Hivos Magazine december 2010

jaargang 16 | nummer 4 | december 2010

Hivos magazine Vechten voor vrouwenrechten Noord-Zuid sparen bij Triodos Stop Kinderarbeid hazelnootactie Regiodirecteuren over de toekomst

BESCHAVING? Onlangs las ik een interview met een jonge, intelligente vrouw, type BN-er van het beschaafde soort. Ze was van mening dat het tijd wordt voor forse bezuinigingen op ontwikkelingshulp, ‘daarmee kon het kabinet flink in asfalt investeren’. Ik geloofde mijn ogen niet! Hoe kun je intelligentie en beschaving combineren met een dergelijk dédain voor de ellende in de wereld?! Hoe dan ook, ze wordt op haar wenken bediend.

Het kabinet wil 1 miljard euro op ontwikkelingssamenwerking bezuinigen en wel zo snel mogelijk. In 2011 mag eenderde van de overheidsbezuinigingen door OS worden opgebracht. Dan maar minder geld voor arme mensen, daar ergens ver weg. Pech gehad. Zij staan hier niet op de stoep van de premier om te protesteren en hun armoede te etaleren. En wij hebben in Nederland ook problemen, nietwaar? Ja, dat is even vrij vertaald, maar dit is wel de teneur van het nieuwe beleid. Een beetje korte termijn denken, een beetje eigen belang, een beetje gemakzucht en botte bijl.

inhoud 03: Vechten voor vrouwenrechten 06: Korte Berichten 08: Noord-Zuid sparen 09: Stop Kinderarbeid hazelnootactie 10: Regiodirecteuren over de toekomst

Zelf zegt het kabinet zich te baseren op een duidelijke visie, in lijn met het veelbesproken rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Dat stelt terecht dat ‘hulp’ nooit genoeg kan zijn om ontwikkeling tot stand te brengen en dat bestrijding van wereldwijde armoede en klimaatverandering uitdrukkelijk ook in het belang van Nederland is. Daar ben ik het zeer mee eens.

Maar die ambities vragen wel om een sterke civil society die maatschappelijke en politiek druk uitoefent.

Inmiddels hebben particuliere organisaties al hun bijdrage geleverd aan de bezuinigingen. Zij ontvangen vanaf 2011 al 140 miljoen euro per jaar minder dan in de afgelopen jaren. Ook Hivos zal ondanks een uitstekende score voor haar subsidieaanvraag een flinke stap terug moeten doen.

Dat wringt met de ambities die wij in het bedrijfsplan voor 2011-2015 hebben uitgesproken. Klagen doen we niet. Onze doelstellingen blijven recht overeind en wij gaan er alles aan doen om nieuwe wegen te vinden om deze te realiseren.

Manuela Monteiro Algemeen Directeur

Wilt u in actie komen voor Hivos en haar partners? >> Ga dan naar www.hivos.nl/doemee

Colofon Hivos Magazine Jaargang 16, no. 4, december 2010

Hivos Magazine is een uitgave van Hivos, verschijnt vier keer per jaar en wordt toegezonden aan donateurs en overige geïnteresseerden.

Hivos is een Nederlandse niet-gouvernementele ontwikkelingsorganisatie die handelt vanuit humanistische waarden. Samen met lokale maatschappelijke organisaties in ontwikkelingslanden wil Hivos een bijdrage leveren aan een vrije, eerlijke en duurzame wereld. Daarin hebben burgers - vrouwen en mannen - gelijke toegang tot middelen en kansen en kunnen zij zelf vorm geven aan hun toekomst.

Aan dit nummer werkten mee: Roman Baatenburg, Gerdien ten Cate, Monique Doppert, Ireen Dubel, Kathelijn Fenger, Marcel van der Heijden, Jessie Hexpoor, Marie-Anne van Leeuwen, Tanja Lubbers, Eco Matser, Sofie Ovaa, Marianne van der Pol, Eelke Pollé, Fabiennne Simenel, Nicoline van der Torre, Francis Vollebregt, Christine Wagner Productie: Global Village Media, Amsterdam Tekst: Margreet van der Hel, Annemiek Huyerman, Hester Otter, Manuela Monteiro Fotografie: ANP, Marcel Bakker/HiRez Images, Hivos, Hollandse Hoogte Vormgeving: Publish, Amsterdam Druk: Chevalier International, Hendrik Ido Ambacht ISSN: 0169-0337 Hivos Postbus 85565, 2508 CG Den Haag tel: 070 376 55 00 fax: 070 362 46 00 info@hivos.nl | www.hivos.nl Het werk van Hivos wordt mede mogelijk gemaakt door de deelnemers van de Nationale Postcode Loterij.

2

››

vrouwenrechten

De stem van vrouwen in het Midden-Oosten

Vechten voor vrouwenrechten Altijd lopen ze de kans te worden bedreigd of in de gevangenis te belanden. Ondanks deze risico’s komen vrouwen in Irak, Iran en Syrië op voor hun rechten. Hivos helpt hen met geld en advies. Drie voorvechtsters vertellen over de situatie in hun land en hoe zij zich blijven inzetten voor een beter leven voor vrouwen.

“Wij zijn vastbesloten om de wereld te krijgen die wij wensen. Daarom houden we dit werk vol”, geeft Yanar Mohammed, oprichter van Organisation of Women’s Freedom in Iraq OWFI (zie ook interview) als reden waarom zij en andere vrouwen jaar in jaar uit hun, vaak gevaarlijke, werk blijven doen. Zo durven de vrouwen van OWFI het aan om in een gewelddadig land waar gedwongen huwelijken en onvrijwillige prostitutie aan de orde van de dag zijn, zich uit te spreken tegen seksueel geweld en vóór een seculiere samenleving, vrij van religieuze onderdrukking.

