Հայ Կեանք թիւ 23(84) 20-12-2019

Հայ Կեանք ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈԻԹԱՅԻՆ ԵԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆ Տարի Դ., թիւ 23(84)

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Մեր յարգելի ընթերցողներուն, աշխատակիցներուն, իրենց ընտանիքի հարազատներուն եւ համայն հայութեան՝ կը շնորհաւորենք Նոր Տարին` 2020 եւ Սուրբ Ծնունդը, ջերմապէս մաղթելով՝ երազներու, իղձերու ու նպատակներու լիակատար իրականացում։ «Հայ Կեանք»

ԱՄՆ Ծերակոյտը միաձայնութեամբ ընդունեց Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչցող եւ դատապարտող բանաձեւը

ՈՒԱՇԻՆԿԹԸՆ, 12 ԴԵԿՏԵՄԲԵՐ։ ԱՄՆ Ծերակոյտը միաձայն ընդունեց Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչցող եւ դատապարտող բանաձեւը։ Ծերակուտականներ Ռոպերտ Մենենտէզի եւ Թէտ Քրուզի հեղինակած թիւ 150 բանաձեւի Շարունակութիւնը էջ 3

Սահակ եպիսկոպոս Մաշալեանը ընտրուած է Պոլսոյ Հայոց 85-րդ պատրիարքը

12 տարուայ սպասումներէ ետք Պոլսոյ նուիրապետական աթոռը նոր գահակալ ունի։ Սահակ եպիսկոպոս Մաշալեանը, ստանալով Ազգային պատգամաւորական ժողովէն 103 քուէ ընտրուած է Պոլսոյ Հայոց 85-րդ պատրիարք։ Պատրիարքական իր առաջին խօսքին մէջ Սահակ սրբազանը ուրախութեամբ նշեց, որ Շարունակութիւնը էջ 2

Էջ 2

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Սահակ եպիսկոպոս Մաշալեանը ընտրուած է Պոլսոյ Հայոց 85-րդ պատրիարքը Շարունակութիւն էջ 1 -էն

Թուրքիոյ հայութիւնը վերջապէս հայր ունեցաւ: Ան երախտագիտութիւն յայտնեց այս ճանապարհին աւանդ ունեցած բոլոր անձանց, շնորհակալութիւն յղեց Ամենայն Հայոց կաթողիկոսին եւ թրքական իշխանութիւններուն՝ նախագահ Ռեճէպ Թայէպ Էրտողանին, ներքին գործոց նախարար Սուլեյման Սոյլուին եւ Պոլսոյ նահանգապետ Ալի Եէրլիքայային: Նորընտիր պատրիարքի խօսքերով, այսպիսով հայ համայնքի համար նոր փուլ կը սկսի՝ խաղաղութեան եւ միասնութեան շրջան: Ընտրութեան օրը, Պատրիարքարանի մայր եկեղեցիէն ներս հաւաքուած էին հոգեւոր ու աշխարհական պատուիրակները, որպէսզի գումարեն Ազգային պատգամաւորական ժողով եւ ընտրեն նոր պատրիարք։ Նիստը սկսած է միասնական աղօթքով, ապա շարունակուած պատուիրակներու գրանցման եւ հաւաստագրերու յանձնման գործընթացը: Թէեւ Կիրակի օրուան քուէարկութեան արդիւնքներէն արդէն պարզ էր, որ պիտի ընտրուի եպիսկոպոս Մաշալեանը, այնուհանդերձ հայ համայնքի համար պահը յիրաւի պատմական էր։ Քուէարկութենէն ետք ընտրեալ պատրիարքը հանդիսաւոր կերպով մտաւ մայր եկեղեցի, ապա հաւաքուածները շնորհաւորեցին նոր առաջնորդը, համբուրեցին սրբազանի աջը: Այնուհետեւ կայացաւ Հրաշափառի հանդիսութիւնը՝ պատրիարքի մուտքը աթոռանիստ եկեղեցի: Հաւաքուած բազմութիւնը ողջունեց նոր պատրիարքը, տեղի ունեցաւ աջհամբոյրի արարողութիւնը: Յիշեցնենք, որ Կիրակի օր տեղի ունեցած էր պատրիարքական ընտրութիւններու առաջին փուլը՝ պատուիրակներու ընտրութիւնը: Քուէարկութեան արդիւնքով նարնջագոյններու ճակատը ստացած էր 9․008 ձայն՝ Մաշալեան սրբազանի համար ապահովելով 89 պատւիրակ: Պատրիարքական միւս թեկնածու Արամ արքեպիսկոպոս Աթէշեանի գլխաւորած մանիշակագոյն ճակատը ստացած էր 3․529 քուէ՝ ունենալով 12 պատուիրակ: Մէկ պատուիրակ նախընտրած էր անկախ մնալ: 753 քուէաթերթ անվաւեր ճանչցուած էր, 376 մարդ դատարկ քուէաթերթ նետած էր: Պոլսոյ Հայոց 85-րդ պատրիարք 57-ամեայ եպիսկոպոս Սահակ Մաշալեանը (աւազանի անունով Շահան) ծնած է Պոլիս, 17 Մարտ 1967-ին։ 1983-ին հոգեւոր ծառայութեան սկսած է Պոլսոյ պատրիարքարանին մէջ։ 1983-1987 ուսանած է Պոլսոյ համալսարանի փիլիսոփայութեան բաժինը, ապա Պոլսոյ արհեստագիտական համալսարանը: Ուշագրաւ է, որ սրբազանը միայն 20 տարեկանին սկսած է հայերէն սորվիլ: Աւելի ուշ, Սահակ Մաշալեան կրթութիւն ստացած է նաեւ Պելճիքայի եւ Իրլանտայի մէջ: 1986-ին սարկաւագ ձեռնադըրւած է երանաշնորհ Շնորհք արք․ Գալուստեան պատրիարքի կողմէ։ 1992-ին կուսակրօն քահանայ ձեռնադրուած է երանաշնորհ Գարեգին արք․Գազանճեան պատրիարքի կողմէ: 2006-ի Ապրիլին ստացած է մասնաւոր վարդապետութեան աստիճանները, ապա 2008-ի Օգոստոս 24-ին եպիսկոպոս ձեռնադրուած է Գարեգին Բ․ Ամենայն Հայոց կաթողիկոսին կողմէ: 2005-2011 թուականներու ընթացքին դասաւանդած է Էջմիածնի Գէորգեան ճեմարանի մէջ, զբաղեցնելով տնօրէնի պաշտօնը: 2011-ին վերադարձած է Պոլիս եւ ծառայութեան անցած է պատրիարքարանէն ներս: Այս տարուան Մարտին Պոլսոյ 84-րդ պատրիարք Մեսրոպ արքեպիսկոպոս Մութաֆեանի վախճանէն ետք ընտրուած է պատրիարքական տեղապահ: Սահակ եպիսկոպոս Մաշալեանը պիտի ըլլայ Պոլսոյ Սահակ Բ․ պատրիարքը:

“Հայ Կեանք”

Ելեկտրոնային Պարբերական Խմբագիր Տիգրան Ապասեան

Փոխ խմբագիր Խաչատուր Ադամեան

Հրատարակչակազմի գործակից Դոկտ․ Համբիկ-Սահակ Մարուքեան

Աթէնք - Յունաստան

“Χάι Γκιάνκ”

Ηλεκτρονική Περιοδική Ενημερωτική Έκδοση Υπεύθυνοι Έκδοσης

Δικράν Αμπασιάν Χατσαδούρ Αταμιάν Δρ. Χαμπίκ-Σαχάκ Μαρουκιάν

Αποστέλλεται ηλεκτρονικώς & ατελώς

“Hye Gyank” Electronic Periodical Publication Athens - Greece E-mail: hyegyank@gmail.com

News in Pages 15-22 Հաւատալով ազատ խօսքի իրաւունքին եւ բազմակարծութեան` կ՛ընդունինք, որ հրապարակուած գրութիւնները անպայման չարտայայտեն խմբագրութեան եւ հրատարակչակազմին տեսակէտը։ Խմբագրութեան կը վերապահուի յղուած յօդուածները յապաւելու կամ չհրատարակելու իրաւասութիւնը։

