Hivos Magazine | Jaargang 18 | Nummer 1, april 2012

Jaargang 18 | Nummer 1, april 2012 | www.hivos.nl

Lucy springt in de bres voor homoactivisten “Je moet risico’s durven nemen” Biodiversiteit gaat ook over mensen

Vrouwenbesnijdenis. Het taboe moet doorbroken worden

Inhoud

Column

Taboe op 4-5 vrouwenbesnijdenis moet worden doorbroken

10 “Biodiversiteit gaat ook over mensen”

Korte berichten

6-7

Manuela Monteiro Algemeen directeur

Blijf op de hoogte van Hivos’ ‘roze’ werk en bezoek onze vernieuwde themapagina www.hivos.nl/ homorechten. En kom naar de 8ste editie van het Latin American Film Festival (LAFF) in Utrecht. Van 18 tot en met 27 april 2012 draaien hier zo’n 60 nieuwe producties van (jonge) filmmakers uit Latijns-Amerika.

12 De wereldwijde blik van Metropolis Hivos start met een regionaal netwerk om onderzoeksgegevens te bundelen.

Zelf je weerbaarheid vergroten

Anders zijn: levensgevaarlijk

Boeren en biodiversiteit: ambitieuze plannen om groen ondernemerschap naar een hoger plan te tillen.

8-9

Twee bijzondere fondsen op naam

11 In vijf jaar groeide het programma uit tot een hit. Metropolis werkt, met steun van Hivos, aan een nieuwe reeks.

Week van het Testament

Hivos durft risico’s te nemen met een omvangrijk trainingsprogramma voor de Afrikaanse homogemeenschap.

“Wat ons aanspreekt is de inhoudelijke creativiteit waarmee Hivos buiten de gebaande ontwikkelingspaden kijkt”.

Colofon

Samen met maatschappelijke organisaties in ontwikkelingslanden werkt Hivos aan een vrije, eerlijke en duurzame wereld. Daarin hebben vrouwen, mannen en kinderen gelijke toegang tot middelen en kansen voor ontwikkeling. Onze projecten hebben tot doel mensen actief en gelijkwaardig te laten deelnemen aan de besluitvorming die bepalend is voor hun leven en hun samenleving. Zo geeft Hivos mensen een stem.

Hivos Magazine Jaargang 18/nummer 1/april 2012 Hivos Magazine verschijnt elk kwartaal, en wordt toegezonden aan donateurs en overige geïnteresseerden. Aan dit nummer werkten mee: Roman Baatenburg de Jong, Willy Douma, Kathelijn Fenger, Sofie Ovaa, Francis Vollebregt, Fabienne Simenel, Lena Katzmarski, Merit Hendriks Redactie: Global Village Media, Amsterdam Tekst: Margreet van der Hel, Selma Kers, Manuela Monteiro Fotografie: Lauren Barkume, Gerdien ten Cate, Hivos, Hollandse Hoogte, Metropolis, Marjolein van Rotterdam, Bianca Sistermans Vormgeving: Groep merkcreatie en communicatie, Utrecht Druk: Zwaan Printmedia, Wormerveer ISSN: 0169-0337

Hivos Postbus 85565 2508 CG Den Haag tel: 070 376 55 00 fax: 070 362 46 00 info@hivos.nl www.hivos.nl Rabobank 133.133.133

Het werk van Hivos wordt mede mogelijk gemaakt door de deelnemers van de Nationale Postcode Loterij.

Van 16 tot 21 april vindt de Week van het Testament plaats. Hivos nodigt u uit om haar in uw testament op te nemen. Het mes snijdt aan twee kanten. Enerzijds stelt de fiscus Hivos vrij van successierecht: het volledige bedrag komt ten goede aan Hivos. Aan de andere kant geeft u ons extra mogelijkheden om aan een vrije, eerlijke en duurzame wereld te werken. In de Week van het Testament kunt u bij een groot aantal notarissen gebruik maken van een gratis adviesgesprek. Kijk voor meer informatie op hivos.nl/nalaten of goededoelen.nl. Of neem contact op met Francis Vollebregt via 070 - 376 55 00. Ook kunt u met de antwoordkaart in het magazine meer informatie opvragen.

