Hivos Magazine april 2011

jaargang 17 | nummer 1 | april 2011

Hivos magazine BurgErs ZIjn HET mIddELpunT korten op ontwikkelingssamenwerking kleinschalige Film in peru duurzame productie biologisch Fruit

COLOfOn Hivos Magazine Jaargang 17, no. 1, april 2011 Hivos Magazine is een uitgave van Hivos, verschijnt vier keer per jaar en wordt toegezonden aan donateurs en overige geïnteresseerden.

Hivos is een Nederlandse niet-gouvernementele ontwikkelingsorganisatie die handelt vanuit humanistische waarden. Samen met lokale maatschappelijke organisaties in ontwikkelingslanden wil Hivos een bijdrage leveren aan een vrije, eerlijke en duurzame wereld. Daarin hebben burgers - vrouwen en mannen - gelijke toegang tot middelen en kansen en kunnen zij zelf vorm geven aan hun toekomst.

Aan dit nummer werkten mee: Roman Baatenburg, Sanne van den Berg, Gerdien ten Cate, Willy Douma, Kathelijn Fenger, Tabitha Gerrets, Tamme Hansma, Marieke Kragten, Teyo van der Schoot, Fabienne Simenel Redactie: Global Village Media, Amsterdam Tekst: Margreet van der Hel, Selma Kers, Manuela Monteiro Fotografie: Hivos, Hollandse Hoogte Vormgeving: Publish, Amsterdam Druk: Chevalier International, Hendrik Ido Ambacht ISSN: 0169-0337 Hivos Postbus 85565, 2508 CG Den Haag tel: 070 376 55 00 fax: 070 362 46 00 info@hivos.nl | www.hivos.nl Het werk van Hivos wordt

spanningsveld Maatschappelijke organisaties die geld ontvangen van de overheid bevinden zich altijd in een zeker spanningsveld. Ze zijn ‘niet-gouvernementeel’ maar zitten door hun publieke taak en hun financiële banden toch dicht op de ministeries. Dat hoeft niet verkeerd te zijn; beide kunnen elkaar mooi aanvullen. Wij kunnen met onze partners dingen doen, die de staat niet kan. Zo juicht het ministerie toe dat Hivos organisaties in Afrika steunt om te volgen hoe hun overheid haar budget besteedt (inclusief de gelden die ze ontvangt van de Nederlandse regering), want dat vergroot de transparantie en gaat corruptie tegen. De recente aanvaring tussen minister Rosenthal en onze collega-organisatie ICCO roept een minder knus beeld op. De ICCO steun aan een Palestijnse organisatie schoot bij minister Rosenthal in het verkeerde keelgat. Een ondermijning van het Nederlandse beleid, reageerde de minister als door een adder gebeten.

Hij dreigde meteen met intrekking van de subsidie. Dat ICCO deze club financiert uit eigen middelen is voor de minister geen argument. Dat is wel heel makkelijk. Ontwikkelingsorganisaties zijn geen uitvoerders in dienst van het ministerie, en al helemaal niet als het hun eigen geld betreft. Natuurlijk zijn er regels voor overleg in geval van

wrijvingen met het beleid, en terecht.

Maar dat veronderstelt juist respect voor de eigenstandigheid van maatschappelijke organisaties. Zij hebben altijd een eigen speelruimte gehad, daar zit nou juist de meerwaarde van de samenwerking. Anders zouden we allemaal ambtenaren zijn.

Manuela Monteiro Algemeen Directeur

inhoud 03: Burgers zijn het middelpunt 06: #genoegisgenoeg!

07: Taboes rond HIv/aids

08: Homosexualiteit in Oeganda 09: film op platteland peru 10: duurzame bananen en ananas

mede mogelijk gemaakt door de deelnemers van de Nationale Postcode Loterij.

‘IEdErEEn mOET KunnEn ZIjn En ZEggEn WaT HIj Of ZIj WIL’ bestel gratis een van onze campagneposters via www.hivos.nl/actie > ZIE vOOrBEELd Op pagIna 12

2

mensenrechten

mobiele telefoons bevorderen democratie

Burgers zijn het middelpunt

Kenia hield in augustus vorig jaar een referendum over de nieuwe grondwet.

In Tanzania werden eind oktober algemene verkiezingen gehouden. En in februari vonden in Oeganda verkiezingen plaats voor de president en het parlement. In alle drie de landen werkte Hivos samen met partnerorganisaties in het nieuwe ICT Election Watch programma. Hierdoor konden burgers een actieve rol spelen rond de verkiezingen.

