Հայ Կեանք թիւ 05 02/09/2016

Հայ Կեանք ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈԻԹԱՅԻՆ ԵԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆ Տարի Ա Թիւ 5

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

ՄՈՍԿՈՒԱՅՈՒՄ ԿԱՅԱՑԱՆ ՀԱՅ-ՌՈՒՍԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐ ՄԱԿԱՐԴԱԿԻ ԲԱՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆՆԵՐ

Հայաստանի Անկախութեան Մասին Հռչակագիրը 26 Տարեկան Է 26 տարիներ առաջ՝ 23 Օգոստոս 1990-ին Հայկական ԽՍՀ Գերագոյն Խորհրդի ընդունած «Հայաստանի Անկախութեան Մասին Հռչակագիր»ը ոչ միայն իր անկախ պետութիւնը վերականգնելու հայ ժողովուրդի դարաւոր երազանքի արտայայտութիւնն էր, այլ նաեւ իր երկու հատուածներու՝ Հայաստանի ու Լեռնային Ղարաբաղի միաւորման փաստացի իրողութեան իրաւական հիմք տալու փորձը։ «Հայաստանի Անկախութեան Մասին Հռչակագիր»ը բաղկացած է 12 կէտերէ։ Հռչակագիրը ընդունուելէ 1 տարի վերջ՝ 21 Սեպտեմբեր 1991-ին, Հայաստանի մէջ տեղի ունեցաւ անկախութեան հանրաքուէ... Որու արդիւնքով մենք ունինք Անկախ Հայաստան՝ Հայաստանի Երրորդ Հանրապետութիւն: (Հռչակագրի բնագիր օրինակը թիւ 27 եւ 28 էջերուն վրայ։)

News in Pages 23, 24, 25 & 26

Նախագահ Սերժ Սարգսեանը Ռուսաստանի Դաշնութիւն աշխատանքային այցի շրջանակներում հանդիպում է ունեցել ՌԴ Նախագահ Վլատիմիր Պուտինի հետ: Ռազմավարական գործընկեր երկու պետութիւնների ղեկավարները քննարկել են հայ-ռուսական երկկողմ յարաբերութիւնների օրակարգին վերաբերող հարցերի լայն շրջանակ, անդրադարձել նաև բոլոր ուղղութիւններով համագործակցութեան զարգացման, բարձր մակարդակով ձեռքբերուած պայմանաւորուածութիւնների իրականացման ընթացքին, եւրասիական տարածքում ինտեգրացիոն գործընթացների զարգացման հեռանկարին: Նախագահներ Սերժ Սարգսեանը և Վլատիմիր Պուտինը քննարկել են ԼՂ հիմնախնդրի կարգաւորման գործընթացի ներկայ փուլին, առկայ խնդիրներին և այդ գործընթացն առաջ մղելու հնարաւորութիւններին վերաբերող հարցեր, մտքեր փոխանակել միջազգային և տարածաշրջանային արդի խնդիրների ու մարտահրաւէրների շուրջ: Հանդիպմանը ներկա են եղել նաև երկու երկրների պաշտօնական պատուիրակութիւնների ներկայացուցիչները:

Կապ Հրատարակութեան հետ: hyegyank@gmail.com

Հայ Կեանք

Էջ 2

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

ՄԻՈՒԹԵԱՆ ՍՐՏԱԳԻՆ ԿՈՉ Ռ.Ա.ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ՇՐՋԱՆԱԿՆԵՐՈՒՆ Այս տարի 95րդ տարեդարձն է Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան հիմնադրութեան եւ անոր փառապանծ գործունէութեան: Մեր կուսակցութիւնը 1921ին դարձաւ օրինակը ազգային քաղաքական նոյն ծրագիրները ունեցող եւ գաղափարական տեսլականը բաժնող քաղաքական ուժերու միութեան: Ան դարձաւ իրա՜ւ օրհնութիւն մը Արեւմտեան Հայաստանէն ու Կիլիկիայէն տեղահան, աքսորեալ եւ նահատակ մեր ժողովուրդին համար: 20րդ դարու սկզբնաւորութեան՝ Ցեղասպանութենէն ճողոպրած եւ իր պապենական հողերէն տեղահանուելով աշխարհացրիւ եղած Հայ ժողովուրդին համար կենսական կարիք մըն էր Ռ.Ա.Կ.-ի ստեղծումը պատմական այդ շատ կարեւոր հանգրուանին: Ռ.Ա.Կ.-ը դարձաւ նաեւ ոսկիէ կամուրջը հետզհետէ կազմաւորուող Հայ Սփիւռքին ու վերածնած Հայաստանին, ինչպէս նաեւ՝ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի միջեւ: Դժբախտաբար, ինչպէս ամէն կազմակերպութիւն, մեր կուսակցութիւնը նոյնպէս ունեցաւ ներքին դժուարութիւններ ու ծագեցան տարակարծութիւններ, որոնց բարւոք լուծումը նամանաւանդ Հայ ժողովուրդի դիմագրաւած մերօրեայ այս դժուարին օրերուն աւելի քան

«Հայ Կեանք » Ելեկտրոնային Պարբերական Հրատարակման Պատասխանատուներ

Տիգրան Ապասեան Խաչատուր Ադամեան Դոկտ․Համբիկ -Սահակ Մարուքեան

«Χάι Γκιάνκ» Ηλεκτρονική Περιοδική Ενημερωτική Έκδοση Υπεύθυνοι Έκδοσης

Δικράν Αμπασιάν Χατσαδούρ Αταμιάν Δρ. Χαμπίκ-Σαχάκ Μαρουκιάν Αποστέλλεται ηλεκτρονικώς & ατελώς

«Hye Gyank» Electronic Periodical Publication Athens-Greece E-mail: hyegyank@gmail.com Հաւատալով ազատ խօսքի իրաւունքին եւ բազմակարծութեան, հրապարակուած գրութիւնները անպայման չեն արտայայտեր հրատարակիչներու տեսակէտը։

անհրաժեշտ է: Մեր ընկերական շրջանակները, հաւատաւոր կուսակցական շարքերը, մեզի բարեկամ ազգային կազմակերպութիւնները, Հայաստանի պետական բարձրաստիճան պատասխանատուներն ու Հայաստանեայց Առաքելական Ս. Եկեղեցին յաճախ յորդորեցին մեզ վերամիանալու, անցնելու ազգային շինարար աշխատանքի ու վերադառնալու մեր պարտականութիւններուն՝ հաւասարակշռութիւն մը վերստեղծելու համար մեր ազգային քաղաքական կեանքէն ներս: Կը գտնուինք հայրենական ու սփիւռքեան նոր մարտահրաւէրներու դէմ յանդիման: Հայաստան իր Ղարաբաղեան նոր առճակատումներով ու միջազգային քաղաքական նոր դասաւորումներով, ինչպէս նաեւ ներքին ընկերային կեանքի անհաւասար զարգացումներով մեզ կը դնեն նոր պատասխանատուութեանց դիմաց:Կարելի չէ մնալ անտարբեր այս իրողութիւններուն ի տես, որոնց միակամ դիմագրաւման առաքելութեան մէջ ՌԱԿ անպայմանօրէն ունի իր կարեւոր դերն ու պարտաւորութիւնները: Խորաչափելով մեր կուսակցութեան դիմագրաւած մարտահրաւէրները, եւ,գիտակցօրէն կրելով պատասխանատուութեան բեռը, ստանձնեցի Կուսակցութեանս Կեդրոնական Վարչութեան ատենապետի պաշտօնը:Բոլոր սրտցաւ ընկերներու նման, իմ կարգիս պիտի փորձեմ իրականացնել Ռ.Ա.Կ.-ի բաղձալի եւ ամբողջական միաւորումը: Եւ ուրիշ նպատակ ու շահախնդրութիւն չեմ հետապնդեր եւ կը յուսամ որ միութեան ուղղուած իմ պատգամս կ’ընդունուի իր անկեղծութեան մէջ: Արդ, վերանորոգուած ոգիով, նոր եռանդով աշխատելու պատրաստակամութեամբ այսու կոչ կ’ուղղեմ ՌԱԿ բոլոր կառոյցներուն, շրջանակներուն, զանազան հատուածներուն եւ մանաւա՜նդ անդամակցութեան՝ վերամիանալու մէկ դրօշի տակ: Ձեռք կ’երկարեմ իւրաքանչիւրիդ, ռամկավար ազատականի գիտակցութեամբ դարձեալ գործի անցնելու եւ վերադարձնելու կուսակցութեանս հեղինակութիւնը եւ վարկը ամէնուրեք: Ժամանակն է որ դարձեալ մեր լրջախոհութեամբ, փորձառութեամբ, հեռատեսութեամբ, չափաւորութեամբ եւ անբասիր հայրենասիրութեամբ նետուինք ազգային քաղաքական հրապարակ ու բերենք մեր դրական մասնակցութիւնը՝ ի փառս մեր հայրենիքին, ժողովուրդին եւ Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան: ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹԵԱՆ Ատենապետ Սերխիօ Նահապետեան 6 Օգոստոս 2016

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Էջ 3

ՆԱԽԱԳԱՀ ՍԵՐԺ ՍԱՐԳՍԵԱՆԸ Հանդիպում Յունաստանի մօտ ՄԱՍՆԱԿՑԵԼ Է ՊՐԱԶԻԼԻԱՅՈՒՄ ՀՀ Արտակարգ եւ Լիազօր դեսպան՝ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԴԵՍՊԱՆՈՒԹԵԱՆ Ֆաթէյ Չարչօղլեանի հետ ՇԷՆՔԻ ՀԻՄՆԱՐԿԵՔԻ ԱՐԱՐՈՂՈՒԹԵԱՆԸ

Աշխատանքային այցով Պրազիլիայի Դաշնային Հանրապետութիւնում գտնուող Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահ Սերժ Սարգսեանը մայրաքաղաք Պրազիլիայում մասնակցել է Պրազիլիայի Դաշնային Հանրապետութիւնում Հայաստանի Հանրապետութեան դեսպանութեան շէնքի հիմնարկեքի արարողութեանը: Հիմնարկեքի արարողութեանը մասնակցել են նաև ՊԴՀ արտաքին յարաբերութիւնների նախարար Ժոզէ Սերան, Պրազիլիայում հաւատարմագրուած դեսպաններ, բարձրաստիճան դիւանագէտներ և հայկական համայնքի ներկայացուցիչներ:

ՀՀ դեսպանութեանը յատկացուած տարածքը կազմում է 15.750 քառակուսի մեթր: Համաձայն ս.թ. Մայիսի 10-ին Պրազիլիայում ՀՀ դեսպան Աշոտ Գալոեանի և Սան Պաուլոյում Հայաստանի պատուոյ հիւպատոս, համայնքային ակնառու գործիչ և բարերար Հիլդա Դիրուհի Բուրմաեանի միջև ստորագրուած փոխըմբռնման յուշագրի՝ դեսպանութեան շէնքը կառուցուում է Բուրմաեան ընտանիքի և մասնաւորապէս՝ բարերար Հիլդա Դիրուհի Բուրմաեանի նուիրատուությամբ: Դեսպանութեան շէնքի շինարարական աշխատանքները նախատեսուած է աւարտին հասցնել առավելագոյնը 12 ամսում: Հիմնարկեքի արարողութեան ընթացքում ելոյթներով հանդէս են եկել Հայաստանի Հանրապետութեան արտաքին գործերի և Պրազիլիայի Դաշնային Հանրապետութեան արտաքին յարաբերութիւնների նախարարները:

Չորեքշաբթի, 3 Օգոստոս 2016 ժամը 11։00-ին, յետ կանխաւ առնուած ժամադրութեան, Յունաստանի մօտ, ՀՀ Արտակարգ եւ Լիազօր դեսպան՝ Տիար Ֆաթէյ Չարչօղլեան, իր գրասենեակը ընդունեց «ՀԱՅ ԿԵԱՆՔ» պարբերականի հրատարակման պատասխանատուներէն՝ Տիգրան Ապասեանը եւ Խաչատուր Ադամեանը: Հանդիպումը տեւեց մօտ մէկ ժամ ու ընթացաւ մտերիմ մթնոլոտի մէջ ուր արծարծուեցան գաղութս յուզող եւ հետաքրքրող ընդհանուր եւ շահեկան հարցեր: «ՀԿ»-ի ներկայացուցիչները մասնաւորեցին իրենց աշխատանքը պարբերականին հրատարակման առնչութեամբ։ Զրոյցը ընթացաւ նաեւ ՌԱԿ 27-րդ Հերթական Ընդհանուր Պատգամաւորական Ժողովին ուղղութեամբ, որ յաջողութեամբ տեղի ունեցաւ քաղաքամայր Երեւանի մէջ 22-26 Մայիս 2016-ին եւ որու վերջաւորութեան՝ ինչպէս արդէն ծանօթ է, ամենայն օրինաւորութեամբ ընտրուեցաւ նոր Կեդրոնական Վարչութիւն, Սերխիօ Նահապետեանի ատենապետութեամբ: Յարգելի Պրն. Դեսպանը իր խօսքը մասնաւորեց ներկայիս Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Արցախի անվտանգութեան վերաբերող հարցերու շուրջ, ընդգծելով Թուրքիոյ եւ Ատրպէյճանի կողմէ Ղարաբաղեան հակամարտութիւնը եւ պատմութիւնը հեղաթիւրելու լայնածաւալ աշխատանքները եւ ճնշումները։ Յարգելի Պրն. Դեսպանը եզրակացուց թէ Հայկական ճակատի բոլոր ուժերու եւ կողմերու միասնականութիւնը ու համագործակցութիւնը անհրաժեշտ է ստեղծելու համար ՍփիւռքՀայաստան-Արցախ անպարտելի առանցք մը։ Միասնականութեան ու համագործակցութեան աշխատանքները պէտք է զարգանան եւ արտացոլան ի մասնաւորի հայաշատ գաղթօճախներու մէջ հանրաին կարծիք ստեղծելու ուղղութեամբ։ Հանդիպման աւարտին, «ՀԿ» պարբերականի հրատարակութեան պատասխանատուները անգամ մը եւս շնորհաւորեցին նորանշանակ յարգելի Պրն. Դեսպանին մաղթելով՝ քաջառողջութիւն, յաջողութիւն եւ հոգեկան տոկունութիւն։ «ՀԿ»

Էջ 4

Հայ Կեանք

Երեւանի Մէջ Ժամանակակից Ռազմական Սարքերու Ցուցահանդէս Պիտի Իրականացուի. Արծրուն Յովհաննիսեան Երեւանի մէջ Հոկտեմբեր 13-16 պիտի իրականացուի ժամանակակից ռազմական սարքերու արտադրութեան ցուցահանդէս: Այս մասին, ըստ Tert.am-ի, ըսած է ՀՀ պաշտպանութեան նախարարի մամլոյ խօսնակ Արծրուն Յովհաննիսեան: ՊՆ խօսնակը նշած է, որ մասնակցութեան հրաւէր ուղարկուած է ոչ միայն ՀԱՊԿ անդամ երկիրներուն, այլ նաեւ այլ պետութիւններու: «Պարզապէս հիմա, քանի դեռ յստակեցուած չէ մասնակիցների ցանկը, վաղ է ասել` ցուցահանդէսը լայն կազմով կ’անցկացուի, թէ բացառապէս ՀԱՊԿ անդամ-պետութիւնների շրջանակներում»,- ըսած է ՊՆ մամլոյ խօսնակը` աւելցնելով, որ հնարաւոր է փոփոխութիւններ ըլլան: Մանրամասներուն վերաբերեալ տեղեակ պիտի պահեն:

Թրքական Կողմը Հրաւէր Ստանալու Պարագային Պիտի Չմասնակցի ԼՂՀ 25-ամեակին Նուիրուած Խորհրդաժողովին Թուրքիոյ ազգային կրթութեան նախարարութեան Եւրոմիութեան եւ արտաքին յարաբերութիւններու գլխաւոր վարչութիւնը քայլեր կը ձեռնարկէ, որպէսզի Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան 25ամեակին առիթով կայանալիք միջազգային խորհրդաժողովին, թրքական կողմէն որեւէ մասնակցութիւն չըլլայ: Այս մասին կը հաղորդէ «Ermenihaber.am»-ը վկայակոչելով թրքական «Ilerihaber.org»-ը։ Նշեալ վարչութիւնը յատուկ գրութեամբ դիմած է Նորարարական եւ կրթական ճարտարագիտութիւններու վարչութեան` պահանջելով, որ հրաւէր ստանալու պարագային որեւէ թրքական պատուիրակութիւն չմասնակցի՝ ՀՀ երիտասարդութեան եւ մարմնամարզի նախարարութեան կողմէ կազմակերպուելիք յոբելինական խորհրդաժողովին, որ տեղի պիտի ունենայ 2016 Սեպտեմբեր 15-18:

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Պուէնոս Այրէսի Հայկական Եկեղեցին Ներառուած է Քաղաքով Շրջայցի Պաշտօնական Ծրագիրին Մէջ Պուէնոս Այրէսի Սուրբ Գրիգոր հայկական եկեղեցին ներառուած է քաղաքի զբօսաշրջային շրջայցի պաշտօնական ծրագիրին մէջ: Այս մասին կը հաղորդէ Nouvelles d’Armenie պարբերաթերթը: Եկեղեցին կը գտնուի Արժանթինի մայրաքաղաքի Փալերմօ շրջանին մէջ: Քաղաքով շրջայցի պաշտօնական ծրագիրով զբօսաշրջիկները կրնան տեսնել ճարտարապետական յուշարձաններ, թատրոններ, թանգարաններ, ինչպէս նաեւ հայկական եկեղեցին: «Ճանչցի՛ր Պուէնոս Այրէսը» ծրագիրը կազմողները հայկական եկեղեցին ներառած են` փափաքելով ընդգծել քաղաքի հայ համայնքին կարեւորութիւնը:

Թուրքիա Կը Հրաժարի Իսրայէլի Դէմ Դատական Հայցերէն Թուրքիոյ արդարադատութեան նախարար Պեքիր Պոզտաղ երէկ լրագրողներուն յայտարարած է, որ Իսրայէլ «Մաւի Մարմարա» նաւուն հետ կապուած միջադէպին համար Թուրքիոյ պիտի վճարէ 20 միլիոն տոլարի փոխհատուցում: Ըստ անոր, նշեալ գումարը պէտք է վճարուի յառաջիկայ 25 օրերուն ընթացքին: Այս մասին կը հաղորդէ «Անատոլու» լրատու գործակալութիւնը։ «Սքայ Նիուզ», իր կարգին կը հաղորդէ, որ թրքական կառավարութիւնը որոշած է հրաժարիլ Իսրայէլի դէմ իր յարուցած դատական հայցերէն: Նախապէս Թուրքիոյ վարչապետ Պինալի Եըլտըրըմ յայտնած էր, որ Իսրայէլ ընդունած է յարաբերութիւնները բնականոնացնելու համար Թուրքիոյ բոլոր պայմանները: Նորարարական եւ կրթական ճարտարագիտութիւններու վարչութիւնն ալ իր հերթին, գրաւոր կերպով հրահանգած է Թուրքիոյ նահանգապետարաններուն եւ նահանգային ազգային կրթական վարչութիւններուն` հայկական կողմէն համապատասխան հրաւէր ստանալու պարագային զերծ մնալու խորհրդաժողովի մասնակցելէ:

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Էջ 5

Փառք Ինձ… Վասնզի Ղեկավար Եմ… ՏՈՔԹ. ՃՈՐՃ ԲԱՐՍԵՂԵԱՆ Որոշած էի Կուսակցական հարցերու շատ չանդրադառնալ բայց… սատանան չար է… մարդկանց տկար կէտերը լաւ գիտէ։ Իսկ տկար կէտերէն մէկը փառամոլութիւն կը կոչուի, որ կ’ախտահարէ բոլոր մարդկանց անխտիր, սակայն տարբեր աստիճաններով կրնայ անոնց ոգին հիւծել ու իր ստրուկը դարձնել, տառապանք պատճառելով այդ ծանր հիւանդին, եւ մանաւանդ անոր մօտիկ «երբեմն նոյնիսկ հեռու» շրջապատին։ Այս հիւանդութեան նախանշաններէն մէկը կը համարուի հիւանդին «գիտէ՞ք ես ի՛նչ սխրագործութիւններ ըրած եմ կուսակցութեան համար» նախերգանքով սկսող, «կուսակցութիւնը ինծի շատ բան պարտական է» գաղափարի յայտնութիւնը մտաւոր ապա բանաւոր արտայայտութեամբ՝ իր մտերիմներուն եւ հաւատաւոր ընկերներուն։ Ապա հիմնուելով իր այդ յայտնութեան վրայ, այլ միտքեր եւ հետեւութիւններ մէջտեղ կը բերէ հիւանդը որպիսիք՝ «ինծի վիրաւորողը կուսակցութիւնը վարկաբեկած կ’ըլլայ» ուստի՝ «ես անմատչելի եմ», իսկ յետոյ՝ «քիչ մը շոյեցէք ինծի», կամ՝ «ինծի պատուելու ժամանակը չեղա՞ւ», նաեւ «սանկ… շքանշան մըն ալ՝ լա՛ւ կ’ըլլար»։ Հիւանդութեան զարգացման հետ մէջտեղ կու գան տարբեր ախտանիշներ, օրինակ՝ քաղաքական կուրութիւն, միութենական յիշողութեան կորուստ, գաղափարախօսական մտքերու անկապութիւն, ազգային տրամաբանութեան մթագնում եւ այլն։ Ցկեանս… Նախ անհրաժեշտ է այս բառին ճիշդ իմաստը սահմանել… սա տիտղո՞ս է, պաշտօ՞ն է թէ՞ դատավճիռ…։ -Եթէ պարզապէս բարձրագոյն Պատուոյ տիտղոս մըն է, ի երախտագիտութիւն ենթակային տարած վիթխարի կուսակցական կամ միութենական գործունէութեան, ապա արդարացի ըլլալու է, եւ սխալ չըլլար կազմակերպութեանս գործունեայ բոլոր երէց անդամներուն, որոշ տարիքէ մը ետք ցկեանս տիտղոսը շնորհել՝ ցկեանս պատուոյ անդամ, ցկեանս վեթերան, ցկեանս երախտաւոր, ցկեանս Ռամկավար եւ այլն, սակայն այս պարագային կը մնայ սահմանել տարիքը, որմէ ետք կուսակցական կամ միութենական ընկեր մը կը տեղափոխուի «ցկեանս»ներուն պատուոյ ցանկին մէջ։ -Եթէ «ցկեանս»-ը պաշտօն մըն է, ուրեմն կամ պէտք է վերատեսութեան ենթարկուի այդ պաշտօնը, կամ մեր գաղափարախօսութիւնը փոխուի։ Ի՞նչ գործ ունի «ցկեանս» պաշտօն մը ռամկավար համակարգի մը մէջ, ուր վարչութիւնները վերէն վար, մեծէն փոքր պարբերաբար կ’ընտրուին ձայներու մեծամասնութեամբ, բան մը որ

ռամկավարութեան առաջին նախապայմանն է։ -Կը մնայ դատավճիռ մը ըլլալու պատեհութիւնը։ Այսինքն, ենթակային «ցկեանս» ընտրած ու օծած են իր անմիջական ընկերները կամ շրջապատը, իր փայլքով շլացող, «խադիր»ը կտրելէ խուսափող, անոր անսպառ ու անկրկնելի տաղանդ ու հանճար համարող մարդիկ, որոնք որքան ալ բազմաթիւ ըլլան, այնուամենայնիւ ամբողջ կուսակցութեան կամ միութեան մը տարողութեամբ խիստ փոքրաթիւ կը համարուին, ուստի, այդ պատմուճանը իր ուսերուն դնելէն առաջ յիշեալ «անկրկնելի տաղանդը», լաւ կ’ըլլայ պահ մը այս իրականութիւնները ի մտի բերէ, նաեւ յիշէ որ անմիջական շրջապատին տհոլն ու զուռնան որքան ալ բարձր հնչեն, քիչ մը հեռու գտնուող ընկերոջ մը համար անլսելի պիտի մնան, իսկ մեր կուսակցութիւնը տարածում գտած է ոչ միայն քիչ մը հեռու, այլեւ աշխարհով մէկ… ուր շատ են այնպիսի ռամկավար կուսակցականներ, որոնց համար այդ պատմուճանին ներկայութիւնն անգամ, անարգանք կը դիտուի կուսակցութեանս անդամակցութեանն ընդհանրապէս եւ գաղափարախօսութեանը՝ յատկապէս։ Ցկեանս օծուած «անսպառ հանճարներ», անտեսելով ամբողջ կեանքի մը ընթացքին ձեռք բերած իրենց իսկ երէցի խորհուրդը, ծանրութիւնը, պատկառելիութիւնը, յառաջացած տարիքը, մէկ խօսքով՝ կուսակցութեան հանդէպ ունեցած իրենց «էմէկը», կը պնդեն ու յամառին գործնականօրէն ղեկավարել անոր, նման մեծ կազմակերպութիւն մը տնօրինելու եւ կառավարելու համար պահանջուած՝ եռանդ ու կորովը ունենալ ու տալ խոստանալով, այն աստիճան որ Վահան Թէքէեանին աճիւնները կը սկսին անհանգստանալ։ Եւ ինչպէ՞ս չ’անհանգստանան…։ Երբ փառամոլութեան ծայրագոյն աստիճաններուն հասած իր յետնորդներէն «նորին Վսեմութիւն» մը, նկատելով որ իր երբեմնի կայսրութեան հպատակներէն մաս մը «չըսելու համար մեծամասնութիւնը, որ սակարկելու առիթ չի բացուի», դադրած են իրեն «նորին վսեմութիւն կայսր մեծ ու հզօր» մակդիրով կոչել, ու կը համարձակին առանց իր յիշատակութեան կամ արտօնութեան, յօդուածներ տարածել իր «սեփականութիւնը» համարուող հիմնարկներէն «Նոր օր» կոչուածին միջոցաւ. ուստի «Կայսր»ը վրդոված այս իրականութիւնէն, հրամայած է զայն հրկիզել։ Եւ կը սկսի քաշքշուք մը, որուն մէջ մեծապէս վարպետ է «նորին վսեմութիւնը»… ան իր տաղանդը բազմիցս փաստած է Երեւանի մէջ «Ազգ»-ի ու «Կռունկ»-ի, եւ աշխարհով մէկ՝ կուսակցութիւն մը սեփականացնելու գործունէութեամբ։ Կիտած յօնքերով «մէկն ու միակ»ը կը յոխորտայ՝ Շարունակութիւնը էջ՝ 6

Հայ Կեանք

Էջ 6

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Փառք Ինձ… Վասնզի Ղեկավար Եմ… Շարունակութիւն էջ՝ 5-էն

«Իմս է, ըսածս պիտի գրէ, եւ դեռ որպէս ծայրագոյն կայսր՝ զիս պիտի ընդունի, այլապէս՝ կը կործանեմ… սաւոնց նայիր հէլէ՝ գիրկս նստած մօրուքս կը փետեն»… բայց հարցնող մը ըլլայ գոնէ թէ՝ «այդ ո՞ր օրէնքի ուժով կուսակցութեան կամ միութեան մը կալուածը սեփականութիւնդ համարելով «գիրկդ նստած» կը նկատե՞՞՞ս»։ Գուցէ մեծն կայսրը սկսած է չախորժիլ «նոր» բառէն… մանաւանդ երբ այդ «Նոր»ը դադրած է կայսրին «հին» դէմքը ներկայացնել. Դէմք մը, որ յաճախ կերեւի փայլուն ձեւով իր փայփայած «հայելի»ին մէջ, ուր ան միշտ ինքն իրեն կը տեսնէ, դիտէ ու զմայլի եւ կը բացագանչէ՝ «փառք ինձ… վասնզի կայսրն եմ… »։ Կուսակցութիւնը որեւէ մէկուն պարտական չէ… Մանաւանդ այն կուսակցականներուն, որոնք ունենալով տարբեր մտաւոր, հոգեւոր կամ Ֆիզիքական չափեր, իրենց շուքի տակ մնացած կողմնակիցներուն կը թելադրեն ու կ’ուզեն աջ ու ահեակ «յիշեցնելու» կարգով յորջորջել, թէ իրենք հիմնած են այս կուսակցութիւնը, իրենց միջոցաւ ու պատճառով ի՛նչ նուաճումներ ձեռք բերաւ այս կազմակերպութիւնը, իրենց «անսակարկ նուիրումով» ինչպիսի՛ յաջողութեան հասաւ Ռ.Ա.Կ.−ն ու Թ.Մ.Մ.−ը, եւ դեռ՝ դիմագիծ կերտող հանդիսանալ կը յաւակնին…։ Կը խորհիմ թէ ամէն մէկ կուսակցական, իր գործունէութեան, աշխատանքին, անգին զոհողութիւններուն, կամ անսակարկ նուիրումին համապատասխան փոխհատուցում մը ստացած է արդէն հետեւեալ ձեւերէն մէկով կամ բոլորով՝ -Հոգեւոր փոխհատուցում՝ ազգին ու հայրենիքին ծառայելու պարտականութիւնը կատարած ըլլալու ինքնագոհունակութիւն։ -Շողշողուն փոխհատուցումներ՝ սեփական բաճկոնին օձիքէն կախուելիք, կամ գրպանը ծանրացնող փայլուն մետաղներու օրինակով, եւ դեռ՝ -Ատենին վաստակած ու վայելած շրջապատի ջերմ հիացմունքի ժպիտներ, փառաբանման նախադասութիւններ եւ քաղցր կենացներ…։ Գուցէ հիմա սոյն տողերս կարդացող «կայսրը» բարկանալով մռմռայ թէ «Այ անպիտան, երբ ես կուսակցութեան դրօշը ձեռքս կը ղեկավարէի, դուն ու՞ր էիր…»։ Այդ պահուն շատ պիտի ուզէի իր մօտը ըլլալ պատասխանելու՝ «Նոյն դրօշին շուքին տակ աննշմար տեղ մը՝ ուր որ եմ հիմա նոյնպէս, ուշադրութեամբ կը հետեւէի թէ ցկեանս մնալու կիրքդ մէկ կողմ դնելով, ինչպէ՞ս ու ե՞րբ նոր ղեկավար մը պիտի պատրաստէիր, եւ ի՛նչ հպարտութեամբ ու ազնուութեամբ ձեռքիդ դրօշը պիտի փոխանցէիր անոր…»։ Մեր կուսակցութիւնն ու կազմակերպութիւնը հիմնեցին եւ բարձրացուցին նուիրեալ ազգասէրներ, որոնք աշխատեցան կուսակցական կամաւոր «զինուորի» հոգեբանութեամբ,

անսակարկ նուիրումներով ու զոհողութիւններով։ Եթէ անոնք գիտնային որ այսօր իրենցմէ մէկը ինքզինք «կայսր» ձեռնադրելով, պիտի սեփականացնէ անոնց վիթխարի աշխատանքը, նոյնիսկ ի գին այդ ազգային կառոյցները մասնատելու, այլանդակելու կամ անոնց հաշւոյն նորերը մակաբուծելու, արդեօք նոյն նուիրումով կը գործէի՞ն, եւ այսօր որեւէ կուսակցութիւն կամ կազմակերպութիւն մը կունենայի՞նք։ Բարեբախտաբար դեռեւս կանգուն է այդ հսկաներուն հիմնած կառոյցը, շնորհիւ անոնց նման նուիրեալներու, որոնք երբեմն նոյնիսկ «կայսր»ի մը հովանոցին տակ, սեփական նիւթական կամ բարոյական միջոցներով կը շարունակեն կատարել իրենց ազգային պարտականութիւնը, այլեւ կը գերազանցեն պահանջուածը, որպիսիք՝ բազմաթիւ տարեկան մշակութային, գրական եւ այլ մրցանակներու հովանաւորները, Հայրենիքին մէջ քար մը քարի վրայ դնելու կամ պահելով զբաղուածները, մեր ազգային դատը հետապնդողները, բարերարներ, ազգայիններ եւ նոյնիսկ պարտաճանաչ կուսակցականներ կամ միութենականներ, որոնցմէ շատերը կ’ենթադրեմ թէ անտեսելով «կայսրի» մը ներկայութիւնը, իրենց ազգային պարտքը կը կատարեն։ Այդօրինակ զինուորներ յարգելի եւ մեծ կը մնան համախոհ ու այլախոհ կուսակցականներու ակնոցով, շատ աւելի հսկայ քան ինք՝ կայսրը եւ իր մի քանի գործակատարները կ’երազէին ըլլալ երբեւէ։ Միջին սերունդի կուսակցական մը ըլլալով, Կայսրին ու անոր նախարարներուն որպէս երէց կուսակցականներ, շատ պիտի ուզէի փառաբանել, արարքները որպէս օրինակ յիշել, անոնց կեանքի ընթացքով ու «անսակարկ նուիրումով» ոգեւորուիլ, հպարտ զգալ որ նման գաղափարական սերունդի մը ժառանգորդն եմ…։ Բայց եկուր տես որ՝ անոնց յիշելով այսպիսի յօդուած մը նստած կը գրեմ…։ Տարիներ առաջ Երեւան, «Արշակ Չոպանեան» կուսակցական ակումբի տղոցմով, գիշեր մը մինջեւ լոյս մայրաքաղաքի փողոցները զարդարեցինք եւ առաւօտեան՝ «Հոկտեմբեր 1ին» Երեւանը կապոյտ արթնցաւ…։ Ռ.Ա.Կ. 70 ամեակի առիթով կապտաւուն ցուցաթղթերով ծածկեցինք Երեւանի բոլոր գլխաւոր թաղամասերը, որոնց վրայ Ռ.Ա.Կ. զինանշանին կողքը հետեւեալ գրութիւնը կար՝ «Ժողովուրդէն, ժողովուրդով եւ Ժողովուրդին համար»։ Երեւակայելն անգամ դժուար էր այդ օրերուն որ, օր մը այդ նշանաբանը ոմանք պիտի փոխարինեն հետեւեալով՝ «Ժողովուրդէն, Ժողովուրդով, իմ փառքիս համար…»։ «ԶԱՐԹՕՆՔ»

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Էջ 7

Մելգոնեան Կրթական Հաստատութեան 90-Ամեակ` Կարօտ, Յոյսեր Եւ Ակնկալութիւններ Դոկտ. ՄԻՆԱՍ ԳՈՃԱՅԵԱՆ Յուլիսի 14-21-ը շուրջ երկու հարիւր Մելգոնեանցիներու յիշողութեան մէջ ցկեանս պիտի դրոշմուի որպէս գիրկընդխառնումներու, յուզումնալից օրերու եւ տօնախմբութեանց աննախընթաց համադրութիւն մը։ Մելգոնեանցին իր հասակակիցին, իրմէ տարեցին ու կրտսերին կը հանդիպի բոլորովին այլ զգացումով, որովհետեւ այս հաստատութեան սաները միացնողը, հոգեհարազատ դարձնողը մելգոնեանական ոգին է, նոյն փորձառութիւններն են, շէնքերն են, սովորութիւններն ու աւանդութիւնները, սէրերն ու սրտակցութիւնները։ Եւ ասիկա 1926-էն ի վեր։

Ներկաներուն աշխարհագրական քարտէզը լաւագոյն ապացոյցներէն մէկն է վերը նշուածին. ժամանած էին Թայլանտէն, Աւստրալիայէն, Ուրուկուայէն, Հիւսիսային Ամերիկայէն (ԱՄՆ, Գանատա), Անգլիայէն, Ֆրանսայէն, Արեւելեան Եւրոպայի երկիրներէն, Յունաստանէն, Հայաստանէն, Երուսաղէմէն, Լիբանանէն, Ծոցի երկիրներէն եւ այլն։ Նախկին սան-սանուհիներէն շատեր եկած էին ընտանիքներով՝ զաւակներով ու ծնողքով։ Երբ առիթը ունեցայ հարցնելու անուշիկ Մելգոնեանցիի մը նոյնքան անուշիկ զաւակներուն, թէ ի՞նչ կը զգային այս օրերուն, անոնց պատասխանը միանշանակ նոյնն էր. «Հիմա կը հասկնանք, թէ ինչո՞ւ հայրս կամ մայրս ամէն առիթով, որ Մելգոնեանի մասին խօսք կ՚ըլլար, ինքզինքնին կը մոռնային. ի՜նչ ափսոս որ ես ալ չեմ կրնար այդ փորձառութիւնը ունենալ…»։ Ուշագրաւ երեկոներէն մէկն էր ՄԿՀ-ի շրջափակին մէջ կազմակերպուած շքեղ խրախճանքը, որուն ներկայ էր Կիպրոսի բարեխնամ կառավարութեան խորհրդարանի խօսնակը, Աղլանճա արուարձանի (որուն տարածքին մէջ կը գտնուի ՄԿՀ) քաղաքապետուհին եւ հայ համայնքի պետական ներկայացուցիչը։ Խրախճանք-հանդիսութիւնը սկսաւ Կիպրոսի եւ Հայաստանի