Volg ons OP

#1 2012

Te ziek voor woorden. Dat was mijn eerste gedachte toen de berichten uit Bagdad binnenkwamen over systematische moorden op homo’s en emo’s, een alternatieve subcultuur. Dodelijk geweld tegen homoseksuelen in Irak is niet nieuw maar het lijkt erop alsof de haat nieuw leven is ingeblazen. Nota bene het Iraakse ministerie van Binnenlandse Zaken gaf twee maanden geleden de aanzet. In een verklaring bestempelde het ministerie het fenomeen emo als ‘satanisch’. Veel meer aansporing tot een klopjacht heeft een Shi’itische zeloot niet nodig. Inmiddels zijn in een paar weken tijd ten minste veertien jongeren met bakstenen doodgeslagen. In totaal zijn 45 mensen – veelal jonge homomannen – gedood en werden er net zoveel verwond. Aan de andere kant van de wereld, in Honduras, schokten ons de brute moorden op 5 homo- en transseksuelen, onder wie partners van Hivos. Dat kwam niet in de krant, Honduras is geen nieuws. Maar in dit land van rechtenloosheid is systematisch geweld tegen homo’s, lesbische vrouwen, bi- en transseksuelen (LGBTs) schering en inslag. Uit pure haat. In Bagdad, in de wijk waar de extremistische geestelijke Muqtada al-Sadr zetelt, circuleerden pamfletten met de dringende boodschap: verander je uiterlijk of je gaat eraan! Wie in de hoofdstad van Irak afwijkt en zich niet wenst te conformeren aan de dresscode speelt met zijn leven, zoveel is zeker. Steen des aanstoots vormen, let wel, lang haar, strakke zwarte spijkerbroeken en piercings. Hivos zou Hivos niet zijn als we ons zouden conformeren aan ‘conformisme’. Opkomen voor het recht om je eigen keuzes te maken is de kern van ons DNA. Wij lopen bewust uit de pas, we blijven opkomen voor het recht van ‘de anderen’ om anders te zijn. Honduras en Irak bewijzen dat strijden voor LGBT rechten geen luxe is maar pure noodzaak.

Female Genital Mutilation

Vrouwenrechten

FGM komt in tientallen landen voor. In Afrika strekt de praktijk zich uit van het westen naar het oosten, met Egypte, Soedan en de gehele Hoorn van Afrika als meest beruchte plekken. Over besnijdenis in het MiddenOosten is weinig tastbaar bewijs beschikbaar. Onderzoek, publicaties en andere bronnen duiden er echter op dat FGM wordt toegepast in Jemen, Irak, Syrië, Oman, en Saoedi-Arabië. De ingreep betekent meestal een verwijdering van de binnenste schaamlippen en de clitoris. Soms worden ook de buitenste schaamdelen weggesneden. Het onderwerp is een groot taboe in deze regio. Een taboe dat nodig moet worden doorbroken opdat vrouwen meer zeggenschap krijgen over hun eigen lichaam. Daarom is Hivos gestart met de vorming van een regionaal netwerk om onderzoeksgegevens te bundelen en effectiever druk op regeringen uit te oefenen. Inspanningen hebben in Koerdistan inmiddels geleid tot een vorig jaar aangenomen wet tegen FGM. Awezan Nory Als Awezan Nory (31) eenmaal op gang is gekomen, houdt ze niet op met praten. Awezan geeft leiding aan een aantal veldteams die in Kirkuk, Noord-Irak, en omgeving van deur tot deur gaan en dagelijks in aanraking komen met slachtoffers van FGM. De verhalen zijn soms bizar en vaak gruwelijk. “Een vrouw had problemen met haar schoonfamilie. De schoonmoeder vond haar voedsel niet halal omdat ze niet besneden was. De vrouw kwam onder grote druk te staan en liet zich uiteindelijk besnijden na een bevalling. Een andere vrouw had na enorme sociale druk om zich te laten besnijden geen ‘hulp’ gezocht maar de ingreep zelf uitgevoerd. De bloedingen hielden aan. Het is een wonder dat ze nog leeft.” In de praktijk worden scheermesjes gebruikt, pincetten. Awezan kent een geval waarbij een blinde vroedvrouw betrokken was.

Vrouwenbesnijdenis: het taboe moet doorbroken worden

Omdat FGM diepgeworteld is in de samenleving moeten de veldteams omzichtig te werk gaan. “Tijdens voorlichtingsbijeenkomsten praten we eerst over gezondheidsklachten”, legt Awezan uit. “Daarna is het makkelijker om tot de kern te komen maar het aller moeilijkste blijft altijd die eerste bekentenis.”

Hier volgt een waarschuwing. Dit is een artikel over een van ’s werelds best verborgen misdrijven, vrouwenbesnijdenis; lezing op de nuchtere maag wordt afgeraden. Het woord vrouwenbesnijdenis is een eufemisme. Gezien de aard van de ingreep (zie kader) is de term vrouwelijke genitale verminking (FGM) adequater. Inmiddels weten we dat het verreweg in de meeste gevallen vrouwen zijn die de praktijk in stand houden. Niet alleen in landen als Somalië en Soedan maar ook in Irak en Indonesië. Belangrijke reden: het onderdrukken van de vrouwelijke seksualiteit. 4

