KFNU Winter

kf nu KFnu is een uitgave van KFN en verschijnt 2 maal per jaar.

2 e jaargang, voorjaar 2007

‘We hebben het gebouw gehuurd voor tien jaar.’

eline lenselink, ak zo nobel

•Flexibel kantoorconcept pal naast Schiphol: Transpolis Hoofddorp •Preferred Supplier: Graziosi Progetti •Gebouw uitgelicht: Hollandia Amsterdam

Op het Oosterdokseiland, aan de oostkant van Amsterdam CS, verrijst een nieuw stuk stad met 200.000 vierkante meter gemengde functies. Het eerste deelproject, dat komende zomer wordt opgeleverd, is een spectaculair ontwerp van architect Jo Coenen. De stadszijde van dit tweelinggebouw is de nieuwe openbare bibliotheek van Amsterdam. De IJ-zijde betreft een elegant kantoorgebouw op hoge poten dat in belegging is genomen door KFN. Lees verder op pagina 30.

fotogr afie: martin van welzen

In dit nummer:

Voorwoord

Trends en ontwikkelingen

Movares

Huisvestingsbeleid TNT

3

4

6

8

Transpolis Hoofddorp

IT-kennismakelaar HeadFirst

Graziosi Progetti BV

Akzo Nobel Brouwershof

12

18

22

26

Hollandia Amsterdam

Kunst in kantoren

The Office

30

36

38

Colofon KFnu is een uitgave van KFN. Het magazine komt 2 keer per jaar uit en wordt verspreid onder de relaties en personeel van KFN.

Vormgeving Hollands Lof ontwerpers bv, Haarlem

2e jaargang nr 1, 2007

Drukwerk PlantijnCasparie Capelle aan den IJssel

Redactieadres KFnu Postbus 2028, 3500 GA UTRECHT T. 030 284 38 40 F. 030 284 38 45 Redactie Frank Hendriksen, Bojoura van Rooijen, Renske Onland, Willem Koetsenruijter (tekstbureau Berkenbosch Koetsenruijter) en Ruth Leene (Hollands Lof ontwerpers). Verder wordt de redactie elke uitgave versterkt met één van onze Account Managers.

Deze uitgave is dat Christiaan Huijg, Account Director Area Noord-West.

2

kfnu voorjaar 2007

Deze uitgave van KFN is met de grootste zorg samengesteld. Aan de inhoud kunnen geen rechten ontleend worden. Uitsluitend in overleg met KFN is het toegestaan (delen van) de inhoud (tekst en beeld) te kopiëren danwel te citeren.

Voor vragen kunt u contact opnemen met Renske Onland, telefoon: 030 284 38 40 of e-mail: r.onland@kfn.nl.

frank hendriksen

Beste lezer,

fr ank hendriksen, coo kfn

Voor de tweede keer presenteer ik u graag ons magazine KFnu. Ook in deze tweede uitgave hebben we weer veel relaties bereid gevonden een bijdrage te leveren.

hij één dag per week fungeert als aanspreekpunt voor de huurders. Het IT-bedrijf Headfirst is daar recent gevestigd en directeur Rick Kruijswijk vertelt over hun huisvesting aldaar.

Een korte terugblik op 2006 mag nog wel. We kunnen terugkijken op een succesvol jaar. KFN heeft wederom een aantal mooie nieuwe kantoren verworven die na oplevering in 2007/2008 zullen bijdragen aan onze strategie gericht op verjonging van de portefeuille. In deze uitgave besteden we ook aandacht aan twee eerder verworven gebouwen die al op korte termijn opgeleverd worden. Zo heeft architectuurcriticus Egbert Koster zich door architect Jo Coenen laten meenemen over het Oosterdokseiland in Amsterdam. Op deze locatie heeft KFN kantoorgebouw Hollandia verworven.

Eline Lenselink vertelt over de nieuwe thuishaven van Akzo Nobel Chemicals, Brouwershof in Amersfoort, die zij recent betrokken hebben.

Als voorzitter van CoreNetGobal ben ik ook erg blij met de bijdrage van medebestuurslid Flip Verwaaijen, directeur real estate van TNT Real Estate. Hij gaat uitgebreid in op de huisvestingsstrategie van een complexe organisatie als TNT.

Verder vertelt accountmanager André Hermans over de ontwikkelingen in Transpolis te Hoofddorp, waar

Ik wens u veel lees- en kijkplezier! n

We delen graag met u de mooie dingen die wij doen.

Die doen we niet alleen, maar sámen met u, onze relatie. We hopen ook met dit nummer daar weer in geslaagd te zijn. We maken u graag deelgenoot van ons werk, zodat u ook kunt zien hoe interessant het is om werkomgevingen te creëren waarin mensen met plezier werken. Huisvesting is belangrijk voor organisaties. En dat levert lezenswaardige verhalen met veel mooie foto’s op!

kfnu voorjaar 2007

3

tek st: willem koetsenruijter fotogr afie: mark weemen

Vastgoedmarkt wil restrictief beleid voor gronduitgifte paul vismans, ceo kfn

Meer restrictief beleid voor gronduitgifte, een aanhoudende druk op vastgoedrendementen en behoefte aan bevordering van mixed-used projecten. Dat zijn de belangrijkste bevindingen uit een onderzoek dat PricewaterhouseCoopers en het Urban Land Institute deden naar de trends op de Nederlandse vastgoedmarkt.

4

kfnu voorjaar 2007

‘Eindelijk een onderzoek naar trends op de Nederlandse vastgoedmarkt.’

Ieder jaar doet het Urban Land Institute (ULI) samen met PricewaterhouseCoopers (PwC) een onderzoek naar de trends en ontwikkelingen op de Europese vastgoedmarkt. Paul Vismans, voorzitter van ULI Nederland, geeft graag toelichting op dit jaarlijkse Europese onderzoek: ‘Een uitermate interessant rapport, maar het is jammer dat niet uitgebreider op de Nederlandse vastgoedmarkt wordt ingegaan.

Dit was immers belangrijke feedback op het rapport van vorig jaar: Emerging Trends in Real Estate Europe 2006.’ Hij is dan ook verheugd over het feit dat PwC en ULI Nederland het initiatief hebben genomen voor een speciale Nederlandse bijlage die inzicht geeft in de Nederlandse markt. ‘Gelukkig hebben we veel professionals bereid gevonden mee te werken aan een interview waardoor het rapport een helder inzicht biedt in de trends op de Nederlandse markt.‘

Gronduitgifte De geïnterviewden hebben in het onderzoek onder andere aangegeven dat er behoefte is aan een restrictief beleid voor gronduitgifte. Wat vindt Vismans daarvan? ‘Ik vind dat een hele positieve ontwikkeling.

Ten eerste vervuil je niet de totale horizon van Nederland met onnodige nieuwbouw, terwijl er in Nederland een aardig aanbod is. Daarnaast stimuleer je met een dergelijk beleid de herontwikkeling van verouderde locaties. En tot slot is het ook nog eens bevorderlijk voor de handhaving van het steeds schaarser wordende groen in ons land.‘

Zowel het Europese als het Nederlandse rapport is aan te vragen op:www.uli-nl.com of www.pwc.nl/realestate

Rendementen Uit het onderzoek kwam tevens naar voren dat de druk op de yields (vastgoedrendementen) voor het derde achtereenvolgende jaar groot is. Vismans: ‘Ik had dit niet verwacht en vind het opmerkelijk dat die druk nu al zo lang aanhoudt. Er lijkt over de hele linie, ook door de lage rente, zoveel geld beschikbaar te zijn voor vastgoedinvesteringen, dat de prijzen maar hoog blijven. Daarbij komt dat de prijzen in Nederland naar verhouding nog steeds lager zijn dan die in het grootste deel van de rest van West-Europa.‘

Mixed use Een derde belangrijke conclusie uit het Nederlandse trendrapport is dat iedereen voorstander lijkt van de realisatie van zogenaamde mixed-use projecten.

‘Het gaat dan om projecten waarbij woon-, werken winkelfuncties en andere voorzieningen worden gecombineerd. De markt ziet veel in dit soort projecten, maar ondervindt tegelijkertijd grote problemen bij de realisatie: de overheid zorgt voor een regelgeving die buitengewoon complex is. Daarbij komt dat veel beleggers juist een voorkeur hebben voor single-asset projecten. Ook de hoge uitvoerings­ kosten bij dit soort locaties speelt de realisatie parten.

