Hivos Magazine Maart 2013

Jaargang 19 | Nummer 1, maart 2013 | www.hivos.nl

Kleine boeren grote impact

Lokale markten worden steeds belangrijker

Openheid als aanjager betere wereld

Toekomst van duurzame energie is lokaal

Inhoud

4-5 De kleine boer kiest zijn eigen markt

Succesvolle lobby 9 van jonge feministe

Kleine boeren domineren de wereldvoedselproductie.

Ontwikkelingsprogramma’s kunnen beter aansluiten op hun voorkeuren.

Op initiatief van Nadina Moawad is het - voor de allereerste keer - gelukt om gelijkheid tussen mannen en vrouwen op de Libanese politieke agenda te zetten.

Sociale ongelijkheid 10 aanpakken

Duurzame energie op Sumba

Hivos vindt het belangrijk om te investeren in maatschappelijke organisaties die de herverdeling van welvaart bepleiten.

Toegang tot energie betekent een wereld van verschil voor de ontwikkeling van mensen. Het eiland Sumba is een duurzaam voorbeeld.

Colofon Hivos Magazine Jaargang 19/nummer 1/maart 2013 Hivos Magazine verschijnt elk kwartaal, en wordt toegezonden aan donateurs en overige geĂŻnteresseerden.

Aan dit nummer werkten mee: Gemma Andriessen, Roman Baatenburg de Jong, Yvonne Gispen, Merit Hindriks, Marie-Anne van Leeuwen, Paul Maassen, Kick van der Mark, Eco Matser, Sjoerd Panhuysen, Daphne Roodhuyzen, Corina Straatsma, Jorrit Visser, Francis Vollebregt, Rob Vos, Christine Wagner Redactie: Global Village Media, Amsterdam Tekst: Roman Baatenburg de Jong, Margreet van der Hel, Selma Kers, Manuela Monteiro Fotografie: AP/Reporters, Andrea Bartosova, Hivos, Hollandse Hoogte, Marjolein van Rotterdam, Hans Verhorst Vormgeving: Groep merkcreatie en communicatie, Utrecht Druk: Zwaan Printmedia, Wormerveer ISSN: 0169-0337

2

11

Samen met maatschappelijke organisaties in ontwikkelingslanden werkt Hivos aan een vrije, eerlijke en duurzame wereld. Daarin hebben vrouwen, mannen en kinderen gelijke toegang tot middelen en kansen voor ontwikkeling. Onze projecten hebben tot doel mensen actief en gelijkwaardig te laten deelnemen aan de besluitvorming die bepalend is voor hun leven en hun samenleving.

Zo geeft Hivos mensen een stem.

Hivos Postbus 85565 2508 CG Den Haag tel: 070 376 55 00 fax: 070 362 46 00 info@hivos.nl www.hivos.nl Rabobank 133.133.133

Het werk van Hivos wordt mede mogelijk gemaakt door de deelnemers van de Nationale Postcode Loterij.

#1 2013

Column Manuela Monteiro

Teken voor eerlijke rozen

Algemeen directeur

Power of the Fair Trade Flower komt in actie voor een betere arbeidspositie van vrouwen in de bloemenindustrie. Met de campagne wil Hivos het aanbod van eerlijke bloemen op de Nederlandse markt vergroten.

Rondom Valentijnsdag is er weer volop aandacht gevraagd voor de arbeidsrechten van deze vrouwen. Op 11 februari besteedde TROS Radar uitgebreid aandacht aan de mitsen en maren van keurmerken voor bloemen. Op Valentijnsdag zelf riepen de StoereVrouwen Giel Beelen uit tot hun Fair Valentine. Daarna verrasten ze burgemeesters en wethouders in Groningen, Eindhoven en Utrecht met het e-book ‘Vijftig tinten rood’. In vijf grote steden gingen de StoereVrouwen de straat op om rozen uit te delen en handtekeningen in te zamelen voor meer eerlijke bloemen in de Nederlandse winkels. Terugkijken? Ga dan naar > Facebook.com/powerofthefairtradeflower

10.000 handtekeningen voor méér eerlijke rozen vormen een duidelijk signaal richting de vertegenwoordigers van de bloemenindustrie en Lillianne Ploumen, minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Met de petitie vragen we hen om een groter aanbod én betere zichtbaarheid van eerlijke bloemen in de winkels. Help ons dit doel te bereiken. Steun deze vrouwen en teken de petitie! Ga naar > powerofthefairtradeflower.nl of maak gebruik van de kaart in dit magazine!

Volg ons OP

#1 2013

Foutje, bedankt!