#1 2012

Uit onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie van de VN bleek dat ruim 60% van de vrouwen in Iraaks Koerdistan is besneden. Hivos partner Wadi heeft jarenlang gegevens verzameld en het cijfer naar boven moeten bijstellen tot bijna driekwart. Uit de jongste bevindingen blijkt dat FGM ook in de rest van Irak veelvuldig voorkomt. In de regio Kirkuk heeft ongeveer de helft van de vrouwen besnijdenis ondergaan. Zo ook Awezans moeder. Zij werd als twaalf jarig meisje besneden en hield last van bloedingen en andere complicaties, ellende die ze haar dochter gelukkig heeft bespaard. Het maakte Awezan strijd#1 2012

baar. Geen overbodige eigenschap aangezien de veldteams vaak lijnrecht tegen gevestigde machten indruisen en geconfronteerd worden met fikse weerstand. “Een lokale leider dreigde dat we zouden worden gestenigd als we onderzoek zouden doen”, zegt Awezan. Dat de teams erin slagen om meisjes ‘te redden’ is haar drive tegen de sociaal en cultureel diepgewortelde praktijk van vrouwenbesnijdenis. Islam De veronderstelde relatie tussen FGM en de islam is controversieel. Hoewel de Koran geen passages over vrouwenbesnijdenis bevat, is het niet erg zinvol te suggereren dat FGM helemaal niets met de islam te maken heeft. Darojati Kusumaningtyas, kortweg Nining, wijst op de vertaling van vrouwenbesnijdenis in het Bahasa, Sunat Perempuan. ‘Vrouwenbesnijdenis verwijst hier naar een term uit het islamitische recht, sunna. Als je zegt sunna, wil dat zoveel zeggen als ‘aanbevelenswaardig.” Nining is leidinggevende bij het Indonesische Rahima, een organisatie met een religieuze grondslag en werkzaam op het gebied van vrouwenrechten. Rahima gaat actief de dialoog aan met het religieuze establishment, de ulema, zodat ook daar meer oog is voor problemen van vrouwen. “De ulema hebben onlangs een fatwa uitgevaardigd die stelt dat vrouwenbesnijdenis ‘eerzaam’ is. Een hoofdstroming in het islamitisch recht, de Shafi’i, propageert de praktijk zelfs.” Over het motief hoeft Nining niet lang na te denken: “Ze willen de vrouwelijke seksualiteit intomen. In mijn ogen een aantasting van de menselijke waardigheid.” Volgens Nining zie je dat telkens terug in de patriarchale Indonesische maatschappij: mannen die vrouwen eronder proberen te houden. FGM is daarvan slechts één uiting. Polygamie is een andere. “Telkens druk uitoefenen op hen die een radicale draai geven aan de islam. Dat is belangrijk.” ■

Wilt u het werk van deze partners steunen met een gift? Ga naar > www.hivos.nl/ vrouwenbesnijdenis

Latin American Film Festival

Korte berichten

Kom naar de 8ste editie van het Latin American Film Festival (LAFF) in Utrecht. Van 18 tot en met 27 april 2012 draaien hier zo’n 60 nieuwe producties van (jonge) filmmakers uit Latijns-Amerika. Het Hivos Cultuurfonds maakt twee speciale programmaonderdelen mede mogelijk:

‘Fight back – Report Corruption’ ‘ Roze berichten’ nieuwe stijl

Zuid-Afrika heeft een nieuw, ambitieus en innovatief wapen in de strijd tegen corruptie en start met Corruption Watch. ZuidAfrika’s belangrijkste vakbond, Cosatu, kreeg steeds meer klachten over corrupte praktijken in de publieke en private sector, zoals steekpenningen, kartelvorming, nepotisme en verkiezingsfraude. “Corruptie is wijdverspreid in Zuid-Afrika en lijkt niet te stuiten.

Blijf op de hoogte van Hivos’ ‘roze’ werk en bezoek onze vernieuwde themapagina www.hivos.nl/homorechten. Hier leest u alles over Hivos als voorvechter voor gelijke rechten en kansen van homo’s, lesbiennes, biseksuelen en transgenders (LGBT’s) wereldwijd. Ook kunt u onze specialist Fabienne Simenel vragen stellen, en kennismaken met onze LGBT-partners. Wie 15 euro of meer doneert aan het homo-emancipatieprogramma van Hivos krijgt bovendien het unieke roze t-shirt ‘I’M FREE TO BE ME’. Last but not least: ‘like’ onze speciale Free To Be Me Facebookpagina, of volg ons op Twitter en blijf via je tijdslijn op de hoogte van het laatste nieuws over LGBT rechten. Surf naar > www.hivos.nl/homorechten Like ‘Free to be me’ op > www.facebook.com/HivosLGBT

Sumba en Sawadee Reizen Het Indonesische ‘Iconic Island’ Sumba, waar Hivos laat zien dat armoedebestrijding én 100% duurzame energie hand in hand gaan, krijgt een flinke steun in de rug van reisorganisatie Sawadee. Zij vraagt haar klanten bij een boeking 10 euro te doneren aan het Iconic Island van Hivos en doneert zelf ook een bedrag van 5000 euro. Directeur Floris Fluitsma van Sawadee Reizen: “Wij doen graag iets terug voor de mensen en landen die wij bezoeken. Wij hebben dit unieke project uitgekozen om actief te ondersteunen, omdat wij vinden dat reizen en duurzaamheid hand in hand moeten gaan.” Met de donaties die via Sawadee Reizen binnenkomen, worden biogasinstallaties gebouwd voor de eilandbewoners. In juni 2012 reist een team van vijf ontdekkingsreizigers naar Sumba. Zij doen er live verslag over het leven met en zonder toegang tot energie. Zie ook > www.hivos.nl/sumba Volg Expeditie Sumba op > www.facebook.com/expeditiesumba