Elke burger met een mobieltje kan als verkiezingswaarnemer fungeren, is de gedachte achter ICT Election Watch. Via Twitter, sms of e-mail kunnen mensen berichtjes sturen als er rond de verkiezingen iets voorvalt wat niet klopt. Kiezers die zich niet kunnen registreren, stembureaus die te laat opengaan, signalen van intimidatie en geweld. Al enkele weken voor de verkiezingen wordt een ICT-platform gelanceerd waarop alle meldingen worden verzameld. Veiligheidsincidenten worden in de gaten gehouden en ter plekke geverifieerd. Zo nodig gaan de meldingen door naar de officiële Kiescommissie, die de problemen moet oplossen.

van den Berg, coördinator van ICT Election Watch. “De eerste keer in Kenia waren het vooral mensen uit de hoofdstad Nairobi die hun waarnemers sms’ten. In Tanzania werkten we samen met dertigduizend Friends of Education van Hivos-partner HakiElimu.

Daar kwamen de meldingen vervolgens uit het hele land. In Oeganda was de situatie weer anders. Oegandese organisaties waren zelf al het project UgandaWatch 2011 gestart, met speciale waarnemers door het land heen.

Onze burgerwaarnemingen vormden daar een aanvulling op.”

BurgErmanIfEsT OndErWIjsvrIEndEn “We hebben in de drie landen burgers actief bij verkiezingen betrokken”, vertelt Sanne

Maar Hivos wil meer met ICT Election Watch dan verkiezingen monitoren. > lees verder op pagina 4

3

mensenrechten

> vervolg van pagina 3 “Het overkoepelende doel is het bevorderen van democratisering, met burgers die het middelpunt van hun maatschappij vormen”, legt Van den Berg uit. “Via ICT kunnen burgers makkelijk, goedkoop en anoniem informatie verstrekken.

Door die informatie te vergaren kunnen we snel reageren als er zorgwekkende berichten binnenkomen, zoals tijdens de verkiezingen. Maar de informatie van burgers kan ook belangengroepen helpen om druk uit te oefenen op de machthebbers en veranderingen teweeg brengen. Na huis-aan-huisbezoek hebben Oegandese partnerorganisaties de wensen van burgers vastgelegd in een burgermanifest, plus de toezeggingen van politici om die wensen te honoreren. Zo’n project zou prima kunnen aanhaken bij een ICT-platform.”

De berichten van burgers kunnen daarnaast een relevante informatiebron vormen voor traditionele en sociale media. Zij doen verslag van wat er leeft onder de mensen en koppelen de

informatie terug naar de samenleving. Dat gebeurt via krant, tv en radio, maar steeds meer ook via weblogs, Twitter en Facebook.

Mensen zien zo een concrete vrucht van hun inspanningen. En dan zijn er natuurlijk nog de ongeveer 5000 mensen in dorpen die speciaal getraind zijn als verkiezingswatchers, en 400 als long term monitors. Zij zijn de ruggengraat van de operatie. Zij zijn er enorm trots op dat zij hun leiders monitoren vóór de verkiezingen en ze ook blijven volgen.

Op naar dE vOLgEndE vErKIEZIngEn Een verkiezingsdag is een momentopname. Politici weten dat je ruim van tevoren moet beginnen met stemmen winnen. “Ook maatschappelijke organisaties moeten al ver voor de verkiezingsdag burgers bij het democratische proces betrekken. In Kenia werkt Hivos daarom samen met organisaties die burgers via een ICT-platform willen mobiliseren voor de verkiezingen van 2012”, aldus Van den Berg.

In Kenia, Tanzania en Oeganda is een speciale Uchaguzi-website gelanceerd, waarop alle berichten van kiezers worden verzameld.

Met de open-source software van Hivos-partner Ushahidi kan informatie verwerkt worden in Google-maps. Slachtoffers van rampen of geweld sms-en een speciaal telefoonnummer.

Iedereen kan zo in één oogopslag zien waar het mis gaat.

Keniaanse programmeurs ontwikkelden het programma tijdens de verkiezingsrellen in 2008. Daarna werd het gebruikt na de aardbevingen in Haïti en bij hevige sneeuwstormen in Washington.

In Oeganda zijn inmiddels ruim 6000 meldingen verwerkt. www.uchaguzi.co.ug

geen egYpte in oegAndA de volksopstand in Egypte, waardoor de Egyptische president mubarak in februari verdreven is, heeft spreekwoordelijke proporties gekregen. meer nog dan de opstand in Tunesië een maand eerder, spreken de mensenmassa’s op het Tahrirplein in Caïro tot de verbeelding. als mubarak door het volk verdreven kan worden, dan moeten alle leiders die al jaren ondemocratisch aan de macht blijven op hun tellen passen.

In algerije, Bahrein, Iran, jordanië, jemen, Koeweit, Libië en marokko putten talloze inwoners moed uit het Egyptische voorbeeld om de straat op te gaan. Leger en paramilitairen grijpen hardhandig in, maar of de geest weer in de fles te krijgen is, lijkt op dit moment moeilijk voorstelbaar. vErBOdEn sms’jEs In de week voor de presidentsverkiezingen in Oeganda waarschuwt ook president museveni dat hij een ‘volksopstand zoals in Egypte’ niet zal dulden. Oegandese telefoonbedrijven moeten sms’jes met woorden als Egypte, Tunesië, dictator, traangas, politie en leger tegenhouden. Zo fungeert ‘Egypte’ als afschrikwekkend voorbeeld voor de machthebbers en

4

als inspirerend voorbeeld voor de mensen op straat. sociale media als facebook en Twitter bieden gewone mensen communicatiemogelijkheden die voorheen ondenkbaar waren.

