Λεξιγνωσία3 δείγμα περιεχόμενα

Γιάννης Νοµικούδης

ΛΕΞΙΓΝΩΣΙΑ 3 ΙΣΤΟΡΙΑ – ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑ – ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ & ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΟΡΟΥΣ & ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΑΜΕ ΣΤΗΝ

ΙΣΤΟΡΙΑ & ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ Α΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ε ΩΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΑΝ∆ΑΛΙΣΜΟΣ Βανδαλισμός ονομάζεται η τάση για καταστροφή των ωραίων πραγμάτων και ιδιαίτερα έργων τέχνης, η βαρβαρότητα, η αγριότητα, που έχει άσχημες συνέπειες για τον πολιτισμό. Οι Βάνδαλοι ήταν λαός της Α. Γερμανίας που κατέβηκαν στις ακτές της Βαλτικής, από όπου το 407, διωγμένοι από τους Βησιγότθους, μπήκαν στη ΒΔ Γαλατία, μετά στην Ισπανία και εγκαταστάθηκαν στην Ανδαλουσία. Το 429 οι Βάνδαλοι, με αρχηγό τον Γιζέριχο, πέρασαν το στενό του Γιβραλτάρ, κατέλαβαν το 439 την Καρχηδόνα και την έκανε πρωτεύουσα του κράτους του. Το 455 οι Βάνδαλοι κυρίευσαν τη Ρώμη και επί δύο εβδομάδες κατέστρεφαν με αγριότητα τους ανεκτίμητους θησαυρούς.

ΒΑΡΒΑΡΟΙ Στη γλώσσα των αρχαίων Σουμερίων bar-bara-s ήταν ο ξένος. Για τους αρχαίους Έλληνες το άκουσμα μιας ξένης γλώσσας έφτανε στα αυτιά τους με τον ήχο βαρ-βαρ. Έτσι, η γλώσσα λεγόταν βαρβαρική και αυτοί που την μιλούσαν ονομάζονταν βάρβαροι. Με τη λέξη αυτή οι αρχαίοι χαρα-κτήριζαν τον μη Έλληνα, τον αλλόφυλο, τον αλλόγλωσσο.

Βάρβαρος σιγά σιγά άρχισε να σημαίνει σκληρός, βάναυσος, χυδαίος, αγενής, απάνθρωπος, αυτός που βρίσκεται σε άγρια κατάσταση, ο απολίτιστος. Είναι γνωστή η χαρακτηριστική φράση των αρχαίων: "πας μη Έλλην βάρβαρος". ΤΗ λέξη την πήραν από τους Έλληνες και οι Ρωμαίοι και μ' αυτήν χαρακτήριζαν τα γερμανικά έθνη και τις φυλές που κατοικούσαν πέρα από τον Ευφράτη. Οι Βυζαντινοί αργότερα βαρβάρους ονόμαζαν τους εχθρούς της αυτοκρατορίας.

ΒΑΣΙΛΙΑΣ –ΒΑΣΙΛΕΙΑ Η λέξη βασιλεύς δεν έχει γνωστή ετυμολογία και προέρχεται από την ανατολή, όπως άλλωστε και το πολίτευμα της βασιλείας. Βασιλιάς λοιπόν λέγεται ο ανώτατος άρχοντας, ο ηγεμόνας που το αξίωμά του είναι συνήθως κληρονομικό, ο μονάρχης. Βασιλεία είναι το αξίωμα του βασιλιά, καθώς και το πολίτευμα μιας χώρας, όταν ανώτατος άρχοντας του κράτους είναι ο βασιλιάς. Η βασιλεία έχει τις εξής μορφές: 1. Την απόλυτη μοναρχία, όπου ο μόνος ρυθμιστής όλων των προβλημάτων που αφορούσαν τη χώρα ήταν ο βασιλιάς.

24

2. Την περιορισμένη ή συνταγματική μοναρχία, όπου με την παροχή συντάγματος περιορίζονται τα δικαιώματά του βασιλιά και παραχωρούνται στο λαό.

3. Τη βασιλευόμενη δημοκρατία, όπου περιορίζονται πολύ τα δικαιώματα του βασιλιά, που είναι υποχρεωμένος να υπακούει στη θέληση του λαού και να μην έρχεται σε αντίθεση με τις επιθυμίες και τα δικαιώματά του. Απόλυτη μοναρχία στην Ελλάδα υπήρξε την εποχή του Όθωνα, την περίοδο 1833-1843, συνταγματική μοναρχία από το 1843 έως το 1863. Από το 1864 μέχρι το 1924 υπήρχε ο θεσμός της βασιλείας, από το 1924 μέχρι το 1935 εγκαθιδρύθηκε δημοκρατία και από το 1935 μέχρι το δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974 υπήρχε η βασιλευόμενη δημοκρατία. Σήμερα δεν υπάρχει βασιλεία στη χώρα μας.

ΒΕΤΟ Το λατινικό ρήμα veto σημαίνει απαγορεύω. Με τον όρο βέτο δηλώνεται η αρνησικυρία, η άρνηση δηλαδή κάποιου, αξιωματούχου κυρίως να επικυρώσει, να δεχτεί κάτι, το δικαίωμα άρνησης. Το βέτο ήταν γνωστό στους Ρωμαίους κατά την εποχή της δημοκρατίας. Οι δήμαρχοι είχαν το δικαίωμα να ματαιώνουν τις αποφάσεις της συγκλήτου και των υπάτων. Σήμερα το βέτο αναγνωρίζεται στους προέδρους της Δημοκρατίας ορισμένων χωρών, όπως των Η.Π.Α. και της Γαλλίας, όπου ο πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει το δικαίωμα να αρνηθεί να κάνει δεκτή μια απόφαση της γερουσίας. Στο διεθνές δίκαιο το δικαίωμα του βέτο αναγνωρίζεται σε ορισμένα μόνιμα μέλη του συμβουλίου ασφαλείας του Ο.Η.Ε, αλλά και στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Το αρχαίο επίθετο βιομήχανος σημαίνει αυτός που δείχνει εξυπνάδα και εφευρετικότητα στην αντιμετώπιση των βιοτικών αναγκών. Η λέξη βιομηχανία είναι απόδοση της γαλλικής industrie. Στην κυριολεξία δείχνει το συνδυασμό της μηχανής και του βίου, της ζωής δηλαδή. Με άλλα λόγια περιγράφει τη χρήση της μηχανής για την κάλυψη των βιοτικών αναγκών. Βέβαια σήμερα η σημασία αυτού του όρου είναι πιο πλατιά.

Βιομηχανία

ονομάζεται ο τομέας της παραγωγής που μετασχηματίζει πρώτες ύλες ή προϊόντα που δεν έχουν κατεργαστεί ολοκληρωτικά σε αγαθά πού μπορούν να καταναλωθούν. Αυτό γίνεται με τη βοήθεια μηχανών και λιγότερο με την εργασία του ανθρώπου.

25

Η βιομηχανία διακρίνεται σε: • βαριά βιομηχανία, που παράγει προϊόντα που αποτελούν τη βάση για τη δημιουργία άλλων, μετά από επεξεργασία ή μέσων παραγωγής, • μεσαία βιομηχανία, που παράγει προϊόντα τα οποία άλλοτε προορίζονται για περαιτέρω κατεργασία και άλλοτε κατευθείαν για κατανάλωση και • ελαφριά βιομηχανία, που παράγει καταναλωτικά προϊόντα. Είναι δύσκολο να γίνει σαφής διαχωρισμός της βιομηχανίας από τη βιοτεχνία. Οι βιοτεχνίες, που οργανώθηκαν καλύτερα στον τομέα της παραγωγής και της διάθεσης των προϊόντων τους στην αγορά, μετατράπηκαν σε βιομηχανικές επιχειρήσεις. Αυτή είναι η βιομηχανική επανάσταση.

ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ Τέκτων είναι ο δημιουργός και τέχνη είναι το έργο του δημιουργού, η δημιουργία, η ικανότητα για έκφραση με έργο. Η βιο-τεχνία δείχνει τη δημιουργία αγαθών απαραίτητων για το βίο, τη ζωή. Ο όρος αυτός είναι απόδοση του αγγλικού manufactory και χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει την παραγωγή προϊόντων από την κατεργασία πρώτων υλών με τα χέρια ή απλά μηχανήματα.

Βιοτεχνία γενικά λέγεται η παραγωγή χρήσιμων προϊόντων με χειρωνακτική εργασία και μερικές φορές με τη χρησιμοποίηση μηχανικών μέσων. Η βιοτεχνία εμφανίστηκε κατά τους προϊστορικούς χρόνους και αναπτύχθηκε κατά την αρχαιότητα στην Ελλάδα και στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Κατά το Μεσαίωνα οργανώθηκε σε συντεχνίες.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΙΣΜΟΣ Βυζαντινισμός ή βυζαντισμός στην κυριολεξία σημαίνει ο τρόπος ζωής και ο πολιτισμός του Βυζάντιου και το πνεύμα που επικράτησε τότε. Στη συνέχεια έτσι ονομάστηκε κάθε προσπάθεια να μιμηθεί κανείς τους βυζαντινούς, κάτι που οδηγούσε σε στείρο σχολαστικισμό και συζητήσεις χωρίς ουσία. Ο όρος βυζαντινισμός δηλώνει τις απαρχαιωμένες πράξεις και ιδέες και γενικά την έλλειψη πραχτικού και συγχρονισμένου πνεύματος.

26

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΡΥΘΜΟΣ Βυζαντινός χαρακτηρίζεται ο αρχιτεκτονικός ρυθμός που διαμορφώθηκε στο Βυζάντιο. Η περίοδος της βυζαντινής αρχιτεκτονικής αρχίζει από τον 6ο αιώνα. Βασικά χαρακτηριστικά του ρυθμού είναι το σχήμα του ναού που σχηματίζει σταυρό και ο τρούλος που στηρίζεται σε τέσσερις μαρμάρινους κίονες.

ΒΥΖΑΝΤΙΟ-ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ Βύζας ήταν το όνομα του Μεγαρέα αποικιστή οποίος ίδρυσε μια πόλη στο Βόσπορο, στο σημείο που σήμερα βρίσκεται η Κωνσταντινούπολη. Η πόλη ονομάστηκε Βυζάντιο και η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία που είχε σαν πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη από το 330 έως το 1453 ονομάστηκε από τους ιστορικούς Βυζάντιο ή Βυζαντινή αυτοκρατορία. Η λέξη χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο Γερμανός ιστορικός J.Wolf το 1562. Αυτό σημαίνει πως οι ίδιοι οι κάτοικοι της αυτοκρατορίας δεν την αποκαλούσαν Βυζαντινή, αλλά Ρωμαϊκή ή Ρωμανία. Ανεξάρτητα από αυτό, μεταγενέστερα και συγκεκριμένα μετά το 1800, άρχισε να χρησιμοποιείται και το επίθετο βυζαντινός ή βυζαντίνος για να χαρακτηρίσει αυτόν που κατάγεται ή προέρχεται από τη βυζαντινή αυτοκρατορία ή αυτόν που διαμορφώθηκε στο Βυζάντιο. Μιλάμε π.χ. για Βυζαντινό ρυθμό στην αρχιτεκτονική των εκκλησιών, για βυζαντινή μουσική, για βυζαντινή αγιογραφία, για βυζαντινή τεχνοτροπία κ.ά.

ΒΩΜΟΣ Η λέξη βωμός προέρχεται από Το ρήμα βαίνω που σημαίνει προχωρώ ή σύμφωνα με άλλους από τη βάση, επειδή στην αρχή ονομαζόταν έτσι η υπερυψωμένη βάση του θυσιαστηρίου. Γενικά Η λέξη σημαίνει φυσικό ή τεχνητό ύψωμα για να στέκεται κανείς ψηλότερα ή να τοποθετεί κάτι. Ειδικότερα, βωμός λέγεται το μικρό κτίσμα με βάση και σκαλοπάτια, πάνω στο οποίο οι αρχαίοι θυσίαζαν ζώα ή έκαναν συμβολικές θυσίες στις θεότητες. Οι βωμοί των αρχαίων Αιγυπτίων έμοιαζαν με κοινά τραπέζια, των Βαβυλωνίων ήταν κυβικοί και των Εβραίων από πηλό. Στην αρχαία Ελλάδα το σχήμα των βωμών ήταν τετράγωνο, στρογγυλό ή εξάγωνο.

27

ΓΑΙΟΚΤΗΜΟΝΕΣ Το ρήμα κτώμαι σημαίνει αποκτώ, κατέχω, έχω κάτι δικό μου και γαιοκτησία (γαία-κτησία) είναι η κατοχή μεγάλων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης. Γαιοκτήμονας λέγεται το πρόσωπο που διαθέτει τη νόμιμη ιδιοκτησία μεγάλης έκτασης γης. Οι γαιοκτήμονες κατά τον Μεσαίωνα κυρίως λέγονταν φεουδάρχες. Στην Ελλάδα κατά την Τουρκοκρατία, αλλά και αργότερα ονομάζονταν τσιφλικάδες.

ΓΑΛΕΡΕΣ Το γνωστό είδος ψαριού που σήμερα ονομάζεται γαλέος στα αρχαία ελληνικά λεγόταν γαλέη και οι Ρωμαίοι το μετέφεραν στη γλώσσα τους με τη λέξη galea, η οποία εξελίχθηκε σε galera. Το πολεμικό ή εμπορικό πλοίο με κουπιά ή με πανιά, που χρησιμοποιήθηκε στις μεσογειακές θάλασσες στο Μεσαίωνα ονομάστηκε γαλέρα από το σχήμα του που θυμίζει το ψάρι αυτό. Η γαλέρα προήλθε από το βυζαντινό δρόμωνα και σε κάθε πλευρά είχε 26 κουπιά. Οι γαλέρες εξοπλίστηκαν με μηχανές ικανές να εκσφενδονίζουν πέτρες και κατόπιν με κανόνια. Είχε πλήρωμα από σχεδόν 300 άτομα που προερχόταν κυρίως από αιχμάλωτους πολέμων.

ΓΕΡΟΥΣΙΑ Η λέξη Γερουσία προέρχεται από το «γέρων» και αρχικά είχε την έννοια της συνάθροισης μιας ομάδας γερόντων με σκοπό να αποφασίσουν για ορισμένα ζητήματα. Η βασική σημασία της λέξης γερουσία είναι πολιτικό σώμα που αποτελείται από γέροντες ή γενικότερα από προχωρημένους στην ηλικία άντρες. Ο θεσμός της γερουσίας ξεκίνησε από το συνέδριο των γερόντων της Σπάρτης, που είχε 28 μέλη ηλικίας πάνω από 60 χρόνων. Η εκλογή τους γινόταν από την εκκλησία του δήμου και η εξουσία τους ήταν μονοετής. Στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης ονομάστηκαν γερουσίες κάποια συμβούλια, που είχαν έργο τους να κατευθύνουν τον αγώνα. Το 1829 ο Καποδίστριας καθιέρωσε ένα σώμα 27 μελών, που ονομάστηκε Γερουσία., το οποίο διατηρήθηκε και αργότερα, και μάλιστα τα μέλη του διορίζονταν από το βασιλιά. Στη Μ. Βρετανία γερουσία ονομαζόταν η Βουλή των Λόρδων, ενώ στις Η.Π.Α. η Γερουσία καθιερώθηκε από το 1787.