Openluchtvoorstelling Met als hoofdfilm A Ojos Cerrados van Hernán Jiménez (Costa Rica, 2010). Datum zaterdag 21 april Locatie op het Ledig Erf, Utrecht Hivos geeft een aantal vrijkaarten weg, hou onze website in de gaten > www.hivos.nl Zie voor het definitieve programma en meer festivalinformatie > www.laff.nl

Smashing Valentine Postcodemiljoenen slaat roze euro’s bij elkaar Zuid Afrikaanse minister van justitie Radebe bij lancering Corruption Watch Mensen voelen zich meestal volstrekt machteloos om daar iets aan te doen. Corruption Watch biedt individuele burgers voor het eerst wél de kans om iets te doen! Daarom steunen wij dit initiatief”, zegt Loe Schout, hoofd van het Hivos-programma Cultuur, ICT & Media. “Corruption Watch gebruikt nieuwe technologie om corruptie te bestrijden en transparantie te bevorderen. Eind januari lanceerde het initiatief een website, SMS hotline en online campagne voor het grote publiek. Corruption Watch richt zich ook sterk op jongeren door sociale media als Facebook en Twitter in te zetten. Door zich te committeren aan de campagne, zeggen mensen ‘ik werk niet mee aan corruptie en verzet me tegen het misbruik van publieke middelen’. Mensen kunnen online corruptiegevallen melden en bewijs aanleveren. Vanzelfsprekend houdt de staf daarom in de gaten dat de website niet wordt misbruikt om mensen ‘te blamen en te shamen’. Vlak na de lancering is Corruption Watch gunstig, maar ook met de nodige scepsis ontvangen”, weet Schout. “Mensen vragen zich af of het initiatief echt een verschil zal maken in de strijd tegen corruptie. Het is cruciaal dat Corruption Watch erin slaagt om de website heel breed bekend te maken, en daarvoor steun te krijgen bij maatschappelijke organisaties.”

Je geliefde sport beoefenen en tegelijkertijd Hivos’ strijd voor homorechten wereldwijd steunen: ruim 250 homo’s, lesbo’s, hetero’s, bi’s en transgenders uit Nederland, Europa en daarbuiten sloegen op het indoor tennis toernooi Smashing Valentine in Geldrop een mooi bedrag bij elkaar voor Hivos partner Gaya Nusantara in Indonesië. In totaal leverde dit ruim 1250 euro op. “Smashing Valentine maakt onderdeel uit van de internationale Gay and Lesbian Tennis Alliance tour (GLTA) en werd in februari voor de 8ste keer georganiseerd. Alle toernooien – wereldwijd ruim 65 – steunen graag een goed doel op het gebied van sport- of homorechten”, legt toernooidirecteur en bestuurslid van de GLTA Hein Jan Lapidaire uit. “Smashing Valentine koos dit jaar voor Gaya Nusantara, een belangrijk netwerk- en kenniscentrum voor alle gay organisaties in Indonesië. We kozen ook voor een Indonesisch project omdat de GLTA in 2011 voor het eerst een kleinschalig tennistoernooi heeft opgezet met een sportorganisatie op Bali. Dat krijgt dit jaar een vervolg. Ook in Bangkok ondersteunt de GLTA al twee jaar een gay toernooi, en er zijn nieuwe initiatieven in Taipei, Singapore en Hong Kong”, aldus Lapidaire. Terug naar Geldrop: in 2013 zal Smashing Valentine wederom een balletje opslaan voor het goede doel. Meer informatie > www.hivos.nl/homorechten Zie ook > www.smashingvalentine.nl

Meer informatie > www.corruptionwatch.org.za

La Noche de Hivos Op deze avond presenteren Hivos en het LAFF (korte) films die mogelijk zijn gemaakt door de ondersteuning van Hivos-partner CINERGIA, een belangrijk filmfonds in Centraal-Amerika. U ziet onder meer Los Viejos van regisseur Martín Boulocq (Bolivia, 2011) en Fé van regisseur

Alejo Crisóstomo (Guatemala, 2011). Datum donderdag 19 april Locatie Louis Hartlooper Complex, Tolsteegbrug 1, Utrecht

#1 2012

Met het winnen van de 13e trekking van de Nationale Postcode Loterij komt een droom dichterbij: een einde aan alle vormen van kinderarbeid. Hivos, coördinator van de campagne ‘Stop Kinderarbeid, school de beste werkplaats’ is ongelooflijk blij met de toekenning van 3,2 miljoen euro voor de realisatie van haar programma. “Dit is fantastisch nieuws! Talloze kinderen in Afrika die nu werken voor de kost kunnen straks gewoon weer kind zijn”, zegt campagnecoördinator Sofie Ovaa. De Nationale Postcode Loterij honoreerde nog een bijzonder project: een gezamenlijk plan van Human Rights Watch en Hivos voor de versterking van homorechten in Oost- en Zuidelijk Afrika. Ook dit is geweldig nieuws, want in geen werelddeel is homohaat zo hevig als in Afrika.