Ook al wordt internet onbereikbaar gemaakt voor het volk, via mobiele telefoons bereiken berichten en filmpjes de buitenwereld. dE WErELd sprEEKT, LuIsTEr jE? alternatieve geluiden in ontwikkelingslanden laten horen, is het doel van het mediaprogramma van Hivos. dankzij nieuwe, digitale media kunnen steeds meer mensen en organisaties meepraten. Hivos steunt bijvoorbeeld global voices Online, een bloggerswebsite met meer dan één miljoen unieke bezoekers per maand. Op global voices krijgt u het het actuele nieuws uit de eerste hand, van bloggers en online activisten ter plaatse.

Zij berichten bijvoorbeeld over de snijdende toespraak van de Libische leider Kadhafi, maar ook over de herverkiezing van museveni in Oeganda. alle blogteksten gaan langs een regionale eindredacteur zodat professionele burgerjournalistiek ontstaat. de ondertitel van de website luidt: The world is talking, are you listening? Luister ook mee via www.globalvoicesonline.org

mensenrechten

hivos waarnemers bij oegandese verkiezingen Tamme Hansma, Hivos-medewerker, woonde als waarnemer de verkiezingen in Oeganda bij. Hij blogt: ‘…morgen, 18 februari 2011, is het verkiezingsdag. Een vrije dag, behalve voor de stembureauleden, de politie en de waarnemers. Ik ben één daarvan, in een groepje van een stuk of twintig waarnemers uit Oost-afrika en Zimbabwe, bijna allemaal Hivos-partners. Wij vormen het internationale vleugeltje van vijfduizend Oegandese waarnemers die morgen in evenzovele stembureaus een oogje in het zeil houden. Ze zijn daarvoor getraind door partnerorganisaties van Hivos en Oxfam novib samen…. …Hivos steunt samen met Oxfam novib Oegandese organisaties die onder de naam CEW-IT al enige maanden de verkiezingscampagnes in de gaten houden. Worden tegenstanders zwart gemaakt? Worden er geld of goederen aan kiezers gegeven? Houden de partijen zich aan de regels voor propaganda, tijd van de rally, geen knokploegen aanwezig? geeft de politie gelijke aandacht en toestemming aan kandidaten van de regering en de oppositie? de waarnemers rapporteren hierover, aan CEW-IT, aan de Kiesraad en aan de pers...

…de verkiezingen gaan eigenlijk tussen gewoon zo doorgaan (als museveni wint) en verandering (als de oppositie wint). Oppositieleider Besigye kan dit keer redelijk ongestoord campagne voeren. Toch blijft hij in het nadeel. de president beschikt over de onuitputtelijke potten van state House. Zijn jeugdige aanhangers krijgen naast een geel t-shirt ook een zakcentje “voor een colaatje” om eindeloos campagne te voeren, huis aan huis. Om op het platteland hun actieradius te vergroten, wordt er ook voor fietsen gezorgd, voor velen een ongekende luxe…’

Zittend president museveni wint de verkiezingen in Oeganda met 68 procent van de stemmen. Oppositieleider Besigye spreekt van massale fraude. verkiezingswaarnemers spreken hun afkeuring uit over de intimidatie van kiezers door de aanwezigheid van veel militairen.

Lees alle weblogs van Tamme Hansma op www.hivos.nl/actueel/blogs

5

interview bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking

‘op de BArriCAden tegen de Botte Bijl’ verontwaardigd en ontstemd is ze, Hivos-directeur manuela monteiro. dat het kabinet rücksichtlos wil bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking getuigt van een ongekende kortzichtigheid. strijdlustig is ze ook. “juist nu materialisme en het najagen van de quick fix in de politiek de boventoon voeren komt Hivos op tegen de verschraling.”

“Natuurlijk moet iedereen in tijden van economische crisis inleveren maar wij hebben nu te maken met een soort machokabinet dat vrij bot uit de hoek komt. Natuurlijk heb ik begrip voor het maken van strategische keuzen in het buitenlandbeleid. Daarover voerde oud-minister Koenders van Ontwikkelingssamenwerking al een lange dialoog met de Nederlandse ontwikkelingsorganisaties. Hij sprak vol lof over onze rol bij de ontwikkeling van de civil society en het laten horen van kritische geluiden uit de maatschappij. En dús wilde hij doorgaan met het medefinancieringstelsel (MFS) – het subsidiekader voor de particuliere ontwikkelingssamenwerking. Prompt kondigde hij een bezuiniging van 100 miljoen euro aan voor MFS-2 in de periode 2011-2015.”