OWFI is een van de vele vrouwenorganisaties in het Midden-Oosten die Hivos ondersteunt.

Ook het Iraanse Justice for Women en andere organisaties in Iran en Syrië kunnen rekenen op financiële bijstand en deskundige inbreng.

Die hebben vrouwen in deze landen hard nodig. Want hoewel er door hun strijdlust al veel ten goede is veranderd, en er een momentum voor verandering lijkt te bestaan, is de situatie er voor hen nog verre van ideaal.

Voor de wet zijn zij niet gelijk aan mannen, wat bijvoorbeeld blijkt uit het feit dat zij niet kunnen erven. Bij een scheiding verliezen zij hun kinderen, voor de rechtbank telt de verklaring van een man veel zwaarder, en bij een proces over verkrachting moet het slachtoffer ter verdediging vier mannelijke getuigen opvoeren. Een bizarre en onmogelijke eis.

In deze landen zijn de meeste vrouwen en meisjes tweederangsburgers die thuis moeten blijven en van wie vooral de eer moet worden bewaard. > lees verder op pagina 4

3

vrouwenrechten Mahboubeh Abbasgholizadeh uit Iran is bij verstek veroordeeld tot twee en een half jaar gevangenis en dertig zweepslagen

> vervolg van pagina 2

Hivos-medewerkers geven vrouwen in onder andere Irak, Iran en Syrië advies over hoe ze een organisatie kunnen opzetten en besturen en hoe zij financieel verantwoording kunnen afleggen.

Ook brengt Hivos organisaties met elkaar in contact, zodat een groot netwerk ontstaat waarin vrouwen van elkaar kunnen leren.

Een beginnende Koerdische vrouwenorganisatie in Irak bijvoorbeeld bestrijdt het besnijden van vrouwen, dat daar niet strafbaar is. De Koerdische vrouwen kwamen in contact met een Egyptische organisatie, die met deze problematiek veel ervaring heeft, en konden van hun Egyptische collega’s goede strategieën overnemen om hun strijd tegen vrouwenbesnijdenis voort te zetten.

Meer invloed Hivos streeft naar rechten voor alle mensen, man of vrouw.

Daarnaast is vanaf de oprichting in 1968 een van de belangrijkste doelstellingen het verbeteren van de positie van vrouwen en ervoor te zorgen dat zij worden gehoord, in eigen land en daarbuiten.

Hivos stimuleert vrouwen deel te nemen aan politieke besluitvorming en te spreken voor bijvoorbeeld de Verenigde Naties. Het gaat erom dat vrouwen meer invloed krijgen, en in de politiek, het onderwijs of het bedrijfsleven op posities terechtkomen waar zij zelf de besluiten kunnen nemen en beleid kunnen maken.

Krachtige organisaties kunnen dan een opstapje zijn.

Voer voor wetenschappers Het werk van Hivos met organisaties als deze levert een schat aan informatie op, ook voor wetenschappers. In het kennisprogramma Civil Society in West Asia, een samenwerkingsverband van Hivos en de Universiteit van Amsterdam doen wetenschappers onder meer onderzoek naar de rol van vrouwen binnen de Groene Beweging (protestbeweging die in 2009 in Iran ontstond in aanloop naar de presidentsverkiezingen) en hun rol in het sociale en economische leven van Iran en Syrië. Met de uitkomsten daarvan kunnen organisaties weer hun voordeel doen.

INTERVIEW Yanar Mohammed (50)

“Via de radio bereiken we vrouwen” Irakese architect. Richtte in 2003 Organisation for Women’s Freedom in Iraq (OWFI) op, die bedreigde en mishandelde vrouwen onderdak biedt en zich ontfermt over slachtoffers van vrouwenhandel. Woont in Bagdad en soms bij haar zoon in Toronto.

“Twee maanden geleden konden we een 14-jarig meisje bevrijden uit handen van vrouwenhandelaars. Haar moeder benaderde ons en vertelde ons dat haar dochter was gekidnapt. De politie komt niet in actie om meisjes die worden gedwongen tot prostitutie, op te sporen. Gelukkig kennen we één hoge veiligheidsfunctionaris, die wél begaan is met het lot van deze meisjes. Via zijn invloed konden we het voor elkaar krijgen haar te bevrijden.

We maken maandelijks mee dat meisjes worden ontvoerd en gedwongen tot prostitutie. Vrouwenhandel is een snelgroeiend probleem in Irak. Onderzoek van OWFI wees uit dat tienduizenden vrouwen daarvan het slachtoffer zijn. Door het grote aantal gesneuvelde mannen, zijn er waarschijnlijk tussen de twee en drie miljoen weduwen en wezen die in grote armoede leven en een gemakkelijke prooi zijn voor vrouwenhandelaren. En anders worden ze wel tweede of derde vrouw van een man of krijgen ze op veel te jonge leeftijd kinderen.

Omdat het land nauwelijks wordt geregeerd hebben veel mensen de illusie dat religie het antwoord op alle problemen is. Seculiere partijen zijn gemarginaliseerd; de macht ligt in de handen van religieuze groeperingen.

4

Organisation of Women’s Freedom in Iraq streeft naar een seculiere samenleving. We doen dat samen met vakbonden en met steun van vrouwen wereldwijd. Ook jongeren proberen we te betrekken bij ons werk. Zij zijn vaak nog moediger en nog meer bereid te vechten voor een land waar mensen vrij zijn en niet meer worden onderdrukt door een regering die mensen in alle aspecten van hun dagelijks leven, zoals op seksueel, religieus en zelfs op kledinggebied, dwingende normen, oplegt.