Alle gulle gevers, bedankt! Eind vorig jaar vroegen wij u in Hivos Magazine om een (extra) gift voor onze partnerorganisatie Kids in Need die zich in Oeganda hard maakt voor het uitbannen van kinderarbeid. Vele kleine en grote giften stroomden binnen. Samen gaf u in totaal 16.898,05 euro. Een prachtig resultaat waarmee Kids in Need zijn belangrijke werk in Oeganda verder kan uitbouwen: het creëren van zogenaamde ‘Child Labour Free zones’, plekken waar geen kinderarbeid bestaat. Hivos bedankt alle gulle gevers voor deze (extra) steun. Dankzij u gaan straks meer kinderen naar school! Lees meer op > www.stopkinderarbeid.nl

z’n allen zijn we gemotiveerd om een eind te maken aan de homofobie en onze rechten als minderheden verankerd te krijgen.”

DAAR

Omvangrijk trainingsprogramma voor Afrikaanse homogemeenschap

Zelf je weerbaarheid vergroten Er is geen werelddeel waar homohaat zo hevig is als in Afrika, waar zo’n agressie is tegen lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, bi- en transseksuele mensen. Moedige activisten die zich inzetten voor homorechten worden vaak vervolgd of aangevallen, waardoor het lastig is om een stabiele organisatie te vormen. Om LGBT-groepen in Kenia, Oeganda en Tanzania te ondersteunen startte Hivos in 2011 met een bijzonder trainingsprogramma, dat de komende jaren wordt uitgebreid naar heel Oost- en Zuidelijk Afrika. Met dank aan het Mensenrechtenfonds en de Nationale Postcode Loterij. “Homo’s in Oost-Afrika komen niet zomaar uit de kast. Homoseksualiteit is illegaal en mensen leiden vaak een dubbelleven. Overdag zijn ze aan het werk en bij hun familie. ’s Nachts leiden ze een verborgen sociaal leven in hun homogroep,” vertelt Lucy Wanjiku Mungala uit Kenia. Mungala werkt voor Hivos in Kenia en vertelt enthousiast over het trainingsprogramma, waarin sinds juni 2011 ruim tweehonderd leden van LGBT-groepen participeren. “Een paar jaar geleden staken veel donoren veel geld in homogroepen in Oost-Afrika. Maar deze groepen zijn zo klein en kwetsbaar, dat zij de toestroom niet konden verwerken. Er kwamen geen rapportages, dus trokken de donoren hun fondsen weer in,” verzucht Mungala, om te vervolgen: “Maar Hivos durft risico’s te nemen. De organisatie wil de capaciteit van LGBT-groepen zo vergroten dat zij een duidelijke toekomstvisie ontwikkelen, goed leren communiceren en lobbyen, en hun verplichtingen wél kunnen nakomen.”

Zoenen in het openbaar Het trainingsprogramma is Ji-Sort gedoopt, wat in Swahilistraattaal Doe het Zelf! betekent. Acht trainers van twee lokale partnerorganisaties stimuleren vijfentwintig LGBT-groepen om hun beeld voor de toekomst te formuleren. “Een van de deelnemers tekent een terreinwagen die over een hobbelige weg rijdt. Een andere knul verbeeldt zijn vrijheid op een steile rotsklif. De Ji-Sort-trainers prikkelen ons om op een nieuwe manier naar onze organisatie te kijken”, meldt Kikonyogo Kivumbi, activist bij de Oegandese LGBT-groep Ushpa. De transseksuele mevrouw Beyonce en de lesbische Hasifa vertellen hoe belangrijk het is dat zij bij Ushpa altijd welkom zijn. “Wij voelen ons begrepen, omdat we hier onszelf kunnen zijn,” legt Kivumbu uit. “We hebben hartelijk gelachen om de tekening van een kussend stel in de buitenlucht. Dat zag er goed uit! Met #1 2012