Dat is een spanningsveld.‘ ■

kfnu voorjaar 2007

5

de huurder

Movares in de Utrechtse Smakkelaarsburcht

De invloed van een gebouw op proces en uitstraling

‘Smakkelaars zijn schippers die om hun vracht dobbelen’, zo verklaart Maarten van den Heuvel de naam van het kantoor Smakkelaarsburcht dat Movares huurt tek st: christine van eerd fotogr afie: jansje kl a zinga

van KFN. Vroeger lag hier een haven, tegenwoordig is het stationsgebied van Utrecht een andersoortig mobiliteitsknooppunt. Een prima plek voor de ingenieurs van Movares, de nieuwe naam van Holland Railconsult.

6

kfnu voorjaar 2007

Maarten van den Heuvel is bezig zijn werk als Hoofd Facility Management bij Movares af te ronden als dit interview plaatsvindt. Acht jaar lang was hij verantwoordelijk voor onder meer de huisvesting van 1.200 medewerkers in Utrecht en op vier kleine regiokantoren. ‘Sinds de verzelfstandiging van Movares zijn we hard gegroeid. We zaten op heel veel verschillende locaties in Utrecht, waaronder ons hoofdkantoor aan het Daalseplein. Toen het ernaast gelegen kantoorgebouw Smakkelaarsburcht (eigendom KFN) vrij kwam, hebben we dat erbij gehuurd zodat we nu allemaal dicht bij elkaar werken.’

Uitstraling Smakkelaarsburcht werd in nauwe samenwerking tussen KFN en Movares grondig verbouwd voordat Movares er zijn intrek in nam. Het verschil tussen de twee naast elkaar gelegen gebouwen is opvallend.

Lange gangen met gesloten kantoren aan het Daalseplein versus glazen wanden en grote open middenruimtes in Smakkelaarsburcht. De vierkantemeters die in het ene kantoor volop benut worden door kamertjes, die maken in het andere kantoor juist plaats voor meer open ruimtes. Ruime wandelgangen en in de wanden ingebouwde banken met spectaculair uitzicht op het spooremplacement.

‘De mede­werkers moesten in het begin wel wennen aan die open kantoren, maar nu hebben die toch hun voorkeur’, aldus Van den Heuvel. ‘We zijn een kennis­ organisatie en dan is het belangrijk dat mensen elkaar kunnen ontmoeten. De inrichting van een gebouw kan dat proces beïnvloeden. Daarnaast moet een kantoor de uitstraling van je bedrijf weerspiegelen.

De nieuwe glazen entree in Smakkelaarsburcht is daarvan een goed voorbeeld.’

‘Klimaatbeheersing kan een werkplek maken of breken.’

Beleving Om een prettige werkplek te creëren, is klimaat­ beheersing een belangrijke factor. ‘Dat kan een werkplek maken of breken’, vindt Van den Heuvel.

‘Het afstellen is een hele klus en daarover hebben we in het begin ook veel contact gehad met KFN. Een installateur bekijkt het vaak vanuit de techniek, maar het gaat om de beleving. Het is belangrijk dat je de temperatuur per ruimte variabel kunt instellen.

Mensen willen invloed hebben. Het liefst door een raampje open te kunnen zetten, maar anders in ieder geval met een thermostaatknop.’ Over de samen­ werking met KFN is Van den Heuvel overigens zeer te spreken. ‘Ze staan dicht bij de huurder en je kunt merken dat ze eigenaar zijn: ook KFN is gebaat bij een langdurige relatie. Ze komen regelmatig langs en er is een goede terugkoppeling, ook als iets niet direct kan worden opgelost.’

Alle kanten op kunnen Flexibiliteit vindt Van den Heuvel doorslaggevend voor een goede kantooromgeving. ‘Je moet in een kantoor alle kanten op kunnen met ruimte en techniek. Er moeten dus zo veel mogelijk aansluitingen zijn voor elektra en ICT. Wij werken nu nog met vaste werkplekken, maar naar mijn mening is een meer flexibele inrichting van de werkplek het overwegen waard. Het vergt natuurlijk een investering maar ik denk dat dat zich snel terugverdient.’ Zelf zal Van den Heuvel een eventuele overstap naar flexplekken bij Movares niet meer begeleiden. Toch kan hij zijn visie op kantoren blijven toepassen bij zijn nieuwe werk­gever: Vasloc, de beheerorganisatie voor kantoren van NS Vastgoed op stationslocaties. ■

kfnu voorjaar 2007

7

huisvestingsbeleid tnt

Flip Verwaaijen, directeur TNT Real Estate:

‘ B rieven en pakketjes moeten op tijd aankomen, daar draait het om’ 8

kfnu voorjaar 2007

tek st: marie-jeanne bisscheroux fotogr afie: mark weemen

‘Iedereen kan twee deuren verderop postzegels

TNT, een wereldwijd opererend bedrijf voor post- en expressdiensten, heeft te

kopen.’

maken met complexe processen en dat heeft zijn weerslag op het huisvestingsbeleid. Opvallend is de keuze voor sobere, functionele productie- en kantoorgebouwen. Reden voor een gesprek met Flip Verwaaijen, directeur TNT Real Estate.

TNT Real Estate beheert circa 750 panden in de Benelux, waarvan de helft eigendom is van TNT. Wereldwijd heeft TNT Real Estate kantoren in zestig landen. Hoe werkt dat in de praktijk? ‘De TNT-werkmaatschappijen in de Benelux huren panden bij ons en wij regelen de koop, verkoop, nieuwbouw en aanhuur van alle panden. Daarnaast geven we advies voor vastgoedbeheer’, aldus Flip Verwaaijen. ‘Bij Corporate Real Estate werken we met een klein team van 15 mensen. Vroeger waren dat er nog 130. De afgelopen jaren heeft een behoorlijke efficiencyslag plaatsgevonden. Veel taken hebben we volledig uitbesteed; onze processen zijn

zoveel mogelijk gestandaardiseerd en we werken met mantel­contracten. We doen nu meer met minder mensen.’

In beweging TNT Real Estate beheert zowel de productie- als de kantoorgebouwen van TNT in de Benelux. In de productiegebouwen worden pakjes en brieven gesorteerd. Toekomstvaste gebouwen waar het bedrijf zeker tien jaar denkt te zitten, worden gekocht. Gebouwen voor de korte termijn worden gehuurd. TNT is een complexe organisatie en dat heeft zijn weerslag op TNT Real Estate zo blijkt uit

kfnu voorjaar 2007

9

‘We weten één het verhaal van Verwaaijen. ‘TNT is voortdurend in beweging, omdat onze markt dat ook is. Wij volgen de strategie van onze aandeelhouder TNT. Dat betekent in de praktijk bijvoorbeeld dat je onrendabele postkantoren moet sluiten omdat de mensen steeds meer mailen, via internet bankieren en minder postzegels kopen. Die services worden nu op andere plaatsen aan­geboden, bijvoorbeeld bij Albert Heijn of Etos.

Er komen minder postkantoren maar meer consumentenpunten, waardoor de service gelijk blijft of verbetert. Iedereen kan twee deuren verderop postzegels kopen.’

Parttimers Een andere ontwikkeling die de huisvesting van TNT beïnvloedt, is de keuze voor een ander type postbesteller. ‘In het verleden werkten postbodes doorgaans 40 uur per week, terwijl er ook wel eens minder post te bezorgen was. Nu werken we meer met parttime postbestellers; herintredende huisvrouwen, 55-plussers of studenten die in hun eigen woonwijk de post bezorgen’, legt Verwaaijen uit.

‘We brengen de post naar kleine depots in de wijken.

Het afgelopen jaar hebben we honderden kleine halletjes en garageboxen gehuurd waar de postbesteller zijn pakket post ophaalt. Met meer kleine afgiftepunten voor postbestellers wordt ons netwerk verdicht. Daarbij komt dat de post steeds meer machinaal verwerkt wordt. Het beeld van de post­bode die de post sorteert in kasten, is binnen­kort verleden tijd.

Er is daardoor meer behoefte ontstaan aan gebouwen met ruimte voor grote machines. Ook logistiek is voor TNT een belangrijke factor voor de keuze van huisvesting. ‘De afdeling Logistiek van TNT analyseert op postcode nauwkeurig waar we moeten zitten. Of je in Hoogeveen zit of in Meppel, dat kan enorm veel invloed hebben op het aantal vervoerbewegingen en kilometers. Daarnaast hebben ecologische aspecten onze aandacht; we bekijken hoe we in onze nieuwbouw energie kunnen besparen, bijvoorbeeld door het gebruik van zonne-energie en energiebesparende apparatuur.

10

kfnu voorjaar 2007

ding zeker: stilzitten is er niet meer bij.’

Met vastgoed moet je vooruitkijken, het is een continu proces. Met de groeiende concurrentie de postmarkt gaat open - weten we één ding zeker: stilzitten is er niet meer bij.’

Geen fratsen Een belangrijk begrip voor TNT Real Estate is: “doelmatigheid”. Waarom? ‘We zijn een logistiek bedrijf waarvan de processen onzichtbaar zijn voor de klant.