“Nederland houdt corruptie in stand”, meldde Nieuwsuur onlangs. Het programma citeerde niemand minder dan George Soros, de zeer vermogende Amerikaans-Hongaarse zakenman en filantroop. Volgens Soros leidde Nederland het verzet tegen Europese wetgeving die grote oliemaatschappijen verplicht hun uitgaven openbaar te maken. “Nederland neemt hetzelfde standpunt in als Shell”, aldus de oprichter van de Open Society Foundation en wereldwijd een van de voornaamste pleitbezorgers van transparantie en openheid. Zijn ultieme doel: de ziekte van corruptie uitbannen opdat overheden effectiever besturen. Dat is waar armoedebestrijding pas écht begint. Transparantie, een ogenschijnlijk wat dor begrip, is iets waar we bij Hivos dus warm van worden. En wie bleek in de woorden van Soros ‘de grote oppositieleider’ tegen dit nobele streven? Juist, Nederland!

De uitzending van Nieuwsuur was op een dinsdag. Drie dagen later vergaderde de ministerraad erover en trok zijn bezwaar tegen de wetgeving in. Was de regering geschrokken van de stevige uitlatingen van de multimiljardair? Mogelijk, in elk geval draaide haar standpunt als een blad aan de boom. Foutje, bedankt!

Erg consistent en voortvarend kwam het allemaal niet over. Dit voorval illustreert waarom niet alleen regeringen in het Zuiden maar ook die in de Westerse wereld scherp gehouden moeten worden. Als we van Tanzania en Indonesië openheid verlangen, dienen we dichter bij huis dezelfde maatstaven te hanteren.

Kortom: transparantie is een universeel middel. Dit najaar zal de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de nieuwe Millennium agenda vaststellen. Transparantie hoort daar als eigenstandig onderdeel op te staan. Hoog tijd dat de Nederlandse regering het initiatief naar zich toetrekt en dit tot haar inzet maakt. Het ‘Shell akkefietje’ kunnen we dan snel vergeten.

“ Corruptie uitbannen opdat overheden effectiever besturen. Dat is waar armoedebestrijding pas écht begint.”

3

Globalisering

Kleine boer kiest eigen markt Ontwikkelingsorganisaties willen kleine producenten graag klaarstomen voor de wereldmarkt. Veel programma’s stimuleren daarom een duurzame productie van exportgewassen. Maar juist kleine boeren lijken hun producten liever te verkopen op lokale markten blijkt uit een studie van Hivos en IIED. Landbouw is wereldwijd nog altijd een verhaal van kleine boeren: een half miljard bedrijven van minder dan twee hectare zorgen voor het leeuwendeel van de wereldvoedselproductie. Ruim twee miljard mensen − families, werknemers, opkopers, consumenten − zijn afhankelijk van kleinschalige landbouw. Om te onderzoeken welke keuzes kleine producenten maken en waarom, creëerde Hivos afgelopen drie jaar een wereldwijd kennisnetwerk, samen met het International Institute for Environment and Development (IIED). Dat leverde verrassende inzichten op.

“Je kunt kleine boeren beschouwen als kwetsbare slachtoffers van de globalisering. Je kunt ze beschouwen als doelgroep van projecten die speciaal voor hen zijn ontwikkeld. Maar onderschat ze niet: een kleine boer is ook een ondernemer die risico’s inschat en bewuste keuzes maakt”, schrijven de onderzoekers van het kennisnetwerk.

4

Kookbananen In de Oegandese regio Kasenda bijvoorbeeld is het hoofdproduct matoke, oftewel kookbananen. Wanneer de matoke bijna rijp is, bellen boeren naar familieleden in de stad om te vragen wat de geldende marktprijs is. Vervolgens kiezen zij uit hun midden enkele vertrouwenspersonen, die de oogst inventa­riseren en namens alle boeren onderhandelen met de opkopers.

“De handelaren treffen goed geïnformeerde boeren aan, die weten wat hun bananen op de lokale markten waard zijn.

Daardoor staan ze sterk”, vertelt Medius Bihunirwa van het Kabarole Research Centre (KRC). “Het loont om met één been in de informele economie te blijven staan. De meeste consumenten kopen hun verse producten nog altijd op de markt. Daar spelen de kleine producenten handig op in.” #1 2013

Het Kabarole Research Centre is een partnerorganisatie van Hivos en maakt deel uit van het kennisnetwerk. Het KRC vindt toegang tot marktinformatie zo belangrijk dat ze gratis informatienummers in het leven heeft geroepen. “Dagelijks bellen zo’n dertig boeren met vragen die voor 95 procent over de markt gaan: wat kost mijn product en wie zijn de opkopers?”, vertelt Bihunirwa. “De meeste stimuleringsprogramma’s van de Oegandese overheid zijn op formele organisaties van boeren gericht, die maar een klein aantal boeren vertegenwoordigen”, verklaart de KRC-onderzoekster. “De Oegandese minister van Handel is van plan om volgend jaar tweehonderd nieuwe coöperaties op te zetten. Maar moet dat van bovenaf? Ik vertelde de minister laatst over de informele manier waarop kleine boeren zich blijken te organiseren. Zij was zeer geïnteresseerd in de kennis die wij de afgelopen drie jaar hebben opgedaan.