Regionale uitwisseling In Oost-Afrika zijn vooral mannelijke homo’s georganiseerd. In Zuid-Afrika daarentegen steunt Hivos homogroepen die voor 60% uit zwarte, lesbische vrouwen bestaan. “Het was een verrassing dat op het platteland zoveel LGBT-vrouwengroepen zijn”, vertelt Lee Mondry, verantwoordelijk voor het homoprogramma van Hivos in Zuid-Afrika. “Wij zijn al een aantal jaren bezig met de versterking van LGBT-groepen. Zuid-Afrika is het enige land in de regio waar homoseksualiteit niet strafbaar is. Maar hoe belangrijk een goede grondwet ook is, het maakt een lesbische vrouw in een afgelegen dorp niet minder kwetsbaar voor het toenemende geweld.” Het programma in Zuid-Afrika versterkt LGBT-groepen op heel praktisch niveau: Hoe organiseer je je groep? Hoe schrijf je plannen? Hoe maak je jezelf weerbaar? Mondry: “We zorgen voor uitwisseling tussen de groepen en brengen hen in contact met lokale NGO’s die voor structurele ondersteuning kunnen zorgen. Nu er extra fondsen beschikbaar komen (via de Nationale Postcode Loterij, zie kader rechts), is regionale uitwisseling met groepen uit andere landen een logische volgende stap.” Lucy Mungala ziet dat wel zitten. “Wij kunnen in Kenia veel leren van de homogemeenschap in Zuidelijk Afrika, want die bestaat langer en is beter georganiseerd.” ■

“ Homo’s in Oost-Afrika komen niet zomaar uit de kast.”

Steun in de rug De Nationale Postcode Loterij honoreerde in februari 2012 een gezamenlijk plan van Hivos en Human Rights Watch om de homorechten in Oost- en Zuidelijk Afrika te versterken. Een geweldige steun in de rug voor de LGBT-activisten, de mannen en vrouwen die dagelijks in de frontlinie staan. De gebundelde expertise van Hivos en HRW zal worden ingezet voor het documenteren van geweldsincidenten en andere mensenrechtenschendingen, en voor het trainen van lokale organisaties, zoals in het Ji-Sort-programma. Zie voor meer informatie > www.hivos.nl/homorechten

Mensenrechten Lucy Mungala en Lee Mondry staan met hun voeten in de weerbarstige praktijk van alledag. Voelen zij zich gesteund door Hillary Clinton, die in december een lans brak voor homorechten? “In de steden vonden de LGBT-groepen het cool dat Clinton zo voor hen opkwam”, vertelt Mungala. “All people deserve to be treated with dignity and have their human rights respected, no matter who they are or whom they love”, was een van de uitspraken van Clinton. “Maar het was misschien wel belangrijker toen de opperrechter van Kenia onomwonden stelde dat homorechten mensenrechten zijn. Helaas was hij toen in Oeganda. Het zou nog beter zijn als hij dit net zo openlijk in Kenia zelf uitdraagt”. Lees de toespraak van Clinton op > http://geneva.usmission.gov/ 2011/12/06/free-and-equal

#1 2012

Hivos over de noodzaak van Groene Groei

“ Biodiversiteit gaat ook over mensen” Boeren en biodiversiteit: Hivos heeft ambitieuze plannen om de succesvolle ervaringen met groen ondernemerschap naar een hoger plan te tillen. Van ‘islands of succes’ naar ‘oceans of change’.

Taskforce Biodiversiteit In het eindadvies ‘Groene Groei, investeren in biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen’ pleit de Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen voor een omslag naar een economie die gebaseerd is op de draagkracht van de aarde. Daarvoor moet in 2020 biodiversiteitverlies tot staan zijn gebracht en in 2030 onze ecologische voetafdruk zijn gehalveerd.  De Taskforce ziet een belangrijke rol voor bedrijven en een actieve overheid bij de noodzakelijke omslag naar Groene Groei.

“Biodiversiteit is meer dan alleen natuur!”, zegt Willy Douma, programmamedewerker Groen Ondernemerschap bij Hivos. “Biodiversiteit gaat niet alleen om het beschermen van bijzondere soorten, het gaat ook om mensen. Juist om de sociale kant van biodiversiteit te benadrukken, was het voor Hivos heel belangrijk om mee te praten en te denken in de Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen.” Algemeen directeur Manuela Monteiro van Hivos nam deel aan deze Taskforce, waarvan de leden komen uit het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en de overheid. Eind vorig jaar werd een eindadvies uitbracht over ‘Groene Groei’ (zie kader). Een van de kernaanbevelingen in het advies luidt: ‘Focus de internationale samenwerking op duurzaam gebruik van biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen, ook met het oog op de wereldvoedselvoorziening en het klimaatbeleid.’ Hoe draagt Hivos zelf bij aan Groene Groei? Zaaigoed “Wereldwijd werken we in ontwikkelingslanden aan ‘groen ondernemerschap’, met partners op het platteland. We richten ons op boeren. Samen met hen proberen we hun positie te verbeteren”, legt Douma uit. “In Zimbabwe steunen we bijvoorbeeld AgriSeeds Ltd. Dit bedrijf verhandelt lokaal geproduceerde zaden, waarmee Zimbabwaanse boeren en boerinnen hun gewassen kunnen telen. Op deze manier draagt AgriSeeds bij aan de nationale voedselzekerheid. Bovendien verbetert het ondernemerschap van de lokale boeren. Met goed en gevarieerd zaaigoed hebben ze minder kans op een misoogst en meer kans op een hogere productie en een betere afzetmarkt voor hun producten.” “Boeren moeten zich steeds meer aanpas-