28

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟΣ Ο όρος Γεωμετρία προέρχεται από τις λέξεις γαία και μετρώ και δείχνει ότι αρχικά χρησιμοποιούνταν για την μέτρηση της γης. Αργότερα εξελίχθηκε σε βασικό κλάδο των μαθηματικών, με αντικείμενο την μελέτη του χώρου και των μορφών που υπάρχουν ή μπορούμε να δημιουργήσουμε σε αυτόν. Γεωμετρικός γενικά λέγεται αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στη γεωμετρία. Ειδικότερα γεωμετρική λέγεται η τέχνη που χαρακτηρίζεται από τη διακόσμηση των αγγείων με γεωμετρικά σχήματα. Στην αρχαία Ελλάδα αυτή η τέχνη επικράτησε το διάστημα 1000- 700 π.Χ., που ονομάστηκε «γεωμετρική εποχή».

ΓΙΟΥΡΟΥΣΙ Η λέξη γιουρούσι είναι μεταφορά της τουρκικής yuruyus, που σημαίνει εκστρατεία αλλά με την έννοια της σφοδρής επίθεσης, της εφόδου. Η φράση κάνω γιουρούσι, επιτίθεμαι, ορμώ, χρησιμοποιείται και σήμερα για να δείξει την κατά μέτωπο επίθεση, που όμως δεν είναι πολύ καλά οργανωμένη. Με τον τρόπο αυτό πολεμούσαν κυρίως τα τουρκικά στρατεύματα την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης του1821.

ΓΡΑΜΜΙΚΗ Η λέξη γραμμική προέρχεται από τη γραμμή. Δείχνει κάτι που έχει σχέση, ή αναφέρεται στις γραμμές, αλλά κι αυτό που παριστάνεται με γραμμές. Ειδικότερα στη Γλωσσολογία, γραμμική γραφή λέγεται το σύστημα μινωικής γραφής, το οποίο χρησιμοποιεί γραμμικά σχήματα. Η γραμμική γραφή προήλθε από την εξέλιξη των ιερογλυφικών σημείων. Αυτήν που χρησιμοποιήθηκε από το 17ο αι. π.Χ., ο Έβανς τη διέκρινε σε δύο είδη, τα οποία ονόμασε: Α: το είδος που χρησιμοποιούσαν σε ολόκληρη την Κρήτη και Β: το είδος ήταν σε χρήση μόνο στην Κνωσό.

ΓΡΑΦΗ Η λέξη γραφή προέρχεται από το ρήμα γράφω και χρησιμοποιείται για καθετί που είναι γραμμένο σε χαρτί, πέτρα, ξύλο ή μέταλλο.

Γραφή είναι η παράσταση του λόγου με γράμματα, το γράψιμο. Με τη γραφή ο άνθρωπος καταγράφει και διαβάζει το περιεχόμενο των σκέψεών του και δημιούργησε τα "γραπτά μνημεία", πληροφορίες από το μακρινό παρελθόν. Ξεκίνησε ζωγραφίζοντας πάνω σε πέτρα σύμβολα που παρίσταναν μια ολοκληρωμένη ιδέα και γι' αυτό ονομάζονται ιδεογράμματα, ενώ η γραφή λεγόταν ιδεογραφική. Αυτή εξελίχθηκε και σιγά σιγά πήρε τη μορφή που ξέρουμε στις περισσότερες γλώσσες.

29

∆ΕΣΠΟΤΗΣ Το ρήμα δέμω στα αρχαία ελληνικά σημαίνει κατοικώ και δέμα είναι το σπίτι η κατοικία. Πόσις είναι ο σύζυγος, ο κύριος. Επομένως, δεσπότης (δεμπόσις) στην κυριολεξία είναι ο κύριος του σπιτιού, ο ιδιοκτήτης, ο κύριος, ο αφέντης. Κατά προέκταση, δεσπότης είναι ο άρχοντας, ο δυνάστης, ο ηγεμόνας αυτός που κυβερνά αυθαίρετα. Κατά το Μεσαίωνα ο τίτλος αυτός, σαν προσφώνηση, δόθηκε στους επισκόπους και χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα.

∆ΕΣΠΟΤΑΤΟ Δεσποτάτα λεγόταν κάποια κράτη της τελευταίας βυζαντινής περιόδου. Η λέξη προήλθε από τον τίτλο των ηγεμόνων "δεσπότης", που αναφερόταν στους διαδόχους του βυζαντινού θρόνου. Οι άνθρωποι αυτοί δεν είχαν σχέση με την Εκκλησία και το αξίωμα του επισκόπου. Ο τίτλος αυτός έδειχνε την πολιτική τους εξουσία. Τα δεσποτάτα ιδρύθηκαν από Έλληνες άρχοντες μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204). Αυτά ήταν: α) της Ηπείρου με πρωτεύουσα είχε την Άρτα. β) Του Μορέως, με πρωτεύουσα το Μιστρά. γ) Της Λήμνου. δ) Της Μεσημβρίας. ε) Της Σηλυβρίας

∆ΕΣΠΟΤΕΙΑ-∆ΕΣΠΟΤΙΣΜΟΣ Επειδή η εξουσία των δεσποτών ήταν απόλυτη και συχνά γινόταν αυθαίρετη και τυραννική, Η λέξη δεσποτεία άρχισε να σημαίνει την επιβολή τυφλής υπακοής, την αυθαιρεσία και το τυραννικό καθεστώς.

Δεσποτεία στην εποχή μας ονομάζεται η αυταρχική επιβολή εξουσίας, ο σατραπισμός, η απόλυτη κυριαρχία. Με τον όρο δεσποτισμός συνήθως εννοούμε τη δικτατορική διακυβέρνηση μιας χώρας, χωρίς κανένα περιορισμό και έλεγχο.

∆ΗΜΑΓΩΓΙΑ Το ρήμα άγω σημαίνει οδηγώ, αγωγός είναι αυτός που οδηγεί, που κατευθύνει και δημ-αγωγός είναι αυτός που πείθει και κατευθύνει το Δήμο, το λαό στο δρόμο που εκείνος επιθυμεί.

30

Δημαγωγία λέγεται η τέχνη του δημαγωγού, η παραπλάνηση και η κολακεία, η ικανότητα κάποιου να πείθει τα πλήθη και να τα χειραγωγεί, η δημοκοπία. Επειδή αυτή η τέχνη έχει αποκτήσει αρνητική σημασία, άρχισε να σημαίνει την παραπλάνηση του λαού, την απόκτηση της εμπιστοσύνης του με αθέμιτα και απατηλά μέσα. Στην αρχαία Ελλάδα η λέξη δημαγωγία στην αρχή είχε καλή σημασία. Δημαγωγός ήταν εκείνος που οδηγούσε το δήμο στην εκτέλεση έργων καλών. Επειδή όμως αργότερα πολλοί από τους δημαγωγούς χρησιμοποίησαν την επιρροή τους στους δημότες για δικό τους όφελος, πήρε αρνητική έννοια.

∆ΗΜΟΓΕΡΟΝΤΕΣ Η λέξη δημογέροντας (δήμος-γέροντας) δείχνει έναν γέροντα του δήμου, του λαού, όχι τόσο με την έννοια της ηλικίας, όσο με αυτή του σοφού, που είναι έμπειρος και ικανός να παίρνει αποφάσεις για το σύνολο.