Het is van groot belang dat we onze manier van kijken veranderen.”

Eerlijke kansen Ook Hivos wil lessen trekken uit het driejarenproject.

“We investeren in exportketens om boeren eerlijke kansen te bieden op de wereldmarkt. Maar we moeten dus ook kijken wat we kunnen betekenen voor kleine boeren en de ontwikkeling van hun lokale markten”, erkent Hivos-medewerker Sjoerd Panhuysen. Want produceren voor de export brengt risico’s met zich mee. Boeren moeten geld investeren en keurmerken halen. Ze worden afhankelijk van de grillige wereldmarkt. Om die reden blijken kleine boeren vaak te kiezen voor lokale afzetmarkten, waar ze zelf grip op hebben. “Het is goed om te beseffen dat de wereldmarkt niet voor alle boeren de aangewezen weg is”, onderstreept Panhuysen.

“Kleine boeren trekken hun eigen plan.” ■

Tweeduizend slagers Small producer agency in the globalised market, Making choices in a changing world. Deze publicatie van Hivos en kennisorganisatie IIED staat vol met voorbeelden van kleine boeren die vaak bewust kiezen voor kleinschalige informele markten om hun producten af te zetten.

In de Boliviaanse hoofdstad La Paz bijvoorbeeld is de markt voor vlees voor 90 procent in handen van de Aymara, een inheemse bevolkingsgroep. Zij vormen een uitgebreid netwerk van boeren, handelaren en winkeliers die allemaal tot dezelfde ‘familie’ behoren. Die band sterkt het vertrouwen in de mondelinge afspraken die onderling worden gemaakt over prijzen en leveringen.

De Aymara bevoorraden op deze informele manier tweeduizend slagers in La Paz. De vleesmarkt in La Paz vormt een succesvol inheems handelsnetwerk, dat niet afhankelijk is van publieke regelgeving of ontwikkelingsprojecten.

#1 2013

5

Korte berichten

4 - 7 ap ri l 2 0 13

CinemAsia in Amsterdam

De Balie | Amsterda

Het beste uit de Aziatische cinema, dat belooft CinemAsia van 4 tot en met 7 april in cultureel centrum De Balie in Amsterdam. Van onafhankelijke filmproducties tot grote blockbusters die nooit eerder in Nederland zijn vertoond.

Speciale aandacht heeft het festival voor ‘Queer and Asian’, films over homo’s, lesbiennes, biseksuelen en transgenders, en voor de rijke geschiedenis van de Aziatische diaspora in Nederland. Zo belichten de programmeurs de verhalen van gemarginaliseerde groepen binnen Aziatische gemeenschappen.

w w w. c i n e m a s i

m

a.nl

Kijk voor meer details op > www.cinemasia.nl Hivos geeft een aantal vrijkaarten weg, hou ons daarom in de gaten via Facebook en Twitter

Feest voor Latin filmlovers Het Latin American Film Festival (LAFF) in Utrecht is uitgegroeid tot hét Nederlandse filmevenement op dit gebied. Zo’n 50 nieuwe speelfilms, documentaires en korte films van Latijns-Amerikaanse bodem zullen van 7 tot en met 12 mei draaien in het Utrechtse Louis Hartlooper Complex. Ook loopt het LAFF over van ander leuks: verdiepingsactiviteiten, prijsuitreikingen, gratis openluchtfilms in een mobiele bioscoop op zonne-energie, swingende muziekoptredens en een spetterend slotfeest. Samen met het Hivos Cultuurfonds presenteert het LAFF (korte) films van Hivos partner CINERGIA, een belangrijk filmfonds in Centraal-Amerika.

Op woensdag 15 mei is de uitreiking van de Hivos Latin Angel Awards Publieksprijzen. Kom dus naar het LAFF en stem mee op de beste speelfilm en beste documentaire!