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹԻՒՆ

ԱԶԳԱՅԻՆ ԳԵՐԱԳՈՅՆ ՄԵՐ ՇԱՀԵՐՈՒՆ ԴԷՄ Է ԱՆՀԱՐԿԻ ԵՒ ԱՆՏԵՂԻ ԱՂՄԿԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆԸ Վերջին շաբաթներուն, ազգային բոլոր մեր այլ մտահոգութիւնները մէկ կողմ դրած, ցուցարարութիւններ կը կազմակերպուին Հայաստանի Հանրապետութեան կրթութեան, գիտութեան, մշակոյթի եւ սպորտի նախարար Արայիկ Յարութիւնեանի դէմ, բողոքարկելու համար որոշումը, ըստ որուն, հայրենի բարձրագոյն ուսումնական հաստատութիւններէն ներս, այլեւս, պարտադրաբար դասաւանդուող առարկաներ պիտի չըլլան հայերէն լեզուն եւ հայոց պատմութիւնը։ Հակառակ տրուող յստակ բացատրութիւններուն, թէ յատուկ զարկ պիտի տրուի որ, յետ այսու, հայագիտական առարկաներու դասաւանդութիւնը դպրոցներէն ներս դառնայ աւելի որակաւոր ու հիմնաւոր եւ թէ բարձրագոյն ուսումնական հաստատութիւններ ընդունուելու համար դիմորդները այլեւս հայերէն լեզուի մուտքի քննութիւն յանձնելու պարտաւորութեան տակ պիտի դրուին (մինչ ցարդ բաւարար նկատուած են դըպրոցական վիճակացոյցի նիշերը), աղմկալից ցուցարարութիւններով հանդէս կու գան գիտակ թէ անգիտակ անհատներու խումբեր։ Տեղին է նշել նաեւ, թէ հայրենի դպրոցները ներկայիս ունին տասներկուամեայ դասաւանդութեանց ծրագիր, ի տարբերութիւն ոչ-շատ-հեռու անցեալի տասնամեայ ուսումնական ծրագրին։ Հետեւաբար, հայագիտական առարկաները կ’ուսուցանուին երկու յաւելուածական տարիով։ Նոր օրէնսդրութիւնը չի բացառեր ալ, որ բարձրագոյն ուսումնական որեւէ հաստատութիւն, դասաւանդուող պարտադիր առարկաներու շարքին ունենայ նաեւ հայերէն լեզուն, եթէ տուեալ հաստատութիւնը տնօրինող գիտական խորհուրդը զայն յարմար նկատէ։ Միւս կողմէ, մասնագիտական ուսումնառութեան ծրագիրներէ ներս հայերէն լեզուն եւս անպայմանօրէն ընդգրկելը, անխուսափելի կերպով կը նշանակէ բան մը զեղչել այլապէս դասաւանդելի մասնագիտական առարկաներէն։ Աշխարհի մէջ գոյութիւն չունի որեւէ հեղինակաւոր համալսարան ուր, նեղ մասնագիտական ուսումնական ծրագիրները պարտադրաբար կ’ընդգրկեն նաեւ տուեալ երկրի լեզուն։ Լեզուական հմտութեան յստակ մակարդա-

Էջ 3

կի պահանջը, սակայն, խիստ տրամաբանականօրէն, կրնայ մաս կազմել ընդունելութեան պայմաններու լրացումին։ Խորապէս ընդվզեցուցիչ է, որ ցուցարարները, երբեք չեն մտահոգուած դպրոցներու մէջ եւ ցարդ բարձրագոյն ուսումնական հաստատութիւններէ ներս դասաւանդուող հայագիտական առարկաներու որակով ու մակարդակով։ Չեն մտահոգուած մայրենիի իրենց պակասաւոր գիտելիքներով։ Չեն մտահոգուած, առ հասարակ, ազգային մեր դիմագիծը գռեհկացնող բազմաթիւ աղաղակող երեւոյթներով։ Ցաւալի է, նաեւ, որ չեն անդրադառնար կամ կը փորձեն անգիտանալ թէ անհարկի եւ անտեղի աղմկարարութիւնը դէմ է ազգային գերագոյն մեր շահերուն։ Բացայայտ է, այլեւս, թէ այս խռովարարութիւնն ու խառնակչութիւնը հրահրողները յուզող ազդակները հայերէն լեզուն եւ հայոց պատմութիւնը չեն: Ներկայ իրավիճակներու հոլովոյթը կը պահանջէ որ ազգովին, ԱՆՊԱՅՄԱՆՕՐԷՆ ունենանք շատ աւելի պատասխանատու գիտակցութիւն եւ կեցուածք։ Ժամանակներու ՀՐԱՄԱՅԱԿԱՆՆ է որ վերջնականապէս թօթափենք հատուածական բոլոր հակամիտութիւնները։ Ի Դիմաց՝ ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹԵԱՆ Ռաֆֆի Պալեան Մայք Խարապեան Ատենադպիր Ատենապետ Դեկտեմբեր 4, 2019

ԱՄՆ Ծերակոյտը միաձայնութեամբ ընդունեց Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչցող եւ դատապարտող բանաձեւը Շարունակութիւն էջ 1-էն

ընդունուիլը կը յաջորդէ Ներկայացուցիչներու Պալատի թիւ 296 բանաձեւին որ 405 կողմ, 11 դէմ ձայներով ընդունուած էր Հոկտեմբերին։ Վերջին շրջանին բանաձեւը Ծերակոյտի օրակարգ բերելը երեք անգամ արգելափակուած էր ծերակուտականներ Քեվին Կրամերի, Տեյվիդ Փերդյունի եւ Լինսի Կրահամի վեթոյի իրաւունքով։ Դեկտեմբեր 12-ին յստակ դիրքորոշմամբ ԱՄՆ Ծերակոյտը առաջին անգամ ճանչցաւ ու դատապարտեց 20-րդ դարասկիզբի մեծագոյն ոճիրը։

Էջ 4

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Ամենայն Հայոց կաթողիկոսը շնորհաւորեց Կ.Պոլսոյ Հայոց նորընտիր պատրիարքին

Արամ Ա. կաթողիկոսը շնորհաւորեց Պոլսոյ Հայոց նորընտիր պատրիարքը

Դեկտեմբեր 12-ին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ․ Ծայրագոյն պատրիարք եւ Ամենայն Հայոց կաթողիկոսը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինէն իր օրհնութիւնն ու շնորհաւորանքները յղեց Տ. Սահակ եպիսկոպոս Մաշալեանին Կոստանդնուպոլսոյ Հայոց պատրիարք ընտրուելու առիթով: Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի շնորհաւորագրին մէջ ըսուած է. «Ամենապատիւ Պատրիարք Սրբազան, Գոհունակութեամբ տեղեկացանք, որ Կ. Պոլսոյ մէջ գումարուած համագումար ժողովը ձայների մեծամասնութեամբ ընտրել է Ձեզ՝ որպէս Կ. Պոլսոյ Հայոց 85-րդ պատրիարք: Հոգու բերկրանքով Սուրբ Էջմիածնից ողջունում եւ շնորհաւորում ենք Ձեր ընտրութիւնը՝ բերելով եղբայրական Մեր սէրը եւ զօրակցութիւնը Ձերդ Ամենապատուութեանը: Ուրախ ենք, որ երկարատեւ ընդմիջումից յետոյ Կ. Պոլսոյ Հայոց Պատրիարքական Աթոռն օժտուեց նոր գահակալով: Ծնուելով ու հասակ առնելով պոլսահայ աւանդաշատ համայնքում՝ Դուք մանկուց կրթուել ու դաստիարակուել եք աստուածասիրութեամբ, եկեղեցասիրութեամբ ու ազգասիրութեամբ, որոնք բնորոշ յատկանիշներն են պոլսեցի հաւատաւոր Մեր ժողովուրդի: Գոհունակութեամբ ենք անդրադառնում, երբ տարիներ առաջ, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի լուսաճեմ խորանի առջեւ ծնրադրումով, ստանձնեցիք եպիսկոպոսական բարձր իշխանութիւնը եւ նոր հանգամանքի մէջ շարունակեցիք տէրունապատուէր Ձեր ծառայութիւնը՝ որպէս Գեւորգեան Հոգեւոր ճեմարանի տեսուչ: Արդարեւ, Մայրավանքում անցկացրած Ձեր տարիները նշանաւորեցին արդիւնաշատ գործունէութեամբ: Շնորհիւ Ձեր հոգեւոր, աստուածաբանական ու դաստիարակչական գիտելիքների՝ ունեցանք ճեմարանականների նոր սերունդ, ովքեր ծառայասէր ոգով այսօր սպասաւորում են Մեր Սուրբ Եկեղեցու անդաստանում: Աղօթում ենք, որ Ամենակալ Տէրը ուժ ու կարողութիւն պարգեւի Ձեզ՝ ամենայն իմաստութեամբ եւ բարձր պատասխանատուութեամբ ստանձնելու Մեր Սուրբ եկեղեցու նուիրապետա-

ԱՆԹԻԼԻԱՍ.- Պոլսոյ Հայոց պատրիարքութեան Պատգամաւորական ժողովի ատենապետ Խաչիկ Ճանել Արամ Ա. կաթողիկոսին ուղղած իր 11 Դեկտեմբեր թուակիր նամակով կը հաղորդէր Սահակ եպս. Մաշալեանի ընտրութիւնը՝ իբրեւ Կ․ Պոլսոյ պատրիարք: Կաթողիկոսը նորընտիր պատրիարքին յղած իր շնորհաւորական նամակին մէջ կ’ըսէ հետեւեալը. «Հոգեկան ցնծութեամբ եւ եղբայրական ջերմ սիրով կ’ողջունենք Ձեզ եւ կը շնորհաւորենք Ձեր ընտրութիւնը: Արդարեւ, Կ. Պոլսոյ պատրիարքական աթոռը երկար շրջան մը թափուր մնալէ եւ զանազան դժուարութիւններ դիմագրաւելէ ետք, ահա այսօր Աստուծոյ օրհնութեամբ կ’ունենայ իր նոր պատրիարքը, վերանորոգ նուիրումով շարունակելու համար պատրիարքութեան դարաւոր առաքելութիւնը: Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութիւնը եւ Մենք անձնապէս եղբայրական սերտ յարաբերութիւններ մշակած ենք Ձեր նախորդներուն՝ երջանկայիշատակ Գարեգին եւ Մեսրոպ պատրիարքներուն հետ: Վստահ ենք, որ Ձեր ընտրութեամբ նոր ու փայլուն էջ մը պիտի բացուի պատրիարքութեան կեանքին մէջ եւ մեր երկու նուիրապետական աթոռներուն միջեւ սերտ գործակցութիւնը կը շարունակուի»:

Կապ Հրատարակութեան հետ: hyegyank@gmail.com կան Աթոռի՝ Կ. Պոլսոյ Հայոց Պատրիարքութեան hոգեւոր առաքելութիւնը` ի պայծառութիւն Մեր Սուրբ եկեղեցու եւ ի մխիթարութիւն Կ. Պոլսոյ հաւատացեալ Մեր ժողովուրդի զաւակների: Թող Տէրը օգնական եւ զօրաւիգ լինի Ձեզ՝ շնորհելով քաջառողջ արեւշատութիւն եւ յաջողութիւններ հոգեւոր Ձեր ծառայութեան մէջ: Սիրով սպասում ենք՝ որպէս Կ. Պոլսոյ նորընտիր պատրիարք Ձերդ Ամենապատուութեան անդրանիկ այցին ի Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին»:

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

«Արդարութիւնը կարո՛ղ է անընդհատ սպասել իր յաղթանակի օրուան». Նախագահ Սարգսեան

Հայաստանի նախագահի աշխատակազմը տեղեկացուց, որ Հայաստանի նախագահ Արմէն Սարգսեան ողջունեց Միացեալ Նահանգներու Ծերակոյտին կողմէ Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչցող եւ դատապարտող բանաձեւին ընդունումը՝ հաստատելով, որ արդարութիւնը անպայման պիտի յաղթանակէ։ «Ողջունում եւ բարձր եմ գնահատում ԱՄՆ Սէնաթի կողմից Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման բանաձեւի միաձայն ընդունումը: Օսմանեան Թուրքիայում 19-րդ դարավերջից սկսուած եւ 1915 թուականին գագաթնակէտին հասած Հայոց Ցեղասպանութիւնը որպէս մարդկութեան դէմ ուղղուած յանցագործութիւն վաղեմութեան ժամկէտ չունի, որովհետեւ արդարութիւնը կարո՛ղ է անընդհատ սպասել իր յաղթանակի օրուան», հաստատեց նախագահը:

Նունէ Սարգսեան ընտրուած է Հայաստանի մէջ երեխաներու իրաւունքներու արտակարգ պաշտպան

Էջ 5

ԱՄՆ Սէնաթի բանաձեւը արդարութեան եւ ճշմարտութեան յաղթանակն է․ Փաշինեան

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը մեկնաբանած է ԱՄՆ Ծերակոյտի կողմէ Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման բանաձեւի ընդունումը։ «ԱՄՆ Սէնաթի 1-50 բանաձեւը արդարութեան եւ ճշմարտութեան յաղթանակն է։ Ամբողջ աշխարհի հայ ժողովուրդի անունով ես խոր երխտագիտութիւն կը յայտնեմ Սէնաթին այս նշանակալի օրէնքի համար։ Սա յիշատակի տուրք է 20-րդ դարու առաջին ցեղասպանութեան 1,5 միլիոն զոհերուն եւ համարձակ քայլ ցեղասպանութեան կանխման ծրագրի առաջընթացին։ #Այլեւս երբե՛ք»,- գրած է ան Twitter-ի էջին։ Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահի տիկին Նունէ Սարգսեանը Մեսրոպ Մաշտոցի անուան հին ձեռագրերու գիտահետազօտական հիմնարկէն (Մատենադարան) ներս մասնակցած է Հայաստանի մէջ ԵՈՒՆԻՍԵՖ-ի գործունէութեան 25-ամեակին նուիրուած հանդիսաւոր միջոցառման: 25-ամեակին նուիրուած ձեռնարկի ընթացքին վկայագիրներ յանձնուած են ԵՈՒՆԻ ՍԵՖ-ի երկարամեայ աշխատակիցներուն, իսկ ՀՀ նախագահի տիկին Նունէ Սարգսեան ընտրուած է Հայաստանի մէջ երեխաներու իրաւունքներու արտակարգ պաշտպան: ԵՈՒՆԻՍԵՖ-ը Հայաստանի մէջ գործունէութիւն սկսած է ծաւալելու 1994-էն եւ կ’աջակցի Հայաստանի կառավարութեան` մշակելու եւ իրագործելու բարեփոխումներ` ուղղուած Հայաստանի երեխաներու իրաւունքներու պաշտպանութեան` յատուկ ուշադրութիւն դարձնելով ամենակարիքաւոր եւ խոցելի երեխաներուն:

Էջ 6

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայաստանի բարձրագոյն ղեկավարութիւնը այցելեց Ծիծեռնակաբերդի յուշահամալիր

Ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակի ու արժանապատւութեան եւ այդ յանցագործութեան կանխարգելման միջազգային օրուան առիթով՝ Հայաստանի բաձրագոյն ղեկավարութիւնը, 9 Դեկտեմբերին, այցելեց Ծիծեռնակաբերդի յուշահամալիր: Այս մասին կը հաղորդէ «Արմէնփրես»ը։ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան, ՀՀ նախագահ Արմէն Սարգսեան, ՀՀ Ազգային ժողովի նախագահ Արարատ Միրզոյեան, ՀՀ արտաքին գործոց նախարար Զոհրապ Մնացականեան ծաղիկներ խոնարհեցին 1915 թուականի Հայոց Ցեղասպանութեան անմեղ զոհերու յիշատակը յաւերժացնող անմար կրակին մօտ: Նշենք, որ 11 Սեպտեմբեր 2015-ին, ՄԱԿի գլխաւոր ասամպլէայի 69-րդ նստաշրջանի ընթացքին միաձայն ընդունուած է Հայաստանի կողմէ ներկայացուած 69/323 բանաձեւը, որմով հռչակուած է ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակի եւ արժանապատւութեան ու այդ յանցա-

գործութեան կանխարգելման միջազգային օր: Նախաձեռնութիւնը կը բխի ս.թ. 27 Մարտին Ժընեւի մէջ ՄԱԿի մարդու իրաւունքներու խորհուրդի 28-րդ նստաշրջանին ցեղասպանութեան կանխարգելման վերաբերեալ Հայաստանի կողմէ ներկայացուած եւ միաձայն ընդունուած բանաձեւին դրոյթներէն: Սոյն բանաձեւերը կ’ընդգծեն ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակման անհըրաժեշտութիւնը, որ կարեւոր դերակատարութիւն ունի կանխարգելման գործին մէջ։ Ցեղասպանութեան յանցագործութեան կանխարգելման եւ պատիժի մասին ՄԱԿի համաձայնագիրը ընդունուած է 9 Դեկտեմբեր, 1948-ին։ Յիշեալ բանաձեւերը եւ միջազգային օրուան բարձրաստիճան ձեռնարկները կու գան լրացնելու Հայաստանի շարունակական ջանքերը` խթանելու ու համախմբելու ցեղասպանութեան ոճիրի դէմ ուղղուած միջազգային գործողութիւնները:

Մեծամօրի կորիզային կայանը կը գործէ միջազգային բոլոր չափանիշերուն համապատասխան. Պապիկեանի պատասխանը՝ ատրպէյճանցիներուն ԵՐԵՒԱՆ, «Փանորամա».- Հայաստանի Տարածքային կառավարման եւ ենթակառուցուածքներու նախարար Սուրէն Պապիկեան, անդրադառնալով Արեւելեան գործընկերութեան «Եւրանեսթ» խորհրդարանական վեհաժողովին Ատըրպէյճանի պատուիրակութեան այն յայտարարութեան, թէ հայկական կորիզային կայանը վտանգ կը ներկայացնէ տարածաշրջանին համար՝ հաստատեց, որ կայանը կը գործէ միջազգային բոլոր չափանիշերուն համապատասխան: Ըստ անոր՝ այն բոլոր գործողութիւնները, որոնք կը կատարուին այնտեղ, կը խօսին այն մասին, որ մտահոգութիւնները տեղին չեն։ Շարունակութիւնը էջ 7

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

Էջ 7

Տօնոյեան յորդորեց արտերկիրի զինակոչիկներուն՝ վերադառնալ Հայրենիք եւ զինուորական ծառայութեան վերաբերող հարցերը լուծել