Δημογέροντας λεγόταν ο αιρετός κοινοτικός άρχοντας τον καιρό της τουρκοκρατίας, με διοικητική και αστυνομική εξουσία. Οι άρχοντες αυτοί αποτελούσαν αρχή, τη δημογεροντία. Βασικά τους καθήκοντα ήταν η κατανομή και είσπραξη φόρων, η εκδίκαση διαφορών μεταξύ των συγχωριανών τους και η αστυνομική επιτήρηση της κοινότητας. Ο θεσμός της δημογεροντίας διατηρήθηκε και μετά την επανάσταση. Το 1830 ο Καποδίστριας κατάργησε τις δημογεροντίες και τις αντικατέστησε με 12μελή συμβούλια.

∆ΗΜΟΙ Το ρήμα στα αρχαία ελληνικά δάω σημαίνει μοιράζω, διανέμω. Επομένως, δήμος είναι ένα από τα κομμάτια που είναι χωρισμένο ένα κράτος. Η αρχική του σημασία ήταν εδαφική περιοχή και διοικητική περιφέρεια κέντρου Αργότερα άρχισε να δηλώνει και τον πληθυσμό που την κατοικεί και να σημαίνει ο λαός, το πλήθος. Στην αρχαία Αθήνα, δήμος ονομάστηκε ο λαός και η συνέλευσή του εκκλησία του δήμου και ήταν η σημαντικότερη πολιτική δύναμη. Οι δήμοι στην αρχαία Αττική ήταν υποδιαίρεση των φυλών. Δημιουργήθηκαν το 510 π.Χ. από τον Κλεισθένη και δεν είχαν καμία πολιτική σημασία. Κάθε φυλή είχε 10 δήμους και συνολικά υπήρχαν 100 δήμοι. Το όνομα του κάθε πολίτη αναφερόταν μαζί με το πατρώνυμο και το όνομα του δήμου.

31

Στο Βυζάντιο πάλι Δήμοι λέγονταν οι ομάδες του Ιπποδρόμου ( Πράσινοι, Βένετοι κ.ά ), που λειτουργούσαν και σαν πολιτικά κόμματα. Στην εποχή μας δήμος ονομάζεται ο οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης, η διοικητική περιφέρεια που διοικείται από το δήμαρχο, ο πληθυσμός της περιοχής αυτής, ο λαός που υπάρχει στην περιφέρειά της.

∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Το ρήμα κρατώ σημαίνει εξουσιάζω και δήμο-κρατία, είναι η εξουσία του Δήμου, του λαού.

Δημοκρατία λέγεται το πολίτευμα στο οποίο οι περισσότεροι παίρνουν τις αποφάσεις, αλλά και η χώρα η οποία έχει δημοκρατικό πολίτευμα. Στο πολίτευμα αυτό την κυριαρχία έχει ο λαός με τους αντιπροσώπους του και ρυθμίζει τη λειτουργία του σύμφωνα με τη βούληση της πλειοψηφίας. Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε η άμεση δημοκρατία. Η πολιτική εξουσία την εποχή εκείνη ασκούνταν από όλους τους Αθηναίους πολίτες. Η συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις της συνέλευσης ήταν καθολική και γινόταν με ψηφοφορία. Δικαίωμα συμμετοχής είχαν μόνο οι Αθηναίοι πολίτες και όχι οι ξένοι ούτε οι δούλοι που υπήρχαν στην πόλη της Αθήνας. Το καλύτερο παράδειγμα άμεσης δημοκρατίας το έχουμε στην Αθήνα, τον 5ο αι. π.Χ., την εποχή δηλαδή του χρυσού αιώνα της Αθήνας. Στη Ρώμη δεν έχουμε την άμεση συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, αλλά η σύγκλητος ήταν εκείνη που έπαιρνε τις αποφάσεις που αφορούσαν την πόλη της Ρώμης. Με την πάροδο του χρόνου η δημοκρατία καταλύθηκε στη Ρώμη και εγκαθιδρύθηκε η μοναρχία. Το Μεσαίωνα η απόλυτη μοναρχία είναι το πολίτευμα που κυριαρχεί και ο λαός δεν έχει καμιά εξουσία. Την εποχή του διαφωτισμού είχε διαμορφωθεί στην Ευρώπη η "αστική τάξη", η προσπάθεια της οποίας να αποκτήσει πολιτικά δικαιώματα οδήγησε στην Γαλλική Επανάσταση, η οποία κατέλυσε τη μοναρχία και εγκαθίδρυσε τη δημοκρατία. Βασικές διεκδικήσεις της ήταν: το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, της ελευθερίας του λόγου, της ισότητας μεταξύ των πολιτών, του δικαιώματος της συμμετοχής όλων των λαϊκών τάξεων στην εξουσία.

∆ΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ Η λέξη δημοψήφισμα (δήμος-ψήφισμα ) δείχνει την ψηφοφορία από λαό.

Δημοψήφισμα είναι ένας θεσμός, με τον οποίο ο λαός, καλείται να αποφασίσει για ένα σπουδαίο ζήτημα με ένα "ναι" ή ένα "όχι".

32

ΒΑΛΤΟΣ Η σλαβική λέξη balto, μεταφέρθηκε και στη γλώσσα μας σαν βάλτος και σημαίνει το έλος.

ΒΟΥΝΟ Βουνό λέγεται το ύψωμα της γης, το όρος, ο ορεινός τόπος. Γενικά βουνό χαρακτηρίζεται το φυσικό ύψωμα, συνήθως από βράχια και με σχετικά χαμηλό ύψος. Το κλίμα ενός βουνού είναι δροσερό γιατί οι αέριες μάζες παγώνουν καθώς ανεβαίνουν προς τα πάνω, με αποτέλεσμα η υγρασία που περιέχουν να συμπυκνώνεται και να σχηματίζονται σύννεφα, που πέφτουν κατόπιν με τη μορφή βροχής ή χιονιού.

ΒΛΑΣΤΗΣΗ Βλαστός λέγεται το τμήμα του φυτού ανάμεσα στις ρίζες και στα φύλλα. Βλαστάνω σημαίνει δημιουργώ, αποκτώ βλαστό και βλάστηση είναι η διαδικασία με την οποία βλασταίνει ένα φυτό, το φύτρωμα, το βγάλσιμο βλαστών, κλαδιών, φύλλων. Επίσης, βλάστηση ονομάζεται η εποχή που βλασταίνουν τα φυτά, η βλαστική περίοδος, από τη βλάστηση του σπέρματος στη γη μέχρι την αύξηση, την ανθοφορία και την καρποφορία. Με τη λέξη βλάστηση εννοούμε ακόμα το σύνολο των φυτών μιας περιοχής. Έτσι έχουμε τροπική βλάστηση, πολική βλάστηση, εύκρατη βλάστηση, λιμναία βλάστηση κ.λ.π.

ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΙΣ Από το ρήμα πίπτω που σημαίνει πέφτω, προέρχεται η πτώση, το πέσιμο δηλαδή.

Βροχόπτωση (βροχή-πτώση) λέγεται το ποσό του νερού που πέφτει σ' έναν τόπο και υπολογίζεται με το βροχόμετρο.

ΒΡΥΑ Βρύα λέγονται τα πολύ μικρά φυτά, τα μούσκλια. Στο φυτικό βασίλειο ονομάζονται βρυόφυτα, φυτρώνουν σε όλες τις ζώνες της Γης και δεν έχουν άνθη. Έχουν χρώμα πράσινο και πολλαπλασιάζονται με σπόρους.

112

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Γεω-γραφία γενικά είναι η γραφή, η περιγραφή της γης. Ειδικότερα, Γεωγραφία λέγεται η επιστήμη που έχει σαν αντικείμενο την περιγραφή της επιφάνειας της γης και των διάφορων φυσικών, βιολογικών και κοινωνικών φαινομένων που συμβαίνουν πάνω της.