Daarom hebben we voor onze productiegebouwen geen A-locaties meer nodig. Geen marmer, geen fratsen. Wij moeten het hebben van onze dienst­ verlening aan de klant. Brieven en pakketjes moeten op tijd aankomen, daar draait het om. We nemen onze klanten wel eens mee naar onze grotere sorteercentra om te laten zien hoe complex het sorteer­ proces eigenlijk is, waarbij dagelijks 17 miljoen brieven worden gesorteerd. Om 4.00 uur ’s nachts is het spitsuur in ons sorteercentrum in Luik. TNTvliegtuigen vliegen af en aan, pakketjes uit heel Europa en Azië komen binnen, worden gesorteerd en doorgesluisd naar vrachtwagens op weg naar andere sorteercentra. ‘s Morgens om 9.00 uur moet het pakje op je bureau staan, al is het de vorige dag verzonden vanuit Hong Kong. Met onze systemen kan het, daar ben ik beretrots op! Het proces is bij TNT het belangrijkst, wat wij als Real Estate, doen is niets meer dan muren neerzetten om deze processen heen. TNT wil service uitstralen en een scherpe prijskwaliteit­verhouding. De soberheid en doelmatigheid van onze gebouwen versterken dat.’

Kennis delen in CoreNetGlobal Flip Verwaaijen is tevens bestuurslid van CoreNetGlobal, een platform voor eind­ gebruikers van vastgoed in samenwerking met servicesuppliers en andere dienst­­verleners uit de sector. Het gaat vooral om kennisuitwisseling. Verwaaijen: ‘Het verbaast me dat velen in de gebruikersmarkt naar hun eigen navel zitten te staren en weinig open lijken te staan voor de buitenwereld. Ik ben in het bestuur gegaan om te helpen die markt een beetje wakker te schudden. We hebben vaak dezelfde problemen. Door onze kennis en ervaringen met elkaar te delen, kunnen we elkaar helpen.’

Interesse? Kijk op: www.corenetglobal.org/chapters/Benelux/

Trots

‘Goede werksfeer is niet gebaseerd op een luxueuze werkomgeving.’

De goede werksfeer is binnen TNT dan ook minder gebaseerd op een luxueuze werkomgeving.

‘De inspiratie moet komen uit onze managementstijl, hoe we met elkaar omgaan. Het gaat ons om onder­ nemerschap, drive en motivatie. Als bedrijf zijn we goed voor onze werknemers, dat zie je ook terug in een goede CAO. Er wordt goed naar elkaar geluisterd. Als je medewerkers uitlegt waarom we in dit sobere gebouw zitten, dan zijn ze er trots op hier te werken. Dit gebouw betrokken we toen er leegstand was, we lieten er een mooier pand voor achter.

Wanden schoonspuiten, andere vloerbedekking erin en aan de slag! De inrichting is heel functioneel, maar we hebben hier veel plezier. Het heeft een voorbeeldfunctie voor de rest van de organisatie.

Of je nu op een eenvoudige plek zit of op een A-locatie, je dienstverlening wordt er echt niet beter door’, besluit Verwaaijen vol overtuiging. ■

kfnu voorjaar 2007

11

Transpolis Hoofddorp Flexibel kantoorconcept pal naast Schiphol tek st: willem koetsenruijter fotogr afie: martin van welzen en wim wiskerke

12

kfnu voorjaar 2007

André Hermans is Senior Account Manager en tevens gebouwmanager van Transpolis in Hoofddorp. In het gebouw huizen zo’n 30 verschillende bedrijven, verdeeld over 20.000 vierkante meter kantooroppervlak met uitgebreide voorzieningen, waaronder een volledig uitgerust bedrijfsrestaurant waar je ook à la carte kunt eten.

informatie: e-mail: a.hermans@kfn.nl internet: www.tr anspolis.nl

kfnu voorjaar 2007

13

Feiten & cijfers Architect: Architectenbureau Ellerman Lucas van Vugt Rijswijk Gebouw: Transpolis • 19.315 m2 v.v.o.

• 490 parkeerplaatsen • Huur kantoren: € 180,- /m2 • Huur parkeren: € 1.200,- per parkeerplaats

14

kfnu voorjaar 2007

‘Ik vind het belangrijk dat KFN een gezicht heeft.’

Hermans houdt kantoor in een bescheiden ruimte op de begane grond, grenzend aan de centrale hal.

Naast zijn andere KFN-taken, zoals de operationele aansturing van de portefeuille in Groningen, Zwolle en Amersfoort, is Hermans sinds een jaar gebouw­ manager van dit Hoofddorpse kantoorgebouw. Op dinsdag is hij steevast in Trans­polis en iedere huurder weet hem dan te vinden: ‘Ik vind het belangrijk dat KFN een gezicht heeft, dat huurders direct bij je terecht kunnen. Niet met in­gewikkelde afspraken of agenda’s; in principe kan iedereen hier op dinsdag binnenlopen. Ik merk dat dat werkt: door toe­ gankelijk te zijn, geef je mensen het gevoel dat ze hier welkom zijn. En mochten er klachten zijn, dan kun je die meteen aanpakken.’

Wat is er bijzonder aan Transpolis?

‘Het belangrijkste onderscheidende kenmerk van Transpolis is de flexibiliteit die wij huurders bieden.

Bedrijven zijn voortdurend in beweging: ze groeien, splitsen, krimpen en dijen weer uit. Als je de huis­vesting als ondernemer allemaal zelf moet regelen, heb je daar een hoop werk en risico’s van. Wij nemen ondernemers dat werk en die risico’s uit handen.

Je kunt hier huren vanaf 30 vierkante meter en voor korte of langere tijd. Met een parkeerplaats erbij, complete telecomvoorzieningen, onderhoud, een servicedesk, bewaking en een handyman. En wie hier huurt, kan binnen een paar dagen operationeel

zijn. Ook uitbreiden gaat eenvoudig. Sommigen zijn hier met één kamer begonnen en huren nu een hele vleugel.’

Is er een typische Transpolishuurder?

Nee. Er zitten in Transpolis veel verschillende typen huurders. Wij verhuren tussen 30 en 3.000 vierkante meter, dus groot en klein kan hier terecht. Je hebt, vanwege de ligging bij Schiphol, nogal wat luchtvaartgebonden bedrijven, maar ook veel ICT, landelijke koepel­organisaties, vermogensbeheerders, een hypotheekverstrekker, juristen en een groot adviesbureau op het gebied van infrastructuur. Transpolis is dus niet specifiek een gebouw waarin je huurt vanwege je netwerk. Een van onze huurders zei laatst dat hij hier helemaal niet het gevoel had bij iemand in te wonen. Dat beschouw ik als een compliment, want dat is precies wat we proberen te bereiken.’

Transpolis is 15 jaar oud. Kan het nog mee?

‘Je moet bedenken dat het ontwikkeld is rond eind jaren tachtig: we onderhouden het zorgvuldig, maar inmiddels zijn delen van het gebouw wel aan een upgrading toe. In technisch opzicht kan het zich nog steeds meten met de nieuwste kantoorgebouwen.

We weten in dat opzicht precies hoe het goed kan blijven functioneren. Ik zet mij er hard voor in om er een nog moderner gebouw van te maken.’

kfnu voorjaar 2007

15

verplaatsen naar de andere kant van deze muur, waar het in de vide met bovenlicht veel beter tot zijn recht komt.’

Wat betekent dat?

‘We gaan onder andere de centrale hal een facelift geven. Die kan ander licht gebruiken en ook de balie is aan vernieuwing toe. De entrees krijgen een duidelijker signatuur en verder knappen we het restaurant grondig op. Dat is destijds ingericht door Joop Braakhekke. Dat vonden we 15 jaar geleden erg mooi, maar kan onderhand wel een nieuw jasje gebruiken. Met de horeca­ondernemer die het restaurant runt, zijn we in overleg over een nieuwe formule.

Op dit moment onderzoeken we ook de mogelijkheden van, en de vraag naar services als een fitness, een kapper en een schoonheidsspecialist.’

Het restaurant oogt op een sombere winterdag inderdaad niet uitgelaten vrolijk. Donkere vloeren, gordijnen die de afscheiding vormen met de achter­ gelegen hal, waardoor licht uit de vide buiten blijft.

Maar aan de linkerkant, op een van de ronde wanden die typerend zijn voor de inrichting van de begane grond, gloort kleur: twintig meter lang en vier meter hoog met een bekende signatuur.

Wat hebben we hier?