Via een radiostation en een feministische krant verspreiden we onze ideeën en hebben we contact met medestanders. Op 18 oktober hebben we het eenjarig bestaan gevierd van El Mousawat Radio. (Mousawat = gelijkheid, red.). Radio is een fantastisch medium waarop vrouwen hun mening kunnen laten horen en vrijuit kunnen praten over een seculiere maatschappij waarin zij gelijk aan mannen zijn. Via de radio kunnen we ook oppositie voeren tegen de politieke islam en de gevestigde, fundamentalistisch ingestelde media. We bereiken zo vrouwen in Irak die zich geïsoleerd voelen. Radio slaat ook een brug tussen Irakese vrouwen en vooruitstrevende groepen over de hele wereld.

Met de steun van vrouwen in Irak en daarbuiten kan ik dit werk volhouden. In Irak zelf zijn wij omringd door vijanden. Die zouden niets liever willen dan dat wij voor hen buigen. Dat zou zó vernederend zijn.”

vrouwenrechten

INTERVIEW

INTERVIEW Mahboubeh Abbasgholizadeh (51)

Deze vrouw is communicatieadviseur in Syrië en doet onderzoek op het gebied van erfrecht en polygamie en naar het dragen van de hoofddoek. Zij is bezig met het opzetten van een nieuwe vrouwenorganisatie. Om veiligheidsredenen worden haar naam en die van de organisatie niet vermeld.

Iraanse onderzoeker, journalist en filmmaker. Zij is onder meer directeur van Non-Governmental Organisation Training Centre (NGOTC), die vrouwengroepen trainde en werd gesloten in 2007. Ook is ze campagneleider van Stop Steniging Voorgoed. Zij ontving op 5 december de Duitse Johann Philipp Palm prijs, voor haar bijdragen aan de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting. Zij is bij verstek veroordeeld tot twee en een half jaar gevangenis en dertig zweepslagen. Woont in Amsterdam.

“Verandering moet “We zijn sterk uit onszelf komen” in cyberspace”

“De samenleving van Syrië is onontwikkeld en is onderworpen aan het ministerie van Sociale Zaken. Door de instabiliteit in het Midden-Oosten ervaren mensen het leven als broos en altijd onderhevig aan de conflicten. Omwille van veiligheid accepteren mensen veel: een totalitair regime en de afwezigheid van vrijheid van meningsuiting. Regionale conflicten zorgen voor de opkomst van populisme en rechtse bewegingen, en dat beïnvloedt ideeën over mannelijkheid en vrouwelijkheid. Arabische vrouwen worden al een eeuw verscheurd tussen moderniteit en traditie.

Ook worden jongeren beïnvloed door materialisme en nemen veel jonge vrouwen hun toevlucht tot cosmetische chirurgie, om toch maar te voldoen aan het schoonheidsideaal dat de Arabische popcultuur propageert.

Over al deze zaken zou ik graag van gedachten willen wisselen met jongeren. Want zij zijn de toekomst – en liefst 70 procent van de Syrische bevolking is jonger dan 29 jaar.

Het is uiterst moeilijk om bij het ministerie van Sociale Zaken een vergunning te krijgen voor het opzetten van een vrouwenorganisatie. Bovendien wil de regering dan invloed kunnen uitoefenen op de activiteiten ervan. Er is één officieel geregistreerde vrouwenorganisatie in Syrië. Daarnaast zijn er nog zeven, die niet geregistreerd zijn, maar die min of meer worden getolereerd.

Feministische onderwerpen liggen moeilijk in dit land en worden door de regering beschouwd als westerse luxeproblemen. Op dit vlak staat Syrië dan ook totaal stil, in tegenstelling tot de maatschappij in het algemeen. Er is de afgelopen decennia zo veel veranderd in Syrië; economisch is het land veel liberaler en moderner geworden en is zich meer naar buiten gaan richten, bijvoorbeeld op de Arabische regio. Maar er is nog altijd veel armoede en dat houdt modernisering van de maatschappij tegen.

Daar hebben vooral vrouwen onder te lijden.

Geweld tegen vrouwen zit zó verweven in onze samenleving, net als bevoogdend optreden. Ook zie je dat de sluier meer en meer wordt gedragen, en dat vrouwen zich bij religieuze groepen aansluiten en blijven steken in traditionele rolpatronen. Er is op het gebied van vrouwenemancipatie eenvoudigweg moeilijk vooruitgang te boeken.

Ik ben vooral geïnteresseerd in wat zich afspeelt in het gewone dagelijkse leven van vrouwen. De veranderingen daarin zou ik willen duiden en ik wil oplossingen aandragen. Het gaat mij niet om politieke strijd. Mijn hoop is dat wij in Syrië verandering van binnenuit kunnen bewerkstelligen en dat vrouwen aan hun slachtofferrol kunnen ontsnappen. Hopelijk zullen zij ooit zelfstandig zijn en baas over eigen lijf en leven worden.”

“Ik ga terug naar Iran zodra ik het gevoel krijg dat ik van hieruit mijn werk niet meer kan doen. Zelfs als ik daar dan weer de gevangenis zou ingaan. Bij alles wat ik doe is het uitgangspunt: hoe kan ik zo effectief mogelijk vrouwen in Iran steunen?

Sinds dertig jaar is het grootste probleem voor vrouwen in Iran dat zij geen enkele zeggenschap hebben over hun leven.