Hivos geeft een aantal vrijkaarten weg, hou ons daarom in de gaten via Facebook en Twitter Surf voor alle festivalinformatie naar > www.laff.nl

6

En de Hivos Tiger Awards gingen naar…

Een van de hoogtepunten van het International Filmfestival Rotterdam was, zoals altijd, de uitreiking van de Hivos Tiger Awards. Sinds 2012 leent Hivos haar naam aan deze prestigieuze prijs, dit jaar voor het eerst als nieuwe hoofdsponsor. Een onafhankelijke internationale jury, met in haar gelederen de Chinese dwarsligger Ai Weiwei, koos uit zestien genomineerde eerste of tweede speelfilms van jonge filmmakers drie gelijkwaardige winnaars. Behalve een trofee en een geldbedrag van € 15.000 kunnen zij rekenen op internationale erkenning.

De eerste twee bekendmakingen betroffen Môj pes Killer (My Dog Killer) van Mira Fornay (Slowakije/Tsjechië, 2013) en Soldate Jeannette (Soldier Jane) van Daniel Hoesl (Oostenrijk, 2012). Gelukkig werd het met mede-winnaar Mohammed Shirivani uit Iran niet een uitsluitend Europees onderonsje.

Zijn film Larzanandeye Charbi (Fat Shaker) was mede mogelijk gemaakt door het Hubert Bals Fonds, dat vernieuwende en getalenteerde filmmakers uit ontwikkelingslanden ondersteunt en een partner is van Hivos. Volgens de jury voert Shirivani de kijker naar een andere wereld in een ‘fascinerend verhaal met voortreffelijke personages’. #1 2013

Nationale Postcode Loterij, bedankt!

Verbluffend theater uit Vietnam Ieder mens is uniek, maar er zijn wel degelijk universele gevoelens en thema’s. Dat is de kern van het project ERVAAR DAAR HIER THEATER. Sinds oktober vertoont een groep theaters binnen en buiten de Randstad vijf bijzondere theater- en dansvoorstellingen uit regio’s met theatertradities waarmee het Nederlandse publiek niet of nauwelijks bekend is. Grijp deze kans en laat je meevoeren in een andere wereld met de laatste voorstelling ‘Drought and Rain’ uit Vietnam. Bij de ‘oerversie’ van dit stuk – uit 1995 – keek het publiek verbluft naar dertien vrouwen tussen 50 en 80 jaar die langzaam over het toneel schuifelden, tenger, stil, maar met een indrukwekkende onverzettelijkheid. De FransVietnamese choreografe Ea Sola vond haar ‘actrices’ in boerendorpjes in het Noorden van Vietnam. Tijdens de oorlog tegen de Amerikanen moesten zij bij afwezigheid van hun zoons en mannen zelf gewapend hun dorpen beschermen.

De choreografe vergelijkt de bittere onafhankelijkheidsstrijd met het eeuwige gevecht dat de Vietnamezen voeren tegen het extreme klimaat.

In deze nieuwe enscenering werkt Sola met een jongere generatie vrouwen.

Speellijst Drought and Rain - Ea Sola (Vietnam) Vrijdag 12 april

Stadsschouwburg Groningen

Maandag 15 april Stadsschouwburg Amsterdam Vrijdag 19 april

Theaters Tilburg

Tijdens het Goed Geld Gala in Het Concertgebouw in Amsterdam maakte de Nationale Postcode Loterij op 13 februari bekend dat zij dit jaar een recordbedrag van 291 miljoen euro kan schenken aan ruim negentig goede doelen die zich inzetten voor een rechtvaardige en groene wereld. Hivos – sinds 2007 vaste begunstigde – viel ook in de prijzen en wel met een extra donatie: vanaf 2013 verhoogt de Nationale Postcode Loterij haar structurele bijdrage van € 900.000 tot € 1.350.000 per jaar. En dat vijf jaar lang!

Zaterdag 20 april Wilminktheater Enschede Dinsdag 23 april

Stadsschouwburg Utrecht

Woensdag 24 april Rotterdamse Schouwburg Zondag 28 april

Parkstad Limburg Theaters, Heerlen

ERVAAR DAAR HIER THEATER is een gezamenlijk initiatief van het Fonds Podiumkunsten, Stichting DOEN, Hivos en Prins Claus Fonds.

Naast de reeks voorstellingen komen via het programma Zaaigoed makers uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika voor een ‘artist in residence’ bezoek naar Nederland. Zo verbleef Guillermo Santillana, acteur en directeur van Hivos partner Theatergroep Armadillo (Guatemala), een maand lang in Utrecht om aan het werk te gaan met Nederlandse vakgenoten.

Meer informatie: > www.ervaardaarhier.nl

Dit is fantastisch nieuws voor Hivos en haar partners.

Wij bedanken de Nationale Postcode Loterij en haar 2,5 miljoen deelnemers voor deze extra steun - van ieder verkocht lot in ’s lands grootste goededoelenloterij is de helft van de opbrengst bestemd voor goede doelen.