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΜΗΚΟΣ Γεωγραφικό μήκος λέγεται η γωνία που σχηματίζεται από το μεσημβρινό του τόπου και τον πρώτο μεσημβρινό του Γκρίνουιτς. Μετριέται σε μοίρες από 0ο μέχρι 180ο πάνω στον Ισημερινό. Το γεωγραφικό μήκος καθορίζει τη διαφορά ώρας από την ώρα Γκρίνουιτς, γιατί σε κάθε 15ο μήκος αντιστοιχεί μία ώρα. Οι τόποι που βρίσκονται στον ίδιο μεσημβρινό, έχουν ίδιο γεωγραφικό μήκος.

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΠΛΑΤΟΣ Γεωγραφικό πλάτος λέγεται η επίπεδη γωνία, που μετριέται πάνω στο τόξο του μεσημβρινού του τόπου αρχίζοντας από τον ισημερινό. Η γωνία αυτή μετριέται από 0° μέχρι 90°. Οι τόποι που βρίσκονται στο βόρειο ημισφαίριο έχουν βόρειο γεωγραφικό πλάτος και εκείνοι που βρίσκονται στο νότιο έχουν νότιο γεωγραφικό πλάτος. Η γωνία του υπολογίζεται με διάφορα γωνιομετρικά όργανα.

ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ Η λέξη γεω-θερμία (γαία-θερμότης), αναφέρεται στη θερμότητα της γης.

Γεωθερμία λέγεται ο κλάδος της γεωφυσικής που ασχολείται με τη μελέτη των θερμικών συνθηκών που είναι σχετικές με τη γη. Εξετάζει δηλαδή τις μεταβολές της θερμότητας, την κατανομή των θερμοκρασιών στις διάφορες περιοχές και διάφορα τέτοια σχετικά θέματα.

113

ΓΕΩΛΟΓΙΑ Η λέξη γεωλογία (γαία-λέγω), δείχνει την ενασχόληση, την έρευνα σχετικά με τη γη.

Γεωλογία είναι η επιστήμη που μελετά τη δημιουργία, τη σύσταση, τη διαμόρφωση και την ιστορική εξέλιξη της Γης. Εξετάζει ιδιαίτερα τα φαινόμενα που αφορούν το στερεό φλοιό της Γης, τα ορυκτά, πετρώματα, κοιτάσματα και νερά. Επίσης ασχολείται με τους οργανισμούς που έζησαν ή ζουν στο έδαφος της γης. Η Γεωλογία διαιρείται σε : Γενική, Δυναμική, Τεκτονική, Ιστορική, Τοπική και Εφαρμοσμένη.

ΓΗ Η λέξη γη έχει άγνωστη ετυμολογία. Είναι ο πλανήτης πάνω στον οποίο κατοικούμε, το έδαφος πάνω στο οποίο πατάμε. Γι’ αυτό πολλές φορές την έννοια της ξηράς, της στεριάς.

114

∆ΑΣΟΣ Το επίθετο δασύς σημαίνει πυκνός, συμπυκνωμένος. Με αυτή την έννοια δάσος λέγεται η περιοχή που καλύπτεται από άγρια δέντρα και πυκνή βλάστηση. Γενικά δάσος λέγεται η ακαλλιέργητη έκταση γης που καλύπτεται από δέντρα και θάμνους. Τεχνητό δάσος ονομάζεται εκείνο που προέρχεται από δενδροφύτευση και φυσικό εκείνο που τα δέντρα του αναπτύχθηκαν μόνα τους. Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του δάσους παίζει η ύπαρξη στο έδαφος μεγάλων ποσοτήτων νερού. Με την αύξηση του πληθυσμού και την ανάπτυξη της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, τα δάση περιορίστηκαν πολύ στις εύκρατες περιοχές. Η Ελλάδα έχει σχετικά λίγα δάση και οι ανάγκες μας σε ξυλεία καλύπτονται με εισαγωγή από το εξωτερικό κυρίως τη Φιλανδία και τη Σουηδία.

∆ΕΛΤΑ Το γράμμα δέλτα έχει σημιτική προέλευση. Στην εβραϊκή γλώσσα λέγεται delt και προέρχεται από τη λέξη που σημαίνει θύρα. Εκτός από το γράμμα, δέλτα ονομάζεται κάθε τι που έχει το σχήμα του γράμματος αυτού, με περισσότερο χαρακτηριστικό το τρίγωνο που σχηματίζουν κάποια ποτάμια κατά την εκβολή τους στη θάλασσα. Πιο γνωστό από όλα είναι το Δέλτα του Νείλου στην Αίγυπτο.

∆ΙΑΒΡΩΣΗ To ρήμα βιβρώσκω σημαίνει φθείρομαι, λιώνω κι από αυτό παράγεται. η λέξη βρώση που δείχνει αυτήν την κατάσταση. Διά-βρωση είναι η φθορά, το φάγωμα, η τριβή, το λιώσιμο, σάπισμα. Ειδικότερα στη Γεωλογία, διάβρωση λέγεται η φθορά του εδάφους που προκαλείται από τη βροχή. Από τη διάβρωση σχηματίζονται οι κοιλάδες, τα φαράγγια, οι χαράδρες, οι απόκρημνες ακτές, τα φιόρδ, τα σπήλαια. Το νερό της βροχής παρασύρει τα γόνιμα συστατικά και κάνει το έδαφος τραχύ και άγονο. Πιο συγκεκριμένα αιολική λέγεται η διάβρωση την οποία προκαλούν τα ρεύματα του κινούμενου αέρα πάνω στην επιφάνεια της γης.

115

∆ΙΑΜΕΛΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΟΣ-ΟΡΙΖΟΝΤΙΟΣ Το ρήμα δια-μελίζω σημαίνει χωρίζω σε μέλη, κόβω, μοιράζω σε κομμάτια ένα σώμα ή ένα σύνολο. Διαμελισμός είναι ο χωρισμός σε ιδιαίτερα μέρη. Ειδικότερα στη Γεωγραφία,

Κατακόρυφος διαμελισμός μιας περιοχής λέγεται η μορφολογία του εδάφους της, οι πεδιάδες, τα βουνά, οι χαράδρες, οι κοιλάδες κ.ά. Οριζόντιος διαμελισμός ενός τόπου χαρακτηρίζεται το σχήμα των ακτών του, δηλαδή τα ακρωτήρια, οι κόλποι, οι χερσόνησοι, αλλά και τα νησιά και οι θάλασσες που βρίσκονται κοντά του.

∆ΙΑΣΤΗΜΑ Ο τύπος-στημα προέρχεται από το ρήμα ίστημι, που σημαίνει στέκομαι, βρίσκομαι και δείχνει το χώρο, την απόσταση. Επομένως, δια–στημα είναι ο ενδιάμεσος χώρος, η τοπική ή η χρονική απόσταση. Στην αστρονομία διάστημα χαρακτηρίζεται ο απέραντος χώρος στον οποίο κινούνται το πλανητικό μας σύστημα, οι αστέρες, οι γαλαξίες και γενικά τα ουράνια σώματα.

∆ΙΩΡΥΓΑ Το ρήμα διορύσσω στα αρχαία ελληνικά σημαίνει ανοίγω πέρασμα, σκάβοντας μέσα από τη γη και διώρυγα είναι η δίοδος, με την οποία ενώνονται δύο θαλάσσιες περιοχές.

Διώρυγα ονομάζεται ένα τεχνητό έργο, η δημιουργία του οποίου αποσκοπεί στη διευκόλυνση των θαλάσσιων μεταφορών. Στα σημεία που βρίσκονται παλιότερα υπήρχαν ισθμοί, οι οποίοι εμπόδιζαν το πέρασμα των πλοίων.