“Dit kabinet gaat veel verder. Op 1 november meldde de nieuwe staatssecretaris Knapen dat hij vasthoudt aan de 425 miljoen euro per jaar voor Nederlandse ontwikkelingsorganisaties. Vier weken later schrijft hij in zijn ‘Basisbrief Ontwikkelingssamenwerking’ doodleuk dat daar 50 miljoen euro extra per jaar vanaf gaat. Voor politici is het zo makkelijk scoren door te zeggen ‘we gaan eerst de problemen in ons eigen land oplossen en minder geld geven aan

Bezuinigingen in CijFers In de periode 2011-2015 krijgen 19 allianties uit de ontwikkelingssector overheidssubsidie. Op hun totale budget wordt ruim 20 procent bezuinigd. Tegen een extra korting van 50 miljoen euro per jaar hebben de nederlandse ontwikkelingsorganisaties met gEnOEg=gEnOEg actie gevoerd: hierdoor wordt in 2011 eenmalig niet 50 maar 40 miljoen euro gekort. Zo blijft in 2011 385 miljoen euro over voor alle ngo’s. voor 2012 tot en met 2015 blijft het jaarbudget (minimaal) 375 miljoen euro. de plannen van de Hivos alliantie (Hivos, IuCn nL, mama Cash en press now) zijn voor driekwart gehonoreerd. Hivos’ jaarsubsidie voor 2011 is 51,3 miljoen euro (ruim 13 miljoen euro minder dan in 2010). meer lezen? www.genoegisgenoeg.nu

6

Nog meer bezuinigen op een inkomen van één euro per dag?

#Genoegisgenoeg! ontwikkelingslanden’. Met dit type populisme maak je in het café makkelijk vrienden. Dat verontwaardigt me. Mensen zeggen wel dat ze hulp aan de allerarmsten belangrijk vinden, maar als puntje bij paaltje komt gaan ze niet de barricaden op tegen de bezuinigingen.

Gelatenheid overheerst. Hierbij roep ik de Nederlandse ontwikkelingsorganisaties op om uit hun cocon te komen en eens hard te gaan roepen. De armen in de wereld dragen bij tot de bezuinigingen in Nederland. Het is een gotspe, ik kan niet anders zeggen.”

Kortzichtig “Bij Hivos partners is er onbegrip over de bezuinigingen van de Nederlandse regering. Ons land was echt een boegbeeld op het terrein van ontwikkelingssamenwerking. Die reputatie is aan diggelen. Afgezien van moraliteit speelt natuurlijk de dommigheid om je als land af te sluiten van de rest van de wereld. Het is zo kortzichtig dat het kabinet ons economisch eigenbelang pontificaal vooropstelt. De uitspraken van minister Rosenthal van Buitenlandse Zaken zijn zo kort door de bocht. Ik vind het ongelooflijk hoe hij praat over de diplomatieke dienst en over de bescherming van mensenrechten. Alsof dat een soort vervelende ‘bijzaak’ is. Dat voor Nederland natuurlijke kompas is hij kwijt, getuige ook de inerte houding van de regering ten opzichte van de ontwikkelingen in het Midden-Oosten. De burgerbewegingen in Egypte, Tunesië, Bahrein, Jemen en elders maken duidelijk dat zij willen wat wij hébben: burgerrechten. Dat vraagt om een principiële opstelling: wij steunen jullie moreel en materieel.

Maatschappelijke organisaties kunnen daaraan meebouwen.

Ondertussen blijft het kabinet roepen dat ze met het maatschappelijk middenveld de dialoog aangaat over de draconische bezuinigingen, maar een goed gesprek is er nog niet geweest.”

Vooruit “In het Midden-Oosten zie je hoe het gebruik van sociale media de wereld opent voor individuen en groepen. Kritische, alternatieve geluiden worden ineens gehoord. Dat is een enorme opsteker voor activisten en bloggers die de afgelopen jaren steun kregen vanuit ons ICT&Mediaprogramma. Wij durven risico’s te nemen en zullen doorgaan met innovatieve activiteiten.”

n

hiv/aids

aidsbeleid hivos onder de loep

parTnErOrganIsaTIEs dOOrBrEKEn

TaBOEs rOnd HIv/aIds al jarenlang steunt Hivos organisaties die opkomen voor mensen met hiv/aids en taboes rond aids en seksualiteit doorbreken. In 2010 liet Hivos onderzoeken hoe effectief haar hiv/aidsprogramma de afgelopen tien jaar is geweest. Twee voorbeelden illustreren de aanpak van onze partners in de verschillende omstandigheden van peru en India.

Om een beeld te krijgen van de praktijk bezochten vijf onafhankelijke evaluatoren acht partnerorganisaties in India en Peru.