Lia Emous Vrijwilliger van het Jaar Lia Emous (70) is door de gemeente Barneveld uitgeroepen tot Vrijwilliger van het Jaar. De vrijwilligersprijs is bestemd voor iemand die zich langdurig en op bijzondere wijze heeft ingezet voor de samenleving. Lia Emous is onder meer bijna 25 jaar actief voor Milieudefensie en was langdurig actief voor de Vrijwilligerscentrale, vormingscentrum De Korenbloem en Ons Bedrijf. Ze is bovendien al dertien jaar beheerder van een winkel met tweedehands boeken: de opbrengst uit de verkoop komt al jaren ten goede aan Hivos. “Het is vooral aan mevrouw Emous te danken dat inmiddels ruim 70.000 euro is bijeengebracht voor Hivos projecten die zijn gericht op het stoppen van kinderarbeid”, aldus de jury.

#1 2013

7

Transparantie

Openheid als aanjager voor een betere overheid

Nog een hele wereld te winnen Transparantie en ver­­­antwoording is iets dat alle landen in de wereld aan­gaat, arm en rijk. Het Open Government Partnership initiatief belichaamt dit universele doel.

Hivos en het Open Goverment Partnership Het Open Government Partnership (OGP) is een ambitieus initiatief dat landen wereldwijd aanzet om trans­parant en ‘afrekenbaar’ te zijn, burgers mondiger maakt, corruptie bestrijdt, en nieuwe technologieën inzet om goed bestuur te stimuleren.

Alle deelnemende landen ontwikkelen een actieplan en committeren zich aan de principes van OGP. Hivos is een van de internationale organisaties die het in september 2011 gestarte initiatief ondersteunen, met name bij het informeren en actief betrekken van maatschappelijke organisaties binnen OGP. Zie ook > www.opengovpartnership.org

8

Open data zijn een belangrijk hulpmiddel om de effectiviteit van internationaal ontwikkelingssamenwerkingbeleid te vergelijken en controleren. Hivos maakt zich daarom sterk voor meer transparantie en rekenschap wereldwijd. Alleen zo kunnen de resultaten van de huidige Millenniumdoelen – die in 2015 aflopen – afdoende worden gemeten. En ook bij het bepalen van de ‘post 2015-agenda’ voor internationale ontwikkelingssamenwerking vormt dit volgens Hivos een alomvattend thema. “Zowel voor ontwikkelingslanden, de opkomende economieën en de rijke landen zijn transparantie en rekenschap van cruciaal belang. Als een regering transparant is over haar beleid en bestedingen en hierover verantwoording aflegt, kunnen bijvoorbeeld verspilling en corruptie makkelijker aan de kaak worden gesteld. Een open overheid die in dialoog gaat met haar burgers en maatschappelijke organisaties, functioneert eerlijker en efficiënter”, aldus Paul Maassen. Vanuit Brussel en in dienst van Hivos werkt hij voor het Open Government Partnership (OGP, zie kader), dat wereldwijd meer open samenlevingen promoot en landen daarbij concreet steunt.

Cultuurverandering Inmiddels zijn zestig landen lid van OGP. “Dit gebeurt in veel landen op initiatief van het parlement of de civil society, het maatschappelijke middenveld”, zegt Maassen. Als civil society coördinator adviseert hij maatschappelijke organisaties over het gebruiken van OGP om hun doelen te halen. OGP gaat niet zozeer over

makkelijke ICT-oplossingen voor open dataverkeer. “Dat is slechts een middel.

Het gaat echt om een cultuurverandering op de lange termijn. Overdreven gesteld vindt de overheid het makkelijker om alles zelf te doen en te bepalen, en leveren maatschappelijke organisaties het liefst kritiek vanaf de zijlijn. OGP vraagt partijen om sámen prioriteiten te stellen voor een andere, meer open, participatieve samen­ leving − en die samen te realiseren.”

Vertrouwen Ook Nederland is lid van OGP. De overheid werkt momenteel aan het beter ontsluiten, vindbaar maken en beschikbaar stellen van overheidsdata. “Een mooi voorbeeld was Prinsjesdag 2012; de hierop gepresenteerde miljoenennota werd nog dezelfde dag opengesteld via internet en gaf de media de kans om deze visueler en inzichtelijker te presenteren dan voorheen.” Maar op het gebied van transparantie en rekenschap afleggen zijn we er nog lang niet, waarschuwt Maassen. “Er is weinig vertrouwen in de politiek. De Nederlandse overheid staat voor de grote uitdaging om de afstand tot burgers te verkleinen en meer ruimte te geven aan actieve participatie in besluitvormingsprocessen. Ook moeten we snel meer inzicht krijgen in de verbanden rond de politiek en het bedrijfsleven. Wie zit er nou met wie in welk bestuur, hoe zit het met de connectie van macht, invloed en geld in deze ‘banenmachine’, hoever reikt de invloed van een multinational als Shell op ons regeringsbeleid?” Er is kortom nog een hele wereld te winnen, nationaal en internationaal. ■ #1 2013

Vrouwenrechten

Vrouwen winnen terrein in Libanon

Succesvolle lobby van jonge feministe Een jonge feministe uit Libanon veroorzaakte een politieke mijlpaal in haar land: voor het eerst krijgt gelijkheid tussen mannen en vrouwen aandacht in een economisch hervormingsplan van de regering.