116

ΕΚΧΕΡΣΩΣΗ Χέρσος είναι ο ακαλλιέργητος.

Εκ-χέρσωση είναι η μεταβολή της χέρσας ή ακαλλιέργητης γης σε καλλιεργήσιμη με κατάλληλες εργασίες, το ξεχέρσωμα. Σε μικρές εκτάσεις η εκχέρσωση πραγματοποιείται με μικρά εργαλεία, αλλά για μεγαλύτερες χρειάζεται κατάλληλη προετοιμασία του εδάφους με μηχανήματα.

ΕΛΟΣ Από την ινδοευρωπαϊκή λέξη selos, προήλθε το έλος.

Έλος σημαίνει την έκταση του εδάφους που καλύπτεται από λιμνάζοντα νερά, ο βαλτότοπος, το τέλμα, ο βάλτος. Η έκταση αυτή είναι επίπεδη και αβαθής και σχηματίζεται σε μέρη όπου συγκεντρώνονται τα νερά τη βροχής και εμποδίζεται από το έδαφος η έξοδός τους προς τη θάλασσα. Τα έλη είναι βλαβερά για τον άνθρωπο, γιατί είναι εστίες που προκαλούν την ελονοσία, από τα κουνούπια, κυρίως, γιατί και έχουν αποξηρανθεί τα περισσότερα.

ΕΘΝΟΣ Η λέξη έθνος προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα svedh που σημαίνει την κοινότητα, την συνέλευση.

Έθνος είναι το σύνολο ανθρώπων που έχουν συναίσθηση της κοινής τους καταγωγής, κοινές παραδόσεις και τα ίδια ήθη και έθιμα.

ΕΞΟΡΥΞΗ Το ρήμα ορύσσω σημαίνει σκάβω και εξ–ορύσσω όταν με το σκάψιμο βγάζω έξω κάποια αντικείμενα.

Εξ–όρυξη είναι η εκσκαφή, η απόσπαση κάποιου πράγματος από το βάθος της γης ή η εξαγωγή μεταλλεύματος από το υπέδαφος.

ΕΠΑΡΧΙΑ Άρχω σημαίνει εξουσιάζω και επί-άρχω, έχω εξουσία πάνω σε κάποιους.

Επαρχία ονομάζεται η διοικητική περιφέρεια που είναι μικρότερη απ' το νομό και υπάγεται σ' αυτόν. Επίσης επαρχία θεωρείται κάθε περιοχή έξω απ' την πρωτεύουσα και τα μεγάλα αστικά κέντρα.

117

ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ Από το ρήμα φαίνομαι προέρχεται η λέξη επί-φάνεια, σημαίνει το εξωτερικό μέρος κάθε αντικειμένου, η εξωτερική όψη ενός σώματος, το ορατό μέρος του.

Επιφάνεια ονομάζεται το πάνω, το εξωτερικό μέρος της θάλασσας ή κάποιας λίμνης.

ΕΡΗΜΟΣ Η λέξη έρημος δείχνει κάτι που είναι εκτός, χωρίς κάτι ουσιώδες, κάτι το σπάνιο. Με τη λέξη έρημος χαρακτηρίζεται μια περιοχή ακατοίκητη σε μεγάλη έκταση. Ειδικότερα στη Γεωγραφία, έρημος ονομάζεται μια εκτεταμένη περιοχή της επιφάνειας της γης, που σκεπάζεται από άμμο, δεν έχει βλάστηση και δεν κατοικείται. Στην έρημο κατά τη διάρκεια της ημέρας η θερμοκρασία είναι πολύ υψηλή και τη νύχτα κατεβαίνει απότομα πολύ χαμηλά. Σε κάποιες περιοχές, που ονομάζονται οάσεις, υπάρχει λίγη βλάστηση. Εκεί καλλιεργείται κυρίως ο φοίνικας και μερικά άλλα τροπικά φυτά.

ΕΥΚΡΑΤΟ Το ρήμα κεράννυμι στα αρχαία ελληνικά σημαίνει ανακατεύω, αναμιγνύω και ευ-κεράννυμι, σημαίνει ανακατεύω καλά. Από εκεί προέρχεται το επίθετο εύκρατος.

Εύκρατος είναι αυτός που έχει αναμιχθεί καλά, περιέχει καλές αναλογίες, δεν έχει κάτι υπερβολικό. Ειδικότερα όταν πρόκειται για κλίμα, ο εύκρατος δεν είναι ούτε πολύ θερμός ούτε πολύ ψυχρός, ο ήπιος, ο μέτριος, ο μαλακός. Για τόπους ή περιοχές, εύκρατες λέγονται όσες έχουν ήπιο κλίμα.

118

ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ Ηλιο-στάσιο στην κυριολεξία είναι το σημείο στο οποίο κάνει στάση ο ήλιος. Στην Αστρονομία ηλιοστάσιο χαρακτηρίζεται το καθένα από τα δύο σημεία της τροχιάς του ήλιου, στα οποία ο ήλιος δίνει την εντύπωση στάσης. Συγκεκριμένα έχουμε το "θερινό ηλιοστάσιο", στο οποίο ο ήλιος σταματά την πορεία του προς το βορρά και αρχίζει τη μετατόπιση προς το νότο και το "χειμερινό ηλιοστάσιο", στο οποίο ο ήλιος σταματά την πορεία του προς το νότο και αρχίζει τη μετατόπισή του προς το βορρά.

ΗΠΕΙΡΟΣ Η αρχική σημασία της λέξης ήπειρος ήταν ξηρά γη. Με τη λέξη ήπειρος χαρακτηρίζεται συνήθως η μεγάλη, εκτεταμένη περιοχή της στεριάς, αλλά και μία από τις έξι μεγάλες διαιρέσεις της έκτασης της γης Τα τμήματα αυτά, που αποτελούν τη στεριά είναι έξι: Ασία, Αμερική, Αφρική, Ευρώπη, Αυστραλία και Ανταρκτική. Η μεγαλύτερη σε έκταση και πληθυσμό είναι η Ασία. Η Ευρώπη με την Ασία αποτελούν ενιαίο σύνολο, την Ευρασία. Η Ευρώπη, η Ασία και η Αφρική, αποτελούν τον "παλιό κόσμο", σε αντίθεση με τις άλλες ηπείρους που ανακαλύφθηκαν τα τελευταία 500 χρόνια και ονομάστηκαν "νέος κόσμος". Οι περισσότερες ήπειροι βρίσκονται στο βόρειο ημισφαίριο. Η Γη ήταν κάποτε ενωμένη σε μία μάζα, που έπλεε στη θάλασσα και τα μεγάλα ρεύματα μετέφεραν στο βόρειο ημισφαίριο το περισσότερο τμήμα της ξηράς.

ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ Η λέξη ηφαίστειο προέρχεται από το όνομα του αρχαίου θεού της φωτιάς, του Ήφαιστου, σαν χαρακτηρισμός της Αίτνας, που θεωρούνταν στη μυθολογία σαν εργαστήρι του θεού. Το ηφαίστειο είναι ένα άνοιγμα στο φλοιό της γης που συγκοινωνεί με τα έγκατά της απ' όπου ξεπετιέται η λάβα και άλλα ρευστά ή στερεά πυρακτωμένα υλικά. Τα μέρη του ηφαιστείου είναι η Ηφαιστειακή περιοχή, ο Κρατήρας, ο Κώνος και ο Πόρος. Συνήθως την έκρηξη του ακολουθεί μια περίοδος ηρεμίας, που πολλές φορές μπορεί να κρατήσει και αιώνες Τα ηφαίστεια που δρουν σήμερα ή έχουν δράσει στο παρελθόν, έστω και μία μόνο φορά, τα ονομάζουμε ενεργά. Αντίθετα εκείνα που δεν έχουν δράσει ποτέ και σήμερα και στο παρελθόν, τα ονομάζουμε εσβεσμένα.