Hun lichaam, seksualiteit, werk, hoe zij zich kleden, alles wordt gecontroleerd door de islamitische machthebbers. In de jaren negentig was er onder de hervormingsgezinde regering van president Khatami een beetje ruimte voor maatschappijverandering. Vrouwenorganisaties probeerden de wet op het gebied van familierecht, scheiding, voogdijschap aan te passen. Toen kwam Ahmadinejad aan de macht in 2005 en werden vrouwenorganisaties opgeheven, net als alle hervormingsgezinde media.

In het openbare leven mogen vrouwenrechtenactivisten niet samenkomen om met elkaar te praten. Dus treffen ze elkaar in heel kleine groepjes in een café, gaan theedrinken bij iemand thuis of spreken elkaar in een auto.

Maar we zijn sterk in cyberspace, op de satellieten kan de regering in Teheran immers geen controle uitoefenen. Met een vaste groep van 400 vrouwen door heel Iran en daarbuiten mailen we intensief over ontwikkelingen in het land, ook op Facebook en Twitter zijn we actief. Daar kan iedereen ons volgen. Voor heel belangrijke besluiten hebben we kleine, geheime bijeenkomsten, ook via internet. Dankzij de solidariteit tussen journalisten en vrouwenactivisten in Iran horen wij elke dag wat er gebeurt. Wij maken dan meteen interviews of reportages voor media als Voice of America of BBC. Ik wil graag internettelevisie voor vrouwen opzetten. In Iran kon ik dat niet voor elkaar krijgen maar hier wel. Dankzij de nieuwe media hoeven wij ons niets meer aan te trekken van grenzen. Dat maakt me gelukkig.

Mijn leven lang heb ik gewerkt als klein radertje in de vrouwenbeweging. Ver weg van Iran voel ik me soms eenzaam. Maar als ik dan achter mijn kleine laptop ga zitten en me begeef in cyberspace, dan voel ik dat ik niet alleen ben.”

5

BERICHTEN

Wereldwinkel komt met Fairtrade cultuurlijn De Fairtrade cultuurlijn bestaat uit bijzondere producten waarbij traditioneel design en moderne vormgeving elkaar ontmoeten.

Met de drie geselecteerde producten, Mum servies uit Thailand, een sjaal van Singhora wol uit India en een Boeddha van graniet uit Sri Lanka, worden andere culturen gemakkelijk in eigen huis gehaald. Zo wordt bij het Mum servies de traditioneel Thaise bloemdecoratie op modern keramiek gebruikt. De sjaals van Singhora wol hebben een kenmerkend authentiek noord Indiaas design. Meer info: www.wereldwinkels.nl Hivos mag één sjaal gratis weggeven! Wilt u kans maken op deze sjaal, stuur dan een e-mail met uw adresgegevens naar info@hivos.nl o.v.v. ‘Sjaal-actie Wereldwinkels’.

Afrikaanse regisseurs filmen China De invloed van China groeit, ook in veel Afrikaanse landen. Zeven Afrikaanse regisseurs vertrokken in opdracht van het International Film Festival Rotterdam naar China, volgden daar een filmworkshop en maakten hun eigen productie. Deze films gaan in première tussen 26 januari en 6 februari, als onderdeel van het programma ‘Raiding Africa’.

Wilt u kans maken op gratis kaartjes voor een van deze films, meld u dan aan via info@hivos.nl o.v.v.

IFFR en uw naam en adresgegevens. * Tijdens het ter perse gaan van dit magazine is het exacte programma van het IFFR nog niet bekend.

U een ArtBag, kinderen een toekomst De organisatie STOP AIDS NOW! vraagt dit jaar speciaal aandacht voor de 15 miljoen wezen die een of beide ouders verloren hebben aan deze ziekte.

Een ideaal moment om voor maar vijf euro die speciale ArtBag te kopen, de bekende shopperbags van STOP AIDS NOW!. De opbrengst van de ArtBags gaat naar projecten die deze kinderen ondersteunen. Er zijn drie nieuwe ontwerpen, van Blond-Amsterdam, de succesvolle Nederlandse modezusjes Spijkers en Spijkers en Keith Haring.

De ArtBags zijn te koop bij de Bijenkorf, Bruna, V&D en Fairtrade-winkels.

Online zijn de tassen te bestellen in de ArtBag webshop op www.stopaidsnow.nl

Metropolis TV laat de wereld anders zien In Peru moeten menstruerende vrouwen een week in een koude lemen hut zitten, in Zambia krijgen vrouwen een dag vrij en noemen het ‘mothersday’ en in San Francisco maken ze er kunst van. Metropolis TV, een bekroond project van de VPRO, laat wereldwijd culturele verschillen en overeenkomsten zien.

Van de Braziliaanse favela’s tot de hipste wijken van Berlijn: Metropolis TV kijkt door de ogen van zestig locale filmmakers naar een bijzonder thema. “Het leukst zijn onderwerpen die over de hele wereld vergelijkbaar zijn en een zekere spanning met zich meebrengen. Een onderwerp dat omstreden is, of dat er door mensen heel anders over wordt gedacht. ‘Menstruatie’ leende zich daar bijvoorbeeld goed voor’’, vertelt Arnout Arens, redacteur van het programma. Over de hele wereld vragen de filmmakers hoe het is om bijvoorbeeld buitenstaander te zijn, of 15 jaar oud, homo, Elvis-imitator of bejaard. Het resultaat is een kleurrijk pallet van antwoorden.