ԵՐԵՒԱՆ, «Թերթ».- 11 Դեկտեմբերին, Հայաստանի Պաշտպանութեան նախարարութեան վարչական համալիրին մէջ տեղի ունեցաւ հանրապետական զօրակոչային յանձնաժողովի ընդլայնուած նիստը, որուն ընթացքին ամփոփուեցաւ 2019-ի ամառնային զօրակոչի արդիւնքները եւ քննարկուեցան ձմեռնային զօրակոչի պատշաճ կերպով կազմակերպման ու կայացման հարցերը: Նիստին ներկայացուեցան 2019-ի ամառնային զօրակոչի արդիւնքները, դրական միտումները եւ բացթողումները, նաեւ՝ խնդրայարոյց հարցերը: Անդրադարձ կատարուեցաւ զօրակոչուածներու թիւին, ծառայութեան ոչ-պիտանի նըկատուածներուն, զինակոչիկներու բժշկական համակողմանի հետազօտութեան եւ փորձաքննութեան տուեալներուն, տարածքային զինուորականներու, բժշկական կազմերու, տարածքային կառավարման եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններու կատարած աշխատանքներուն: Պաշտպանութեան նախարար Դաւիթ Տօնոյեան իր խօսքին մէջ կարեւոր նկատեց յառաջիկայ զօրակոչին ընթացքին եւս արդարութեան եւ թափանցիկութեան մթնոլորտի շարունակականութեան ապահովումը, փտածութեան երեւոյթներու խիստ բացառումը եւ ընդգծեց, որ նախորդ՝ 2019-ի ամառնային զօրակոչը, ընդհանուր առմամբ, կայացած է կազմակերպուած եւ առանց խոչընդոտներու: Դաւիթ Տօնոյեան յորդորեց արտերկիր ապրող զինակոչիկներուն՝ մինչեւ տարեվերջ վերադառնալու հայրենիք եւ զինուորական ծառայութեան վերաբերող հարցերը լուծելու, որովհետեւ 31 Դեկտեմբեր 2019-էն ետք, այլեւս պիտի չգործէ օրէնսդրական այն իրաւակարգաւորումը, ըստ որուն, զինուորագրուելու նպատակով Հայաստան վերադարձող երիտասարդները քրէական պա-

տասխանատուութեան պիտի չենթարկուին: Նախարարը կարեւոր նկատեց նաեւ շահագըրգիռ կառոյցներու եւ ստորաբաժանումներու միջեւ փոխգործակցութեան ապահովումը, որուն նպատակն է առաւել ամրապնդել բանակին եւ հասարակութեան միջեւ սերտ կապը, զինուած ուժերուն հանդէպ հասարակութեան վստահութիւնն ու աջակցութիւնը: Դաւիթ Տօնոյեան անգամ մը եւս ընդգծեց, որ պէտք է ըլլալ չափազանց հետեւողական, խիստ վերահսկողութեան տակ պահել ձմեռնային զօրակոչի ամբողջ գործընթացը, բացառել բժշկական հետազօտութեան թերի կատարումը եւ ըստ այդմ՝ առողջական հարցեր ու բուժման կարիք ունեցող երիտասարդներու զօրակոչը: Հանրապետական զօրակոչային յանձնաժողովի նիստը ամփոփուեցաւ պարգեւատրման արարողութեամբ:

Մեծամօրի կորիզային կայանը կը գործէ միջազգային բոլոր չափանիշերուն համապատասխան.․․ Շարունակութիւն էջ 6-էն

Նշենք, որ «Եւրանեսթ»ի մէջ հայկական պատուիրակութիւնը կրցած էր Ուժանիւթի յանձնաժողովին մէջ տապալել ատրպէյճանական պատուիրակութեան կողմէ հերթական հակահայկական նախաձեռնութիւնը՝ Մեծամօրի կորիզային կայանը փակելու պահանջը: Պատասխանելով այն հարցումին, թէ արդեօք կը նախատեսուի՞ նոր կայան կառուցել՝ նախարար Պապիկեան ըսաւ, որ ներկայիս նման հարց չի քննարկուիր, որովհետեւ գործող կայանին արդիականացման աշխատանքներուն աւարտէն ետք անոր կեանքը պիտի երկարաձգուի մինչեւ 2026 թուականը։ Նախարարը նշեց, որ չի փափաքիր կանխատեսումներ ընել, սակայն կարելիութիւնները թոյլ կու տան, որ կայանը աշխատի մինչեւ 2036 թուականը: Ան շեշտեց, որ արդիականացումը միշտ անհրաժեշտ է. անվտանգութեան տեսանկիւնէն շատ կարեւոր է, որ ամէն տարի որոշ փոփոխութիւններ եւ արդիականացումներ տեղի ունենան: «Մի բան փաստ է, որ Հայաստանի համար աթոմակայանն ունի ստրատեգիական նըշաՇարունակութիւնը էջ 10

Էջ 8

Հայ Կեանք ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹԻՒՆ

ԱՆԳԱՄ ՄԸ ԵՒՍ ԿԸ ՎԵՐԱՀԱՍՏԱՏՈՒԻ ՄԵՐ ՊԱՀԱՆՋԱՏԻՐՈՒԹԵԱՆ ԱՆԺԱՄԱՆՑԵԼԻՈՒԹԻՒՆԸ Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան Կեդրոնական վարչութիւնը, աշխարհատարած իր համայն անդամակցութեան եւ համակիրներու լայն շրջանակին անունով, անխառն գոհունակութեամբ կ’ողջունէ Միացեալ Նահանգներու Ծերակոյտին ճանաչումը Թուրքիոյ կողմէ գործուած Հայկական Ցեղասպանութեան։ Արդարեւ, թիւ 150 բանաձեւի միաձայն որդեգրումը ո՛չ միայն պատմական գօտեպնդող երեւոյթ է, այլ նաեւ ծանրակշիռ քայլ մը՝ դէպի ճշմարտութեան եւ արդարութեան վերականգնումը։ Շուրջ ամիս ու կէս առաջ Միացեալ Նահանգներու Ներկայացուցիչներու Տան կողմէ թիւ 296 բանաձեւի անկիւնադարձային որդեգրումէն ետք, Ծերակուտականներ Ռոպըրթ Մենենտէզի եւ Թէտ Քրուզի դրուատելի ճիգերը յանգեցան առաջադրուած բանաձեւի միահամուռ ընդունման, այս անգամ Ծերակոյտին կողմէ։ Յատկանշական է նաեւ այն իրողութիւնը, որ զոյգ այս յաջողութիւնները արձանագրուեցան ի հեճուկս Սպիտակ Տան բացայայտ ընդդիմութեան։ Այսպէսով, Միացեալ Նահանգները կը միանան Հայկական Ցեղասպանութիւնը պաշտօնապէս ճանչցող 28 այլ պետութիւններու շարքին, որ կը ներփակէ նաեւ Գերմանիան, Ռուսաստանի Դաշնութիւնը եւ Ֆրանսան։ Բարձրօրէն եւ անվերապահ կերպով գնահատելի են ամերիկահայ բոլոր կազմակերպութիւնները, միաւորներն ու անհատները որոնց, երկարամեայ, յարաճուն եւ անխոնջ ջանքերուն շնորհիւ ձեռք բերուեցաւ փայլուն այս իրադարձութիւնը։ Անվարան կարելի է յայտարարել թէ անգամ մը եւս կը վերահաստատուի ազգային մեր պահանջատիրութեան անժխտելի ԱՆԺԱՄԱՆՑԵԼԻՈՒԹԻՒՆԸ։ Ի Դիմաց՝ ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹԵԱՆ Ռաֆֆի Պալեան Մայք Խարապեան Ատենադպիր Ատենապետ Դեկտեմբեր 14, 2019

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

ՌԱԿի օրագիր ՌԱԿ Զարեհ Սինանեան հանդիպում

Երեքշաբթի, Դեկտեմբեր 11-ին, ՌԱԿ Կեդրոնական եւ Արեւմտեան Ամերիկայի Շրջանային զոյգ վարչութիւններու ներկայացուցիչ անդամներ, հերթական հանդիպումը ունեցան Սփիւռքի գործերու գլխաւոր յանձնակատար Զարեհ Սինանեանի հետ։ Հանդիպման ընթացքին քննարկուած են Հայաստանն ու Սփիւռքը յուզող այսօրուան խընդիրները, մտահոգութիւնները, ծանրանալով Միջին Արեւելքի նօսրացող հայագաղութներուն վրայ։ Խօսք եղած է նաեւ ՌԱԿի այսօրուան կառոյցին եւ կուսակցութեան ներհայաստանեան իրավիճակին զարգացումներուն մասին, ուր կ՚ուրուագծուին յուսադրիչ քայլեր։ Շուրջ մէկուկէս ժամ տեւող զրոյցի ընթացքին, ՌԱԿի ներկայացուցիչները իրենց զօրակցութիւնը յայտնեցին հայրենի իշխանութիւններուն եւ ժողովրդավարական հիմքերու զարգացումներուն ուղղուող ճիգերուն։

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

Էջ 9

«Բանակցային գործընթաց չկայ ու չի էլ եղել». Արայիկ Յարութիւնեան

ԵՐԵՒԱՆ, «Փանորամա».- Արցախի Հանրապետութեան նախկին վարչապետ Արայիկ Յարութիւնեան, որ յառաջիկայ տարի կայանալիք Արցախի նախագահական ընտրութիւններուն թեկնածու է, Երեւանի մէջ լրագրողներու հետ ունեցած հանդիպումին ընթացքին յայտնեց, որ այսօր Լեռնային Ղարաբաղի հարցի լուծման շուրջ բանակցութիւններ չկան: «Ու ոչ էլ եղել են վերջին 12-15 տարիների ընթացքում: Հանդիպումներ եղել են, բայց դրանք չի կարելի կոչել բանակցութիւններ, եթէ չկայ գըլխաւոր կողմը՝ Արցախը: Չի կարող լինել բանակցութիւն առանց Արցախի», իր յայտարարութիւնը պարզաբանեց Յարութիւնեան։ Ըստ Ա. Յարութիւնեանի՝ Ատրպէյճանի եւ Հայաստանի իշխանութիւններուն ներկայացու-