‘Dat is Herman Brood. Dat wil zeggen, een schilderij dat Herman Brood speciaal voor deze ruimte gemaakt heeft. Het hangt hier eigenlijk niet goed. We gaan het

16

kfnu voorjaar 2007

Aan de andere kant van het restaurant zijn schilders aan het werk. Het ronde stucwerk wordt opgeknapt en het leidt geen twijfel waar het werk reeds gedaan is. Alle meters muur die onder handen genomen zijn, ogen weer strak en nieuw. Hermans opent onder­ tussen de ene deur na de andere: ‘mooie ruimte hè?’, ‘kijk, nieuwe vloerbedekking’, ‘hier komt een nieuwe entree’, enzovoort. Hij inspecteert en groet vrijwel iedereen die passeert. Ook de grote centrale vergaderzaal wordt verbeterd: ‘hier komt een nieuw plafond, nieuwe vloerbedekking en we upgraden de voorzieningen, zodat er professionele apparatuur in staat. De hele benedenverdieping krijgt een draadloos netwerk, met hotspots voor WiFi.’ We nemen de lift naar de zesde verdieping en lopen met de trap naar de bovenste verdieping. ‘Dit lijkt een lastige etage om te verhuren, omdat er geen lift naartoe gaat. Toch was het niet moeilijk. Juist de speciale vorm en het prachtige uitzicht maakt het een heel eigen kantoorruimte. Het is ook aardig om te zien wat huurders maken van hun ruimte: de een kiest voor de beslotenheid van kleinere units, een ander creëert een open kantoor. Dat is in dit gebouw niet zo ingewikkeld.’

‘We gaan de centrale hal een facelift geven.’

Haarlem

‘Qua ligging is Amsterdam

Transpolis ideaal.’

Utrecht

Transpolis

Rotterdam/ Den Haag

De bovenste laag van het gebouw kijkt uit over het volle leven van de randstad: de startbanen van Schiphol, het verkeer op de A4, de spoorlijn van Schiphol naar Den Haag.

Hoe zit het met de bereikbaarheid?

‘Qua ligging is Transpolis ideaal en wat files betreft valt het vooralsnog mee. Ook hebben we een eigen shuttledienst met station Hoofddorp. Overigens denk

ik dat het belangrijk is om als eigenaar je ook met de gebiedsontwikkeling te bemoeien. Het is belangrijk om je stem te laten horen bij de ontwikkeling van een nieuw bestemmingsplan, daar hebben wij baat bij. Wij zoeken samenwerking met plaatselijke overheden zodat we eraan kunnen meewerken een hoogwaardige omgeving te creëren. Daar hoort ook een goede infrastructuur bij. Door te zorgen voor betere randvoorwaarden verbeter je de omgeving van het vastgoed.’ ■

kfnu voorjaar 2007

17

de huurder in transpolis

IT-kennismakelaar HeadFirst

‘ H ead first is een sliding bij honkbal die je met grote zekerheid op het volgende honk brengt’ tek st: willem koetsenruijter fotogr afie: martin van welzen

18

kfnu voorjaar 2007

HeadFirst huist op de tweede etage van gebouw Transpolis in Hoofddorp. Het bedrijf is er in 1996 begonnen met twee man. Inmiddels zijn dat er 18.

Directeur Rick Kruiswijk: ‘Ik denk dat we volgend jaar naar de 27 gaan. Voor onze klanten verandert er niets: we blijven gewoon in hetzelfde gebouw.’

Dragers van verre Aan het eind van de centrale gang van HeadFirst staat een bronzen beeld. Twee mensfiguren dragen een grote ronde cirkel op het hoofd. Kruiswijk: ‘Dit beeld hebben we speciaal laten maken. Het heet “Dragers van Verre”. Het symboliseert dat wij kennis uit alle hoeken van het land halen om die samen te brengen op de plek waar dat nodig is.

Het is gemaakt door Nelson Carillo die ook het beeld “Mama Baranka” in het Vondelpark in Amsterdam heeft gemaakt, ter waarschuwing tegen de gevolgen van racisme.‘

‘Onze positie moet ons gegund worden door tevreden klanten.’ kfnu voorjaar 2007

19

20

HeadFirst is een kennismakelaar. Directeur Rick Kruiswijk (48): ‘Wij brengen vraag en aanbod van IT-deskundigen bij elkaar. Dat kunnen vaste of tijdelijke mensen zijn. We fungeren als makelaar: verzorgen de contracten en de complete financiële afwikkeling. We huren mensen in bij zo’n tachtig kleinere IT-bedrijven in Nederland en zetten die uit bij onze klanten. Tien jaar geleden zijn we hier in Transpolis begonnen. Transpolis was niet alleen toevallig dicht bij mijn woonplaats, maar ook de centrale ligging en vooral de flexibiliteit van het concept beviel me. Zo’n verzamelgebouw heeft als voordeel dat je je volledig kunt concentreren op je kerntaken, zonder dat je je druk hoeft te maken over praktische dingen rondom het kantoor. We gingen er in mei 1996 met z’n tweeën in, en toen we in december van dat jaar de kerstkaarten de deur uit deden, stonden er al zes namen onder.

Die groei kostte me hier binnen dit gebouw weinig hoofdbrekens.’

Ik ben verantwoordelijk geweest voor alle ICTtoepassingen binnen het vliegbedrijf en ik heb het traject voor het implementeren van het automatisch inchecken van passagiers geleid.’

Vliegbrevet

Goodies

Kruiswijk komt oorspronkelijk uit de luchtvaart­ wereld (‘Wel een vliegbrevet, maar nooit commer­ cieel gevlogen’). Met een HTS-achtergrond werkte hij ruim twaalf jaar bij Transavia Airlines. Eerst in de operationele dienst. ‘Begin jaren tachtig hadden ze daar ICT-deskundigen nodig en zo rolde ik erin.

Inmiddels is HeadFirst een uit de kluiten gewassen bedrijf met een jaaromzet van 120 miljoen euro.

Het bedrijf heeft twee werkmaatschappijen: het makelaarsbedrijf en HeadFirst-IT. Dat laatste is een verzameling van zo’n 1.000 ZZP’ers (zelfstandige zonder personeel) die HeadFirst onder eigen vlag en

kfnu voorjaar 2007

‘Wij hebben een low profilebenadering van de markt.’

Honkbal De naam HeadFirst komt uit de honkbalwereld. Head first is een sliding waarbij je met je hoofd vooruit het volgende honk bereikt. Kruiswijk: ’Het is een manoeuvre die weliswaar niet zonder risico is, maar die je gegarandeerd safe op je volgende honk brengt.

En dat doen wij ook: wij brengen mensen van het ene honk naar het volgende honk. Daarom vind je in ons logo ook de gravelkleur terug en zie je in die golf deze beweging gesymboliseerd.’

logo ter beschikking stelt van klanten. Zowel via het makelaarsbedrijf als via de ZZP-bank heeft HeadFirst momenteel zo’n zeven- à achthonderd mensen in het land aan het werk. Kruiswijk: ‘Wij nemen voor kleine ondernemers de risico’s over en verzorgen een pakket aan goodies zoals commerciële bemiddeling, advies over positionering en opleiding en scholing.

Door onze schaalgrootte kunnen we ze een achter­­ban bieden met enorm veel know-how, maar bijvoorbeeld ook gunstige autoleasecontracten.’

kunst betrekken van een firma die ervoor zorgt dat een groot deel van de opbrengst weer terechtkomt bij de Aziatische kunstenaars zelf. Een sympathieke doelstelling, vonden we. En mooie kunst natuurlijk!’

Low profile

Wat wil HeadFirst uitstralen met het kantoor? ‘Ik hoop aan de ene kant echt een eigen signatuur te tonen. Wij proberen met sfeer en inrichting te laten zien dat we een bedrijf zijn dat kwaliteit hoog in het vaandel heeft staan. Ik ben er dan ook trots op dat we ISO-gecertificeerd zijn! Maar aan de andere kant mag Interieur Het kantoor van Kruiswijk is ruim: twee grote lederen het beslist niet over de top zijn. Wij hebben een low profile-benadering van de markt, treden niet op de bankstellen domineren een ruimte, met verder veel voorgrond. Onze rol en positie moet ons gegund mahonie, stemmige donkere vloer­bedekking en een grote mahoniehouten tafel met lederen stoelen. Ook worden door tevreden klanten en tevreden leveranciers. We zitten tussen partijen in en die positie moet verderop in het gebouwdeel veel mahonie, glazen je wel verdienen. Daarom zijn we bescheiden in de schalen met witte lelies, bruin lederen fauteuils en profilering en hoef ik ook mijn naam niet op de gevel. opvallend veel Oosterse kunst, waarbij BoeddhaNou, dat straalt ons kantoor ook uit.’ ■ achtige afbeeldingen domineren. Zoekt Kruiswijk zelf de inrichting uit? ‘Nou nee, dat is allemaal het werk van mijn vrouw Barbara.’ Ziet het er bij hem Informatie: info@headfirst.nl of www.headfirst.nl thuis ook zo uit? ‘Mmm, wat dat mahonie betreft wel.