sen aan de gevolgen van klimaatverandering – perioden van droogte, overstromingen, grote temperatuurwisselingen. Niet alleen betere zaden maar ook het overgaan op een gevarieerde landbouw helpt om die aanpassing te maken. Tegelijkertijd willen me met elkaar de ecologische voetafdruk van boeren en bedrijven in de hele handelsketen omlaag brengen: minder CO2uitstoot, een kleinere aanslag op de biodiversiteit en een gereduceerd watergebruik. Zulke aanpassingen in het productiesysteem kosten echter geld. Onze partner CEDECO in Costa Rica zorgt dat bedrijven al vooraf aan boeren een bedrag betalen om hun productieproces te verduurzamen”, zegt Douma. “Waarom? Zodat zij de nodige investeringen kunnen doen, en om er voor te zorgen dat we over enkele jaren nog steeds bananen, rijst of gierst kunnen eten. Zo zijn er nog talloze succesprojecten.” Opschalen “Hivos heeft in de afgelopen jaren gezien dat groen ondernemerschap werkt, en gaat nú een stap verder: we hebben islands of success, we willen naar oceans of change. Bij dit ‘opschalen’ richt Hivos zich op de hele keten van duurzame landbouwproductie. Om biodiversiteit te behouden en de positie van boeren te versterken, is samenwerking met overheden, bedrijven en ngo’s cruciaal. Met hen willen we onder meer werkkapitaal creëren voor duurzame producten en afzetmarkten ontwikkelen. Ik ben heel blij dat bedrijven de noodzaak van groene ontwikkeling met oog voor mens en biodiversiteit zeer serieus nemen. De Taskforce Biodiversiteit is hier een mooi voorbeeld van. Nu andere bedrijven en de Nederlandse overheid nog”, aldus Douma. ■

Twee bijzondere fondsen op naam:

“ Wij laten ons geld na aan Hivos en Oxfam Novib” Hij heeft geen tijd om met pensioen te gaan, zij werkt zich nog een slag in de rondte en ze zijn al helemaal niet van plan om snel dood te gaan. Maar mocht het einde daar zijn, dan mogen Hivos en Oxfam Novib de erfenis delen. Peter Sluiter (65) en Jos Leenhouts (62) hebben twee fondsen op naam opgericht om hun vermogen ten goede te laten komen aan lokale organisaties in ontwikkelingslanden.

Peter Sluiter noemt zichzelf Derde Wereld- en mensenrechtenactivist, doelend op de band die hij al zijn hele werkzame leven heeft met ontwikkelingswerk. Afgestudeerd als politicoloog begon hij ooit, dertig jaar geleden, bij het Komitee Zuidelijk Afrika. Hij zette zich in Brussel in tegen apartheid en voor vluchtelingen, en werkte als consulent en trainer voor tal van ontwikkelings- en mensenrechtenorganisaties. Jos Leenhouts, eerst lerares aardrijkskunde en inmiddels bestuurder van een grote onderwijsinstelling: “Ook ik ben altijd geïnteresseerd geweest in mensenrechten en ontwikkelingswerk.” Vijftien jaar geleden al besloten ze hun geld na hun dood weg te geven. “Wij hebben geen kinderen en onze familie heeft het niet nodig. Kort geleden ontdekten wij de mogelijkheid van een fonds op naam.” Amstelrust Een fonds op naam kan bij leven worden opgericht, maar ook in een testament worden vastgelegd (zie kader). “Wij hebben gekozen voor twee fondsen: Amstelrust-H voor Hivos en Amstelrust-O/N voor Oxfam Novib. Beide organisaties zijn breed georiënteerd en we voelen ons bij beide clubs thuis. Wat ons bijvoorbeeld aanspreekt is de inhoudelijke creativiteit waarmee Hivos buiten de gebaande ontwikkelingspaden kijkt en inspeelt op wat er in een regio gebeurt.” Beide Amstelrusten worden te zijner tijd fifty-fifty gevuld uit de nalatenschap. “Wij hebben ons huis destijds goedkoop gekocht en inmiddels is het behoorlijk in waarde gestegen. Onze gezamenlijke rekening heet Amstellust, met een knipoog naar dure landhuizen langs de Amstel. Van Amstellust zal ons geld dus naar Amstelrust gaan.”

“ De inhoudelijke creativiteit van Hivos spreekt ons aan” Profijt Twee neven en een nicht zullen de voorgestelde projecten te zijner tijd goedkeuren. “Zij hadden er nooit bij stilgestaan dat je zo met je geld kunt omgaan en voelden zich vereerd om dit in onze geest te mogen doen.” De omvang van de fondsen zal pas na het overlijden van beide partners duidelijk worden. “Wij willen vooral praktische activiteiten ondersteunen. Lokale organisaties die met pakweg 50.000 euro al veel kunnen doen aan bijvoorbeeld noodhulp, projecten voor vrouwen en kinderen, vluchtelingenhulp of aidsbestrijding. Of het nu volgende week is of over dertig jaar, we gaan ervan uit dat enkele tientallen projecten profijt zullen hebben van de Amstelrust-fondsen.” ■