119

ΘΑΛΑΣΣΑ Η λέξη θάλασσα είναι πανάρχαια και πιθανόν χρησιμοποιούνταν στη χώρα μας πριν έρθουν σε αυτήν οι Έλληνες, οι οποίοι την ονόμαζαν άλς ή πόντο. Θάλασσα λέγεται το σύνολο του αρμυρού νερού που σκεπάζει το μεγαλύτερο μέρος της γης αλλά και κάθε τμήμα από αυτήν.

ΘΥΕΛΛΑ Το ρήμα θύω ή θύνω σημαίνει εφορμώ, τρέχω με μεγάλη ορμή και ταχύτητα. Από εκεί πήρε το όνομά της η θύελλα.

Θύελλα ονομάζεται ο δυνατός και ορμητικός άνεμος που συνοδεύεται από βροχή, η καταιγίδα, το μπουρίνι. Επίσης μεταφορικά ονομάζεται έτσι η μεγάλη αναταραχή, η σφοδρή διέγερση, η βιαιότητα.

120

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΙΣΤΟΡΙΑ 4 7 7 7 8 8 8 8 9 9 10 10 10 10 11 11 11 12 12 12 12 13 13 13 13 13 14 14 15 15 15 16 16 16 17 17 17 18 18 18 19 19 19 20 20 20 21 21 21

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΙΤΙΑ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΣ ΑΚΜΗ ΑΚΟΝΤΙΑ ΑΚΡΙΤΕΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΟΥ ΝΟΜΟΣ ΑΛΩΣΗ 9 ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΝΑΓΛΥΦΟ ΑΝΑΚΑΤΑΛΗΨΗ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΑΝΑΚΤΟΡΑ ΑΝΑΚΩΧΗ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΑΝΔΡΙΑΝΤΑΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΑΝΕΞΙΘΡΗΣΚΙΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΑΝΤΑΝΤ ΑΝΤΑΡΣΙΑ ΑΝΤΑΡΤΟΠΟΛΕΜΟΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΑΞΟΝΑΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΑΠΕΛΛΑ ΑΠΟΒΑΣΗ ΑΠΟΔΗΜΙΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΑΠΟΙΚΙΑ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΑ ΑΡΑΒΟΥΡΓΗΜΑ ΑΡΜΑΤΑ ΑΡΜΑΤΟΛΟΙ –ΑΡΜΑΤΟΛΙΚΙ ΑΡΧΑΪΚΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΡΧΟΝΤΑΣ ΑΣΤΟΙ ΑΣΤΙΚΟΣ ΑΣΤΥΦΙΛΙΑ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

ΣΕΛΙΔΕΣ 21 22 22 22 23 23 24 24 24 25 25 26 26 27 27 27 28 28 28 29 29 29 29 30 30 30 30 31 31 32 32 33 33 34 34 34 34 35 35 35 36 36 36 37 37 38 38 39 39 39 40

141

ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΑΥΤΟΧΘΟΝΑΣ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΣ ΑΦΟΡΙΣΜΟΣ ΑΦΟΡΜΕΣ ΒΑΝΔΑΛΙΣΜΟΣ ΒΑΡΒΑΡΟΙ ΒΑΣΙΛΙΑΣ –ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΒΕΤΟ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΙΣΜΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΡΥΘΜΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ-ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΒΩΜΟΣ ΓΑΙΟΚΤΗΜΟΝΕΣ ΓΑΛΕΡΕΣ ΓΕΡΟΥΣΙΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟΣ ΓΙΟΥΡΟΥΣΙ ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΔΕΣΠΟΤΗΣ ΔΕΣΠΟΤΑΤΟ ΔΕΣΠΟΤΕΙΑ-ΔΕΣΠΟΤΙΣΜΟΣ ΔΗΜΑΓΩΓΙΑ ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΕΣ ΔΗΜΟΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΔΙΑΔΟΧΟΣ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΕΝΕΞΗ ΔΙΚΑΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΔΙΚΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ-ΔΙΚΤΑΤΟΡΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΔΙΧΑΣΜΟΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΩΓΜΟΙ ΔΟΥΚΑΣ ΔΟΥΛΕΙΑ ΔΟΥΛΟΠΑΡΟΙΚΙΑ

40 41 41 41 42 42 43 43 43 44 44 45 45 45 46 46 46 46 47 47 47 48 40 49 49 49 50 50 50 50 50 51 51 51 52 52 52 52 53 53 54 54 55 55 55 56 56 57 57 57 58 58 58 59 59 59

59 59 60 60 61 61 61 63 63 63 63 64 64 65 65 65 66 66 66 67 67 67 67 68 68 69 69 69 70 70 70 71 71 71 72 72 72 73 73 73 74 74 74 74 75 75 76 76 76 77 77 77 78 78 78

ΔΟΥΛΟΠΑΡΟΙΚΟΣ ΔΟΥΛΟΣ ΔΡΟΜΩΝΑΣ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΔΥΝΑΣΤΗΣ ΔΥΝΑΤΟΙ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΣΤΕΣ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ ΕΘΙΜΟ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΕΘΝΙΚΟΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΕΘΝΟΣ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΕΘΝΟΦΡΟΥΡΑ ΕΙΔΩΛΟ-ΕΙΔΩΛΙΟ ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ ΕΙΛΩΤΕΣ ΕΙΡΗΝΗ ΕΙΣΒΟΛΗ ΕΚΑΤΟΜΒΗ ΕΚΛΟΓΕΣ ΕΚΠΟΡΘΗΣΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΛΙΓΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΕΛΛΗΝΟΡΩΜΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΜΙΓΚΡΕΣ ΕΜΙΡΗΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΕΝΩΤΙΚΟΙ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΕΙΣ ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ ΕΞΟΔΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΙ ΕΞΟΣΤΡΑΚΙΣΜΟΣ ΕΞΟΥΣΙΑ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΕΠΟΙΚΙΣΜΟΣ ΕΠΟΣ ΖΗΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΗΓΕΜΟΝΑΣ ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΗΘΗ ΘΑΛΑΣΣΟΠΟΡΟΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΙΔΙΩΜΑ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΟΙ ΙΕΡΑΤΕΙΟ

142

ΙΕΡΕΑΣ ΙΕΡΟΓΛΥΦΙΚΑ ΙΕΡΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΙΠΠOΤΗΣ ΙΠΠΙΚΟ ΙΠΠΟΔΡΟΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙΣΑΡ ΚΑΝΟΝΙ ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΣΤΡΟ ΚΑΤΑΚΟΜΒΕΣ ΚΑΤΟΧΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΦΟΡΟΣ ΚΕΦΑΛΟΧΩΡΙΑ ΚΙΝΗΜΑ ΚΛΑΣΙΚΙΣΜΟΣ ΚΛΑΣΣΙΚΟΣ ΚΛΕΦΤΕΣ ΚΛΕΦΤΟΠΟΛΕΜΟΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΟΜΙΤΑΤΖΗΔΕΣ ΚΟΜΜΑ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ ΚΟΤΖΑΜΠΑΣΗΔΕΣ ΚΡΑΤΟΣ ΚΤΕΡΙΣΜΑΤΑ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ ΛΑΤΙΦΟΥΝΤΙΑ ΛΑΦΥΡΑ ΛΗΜΕΡΙ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΙ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟ ΜΑΧΗ ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΜΕΤΩΠΟ ΜΙΛΙΤΑΡΙΣΜΟΣ ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΜΟΝΑΡΧΙΑ ΜΠΑΪΡΑΚΙ ΜΠΟΥΚΟΤΑΖ ΜΥΘΟΣ-ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΝΑΖΙΣΜΟΣ ΝΑΟΣ ΝΑΥΑΡΧΟΣ