Mijn vrouw doet, hoe zal ik het zeggen, alle kleuren, geuren en smaken van de firma, alle PR. Zij zoekt ook de kunst uit. Dat er nogal wat oosterse afbeeldingen hangen, heeft niets te maken met zenboeddhistische sympathieën, maar dat komt meer doordat we onze

kfnu voorjaar 2007

21

preferred supplier tek st: willem koetsenruijter fotogr afie: jansje kl a zinga en gilles boeuf

‘ N a tien jaar is het echt wel gebeurd met je binnenkantje hoor!’

22

kfnu voorjaar 2007

Graziosi Progetti BV is een van de preferred suppliers van KFN. Ruim negen jaar geleden werd het bureau ingehuurd voor de inrichting van het KFN-kantoor in Utrecht. Sindsdien verzorgt het Haagse bureau de inrichting en aankleding van een groot aantal KFN-panden. Nino Graziosi is oprichtster van het bureau.

Wat kenmerkt jullie bureau?

‘Wij werken met vijf mensen in een vast team; we hebben geen secretaresses, geen boekhouders, geen projectmanagers en we nemen zelf de telefoon op. Onze kracht zit in creativiteit en daar concen­ treren we ons op. Voor al die andere taken werken we samen met organisaties die goed kunnen rekenen en organiseren. Dat is heel luxe, dat maakt dat we alleen bezig zijn met waar we goed in zijn en met wat we leuk vinden: ontwerpen. Een belangrijk voordeel van die manier van werken is dat je geen last hebt van schaal. Wij kunnen het ontwerp van een project van pakweg 50.000 vierkante meter goed aan. Maar voor de organi­satie heb je een hele hofhouding nodig. En die hofhouding hebben wij niet; die zoeken we in samenwerking of we huren ze in. Dat geeft ons de ruimte om ons te concentreren op het ontwerp.‘ Wat is jullie signatuur?

‘Ik vind het belangrijk om onze eigen signatuur niet als dominante factor te beschouwen. Wij proberen in de eerste plaats uit te vinden wat bij de opdracht­ gever past. Natuurlijk is dat soms iets heel anders dan je zelf zou willen maken. En het is trouwens ook iets heel anders dan doen wat de klant zegt. Het is de kunst om door de woorden heen te kijken, goed te luisteren. Ik ben tevreden als een klant zegt: ‘ik kon het niet uitleggen, maar dit is precies wat ik bedoelde’. Dat betekent wel dat je je eigen voorkeuren soms wat op een ander plan moet zetten: je moet bijna schizofreen zijn om dit werk te kunnen doen.’

Typeer jullie werk eens in één zin ‘Ik zou zeggen … “modern interieur op klassieke wijze en toch de rand opzoeken van wat nog net kan”.

Ik streef naar tijdloze ontwerpen, traditioneel.

Heb een hekel aan hippe dingen. Ik ben zelf ook niet hip, ik draag geen hippe kleren, rijd niet in een hippe auto en woon niet in een hippe buurt. Het mooie van ons werk is, dat het tijdloos is. Ik houd van tijdloze dingen.’

‘Lelijke materialen bestaan niet.

Wel lelijke combinaties van materialen.’

kfnu voorjaar 2007

23

‘Het gaat om het evenwicht tussen territorium en privacy.’

Op jullie website staat: ‘Een goed vormgegeven interieur stimuleert en activeert zijn gebruiker.’

Hoe doen jullie dat?

‘Vroeger zeiden mensen wel eens tegen me: doe je in kantoren? Dat is zeker saai. Maar het tegendeel is waar. Mensen spenderen immers veel kostbare tijd van hun leven in een kantoor. Sommigen zelfs meer dan thuis. Het ontwerpen van interieurs gaat over hoe mensen met elkaar in contact komen. Er is een periode geweest dat ontwerpers dachten dat de kantoortuin daar dé oplossing voor was. Maar daar voelt niemand zich prettig of geborgen. Wij zoeken naar een ontwerp dat ontmoetingen faciliteert maar tegelijkertijd een gevoel van geborgenheid en veiligheid geeft. Dat doen we door een afwisseling van open en gesloten ruimtes die een lage drempel hebben, zodat mensen elkaar gemakkelijk kunnen ontmoeten. Het gaat om het evenwicht tussen territorium en privacy. Als je dat goed weet vorm te geven, voelen mensen zich prettig, stimuleer je ze en werken ze beter.’

Is er de afgelopen jaren veel veranderd in kantoorinrichting?

‘Nog geen vijftien jaar geleden zag je overal gangen met gesloten kamers zonder overzicht. De inrichting

24

kfnu voorjaar 2007

weerspiegelde de hiërarchie. Die gang is nu verbreed, is een ontmoetingsplek geworden. Dat uit zich in veel doorzicht, in veel glas. Dingen als een koffiecorner zijn geen smoezelige hoekjes in een oude bezemkast meer, maar mooi vormgegeven ontmoetingspunten.

Een andere belangrijke verandering is dat kantoren van binnen diverser zijn worden. Vroeger werd een kantoor vormgegeven in één saus: één kleur, één vormgeving, één sfeer. Nu probeer je met veel verschillende materiaal en kleuren verschillende sferen te creëren: een huiskamer naast een vergaderzaal.’

Waar ben je op het moment mee bezig?

‘Ik ben voor KFN bezig met een nieuwe entree voor een gebouw in Utrecht. Dat gaan we restylen. We revitaliseren Braingate in Capelle aan den IJssel. En recent hebben we ideeën gelanceerd voor Transpolis in Hoofddorp. ‘ Transpolis? Wat moet daar volgens jou aan gebeuren?

Dat is toch nog niet zo oud?

‘Nou, het is onderhand ruim tien jaar oud, dan is het echt wel gebeurd met je binnenkantje, hoor! Er moet echt wat aan de uitstraling gebeuren. Te beginnen van buiten, waar je bijvoorbeeld niet goed kunt zien waar je erin moet. Routing vind ik erg belangrijk. Die luifel

lijkt te veel op een bushalte, dat moet een duidelijker gemarkeerde plek worden. Binnen vind ik het te donker. Die hal is te donker, maar ook het restaurant.

Licht is – naast vorm, kleur, materiaal en indeling – het belangrijkste thema in de inrichting. En dit gebouw is zo ontworpen dat er heel veel mogelijkheden zijn voor goed en mooi licht. Door de donkere kleuren die er nu in zitten, wordt veel licht geabsorbeerd, dat is zonde. Daar gaan we wat aan doen.

Waar we ook wat aan gaan doen, is het restaurant.

Dat vind ik een te grote, kale en te donkere ruimte.

We gaan het kleiner maken, halen er een hoek af voor een fitnessruimte, met een glazen wand ... een lichte parketvloer erin, lichte plafonds en die gordijnen weg, zodat het licht erdoorheen kan.’

Je moet nu weg. Waar ga je naartoe?

Naar Marbella, materiaal uitzoeken voor een appartement in Amsterdam voor een particulier die in Spanje woont. Een villa die we helemaal mogen strippen en restylen. Ik vind zulke “branchevreemde” projecten belangrijk vanwege de kruisbestuiving: je neemt dingen uit zo’n project mee naar andere projecten: elementen voor een huiskamer in een kantoor, materialen, kleuren uit een kantoor voor een keuken.

Dat levert verfrissende ontwerpen op. En het maakt dat je bij een kantoor ook eens vanuit een hele andere hoek kunt denken.’

Informatie: www.graziosi-progetti.nl

kfnu voorjaar 2007

25

de huurder

Nieuwbouw in het hart van Amersfoort

De chemie tussen Akzo Nobel en Brouwershof 26

kfnu voorjaar 2007

tek st: marie-jeanne bisscheroux fotogr afie: mark weemen en martin van welzen

Eind 2006 verhuisde de kantoororganisatie van Akzo Nobel Chemicals naar Brouwershof vanuit een gebouw schuin aan de overkant van de straat.

In de grote glazen ontvangsthal schijnt de winterzon uitbundig naar binnen. Werklui werken nog de laatste klussen af. Aan het plafond hangt een opvallend object; een reusachtige uitvergroting van het hopzuurmolecuul, bestaande uit witte, rode en zwarte bollen verbonden met roestvrijstalen buizen. Het blijkt een lamp te zijn, een geschenk van KFN en projectontwikkelaarscombinatie Multi Vastgoed/ Van Hoogevest Groep. Het hopzuurmolecuul verwijst zowel naar de historie - dit was de plek waar eens een bierbrouwerij stond - als naar de huidige chemiebusiness van Akzo Nobel.