Հանրապետութեան քայլերգներով, որուն յաջորդեց ՄԿՀ-ի «Անմահ Լուսոյ» քայլերգը։ Բոլորը յուզուած էին անխտիր ու վերադարձած իրենց պատանեկան ու դպրոցական քաղցր օրերուն։ Հանդիսութիւնը վարող Մելգոնեանցի Արսէինէ Շիրվանեանը, որ այս նախաձեռնութեան մէջ մտած էր ամբողջ հոգիով ու սրտով, իր սրտի խօսքին մէջ յոյս յայտնեց, որ 90-ամեակի այս տօնակատարութիւնը առիթ կ՚ըլլայ ՄԿՀ-ի առաքելութեան վերանորոգ սկիզբի մը։ Օրուան գլխաւոր պատգամախօսն էր վաստակաշատ ուսուցիչ, տնօրէն եւ գեղանկարիչ Պրն. Վարդան Թաշճեան։ Ան նոյնպէս կոչ ուղղեց վերաբացման, որպէսզի մեր զաւակներն ու անոնց զաւակները յառաջիկայ տարիներուն անցնին այս շէնքերուն ու անմահ Բարերարներուն տեսիլքով ստեղծուած հայաբոյր ու հայատրոփ լուսոյ տաճարէն։

Յաջորդ օրը դարձեալ Հաստատութեան շրջափակին մէջ տեղի ունեցաւ ՄԿՀ ուսուցիչներու նուիրուած խրախճանք մը։ Այս առթիւ օրուան հանդիսավարը՝ տողերուս հեղինակը, փոխանցեց Երուսաղէմի Պատրիարք, Ամենապատիւ Տէր Նուրհան Արք. Մանուկեանի օրհնութեան եւ ողջոյնի գիրը։ Հանդիսութեան ընթացքին շուրջ քսանեակ մը հայ եւ կիպրայոյն Շարունակութիւնը էջ՝ 8

Էջ 8

Հայ Կեանք

Կոթողային Նոր Հրատարակութիւն Մը Կիպրահայ Համայնքի Մասին Շաբաթ, 9 Յուլիս 2016-ին, կիպրական անուանի թերթը՝ «Ֆիլելեֆթերոս», շրջանառութեան մէջ դրաւ ամէնէն կոթողային հրատարակութիւն մը որ երբեւէ լոյս տեսած ըլլայ՝ կիպրահայ համայնքի մասին: Հատորը կը բաղկանայ 335 էջերէ եւ կ’ընդգրկէ 650 լուսանկարներ, ինչպէս նաեւ՝ տարբեր քարտէզներ, լուսաբանութիւններ եւ մանրամասնօրէն կը ներկայացնէ հայ համայնքի պատմութիւնը, անոր ներկայութիւնը ի Կիպրոս՝ անյիշելի ժամանակներէն մինչեւ այսօր: Գիրքի վերջին մասին վրայ կայ մատենագրութիւնը եւ գիրքի կայացման իրենց նպաստը բերած անձանց անունները: Այս կոթողային հատորը արդիւնքն է լայնածաւալ հետազօտական աշխատանքի, որ սկիզբ առած է Յունիս 2015-ին լրագրող Անասթասիա Շաքալլիի կողմէ, անխոնջ աջակցութեամբն ու մասնակցութեամբը՝ հետազօտող-բանասէր Ալեքսանտըր Միքայէլ Հաճիլիրայի, որ 2008 թուականէն ասդին համակ խորութեամբ կ’ուսումնասիրէ կիպրահայ համայնքը: Առ այժմ, նշեալ հատորը լոյս տեսած է միայն յունարէնով: Հատորը կը բաղկանայ տասը գլուխներէ, որոնք են հետեւեալները.

-Պատմութիւն Հայաստանի, հայերու եւ հայեր Կիպրոսի մէջ: -Պատմութիւն ջարդերու, Ցեղասպանութեան, պատմուածքներ այդ սեւ շրջանէն եւ այլ պատմուածքներ պատերազմական ժամանակաշրջանէն, ներառեալ Հայկական Լէգէոնը: -Պատմութիւն եւ ներկայութիւն Հայկական Եկեղեցւոյ ի Կիպրոս: -Պատմութիւն եւ ներկայութիւն Հայ կրթութեան ի Կիպրոս: -Պատմութիւն եւ ներկայութիւն կիպրահայ ընկերային կեանքի: -Պատմութիւն եւ ներկայութիւն հայ

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Մելգոնեան Կրթական Հաստատութեան 90-Ամեակ` Կարօտ, Յոյսեր Եւ Ակնկալութիւններ Շարունակութիւն էջ՝ 7-էն

ուսուցիչներ արժանացան բարձր գնահատանքի ու ծափողջոյններու, այնուհետեւ օրուան հանդիսավարը բարձրախօսը յանձնեց ելոյթ ունենալ փափաքողներուն, որոնք իրենց կարգին իրենց յուշերուն ընդմէջէն շեշտեցին Մելգոնեանի դերը եւ անոր վերաբացման անհրաժեշտութիւնը։

Յաջորդ օրերուն շարունակուեցան ընկերային հաւաքոյթներն ու պտոյտները դէպի կղզիին գեղատեսիլ լեռներն ու ծովեզերեայ սքանչելի զբօսավայրերը։ Այսպիսի առիթներու համար է, որ մեր ժողովուրդը ըսած է. «Չեկողը կորսնցուց»։ Լիայոյս ենք, որ Հաստատութեան հովանաւոր Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միութիւնը կը վերարժեւորէ տարածաշրջանին մէջ տիրող նորաստեղծ կացութիւնը ու վերատեսութեան կ՚ենթարկէ իր առած որոշումը եւ կրկին անգամ մեր լուսոյ տաճարը իր դուռերը կը բանայ ապագայ սերունդներու համար՝ ի փառս 110-ամեայ համահայկական այս Մեծ Միութեան։ Նիկոսիա

Կապ Հրատարակութեան հետ: hyegyank@gmail.com մարմնամարզանքի, սկաուտներու եւ քաղաքականութեան ի Կիպրոս: -Պատմուածքներ հայ լուսանկարիչներու, գրողներու, գեղանկարիչներու, երաժիշտներու եւ այլ արուեստագէտներու. Կիպրահայ համայնքի արուեստներն ու մշակոյթը: -Պատմութիւն եւ ներկայութիւն կիպրահայերու առեւտուրի մարզին մէջ: -Ընտրուած պատմուածքներ անհատներու, պահերու եւ դէպքերու՝ կիպրահայ կեանքէն: -Առանձին անձնաւորութիւններ՝ անհատներ, պիզնէսներ, հիմնարկներ: Այս մասին կը յայտնէ «Ազատ Խօսք»ը:

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Էջ 9

Ամբողջ Դար Մը Ապրած Եղաւ Մեր Արեւափայլ «Արեւ»ը Դոկտ. ՆՈՒՊԱՐ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ Սփիւռքահայութիւնը լաւագոյնս ըմբռնել կարենալու համար պատմաբաններ, խմբագիրներ եւ լրագրողներ հարկադրուած կը զգան դիմելու իւրաքանչիւր հայ գաղութի մամուլին, որ շտեմարանն է տեղեկութեանց։ Արդ, այդ օգտաշատ աշխատանքը կարելի կը դառնայ՝ եթէ երբեք ի յառաջագունէ զանազանութիւն մը դնենք հզօր եւ նուազ հզօր հայ մամուլ ունեցող այն երկիրներուն մասին, ուր հայեր կ’ապրին։ Շատ փոքր համայնքներ հասկնալիօրէն կը մնան մամուլէ զուրկ, հետեւաբար դիւրաւ կը մոռցուին։ Հայերս լաւ գիտենք, թէ ինչ-ինչ պայմաններու տակ Սփիւռքը կարեւոր տեղ գրաւած է Հայրենիքէն դուրս. ինչ որ թերեւս ոմանց ուշադրութենէն վրիպած կրնայ ըլլալ ամէն ժամանակ մամուլին – զոր իրաւամբ չորրորդ իշխանութիւն կը կոչեն – կենսականութիւնն է, առաւելաբար խնդրոյ առարկայ գաղութը արժեւորելու մտահոգութեամբ։ Այս տարրական բացատրութեանց լոյսին տակ, եգիպտահայ գաղութը պէտք է ինքզինք հպարտ եւ երջանիկ զգայ, որ ունեցած է հզօ՛ր մամուլ մը՝ արեւափառ «Արեւ»ը, որ արդէն թեւակոխած է իր հարիւրամեակը անցեալ տարուընէ ի վեր (19152015)։ Ան դար մը ամբողջ, ունեցած է արժանաւոր խմբագիրներ, որոնց մէջ ուշագրաւ տեղ կը գրաւէ ամէնուս ծանօթ, ամէնուս սիրելի, մեծանուն բանաստեղծ եւ աննման ազգային գործիչ Վահան Թէքէեանը, որուն լո՛կ ներկայութիւնը խմբագրատունէն ներս, ընդմիշտ բարձր պահուած է։ Եւ Թէքէեանի անհասելի ժողովրդականութիւնը ո՛չ միայն եգիպտահայ գաղութէն ներս, այլ բովանդակ հայ ժողովուրդին աննախադէպ եղած է։ Այդ հասկացողութեամբ աւելի ուշ Պէյրութի մեր պաշտօնակիցը՝ «Զարթօնք» եւս կրցած է Թէքէեանի անբաղդատելի ներկայութիւնը վայելել ժամանակ մը։ Մեր կապը «Արեւ»ին հետ բազմաթիւ պարագաներու բերումով, տեղի ունեցած է երկու անգամէն. նախ՝ իբրեւ համալսարանական ուսանող կոչուած եմ օգնական խմբագիր, Վահան Թէքէեանի խմբագրութեան օրով. յետոյ՝ 1947-ին, Միջազգային Քաղաքական Դոկտորայի վկայականին արժանանալէս տարի մը ետք, իբրեւ խմբագրապետ։ Այս երկու ոչ-իրերայաջորդ շրջանները թէեւ նման չեն եղած իրարու, բայց սխալ պիտի ըլլայ

ենթադրելը, թէ առաջին շրջանը այնքան ալ կարեւորութիւն չէր ստացած։ Արդարեւ Թէքէեանի ներկայութեան աշխատիլը, մա՛նաւանդ երբեմն ամբողջական պատասխանատուութիւն վերցնելը մեծապէս նպաստաւոր եղաւ իմ նկարագիրիս կերտումին։ Ո՞վ պիտի չուզէր ունեցած ըլլալ իմ այս առանձնաշնորհումը՝ ամէն օր Թէքէեանի հետ աշխատելու, Թէքէեանի հետ խօսելու, Թէքէեանի հետ մտածելու…։ Այս բարեբաստիկ առիթով կը բաւականանանք մա՛նաւանդ մէկ զմայլագեղ իրողութիւն վերստին գրելով, պարզ պատահար մը, որ կեանքիս նոր ու վերամբարձ ուղղութիւն մը պարգեւեց։ Այդ օրերուն՝ Վահան Թէքէեան առողջապահական լուրջ պատճառներով, Գահիրէի մօտիկ Հելուան գիւղը կը բնակէր, ամէն օր կէսօրուան դէմ խմբագրատուն կու գար խմբագրական գրելու եւ շուտով վերադառնալու համար իր ամարանոցը։ Զինք մօտէն ճանչցողները գիտէին, թէ ան սաստիկ խստապահանջ անձ մըն էր. հետեւաբար կը դժուարանար շուտով իր խմբագրականն աւարտելու։ Ո՛չ մէկ գրաշար, ոչ իսկ գրաշարապետ Մկրտիչն արտօնուած էին իր սենեակը մտնելով՝ խմբագրականը առնելու։ Հետեւաբար միմիայն ինծի վստահուած էր այդ դժուարի՜ն պաշտօնը։ …Եւ օր մըն ալ պատահեցաւ, որ երկու-երեք անգամ իր սենեակը գացի եւ անդրադարձայ, որ չորս տող միայն գրած էր. ճարահատ՝ յանդգնեցայ ըսել իրեն.

– Ընկեր Թէքէեան, երկու ժամ անցաւ եւ դուք բան մը աւելի չէք ըրած. թերթը շա՜տ ուշացաւ. տպարանը կը սպասէ։ Թէքէեան՝ կէս-ժպտուն եւ կէս խոժոռ դէմքով ինծի նայեցաւ եւ ինքնարդարացումով յարեց.

– Ո՞վ ըսաւ որ բան մը չեմ ըրած. հոս ստորակէտ չկար, ստորակէտ մը դրի։ Եւ ցոյց տուաւ ինծի գրած չորս տողերուն երրորդը։ Այս աննշա՜ն պատահարը թերեւս ոմանց անկարեւոր թուի, բայց ինծի համար Թէքէեանի լեզուական բծախնդրութիւնը մեր աննման Մեսրոպեան հայերէն լեզուին հանդէպ, կը բխէր իր անզուսպ սէրէն՝ մեր սրբատառ լեզուին նկատմամբ։ Այդ օրը այդ զօրեղ սէրն ու բծախնդրութիւնը նոյնհետայն Շարունակութիւնը էջ՝ 10

Էջ 10

Հայ Կեանք

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Ամբողջ Դար Մը Ապրած Եղաւ Մեր Արեւափայլ «Արեւ»ը Շարունակութիւն էջ՝ 9-էն

ես (հեղինակը չի յիշեր վերջին շրջանի եւ այսփոխադրուեցան իմ մէջս, ուր վառ կը մնան մինչեւ օրուան խմբագիրները՝ ծանրանալով միայն այսօր։ Աւելի՛ն՝ յաճախ նշմարած էի, որ ան իր նոր անցեալին վրայ Խմբ)։ գրած քերթուածները երկարօրէն իր գրպանը կը «Արեւ»ի Անցեալը անկողոպտելի գանձարան մըն է, պահէր, ամէն օր աչքէ անցընելու եւ բարեփոխելու որ արդիագոյն լաւագոյն արհեստագիտական փութկոտութեամբ։ մեթոտով փրկուած է կորուստէ. արեւաջերմ Երկրորդ շրջանը՝ մեր արեւավառ «Արեւ»ին հետ «Արեւ»ի Ներկան, մանաւանդ այժմ մեր կը սկսի Փարիզէն Գահիրէ վերադարձիս եւ կը եգիպտահայ նօսրացող գաղութին տեւէ լման տասը տարի, մինչեւ 1958-ի հանապազօրեայ մտահոգութեանց եւ նորանոր Սեպտեմբերին, Փարիզի մեր «Ապագայ»ի դժուարութեանց տեղի կրնայ տալ. գալով «Արեւ»ի խմբագրութիւնն ալ ստանձնելէ ետք, երբ Ապագային, ան պիտի ի վիճակի ըլլայ, շնորհիւ իր փոխադրուեցայ Ամերիկայի Միացեալ փառահեղ անցեալին, չստորագնահատուիլ, Նահանգներ, նախ երկու տարի (1958-1960) չարհամարհուիլ՝ չմոռցուիլ մեր զմայլագեղ Քալիֆորնիոյ մեր «Նոր Օր»ին խմբագրութիւնը եգիպտահայ գաղութին իր սփռած անծայրածիր ստանձնելու, ապա 1960-էն սկսեալ մինչեւ 1981, բարիքներուն շնորհիւ։ իբրեւ «Պայքար» օրաթերթի խմբագրապետ։ Ջերմօրէն կը գնահատենք եւ կը շնորհաւորենք Այդ շրջանը,- աւելի քան երկու տասնեակ արեւաշող Եգիպտոսի մեր այսօրուա՛ն տարիներ,- ալեկոծեալ էր մասնաւորաբար ղեկավարները, բոլոր ընկեր-ընկերուհիներն եգիպտահայ գաղութին համար, թէ՛ Գահիրէի եւ անխտիր եւ մեր անկեղծ բարեկամներն թէ Աղեքսանդրիոյ թեմական բուռն ամէնուրեք։ ընտրութիւններուն ու նաեւ դէպի Հայասան Վստահ ենք, որ մեր սիրելի «Արեւ»ը այսուհետեւ ներգաղթի դժուարին եւ յոգնեցուցիչ եւս, ընդունելի որոշումով մը, պիտի յաջողի պահել գործողութիւններու զոյգ գլխաւոր պատճառներով։ իր գոյութիւնը եւ տեւել տակաւին։ Այս առիթով միայն պիտի ուզէինք յայտնել, թէ Ասիկա միեւնոյն ժամանակ մեր խորունկ մենք բացարձակապէս կողմնակից չենք եղած բաղձանքն ու անայլայլ համոզումն է։ որեւէ ծայրայեղութեան, միշտ հաւատարիմ «Նոր Օր» մնալով Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան սկզբունքներուն եւ նպատակներուն, Սուրբ «Արեւի» խմբագիրները Էջմիածինը մի՛շտ նկատելով մեր գերագոյն կրօնական իշխանութիւնը եւ գործած ենք մի՛շտ Վահան Թէքէեան 1915-1920 Հայրենիքի կողքին, անկախաբար իր Միքայէլ Կիւրճեան 1920-1922 վարչակարգէն, որ համայնավարական էր այդ Յովհաննէս Յակոբեան 1922-1927 օրերուն եւ բացարձակապէս խոտոր կը Վահան Թէքէեան (Բ) 1927-1929 համեմատէր մեր ռամկավարական տեսլականին Յովհաննէս Սեքսէնեան 1929 հետ։ Օննիկ Մահտեսեան (Ա) 1930 Հոս գոհունակութեամբ կ’արձանագրեմ, որ Հայաստանի իրերայաջորդ կառավարութիւնները Վահան Թէքէեան (Գ) 1931 իմաստութիւնն ունեցած են ճանչնալու մեր յստակ Յակոբ Փափազեան 1931 դիրքորոշումը, առանց ճակատ յարդարելու մեզի Օննիկ Մահտեսեան 1931-1932 դէմ։ Իբրեւ օրինական փաստ կը յիշեմ այն Յովհաննէս Պօղոսեան 1932-1938 իրողութիւնը, թէ երկիցս համայնավար շրջանին Վահան Թէքէեան (Դ) 1938-1945 հրաւիրուած ենք Հայաստան եւ իբրեւ ռամկավար Յակոբ Արամեան 1945-1947 ազատական խմբագիր յարգուած ենք հայրենի Պետրոս Տեփոյան 1947-1948 հողին վրայ։ Նուպար Պէրպէրեան 1948-1958 Ընտրապայքարի օրերուն գործած ենք լոկ Էտմոն Կոտալազեան 1959-1967 փաստերու հիման վրայ եւ մեր Աւետիս Եափուճեան 1967-1990 իւրացուցած բնաբանը մինչեւ հիմա մեզ ճանչցողները կը յիշեն. «Երբ փաստերը կը խօսին, Յովհաննէս Տէր Պետրոսեան մեր գաղափարի հակառակորդները կը լռեն»։ Ասպետ Արթինեան «Արեւ» հարիւր տարուան ընթացքին ունեցած է իրերայաջորդ խմբագիրներ, որոնք բոլորն ալ իրենց հաւատարմութիւնն արժեցուցած են Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան հանդէպ։ Անոնցմէ ոմանք այսօր մահացած են. ողջ կը մնան միայն ընկերներ Երուանդ Ազատեանը, Դոկտ. Աւետիս Եափուճեանը եւ