De verschillen tussen deze landen zijn opvallend. In Peru heeft bijvoorbeeld 85 procent van de mensen met hiv/aids toegang tot aidsremmers, in India slechts 12 procent. Daarentegen is het in India veel gemakkelijker om mensen in zelfhulpgroepen te organiseren. Zo richtte partnerorganisatie Siaap het afgelopen decennium dertig collectieven op voor hiv-positieve prostituees en homoseksuelen. Duizenden mensen komen zo gezamenlijk voor hun rechten op. Er zijn collectieven met wel 9500 leden.

In Peru komen mensen er niet openlijk voor uit dat zij hiv/aids hebben, uit angst voor stigmatisering en discriminatie. Daardoor is een groepsgewijze aanpak veel moeilijker. Een studie van de Peruaanse partnerorganisatie Prosa toonde aan dat veel mensen met hiv/aids niet weten wat hun rechten zijn en zowel hun seksuele geaardheid als hun ziekte geheim willen houden. Prosa ontwikkelde een buddyprogramma dat langzaam wordt overgenomen door de reguliere gezondheidszorg. De schaalvergroting van dit succesvolle initiatief is de volgende stap waaraan gewerkt gaat worden.

dE aanpaK van HIvOs ruim veertig miljoen mensen zijn wereldwijd besmet met het hiv-virus. negentig procent van hen leeft in ontwikkelingslanden. de snelle verspreiding van de ziekte vindt haar oorzaak in structurele armoede, schending van universele mensenrechten en maatschappelijke ongelijkheid. Wie arm is heeft geen toegang tot zorg, voorlichting en medicijnen, en mag evenmin meebeslissen over zaken die het leven verbeteren.

Een geïntegreerde aanpak is de sleutel tot succes. Wie nieuwe besmettingen wil voorkomen moet niet alleen informatie verschaffen, maar ook condooms. goede gezondheidszorg en medicijnen moeten hand in hand gaan met de aanpak van discriminatie. Het hiv/aidsbeleid van Hivos is daarom gericht op voorlichting, eerlijke toegang tot zorg en medicijnen, beleidsbeïnvloeding en emancipatie.

Wilt u de aanpak van Hivos steunen? In Nederland participeert Hivos in STOP AIDS NOW! Kijk voor meer informatie op www.stopaidsnow.nl en help het virus tégen aids te verspreiden.

resultaten aidsprogramma 2000-2009 • partnerorganisaties proberen nieuwe gevallen van besmetting te voorkomen en lobbyen voor de toegang tot medicijnen. uit de evaluatie blijkt dat de Hivos-partners bijdragen aan een grotere toegang tot preventie, medicijnen en gezondheidszorg voor kwetsbare doelgroepen en hun families, onder meer door de educatie- en bewustwordingsactiviteiten rond hiv/aids, en de training van peer educators.

• partnerorganisaties leren mensen voor hun rechten op te komen en stimuleren een vrije beleving van seksualiteit. alle onderzochte partners van Hivos blijken bij te dragen aan de versterking van seksuele rechten. Interviews en verhalen duiden erop dat schending van deze rechten op lokaal niveau lijkt af te nemen. gezondheidscentra, politiebureaus, families en dorpsgemeenschappen benaderen mensen met hiv/aids positiever.

In de maatschappij als geheel zijn de resultaten onduidelijker en is nog veel werk aan de winkel.

• partnerorganisaties strijden voor een effectief nationaal aidsbeleid en de naleving van internationale verdragen. de invloed van partners op nationaal niveau en op de gezondheidszorg als geheel is beperkt. volgens de evaluatoren komt een gedegen lobby meestal neer op de schouders van een klein aantal mensen binnen de partnerorganisaties. Bij veel organisaties is de strategie om het overheidsbeleid te beïnvloeden nog niet genoeg uitgewerkt.

Een groeiend aantal prostituees in India profiteert van de collectieve aanpak van Hivos en haar partners 7

homorechten LaaT uW sTEm HOrEn vOOr HOmO-EmanCIpaTIE WErELdWIjd. vraag EEn graTIs pOsTEr aan vIa WWW.HIvOs.nL/aCTIE

homo’s willen niet meer onderduiken Homo’s in Oeganda zijn bang voor de toekomst. Eind januari werd de Oegandese homo-activist david Kato op brute wijze vermoord, en het parlement dreigt een wetsvoorstel aan te nemen dat voor homoseksualiteit de doodstraf wil instellen. Een brede coalitie van Oegandese ngo’s strijdt tegen deze heksenjacht.