Eigenlijk had de Libanese feministe Nadine Moawad zich nooit zo verdiept in het onderwerp ‘economie’. Ook wist ze weinig over het Libanese regeringsbeleid op dit gebied. Maar toen bezocht ze in april vorig jaar een internationale bijeenkomst over vrouwenrechten en ontwikkeling. “In Istanbul nam ik deel aan de workshop ‘Economie ontsluierd: macro-economisch beleid’ van de Indiase professor Radhika Balakrishnan. Zij legde helder uit hoe economische processen en instanties op nationaal niveau functioneren. Enorm leerzaam en blikverruimend”, zegt de in Beiroet woonachtige Moawad, lid van het vrouwencollectief Nasawiya.

De workshop maakte ook inzichtelijk hoe ‘gender’ (zie kader) een rol speelt binnen het economische overheidsbeleid in veel landen; vrouwen nemen vaak een ondergeschikte positie in.

Feedback en discussie Moawad’s deelname aan de workshop kreeg een bijzonder vervolg: met haar nieuwe macro-economische kennis op zak en eenmaal terug in Beiroet bestudeerde zij grondig een voorstel voor een nieuw sociaaleconomisch hervormingsplan van de Libanese regering. Die riep de bevolking op om feedback te leveren.

Moawad gaf hieraan gehoor en bekritiseerde het gebrek aan aandacht voor het gelijkstellen van mannen en vrouwen in de economie. “Nog geen week later kreeg ik een uitnodiging van een vrouwelijk lid van het sociaaleconomisch adviesteam om over mijn feedback te discussiëren. Tijdens deze ontmoeting stippelden we samen een strategie uit hoe gender gelijkheid in het definitieve overheidsplan zou kunnen worden geïntegreerd.”

En zo bracht Moawad haar lessen uit het Turkse Istanbul in de praktijk. Daar had zij niet alleen de economie-workshop gevolgd; op het programma stonden ook interactieve sessies en debatten met meer dan 2000 vrouwen uit 140 landen. Dit 12e internationale forum werd georganiseerd door de Association for Women’s Rights in Development (AWID). Deze partnerorganisatie van Hivos strijdt wereldwijd voor vrouwenrechten, gender gelijkheid en duurzame #1 2013

ontwikkeling, onder andere door trainingen te geven en vrouwenorganisaties met elkaar in contact te brengen zodat ze van elkaars ervaringen kunnen leren.

Empowerment en gender De ‘empowerment’ van vrouwen betekent dat zij zelf in toenemende mate in staat zijn voor hun rechten, behoeften en wensen op te komen. Hiertoe steunt Hivos partnerorganisaties zoals AWID die vrouwen een stem geven, hun vrijheid vergroten en deelname aan de samenleving stimuleren.

Het begrip ‘gender’ staat voor regels, tradities en sociale verhoudingen in samenlevingen en culturen, die gezamenlijk definiëren wat als vrouwelijk dan wel mannelijk gedrag wordt beschouwd. Deze normen zijn niet overal hetzelfde en veranderen door de tijd heen.

Doorbraak Moawad: “Ik had nooit eerder samengewerkt met de Libanese regering want het was moeilijk voor jonge vrouwen om dit domein te betreden. AWID heeft mij geleerd om op kritische wijze overheidsbeleid te analyseren én te beïnvloeden, bijvoorbeeld door strategische allianties te vormen met beleidsmakers op cruciale sleutelposities.” Enkele weken na het overleg met de Libanese regeringsadviseuse volgde geweldig nieuws: op initiatief van Moawad was het – voor de allereerste keer – gelukt om officieel een commitment voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen (en de bijbehorende actieplannen) op te laten nemen in het sociaaleconomische hervormingsplan. Een politieke mijlpaal. “Doorbraken als deze maken het mogelijk om de komende jaren te werken aan meer successen voor vrouwen empowerment in Libanon”, blikt Moawad strijdlustig vooruit. ■

9

De meeste armen wonen inmiddels in de nieuwe middeninkomenslanden, waar vooral de bovenklasse profiteert van de economische groei. Is deze sociale ongelijkheid de verantwoordelijkheid van nationale overheden zelf, en geen zaak voor de internationale donorgemeenschap zoals VN-econoom Rob Vos eerder stelde in de Volkskrant ? Nee, vindt Hivos-directeur Manuela Monteiro, die meent dat herverdeling niet zomaar tot stand komt.