Metropolis TV komt tot stand in samenwerking met Hivos en is vanaf 18 november gestart met een nieuw seizoen op Nederland 3 om 20.30 uur. Oude afleveringen en afleveringen die u gemist heeft, zijn te zien op www.metropolistv.nl

berichten

Duurzaam modelabel Satara geeft kansarme vrouwen stabiel inkomen Vijaylaxmi Uppar (27) behoort tot de laagste kaste in India. Haar man is overleden en voor haar is het verboden om opnieuw te trouwen. Dat betekent dat ze zelf voor inkomen moet zorgen, voor haar en haar zevenjarige zoon Ganesh. Ze woont samen met haar moeder, die op het veld werkt om ook nog wat geld in te brengen.

Dankzij de microkredietbank Mann Deshi kon ze een lening krijgen en kocht ze haar eigen huis.

Ook sloot ze zich aan bij de Satara Foundation waar ze leert hoe ze de collecties, gemaakt van duurzame materialen, moet maken.

Vijaylaxmi Uppar is een van de twintig vrouwen in India die werken voor dit duurzaam Nederlands modelabel. Satara geeft deze vrouwen een kans om sociaal en financieel onafhankelijk te worden. “Ze krijgen betaalde training, steun bij hun ondernemerschap en kunnen onder veilige en schone omstandigheden werken’’, zegt Moniek van Erven, oprichtster en directeur.

De ontwerpers van Satara zijn oud-studenten van de Amsterdam Fashion Institute en hun ontwerpen hangen in verschillende winkels in Amsterdam en Utrecht. De kleding is ook online te bestellen via www.satarafashion.com

Commotie rond Klimaatcampagne De campagne ‘Energiebesparing hier, scheelt rampen daar’ van Hivos kreeg afgelopen oktober landelijke bekendheid toen deze door De Telegraaf onder vuur werd genomen. De PVV noemde het een ongefundeerde smaadcampagne tegen de Nederlandse automobilist. De campagne legt namelijk een link tussen het grote energiegebruik hier en klimaatrampen in ontwikkelingslanden. ‘Paniekzaaierij’, vond de partij van Geert Wilders.

TR 13-10-10 katern 1 pagina 02

TR 13-10-10 katern 1 pagina 02

“Onzin” vindt Eco Matser van Hivos. “Helaas zal niemand hier in paniek raken door de toenemende problemen in ontwikkelingslanden als gevolg van klimaatverandering. Ook de aanbevelingen om korter te douchen of minder auto te rijden zullen niemand doen schrikken.”

anton dingeman Pieter Geenen anton dingeman Pieter Geenen

De Telegraaf citeert een klimaatscepticus die de relatie tussen ons energie verbruik en toenemende problemen in ontwikkelingslanden ontkent. Eco Matser: “Bij rampen zoals de overstroming in Pakistan en de hittegolf in Rusland is het moeilijk om direct vast te stellen of deze (mede) veroorzaakt zijn door klimaatverandering. De algemene trend staat echter niet ter discussie.”

Tot slot bleek dat de PVV en Telegraaf zich slecht hadden geïnformeerd over de financiering van de campagne. PVV kamerlid de Mos vond dat minister Verhagen het subsidiegeld voor de campagne terug moest halen. Hivos betaalt deze campagne echter niet uit de bijdrage van de Nederlandse overheid, maar uit eigen middelen.

Deze strip verscheen op 13 oktober 2010 in Trouw naar aanleiding van de commotie rondom de Klimaatcampagne van Hivos

7

Noord-Zuid Sparen

Een win-winsituatie voor Noord en Zuid Het rendement vertaalt zich niet alleen in geld. Wie spaart via een Noord-Zuid Internetspaarrekening bij Triodos Bank helpt ook kleine boeren en ondernemers in Afrika, Latijns-Amerika en Azië vooruit.

Hoe raken een bank en een ontwikkelingsorganisatie bij elkaar betrokken? Omdat ze allebei vinden dat mensen in ontwikkelingslanden veel makkelijker aan geld moeten kunnen komen om een bedrijfje te beginnen. En dus zetten Triodos Bank en Hivos in 1994 samen het Hivos Triodos Fonds (HTF) op. “Het starten of uitbreiden van een eigen onderneming is voor mensen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika vaak de enige manier om een inkomen te krijgen”, zegt Frank Streppel, fondsmanager van het Hivos Triodos Fonds. Het idee achter het fonds was om de knowhow van Triodos en de kennis van Hivos met elkaar te verbinden en op die manier ontwikkeling te stimuleren, vertelt Streppel. “Triodos specialiseerde zich als eerste in microfinanciering en Hivos bracht kennis over ontwikkelingsprojecten mee.”

In het fonds zit geld van spaarders met een Noord-Zuid Internetspaarrekening en donaties van Hivos. Frank Streppel: “Dat geld investeren wij in microfinancieringsinstellingen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Zij kunnen daarmee microkredieten verstrekken aan een

koffieboer, een timmerman, een kleermaakster of een marktvrouw. Zo stimuleren wij de lokale economie en krijgen mensen perspectief op een beter leven.” Op dit moment heeft het Hivos Triodos Fonds circa 47 miljoen euro uitstaan in ontwikkelingslanden en ondersteunt daarmee tussen de 2,5 en 3 miljoen kleine ondernemingen.

Streppel: “Inmiddels stimuleren we met Hivos via het fonds ook gecertificeerde biologische en fairtradeproducenten in ontwikkelingslanden.”

Duurzame handel In deze samenwerking beheert Triodos uiteraard het geld, daarnaast brengt de bank zijn financiële netwerk in. Hivos adviseert en beoordeelt of een project in aanmerking komt voor een lening.