Elke nacht ziet homo-activiste Pepe Onziema de afschuwelijk beelden nog voor zich van haar vermoorde vriend en collega David Kato. Op 26 januari werd hij met een hamer op het hoofd doodgeslagen, in zijn eigen huis. Vlak na de moord confronteerde de politie haar met zijn lichaam. “Vreselijk. David was zo dapper en uniek. Hij durfde bijna als enige publiekelijk actie te voeren voor de rechten van homo’s, lesbiennes en andere seksuele minderheden in Oeganda.” Politici, media maar ook kerken richten zich fel tegen homoseksuelen. “Door onwetendheid is de haat tegen ons heel groot. We kunnen niet gewoon rondlopen, familie bezoeken of naar een internetcafé gaan. Onlangs ben ik voor de zoveelste keer op straat gegooid door een homofobe huisbaas”, zegt Pepe. Ze werkt, net als David tot zijn dood, voor Hivos-partnerorganisatie SMUG, dé stem van seksuele minderheden in Oeganda.

Pepe: “Ik vertrouw de politie niet, die zegt dat het om een roofmoord gaat. De opgepakte dader is een ex-gedetineerde die pas twee dagen in David’s tuin werkte. Hij kan zijn betaald voor de moord, dat willen we laten uitzoeken.” Met ‘we’ doelt Pepe op de brede Oegandese coalitie van homo-organisaties, academici, vrouwengroepen, en andere ngo’s die sinds 2009 campagne voert tegen homohaat en een gewraakt anti-homowetsvoorstel (zie kader). Mede namens Oxfam Novib en ICCO steunt Hivos deze coalitie.

Dodenlijst Voor Pepe staat vast dat David slachtoffer is van een hate crime.

Beiden prijkten in oktober met nog zo’n twintig anderen op een ‘dodenlijst’ van het Oegandese tabloid Rolling Stone. Die publiceerde namen, adressen en foto’s van vermeende homo’s onder de titel ‘Hang Them’. Met hulp van de landelijke coalitie spanden David,

Pepe en homo-activiste Kasha Jacqueline een rechtszaak aan tegen Rolling Stone. “Tot onze grote vreugde oordeelde een onpartijdige rechter op 3 januari dat dergelijke publicaties ingaan tegen de fundamentele rechten en vrijheden van ieder mens, en dus verboden zijn.

Een belangrijke overwinning in onze strijd tegen homofobie, maar ondertussen neemt het geweld tegen seksuele minderheden verder toe.”

David ontving na de rechtszaak doodsbedreigingen, en ook Pepe is haar leven niet zeker. Spijt van de rechtszaak heeft ze echter niet. “Als wij niet in actie waren gekomen, hadden media nog meer lijsten met namen en foto’s van homo’s kunnen publiceren. Door alle internationale steun voor deze rechtszaak en media-aandacht rond David’s moord groeit de spanning in Oeganda wel, maar ik voel me er ook veiliger door. Mocht mij iets overkomen, dan zal de internationale verontwaardiging enorm zijn. Onder homo’s en lesbiennes is veel angst, maar we willen niet meer onderduiken.”

anti-homowetsvoorstel is zwaard van damocles In het overwegend christelijke Oeganda staat veertien jaar gevangenisstraf op homoseksualiteit. Een door parlementslid Bahati ingediend wetsvoorstel uit oktober 2009 rekt dit op naar levenslang. voor ‘ernstige homoseksualiteit’ zou zelfs de doodstraf moeten gelden. Ook verplicht het voorstel iedereen om vermeende homoseksuelen en lesbiennes aan te geven. Wie dat niet doet, riskeert een boete en maximaal drie jaar gevangenisstraf. Eenmaal aangenomen, zou de wet alle internationale verdragen schenden die Oeganda heeft getekend. “dankzij grote internationale druk is het gewraakte wetsvoorstel tijdelijk in de ijskast gezet, maar het blijft als een Zwaard van damocles boven ons hoofd hangen nu bij onze landelijke verkiezingen in februari zowel de zittende president museveni als het homofobe parlementslid Bahati zijn herkozen. actieve steun van de internationale gemeenschap tegen het homogeweld en de oneerlijke anti-homowetgeving blijft van levensbelang”, zegt adrian juuko. Hij is coördinator van een door Hivos gesteunde landelijke coalitie die strijdt voor alle mensenrechten, die van homo’s inbegrepen. meer lezen: www.hivos.nl/homo-emancipatie

8

IE

cultuur

directeur stefan kaspar van grupo chaski

fILm In dE vErsTE uITHOEKEn van pEru ruim baan voor de kleinschalige film in peru. Hivos-partner grupo Chaski werd onlangs bekroond voor zijn innovatieve netwerk van microcinema’s. In het hele land komt een nieuw publiek in aanraking met audiovisuele producties met een sociaal gezicht.