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Կիւլէնի հայ ըլլալու թեման դարձեալ կը շահարկուի

«Օսմանեան Օճախներ» հիմնարկութեան ընդհանուր նախագահ Խայրուլլահ Պէյազետ պնդեց որ Ֆէթհուլլահ Կիւլէն հարազատ հայ մըն է: Ան ընկերային ցանցի իր էջին վրայ հրատարակած է, որ Ֆէթհուլլա Կիւլէն էրզրումցի հայ մըն է, անոր եղբօր անունը ՝ «Մէսիհ», իսկ մօր «Րապին» կը կոչուի: «Օսմանեան Օճախներ» հիմնարկութեան նախագահը պնդած է, որ իր ըսածները ճշմարտութիւն են եւ եթէ հակառակը փաստուի, ինք պիտի հրաժարի իր պաշտօնէն MHP Կուսակցութեան անդամ եւ իր հայատեաց կեցուածքներով յայտնի պատգամաւոր Եուսուֆ Հալաճօղլու, նոյն օրակարգով խօսելով ըսած է ՝«Ֆէթհուլլահ Կիւլեն հայկական ծագում ունի եւ անոր մեծհայրը Էրզրումի մէջ գործօն դեր կատարած է թուրքերու դէմ գործադրուած ցեղասպանութեան մէջ»:

Հայերը, Քիւրտերը, Ալեւիները եւ Ասորիները Տեղ Չունին Թուրքիոյ Նոր Գործընթացներուն Մէջ

Էջ 11

Տինքի Սպանութեան Գործով Նոր Ձերբակալութիւններ

Պոլսահայ նահատակ խմբագիր Հրանդ Տինքի սպաննութեան գործի շրջանակներուն մէջ դատարան ներկայացած ութ կասկածեալներէն հինգը ձերբակալուած, իսկ միւս երեքն ալ երկրէն դուրս չգալու պայմանով ազատ արձակուած են: Պոլսոյ Հանրապետական դատախազութեան ահաբեկչութեան եւ յանցախումբերու դէմ պայքարի բաժնի կողմէն իրականացուող հարցաքննութիւններու շրջանակին մէջ ձերբակալուած են Տրապիզոն քաղաքին Ժանդարմայի անվտանգութեան աշխատակիցներ Վոլքան Շահին, Շերէֆ Աթէշ, Օքան Շիմշէք, Հիւսէյն Յըլմազ եւ Կազի Կիւնայ: Դատախազութեան կարգադրութեամբ ձերբակալուած են նաեւ Տրապիզոնի նահանգային ժանդարմայի գնդապետ Ալի Էօզ, անվտանգութեան աշխատակիցներ Ատնան Աճար եւ Մուսա Եըլտըրըմ: Այսպիսով Տինքի սպաննութեան գործով ձերբակալուածներուն թիւը կը հասնի 9-ի: Էրտողանի եւ 3 կուսակցութիւններու ղեկավարներուն հետ տեղի ունեցած հանդիպումը: Էրտողան նախագահական նստավայրին մէջ Յուլիս 25-ին ընդունած էր վարչապետ Պինալի Եըլտըրըմը (իշխող Արդարութիւն եւ զարգացում կուսակցութեան նախագահ), Քեմալ Քըլըչտարօղլուն (գլխաւոր ընդդիմադիր Ժողովրդահանրապետական կուսակցութեան նախագահ) եւ Տեւլեթ Պահչելին (Ազգայնական շարժում կուսակցութեան նախագահ):

Թուրքիոյ քրտամէտ Ժողովուրդներու ժողովրդավարական կուսակցութեան (ԺԺԿ-HDP) խորհրդարանական խմբակցութեան փոխնախագահ Իտրիս Պալ ուքեն յայտարարած է, որ Թուրքիոյ մէջ փոքրամասնութիւններուն կը հասկցնեն, թէ անոնք նոր գործընթացներուն մէջ տեղ չունին: Այս մասին Պալուքեն ըսած է «Օրակարգային քննարկումներ» հաղորդման եթերով, երբ մեկնաբանած է նախագահ Ռեճեպ Թայիպ

Ըստ Պալուքենի այն փաստը, որ վերոնշեալ հանդիպման չէ հրաւիրուած ընդդիմադիր ճամբարէն քրտամէտ Ժողովուրդներու ժողովրդավարական կուսակցութիւնը (ԺԺԿ-HDP), ատով ուղերձ յղուած է քիւրտերուն, ալեւիներուն, հայերուն եւ ասորիներուն` հասկցնելով, որ անոնք տեղ չունին Թուրքիոյ նոր գործընթացներուն մէջ: ԺԺԿ-ի խորհրդարանական խմբակցութեան փոխնախագահը ընդգծած է, որ ԺԺԿ-ն չհրաւիրելու հարցով միակ պատասխանատուն Էրտողանը չէ, քանի որ այդ գործընթացին հաւանութիւն տուած են նաեւ հանդիպումին մասնակցած կուսակցութիւններուն առաջնորդները:

Էջ 12

Հայ Կեանք

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Ամերիկեան Խորհուրդը Կը Պահանջէ Ամերիկեան Կառավարութենէն Դադրեցնել Օժանդակութիւնը Հայաստանի Ոստիկանական Համակարգին Հայ Ամերիկեան Խորհուրդը նամակով մը դիմած է Միացեալ Նահանգներու կառավարութեան, պահանչելու համար դադրեցնել բոլոր տեսակի օժանդակութիւնները եւ համագործակցութիւնը Հայաստանի ոստիկանական համակարգին հետ՝ վերջին օրերուն Երեւանի մէջ տեղի ունեցած իրադարձութիւններու լոյսի տակ: Պետական Գրասենեակին յղուած նամակին մէջ յատկապէս ըսուած է.«Հայ Ամերիկեան Խորհուրդը խիստ կերպով կը դատապարտէ այն բռնութիւնները, որոնք գործադրուեցան Հայաստանի ոստիկանութեան եւ քաղաքացիական տարազով աւազակախումբերու կողմէ, ոչ միայն քաղաքացիներու դէմ, որոնք կ՚օգտագործէին իրենց ազատ արտայայտուելու եւ համախմբուելու իրաւունքը, այլ նաեւ լրագրողներու դէմ, որոնք կը կատարէին իրենց արհեստավարժական պարտականութիւնները: «Ոստիկաններու կողմէ գործադրած այս աննախընթաց վայրագութիւնները, խաղաղ եւ անզէն ցուցարարներու նկատմամբ, յատուկ են ճնշող վարչակարգերուն եւ ոչ թէ՝ ժողովրդավարական երկիրներուն», շեշտուած է նամակին մէջ։ Նամակին մէջ նաեւ ըսուած է,- «Հայ Ամերիկեան Խորհուրդը կոչ կ՛ընէ Պետական Քարտուղարութեան՝ առկախելու ամերիկեան կառավարությեան կողմէ բոլոր տեսակի օժանդակութիւնները եւ համագործակցութիւնը Հայաստանի Հանրապետութեան ոստիկանութեան հետ, մինչեւ այն ատեն, երբ Հայաստանի իշխանութիւնները պատասխանատուութեան կ՛ենթարկեն բարձրաստիճան այն ոստիկանները, որոնք ուղղակի կամ անուղղակի, մասնակից եղան այս դատապարտելի գործողութիւններուն: Որպէս Ամերիկահայ կազմակերպութիւն մենք կը ձգտինք, որպէսզի մեր հայրենիքը դառնայ տարածաշրաջնէն ներս ժողովրդավարութեան օրրան եւ կ՚ակնկալենք, որ Հայաստանի կառավարութեան բոլոր օղակները կը յարգեն իրենց քաղաքացիներու մարդկային տարրական իրաւունքները եւ բարձր կը պահեն ժողովրդավարութեան համամարդկային սկզբունքները»,կ՚եզրակացնէ Հայ Ամերիկեան Խորհուրդի նամակը: «Massis Post»

Վարդենիս-Մարտակերտ Ճանապարհի կառուցումը կը շարունակուի Արցախը Հայաստանին կապող ՎարդենիսՄարտակերտ ճանապարհի վերակառուցման աշխատանքները մեծ թափով կը շարունակուին: Ասֆալտապատման աշխատանքներ կ'իրականացուին ճանապարհի ամբողջ երկայնքով: Այս մասին կը յայտնէ «Հայաստան Համահայկական Հիմնադրամ»ը, որուն հաղորդմամբ ասֆալտապատուած է 116 քմ երկարութեամբ ճանապարհի 74 քմ-ը, որմէ 60 քմ-ը` ներքին եւ վերին շերտերով, մնացեալ 14-ը` ներքին: Ճանապարհի 22.1 քմ-ն ամբողջութեամբ աւարտած է եւ նշագծուած: Մայրուղիէն դէպի Չափար տանող 3.9 քմ երկարութեամբ ճանապարհը նոյնպէս վերակառուցուած ու ասֆալտապատուած է, ընթացքի մէջ է նաեւ Դադիվանք տանող 1.1 քմ ճանապարհին վերակառուցումը:

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Էջ 13

ՏԱԼԻՔ ՀՈՂ ՉՈՒՆԻՆՔ, ԻՍԿ ԱՌՆԵԼԻՔ՝ ՇԱ՛Տ Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ Ապրիլի առաջին օրերուն, Արցախի սահմանային գօտիներուն մէջ արձանագրուած ծանօթ ճակատումներէն ետք, բանակցութեանց ու անոնց մասին մեկնաբանութիւններու սակարանը բաւական ելեւէջ արձանագրեց Վիեննայի ու Ս. Փեթերսպուրկի մէջ կայացած ծանօթ հանդիպումներուն լոյսին տակ, վերաքաղի ենթարկելով Մատրիտեան ու նման հանգրուաններու թղթածրարները։

մարտավարական ու խուսանաւումներու ոլորապտոյտին մէջ մխրճուիլ ու կորսուիլ չէ, այլ կ՛ուզենք յիշեցնել ու անգամ մը եւս հաստատել, որ մենք ոեւէ մէկուն տալիք հող չունինք, իսկ առնելիք՝ շա՜տ ունինք, ըլլա՛յ Ատրպէյճանէն, ըլլա՛յ անոր դաշնակից-զինակից Թուրքիայէն։ Իսկ մեր առնելիքներուն հաշուեցուցակը հոն չի վերջանար…

Տալիք չունենալու, այլ առնելիք ունենալու ճշմարտութիւնը պէտք է յստակ ըլլայ Բանակցային նախ մեզի՝ հայերուս, եռուզեռին մասին սկսելով պետական Պաքուէն պատասխանատու«սպրդում»ները ներէն, որոնք կը հերքուեցան պաշտօգտնուին նական Երեւանի բանակցութեանց կողմէ, «այդպէս չէ» իմաստով լակոնական առաջին գիծին վրայ ու յաճախ, գիտենք, կը բառերով, սակայն դիւանագիտական սեղաններու մատնուին նեղ կացութեան ու ճնշումներու, շուրջ եւ քուլիսներու մէջ կատարուածին մասին սակայն սա յստակ պէտք է ըլլայ նաեւ բոլոր ճնշող գաղտնապահութեան մը պահպանումը անոնց, որոնք մասնակից են խաղաղ լուծումի առատ ջուր բերաւ մեկնաբանութիւններու քայլերուն հետապնդման։ Իրաւունք ունինք հարց ջաղացքին, ու մինչեւ այսօր ալ, հաւանական տալու. «Ո՞վ որո՞ւ հողը որո՛ւն պիտի տայ»։ Միայն զարգացումներու մասին շփոթը ըստ բաւականին յիշեցման կարգով արձանագրենք, որ դիւանագիտութեան սեղանին վրայ չէ փարատած։ սակարկութեան դրուած հողերը պատմականօրէն Ապրիլեան բախումներուն լոյսին տակ, նոր իմաստ ու էապէս հայկական են, հետեւաբար, ընդունելի ու բովանդակութիւն զգեցած են մանաւանդ այն չէ, որ միայն հայապատկան հողերու շուրջ առեւզրոյցները, որոնք կը շօշափեն խաղաղ լուծումի տուրի խաղ խաղցուի, այսինքն՝ լուծումը նախապայմանները, անկախ անկէ, թէ լուծումը հետապնդուի միայն հայապատկան կարգ մը «փաթեթայի՞ն», թէ՞ «հանգրուանային» հողերու շուրջ սակարկութեամբ։ Յետոյ, ինչո՞ւ ընտրանքներով պիտի հետապնդուի (այս մոռնալ, որ Շահումեանն ու Գետաշէնքը, փոխընտրանքները արդէն յամեցող «Գորդեան Արծուաշէնին հետ միասին, մինչեւ Գանձակ Հանգոյց»ին մէկ արտայայտիչն են)։ տարածուող գօտին հայկական էին, ու կը մնան Յամենայնդէպս, աւելի յաճախակի ու բռնագրաւուած, բանակցութեանց ընթացքին լուսարձակներ գրաւող դարձան այն զրոյցները, բացայայտ յիշատակում չի կատարուիր անոնց ըստ որոնց՝ վերջնական լուծումի համար, մասին, մոռացութեան տրուած է Նախիջեւանն ու հայկական կողմը տրամադիր է «գրաւեալ հայկական մշակութային ժառանգութեանց օր տարածքներ» յանձնելու Ատրպէյճանին (եւ այլն, եւ ցերեկով փճացումը՝ ԵՈՒՆԵՍՔՕի տոմարներուն այլն), եւ թէ՝ հող զիջելու ընտրանքը նորութիւն չէ։ մէջ անոնց գտած արձանագրութիւնները։ Իսկ Մինչեւ իսկ մեր պետական կարգ մը ազերիական ոճրային արարքնե՞րը՝ սկսելով ներկայացուցիչները «գրաւեալ տարածքներ» ձեւը 80ականներէն մինչեւ օրս… որդեգրած են իրենց հրապարակային արտայայտութեանց մէջ կամ բանակցութեանց *** երթալ-գալու ճամբուն վրայ, ակնարկելով այն Կարելի է ցանկը երկարել, սակայն մեր հողերուն, որոնք պատմականօրէն հայկական են եզրակացութիւնն ու անոր հիման վրայ մեր ու ազատագրուած՝ նոյնինքն Ատրպէյճանի կողմէ կեցուածքը յստակ է, յստակ պէտք է ըլլայ մեզի ու շղթայազերծուած բազմահանգրուան բանակցութեանց բոլոր մասնակիցներուն համար. պատերազմական գործողութիւններու իբրեւ տալիք չունինք, իսկ առնելիք՝ շա՜տ։ հակադարձութիւն։ Ոչ մէկ տրամաբանութիւն կրնայ ընդունիլ, որ Այսօր, մեր նպատակը քաղաքական խաղերու, Շարունակութիւնը էջ՝ 14

Էջ 14

Հայ Կեանք

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

ՏԱԼԻՔ ՀՈՂ ՉՈՒՆԻՆՔ, ԻՍԿ ԱՌՆԵԼԻՔ՝ ՇԱ՛Տ Շարունակութիւն էջ՝ 13-էն

աւելի քան 25 տարիէ ի վեր մղուող անհաւասար ճակատումներու ճամբով մեր ձեռք բերած յառաջխաղացքն ու վերաշահածը կրնան սակարկութեան դրուիլ ու կորստեան մատնուիլ դիւանագիտական սեղաններու վրայ, մեզի հետ կապ չունեցող շահակցական հաշուեկշիռներու հետեւանքով (չենք արհամարհեր «մեզի հետ կապ չունեցող» բաներուն ազդեցութիւնը՝ մեզի առնչակից զարգացումներուն վրայ. մեր ոտքերը կտրած չեն գետինէն, որովհետեւ ամէն օր ականատես ենք աշխարհի տարածքին նմանօրինակ բազմաթիւ իրադարձութեանց ու անարդար տնօրինումներու)։ Ո՛չ մէկ հայ, Հայաստանի, Արցախի ու Արտերկրի որեւէ՛ մէկ անկիւնին մէջ, կրնայ ընդունիլ, որ մեր սահմանապահներուն արեամբ շահուածը խաղի դրուի ու կորուստներու մատնուի բանակցային սակարկութեանց մէջ։ Իսկ մեր խօսքը չի վերաբերիր միայն ապրիլեան վերջին դէպքերուն, այլ նաեւ կապ ունի այն ճակատումներուն հետ, որոնք 1988ին սկիզբ առին շատ համեստ միջոցներով, երբեմն միայն որսորդական հրացաններով, ճակատումներ տեղի ունեցան ՕՄՈՆին, ազերիական բանակներուն ու անոնց զինակիցներուն դէմ։ Արցախեան ազատամարտի առաջին փուլերուն թէ նորագոյն ճակատումներուն, մեր ուժերը դէպքերու «բնական ընթացքը» շրջեցին, բազկի ուժով իրողական կացութիւն ստեղծելով՝ ի հեճուկս Ատրպէյճանի հաշիւներուն ու շրջանի «հաւասարակշռութիւնը» հակակշիռի տակ պահել ուզող մեծերուն, ինչպէս որ ըրած էին Սարդարապատի մէջ «հնարք գտնող խենթեր»ը…։ Եւ այս տողերը թող չդիտուին զգացականութեան ակնոցով, այլ ինքնաճանաչումի բովանդակութեան մէջ, ընդառաջ՝ «Սերունդներ, դուք ձեզ ճանաչէք» պատգամին…։ *** Ճակատամարտ շահիլը կարեւոր է ու նախապայման՝ շահուածը պահպանելու եւ իրաւունքի ճամբուն վրայ նոր քայլեր առնելու համար։ Այս նպատակով, պետութիւն, դիւանագիտութիւն եւ հայկական կառոյցներ, ներառել Սփիւռքի կարողականութիւնները պէտք