Nog een taak van het fonds is om ook de microfinancieringsinstellingen waarmee wordt samengewerkt, sterker te maken, zodat zij zich ontwikkelen tot interessante financiële partners voor andere banken.

Zo’n relatie is bijvoorbeeld Kenya Women Finance Trust , inmiddels uitgegroeid tot

Nooit meer kilometers lopen voor water In Kenia maken ruim 330.000 ondernemende vrouwen gebruik van de financiële diensten van Kenya Women Finance Trust (KWFT). Een van hen is Susan Maina, die een huishouden van twaalf mensen draaiende houdt. Ze was eraan gewend dat ze om water te halen eerst twee kilometer moest lopen. Met een lening van KWFT kon zij een waterleiding naar haar huis laten aanleggen en ook zaad kopen om groenten te verbouwen.

een van de grootste microfinancieringsinstellingen in Oost-Afrika (zie kader).

Zo kan Noord-Zuid internetsparen een win-winsituatie opleveren, voor mensen hier én daar. Streppel: “Wij vinden het belangrijk mensen een keuze te bieden, zodat zij zelf kunnen bepalen wat er met hun geld gebeurt. En we willen mensen in Nederland bewustmaken van het feit dat sparen op deze manier elders in de wereld het verschil kan maken.”

Zelf een Noord-Zuid Internetspaarrekening openen?

Ga naar www.hivos.nl/sparen

De koffie wordt beter betaald In het oogstseizoen voor koffiebonen krijgen de koffieboeren van Karagwe in West-Tanzania 12 eurocent per kilo handgeplukte bonen. Die prijs is zo laag omdat het aanbod dan zo groot is. Buiten het oogstseizoen levert koffie 40 eurocent per kilo op.

Toch moeten zij hun koffie in het ‘hoogseizoen’ tegen die lage prijs verkopen, want er moet brood op de plank. Organisatie Kaderes steunt deze boeren met microkrediet, zodat zij deze periode kunnen overbruggen en hun koffie verkopen op het moment dat zij er een goede prijs voor krijgen. Daarna kunnen de boeren hun lening met gemak afbetalen. Dit systeem gaat ook op voor bananen.

8

De boeren opereren nu ook meer als collectief. Zij brengen hun koffiebonen naar een grote opslag. De bonen fungeren als onderpand voor hun microkrediet. Grote koffie-inkopers kopen dan de partij in zijn geheel op, tegen een betere prijs dan wat de boeren individueel kunnen vragen. Het microkrediet wordt afgelost en wat er over is, komt ten goede aan de boeren.

Kaderes, die samenwerkt met Hivos, heeft 16.000 klanten, naast koffie- en bananenboeren zijn dat (brom)fietsenmakers, kappers, houtbewerkers en kioskeigenaren. En de vraag naar microkrediet blijft groeien, want bewoners van naburige dorpen willen graag net zo succesvol worden als de boeren van Karagwe.

Stop Kinderarbeid Stop Kinderarbeid Hazelnootactie

Onverteerbare hazelnootpasta “Dit verhaal moet verteld worden”, beseft filmmaker Mehmet Ülger in 2008. Op vakantie aan de Zwarte Zee ontdekt hij tentenkampen vol seizoensarbeiders. Hij ontmoet Turks/Koerdische families die elk voorjaar huis en haard verlaten om hazelnoten, katoen of tomaten te gaan plukken.

Op 19 november ging de documentaire Kinderen van het Seizoen in première. Een indrukwekkende film rond de familie van Zara Yamuktu, een negenjarig meisje dat zes maanden per jaar als seizoensarbeider werkt en alleen van oktober tot maart naar school kan.

Liefdevol gezin Terug in Nederland kreeg Ülger subsidie van onder meer Hivos om een film te maken over de seizoens- en kinderarbeid. “Zo’n 53 procent van de seizoensarbeiders komt uit Zuidoost-Turkije. In die regio is geen werk, er wordt niet geïnvesteerd. Om hun jaarinkomen bij elkaar te scharrelen, trekken duizenden families in de oogsttijd dwars door Turkije op zoek naar werk. Hun kinderen nemen ze mee.” Al in 2008 legde de filmmaker contact met de familie Yamuktu.

“Ondanks hun moeilijke levensomstandigheden vormen zij een heel liefdevol gezin. Er was direct een klik en ik wist meteen dat ik hen in de film centraal wilde zetten.”

Stop Kinderarbeid De campagne ‘Stop Kinderarbeid – School, de beste werkplaats’ is verontrust over de kinderarbeid in de hazelnootindustrie. Ferrero (Nutella), Mars (o.a. Ballisto) en Verkade (in alle hazelnootrepen en sommige koekjes) hebben al bekend gemaakt dat zij hazelnoten uit Turkije in hun producten verwerken. Stop Kinderarbeid heeft deze bedrijven gevraagd wat zij (gaan) doen om deze kinderarbeid uit te bannen. “Wij willen een dialoog met de betrokken bedrijven op gang brengen om kinderarbeid uit de productieketen te bannen. Zij hebben meestal wel op papier staan dat zij tegen kinderarbeid zijn, maar nu moeten ze die mooie woorden ook in de praktijk naleven. Erkennen is de eerste stap.

Daarna kunnen we samen toewerken naar een kinderarbeidvrije keten”, zegt Sofie Ovaa van Hivos. Bedrijven als Ahold, Unilever, Nestlé en Kraft hebben de herkomst van hun hazelnoten nog niet openbaar gemaakt. Stop Kinderarbeid roept hen hiertoe op en vraagt de bedrijven in actie te komen tegen kinderarbeid in Turkije. “Bedrijven moeten hun verantwoordelijkheid nemen en in alle openheid het probleem erkennen.