DE Stelling Sociale ongelijkheid binnen een land is de verantwoordelijkheid van

nationale overheden, niet van de internationale donorgemeenschap JA VN-econoom Rob Vos, vanuit de FAO in Rome: “De Millenniumdoelen schenken onvoldoende aandacht aan het verminderen van diepgewortelde ongelijkheden tussen en binnen landen. Groeiende ongelijkheid vormt een obstakel voor verdere ontwikkeling. De VN stelt daarom voor gelijkheid na 2015 een centralere rol te geven, naast mensenrechten en duurzaamheid, in een nieuwe en bredere ontwikkelingsagenda. Maar bij de uitvoering daarvan is ontwikkelingshulp slechts een druppel op de gloeiende plaat. In dat licht moet je mijn uitspraak plaatsen dat de internationale donorgemeenschap de sociale ongelijkheid niet kan oplossen. Het is aan nationale overheden om een duurzame, economische, sociale ontwikkeling te bewerkstelligen waarvan alle burgers profiteren.

Dat neemt natuurlijk niet weg dat een organisatie als Hivos een rol kan vervullen bij de versterking van maatschappelijke organisaties, zodat die het overheidsbeleid en de besteding van schaarse middelen kunnen beïnvloeden. Maar nogmaals: we kunnen de wereldproblemen niet oplossen met slechts 133 miljard dollar per jaar aan ontwikkelingsgelden. Al helemaal niet als die ontwikkelingshulp even gefragmenteerd als nu wordt besteed. In mijn optiek moeten ontwikkelingsprogramma’s internationaal beter gecoördineerd worden om bredere nationale programma’s voor armoedebestrijding en duurzame ontwikkeling te ondersteunen.” ■

10

NEE Hivos-directeur Manuela Monteiro: “Natuurlijk zijn alle overheden verantwoordelijk voor het welzijn van hun burgers, het oplossen van armoede is altijd mede een zaak van een land zelf. Maar het lot van arme mensen in middeninkomenslanden gaat ons evenzeer aan het hart als het lot van arme mensen in arme landen. Opkomende landen hebben zelf de middelen om onderwijs en gezondheidszorg te financieren. Dat hoeft niet met ontwikkelingsgeld. Maar het is wel belangrijk om te investeren in maatschappelijke organisaties die de herverdeling van welvaart bepleiten. Neem vakbonden, vrouwenorganisaties, en bijvoorbeeld onafhankelijke en sociale media. Hivos versterkt burgers en organisaties van burgers, zodat zij zelf met hun eigen overheid de strijd kunnen aangaan om de groeiende welvaart eerlijk te verdelen. Tegelijkertijd bouwen we zo aan gelijkwaardige relaties met maatschappelijke organisaties, waardoor we samen op de bres kunnen springen voor mondiale issues, zoals een stabiel klimaat, voedselzekerheid, duurzaam beheerde tropische bossen, vrede en veiligheid. Bij de formulering van nieuwe duurzame doelen na 2015 moeten de wereldleiders zich politiek verbinden aan de kernwaarden gelijkheid, mensenrechten en duurzaamheid, en laten we daar vrouwenrechten alsjeblieft expliciet aan toevoegen. Om dat te bereiken hebben maatschappelijke organisaties elkaar over en weer hard nodig.” ■ #1 2013

DAAR

Sumba als wereldwijde inspiratie

Toekomst duurzame energie is lokaal Terwijl grote klimaattoppen moeizaam verlopen door de financiële crisis en nieuwe mondiale machtsverhoudingen, bouwt Hivos lokaal samen met zeer uiteenlopende partijen verder aan inspirerende duurzame energieprojecten. Het Indonesische eiland Sumba staat symbool voor deze ‘ontwikkeling van onderop’.

“De crisis in Europa, de focus op de eigen politieke agenda in de VS en de sterkere machtspositie van de opkomende BRIC landen – Brazilië, Rusland, India en China – maken het momenteel erg lastig om een internationale duurzaamheidsagenda door te zetten.” Eco Matser, klimaatspecialist bij Hivos, verklaart hiermee de magere resultaten van Rio+20, de VN-top over duurzame ontwikkeling die afgelopen juni plaatsvond. Tegelijkertijd signaleert hij ook een positieve beweging: “Er is lokaal wel belangstelling voor concrete oplossingen, met name voor duurzame energieprojecten. Dit is van groot belang; als successen duidelijk worden, zullen regeringen eerder hun best doen om deze initiatieven ook te steunen op internationaal onderhandelingsniveau.”