է լաւագոյնս ի մի բերել եւ մարմին տալ այն ուխտին, որ աւելի քան 25 տարիէ ի վեր կը հնչէ հայութեան զաւակներուն շուրթերէն. «Ուս ուսի տուած, առիւծի նման (…), Հայեր, միացէ՛ք, միացէ՛ք, հայեր, Արցախն է մեզ կանչում, օգնութեան հասէք (…), Դեռ ճամբայ ունինք, պիտ՛ հասնինք Սասուն…»։ Ժողովուրդի կամքին արտայայտիչը եղող աշուղը այս բառերը չէ հիւսած զգացականութեան տուրք տալու համար, այլ վերանորոգած է ֆետայական շարուժումի նախօրեակին բիւրեղացած պատգամը, որ կտրած է Զէյթունի, Վանի, Սասնոյ ու բազում այլ հերոսամարտերու երկինքները, կնքուեցաւ Սարդարապատով, անոր արձագանգները ահա 80ական տարիներէն ի վեր կը լսենք Արցախի մէջ։ Այս բոլորը զգացական ու վիպական եղելոյթներ չեն, այլ վերջին աւելի քան 100 տարիներուն մարմնաւորուած իրականութիւններ, յենարան՝ մեր այսօրուան ու վաղուան քայլերուն։ Նաեւ հրաւէր՝ արդարօրէն գնահատելու մեր իրականացուցածը, առանց տարուելու գերակայութեան բարդոյթով։ Բանակցութեանց «գաղտնիքներ»ուն վրայէն թող որոշ չափով վերցուի գաղտնապահութեան քողը (գիտենք, որ որոշ խորհրդապահութիւն մը միշտ ալ հարկաւոր է դիւանագիտութեան ոլորտին մէջ). թող մեր ժողովուրդը ըստ բաւականին իրազեկ դառնայ, թէ ի՞նչ «կ՛եփի» քուլիսներու ետին, թէ՝ մեր անսակարկելի իրաւունքներուն նկատմամբ ինչպիսի՞ վերաբերմունք կը ցուցաբերուին բարեկամին ու հակառակորդին կողմէ։ Մեր ժողովուրդը ո՛չ միայն իրաւունք ունի իմանալու հիմնական մանրամասնութիւններ, այլ նաեւ՝ իր վճռական կարծիքը արտայայտելու անոնց մասին, հեռու՝ աժան քաղաքականացումի՝ իշխանութիւնընդիմադիր-իշխանամէտ-հակադիր գիծերուն վրայ յաճախ աղմկարար շաղակրատութեան վերածուող բանավէճերու բթացնող մթնոլորտէն։ Սա կրնայ առաջնորդել հոն, ուր, օրինակի համար՝ բանակցային ընթացքին ելքը զարնուի ողջ հայութեան կամքը արտայայտող հանրաքուէի մը փորձաքարին, որպէսզի տեսնուի, թէ ի՛նչ ըսել կ՛ուզենք «տալիք հող չունինք»ով։ Որպէսզի ժողովրդավարութեան, ժողովուրդներու Շարունակութիւնը էջ՝ 15

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Էջ 15

Ռոպէր Կետիկեան նշանակուեցաւՎենետիկի 73-րդ շարժապատկերի փառատօնի դատակազմի նախագահ Վենետիկի 73-րդ շարժապատկերի փառատօնի երեք միջազգային դատակազմերը արդէն ձեւաւորուած են: Ըստ «Կինօաշխարհ»-ի, հիմնական մրցոյթի դատակազմը պիտի գլխաւորէ բրիտանացի բեմադրիչ Սեմ Մենտես, որ առաջին ժապաւէնին համար «Օսքար»-ի արժանացած աշխարհի վեց բեմադրիչներէն մէկն է: Փառատօնի «Հորիզոններ» բաժինի դատակազմի նախագահն է ֆրանսահայ բեմադրիչ Ռոպէր Կետիկեան, որ անցեալ տարի «Ոսկէ ծիրան» փառատօնի հիմնական մրցոյթի դատակազմի նախագահն էր եւ անոր «Խենթի պատմութիւն» ժապաւէնով բացուեցաւ փառատօնը: Նշենք, որ «Հորիզոններ» բաժինին մէջ կը ներկայացուին այն ժապաւէններով, որոնք նոր միտումներ կը բերեն համաշխարհային շարժապատկերի արուեստին մէջ: «Հորիզոններ» բաժինի դատակազմին մաս կը կազմեն` ամերիկացի քննադատ եւ շարժապատկերի արուեստի պատմաբան, շարժապատկերի մասին 13 գիրքերու հեղինակ ճիմ Հապըրման, եգիպտացի դերասանուհի, Գահիրէի եւ Արաբական շարժապատկերի փառատօներու մրցանակակիր Նելլի Քարիմ, իտալացի նշանաւոր դերասանուհի Վալենթինա Լոտովինի, քորէացի դերասանուհի եւ բեմադրիչ Մուն Սոյ-Ռի եւ հնդիկ բեմադրիչ Ճայթանիա Թամհանէ: Վենետիկի «Առաջին շարժապատկեր»-ին համար «Լուիճի տէ Լորենթիսի» մրցանակի` «Ապագայի առիւծ»-ի դատակազմի նախագահն է իտալացի դերասան, «Տաւիտ տի Տոնաթելլօ» մրցանակը շահած Քիմ Ռոսի Սթիուըրթ: Վենետիկի 73-րդ շարժապատկերի փառատօնը տեղի կ’ունենայ 31 Օգոստոսէն 10 Սեպտեմբեր:

ՏԱԼԻՔ ՀՈՂ ՉՈՒՆԻՆՔ, ԻՍԿ ԱՌՆԵԼԻՔ՝ ՇԱ՛Տ Շարունակութիւն էջ՝ 14-էն

ինքնորոշման իրաւունքի ու պատմական ճշմարտութեանց վերահաստատման քարոզները իսկապէս գործնական արտայայտութիւն գտնեն։ *** Ցեղասպանութեան ճանաչման ճամբուն, անցեալ տասնամեակներուն թէ նորագոյն շրջանի մեր արձանագրած յառաջխաղացքները բաւարար յենարան են, պէ՛տք է ըլլան մեզի համար, որպէսզի նոյնը ընենք Արցախի նո՛յնքան կարեւոր հարցին համար, որովհետեւ, չմոռնանք, որ մեր Դատին էութիւնը ՀՈՂԻ ՊԱՏԿԱՆԵԼԻՈՒԹԵԱՆ հարց է, Արցախէն մինչեւ Նախիջեւան ու Թուրքիոյ կողմէ բռնագրաւուած հողերը։ Մեր Դատին իւրաքանչիւր տարրը միւսին լրացուցիչն է, առանց մէկուն՝ միւսը կը կորսնցնէ իմաստը, կը մնայ անկատար։ Նոյն տրամաբանութեամբ ալ, հայութեան կեանքը մարմնաւորող բոլոր միաւորները՝ պետական ու դիւանագիտական ձեռքերը, մեր Դատին հետամուտ բոլոր բազուկները համատարած ու արդիւնաւոր

աշխատանքի մէջ ի մի բերելը պիտի ըլլայ հայ քաղաքական միտքին դիմաց կանգնող գլխաւոր մարտահրաւէրը, ինչ որ պիտի նշանակէ քանի մը աստիճան աւելի՛ տիրապետել քաղաքականդիւանագիտական արուեստին, այնպէս՝ ինչպէս մեր սահմանապահները կ՛ընեն իրենց ոլորտին մէջ, յաճախ «անսպասելի կատարուած իրողութիւններ» հրամցնելով հակառակորդին ու միջնորդներուն…։ Այո՛. տալիք հող չունինք, իսկ առնելիք՝ շա՛տ։ Այս սկզբունքը պէտք է ըլլայ (եթէ մինչեւ օրս չէ) մեր ազգային քաղաքականութեան ու պահանջատիրութեան մէկ հիմնական գիծը, որդեգրելի՝ իշխանութեան, ընդդիմադրութեան թէ աշխարհացրիւ ոեւէ հայու կողմէ։ Եւ ոչ ոք իրաւունք ունի մեզ ծայրայեղական որակելու, երբ նման կեցուածքով կը շարունակենք մեր ամբողջական իրաւունքներուն հետապնդումը, կտրելու համար հողային ու նիւթական ամբողջական հատուցման յառաջիկայ հանգրուանները։ «ԱՊԱԳԱՅ»

Էջ 16

Հայ Կեանք

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Ճէյմս Ուորլիք լաւատես է Չորեքշաբթի, 3 օգոստոսին, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբակի ամերիկացի համանախագահ Ճէյմս Ուորլիք յայտարարած է, թէ անհրաժեշտ է պահպանել Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերեալ բանակցութիւններու գործընթացին մէջ ստեղծուած դրական պահը:Դիւանագէտը շեշտած է, թէ Մինսկի խմբակը համանախագահող երկիրները հաւատարիմ են Ատրպէյճանի եւ Հայաստանի նախագահներուն միջեւ երկխօսութեան շարունակման:Ուորլիք նաեւ յայտնած է, որ համանախագահները այժմ կ՛ուսումնասիրեն Հայաստանի եւ Ազրպէյճանի նախագահներու յաջորդ հանդիպման կազմակերպման հնարաւորութիւնը։«Ներկայ դրութեամբ, չկան տարածաշրջան այցելելու յստակ ծրագիրներ, սակայն մենք միշտ շփումներու մէջ ենք կողմերուն հետ՝ կապուած նախագահներու յաջորդ հանդիպման նախապատրաստման հետ», ըսած է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբակի ամերիկացի համանախագահը:

Սպանիոյ Ալիքանթէ Քաղաքը Պաշտօնապէս Ճանչցաւ Հայոց Ցեղասպանութիւնը 28 Յուլիսին Սպանիոյ Ալիքանթէ քաղաքի քաղաքային խորհուրդը պաշտօնապէս ճանչցաւ եւ դատապարտեց Հայոց ցեղասպանութիւնը: ՀՀ արտաքին գործոց նախարարութեան մամուլի ծառայութենէն կը յայտնեն, թէ Քաղաքային խորհուրդին մէջ տեղի ունեցած քննարկումներու ընթացին ելոյթներով հանդէս եկած են այնտեղ ներկայացուած բոլոր կուսակցութիւններու ներկայացուցիչները, որոնք իրենց խօսքին մէջ կարեւոր համարած են Հայոց ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչումը, ատոր կանխարգելիչ նշանակութիւնը: Մասնաւորապէս, «Քոմփրոմիս» քաղաքական խմբակցութեան ներկայացուցիչը իր խօսքին մէջ նշած է, որ խիստ կարեւոր է մոռացութեան չմատնել հայերու դէմ կատարուած ոճրագործութիւնը յատկապէս այսօր, հաշուի առնելով, որ այն վայրերուն մէջ, ուր իրականացուած է Հայոց ցեղասպանութիւնը, այժմ զանգուածային կերպով կը խախտուին մարդու իրաւունքներն ու կը վտանգուին հազարաւոր մարդոց կեանքեր: Քուէարկութեան մասնակից քաղաքական ուժերու գերակշիռ մեծամասնութիւնը (PSOE, GUANYAR, COMPROMIS կուսակցութիւնները) քուէարկած են յօգուտ օրինական յայտարարութեան ընդունման: Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման եւ դատապարտման յայտը ներկայացուած էր Ալիքանթէի «Հայաստան» միութեան կողմէ:

Յիշողութեան առժանի թուականներ 01-08-1914 Սկիզբ առաջին համաշխարհային պատերազմի։ 02-08-1851 Կ․Պոլսոյ մէջ ծնաւ եգիպտահայ հասարակական-քաղաքական գործիչ Պօղոս Նուպարը (Պօղոս Փաշա Նուպարեան)։ 03-08-1903 Կ․Պոլսոյ մէջ ծնաւ ֆրանսահայ գրող Շահան Շահնուրը (Շահնուր Քերեսթեճեան)։ 04-08-1920 Հայ հասարակական-քաղաքական գործիչ Միհրան Տամատեանի (1863-1945) գլխաւորութեամբ Ատանայի Գերագոյն Ազգային Խորհուրդը Կիլիկիան կը հռչակէ «Ինքնավար Հանրապետութիւն» Ֆրանսական հովանիին տակ։ 10-08-1920 Ստորագրուեցաւ Սեւրի հաշտութեան պայմանագիրը։ 18-08-1994 Վախճանեցաւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս ՆՍՕՏՏ Վազգէն Առաջին Վեհաբար Հայրապետը։ 23-08-1990 Հայաստանի Գերագոյն Խորհուրդը ընդունեց «Անկախութեան Հռչակագիրը»։

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Էջ 17

Ռամկավարութիւն Democracy Տոքթ. ՃՈՐՃ ԲԱՐՍԵՂԵԱՆ Ձայն բազմաց ձայն Աստուծոյ… Դեռեւս դարերու խորքէն հնչած այս նախադասութիւնը, լաւագոյն վկաներէն մէկը կրնայ հանդիսանալ այն ճշմարտութեան, որ Հայ մարդը ունեցած է Ռամկավար «Դեմոկրատ» մտածելակերպ: Ան Ռամկավարութիւնը բարձրացնելով հասցուցած է Աստուածային մակարդակի: Սակայն Ռամկավար նկարագիր ունենալու եւ ճիշդ ըմբռնելու համար այս սկզբունքի խորութիւնը, առաւելութիւնն ու ծալքերը, անհրաժեշտ է նախ համապատասխան դաստիարակութիւն, ապա նաեւ մտային ու հոգեբանական կարգ մը յատկութիւններ՝ –Ինքնաքննադատութիւն: Լաւի ու կատարեալի հասնելու ճանապարհի առաջին քայլն է՝ զարգացման երաշխիքը: «Ծանիր զքեզ»: Այն մարդը, որ ինքնաքննադատաբար կը մօտենայ իր վարքին, հեռու կ’ըլլայ մեծամտութենէ, ատակ՝ տեսնելու եւ ընդունելու իր սխալները, ուստիեւ կը փորձէ զանց առնել անոնք, ու աւելի յղկելով եւ մաքրելով կը կատարելագործէ իր անձը: Այս յատկութիւնը ճիշդ օգտագործելով է, որ մարդը հասարակութեան մէջ իր տեղը կ’ընտրէ ու կը տեղաւորուի: –Յարգանք մարդու հանդէպ՝ անկախ անոր պաշտօնէն, դիրքէն, աշխատանքէն կամ գիտական մակարդակէն: Ան պէտք է կարող ըլլայ դիտելու մարդը՝ որպէս իր կրկնօրինակը կամ պատկերը, սակայն որոշ փոփոխութիւններով, ուստի անոր նկատմամբ տածած յարգանքը կը թարգմանուի ու հասցէագրուի իր անձին նաեւ: –Յարգանք ընկերոջը կարծիքին նկատմամբ, նոյնիսկ եթէ ան կը հակասէ իր սեփականին: Վերջապէս մարդ արարածը սխալական է, իսկ սխալը զարգացած կամ տգէտ, խելացի կամ պարզունակ, գիտնական կամ վաճառական չի ճանչնար: Ուստի պէտք է միշտ աչքի առաջ ունենալ սխալական ըլլալու հնարաւորութիւնը, մտովին կրկնելով, որ «գուցէ ես եմ սխալը այս անգամ»: –Լսելու եւ հասկնալու ունակութիւն ու պատրաստակամութիւն, ապա եւ զրուցելու տրամադրութիւն: Զրոյցն ու միտքերու փոխանակումն է ճշմարտութիւն տանող ճանապարհը եւ ոչ թէ վէճն ու կռիւը: Վերջիններս փոխելով մարդու տրամադրութիւնները, դնելով անոր ջղային վիճակի մը մէջ, կը հանեն հաւասարակշռութենէ, իսկ որեւէ հարց մը հասկնալու եւ ճիշդ կողմնորոշուելու ու դատելու համար, անհրաժեշտ է ոչ թէ ալեկոծ, փոթորկոտ, այլ հանդարտ ու խաղաղ կիրք, հոգեվիճակ ու դատողութիւն: –Յարգանք Օրէնքի նկատմամբ՝ տրուած ըլլալով, որ ան արդէն ձայնն է մեծամասնութեան՝

նախօրօք ձեւուած, մշակուած ու գրի առնուած, մանաւանդ որ ան իր մէջ կը կրէ մարդկանց միջեւ հաւասարութեան գաղափարը: –Գիտակցութիւն եւ կարողութիւն՝ գերադասելու հաւաքականը բնազդային անձէն՝ «էկո»էն, հեռու եսամոլութենէ: Միայն տգէտ մարդը կրնայ եսամոլ ըլլալ: Ի դէպ տգիտութիւնն ու բանիմացութիւնը վկայականներով չէ, որ պէտք է չափել, այլ անհատի մը մտահորիզոնով ու աշխարհահայեացքով, անոր յարգանքով՝ հանդէպ մարդկային փորձն ու գանձարանը՝ ուղեղը: «Որքան շատ բան իմանամ, այնքան աւելի կը հասկնամ, թէ որքան քիչ բան գիտեմ». եսամոլը չի ճանչնար այս գաղափարը, այլ կը հաւատայ մէկ ուրիշի՝ «ես ամէն ինչ գիտեմ…»: Ինքանավստահութիւնը դրական մարդկային յատկանիշ մըն է՝ եթէ գտնուի իր սահմաններուն մէջ: Սակայն ան կրնայ տգիտութեան շուքի տակ հասնիլ եսամոլութեան կամ եսապաշտութեան, զոր անտեսելով հաւաքական ուժը, կը մղէ տիրոջը որդեգրելու ոչ Ռամկավար, այլ մենատէր՝ «տիքդադոր» ուղեգիծ մը, մեկնելով այն միտքէն, թէ «իմ ըսածս է ճիշդը անկախ հաւաքական կարծիքէն, ուստի այդպէս պէտք է ըլլայ»: Որքան սխալ պիտի ըլլան անտեսելով՝ ոչինչի հասցնել հաւաքական կարծիքը, մանաւանդ այս դարուս, երբ տեղեկատուութեան միջոցները իրենց տարբեր տեսակներով, առատօրէն կը սնեն մարդոց ուղեղը, կը զարգացնեն անոնց գիտակցութիւնը եւ կ՛ընդլայնեն աշխարհահայեացքը: –Համոզուած ըլլալ սեփական կարծիքին: Կարծիքը անհատի տրամաբանութեան արդիւնքն է, եւ ոչ թէ ապրանք մը վաճառքի ենթակայ: Մարդ պէտք է գիտակցի, որ իր կարծիքը իր անհատականութեան կամ նկարագիրին դրսեւորումն է, իր ազատ կամքի ու խիղճի հայելին, եւ ինք պարտ է ան արտայայտելու ազատօրէն: Ներկայիս ընկերային շրջանակներէ ներս տիրող աշխատակարգն ու գործելաոճը Ռամկավարութիւնն է: Սակայն այնտեղ քիչ չեն հանդիպիր մենատէր հոգեբանութեամբ մարդիկ, որոնք միանշանակ կը ձգտին հասնելու իշխանութեան՝ նոյնիսկ անթոյլատրելի ու պղտոր ճանապարհներով: Օրինակ՝ որեւէ Ռամկավար շրջանակէ մը ներս կան փոքրամասնութիւններ, կամ համախմբումներ, որոնց հիմքը կ’ըլլայ ընդհանրական շահ մը «կամ շահեր», առաւել մօտիկ մտածելակերպ կամ աշխարհահայեացք, կամ նոյնիսկ ընտանեկան սերտութիւն: Շարունակութիւնը էջ՝ 18