Directeur Stefan Kaspar van Grupo Chaski is een trots man: in november won zijn Peruaanse organisatie een prestigieuze prijs voor Creatief Ondernemerschap. In Peru, waar Amerikaanse blockbusters het grootstedelijk bioscoopaanbod domineren, bouwt Grupo Chaski sinds 2004 aan een netwerk van microcinema’s in arme en afgelegen regio’s. “Jongeren uit lokale inheemse gemeenschappen worden getraind om deze locaties te runnen. Ze leren alles over de totstandkoming, distributie en vertoning van audiovisuele kwaliteitsproducties, en ook hoe ze na afloop een goed debat met het publiek kunnen organiseren. Zo komt een nieuwe groep mensen voor het eerst in aanraking met de kracht van cinema. Ze zien films die raken aan hun eigen leven en kunnen actief meepraten over sociale problemen. Op deze manier draagt ons netwerk van microcinema’s bij aan culturele participatie en lokale ontwikkeling”, legt Kaspar uit.

Momenteel zijn er 32 microcinema’s in acht regio’s van Peru.

“Daarbij kun je denken aan de sloppenwijken rond onze hoofdstad Lima tot kleine provinciesteden langs de kust en geïsoleerde bergdorpen waar mensen alleen quechua, de inheemse taal, spreken. Als ‘bioscoopzaal’ fungeert bijvoorbeeld het gemeentehuis, een parochie, bedrijfsruimte of vakbondskantoor.” Vanuit Lima overlegt Kaspar voortdurend met zijn regiocoördinatoren. “Zij wonen vlakbij de microcinema’s en trainen de lokale teams die deze hebben opgericht. Elk team bestaat uit zes tot acht jonge managers-in-spe. Zij zijn dolblij met deze kans om werkervaring op te doen. In totaal gaat het om 230 lokale jongeren die door hun leeftijdgenoten, leraren of voetbaltrainers zijn aangewezen als natuurlijke leiders. Daar zitten maar liefst 121 jonge vrouwen bij.” Voor dit educatietraject kreeg Grupo Chaski financiële steun van Hivos.

En dE WInnaar Is… jaarlijks organiseert de peruaanse universiteit van Toegepaste Wetenschappen (upC) de wedstrijd Creatief Ondernemerschap voor succesvolle innovatieve bedrijven. Bij de vijftiende editie in november 2010 won Hivos-partner grupo Chaski de hoofdprijs in de categorie Cultuur voor zijn netwerk van microcinema’s in achtergestelde gebieden. “de prijs, een goudkleurige vogel, is een grote eer en staat te glimmen op ons kantoor waar we er elke dag trots naar kijken”, vertelt directeur stefan Kaspar. “dat de prijsuitreiking live is uitgezonden op de landelijke tv en radio en uitgebreid is verslagen in peru’s grootste krant, komt de bekendheid van ons project zeker ook ten goede.” mEEr LEZEn? www.grupochaski.org

dIgITaLE dOOrBraaK Met vijf sociaal bewogen filmmakers richtte Kaspar in 1982 Grupo Chaski op: “Toen al wilden we kwaliteitscinema maken die zou bijdragen aan de culturele en economische ontwikkeling van Peru en zijn buurlanden. Onze films en documentaires kregen regelmatig internationale prijzen, maar nu pas komt ons ideaal echt dichterbij. Dankzij de doorbraak van nieuwe technologie is ons microcinema-project nu één groot audiovisueel laboratorium.

Digitale technieken maken het makkelijker en goedkoper om films te maken en te verspreiden. Ook kunnen we bij onze programmering gebruikmaken van audiovisuele producties op internet, en via sociale media contact leggen met geïnteresseerde partners.”

Kaspar: “De groeipotentie van ons microcinema-netwerk is groot, maar we gaan stap voor stap verder. Eerst willen we de huidige generatie microcinema’s verbeteren: de infrastructuur verstevigen, de theoretische en praktische kennis van de jonge managers vergroten, de programmering nog diverser maken.” Binnen het netwerk rouleert een thematisch maandprogramma van vier lange en vier korte films – fictie of documentaire. Enkele thema’s in 2011 zijn mensenrechten, corruptie, humor, milieubewustzijn, en spiritualiteit. “Uit een lokale gemeenschap kwam onlangs het verzoek om aandacht te besteden aan moeders die problemen hebben met hun kinderen. Daar hebben we de programmering op aangepast.

We willen ons nieuwe publiek zo goed mogelijk bedienen.”

9

duurzame productie

groothandel sluit contracten met producentenorganisaties

COsTarICaansE BOErEn durvEn BIOLOgIsCHE ananas TE pLanTEn sinds half februari koopt levensmiddelengroothandel kruidenier alleen nog maar biologische fairtradebananen in. ook ananas wordt van gecertificeerde producenten betrokken. hivos en kruidenier werken samen om de productieen handelsketens zo duurzaam mogelijk te maken.