Een inspirerend praktijkvoorbeeld dat veel enthousiasme creëert, is Hivos’ ambitieuze initiatief Sumba. Op dit Indonesische eiland werkt zij samen met de Sumbanese bevolking, Indonesische overheden en bedrijven aan een 100% duurzame energievoorziening. Het initiatief Sumba bereikte recent een (inter) nationale mijlpaal. Matser: “Begin februari heeft het Indonesische ministerie van Energie zich officieel verantwoordelijk verklaard voor het realiseren van de duurzame energiedoelstelling en is een samenwerkingsovereenkomst met Hivos getekend. Bovendien financiert de Asian Development Bank een groot voorbereidingsproject voor kleinschalige lokale energieoplossingen.”

Economische ontwikkeling Een jaar na de start zijn op Sumba al 100 biogasinstallaties gebouwd - hiermee kan een boerenfamilie schoner en gezonder koken - en krijgen afgelegen dorpen stroom uit kleinschalige waterkrachtcentrales. “Toegang tot energie is zeer belangrijk, maar de grootste uitdaging is om deze te gebruiken voor economische ontwikkeling, zodat Sumba in de toekomst leefbaar blijft.

Wil je bijvoorbeeld dat jongeren op het platteland blijven wonen, dan zijn kansen voor nieuwe bedrijfjes en de beschikbaarheid van mobiele telefonie en internet onmisbaar. De eilandbewoners proberen het goede van hun traditie en cultuur te behouden én hun positie op de langere termijn te verbeteren met behulp van #1 2013

duurzame energie.” Deze wens leefde al bij de lokale bestuurders voordat Hivos ten tonele verscheen, benadrukt Matser.

Naast Indonesië werkt Hivos ook in andere Aziatische, MiddenAmerikaanse en Afrikaanse landen samen met lokale maatschappelijke organisaties aan een beter beleid voor duurzame energie.

“Met Sumba als voorbeeld vertellen we overheden, financiers, bedrijven en andere betrokkenen over de mogelijkheden van energie door wind, zon, water en biogas.” ■

Thailand

Philipijnen Maleisië

Indonesië Jakarta

Sumba

Australië

Nieuwe Expeditie Sumba Wil jij deze zomer afreizen naar het Indonesische eiland Sumba en zelf zien hoe belangrijk duurzame energie is voor gezinnen op dit eiland? Vanaf april start de zoektocht naar nieuwe leden voor Expeditie Sumba.

Volg Expeditie Sumba op > www.facebook.com/expeditiesumba, doneer via > www.hivos.nl/sumba

11

Calendario de las Diversidades Se xuales

Foto: Dougla

s Rivera Córdo

va

2013

“Es posible que en la mesa de homosexual. Y la Última Cen que al menos a al menos uno uno o dos de de los comens ellos tuvieron ales era alguna vez des por otra person eos sexuales a de su mismo sexo”. Eduard o Calla

Kalender vol seksuele diversiteit

Met het uitbrengen van een ‘Calendario de las Diversidades Sexuales 2013’ in het Andesland Bolivia heeft Hivos een nieuw ‘wapen’ ontwikkeld in de strijd tegen homofobie.

“Doel van de kalender is bij te dragen aan discussie, tolerantie en acceptatie van seksuele diversiteit”, zegt Corina Straatsma, directeur van het Hivos regiokantoor in Zuid-Amerika. “We hebben een aantrekkelijk product willen maken door mooie foto’s van homo’s, lesbiennes, biseksuelen en transgenders te combineren met pakkende teksten en informatie over seksuele diversiteit. De beelden zijn afkomstig van fotografen uit Zuid-Amerika en Spanje, op basis van een oproep in de pers en op internet. Vervolgens zijn schrijvers en dichters uitgenodigd om een korte tekst te schrijven bij de geselecteerde foto’s.” Om een breed publiek te bereiken, zijn er grote posters en banners van de foto’s gemaakt en opgehangen in de busstations in La Paz, Cochabamba en Santa Cruz. Ook hangen de posters in mARTadero, een cultureel centrum in Cochabamba dat door Hivos wordt gesteund. Straatsma: “De meeste mensen reageren enthousiast en zijn onder de indruk van de beelden. Maar sommige mensen hebben nog steeds moeite met het thema en vinden het maar niks om naar de foto’s te kijken. Lelijk, is het commentaar.”

Ga naar > www.hivos.nl/kalender, download de kalender en oordeel zelf!

Zie ook: > www.hivos.nl/Homorechten en > www.facebook.com/HivosLGBT