Nieuwbouw

Op een plek nabij het station en het hart van Amersfoort, waar ooit ambachtelijk bier werd gebrouwen door de Phoenix Brouwerij, is een nieuw kantorencomplex verschenen: Brouwershof. Eén gebouw, opgetrokken uit rode stenen met in het midden een strakke toren van wit marmer, is verhuurd aan de groep Chemicals van Akzo Nobel.

De verhuizing is kort geleden. Op haar kamer baant Eline Lenselink, Manager Services, zich een weg door een grote hoeveelheid kunstwerken. ‘Die gaan we vanmiddag ophangen’, zegt ze. ‘We hebben er al een plek voor bedacht, we zijn benieuwd hoe het uitpakt.’ In het nieuwe gebouw zitten zo’n 450 mensen die werken voor stafafdelingen van de twee business units Base Chemicals en Functional Chemicals. Zij houden zich bezig met management-, marketingen salesactiviteiten, personeelszaken, administratie, communicatie en PR. Sinds Akzo Nobel ruim twee jaar geleden haar oog liet vallen op Brouwershof, vervulde Eline een spilfunctie in het nieuwbouwen verhuistraject: ‘We zaten bijna 35 jaar in het vorige gebouw dat we ook huurden. Een deel van de medewerkers zat op andere locaties. Toen ons huurcontract opgezegd zou kunnen worden, hebben we onze inrichtingseisen en -wensen op een rij gezet.

Het bleek kostentechnisch niet uit te maken of we zouden kiezen voor nieuwbouw of renovatie van het oude gebouw. De keus voor nieuwbouw was vrij snel gemaakt; het werd Brouwershof. We hebben het gebouw gehuurd voor tien jaar.’

kfnu voorjaar 2007

27

‘Het geeft voldoening om samen zo’n grote klus te klaren.’

28

Eisen en wensen

Ontmoetingsplekken

Eline Lenselink werkt al twaalf jaar bij Akzo Nobel.

Drie jaar geleden werd zij Facility Manager. Kort daarna kwam de nieuwe huisvesting ter sprake.

Gaandeweg kreeg Eline een steeds zwaardere rol in het huis­vestingstraject. Als Manager Services werd zij verantwoordelijk voor alle ondersteunende diensten van de locatie in Amersfoort, waarbij ze leiding geeft aan een team van 18 medewerkers. Vanuit die functie werd zij benoemd tot voorzitter van de gebruikersgroep Brouwershof, een gremium waarin mede­werkers waren vertegenwoordigd van diverse afdelingen. ‘Het gebouw werd kaal opgeleverd, dus de complete inrichting, inclusief zaken als de receptiebalie en zonwering moesten we zelf uitzoeken. We werkten een lijst uit met wensen en eisen en namen besluiten over het kantoorconcept, het restaurant en de inrichting. Dit gebeurde onder begeleiding van een extern management- en adviesbureau en een interieur­architect. Belangrijke beslissingen stemde ik af met een stuurgroep waarin onder meer de managers van de business units zaten. Zij fungeerden als klankbord.’

Het ontwerp van het gebouw van architectenbureau Van den Oever, Zaaijer & partners lag al vast toen Akzo Nobel koos voor Brouwershof. ‘Wat ons in het ontwerp aansprak, was de wit marmeren toren in het midden van het gebouw. Van buiten lijkt het een apart kantoorgedeelte, maar als je binnen bent, vormt de toren één geheel met de twee zijvleugels. Wat ons ook aanspreekt, is het plein dat aan de voorzijde van het gebouw wordt aangelegd met teakhouten banken en waterpartijen met kabbelend water.’

Akzo Nobel had de wens om in het gebouw ruimte te creëren voor enkele ontmoetingsplekken. ‘We hebben daarom op elke verdieping in het midden in de toren - een plek gecreëerd met een kleine keuken, waar je koffie kunt halen en even kunt ontspannen. Ook de espressobar naast het restaurant, is bedoeld als ontmoetingsplek: onder het genot van een luxe kop koffie en een broodje kun je hier overleggen met een klant of collega. Verder is bewust gekozen voor een cellenkantoor met kleine een- en tweepersoonskamers. Daarbij werken we met glaswanden aan de gangzijde om openheid, transparantie en communicatie te bevorderen. ‘

kfnu voorjaar 2007

Feiten & cijfers Architect: Van den Oever Zaaijer & Partners Amsterdam Ontwikkelaar: Brouwershof CV: Multi Development B.V. en Van Hoogevest B.V. Brouwershof bestaat uit twee gebouwen van totaal 14.034 m2 met 255 parkeerplaatsen: Gebouw I: Hoofdkantoor Akzo Nobel Chemicals • 9.663 m2 v.v.o.

• 190 parkeerplaatsen Gebouw II • 4.371 m2 v.v.o.

• 65 parkeerplaatsen

Voldoening

‘de belangrijkste meerwaarde van dit gebouw ten opzichte van het oude is toch wel het communicatieaspect. we zitten voor het eerst met z’n allen bij elk aar in één gebouw, waar je elk aar bovendien

Het was een boeiend proces. ‘Ik vond het ontzettend leuk. Een traject als dit maak je niet zo vaak mee.

Het was erg leerzaam en uitdagend om dit te mogen coördineren, vooral om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Het geeft voldoening als het lukt om samen zo’n grote klus te klaren en het de medewerkers naar de zin te maken. Ik zou best nog eens zo’n traject willen begeleiden, hoewel het ook best zwaar was.

Het is perfect verlopen, de overgang van het oude gebouw naar het nieuwe is binnen één weekend gelukt. Op vrijdagavond zijn we begonnen met de verhuizing en we hebben doorgewerkt op zaterdag.

Maandag kon iedereen op zijn nieuwe werkplek terecht; computers en telefoons waren aangesloten, alles werkte, ook de koffiemachines. En om 12.00 uur kon er geluncht worden in het nieuwe restaurant. Het is nu nog een kwestie van de puntjes op de i zetten en een stukje nazorg en afwerking. En de eerste dagen na de verhuizing zijn er mensen die toch anders willen zitten, die het bureau 180 graden willen draaien, met de telefoon op een andere plek. Je weet van te voren dat niet alles meteen perfect is, dat hoort nou eenmaal erbij’, besluit Eline. ■

gemakkelijker kunt ont­m oeten en waar meer gelegenheid is voor informele gesprekken. dat maakt de communicatie een stuk eenvoudiger.’

kfnu voorjaar 2007

29

gebouw uitgelicht

Architectonisch maatpak aan Het IJ Kantoorgebouw Hollandia

Projectgegevens Ontwerp: Jo Coenen Architekten, Maastricht Ontwikkelaar: Bouwfonds/MAB Oplevering: juli 2007 tek st: egbert koster fotogr afie: martin van welzen artist impressions: jo coenen architek ten en peter van kempen

30

kfnu voorjaar 2007

Vloeroppervlak: 9.953 m² v.v.o.

Parkeren: 93 gereserveerde plaatsen in ondergrondse gebiedsgarage Meer informatie: www.oosterdokseiland.nl

Tot voor kort stonden op het Oosterdokseiland het stationspostkantoor en het expeditieknooppunt van TPG Post. Een groot modernistisch complex uit 1966 van architect P.J. Elling (1897-1962) met eigen laaden losperrons waarin alle inkomende en uitgaande post van Amsterdam werd overgeslagen en gesorteerd. Door de afschaffing van het postvervoer per trein, in 1997, is er echter geen reden meer om het expeditieknooppunt aan de rand van de historische binnenstad te situeren. Projectontwikkelaar MAB koopt het complex in 2000 aan en organiseert in 2001 een serie ontwerpworkshops waaraan wordt deelgenomen door elf gerenommeerde architectenbureaus uit binnen- en buitenland. Uitgangspunt voor deze workshops is een stedenbouwkundig masterplan van architect Erick van Egeraat waarin het hele schiereiland wordt opgedeeld in zes grote kavels die

van elkaar worden gescheiden door smalle autovrije straten van acht meter breed. Behalve woningen, winkels, kantoren en horeca omvat het bouw­ programma ook een nieuwe centrale openbare bibliotheek, een nieuw conservatorium en een hotel met congresfaciliteiten.