“Drie jaar geleden vroegen de ministeries van VROM en LNV of Kruidenier wilde participeren in een biodiversiteitscompensatieproject”, vertelt Christy Kool, manager Kwaliteit en P&O bij Kruidenier. “Van huis uit was ik altijd al wel bezig met biologisch en zo, maar biodiversiteit zei me niet zoveel. Het leek me goed voor het bedrijf om bij dit soort ontwikkelingen betrokken te zijn.” Tijdens het BioCom-project (zie kader) fungeerde Hivos als ‘buddy’ voor Kruidenier. De relatie die daardoor met het familiebedrijf ontstond, begint nu voor producentenorganisaties in ontwikkelingslanden letterlijk vruchten af te werpen.

sociale structuur te versterken en hen te steunen bij de toetreding tot de internationale markt.

rIgOurEuZE OvErsTap In november 2010 bezochten Kruidenier en Hivos een aantal producenten van biologische bananen in Peru. “We hadden al wel biologische bananen in het assortiment, maar zolang onze klanten de keus hadden bleven ze toch de gangbare banaan bestellen die iets goedkoper was”, legt Christy Kool uit.

“Daarom besloten we om rigoureus over te stappen op alleen maar biologische fairtradebananen.”

OnZE ananas!

ZOndEr marKT gEEn InKOmEn “Voor Hivos is het heel nuttig om rechtstreeks met een marktpartij als Kruidenier te werken. Een beter inkomen met duurzame producten is voor ons een belangrijk doel. Door een directe handelsrelatie tot stand te brengen maken we de keten korter. Het eindproduct houdt daardoor dezelfde prijs, maar de producenten ontvangen 30 procent meer geld”, legt Willy Douma van Hivos uit. “Dat boeren hun producten kunnen verkopen, is het allerbelangrijkste.

Zonder markt geen inkomen, zo simpel is het.”

Hivos ondersteunt de producentenassociaties door het financiële management, de productiewijze en de

10

Met ananas gaat het verhaal in twee stappen. “Over twee weken verschepen we de eerste container fairtrade ananas naar Kruidenier”, vertelt Yoriely Villalobos Mora namens ruim honderd ananasproducenten in Costa Rica. “De biologische ananas komt pas volgend jaar: die gaan we nu aanplanten.”

Op de biovakbeurs in Neurenberg werd half februari 2010 het contract tussen Kruidenier en de Costaricaanse ananasproducenten getekend.

“Door dat contract durven onze producenten nu over te stappen op biologische productie”, verwacht Villalobos Mora. “Daardoor is de afzet namelijk gegarandeerd.”

duurzame productie

n

Voor haar producentenorganisatie is het bijzonder om direct aan tafel te zitten met een groothandel. “Korter kan voor ons de lijn naar de consument haast niet zijn. Wij kunnen Kruidenier bellen met vragen over de kwaliteit, overleggen over de logistiek, of de beste aanpak. Dat is zo anders dan het contact met grote importeurs.” Ze lacht: “Toen ik bij Kruidenier in Nederland kwam, lagen daar ananassen uit Costa Rica. “Hé, dat is onze ananas!”, besefte ik opeens. Dat was grappig.”

zonder markt geen inkomen, zo simpel is het

rOTTErdams famILIEBEdrIjf In 1928 startte arie Cornelis Kruidenier een zuivelbedrijf.

Hij verkocht de zuivel aan schippers die met hun schuiten de rotterdamse haven aandeden. In 1978 legde peter Kruidenier de basis voor de huidige organisatie. anno 2011 is Kruidenier de op twee na grootste versgroothandel waarin dagelijks veertigduizend producten voor vijfduizend klanten omgaan. die klanten zijn bijvoorbeeld overheden, ziekenhuizen en grote bedrijven. sinds kort kunnen ook consumenten verse (biologische en fairtrade)producten bij Kruidenier bestellen. Over ‘de fijne smaak van fairtrade’ leest u meer op www.bestelvers.nl.

mETEn Is WETEn De eerste contacten met producenten zijn gelegd, maar het verhaal gaat verder. Hivos en Kruidenier willen ook weten wat duurzame productie precies oplevert voor het milieu.

“Als je bananen of ananas duurzaam produceert, wat betekent dat dan voor de CO2-uitstoot, voor de biodiversiteit, voor de waterhuishouding?” legt Willy Douma uit. “Krijg je een veerkrachtiger productiesysteem dat voor boeren minder kwetsbaar is? Is de grond vruchtbaarder, met meer wormen en meer nuttige soorten, vogels, bloemen, insecten? Daar zijn wel losse praktijkvoorbeelden van, maar wij willen dat nu systematisch gaan meten.”

nEEm EEn KIjKjE Op EEn BananEnpLanTagE Wilt u weten waar de biologische fairtradebananen vandaan komen? Bekijk dan het filmpje op youtube.com/bestelvers. Daar krijgt u een rondleiding over een biologische bananenplantage in Peru!

11

Er zijn landen waar mensen niet mogen zeggen wat ze willen en niet kunnen zijn wie ze zijn. Hivos wil al die mensen zo veel mogelijk een stem geven. Want iedereen moet www.hivos.nl kunnen zijn en zeggen wat hij of zij wil. Help Hivos. Giro 1969

HIV7319-1 Adv Hivos Magazine_210x297.indd 1

14-03-11 16:56