ցիչներու հանդիպումներուն ընթացքին քննարկուած փաստաթուղթերուն սկզբունքները ընդունելի չեն Արցախի ժողովուրդին եւ հայ ժողովուրդին համար: «Այսօր էլ բանակցութիւններ չկան, ընդամէնը կոշտացել, խստացել է մեր դիրքորոշումը, որը ներկայացնում է Հայաստանի իշխանութիւնը: Այն միտքը, որ Արցախի անվտանգութիւնն ու ինքնորոշումը սակարկման առարկայ չեն, չի կարող քննարկուել, չի կարող լինել բանակցութեան թեմա: Սա մեր նախապայմանն է եղել», շեշտեց ան։ Յարութիւնեան ընդգծեց, որ Հայաստանի մէջ թէ Արցախի, այն իշխանութիւնը, որ շեղած է այդ ուղիէն, ապագայ չէ ունեցած եւ այդպէս ալ պիտի ըլլայ հետագային: «Եթէ քննարկման նիւթը չի բխում Արցախի ու հայ ժողովուրդի շահերից, կա՛մ պէտք է կտրականապէս հրաժարուեն բանակցութիւններից, կա՛մ արժանանալու են նախորդների ճակատագրին ու ստիպուած են լինելու հրաժարուել իշխանութիւնից», նշեց ան։ Նախկին վարչապետը ըսաւ, որ աշխատանքային բնական յարաբերութիւններ ունեցած է Արցախի գործող ղեկավարին հետ: «Ես գոհ էի մեր տնտեսական համագործակցութիւնից, դժգոհ արցախեան խնդրի վերաբերեալ տարուող քաղաքականութիւնից: Յստակ այդ գիծը կար», մանրամասնեց Արայիկ Յարութիւնեան։

Թուրքիա ուրացման արշաւին համար համացանցային նոր կայք մը հաստատեց Թուրքիոյ նախագահին աշխատակազմը Հայոց Ցեղասպանութիւնը ուրանալու պայքարին համար հաստատած է 1915.gov.tr կայքը: Անգլերէն կայքին վրայ տեղ գտած են թրքական պաշտօնական քարոզչութեան սուտ եւ անհիմն պնդումները՝ 20րդ դարու սկիզբը օսմանեան իշխանութիւններու արիւնարբու գործողութիւններուն վերաբերեալ։ Կայքին առաջին էջին վրայ տեղ գտած է Թուրքիոյ նախագահ Ռեճէպ Թայէպ Էրտողանի խօսքերը. «Այսօրուան աշխարհին մէջ պատմութենէն թշնամութիւն ստեղծելը եւ նոր վէճեր յառաջացնելը չի կրնար ընդունելի ըլլալ եւ չի բխիր մեր համատեղ ապագայի կառուցման տեսլականէն»:

Կայքին վրայ կան շարք մը նիւթեր, «փաստաթուղթեր», որոնք նպատակ ունին ցուցադրելու, որ իբրեւ թէ հայերը ըմբոստացած են, կոտորած են թուրքեր, իսկ հայերու արտաքսումը միակ լուծումն էր: Էրտողանի՝ Հայոց Ցեղասպանութեան դէմ յայտարարութիւնները եւս տեղ գտած են կայքին վրայ: Կայքին վրայ նաեւ կայ բաժին մը՝ յանուն Հայոց Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման 1970-80-ականներու հայկական կազմակերպութիւններու գործողութիւններուն մասին, իսկ այդ բաժինը վերնագրուած է «Armenian teror» («Հայկական ահաբեկչութիւն»):

Էջ 10

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Ազգային ժողովը ընդունեց ՀՀ 2020-ի պետական պիւտճէի նախագիծը ՀՀ Ազգային ժողովը ընդունուեց «ՀՀ 2020 թուականի պետական պիւտճէի մասին» օրէնքի նախագիծը: Այս մասին կը հաղորդէ «Արմէնփրես»ը: Նախագիծը ընդունուեցաւ 77 կողմ եւ 37 դէմ ձայներով: Քուէարկութենէն ետք քուէար կութեան արդիւնքները արձանագրող լուսատախտակին ցոյց տրուեցաւ 69 կողմ ձայն, սակայն ԱԺ նախագահ Արարատ Միրզոյեան յայտնեց, որ ամավարկի նախագիծին կողմ քուէարկութեան մասին յայտնած են գործուղման մէջ գտնուող պատգամաւորներ՝ Գայանէ Աբրահամեանը, Մարիա Կարապետեանը, Ռուբէն Ռուբինեանը, Արման Եղոյեանը, Աննա Կարապետեանը, Յովհան նէս Յովհաննիսեանը, Մխիթար Հայրապետեանը, Վլատիմիր Վարդանեանը. անոնց ձայները եւս գումարուեցան կողմ քուէարկած պատգամաւորներու ձայներուն: ՀՀ Ազգային ժողովի «Լուսաւոր Հայաստան» եւ «Բարգաւաճ Հայաստան» խմբակցութիւնները յայտարարած էին, որ դէմ պիտի քուէարկեն նախագիծին: Դեկտեմբեր 5-ին եւ 6-ին խորհրդարանի մէջ տեղի ունեցած քննարկման ներկայ էին նաեւ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանն ու կառավարութեան անդամները:

Անին, հակառակ բոլոր ջանքերուն, տխուր է. Կարօ Փայլան

Մեծամօրի կորիզային կայանը կը գործէ միջազգային բոլոր չափանիշերուն համապատասխան.․․ Շարունակութիւն էջ 7-էն

ԵՐԵՒԱՆ, «Էրմենիհապեր».- Թուրքիոյ քըրտամէտ Ժողովուրդներու ժողովրդավարական կուսակցութենէն հայ երեսփոխան Կարօ Փայլան մասնակցեցաւ Կարսի քաղաքապետական խորհուրդին եւ «Անատոլուի Մշակոյթ» հիմնարկին կազմակերպած «Քարի ձօն՝ Անի» խորագիրով ցուցահանդէսին, եւ այդ առիթով ան նաեւ այցելեց Անիի աւերակները: Անի կատարած այցելութեան վերաբերեալ Փայլան գրառում մը կատարեց «Ֆէյսպուք»ի իր էջին վրայ, որուն կից տեղադրած է նաեւ քանի մը լուսանկարներ: Փայլան կը գրէ հետեւեալը. «Այցելեցինք Կարս եւ Անի քաղաքները: Անին, հակառակ բոլոր ջանքերուն, տխուր է… Գետը, որ կը հոսի քաղաքին մօտէն, վերածեր են Թուրքիա-Հայաստան սահմանի: Սահմանը 26 տարի է ի վեր փակ է… Այն

նակութիւն: Հայաստանը խնդիր ունի էներգետիկ առումով՝ լինել ոչ միայն ինքնաբաւ, այլ նաեւ՝ արտահանող երկիր: ԱԷԿը ապահովում է Հայաստանի էներգիայի՝ այս պահին 40 տոկոսը, բայց իր ողջ հզօրութեամբ գործելու դէպքում այն կարող է հասնել մինչեւ 50 տոկոսի», շեշտեց Պապիկեան: Նախարար Սուրէն Պապիկեան նաեւ անդրադարձաւ Ռուսիոյ հետ համաձայնութեան՝ Մեծամօրի կորիզային կայանի երկրորդ պլոքի արդիականացման աշխատանքներուն համար նախատեսուած ռուսական վարկի օգտագործման ժամկէտը մինչեւ 2021 երկարաձգելու։ Ըստ անոր՝ այս տարուան ընթացքին քննարկուեցաւ վարկը երկարաձգելու խնդիրը: «Այս պահին ունենք փոխհամաձայնութիւն եւ ՌԴ ֆինանսների նախարարութեան կողմից արդէն իսկ երկարացման համաձայնութիւն ստացուել է: Այս հարցը կը քննարկուի կառավարութեան յառաջիկայ նիստում», դիտել տուաւ Սուրէն Պապիկեան՝ աւելցնելով, որ հարցին լուծման համար մնացած են միայն որոշ իրաւաբանական հարցեր:

օրը, երբ վերակառուցենք այդ քանդուած կամուրջը տօն պիտի ըլլայ Անի քաղաքին համար»: Փայլան նաեւ այցելեց Կարսի քաղապետարանը եւ հանդիպում ունեցաւ կուսակից համայնքապետներուն հետ:

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

Էջ 11

250 ՎԱՐՉԱԿԱՆՆԵՐՈՒ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹԵԱՄԲ՝ ՀԲԸՄ-ՀԵԸ ԳՈՒՄԱՐԵՑ ՏԱՐԵԿԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՎԱՐՉԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎԸ

Հակառակ երկիրը հարուածող քաղաքական, տնտեսական-ընկերային փոթորիկին, ՀԲԸՄ-ՀԵԸ Կեդրոնական վարչութեան հովանաւորութեամբ, Կիրակի, 8 Դեկտեմբեր 2019-ի առաւօտեան, ՀԵԸի 38 վարչութիւններ ներկայացնող աւելի քան երկու հարիւր յիսուն վարչականներու մասնակցութեամբ, ՀԲԸՄի Տեմիրճեան կեդրոնին մէջ տեղի ունեցաւ ՀԲԸՄ-ՀԵԸի տարեկան վարչական ընդհանուր ժողովը: Լիբանանի, Հայաստանի, ՀԲԸՄի եւ ՀԵԸի քայլերգներուն յոտնկայս կատարումէն ետք, ՀԵԸի Կեդրոնական վարչութեան ատենապետ Վիգէն Չերչեան բարի գալուստ մաղթեց ներկաներուն, դիտել տալով, որ Լիբանանի զարգացումները անհաճոյ անակնկալներու եւ ստիպողութիւններու առջեւ դրած են ժողովուրդին բոլոր խաւերը: Այսուհանդերձ, ՀԲԸՄ-ՀԵԸի ընտանիքը յանձնառու կը մնայ իր ազգային պարտաւորութիւններուն եւ հաւաքական աշխատանքով պիտի յաղ-

թահարէ լիբանանահայութեան առջեւ ցցուող այս նոր մարտահրաւէրը: Այս առիթով, ան ընդգծեց, թէ ժողովին առանցքային օրակարգերէն մէկը պիտի ըլլայ երկրին դիմագրաւած տնտեսական դժուարութիւնները եւ լիբանանահայութեան օժանդակելու կարելիութիւնները: Վիգէն Չերչեան շնորհակալութեան յատուկ խօսք ուղղեց ՀԲԸՄի Լիբանանի Շրջանակային Յանձնաժողովին եւ անոր ատենապետ տիար Ժերար Թիւֆենքճեանին` ՀԵԸի միջոցառումներուն մնայուն կերպով նեցուկ կենալու անմնացորդ պատրաստակամութեան: Ան, շնորհակալութեան խօսք յղեց նաեւ ՀԵԸի Կեդրոնական վարչութեան անդամներուն եւ ՀԵԸի գրասենեակին: ՀԵԸի մամլոյ եւ տեղեկատուական գրասենեակի պատասխանատու Ահարոն Շխրտըմեան ընթերցեց նախորդ տարուան ընդհանուր վարչական ժողովին ատենագրութիւնը: Շարունակութիւնը էջ 12

Էջ 12

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

250 ՎԱՐՉԱԿԱՆՆԵՐՈՒ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹԵԱՄԲ՝ ՀԲԸՄ-ՀԵԸ ԳՈՒՄԱՐԵՑ ՏԱՐԵԿԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՎԱՐՉԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎԸ

Շարունակութիւն էջ 11-էն

ՀԲԸՄի Լիբանանի վարիչ տնօրէնուհի Արին Ղազարեան ընթերցեց ՀԲԸՄի Լիբանանի Շրջանակային Յանձնաժողովի ատենապետ Ժերար Թիւֆենքճեանի սրտի խօսքը: Ժողովը յատուկ յուշանուէրով պատուեց աշխատանքի բերումով Մ. Նահանգներ մեկնող Մայտա Քիւրեճեանը: ՀԵԸի Կեդրոնական վարչութեան ատենապետ Վիգէն Չերչեան լուսարձակի տակ առաւ նախորդ տարուան ընդհանուր վարչական ժողովէն բխած որոշումները: Ի ուրախութիւն ՀԲԸՄ-ՀԵԸ ընտանիքին, Կեդրոնական վարչութիւնը իրագործած էր ժողովէն բխած առաջադրութիւնները: ՀԲԸՄ-ՀԵԸի 38 վարչութիւններ հերթաբար ներկայացուցին անցնող տարուան իրենց գործունէութեան տեղեկագիրը: Մեծ պաստառի վրայ գրաւոր ելոյթներուն կ’ընկերակցէին վարչութիւններուն գործունէութիւնը խտացնող տեսաերիզներ: Դադարէն եւ յիշատակի խմբանկարէն ետք, վարչական ժողովի երկրորդ բաժինով, քննարկուեցան մասնաճիւղերուն յառաջիկայ տարուան

ծրագիրները: Առաջարկութիւնները արձանագրուեցան, հետագայի համար, առ ի քննարկում: Ընդհանուր վարչական ժողովը եզրափակուեցաւ ՀԵԸի Կեդրոնական վարչութեան ատենապետին հաւագական ճիգերով աշխատանքը շարունակելու բարեմաղթութիւններով։ ՀԵԸի ՄԱՄԼՈՅ ԵՒ ՏԵՂԵԿԱՏՈՒԱԿԱՆ ԳՐԱՍԵՆԵԱԿ

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

Էջ 13

Հայոց լեզուն եւ քաղաքական աղմուկը ԱԶԱՏ ԵՂԻԱԶԱՐԵԱՆ Գրականագէտ, թարգմանիչ, բանասիրական գիտութիւններու դոկտոր

Կրթութեան եւ գիտութեան մասին օրէնքի նախագիծը առաջացրեց երեւի ամենաաղմկալից քննարկումները: Եթէ չլինէր այդ աղմուկը, ապա քննարկումներն անհրաժեշտ էին: Մանաւանդ հայոց լեզուի բուհական դասաւանդման խնդիրը: Արդէն երեսուն տարի է՝ մենք խնդիրներ ունենք հայոց լեզուի եւ գրականութեան դասաւանդման հարցում: Ովքեր առիթ են ունենում շփուելու մեր դպրոցների շրջանաւարտների հետ, չեն կարող չտեսնել, թէ ինչքան վատ են սովորեցնում հայոց լեզուն դպրոցում, եւ ինչքան վատ գիտեն հայ գրականութիւնը դպրոցների եւ տարբեր քոլէճների շրջանաւարտները: Կան, կան լաւ ուսուցիչներ, որոնք կարողանում են սէր առաջացնել հայոց լեզուի եւ գրականութեան նկատմամբ: Բայց ընդհանուր պատկերը տխուր է: Անկախութեան վերականգնումից յետոյ շատ խիստ օրէնք ընդունուեց, որը հայոց լեզուի ուսուցումը բուհերում պարտադիր էր դարձնում: Դա, անշուշտ, քաղաքական որոշում էր՝ պայմանաւորուած ժամանակի թելադրանքով: Հիմա մտածում եմ, որ օրէնքն ընդունելիս ոչ ոք հայոց լեզուի դասաւանդման բարելաւման մասին չէր մտածում: Պարզապէս պէտք էր ամէն կերպ ցուցադրել, որ մենք անկախ ենք: Բայց հենց 1990ականներից սկսած՝ հայոց լեզուի ուսուցման մակարդակն սկսեց ընկնել: Ես տասը տարի ղեկավարել եմ Երեւանի լաւագոյն բուհերից մէկի հայոց լեզուի եւ հայ գրականութեան ամպիոնը: Դասերի ժամանակ ամպիոնի դասախօսները ուղղագրութեան կանոններ էին սովորեցնում, շարահիւսութիւն եւ այլն, այսինքն՝ բաներ, որոնք դպրոցում արդէն պէտք է սովորած լինէին: Իմ դիտողութիւնները բախւում էին իրականութեանը՝ տասներկու տարի դպրոցում սովորած ուսանողները ամենապարզ տեքստերը գրում էին մեծաթիւ սխալներով: Գոնէ հիմա պէտք էր ինչ-որ բաներ ուղղել: Ի հարկ է, դասախօսները ընդլայնում էին ուսուցման շրջանակները, ներառում կեանքին ու մշակոյթին վերաբերող ամենատարբեր թեմաներ: Բայց մէկ, նոյնիսկ երկու տարում հնարաւոր չէ սովորեցնել այն, ինչի համար դպրոցներին տրւում է տասներկու տարի: Օրէնքի նախագծի հեղինակները տեսականօրէն ճիշդ գաղափար են դրել նախագծի մէջ՝ դպրոցական ծրագրի համառօտուած կրկնութիւնը հայ ուսանողների համար հայկական բուհում անիմաստ է: Նրանք դպրոցում արդէն տասներկու տարի սովորել են հայերէն: Բայց նախ եւ առաջ պէտք էր ուսումնասիրել եւ հասկանալ,