Հայ Կեանք

Էջ 18

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Ռամկավարութիւն Democracy Շարունակութիւն էջ՝ 17-էն

որովհետեւ ըլլալով տկար ղեկավար, ոչ միայն շատ Մենատէր հոգեբանութեամբ անձը, այս բոլոր երկար չի շարունակեր, այլ տիրանալու խմբաւորումները օգտագործելէ բացի, նպատակով բաժանելու ընթացքին կը մասնատէ, հաւաքականի մէջէն կը փորձէ որսալ կը ջլատէ ու կը տկարացնէ իր ամբողջական համեմատաբար տկար նկարագիրով մարդոց, համակարգի ուժն ու միասնականութիւնը՝ նիւթական պարգեւներով կամ յետագայ վտանգելով անոր գոյութիւնը: պաշտօններու խոստումով կը շլացնէ անոնց աչքն -Վայելէ իր համակարգի անդամներուն ու գիտակցութիւնը. «ոմանք այս եղելութիւնը կը մեծամասնութեան յարգանքն ու վստահութիւնը, կոչեն՝ Դեմոկրատական խաղեր», ապա ան որոնք անհրաժեշտ պայմաններ են որեւէ կազմելով բանակ, կը դառնայ մենատէր ղեկավարի մը համար: Ռամկավար համակարգի ղեկավար: Այստեղ հասնելէ ետք, ան կը փորձէ մը անդամներուն ճնշող մեծամասնութիւնը կը տարբեր «թոյլատրելի կամ անթոյլատրելի» կազմուի ինքնակամ նուիրեալներէ, ուստի անոնց միջոցներով, ոչ միայն չէզոքացնել իր կապը համակարգին հետ հոգեկան եւ բարոյական այլախոհները, այլ նաեւ փորձելով վերացնել է, ոչ թէ նիւթական, հետեւաբար անոնք կրնան չէզոքութիւն հասկացողութիւնը, «որ հետեւիլ ու հնազանդիլ այն ղեկավարին, որ ունի Ռամկավարութեան հիմքերէն մէկն է՝ անհատի մը բարոյական բարձր չափանիշեր եւ կը ներշնչէ նուազագոյն իրաւունքը նման համակարգի մէջ», յարգանք ու վստահութիւն: կը բեւեռացնէ տուեալ շրջանակը՝ «կամ ինծի հետ -Ըլլայ բանիմաց, գիտակից ու համոզուած իր կամ իմ դէմ» լոզունգը տարածելով: համակարգի սկզբունքներուն՝ ըլլան անոնք Նման պարագաներ յաճախ կը պատահին մեր Ազատական, Ընկերվարական, Բարեսիրական, ընկերային ծիրէն ներս, գուցէ սա Բարեկարգչական կամ Յեղափոխական: Վերջապէս Ռամկավար ըլլալու համար Ռամկավարութեան խոցելի կէտերէն մէկն է, անհրաժեշտ է լայն տեսահորիզոն, ազնիւ ու ազատ հրապարակ տալով բոլորին՝ առիթ ստեղծելով այսպիսի թիւրիմացութիւններու…: Եւ խաղաղ հոգի, պարզ ու ազատ տրամաբանութիւն եւ կամք, ոչ թէ նեղմիտ, երեւի այս պատճառով է, որ Ռամկավարական շրջանակներէ ներս յաճախ կը կրկնուի հետեւեալ նենգ, խռովարար, յիշաչար, վրէժխնդիր կամ տկար նկարագիր: Ռամկավարութիւնը նախադասութիւնը՝ «Ռամկավարութիւնը հոգեբանութիւն է՝ ապրելաոճ, կառավարման թերի ձեւ մըն է, բայց քաղաքակրթութիւն, ոչ միայն սոսկ դժբախտաբար մարդկութիւնը աւելի լաւ միջոց ածական…: դեռ չի ճանչնար…»: Ռամկավար համակարգի մը ղեկավարը պէտք է օժտուած ըլլայ՝ –Ճիշդ ու արագ կողմնորոշուելու, հարցերը կշռադատելու եւ ոսկիէ միջինը գտնելու կարողութեամբ: Ան պէտք է աչքի առաջ ունենայ այն փաստը, որ հարցի մը քննարկման ընթացքին կայացած փոքրամասնութեան կարծիքը, այնուամենայնիւ արժանի է յարգանքի, որովհետեւ ան վերջապէս մարդկային ուղեղի գործունէութեան արդիւնք է: -Պէտք է ունենայ խաղաղ, հանդարտ, անվրդով ու հաշտարար հոգի, ըլլայ փափկանկատ ու շրջահայեաց: Ռամկավարութեան հիմքը հանդիսացող կարծիքներու զանազանութիւնը, յաճախ առիթ կրնայ տալ խռովութիւններու, անհասկացողութիւններու եւ անցանկալի վէճերու: Ղեկավարը այս բոլորը կանխելու Նաւասարդի օրը՝ Օգոստոս 11, Երեւանի պարտաւորութիւնն ու կարողութիւնը պէտք է քաղաքապետարանի աշխատակազմի ունենայ՝ գտնէ ու լոյսի տակ պահէ վիճող առողջապահութեան վարչութեան կողմերուն միջեւ ընդհանուր եզրը, հարթելով տեղեկացմամբ, մայրաքաղաք Երեւանի մէջ տարակարծութիւններն ու ծնած է 97 երեխայ՝ 54 մանչ եւ 43 աղջիկ: անհամաձայնութիւնները, հաստատէ համերաշխ մթնոլորտ: Միայն տկար եւ անկարող ղեկավարը Կապ Հրատարակութեան հետ: կը դիմէ «բաժնէ որ տիրես» քաղաքականութեան: Ան կործանման կրնայ հասցնել ոչ միայն իր hyegyank@gmail.com պաշտօնը, այլ նաեւ ամբողջ համակարգը՝

Նաւասարդի Օրը Երեւանի Մէջ 97 Երեխայ ծնած է

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Էջ 19

Գերմանիոյ արտաքին գործոց նախարար. «Թուրքիան անդունդի եզրին էր» համաձայնագրով նախատեսուած այդ գործընթացը:

Թրքական haberler.com լրատուական կայքին համաձայն, խօսելով Թուրքիոյ քաղաքացիներուն համար վիզային ռէժիմի ազատականացման մասին, Գերմանիոյ Արտաքին գործոց նախարար ՖրանքՎալթէր Շտայնմայըր ըսած է, թէ Թուրքիան տակաւին ընելիքներ ունի, որպէսզի վիզաներու ազատականացման մասին որոշում ընդունուի: Աւելի վաղ Թուրքիան յայտնած էր, որ եթէ մինչեւ այս տարուան հոկտեմբեր ամիսը Գերմանիան չընդունի Թուրքիոյ հետ վիզաներու ազատականացման մասին որոշումը, Թուրքիան կը սառեցնէ

Թուրքիոյ այս սպառնալիքը Շտայնմայր գնահատած է որպէս անիմաստ խօսք եւ ըսած , թէ Թուրքիոյ առջեւ պայմաններ դրուած են, այդ պայմաններու բաւարարման պարագային որոշումը պիտի ընդունուի, սակայն տակաւին վաղ է խօսիլ պայմաններու բաւարարման մասին: «Մենք տեսանք, թէ յեղաշրջման փորձին գիշերը Թուրքիան կանգնած էր անդունդի եզրին, եւ ես ուրախ եմ, որ յեղաշրջումը կանխուեցաւ» ըսած է գերմանացի նախարարը: Հարցին, թէ յեղաշրջման ետեւ արդեօք Կիւլենն է կանգնած Գերմանիոյ արտգործնախարարը պատասխանած է, որ «Թուրքիոյ ղեկավարութիւնը կը պնդէ, թէ յեղաշրջման փորձին ետին կանգնողը Կիւլէնն է: Մենք կը յորդորենք միայն , որ Թուրքիոյ ղեկավարութիւնը իրաւական պետութեան մը վայել կերպով բացայայտէ բոլոր մեղաւորները եւ օրէնքի շրջանակներուն մէջ պատժէ բոլոր յանցագործները» եզրակացուցած է Շտայնմայըր:

Պոլսոյ Պատրիարքութիւնէն նոր հատոր Պատրիարքական Աթոռի կողմէ Երանաշնորհ Շնորհք Պատրիարքի ծննդեան հարիւրամեակին առթիւ հաստատուած «Շնորհք Պատրիարք–100» մատենաշարէն լոյս տեսաւ «Գունագեղ Կիրակիներ եւ Հոգեգալուստ» հատորը։ Երանաշնորհ Շնորհք Պատրիարքի կրօնաբարոյական սոյն աշխատասիրութիւնը պատրաստուած է հաւատացեալ ժողովուրդի յատկապէս Ս. Զատկին յաջորդող Յարութեան շրջանին հոգեւոր մատակարարութեան համար։ Ան նախապէս լոյս տեսած է որպէս յօդուածաշարք եւ 1972ին՝ որպէս անջատ հատոր։ Այս աշխատասիրութեան մէջ Սրբազան հեղինակը կ՚անդրադառնայ Ս. Զատկին յաջորդող Յինանց շրջանին ընդհանրապէս եւ այդ շրջանի վեց կիրակիներու իմաստին ու Համբարձման տօնին մասնաւորապէս, աւելցնելով օրուան շարականներէն մէկը, հանդերձ աշխարհաբար թարգմանութեամբ։ Երանաշնորհ Պատրիարք Հայրը հատորին գրեթէ մէկ երրորդ մասը կը յատկացնէ Հոգեգալուստի դէպքին ու անոր իմաստին։ Տասն եւ եօթ գլխարկումներու ներքեւ կը վերլուծէ Ս. Հոգւոյ գալուստը։ Հատորին մէջ տեղ կը գրաւէ նաեւ հեղինակի պատրիարքական շրջանի անձնական կնիքը։ Սոյն հատորի մեկենասութիւնը ստանձնած են Արժ. Տ. Գրիգոր Աւ. Քհնյ. եւ երէցկին Սիլվա Տամատեան, իրենց որդւոյն՝ Հոգշ. Տ. Յարութիւն Աբեղայի ձեռնադրութեան առթիւ։

Էջ 20

Հայ Կեանք

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Եթէ տարածք յանձնենք, ինքներս խոստովանում ենք, որ օկուպանտ ենք եւ զաւթել ենք դրանք մասը»,-նկատեց Բաղրեանը: «Երբ 1991 թուականին Սեպտեմբերի 2-ին հռչակել ենք ԼՂՀ-ն, նոյն Շահումեանի շրջանը այդ հանրապետութեան մի մասն է, այսօր ինչ է, մոռացե՞լ ենք այդ մասին, եթէ Ատրպէյճանը խօսում է ինչ-որ 20 տոկոսի մասին, մենք աւելի շատ ենք կորցրել: Ես անձամբ բացառում եմ միակողմանի որեւէ զիջում, լաւ բա մենք մտածե՞լ ենք յետոյ էդ ժողովուրդը ոնց պէտք է ապրի այստեղ»,ասաց նա: «Ես այն կարծիքին եմ, որ առհասարակ որեւէ տարածք յանձնելու մասին խօսակցութիւնները ժամանակավրէպ են, քանի դեռ մեր հակառակորդը լսել անգամ չի ուզում ինչ-որ զիջման, փոխզիջման մասին եւ լաւագոյն դէպքում Արցախի կարգավիճակը տեսնում է ինչ-որ ինքնավար մարզի վիճակում, մենք ինչի՞ ենք խօսում զիջելու մասին»: Այս մասին Armtimes.com–ի հետ զրոյցում ասաց ԼՂՀ ԱԺ պատգամաւոր Վարդգես Բաղրեանը՝ անդրադառնալով ՀՀ ԱԺ պատգամաւոր Լեռնիկ Ալեքսանեանի այն յայտարարութեանը, որ օրինակ Աղդամը կարելի է յանձնել Ատրպէյճանին՝ ԼՂՀ անկախութեան միջազգայնօրեն ճանաչման համար. «Գիտէք բանակցում են նրա հետ, ով պատրաստ է բանակցութիւնների, Ատրպէյճանը պատրաստ չի ու այդ մասին շատ վաղուց գիտենք, այնպէս որ այն կարծիքին չեմ, որ այդ թեման առհասարակ պէտք է արծարծենք: Իմ խորին համոզմամբ որեւէ պատգամաւոր, պաշտօնեայ տարածք յանձնելու կամ չյանձնելու մասին իրաւունք չունի խօսելու, քանի որ այդ տարածքները մեզ համար հայրենիք են, դրանք ազատագրուած են ԼՂՀ սահմանադրութեամբ եւ միայն այդ երկրի ժողովուրդը կարող է որոշել ինչ անել»,-ասաց նա՝ ընդգծելով, որ Արցախն ազատագրել են ոչ միայն արցախցիները, այլեւ ողջ հայութիւնը: «Ես միանշանակ այն համոզման եմ, որ այդ հարցը պէտք է լուծենք ազգովի, ինչպէս ազգովի ազատագրեցինք մեր հայրենիքի մի

Մեր հարցին՝ կայ՞ արդիօք նման տարածք որը զիջելով հնարաւոր լինի չվտանգել մէկ այլ տարածքի անվտանգութիւնը, Բաղրեանը պատասխանեց. «Ո՞րն է այդ տարածքը, ես 64 տարի է այս երկրում ապրում եմ, բաւականին լաւ գիտեմ սահմանային տարածքները չգիտեմ նման տարածք, որ մէկը զիջելով միւսը չվտանգուի: Տարածքները, որոնք այսօր ամրագրուած են Սահմանադրութեամբ, դրանք պատերազմի հետեւանք են, որը սանձազերծել է Ատրպէյճանը: Տեսականօրէն ենթադրենք՝ ստորագրում ենք ինչ-որ փաստաթուղթ, որ տարածքները յանձնում ենք, եթէ նման բան լինի, նշանակում է, որ մենք ինքներս խոստովանում ենք, որ օկուպանտ ենք, զաւթել ենք այդ տարածքները, հիմա էլ վերադարձնում ենք»,-ընդգծեց ԼՂՀ պատգամաւորը՝ յիշեցնելով, որ հայկական կողմը որեւէ տարածք չի զաւթել, այլ իր պատմական հայրենիքն է ազատագրել: «Եւ յետոյ՝ Ատրպէյճանն է յարձակուել ԼՂ-ի վրայ, եւ այն ինչ այսօր ունենք, եթէ մի ժամանակ կոչուում էր անվտանգութեան գօտի, ապա արդէն 10 տարի է, Սահմանադրութեամբ ամրագրուած է որպէս ԼՂՀ»,-եզրափակեց Վարդգես Բաղրեանը:

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Էջ 21

Հայաստանում Յունաստանի նորանշանակ դեսպանն իր հաւատարմագրերի պատճէնը յանձնեց ԱԳ նախարարի տեղակալին

Օգոստոսի 8-ին ՀՀ-ում Յունաստանի Հանրապետութեան նորանշանակ դեսպան Նաֆսիկա Նենսի Էվա Վրայլան իր հաւատարմագրերի պատճէնը յանձնեց Հայաստանի Հանրապետութեան արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ Կարեն Նազարեանին: Շնորհաւորելով դեսպանին նշանակման կապակցութեամբ՝ Կարեն Նազարեանը նշեց, որ աւանդական բարեկամութեան և նոյնական արժէքների վրայ խարսխուած հայ-յունական յարաբերութիւններն ամուր հիմք են ծառայում փոխշահաւետ համագործակցութեան զարգացման համար: Նախարարի տեղակալը յաջողութիւն մաղթեց դեսպանին՝ յոյս յայտնելով, որ նա իր մասնագիտական բարձր կարողութիւններով նոր լիցք կհաղորդի երկու

երկրների միջև յարաբերութիւնների յետագայ ընդլայնման գործընթացին՝ ինչպէս երկկողմ, այնպէս էլ բազմակողմ ձևաչափերում: Շնորհակալութիւն յայտնելով ընդունելութեան և բարեմաղթանքների համար՝ տիկին Վրայլան վստահեցրեց, որ կներդնի առավելագոյն ջանքեր` բարեկամ երկրների միջև յարաբերութիւնների խորացման և ամրապնդման, հայ-յունական յագեցած օրակարգն առաջ մղելու նպատակով: Հանդիպմանը զրուցակիցները գոհունակութեամբ արձանագրեցին երկու երկրների միջև միջազգային կառոյցներում շարունակուող աջակցութիւնը, անդրադարձ կատարեցին հայյունական քաղաքական, տնտեսական և ոլորտային համագործակցութեանը և տարածաշրջանային վերջին զարգացումներին:

Վագըֆի Մէջ Նշուեցաւ Սուրբ Աստուածածնայ Տօնը Ս. Աստուածածնայ տօնը նշուած է Թուրքիոյ հայկական միակ գիւղի՝ Վագըֆի եկեղեցիին մէջ: Այս մասին կը գրէ Պոլսոյ «Մարմարա»ն: Կը հաղորդուի նաեւ, որ Սուրբ Պատարագը մատուցած է Աւետիս քհնյ. Թապաշեան՝ օրհնելով գիւղացիներուն բերած խաղողը։ Եկեղեցին լեցուն եղած է նաեւ Ֆրանսայէն, Գերմանիայէն ու Թուրքիոյ զանազան մասերէ ժամանած հաւատացեալներով։ Աւետիս քհնյ. Թապաշեան իր պատգամին մէջ անդրադարձած է Ս. Աստուածածնայ տօնի իմաստին, եւ պատմած, որ հայերը, ըստ աւանդութեան՝ խաղող չեն ուտեր, մինչեւ որ խաղողը օրհնուի Ս. Աստուածածնայ տօնակատարութեան ընթացքին։ Ան ընդգծած է նաեւ, թէ Վագըֆ գիւղին մէջ, եղբայրական մթնոլորտի մէջ միասնաբար կ’ապրին քրիստոնեաները, իսլամներն ու հրեաները։ «Աղօթեցինք, որ մեր այս եղբայրութիւնը տարածուի բոլոր ժողովուրդներուն մէջ», -ըսած է ան։ Հաւաքուած հայերը ճաշակած են աւանդական հարիսան, ապա հրաժեշտ առած՝ յաջորդ տարի նոյն վայրը հաւաքուելու խոստումով:

Էջ 22

Հայ Կեանք

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

RIO-ի Մետալակիր Հայ Առիւծները Պրազիլիոյ 31-րդ Ողիմպիական խաղերու յունահռոմէական ոճի 98 գիլոկրամ կշիռքի անուանա-կարգին մէջ Կիւմրեցի Արթուր Ալեքսանեան, ինչպէս սպասելի էր դարձաւ ախոյեան: Եզրափակիչ գօտեմարտին ընթացքին հայազգի ախոյանը 3։0 արդիւնքով պարտութեան մատնեց Գուպացի Տանիէլ Լուգո Գաբրերային: Առաջին մրցափուլի ատեն, «սպիտակ արջը» գլորեց իր հակառակորդը եւ ստացաւ 2 միաւոր: Երկրորդ մրցափուլի ատեն հայ մարզիկը եւս մէկ միաւոր ստացաւ մրցագորգէն դուրս հրելով իր մրցակիցը: Գօտեմարտի վերջին ռաունտի ատեն Ալեքսանեան խաղաց հիանալի պաշտպանողական ոճով եւ պահպանեց իր յաղթանակը: Յիշեցնենք, որ վերջին անգամ Հայաստանը ներկայացնող մարզիկն ողիմպիական ոսկեայ մետալ նուաճած էր 1996 թուականին Ադլանտայի մէջ կայացած խաղերու ատեն, երբ Արմէն Նազարեանը յունահռոմէական ոճի ըմբշամարտի 52 գիլոկրամ կշիռքի անուանակրգին մէջ յաղթական աւարտած էր իր խաղը: Ռիօ տը Ժանէյրոյի մէջ տեղի ունեցող 31-րդ ամառնային ողիմպիական խաղերուն, Հայաստանի ներկայացուցիչ Սիմոն Մարտիրոսեան, տղոց ծանրաբարձութեան մրցումներուն 105 քկ դասակարգին մէջ հանդիսացաւ երկրորդ` տիրանալով արծաթ մետալին: Երիտասարդ մարզիկը բաւական պատուախնդիր ելոյթ ունեցաւ` պայքար մղելով իրմէ շատ աւելի զօրաւոր մրցակիցներու դէմ, կը յայտնէ ArmSport.am: 19 տարեկան Մարտիրոսեան տիրանալով արծաթ մետալին դարձաւ ողիմպիական այս խաղերուն Հայաստանի առաջին մետալակիրը, որուն անհամբեր կը սպասէր ամբողջ հայութիւնը: Ան նախ բարձրացուց 185 քկ, ապա` 190, որմէ ետք երրորդ փորձին ընթացքին չկրցաւ բարձրացնել 195 քկ եւ գրաւեց 5-րդ դիրքը: Ապա ան յաջողեցաւ բարձրացնել 220 քկ, որմէ ետք 227 քկ, բայց ան չկրցաւ բարձրացնել 234 քկ: Այսպիսով, ան ընդամէնը բարձրացուց 417 քկ: Յունահռոմէական ոճի հայ ըմբիշ Միհրան Յարութիւնեանը, ով արծաթ նվաճեց Ռիոյի Օլիմպիական խաղերում, չի կարծում, թէ պարտուել է։ Միհրան Յարութիւնեանը (66 կգ) սերպ Դավոր Շտեֆանեկի հետ գօտեմարտում չկարողացաւ նւաճել ոսկէ մետալ կանխակալ մրցավարութեան պատճառով։ Սերպի հետ գօտեմարտն աւարտուեց 1։1 հաշուով։ Մրցավարը երկրորդ մրցափուլում սերպին մէկ միաւոր գրանցեց իբր Յարութիւնեանի պասիւութեան պատճառով։ Հայ մարզիկն ու նրա մարզիչները չհամաձայնեցին այդ որոշման հետ։ Այնուամենայնիւ, յաղթանակը գրանցուեց սերպի հաշուին։

Ռիօ տը Ժանէյրոյի մէջ տեղի ունեցող ողիմպիական խաղերուն, Հայաստանի հաւաքականը տիրացաւ իր երրորդ արծաթ մետալին: Ծանրաբարձութեան գերծանր դասակարգին (105 քկ եւ վեր) մէջ Գոռ Մինասեան երկամարտի մրցումներուն արձանագրելով 451 քկ արդիւնք մը, հանդիսացաւ արծաթէ մետալակիր: Ան նախ եւ առաջ երեք անգամ բարձրացուց ծանրաձողը, այդ երեք անգամներէն ամէնէն ծանրը 210 քկ էր: Իսկ յաջորդ հանգրուանին ան յաջողեցաւ բարձրացնել 241 քկ:

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Congressman Costa: Impact on Karabakh civilians was totally irresponsible

The impact on civilians in Nagorno-Karabakh was totally irresponsible and outrageous, member of the U.S. House of Representatives Jim Costa told Armenian News – NEWS.am.

The Congressman has joined many of his colleagues opposing the actions the Azerbaijani government took in early April. “I think there has to be a peaceful resolution to the Nagorno-Karabakh conflict, as we say Artsakh.

And I am urging the American Government to continue the efforts with the Minsk accords. I know that in August there is going to be another meeting with the Foreign Minister of Russia Sergey Lavrov, French Foreign Minister Jean-Marc Ayrault and U.S. Secretary of State John Kerry,” Costa noted.

In his words, Russian President Putin is going to present in Baku to the President of Azerbaijan the principles that had been agreed upon. “And I hope that he is able to convince the President of Azerbaijan to support publicly to his people those principles so that we can achieve a peaceful settlement. But clearly, it’s important to maintain integrity of Artsakh. That’s from my perspective; I’m not speaking on behalf of the American Government,” the Congressman stressed.

According to him, the U.S. Secretary of State John Kerry very much wants to resolve this issue before he leaves office. “He is spending a great deal of time on the details of Nagorno -Karabakh negotiation process. He under-

Էջ 23

Armenian soldiers participate in training course in US

25 servicemen of the Armenian troops that has a symbolic name Pyunik will participate in sergeant training courses in Kansas.

The first two phases of the training were held in Armenia. During the final phase the Armenian servicemen in small units under the supervision of instructors from Kansas National Guard will enlarge their knowledge on responsibilities of sergeants, management, and sergeant – officer relations. The Armenian servicemen in Pyunik troops will also be introduced to the sergeant training programs of the US Armed Forces.

The sergeants who are involved in Pyunik troops have displayed a higher performance in the Armenian Armed Forces, whose skills and abilities were also assessed by the Kansas National Guard instructors during the courses held in Yerevan. stands it very clearly and is very concerned that what happened in April could reignite because of the tensions that are along the borders – something that nobody would like to see. As you know, we have elections in the United States in November. So I believe Secretary Kerry will do everything he possibly can and see what can be done to reach an agreement,” Jim Costa added.

To the question whether he visited the Nagorno-Karabakh, the Congressman said: “Hopefully in the future I will be able to do that. My next visit may be next year.”

Էջ 24

Հայ Կեանք

Spain’s Alicante Officially Recognizes Armenian Genocide

The city council of Alicante, Spain, officially recognized and condemned the Armenian Genocide on Thursday.

The representatives of all the parties present delivered speeches at the discussions held in the city council, underscoring the importance of the Armenian Genocide recognition and its preventive significance, Armenian MFA press-service reports.

Specifically, the representative of COMPROMIS political party noted in his speech that it is utterly important not to forget the crime committed against the Armenians especially today, considering the massive violations of human rights and endangered lives of thousands of people in the places where the Armenian Genocide was perpetuated.

The overwhelming majority of the political forces taking part in the voting (PSOE, GUANYAR and COMPROMIS parties) voted for the adoption of the institutional statement.

The petition to recognize and condemn the Armenian Genocide was submitted by Alicante’s Armenia Association.

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

New Tumo Center to Open in Village of Koghb

A memorandum of understanding was signed between Tumo Center for Creative Technologies and Koghb Education, Culture and Sports Development Fund on opening a Tumo Center in the northeastern village of Koghb.

Executive Director of Tumo, Marie Lou Papazian, said the center will stand out with its new equipment and modernity.

“This initiative will allow spreading Tumo in smaller communities. The Tumo center of Koghb will involve not only the youth of Koghb, but also from Noyemberyan, Berdavan and nearby villages, who will be able to specialize and get modern skills, as well as work in the future online or on spot,” she said.

According to the schedule, the process will begin in 2018, and is predicted to have at least 600 students.

The Tumo Center for Creative Technologies is a freeof-charge digital media learning center for youth in Yerevan, Armenia.

Since its opening in 2011, the center has provided thousands of students aged 12–18 an open environment where they can use the latest in digital tools, learn from media professionals, and explore the intersection of technology and art.

Official Trailer For Film Ithaca Based On William Saroyan’s Book Starring Tom Hanks Great news for Armenian movie fans and book lovers-the official trailer for the film Ithaca (based on famous mid-20th century Armenian American writer William Saroyan’s book The Human Comedy) is now available online, writes NEWS.amSTYLE. The film is directed by famous Hollywood actress and producer Meg Ryan, who co-stars with Tom Hanks.

In the film Ithaca, which is Ryan’s debut as a director, the plot unfolds during the years of WWII. The film is about 14-year-old messenger Homer Macauley. The boy’s older brother goes to war, leaving Homer to take care of the entire family. One day, Homer receives a letter that changes his life forever…

The premiere of the film was held at Middleburg Film Festival, but the date of the premiere in movie theaters is not stated in the announcement.

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Էջ 25

Professor Krikor Erzingatsian was conferred an Honourary Fellowship of the Royal College of Surgeons in Ireland Vice-President, President and now is Registrar.

His tireless energy helped nurture the young College and achieve success. For his great contribution to the rapid development of the College, Professor Erzingatsian was awarded an Honourary Fellowship of COSECSA in 2012.

Thanks to the efforts of Professor Erzingatsian, the COSECSA started a deep collaboration with the Royal College of Surgeons in Ireland in 2007. It provides for staffing and resources, curricula, educational tools, accreditation and quality assurance processes.

In recognition of his great contribution to surgery Professor Krikor Erzingatsian was conferred an Honourary Fellowship of the Royal College of Surgeons in Ireland, the highest honour this College has to offer.

Great philanthropist Professor Erzingatsian has devoted his life to improving healthcare, to the education, training and mentoring of surgeons of East, Central and Southern Africa.

He was born in Ethiopia, in an Armenian family that had fled the Armenian Genocide. His secondary education was in North Wales, then he entered Medical School in the Royal College of Surgeons in Ireland in 1963. During this time he won several prizes and undertook Higher Surgical Training in several hospitals in Dublin.

Following surgical training in Ireland he returned to Africa where he spent most of his clinical career as a surgeon in Lusaka, Zambia. He held a number of key administrative posts and was appointed Professor of Surgery in the University of Zambia in 1999. He was also President of the Surgical Society of Zambia.

His educational activities during this time are too numerous to mention but the thematic approach was to promote and advance the cause of surgery and surgical training in East, Central and Southern Africa.

He has published extensively in topics very relevant to the local delivery of surgical practice including the importance of local anaesthesia and ketamine, the management of sepsis and trauma and also a recognition of the cancer burden in Africa.

Professor Erzingatsian then entered into a remarkable new phase in his career. The recognition of the need for a normal structure of surgical training in Africa resulted in the creation of the College of Surgeons of East, Central and Southern Africa (COSECSA). Professor Erzingatsian was a driving force behind the creation of this College. He is the longest serving member of its Council and was its

During the last number of years, a professional secretariat has been put in place, great numbert of surgical trainers have received training, a mobile skills training unit has been delivered and an Africa-centric surgical e-learning platform has been established along with a bespoke electronic logbook and a database of every surgeon in the region. There has been a very substantial increase in the number of surgeons trained across the region, along with nonphysicians, who have been trained in basic surgical techniques, in rural Zimbabwe, Zambia and Rwanda.

Professor Erzingatsian goes to Armenia on a regular basis to do charitable surgical work.

Էջ 26

Հայ Կեանք

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

In Campaign Aimed at White House, ANCA Expands to Reject ‘Madrid Principles’

The Guardian: World’s Largest Yazidi Temple Under Construction in Armenia

#NKPeace Calls for a New, More Balanced and Sustainable Approach which Respects Nagorno Karabakh’s Right to Self-Determination

A huge Yazidi temple is under construction in a small Armenian village, intended as a symbol of resilience for a persecuted religious tradition, the Guardian reports.

WASHINGTON-Building on the momentum of last week’s grassroots campaign to members of the U.S. Senate and House, the Armenian National Committee of America (ANCA) is expanding the Armenian American community’s efforts against the flawed “Madrid Principles” to include targeted calls upon the White House for a more balanced and sustainable approach to ensuring a lasting peace for Nagorno Karabakh (Artsakh).

The temple is being built in Aknalich, about 35km from Yerevan, the Armenian capital. Seven domes will surround a central arched roof, crowned with a goldplated sun. At 25m high, it will be built from Armenian granite and Iranian marble and house a 200-squaremetre prayer hall.

The complex will also include a conference hall, seminary and museum.

“As an advocate for peace, I cannot accept – and urge you to oppose – any resolution that runs counter to our American belief in self-determination or that would force a Christian nation under a violent Azerbaijani regime that has recruited extremists (including Afghanistani Mujahideen and ISIS militants from Syria) to fight its anti-Armenian wars,” begins a letter to President Obama and Vice-President Biden. “Today, Artsakh – despite decades of Azerbaijani aggression – remains dedicated to strengthening its democracy, further developing its open economy, and working with in partnership with regional powers, the OSCE, and the international community toward a fair and enduring regional peace.”

“This temple is important for us because our community is facing extinction. Our community is displaced around the world, and we need temples in each place for our children to keep their culture and identity,” said Ahmed Burjus of the UK branch of Yazda, a global Yazidi organization.

First discussed in 2007 with the specifics largely kept secret until recently, the “Madrid Principles” set forth a proposed formula which purportedly calls for Artsakh’s up-front surrender of 7 regions of its sovereign territory in return for only a vague promise that Azerbaijan will allow a future “expression of will” that would determine its status, setting the stage for continued conflict and increased regional instability.

The expanded grassroots campaign comes as Armenian and Azerbaijani leaders met in separate meetings with Russian President Vladimir Putin this week, with reports that Nagorno Karabakh peace was among a broad range of issues discussed. The U.S. along with Russia and France co-Chair the Organization for Security and Cooperation in Europe (OSCE) Minsk Group, which has been tasked to mediate a long-term Artsakh peace since 1994.

“At its heart, Nagorno Karabakh is a very American story, representing the victory of a free people over foreign rule. A democratic, Christian-majority, proWestern society that stands strong against the forces

The project is being funded by Mirza Sloian, a Yazidi businessman based in Moscow.

The construction works are scheduled to be completed next year. of intolerance deserves our support,” continues the letter to President Obama.

Supporters of a peaceful and democratic Artsakh can visit anca.org/madrid to contact the Obama Administration and share with them the dangers of the “Madrid Principles.”

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Էջ 27

Հռչակագիր Հայաստանի Անկախության Մասին Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհուրդը՝ արտահայտելով Հայաստանի ժողովրդի միասնական կամքը, գիտակցելով իր պատասխանատվությունը հայ ժողովրդի ճակատագրի առջև համայն հայության իղձերի իրականացման և պատմական արդարության վերականգնման գործում, ելնելով մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի սկզբունքներից և միջազգային իրավունքի հանրաճանաչ նորմերից, կենսագործելով ազգերի ազատ ինքնորոշման իրավունքը, հիմնվելով 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի «Հայկական ԽՍՀ-ի և Լեռնային Ղարաբաղի վերամիավորման մասին» Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհրդի և Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային խորհրդի համատեղ որոշման վրա, զարգացնելով 1918 թվականի մայիսի 28-ին ստեղծված անկախ Հայաստանի Հանրապետության ժողովրդավարական ավանդույթները, խնդիր դնելով ժողովրդավարական, իրավական հասարակարգի ստեղծումը,

ՀՌՉԱԿՈՒՄ Է անկախ պետականության հաստատման գործընթացի սկիզբը: 1. Հայկական ԽՍՀ-ն վերանվանվում է Հայաստանի Հանրապետություն՝ կրճատ՝ Հայաստան: Հայաստանի Հանրապետությունն ունի իր դրոշը, զինանշանը և հիմնը: 2. Հայաստանի Հանրապետությունը ինքնիշխան պետություն է՝ օժտված պետական իշխանության գերակայությամբ, անկախությամբ, լիիրավությամբ: Հայաստանի Հանրապետության ամբողջ տարածքում գործում են միայն Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրությունը և օրենքները: 3. Հայոց պետականության կրողը Հայաստանի Հանրապետության ժողովուրդն է, որն իր իշխանությունը իրագործում է անմիջականորեն և ներկայացուցչական մարմինների միջոցով՝ Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրության և օրենքների հիման վրա: Հանրապետության ժողովրդի անունից հանդես գալու իրավունքը պատկանում է բացառապես Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդին: 4. Հայաստանի Հանրապետության տարածքում բնակվող բոլոր քաղաքացիների համար սահմանվում է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիությունը: Արտերկրի հայությունը Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիության իրավունք ունի: Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիները գտնվում են նրա պաշտպանության և աջակցության ներքո: Հայաստանի Հանրապետությունը ապահովում է իր քաղաքացիների ազատ ու իրավահավասար զարգացումը՝ անկախ ազգությունից, ռասայական պատկանելությունից և դավանանքից: 5. Հայաստանի Հանրապետությունը իր անվտանգությունը և սահմանների անձեռնմխելիությունը ապահովելու նպատակով ստեղծում է Գերագույն խորհրդին ենթակա սեփական զինված ուժեր, ներքին զորքեր, պետական և հասարակական անվտանգության մարմիններ: Հայաստանի Հանրապետությունը ունի ԽՍՀՄ սպառազինության իր մասնաբաժնի իրավունքը: Հայաստանի Հանրապետությունն ինքն է որոշում իր քաղաքացիների զինվորկան ծառայության կարգը: Այլ երկրների զորամիավորումները, նրանց ռազմական բազաները և շինությունները կարող են տեղաբաշխվել Հայաստանի Հանրապետության տարածքում միայն նրա Գերագույն խորհրդի որոշմամբ: Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերը կարող են օգտագործվել միայն նրա Գերագույն խորհրդի որոշմամբ: 6. Հայաստանի Հանրապետությունը, որպես միջազգային իրավունքի սուբյեկտ, վարում է անկախ արտաքին քաղաքականություն, անմիջական հարաբերություններ է հաստատում այլ պետությունների, ԽՍՀՄ ազգային-պետական կազմավորումների հետ, մասնակցում է միջազգային կազմակերպությունների գործունեությանը: Շարունակութիւնը էջ՝ 28