Alleen dan zijn ze geloofwaardig”, benadrukt Ovaa.

Kinderen van het Seizoen Een fragment van de documentaire Kinderen van het Seizoen is vertoond in de uitzending van actualiteitenprogramma Een Vandaag van 19 oktober 2010: “Zara van negen plukt samen met haar broertjes en zusjes en tienduizenden andere kinderen de hazelnoten die in de chocoladepasta gaan. Elf uur per dag, voor 1 euro per uur.” Tweede Kamerleden en Europarlementariërs hebben verontwaardigd gereageerd op de uitzending: “Het is niet de bedoeling dat het ontbijt van onze kinderen over de rug gaat van kinderen in Turkije”, vindt Klaas Dijkhoff van de VVD. Ook Europarlementariër Emine Bozkurt van de Sociaal Democraten vindt kinderarbeid ontoelaatbaar. “Kinderarbeid mág ook niet in Turkije, maar de naleving laat veel te wensen over. Ook bedrijven moeten aangesproken worden op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, bijvoorbeeld door een Europees meldpunt op te zetten”, aldus Bozkurt.

KINDERarbeid proef je niet Kinderarbeid proeft u niet! Maar herkent u het wel? Speel de quiz op www.stopkinderarbeid.nl en ontdek hoeveel u weet en hoe u bewust kunt kopen. Door mee te doen maakt u kans op een gevulde Stop Kinderarbeid boodschappentas.

9

regiokantoren

Guur klimaat met frisse wind Hivos heeft regiokantoren in India, Indonesië, Zimbabwe en Costa Rica, plus lokale kantoren in negen andere landen. Als de ‘aanvoerders’ van deze kantoren elkaar half november in Oegstgeest ontmoeten, is het letterlijk en figuurlijk een stormachtig weerzien.

Wat zijn hun inhoudelijke plannen voor de komende jaren? Hivos Magazine vroeg vijf van hen wat het voor hun land of regio betekent dat er voor een kwart van de begroting geen geld is.

Bolivia, Peru en Ecuador Hivos-vertegenwoordiger Corina Straatsma: “Bolivia is een land met grote tegenstellingen tussen rijk en arm, inheems en niet-inheems.

We hadden hoge verwachtingen van een programma dat bruggen slaat tussen verschillende bevolkingsgroepen, door theater, dans, beeldende kunst, film en ‘nieuwe’ media. Zo is er al een bloggersprogramma en een hiphop- en graffitigroep voor jongeren van verschillende afkomst. Dit programma gaat wel door, maar op veel kleinere schaal.

In Ecuador gaan we door met het herstel van de mangrovebossen. De locale economie drijft op het verzamelen van kokkels, krabben, kokospalmproducten en ecotoerisme. Vrouwen spelen hierin een belangrijke rol en omdat zij meer inkomen krijgen wordt hun positie in het dorp en in het gezin sterker.

In het Amazonegebied kan de inheemse bevolking geld verdienen met bosproducten als paranoten, sap, cacao en cosmetische olie. De twee bosbouwprogramma’s die daarop inspelen zullen kleiner uitvallen.

In Peru en Ecuador blijven we de homobeweging en vrouwengroepen steunen, maar kunnen we minder investeren in economische programma’s voor koffie en cacao. Veel activiteiten kunnen we dus wel voortzetten, maar op kleinere schaal, en daarom met minder resultaten voor de bevolking dan gehoopt.

Mocht Hivos in december verder gekort worden wanneer de begroting in de Tweede Kamer komt, dan heeft dat wel grotere gevolgen.”

10

Vertegenwoordigers van regio- en lokale kantoren ontmoetten elkaar in Oegstgeest

Minder geld, meer focus Het was een spannende dag, 1 november 2010. Om vier uur ‘s middags maakte staatssecretaris Ben Knapen (Buitenlandse Zaken) bekend dat negentien allianties uit de ontwikkelingssector de komende vijf jaar subsidie krijgen. Het ministerie honoreerde driekwart van de plannen van de Hivos Alliantie.

“Hiermee kunnen we verder”, was de eerste reactie van Hivos-directeur Manuela Monteiro.

De Hivos Alliantie bestaat uit vier organisaties: Hivos, Mama Cash, Press Now en IUCN NL. De vier formuleerden één gezamenlijk plan: People Unlimited 4.1. Het ministerie heeft 75 procent van de gevraagde subsidie toegekend: een bedrag van €308.171.872 voor de periode 2011-2015.

Hiermee wil de Alliantie maatschappelijke organisaties in het Zuiden duurzaam versterken, om zo bij te dragen aan structureel minder armoede. Sleutelwoorden zijn ruimte voor vrije expressie, mondiger maken van burgers, verbetering van de economische positie van mannen en vrouwen, en een beter beheer van de natuurlijke leefomgeving. Dit alles wordt gecomplementeerd met beleidsbeinvloeding in het Noorden

Heroverwegingen Doordat de subsidie een kwart lager is uitgevallen, zullen minder mensen profiteren van de programma’s die de Alliantie voor ogen had. Minder geld betekent eenvoudigweg: minder kansen voor mensen om vooruit te komen. Maar een rondgang langs Hivos-mensen in ontwikkelingslanden leert dat de organisatie niet bij de pakken neer gaat zitten. “Het doet pijn om zaken te moeten loslaten. Maar deze gedwongen herbezinning schept ook ruimte voor vernieuwing en een frisse wind”, zegt een van de regiodirecteuren met wie Hivos Magazine sprak. Minder geld, meer focus, wordt het devies.

regiokantoren

Zuidelijk Afrika

Midden-Amerika

Regiodirecteur Margreet van Doodewaard: “Het Nederlandse politieke klimaat is op dit moment guur: bezuinigen is het devies en dat betekent dat ook wij ons steentje moeten bijdragen.