թէ ի՛նչ վիճակ է դպրոցներում հայոց լեզուի ուսումնասիրութեան բնագաւառում, ուղիներ մտածել դրա մակարդակը բարձրացնելու համար: Ի վերջոյ, ցանկացած դպրոցի հիմքը մայրենի լեզուի (եւ գրականութեան) ուսուցումն է, որովհետեւ առանց դրա կրթել երեխաներին հնարաւոր չէ: Երկրորդ՝ բուհում հայոց լեզուի ուսուցումը չպէտք է լինի դպրոցական դասընթացի համառօտ կրկնութիւնը: Դա իսկապէս անիմաստ է: Բայց եթէ բուհին առաջարկւում է հայոց լեզուի մի նոր մակարդակ, որն իսկապէս խորացնի մայրենի լեզուի իմացութիւնը, սովորեցնի գրաւոր եւ բանաւոր արտայայտուել հասարակական կեանքի, սոցիալական խնդիրների, մասնագիտութեան, մշակութային եւ այլ բազմազան հարցերի շուրջ, ապա այդպիսի առարկան երեւի տեղին կը լինի Հայաստանի բուհերի ծրագրում, ի հարկ է, չմոռանալով, որը բուհը մասնագիտութիւն սովորեցնելու եւ ոչ թէ մարդու կուլտուրան բարձրացնելու համար է: Այս վերջինը պէտք է ուղեկցի մարդուն ամբողջ կեանքում, բոլոր պարագաներում: Բայց այդ բեռը չպէտք է դրուի բարձրագոյն կրթութեան վրայ: Քննարկման (աւելի շուտ՝ աղմուկի) բովանդակութիւնը տհաճօրէն զարմացրեց հենց սկզբից: Գիտենք, չէ՞, որ չկայ չարիք առանց բարիքի: Ինչքան էլ նախագիծը վատն էր (իսկ այն իսկապէս անյաջող է, ես դեռ այդ մասին կ’ասեմ), լաւ առիթ էր խօսելու, քննարկելու կրթութեան, մասնաւորապէս՝ հումանիտար կրթութեան խնդիրները: Բայց բովանդակային քննարկման փոխարէն սկսուեց այս տհաճ աղմուկը: Ակնյայտ էր, որ աղմուկն սկսողները աւելի շատ մտածում էին քաղաքական հակառակորդներին մի հարուած եւս հասցընելու մասին: Ամէն ինչ խառնուեց իրար, եւ, ի հարկ է, առաջին հերթին ասպարէզ բերուեց ազգային աւանդներին դաւաճանելու մեղադրանքը, որը մեզանում գործում է անվրէպ: Եւ, պէտք է ասեմ, նախարարութիւնը կրակի վրայ հսկայական քանակութամբ պենզին լցրեց՝ ինչ-որ անհասկանալի բացատրութիւններ տալով մարզիկ Դալուզեանի մասին ֆիլմը եւ ֆուտուրիզմին նուիրուած հրապարակային ներկայացումը ֆինանսաւորելուն, դրան միացաւ եւ ստամբուլեան կոնվենցիայի խնդիրը, եւ հայոց լեզուի ուսուցումը, ըստ էութեան, դարձաւ երկրորդական հարց: Մինչեւ առաջ անցնելը կ’ուզենայի հարց տալ նախարարութեան աշխատողներին՝ իսկապէս, ինչո՞ւ պետութիւնը պէտք է ֆինանսաւորեր Դալուզեանի մասին ֆիլմը կամ ֆուտուրիստական պերֆորմանսը: Դրանք պէտք չէր արգիլել, նոյնիսկ ֆուտուրիստական ներկայացումը կարելի էր խրախուսել (մէկ անգամ եւս յիշէինք մոռացուած ֆուտուրիստական տողերը): Բայց միթէ՞ Շարունակութիւնը էջ 14

Հայ Կեանք

Էջ 14

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայոց լեզուն եւ քաղաքական աղմուկը Շարունակութիւն էջ 13-էն

մեր մշակոյթի օրակարգում չկան աւելի հրատապ առաջարկութիւններ, որոնք պետական հովանաւորութեան կարիք են զգում: Նախարարութեան աշխատողները միթէ՞ չեն տեսնում, որ ոչ ֆուտուրիզմը, ո՛չ տրանսգենդների (սեռափոխուածներիԽմբ.) ճակատագիրը մեր այսօրուայ իրականութեան մէջ չեն կարող առաջնակարգ թեմաներ լինել: Դրանք, ինչպէս հիմա ընդունուած է ասել, արհեստական օրակարգ են մեր երկրի համար: Եւրոպացիները գուցէ արդէն լուծել են մնացած բոլոր խնդիրները եւ առաջնահերթ են դարձրել ազատութեան, երբեմն տարօրինակ ըմբռնումները, բայց մենք շատ աւելի ծանր խնդիրներ ունենք լուծելու, եւ նոր ուժերը, որոնք օրինաչափօրէն եկան իշխանութեան, առաջին հերթին ա՛յդ խընդիրները պէտք է լուծեն: Բայց, ինչպէս տեսնում ենք, նոր ուժերն էլ են վրիպումներ թոյլ տալիս: Հիմա վերադառնանք լեզուի խնդրին: Ես չեմ յիշում, ԿԳՄՍ նախարարութիւնը խորհրդակցե՞լ է ուսուցիչների, դասախօսների, լեզուաբանների, գրողների հետ, քննարկուե՞լ են լեզուի դասաւանդման եւ ընդհանրապէս հայոց լեզուի զարգացման խնդիրները: Լաւ է, դեռ հանրային քըննարկումներ նախատեսւում են: Բայց դրանից առաջ պէտք էր լսել մասնագէտների կարծիքները, յետոյ միայն նախագիծ մշակել եւ ներկայացնել հանրային քննարկման: Չէ՞ որ այսօր մեր լեզուի հետ կապուած բազմաթիւ խնդիրներ կան, եւ վատ է, որ մենք կեդրոնանում ենք միայն բուհերում լեզուի ուսուցման վրայ: Դուք առիթ չէ՞ք ունեցել մտածելու, թէ այս ինչ համաճարակ է տարածուել քաղաքական գործիչների եւ բարձրաստիճան պաշտօնեաների խօսքում՝ է՛լ «ֆիքսել ու ֆիքսուել» (հաստատագրել-Խմբ.), է՛լ «մանիպուլացնել ու մանիպուլացուել» (շահագործում-Խմբ.) եւ այլն, եւ այլն: Էլ չեմ խօսում օժանդակ բայի տարօրինակ օգտագործման մասին՝ էի փոխարէն՝ ա (գրում ա), դարձեալ պաշտօնեաների եւ պատգամաւորների կողմից, եւ այլն: Ես լեզուական մաքրամոլ չեմ, եւ ամէն ինչ թարգմանելու ձգտումը նոյնքան վնասակար է լեզուի համար, ինչքան օտար բառերի, ժարգոնային ձեւերի անհարկի օգտագործումը: Ես խօսում եմ ընդամէնը սեփական լեզուի հանդէպ տարրական յարգանքի բացակայութեան մասին: Այո՛, լեզուն ինքը գտնում է իր զարգացման ուղիները, դրա համար պէտք չէ բռնանալ նրա վրայ զանազան «մերսի» շատ եւ այլ անիմաստ փոխառութիւններով: Մենք ընդամէնը պէտք է փորձենք յարգանք դաստիարակել մեր լեզուի հանդէպ: Այստեղ շատ բան կախուած է հեռուստատեսութիւնից: Բոլորը կարծես հասկանում են, որ մեր ժամանակներում լեզուի զարգացման վրայ այն մեծ ազդեցութիւն է գործում: Բայց

առայժմ այդ ազդեցութիւնը աւելի շատ բացասական է: Այս թռուցիկ դիտողութիւնները, անշուշտ, չեն ընդգրկում այն մեծ խնդիրները, որ կապուած են հայոց լեզուի զարգացման հետ: ԿԳՄՍ նախարարութիւնը եւ համապատասխան գիտական կառոյցները պէտք մտահոգուեն սրանով եւ ոչ թէ ձգտեն յեղափոխական փառք վաստակել մինչեւ վերջ չմտածուած փոփոխութիւններով: Ընդդիմութիւնը միայն վատ դեր է կատարում՝ մակերեսային հայրենասիութեան քարոզով, սորոսներով, սատանիզմով եւ այլեւայլ պիտակներով ուշադրութիւնը շեղելով իրական խնդիրներից: Փոխանակ լրջօրէն քննարկելու լեզուի ուսուցման, ընդհանրապէս հումանիտար եւ հայագիտական կրթութեան հարցերը, նրանք հերթական մահակն են փնտռում՝ հարուածելու իշխանութիւններին, եւ հնարաւորինս ուժեղ ու ցաւագին հարուածելու: Նրանք գրեթէ երեք տասնամեակ իշխանութիւն են եղել եւ երբեք չեն մտահոգուել հայոց լեզուով ու հայկական դպրոցով: Սահմանադրութեան մէջ հայոց լեզուի ուսուցումը յայտարարելով պարտադիր՝ ոչ մի իրական քայլ չարեցին գոնէ մինչ այդ նուաճուած մակարդակը պահելու: Քանի՞ ժամ կրճատուեց այդ տարիներին հայոց լեզուին եւ հայ գրականութեանը յատկացուած ժամերից: Իսկ հիմա երկինք-գետին խառնել են իրար, թէ հայհարայ, հայոց լեզուն հանում են բուհերից: Իշխանութիւններն էլ, առանց մինչեւ վերջ հասկանալու իրողութիւնները, հասկանալու այն ժողովրդի հոգեբանութիւնը, որի անունից իրենք խօսում են, պատրաստակամօրէն իրենց թիկունքը դէմ են անում ընդդիմութեան հարուածներին: Իբրեւ աւարտ՝ ասենք, որ օրէնքի՝ այսօր մատչելի նախագիծը մինչեւ վերջ մտածուած ու մասնագէտների հետ քննարկուած չէ: «Գրական Թերթ»

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

Էջ 15

U.S. Senate Unanimously Recognizes Armenian Genocide Armenian General Benevolent Union (AGBU) Reflects on Landmark U.S. Genocide Resolution

WASHINGTON, 12 DECEMBER, ARMENPRESS. The U.S. Senate struck a historic blow today against Turkey’s century-long obstruction of justice for the Armenian Genocide, unanimously adopting S.Res.150, backed measure that locks in ongoing U.S. recognition of this crime.

