank te kijken? Als je 10.000 euro spaart bij een milieuonvriendelijke bank als ABN Amro, dan veroorzaakt dat net zoveel CO2-uitstoot als acht maanden autorijden! Zet je dat spaargeld weg bij een bank die milieuvriendelijk investeert, dan loont dat dus enorm.”

Bakstenen fornuizen Hanneke laat haar donatie ten goede komen aan een project van Hivos in Tanzania: “Veel Tanzaniaanse vrouwen koken op houtvuren, die door dit project worden vervangen door bakstenen fornuizen. Dat spaart hout en levert de vrouwen veel gezondheidsvoordelen op omdat ze niet meer in de ongezonde rook leven.

Ook hoeven ze nog maar twee keer per week hout te verzamelen.

Dat spreekt me aan.”

Surftips van donateur Hanneke van Veen • www.genoeg.nl: Op zoek naar de balans tussen te veel en te weinig.

• www.hivosklimaatfonds.nl: Maak je leven klimaatneutraal.

• sparen-duurzaam.startpagina.nl: Zorg dat je spaargeld geen vervuiling oplevert.

11

Hivos en de Postcode Loterij.

Bijvoorbeeld: schoner koken op koeienmest.

Mama Chege uit Kenia is niet alleen boerin. Ze is ook producent van schoon biogas. Dat is goed voor het milieu, haar portemonnee en niet in de laatste plaats haar gezondheid.

Biogas-project Net als talloze anderen in Afrika was Chege afhankelijk van houtskool om op te koken. Maar houtskool kent veel nadelen. Behalve dat het duur is, moeten er ook bossen voor worden gekapt. En dat zorgt voor een schrale, onvruchtbare bodem. Bovendien is de rook die vrijkomt bij verbranding schadelijk voor de ogen en de longen. Daarom is Chege blij dat ze mee kan

doen aan een groot biogas-project van Hivos en ontwikkelingsorganisatie SNV. Snel, gemakkelijk, schoon Chege heeft een biogas-installatie op haar erf staan, waarin ze de mest van haar vee mengt met water.

Uit dit mengsel komt biogas vrij om op te koken.

Koken op biogas gaat sneller dan op houtskool, is schoner en kost nog minder ook. De resten van het mengsel die in de installatie achter blijven, gebruikt Che ge als comp os t om het land te b emes ten.

Zo draagt biogas op alle fronten bij aan duurzame armoedebestrijding.

Dankzij u‌ Hivos ontvangt sinds 2007 een bijdrage van de Postcode Loterij. Dankzij alle deelnemers van de loterij heeft Hivos in totaal 2,9 miljoen euro aan verschillende projecten kunnen besteden. Door mee te doen met de Postcode Loterij steunt u met 50% van uw inleg Hivos en nog 80 andere goede doelen. Kijk op www.postcodeloterij.nl

Samen maken we het verschil.

De Postcode Loterij steunt 81 goede doelen. Ga naar www.postcodeloterij.nl