In 2004 wordt de laagbouw van het postcomplex gesloopt, neemt het Stedelijk Museum tijdelijk zijn intrek in de te handhaven hoogbouw en startten de eerste bouwwerkzaamheden op ‘kavel 4’. Naar ontwerp van oud-rijksbouwmeester Jo Coenen verrijst hier in hoog tempo een imposant tweelinggebouw dat plaats biedt aan de nieuwe openbare bibliotheek en kantoorgebouw Hollandia. Komende zomer is het tweelinggebouw klaar. De bibliotheek opent officieel haar deuren op 07/07/07.

kfnu voorjaar 2007

31

Alzijdig uitzicht Op dit moment staat de schepping van Jo Coenen nog als een solitair object in een omgeving in ontwikkeling. Coenen heeft het project echter juist nadrukkelijk in relatie met zijn toekomstige omgeving ontworpen. Zo richt de bibliotheek zich op de nog aan te leggen pleinruimte aan het water en verheft het kantoor zich hoog boven een toe­­komstige ontsluitingsweg parallel aan het spoor.

Daarbij heeft Coenen het volume van het tweeling­ gebouw zodanig “geboetseerd” dat zowel de gebruikers van de bibliotheek als het kantoor, ondanks de smalle dwarsstraten, toch veel daglicht krijgen en optimaal uitzicht hebben. Hoewel kantoorgebouw Hollandia en bibliotheek als het ware rugaan-rug liggen (Hollandia aan de kant van Het IJ en de bibliotheek aan de kant van het Oosterdok en de binnenstad) is Coenen erin geslaagd om beide bouwdelen zodanig met elkaar te verweven dat niet alleen

32

kfnu voorjaar 2007

hun voor- en zijgevels uitzicht hebben maar ook hun achtergevels. Zo kijken de diverse ramen in de achtergevel van Hollandia, via de insnoeringen in het bouwvolume van de bibliotheek, uit op de binnenstad.

En heeft de tijdschriftenzaal van de bibliotheek, in omgekeerde richting, tussen de hoge poten van het “opgetilde” Hollandia een panoramisch uitzicht over de spoorbaan en Het IJ.

Sierlijkheid Jo Coenen vergelijkt zijn eigen ontwerpaanpak met die van een beeldhouwer. ‘Ik wil architectuur maken zoals een beeldhouwer een sculptuur.’ Uitgangspunt is een ‘stoere en eenvoudige’ hoofdvorm die voortkomt uit de functie en organisatie van het programma.

Vervolgens voert hij op deze hoofdvorm bewerkingen uit om de lichtinval en het uitzicht ‘te sturen’ en ‘hakt’ hij er vloeiende vormen uit die de bewegingen van de

‘Ik wil architectuur maken zoals een beeldhouwer een sculptuur.’

gebruikers binnen en buiten het gebouw ensceneren.

‘Sierlijkheid in de architectuur komt voort uit beweging’, aldus Coenen. ‘Dat heb ik geleerd van Hans Scharoun en Alvar Aalto.’

Het masterplan van Erick van Egeraat voor het Oosterdokseiland voorzag voor kavel 4 aanvankelijk in een groot carrévormig bouwvolume voor de bibliotheek waar bovenop een paar kantoor­ verdiepingen zouden komen te liggen. Coenen trok deze twee functies echter direct uit elkaar in twee deelvolumes die hij vervolgens optimaal op hun eigen functie kon toesnijden. De bibliotheek gaf hij de vorm van een grote sculpturale ‘doos’ die aan de binnenkant is voorzien van hoge vides.

Zodoende doet het interieur hiervan zich, ondanks de kolossale omvang van het gebouw, niet voor als onoverzichtelijke warenhuisachtige stapeling van verdiepingen maar als een heldere, overzichtelijke ruimte. Kantoorgebouw Hollandia kreeg de vorm

van een ranke schijf op hoge poten waarvan de enigszins wigvormige plattegrond – die subtiel de ronding van de spoorbaan volgt – voorziet in uit­ eenlopende indelingsmogelijkheden.

Muschelkalk Gezamenlijk vormen de twee deelvolumes van de bibliotheek en gebouw Hollandia een architec­ tonische compositie waarin zowel moderne als klassieke elementen zijn te onderscheiden. Als een overtuigd bewonderaar van Le Corbusier stelt Coenen zijn gebouwen samen uit elementaire geometrische vormen die, omwille van de ‘leesbaarheid’ van de compositie, ononderbroken van binnen naar buiten doorlopen. Tegelijkertijd getuigen zijn moderne composities van een (geabstraheerde) klassieke verticale driedeling in basement, middendeel en kroonlijst. In tegenstelling tot veel van zijn

kfnu voorjaar 2007

33

k antoorgebouw holl andia – de na am verwijst na ar een fameus voc-schip – heeft op str a atniveau alleen een representatieve dubbelhoge entreehal.

voorzien van grote glazen erkers. ‘Het gebouw wordt bijna een en al erker’, aldus Coenen. ‘Grote erkers van antracietkleurig aluminium met volledig transparante, glazen hoeken. Erkers bieden uitzicht evenwijdig aan de gevel, halen daglicht binnen en creëren afstand ten opzichte van de omgeving. Dat is een van de lessen die Aldo van Eyck en Theo Bosch in de praktijk brachten in de Amsterdamse stadsvernieuwing. ’s Avonds gaan de erkers gezamenlijk een groot lichtkunstwerk vormen. Naar ontwerp van lichtkunstenaar Peter van Kempen worden de erkers aan de binnenzijde zodanig aangelicht dat de glazen uitstulpingen spectaculair oplichten in het donker.’

In zijn streven naar architectonisch maatwerk dat, in tegenstelling tot grotendeels gestandaardiseerde Oplichtende erkers confectie-kantoren, maximaal is toegesneden op de Kantoorgebouw Hollandia – de naam verwijst naar een fameus VOC-schip – heeft op straatniveau alleen specifieke locatie vond Jo Coenen KFN aan zijn zijde.

Coenen: ‘Zij zeiden: “Wij zijn pas tevreden als de een representatieve dubbelhoge entreehal. De kantoorverdiepingen beginnen pas op drie hoog met een architect dat is.” Dat kan ik helaas niet zeggen van de gemeente Amsterdam. Die is bang dat de bibliotheek, grote glazen doos die als het ware onder het eigen­ met name aan de binnenkant, veel te mooi wordt lijke kantoorvolume lijkt te hangen. De kantoorschijf want dat zou politiek wel eens gevoelig kunnen op hoge poten zelf is bekleed met natuursteen en, met uitzondering van de westelijke kopgevel, rondom liggen.’ ■ spraakmakende collega’s moet Coenen niets hebben van architectonische vernieuwing omwille van de vernieuwing. Hij bediendt zich bij voorkeur van ontwerpoplossingen en bouwmaterialen die in de loop van de tijd hun waarde hebben bewezen. Zo heeft hij bijvoorbeeld na enkele teleurstellende ervaringen met schoon beton – dat in het natte Nederlandse klimaat snel vervuilt – besloten om voor steenachtige gevels uitsluitend nog natuursteen toe te passen.

En wel een zachtgrijze gepolijste Kirchheimer Muschelkalk die ook de gevels van de bibliotheek en gebouw Hollandia zal sieren.

34

kfnu voorjaar 2007

‘Het gebouw wordt bijna een en al erker.’

kfnu voorjaar 2007

35

Harmen Brethouwer (1960) is geboren in Aalten. Na zijn studie aan de Kunstacademie in Kampen en Arnhem startte

Kunst in KFN Kantoren

tek st: renske onl and fotogr afie: margo van berkum

Over nutteloze zaken In zijn atelier aan de Dijnselburgerlaan in Zeist werkt hij consequent aan deze vormen die hij keer op keer als projectievlak laat dienen voor een grote verscheidenheid aan stijlen, materialen, technieken en motieven. Dit project kent tot op heden drie series: chinoiserieën, art deco en minimal. ‘Deze series weerspiegelen de verschillende soorten kostbaarheid van kunst. Zo wordt de art deco-serie gekenmerkt door het gebruik van extravagante materialen en dure decoratietechnieken. De chinoiserieën zijn verfijnder; het kostbare zit ‘m deels in de gebruikte symbolen. Voor de minimal serie werk ik vaak met de nieuwste industriële materialen en technieken, over het algemeen is dit werk sober van uitstraling.’

36

kfnu voorjaar 2007

hij in 1990 met zijn project ‘Over nutteloze zaken’. Het project gaat in op de talloze kwaliteiten dat een kunstvoorwerp kan hebben. Om dit vorm te geven, heeft Brethouwer een bijzondere layout bedacht. Twee modelbeelden vormen de basis: een conische sculptuur en een vierkant paneel.

‘In 2003 heb ik mijn eigen verf ontwikkeld, met kleuren die gebaseerd zijn op goud, wierook en mirre. Dit waren de geschenken die de drie koningen bij zich droegen.