Fiscaal voordelig schenken: nu of later. Een ontwikkelingsfonds op naam is een van de mogelijkheden om fiscaal voordelig, volgens uw eigen wensen, een bijdrage te leveren aan een vrije, eerlijke en duurzame wereld. Nu of later. Wilt u meer informatie over deze of andere vormen van fiscaal voordelig schenken? Kijk op hivos.nl/schenken, vraag de folder ‘Ontwikkelingsfonds op naam’ en ‘Schenken en nalaten’ aan via info@hivos.nl of met de antwoordkaart in dit magazine. Ook kunt u contact opnemen met Francis Vollebregt via 070-376 55 00. Over nalaten aan een goed doel kunt u in de Week van het Testament van 16 tot 21 april een gratis adviesgesprek aanvragen bij een notaris. > Kijk op goededoelen.nl voor meer informatie.

Zie ook > www.taskforcebiodiversiteit.nl #1 2012

#1 2012

Arnout Arens en Loe Schout over een succesproject

De wereldwijde blik van Metropolis

In vijf jaar groeide het programma Metropolis uit tot een hit. De eigenzinnige buitenlandrubriek van de VPRO biedt jonge filmmakers in ontwikkelingslanden letterlijk een venster op de wereld (en andersom), op tv én internet. Metropolis werkt, met steun van Hivos, aan een nieuwe reeks. Diverse prijzen, lovende tv-recensies en steeds meer waardering van kijkers in binnen- en buitenland. Hoe verklaart Arnout Arens, redactielid en sinds 1 januari eindredacteur van Metropolis, dit succes? “Na negen reeksen klopt de vorm helemaal: in elke aflevering filmen jonge lokale documentairemakers en videojournalisten opmerkelijke verhalen uit hun land, rondom één thema – drugsverslaving, bijgeloof, betaalde liefde, noem maar op. Presentator Stef Biemans maakt een vergelijking met Nederland, en smeedt alle verhalen tot één geheel. Zo krijgen de kijkers een wereldwijde blik op overeenkomsten en verschillen in het dagelijkse leven.”Loe Schout, hoofd van het Cultuur, ICT & Mediaprogramma bij Hivos, stond aan de wieg van Metropolis. “Daar ben ik trots op, ja. Het idee voor Metropolis ontstond in 2007. YouTube, de website waarop iedereen gratis filmpjes kan plaatsen en bekijken, werd toen enorm populair. Samen met VPRO tv-redacteuren IJsbrand van Veelen en Bregtje van der Haak zag ik in de opkomst van digitale media een grote kans voor jonge filmmakers in ontwikkelingslanden om hún visie op de wereld naar buiten te brengen. Dat is

interessant voor het Nederlandse publiek, maar nog belangrijker is dat we zo kwalitatief goede burgerjournalistiek – lokaal en wereldwijd – ondersteunen”, legt Schout uit. Bijzondere plekken In 2008 ging Metropolis van start; inmiddels begeleidt de redactie dagelijks ruim zeventig jonge correspondenten wereldwijd. “Metropolis is echt een tv-programma én een tweetalige website”, benadrukt Arens. “Onze reportages worden Engels ondertiteld en gedeeld met de hele wereld, via onze eigen website maar bijvoorbeeld ook op YouTube. We gebruiken onze website ook om nieuwe correspondenten te zoeken op bijzondere plekken, vooral in de Arabische wereld. In Irak hebben we onlangs zo een nieuwe filmmaker gevonden.” Schout: “Metropolis’ website is uitgegroeid tot een belangrijk, internationaal platform voor de correspondenten. Bovendien vormen alle reportages een rijke informatiebron over zeer gevarieerde thema’s met wereldwijde betekenis. Precies daarom ondersteunt Hivos deze website. Ik ben zeer benieuwd naar het nieuwe seizoen van Metropolis. Wat mij betreft mogen de

afleveringen af en toe wat controversiëler, kritischer en minder lollig zijn.” Heftige thema’s “Metropolis schuwt de stevige onderwerpen zeker niet”, verzekert Arens. “We proberen elk seizoen een mooie mix te maken van serieuze en ook wat lichtere thema’s. Neem bijvoorbeeld onze ‘menstruatie-uitzending’. We filmden Nepalese vrouwen die tijdens hun periode zitten opgesloten in een tochtig hutje, maar ook Zambiase vrouwen die van de overheid een dag vrij krijgen tijdens hun menstruatie. Dat werd eigenlijk een uitzending over vrouwenrechten. Zo probeert Metropolis een ‘heftig’ thema met een originele invalshoek te behandelen. Komend seizoen duurt elke aflevering dertig minuten. Dat geeft iets meer ruimte om verhalen uit te werken. Momenteel zijn we alweer druk bezig met het samenstellen van een uitgebalanceerde lijst met nieuwe onderwerpen.” ■ Bekijk alle thema-afleveringen van Metropolis én extra reportages op > www.metropolistv.nl #1 2012