Tegen deze achtergrond vind ik dat we onze handen mogen dichtknijpen. Ook al moeten wij moeilijke keuzes maken en zullen er banen verdwijnen, we kunnen onze kerntaken goed blijven uitvoeren, zeker door de verdere decentralisatie, waardoor we meer betrokken zullen zijn bij het werk van onze partners.

Ik verwacht dat we in Zambia de interactieve media blijven versterken, maar ons minder gaan bezighouden met duurzame landbouw omdat veel andere donoren dit al doen. In landen als Zimbabwe en Zambia blijft de strijd voor mensenrechten voorop staan. Vrouwen, homoseksuelen en mensen die leven met hiv/ aids hebben het erg moeilijk. En dat geldt ook voor de vrije media.

In Malawi moet de huwbare leeftijd van meisjes wettelijk en in de praktijk omhoog. Jong getrouwde meisjes lopen grote gezondheidsrisico’s, gaan niet meer naar school en zijn vaak sociaal geïsoleerd en afhankelijk van hun (veel oudere) echtgenoot.

Malawianen willen dit zelf graag veranderen. Hivos is het met hen eens en blijft dit proces ondersteunen.

Het doet pijn om zaken te moeten loslaten. Maar deze gedwongen herbezinning schept ook ruimte voor vernieuwing en een frisse wind. Het roept op tot creativiteit en inventiviteit en daar moeten we met zijn allen werk van maken.”

Regiodirecteur Dineke van den Oudenalder: “Ondanks dat we 25 procent moeten inleveren kunnen we waarschijnlijk in onze vier landen blijven werken. Er zijn zoveel nieuwe ontwikkelingen en belangrijke thema’s. De voorzichtige opkomst van het zelfstandige ondernemerschap in Cuba is bijzonder.

Daar wil Hivos graag op inspelen. In het westelijke hoogland van Guatemala gaan we samenwerken met basisorganisaties, NGO’s, lokale overheden en bedrijven. Allemaal streven we naar meer rechten van de inheemse bevolking, vooral voor vrouwen en jongeren. Zo’n uitgebreide samenwerking is nieuw en een grote uitdaging. In Honduras werken we met organisaties die de straffeloosheid aanpakken en via onze speciale invalshoek van cultuur en ict kunnen we dat op aansprekende wijze doen.

In Nicaragua ten slotte willen we een mediafonds oprichten om onafhankelijke en nieuwe media te steunen.

Heel goed is dat de Nederlandse campagnes van Hivos rond bijvoorbeeld vrouwen en duurzame energie prima aansluiten bij ons werk in Midden-Amerika. Diverse partnerorganisaties werken bijvoorbeeld aan betere arbeidsomstandigheden voor vrouwen in de maquila - grote (textiel)fabrieken voor de export.

We hebben een gevarieerd programma rond duurzame energie.

We merken dat de veranderingen die Hivos in het Noorden wil bereiken, directe raakvlakken hebben met onze partnerorganisaties in de regio.”

Zuidoost-Azië Afgelopen jaar verliet Ben Witjes het regiokantoor in Jakarta om directeur Programma’s en Projecten in Den Haag te worden. Sindsdien draagt Shita Laksmi er tijdelijk de verantwoordelijkheid. “Opluchting en spijt, in ons regiokantoor hebben we gemengde gevoelens over de subsidietoekenning.

Maar de korting betekent niet dat de kwaliteit van ons werk achteruit gaat. We willen de kans juist aangrijpen om betere en efficiëntere programma’s te maken. Bovendien zijn we nu echt gemotiveerd om nieuwe fondsen aan te boren. Omdat de helft van ons budget al uit andere bronnen komt, hebben we er alle vertrouwen in dat we het ook de komende vijf jaar goed zullen redden.”

India Regiodirecteur Jamuna Ramakrishna: “In India zoeken we naar manieren om een succesvolle aanpak ook elders te gebruiken. In drie deelstaten telen boeren bijvoorbeeld rijst met minder zaad, water en bestrijdingsmiddelen. De afgelopen jaren verdubbelde het aantal boeren dat deze methode toepast en verzesvoudigde het landbouwareaal. Samen met andere organisaties en donoren gaan we die aanpak nu uitbreiden naar andere deelstaten, al zal dat door de bezuinigingen in een langzamer tempo moeten.

Mensen aan de rand van de samenleving willen vaak actief opklimmen, maar redden het niet zonder steun. Zij kunnen hun producten niet voor een acceptabele prijs verkopen, hebben

geen macht om te onderhandelen, en kunnen geen geld lenen. Hivos heeft onderzocht dat een speciaal fonds kleine producenten en hun organisaties uit de brand kan helpen. Zo’n fonds komt er dus wel. De bezuinigingen betekenen niet dat we onze visie opgeven, maar wel dat we ons werk moeten faseren en onze prioriteiten aanscherpen. Ook gaan we op zoek naar andere inkomstenbronnen om het gat in de begroting op te vangen.”

11

Er zijn landen waar mensen niet mogen zeggen wat ze willen en niet kunnen zijn wie ze zijn. Hivos wil al die mensen zo veel mogelijk een stem geven. Want iedereen moet www.hivos.nl kunnen zijn en zeggen wat hij of zij wil. Help Hivos. Giro 1969