Էջ 28

Հայ Կեանք

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Շարունակութիւն էջ՝ 27-էն

7. Հայաստանի Հանրապետության ազգային հարստությունը՝ հողը, ընդերքը, օդային տարածությունը, ջրային և այլ բնական պաշարները, տնտեսական, մտավոր, մշակութային կարողությունները, նրա ժողովրդի սեփականությունն է: Դրանց տիրապետման, օգտագործման և տնօրինման կարգը որոշվում է Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով: Հայաստանի Հանրապետությունը ունի ԽՍՀՄ ազգային հարստություն, այդ թվում՝ ոսկու պաշարների, ալմաստի և վալյուտային ֆոնդերի մասնաբաժնի իրավունք: 8. Հայաստանի Հանրապետությունը սեփականության բազմաձևության հիման վրա որոշում է իր տնտեսավարման սուբյեկտները և կարգը, հիմնում սեփական դրամ, ազգային բանկ, ֆինանսավարկային համակարգ, հարկային և մաքսային ծառայություններ: 9. Հայաստանի Հանրապետությունը իր տարածքում ապահովում է՝ խոսքի, մամուլի, խղճի ազատություն. օրենսդիր, գործադիր և դատական իշխանությունների իրավահավասարություն, իրավապահ մարմինների և զինված ուժերի ապաքաղաքականացում: 10. Հայաստանի Հանրապետությունը ապահովում է հայերենի, որպես պետական լեզվի, գործառությունը հանրապետության կյանքի բոլոր ոլորտներում, ստեղծում կրթության, գիտության և մշակույթի սեփական համակարգ: 11. Հայաստանի Հանրապետությունը սատար է կանգնում 1915 թվականին Օսմանյան Թուրքիայում և Արևմտյան Հայաստանում հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործին: 12. Սույն Հռչակագիրը հիմք է ծառայում Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրության մշակման, իսկ գործող սահմանադրության մեջ՝ փոփոխությունների և լրացումների կատարման, պետական մարմինների գործունեության, հանրապետության նոր օրենսդրության մշակման համար: Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն Խորհրդի Նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյան Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի Քարտուղար Արա Սահակյան 23 Օգոստոսի 1990 թվականի, քաղ․ Երեւան

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Էջ 29

Խաղերու բացումը կատարուեցաւ Հայաստան մասնակցեցաւ շքերթին Օգոստոս 6-ին երեք միլիառ հեռուստադիտողներ աշխարհի չորս ծաքերէն դիտեցին Ռիօ Տէ Ժանեյրոյի «Մարագանա» մարզադաշտի մէջ 31-րդ Ողիմպիական Խաղերու բացման հանդիսութիւնը։ Խաղերուն կը մասնակցին 10300 մարզիկներ 206 երկիրներէ որոնք պիտի մրցին 28 մազացեւերու մէջ մինչեւ 21 Օգոստոս։ Հայաստանը կը մասնակցի 33 մարզիկներով՝ ըմբշամարտի, բռնցքամարտի, ձյուդոյի, ծանրամարտի, սպորտային մարմնամարզութիւններու, լողի, աթլեթիզմի եւ հրաձգութեան մարզացեւերուն։ Պրազիլցի երկար հեռաւորութեան վազքի մարզիկ Վանտերլէյ Քորտերօ Տէ Լիմա վարեց Ողիմպիական խաղերու ջահը, հնչեցին Պրազիլիաի եւ Ողիմպիական Խաղերու օրհներքները։ Ներկաները ողջունեց Միջազգային Ողիմպիական կոմիտէի նախագահ, գերմանացի Թոմաս Բախը։ Տեղի ունեցաւ հանդիսութեանց գեղարուեստական բաժինը, որին յաջորդեց մասնակից երկիրներու շքերթը։ Հայկական պատուիրակութիւնը մարզադաշտ մտաւ լողորդ Վահան Մխիթարեանի առաջնորդութեամբ։ Շքերթը բացաւ Ողիմպիական Խաղերու հիմնադիր՝ Յունաստանը՝ եզրափակեց Պրազիլիան։

Սիւզի Կենտիկեանը Պաշտպանեց Աշխարհի Ախոյեանի Տիտղոսը Կանանց բռնցքամարտի թեթեւ քաշային կարգի մէջ, WBA վարկածով աշխարհի ախոյեան Սիւզի Կենտիկեանը պաշտպանած է տիտղոսը խորուաթ Նեւենա Միգուլիչի հետ մենամարտին ընթացքին: Ըստ Artsakhpress.am-ի՝ 28-ամեայ Կենտիկեանը յաղթած է մրցավարներու միաձայն որոշումով: Ատիկա անոր 36-րդ յաղթանակն էր ասպարէզի վրայ ըլլալէն ետք: Նախորդ մենամարտին Սիւզին նոյնպէս կրցած էր պաշտպանել աշխարհի ախոյեանի տիտղոսը` մրցավարներու միաձայն որոշումով յաղթելով մեքսիքուհի Սուսաննա Գրուզ Բերեսին:

Էջ 30

Հայ Կեանք

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

«Հայոց նոր վկաները»

նուիրուած Հայոց Մեծ Եղեռնի 100-րդ տարելիցին Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի Հրատարակչական բաժինը, օրհնութեամբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ծայրագոյն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի, լոյս է ընծայել «Հայոց նոր վկաները» (1155-1843) ժողովածուն՝ նուիրուած Հայոց Մեծ Եղեռնի 100-րդ տարելիցին: «Հայոց նոր վկաները» նշանաւոր ժողովածուի գրաբար բնագիրը կազմուել է Գէւորգեան հոգևոր ճեմարանի դասախօսներ, հայագէտներ Հակոբ Մանանդեանի և Հրաչյա Աճառեանի աշխատասիրութեամբ: Նրանք սուրբ նահատակների վկայաբանութիւնները քաղել են ձեռագրերից, «Յայսմաւուրք»-ներից, պատմիչների աշխատութիւններից և հրատարակել են 1903 թ.-ին, Ս. Էջմիածնում: Ժողովածուն աշխարհաբար է թարգմանել Գևորգ Թոսունեանը: Գրքում ամփոփուած են 1155-1843 թթ. ընթացքում քրիստոնէութեան համար աւելի քան 140 նահատակուածների վկայաբանութիւնները: Ներկայացուած նահատակները, ենթարկուելով սարսափելի տանջանքների, վախճանուել են բարի խոստովանութեամբ ի Քրիստոս: Արժէքաւոր ժողովածուն տպագրուել է «Սարգիս Գաբրիելեան» հիմնադրամի մեկենասութեամբ: Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածին Հայաստանյայց Առաքելական Ս. Եկեղեցի

Իտալիոյ Էմիլիա Ռոմանիա շրջանը կը ճանչնայ Հայոց Ցեղասպանութիւնը Ընդառաջելով Հայոց Ցեղասպանութեան 100-ամեակին առիթով Հռոմի հայ համայնքի խորհուրդի կոչին` հիւսիսային Իտալիոյ Էմիլիա Ռոմանիա շրջանը, ի թիւս բազմաթիւ իտալական քաղաքային ու նահանգային ազգային իշխանութիւններու, 28 Յուլիսին վաւերացուց Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչցող բանաձեւ մը: Բանաձեւին մէջ շրջանային խորհրդարանը զօրակցութիւն կը յայտնէ հայ ժողովուրդին, իսկ վարչական խորհուրդին կը յանձնարարէ` «աջակցիլ Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչցող պատմական եւ գիտական ուսումնասիրութիւններու եւ նախաձեռնութիւններու իրագործման, Ցեղասպանութեան պատմութեան տարածման, ինչպէս նաեւ` համագործակցիլ թուրք եւ հայ ժողովուրդներուն միջեւ հաշտութեան հոլովոյթին` սկսելով պատմական փաստերու ճանաչումով եւ վերակենդանացնելով Ցեղասպանութեան պատմութեան յիշատակը` հասարակական, գիտական եւ այլ ձեռնարկներու միջոցով»: Բանաձեւի վաւերացման առիթով Հռոմի հայ համայնքի խորհուրդը շնորհակալական նամակ մը յղած է շրջանային խորհրդարանի անդամներուն` երախտագիտութիւն յայտնելով Հայոց Ցեղասպանութեան յիշատակի պայքարին մասնակցելու եւ ճշմարտութիւն ու արդարութիւն որդեգրող այս դիրքորոշումը որդեգրելու առիթով: Էմիլիա Ռոմանիա շրջանը, որ աւելի քան 4,5 միլիոն բնակչութիւն ունեցող շրջան մըն է, Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչցած իտալական 104-րդ քաղաքական միաւորը կը հանդիսանայ:

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Էջ 31

Ս. Աստուածածնի Վերափոխման Տօնը Մայր Աթոռում Օգոստոսի 14-ին Հայաստանեայց Առաքելական Ս. Եկեղեցին մեծ շուքով նշեց Ս. Աստուածածնի Վերափոխման տօնը: Այս բերկրառատ օրուայ կապակցութեամբ Միածնաէջ Մայր Տաճարում մատուցուեց Ս. Պատարագ: Պատարագիչն էր Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի Քրիստոնէական դաստիարակութեան կեդրոնի տնօրէն Գերաշնորհ Տ. Վարդան եպիսկոպոս Նաւասարդեանը: «Հայաստանեայց Առաքելական Ս. Եկեղեցին այսօր տօնախմբում է յիշատակութիւնը հարիւրամեակներ առաջ տեղի ունեցած մի դէպքի, որ կապուած է մեր Տիրոջ մօր եւ Ընդհանրական Եկեղեցու մեծագոյն բարեխօս սրբերից մէկի` Աստուածամայր Ս. Կոյսի` դէպի երկինք վերափոխաման յիշատակութեան հետ: Հայ Եկեղեցին դարերի ընթացքում մշտապէս անդրադարձել է Աստուածամօրը`իբրեւ մարդկային ցեղի, իբրեւ մայրութեան, իբրեւ Աստուծոյ խօսքի հնազանդութեան գերագոյն եւ կատարեալ մի օրինակի»….. «Հայ Եկեղեցին եօթ տօներ ունի` Աստուածամօրը նուիրուած, իսկ այս մէկը` որպէս մեծագոյնը, առանձնացուել է հինգ Տաղաւար տօների մէջ»…... «Այսօր ամէնքս Վերափոխման տօնին ուխտով եկել ենք այս Կաթողիկէն` Մայր Տաճարը` Հայ Եկեղեցու Մայր Աթոռը, որպէսզի մեր խոնարհութիւնը բերենք Աստուածածնի անունով կնքուած այս Կաթողիկէի խորանին, որտեղից Ս. Պատարագի խորհրդով դարձեալ պիտի կենդանանայ այսօրուայ յիշատակութիւնը եւ մեր Տէրը պէտք է ծնուի ու առատօրէն բաշխուի ամէնքիս կեանքում Հաղորդութեան Ս. Խորհուրդով` սիրոյ ճաշակումով. այն սիրոյ, որ մեր կեանքը պէտք է ամբողջութեամբ վերափոխի, մեր անձը պէտք է աղօթքով սրբագործի եւ միութիւնը հաստատի մեր ու Աստծոյ միջեւ»….. «Սա է քրիստոնեայի կեանքի ճամփան` անհատական փոփոխութիւն: Եւ այսօր, որ մենք եկել ենք այս սրբազան Տաճար մեր ուխտը նորոգելու Ս. Պատարագի մասնակցութեամբ, որի աւարտին Հայ Եկեղեցու դարաւոր աւանդոյթի համաձայն պէտք է կատարենք մեր երկրի առաջին հասունացող պտուղի` խաղողի օրհնութիւնը, որպէսզի խաղողի հիւթով պատրաստուած գինով մեր Տէրն իջնի Հաղորդութեան Ս. Խորհուրդի մէջ, սրբագործի այդ գինին եւ առատօրէն բաշխուի քրիստոնեաներիս կեանքում` որպէս կատարեալ փրկութիւն: Օրհնուելու է այս խաղողը եւ խաղողի միջոցով նաեւ` հայոց հողը, որպէսզի բերրի լինի, ապահովութեան մէջ լինեն մեր հայրենիքի սահմանները, մեր կեանքը, որպէսզի հանապազ բարգաւաճող լինի, որպէսզի մեր կեանքում քրիստոնէական գիտակցութեամբ հանդիպեն ողորմութիւնն ու ճշմարտութիւնը, ինչպէս Դաւիթ մարգարէն է ասում իր սաղմոսում: Եկէ՛ք աղօթենք, որ Աստուածամայրը դառնայ մեր բարեխօս եւ միջնորդ մայրը, որպէսզի այդ միջնորդութեան եւ բարեխօսութեան արդիւնքում մեր Տէր եւ Փրկիչը թագաւորի մեր կեանքում, եւ այն դառնայ Տիրոջ փառաբանութեան ճշմարիտ ընթացք: Աստուածամօր մշտամրմունջ բարեխօսութիւնը թո՛ղ ամէնքիս պարգեւի շնորհք, սէր եւ խաղաղութիւն»,- ասաց Վարդան Սրբազանն իր քարոզում: Հաւարտ Ս. Պատարագի, հանդիսապետութեամբ Գերաշնորհ Տ. Ոսկան արքեպիսկոպոս Գալփաքեանի, Ս. Տրդատի բաց խորանի վրայ կատարուեց Խաղողօրհնէքի արարողութիւնը: Վերջում օրհնուած խաղողի ողկոյզները բաժանուեցին հաւատաւոր ժողովրդին:

Էջ 32

Հայ Կեանք

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

ՀՀ-ից վերջին 10 տարիներին անօրինական կերպով դուրս է բերուել 9,8 միլիարդ տոլար Global Financial Integrity ամերիկեան հասարակական կազմակերպութիւնը, որը զբաղվում է կապիտալի անօրինական արտահոսքերի ուսումնասիրութեամբ, զեկոյց է հրապարակել, համաձայն որի՝ Հայաստանից վերջին 10 տարիներին անօրինական կերպով դուրս է բերուել 9,8 միլիարդ տոլար: Ըստ որում՝ տարեց տարի այս ցուցանիշի տարեկան մասնաբաժինն աւելացել է: Պատկերացնելու համար, թէ ինչ է 9.8 միլիարդ տոլարը, բաւական է այն համեմատել Հայաստանի արտաքին պարտքի հետ, որը 2016 թուականին կհասնի արդէն 5 միլիարդ տոլարի: Այսինքն՝ վերջին տասը տարում Հայաստանից դուրս է բերուել Հայաստանի արտաքին պարտքը երկու անգամ գերազանցող գումար: Հայաստանից դուրս է բերուել 9,8 միլիարդ տոլար, իսկ Հայաստանի քաղաքացիները ստիպուած են Հայաստանից դուրս տարիներ անցկանել Հայաստանում իրենց ընտանիքը պահելու համար: Այսինքն՝ 9,8 միլիարդ տոլարը խթանել է արտագաղթը, որովհետև եթե այդ գումարը մնար Հայաստանում և ներդրուեր Հայաստանի տնտեսութիւնում, կամ ուղղակի չխլուեր Հայաստանից և մի քանի մարդկանց անձնական ունեցուածքի տեսքով դուրս չբերուեր երկրից, ապա Հայաստանի հարիւր հազարաւոր քաղաքացիներ կունենային Հայաստանում ապրելու, աշխատելու, ստեղծելու և արժանապատւօռէն իրենց ընտանիքը պահելու հնարաւորութիւն և ստիպուած չէին լինի հաց վաստակելու համար մեկնել Ռուսաստան արտագնայ աշխատանքի: Այսինքն՝ 9,8 միլիարդ տոլարը զուտ տնտեսական ռեսուրս չէ, որ դուրս է բերուել Հայաստանից: 9,8 միլիարդ տոլարը ազգային անվտանգութեան սպառնալիք է, որն արտայայտուել է և տնտեսական տեսքով՝ Հայաստանը դնելով արտաքին 5 միլիարդ տոլարի արտաքին պարտքի տակ, և ժողովրդագրական տեսքով՝ Հայաստանից հեռացնելով մի քանի հարիւր հազար քաղաքացու: Փաստացի, ամերիկեան կազմակերպութեան զեկոյցը պէտք է հիմք լինի Հայաստանի իրաւապահների, ազգային անվտանգութեան կառոյցների համար՝ սկսել հետաքննութիւն, թէ ովքեր, ինչ ճանապարհով, ինչ աղբիւրներից են դուրս բերել 9,8 միլիարդ տոլարը, պէտք է պարզել, թէ ինչ աղբիւրների, ինչ տուեալների հիման վրայ է կազմուել ամերիկեան կառոյցի զեկոյցը: «ԵՐԿԻՐ ՄԵԴԻԱ» Տնտեսական Բաժին

Հայաստանի պետական պարտքը տարեսկզբից 5.3%-ով աւելացել է Այս տարուայ Յունիսի վերջի դրութեամբ Հայաստանի պետական պարտքը կազմել է 5 մլրդ 345 մլն 219 հազար ԱՄՆ տոլար, որից 4 մլրդ 470 մլն 386 հազար տոլարն արտաքին պարտքն է, 874 մլն 834 մլն տոլարը՝ ներքին։ Այս մասին տեղեկանում ենք ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայութիւնից (ՀՀ ԱՎԾ)։ Մէկ ամսում ընդհանուր պետպարտքն աճել է 68.667 մլն տոլարով կամ 1.3%-ով։ Միայն արտաքին պարտքն աճել է 39.307 մլն տոլարով կամ 0.9%-ով, իսկ ներքին պարտքը՝ 29.361 մլն տոլարով կամ 3.5%-ով։ Վերջին ամիսներին նկատուում է, որ ներքին պարտքի աճի տեմպերն արագացել են։ Հայաստանի արտաքին պարտքի գերակշիռ մասը ՀՀ կառավարութեան պարտքն է, մնացածը՝ ՀՀ կեդրոնական պանկինը։ Իսկ ներքին պարտքի կազմում գերակշռում են ՀՀ ռեզիդենտների կողմից ձեռք բերուած պետական պարտատոմսերը։ Սեդա Հերգնեան «Hetq.am»

Ուրբաթ 2 Սեպտեմբեր 2016

Հայ Կեանք

Էջ 33