Vandaar de naam: Driekoningenverf. Elke kleur bevat een klein beetje van de échte stof zodat er een verbinding is met de lange geschiedenis van deze geschenken. De specifieke kwaliteiten van de drie materialen zie je terug in de verf. De goudverf heeft een weldadig rijke glans. Wierook daarentegen zie ik als een etherische kleur, rokerig, waar je doorheen kunt kijken. Tot slot is de mirreverf heel mat, stabiel en rustgevend’, aldus Harmen Brethouwer.

‘Op dit moment werk ik aan een boek over mijn werk van de afgelopen vijftien jaar.

Uiteraard heet het boek: ‘Over nutteloze zaken’. Deze titel refereert aan het handboek voor de liefhebber van mooie, doch nutteloze zaken, Zhang Wu Zhi, dat omstreeks 1620 werd samengesteld door Wen Zhenheng.

Eind 2007 zal dit gepubliceerd worden. In het boek vertel ik uitgebreid over dertig werken uit mijn oeuvre. Daarnaast heb ik negen personen van naam gevraagd hun individuele visie te geven op een aantal onderwerpen.’ ■ Meer werk van Harmen Brethouwer is te zien op: www.artnews.info/harmenbrethouwer Flight Forum Eindhoven

‘Een kunstwerk is een collage van kwaliteiten in een steeds wisselende samenstelling.’

‘Ik werk veel samen met Zsa Zsa Eyck van galerie De Expeditie in Amsterdam. Via haar ben ik in contact gekomen met KFN en heb ik in 2004 in opdracht van KFN voor PricewaterhouseCoopers in Eindhoven een geschenk gemaakt voor hun kantoor Flight Forum in Eindhoven. Eigenlijk doe ik niet heel veel dingen in opdracht, tenzij ik een goede aansluiting voel bij mijn project en werkwijze.

Het ging om een geschenk en dat sprak mij natuurlijk meteen aan, denkend aan de Driekoningenverf. Ik heb passend voor de ruime hal van het kantoor drie conische vormen gemaakt en het werk ‘Geschenken’ genoemd. Het formaat waarin ik het kon uitvoeren, was in dit geval voor mij een cadeau.’

kfnu voorjaar 2007

37

tek st: willem koetsenruijter fotogr afie: jansje kl a zinga

The Office Secretariaat & Receptie

38

kfnu voorjaar 2007

‘We hebben het wel getroffen met elkaar.’

de mensen van kfn

In de rubriek The Office maakt KFnu kennis met de mensen van KFN. In deze aflevering staan het secretariaat en de receptie van de vestiging Utrecht centraal. Bojoura van Rooijen en Cisca van Vessem zou je de leading ladies kunnen noemen.

van links na ar rechts: janine van rooijen, shantie achterbergh, veronique de lint, bojour a van rooijen en cisca van vessem.

De dames van het secretariaat, zijn de stem aan de telefoon en niet zelden de eersten die je te zien krijgt bij contact met KFN. Zij zijn geen afdeling, maar, zoals directiesecretaresse Bojoura van Rooijen het zegt: ‘Doordat we allemaal niet bij een afdeling horen, zijn we een afdeling op zich. We voeren gezamenlijk secretariaatsoverleg en vervangen elkaar bij afwezigheid of ziekte. In principe doe je toch allemaal hetzelfde soort werk.’

Cisca van Vessem werkt sinds twee jaar op de receptie in het Utrechtse kantoor: ‘Formeel is Bojoura de leidinggevende, maar ik ben de oudste van het stel.

Daardoor komen mensen misschien wel gauw naar mij toe. Ik zit op een centrale plek, achter de balie, dus ik zie en hoor veel. We hebben een leuke club dames zo. Met verjaardagen gaan we met elkaar uit eten. Als iemand iets heeft, ergens mee zit, privé of in het werk, dan ben je er voor elkaar. Problemen praten we meteen uit, dat vind ik wel bijzonder.’

Bojoura: ‘Dit jaar gaan we ook een dagje uit met zijn allen. Waarheen, dat is nog geheim. Ik vind wel dat we het getroffen hebben met elkaar.’ ■ kfnu voorjaar 2007

39

‘Problemen praten we meteen uit met elkaar.’

40

kfnu voorjaar 2007

Janine van Rooijen (25) Management assistente COO Bij KFN sinds 2004 laatst gelezen boek Oog om oog (John Sandford) laatste film gezien John Q (Nick Cassavetes) muziek van dit moment Hmm, … Motown en top-40. in de agenda Vanmiddag ben ik vrij. Dan ga ik studeren voor een examen. Ik doe een makelaarsopleiding. Over een half jaar ben ik (als alles goed gaat) klaar. leukste aan mijn werk Ik houd ervan om dingen te organiseren. Ook vind ik het leuk dat je nooit weet hoe je dag gaat lopen.

Verder vind ik dat ik het erg getroffen heb met mijn collega’s. ergste aan mijn werk Notuleren. favoriete eten Tapas en Italiaans. vrijetijdsbesteding Momenteel besteed ik veel tijd aan mijn studie. Ook houd ik erg van uitgaan, winkelen en het lezen van een goed boek.

Shantie Achterbergh (29) Management assistente Bij KFN sinds 2005 laatst gelezen boek De eetclub (Saskia Noort) laatste film gezien Pocahontas (Gabriel & Goldberg) muziek van dit moment Eigenlijk alles: van Norah Jones tot stevige house. in de agenda Vandaag ben ik bezig met afspraken inplannen, ik moet nog een paar brieven maken. leukste aan mijn werk Dat je nodig bent. Je wordt hier echt inhoudelijk bij het werk betrokken.

Verder vind ik het heerlijk om dingen te regelen. ergste aan mijn werk Koffiezetapparaat ontkalken. favoriete eten Spaanse tapas en Argentijns én natuurlijk stamppot! vrijetijdsbesteding Wintersport, fitness, wandelen in het bos, kinderboerderij met mijn dochtertje, weekendje weg …

Veronique de Lint (33) Management assistente Bij KFN sinds 2006 laatst gelezen boek Inès, vrouw van mijn hart (Isabel Allende) laatste film gezien Borat (Larry Charles) muziek van dit moment Jaren zeventig hard rock: Led Zeppelin, Deep Purple, Ozzy Osbourne … in de agenda Ik ga zo verder met het opmaken van de servicecontracten en ik moet de notulen nog uitwerken van het beheeroverleg van vanmorgen. leukste aan mijn werk De afwisseling: het is nooit saai. Ik houd ervan om goedlopende procedures te bedenken. ergste aan mijn werk Scannen en kopiëren is eh …, hoe zal ik het netjes zeggen, weinig afwisselend werk. favoriete eten Indiaas en Japans. vrijetijdsbesteding Paardrijden.

Cisca van Vessem (63) Receptioniste / telefoniste Bij KFN sinds 2004 laatst gelezen boek Komt een vrouw bij de dokter (Kluun) laatste film gezien De tweeling (Ben Sombogaart) muziek van dit moment Chopin, Mahler. in de agenda Mijn dagen zijn goed gevuld. Voel me een bezige bij en ren geregeld heen en weer tussen bezoek, koffieautomaat en de telefoon. Op dit moment ben ik in de weer met de organisatie van een personeelsavond. leukste aan mijn werk Ik houd ervan met mensen om te gaan. De rol van gastvrouw past me perfect. ergste aan mijn werk Het koffiezetapparaat ontkalken. favoriete eten De Franse keuken met een goed glas rode wijn. vrijetijdsbesteding Mijn kinderen, muziek, theater en vriendinnenclub.

Bojoura van Rooijen (32) Management assistente CEO Bij KFN sinds 2000 laatst gelezen boek De Weduwnaar (Kluun) laatste film gezien Casino Royale - James Bond (Martin Campbell) muziek van dit moment Ik hou van diverse soorten muziek. in de agenda Vanmiddag ga ik de mutaties van de salarissen verwerken en de notulen van het directieoverleg uitwerken. leukste aan mijn werk Ik werk niet voor niks al zo lang bij KFN als secretaresse: je kunt hier je eigen ding doen. Er is ruimte voor initiatieven, het wordt op prijs gesteld als je meedenkt. ergste aan mijn werk Archiveren, ach het hoort erbij. favoriete eten Is chocola ook eten? vrijetijdsbesteding Wandelen met mijn cocker spaniël, naar het theater gaan, lezen en skeeleren.

kfnu voorjaar 2007

41

KFN. Het ándere kantoor.

Voor de titel KFnu is gekozen, omdat KFN met haar klantfocusconcept ernaar streeft er voor haar klanten en relaties te zijn. U, dus. Direct contact, afspraak is afspraak zijn onze basisprincipes. KFnu staat niet alleen voor het directe contact met u, maar ook voor het ‘NU’. Actualiteiten vanuit de wereld van de kantoren, onze business en úw zorg. KFN neemt die zorg uit handen zodat u zich op úw business kan richten.