79 79 79 80 80 80 81 81 81 82 83 83 83 83 83 84 84 84 84 85 85 86 86 86 87 87 87 88 88 88 88 88 89 89 89 89 89 90 90 90 91 91 91 91 92 92

ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΝΑΥΠΗΓΕΙΟ ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΝΕΑΡΕΣ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΝΕΟΤΟΥΡΚΟΙ ΝΟΜΙΣΜΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΝΟΜΟΘΕΤΗΣ ΝΟΜΟΣ ΠΟΛΕΜΑΡΧΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΠΡΕΣΒΗΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ ΠΡΟΕΛΑΣΗ ΠΡΟΕΣΤΟΙ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΚΡΙΤΟΙ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΠΡΟΣΦΥΓΑΣ ΠΡΟΤΟΜΗ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΠΡΩΤΟΠΑΛΙΚΑΡΟ ΠΤΩΧΕΥΣΗ ΠΥΡΓΟΣ ΠΥΡΠΟΛΙΚΟ ΠΥΡΡΕΙΟΣ ΝΙΚΗ ΡΕΒΑΝΣΙΣΜΟΣ ΡΩΜΗ ΡΩΜΑΙΟΚΑΘΟΛΙΚΙΣΜΟΣ ΡΩΜΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΡΩΜΙΟΣ-ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ ΣΑΤΡΑΠΗΣ ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ ΣΚΗΠΤΡΟ ΣΚΛΑΒΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΣΟΥΛΤΑΝΟΣ ΣΤΑΣΗ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ΣΤΟΛΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΣΤΡΑΤΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΣΥΜΒΑΣΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ

92 93 93 93 94 94 94 95 95 95 95 96 96 96 97 97 97 98 98 98 98 99 99 99 100 100 100 101 101 101 102 102 102 103 103 104 104 104 105 105 105 10 6 106 106 107

143

ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΥΝΘΗΚΗ ΣΥΝΘΗΚΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΣΥΝΤΕΧΝΙΕΣ ΣΦΗΝΟΕΙΔΗΣ ΣΧΙΣΜΑ ΣΧΟΛΗ ΣΩΒΙΝΙΣΜΟΣ ΤΑΡΙΧΕΥΣΗ ΤΑΥΡΟΚΑΘΑΨΙΑ ΤΑΦΟΣ ΤΕΙΧΗ ΤΕΛΕΣΙΓΡΑΦΟ ΤΕΤΡΑΡΧΙΑ ΤΕΧΝΗ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΞΟ ΤΟΡΠΙΛIΣΜΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΤΣΑΡΟΣ ΤΥΡΑΝΝΙΑ ΥΓΡΟ ΠΥΡ ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΥΨΗΛΗ ΠΥΛΗ ΦΑΝΑΡΙΩΤΕΣ ΦΑΡΑ ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΦΑΤΡΙΑ ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΑ ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑ ΦΡΕΓΑΔΕΣ ΦΡΟΥΡΑ ΦΡΟΥΡΙΟ ΦΥΛΗ ΧΑΡΑΚΩΜΑΤΑ ΧΟΥΝΤΑ ΧΡΗΣΜΟΣ ΨΗΦΙΔΩΤΑ

125 ΛΙΜΝΗ 125 ΛΟΦΟΣ 126 ΜΑΝΔΥΑΣ 126 ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΟΣ 126 ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΚΛΙΜΑ 126 ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑ 127 ΝΗΣΙ 127 ΝΟΜΟΣ 127 ΞΗΡΑ 128 ΟΑΣΗ 128 ΟΡΜΟΣ 128 ΟΡΟΠΕΔΙΟ 128 ΟΡΟΣ 129 ΟΡΟΣΕΙΡΑ 129 ΟΥΡΑΝΟΣ 130 ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ 130 ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ 130 ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΟΣ 130 ΠΕΔΙΑΔΑ 13 1 ΠΕΛΑΓΟΣ 131 ΠΙΕΣΗ 131 ΠΛΑΝΗΤΗΣ 132 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 132 ΠΛΗΜΜΥΡΑ 132 ΠΟΡΘΜΟΣ 132 ΠΟΤΑΜΟΣ 133 ΠΡΟΣΧΩΣΗ 133 ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ 133 ΠΥΘΜΕΝΑΣ 134 ΠΥΞΙΔΑ 134 ΠΥΡΗΝΑΣ 134 ΡΥΑΚΙ 135 ΣΠΗΛΑΙΟ 135 ΣΤΕΠΠΑ 135 ΣΤΕΡΙΑ 135 ΣΤΡΑΤΟΣΦΑΙΡΑ 136 ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ 136 ΣΥΝΟΡΑ 136 ΤΟΥΝΔΡΑ 136 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 137 ΤΡΟΠΟΣΦΑΙΡΑ 137 ΤΥΦΩΝΑΣ 137 ΥΓΡΑΣΙΑ 13 7 ΥΔΡΑΤΜΟΙ 138 ΥΔΡΟΓΕΙΟΣ 138 ΥΔΡΟΓΡΑΦΙΑ 138 ΥΠΕΔΑΦΟΣ 138 ΦΑΡΑΓΓΙ 138 ΦΛΟΙΟΣ 139 ΧΑΡΑΔΡΑ 139 ΧΑΡΤΗΣ 139 ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ 140 ΧΕΡΣΟΣ 140 ΧΙΟΝΙ 140 ΧΙΟΝΟΘΥΕΛΛΑ 140 ΩΚΕΑΝΟΣ

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ 109 109 109 109 110 110 110 110 111 111 112 112 112 112 112 113 113 113 113 114 114 115 115 115 116 116 116 117 117 117 117 117 118 118 118 119 119 119 120 120 121 121 121 121 122 122 122 122 123 123 123 124 124 125 125

ΑΕΡΑΣ ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΑΛΣΟΣ ΑΝΑΓΛΥΦΟ ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΕΜΟΣΤΡΟΒΙΛΟΣ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ ΑΠΟΨΙΛΩΣΗ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΒΑΛΤΟΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΒΟΥΝΟ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΙΣ ΒΡΥΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΜΗΚΟΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΠΛΑΤΟΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΓΗ ΔΑΣΟΣ ΔΕΛΤΑ ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΔΙΑΜΕΛΙΣΜΟΣ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΔΙΩΡΥΓΑ ΕΚΧΕΡΣΩΣΗ ΕΛΟΣ ΕΘΝΟΣ ΕΞΟΡΥΞΗ ΕΠΑΡΧΙΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΕΡΗΜΟΣ ΕΥΚΡΑΤΟ ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΗΠΕΙΡΟΣ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ ΘΑΛΑΣΣΑ ΘΥΕΛΛΑ ΙΟΝΟΣΦΑΙΡΑ ΙΣΗΜΕΡΙΑ ΙΣΗΜΕΡΙΝΟΣ ΙΣΘΜΟΣ ΚΑΘΙΖΗΣΗ ΚΑΜΠΟΣ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΚΛΙΜΑ ΚΛΙΜΑΚΑ ΚΟΙΛΑΔΑ ΚΟΛΠΟΣ ΚΟΡΥΦΟΓΡΑΜΜΗ ΚΥΚΛΩΝΑΣ ΛΙΒΑΔΙ ΛΙΜΑΝΙ

144