The resolution, identical to a measure (H.Res.296) adopted 405 to 11 in the U.S. House in October, officially rejects Turkey’s denials of its genocide against Armenians, Greeks, Assyrians, Chaldeans, Syriacs, Arameans, Maronites, and other Christian nations. Passage of the resolution – spearheaded

by Senators Robert Menendez and Ted Cruz marks the first time that the Senate has recognized the Armenian Genocide.

“The Senate today joined the House in rejecting Ankara’s gag-rule against honest American remembrance of the Armenian Genocide – overriding the largest, longest foreign veto over the U.S. Congress in American history,” as reports Armenpress.

“Today’s unanimous Senate action shines a spotlight on the President, who continues – against all reason – to enforce Erdogan’s veto against honest American remembrance of Turkey’s extermination and exile of millions of Christians. It’s time for the Executive Branch to join Congress in ending any and all American complicity in Ankara’s lies. Together, the President and Congress should put in place a sustained and pro-active policy that rejects Turkey’s lies, challenges Ankara’s obstruction of justice, and works with Armenian and Turkish stakeholders toward the international reparations and other remedies required of this crime.”

Contact with the publisher: hyegyank@gmail.com

The U.S. Senate recognition of the Armenian Genocide of 1915 is the fulfillment of the hard-fought decades-long quest of Armenian-Americans.

AGBU and Armenians across the globe breathe anew that truth has prevailed over Turkey’s persistent denials and attempts to whitewash history. We commend the efforts of our Armenian-American advocates in Washington, namely the Armenian Assembly of America and the Armenian National Committee of America, that have, day in and out, relentlessly pursued U.S. Genocide recognition against the expediencies of political and foreign policy decisions. By rallying Armenian-Americans across the nation to lift their voices in the halls of the Capitol through their representatives in Washington, they exemplified what Armenians can do when united in purpose and committed to a noble cause.

December 12, 2019 is a great day for Armenians and all humanity as the light of truth prevailed over the darkness of political cynicism and calculus.

AGBU and all Armenian-Americans owe thanks to those Members of the Senate and House who courageously stood up and spoke out for our cause over many years of dashed hopes and false starts, sticking with us until this momentous bipartisan victory was finally achieved. Though the wait for justice and recognition was too long, let us begin this Christmas season with a sense of hope that this triumph of truth sends a clear message across the globe that there is no place to hide for those who commit such hateful crimes against humanity.

There are few Armenians alive today, even third and fourth generation Armenian-Americans, whose heritage and identity has not been shaped by, nor whose sense of justice and humanity informed by, what Armenians call Medz Yeghern, the Great Crime, perpetrated against our ancestors. With this affirmation from the United States, our global community can move forward and use our experiences and wisdom for the good of all those who are vulnerable to the destructive forces of hate.

In this spirit we invoke the message issued by His Holiness Karekin II, Catholicos of All Armenians in response to yesterday's vote: “Our prayer [is] that God keep all mankind in peace, free from tragedies and disasters like the Armenian Genocide, for the sake of the peaceful future of all people.”

Էջ 16

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

President Sarkissian participated at Silicon Mountains technological conference: Armenia has become a major port in the ocean of global information

President Armen Sarkissian participated at the Silicon Mountains technological conference held in Yerevan.

In the framework of the conference, which is dedicated to smart decisions in the area of IT and information technologies and trends anticipated at the global market in the coming years, the Armenian IT and information companies and invited foreign experts will present to the business community and state sector the projected challenges and will conduct discussions on the trends of development of modern technologies.

Welcoming the participation of the President of Armenia to the conference, the President of Synopsys Armenia company Ervand Zorian noted that being a professor, a successful businessman, and a diplomat, Armen Sarkissian has been able to present to the world Armenia’s technological area. “He has been with us since independence and has been making his contribution to the development of this area, taking consistent steps in this direction, bring pan-national companies to Armenia and supporting our companies in presenting ourselves to the world,” Ervand Zorian said.

In his welcoming remarks President Armen Sarkissian noted that he totally supports all efforts aimed at the development of the technological area. “I like the title of the conference – Silicon Mountains. I believe, steps taken today are “hills” which one day will merge and become Silicon Mountains,” the President noted.

According to the President, artificial intelligence, new technologies, machine learning, and mathematical modeling are areas of absolute priority for Armenia. “I have a dream and a vision of making

Armenia a port in the ocean of global information data. We always say that Hong Kong, Singapore, Shanghai and other places are successful. One of the reasons – they have seaports. Going back 150 years, the great part of the world trade was done not through the Silk Road but through seaports.

Those countries, which had opportunities to build seaports, gradually became industrial hubs. However, to have harbors is not enough; it is necessary to work hard, unite, and concentrate. We need to concentrate our forces and efforts to move in the right directions. These directions are new technologies, artificial intelligence, machine learning,” the President underscored. “There is a great competition today in the world, and it is necessary to exercise huge efforts to win and to build one’s own port in the area of information. Together we can do a lot, with our compatriots abroad and here in Armenia, as a state, as a government, as a private sector, together with the Armenians who are already engaged in that industry, and together with the Armenians who will be engaged tomorrow. I believe that we can have Silicon Mountains because we are a hardworking, honest, and flexible nation which survived hardships and found the right solutions. It is in our DNA. Everyone should chip in. When we unite, make efforts, and form our common absolute priority – development of new technologies, believing that Armenia can and will become one of the world’s leading technological countries, only then we will succeed.”

President Sarkissian spoke also of the Presidential initiatives, stressing in particular the ATOM (Advanced Tomorrow) program which is aimed at the development of modern technologies and science in Cont. on page 17

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

Էջ 17

President Sarkissian participated at Silicon Mountains technological conference: Armenia has become a major port in the ocean of global information Cont. from page 16

Armenia. “This initiative might become another “hill” which will create a “mountain”, President Sarkissian added and noted that it is envisaged to bring together in the framework of the ATOM major international technological companies such as IMB, Dassault systemes, THALES Group, Elettronica, and together with them to create scientific and research centers. “To be able to do that, it is necessary to establish ties with those companies, becoming not just consumers of their products but their partners in the creation of new technologies, in the areas of artificial intelligence and machine building. This is the mission of ATOM. We should bring them to Armenia, establish laboratories where new technologies will be created. All mentioned companies note that would like to work with us in the research and education areas,” the President of Armenia said.

President Sarkissian invited the participants of the conference to participate to a number of confer-

ences to be held in Armenia next year, including the famous Armenian Summit of Minds which in particular will be dedicated to artificial intelligence and geopolitical risks. Our country is also to host the 6th STARMUS international festival. In the framework of the event, Nobel Prize winners, world-famous scientists, astronauts, and musicians will visit Armenia. The festival aims at making science approachable, at inspiring younger generations and making scientific work attractive for them.

Another event planned for the next year is HorasisChina international conference dedicated to China.

In the framework of this conference nearly 300 Chinese companies will be presented in Armenia.

“I wish great success to you all. I hope that together we will be able to make our common dream – making Armenia a big international port of virtual and information area in the world ocean of global information - come true,” President Armen Sarkissian underlined.

President Sarkissian met with a group of participants of the Silicon Mountain conference: by uniting our efforts, we can promote the technological advancement of our country in the technological area the President, Director of the Union of Employers of Information and Communication Technologies (UEICT) Armen Baldryan, and the CEO of the Union Edward Musaelyan.

The President welcomed the initiative to hold the conference in Yerevan. ”The time has come for us to unite our efforts because together we can achieve greater results and contribute to our country's advancement in the technological area,” the President underlined.

President Armen Sarkissian hosted a group of participants of the Silicon Mountain technological conference and among them the President of the Synopsis Armenia company Ervand Zorian, Dmitry Turchin, Microsoft’s AI Solutions Manager for Central and Eastern Europe, the Customer Relations Program Director of Microsoft in CIS Astghik Dallakyan,

At the meeting discussed were opportunities of cooperation in the framework of the Presidential ATOM (Advanced Tomorrow) initiative and the Armenian Summit of Minds to be held in Armenia next year.

Speaking of the components of the ATOM initiative, President Armen Sarkissian noted that would be glad to see in this format, along with the world’s other leading technological companies, the Microsoft company.

Էջ 18

Հայ Կեանք

Bishop Sahak Mashalian Elected 85th Armenian Patriarch of Constantinople

ISTANBUL — Bishop Sahak Mashalian was elected the 85th Armenian Patriarch of Constantinople.

Mashalian was elected by special delegates composed of representatives of both the clergy and secular circles, who in turn were elected by the patriarchate’s synod and the local Armenian community of Istanbul respectively.

Mashalian’s only competitor for the post, Patriarchal Vicar Archbishop Aram Ateshyan, has congratulated the new patriarch.

“As the senior member of the clergy class at the Constantinople See, I wish that the unity and fraternity of Turkish-Armenian life would be restored in this new era. It is our prayer that a thriving new period will be opened before this age-old Patriarchate and that its mission will be enriched with new achievements, in the exaltation of our Holy Church and the benefit of our people,” Ateshyan wrote in his Facebook page.

In his first patriarchal address, Bishop Mashalian said with joy that the Armenians of Turkey finally had a father. He expressed gratitude to all those who contributed to this journey, thanked the Catholicos of All Armenians and the Turkish authorities, President Recep Tayyip Erdogan, Interior Minister Suleyman Soilu, and Istanbul Governor Ali Jerlaya. According to the newly elected Patriarch, this is the beginning of a new phase for the Armenian community – a period of peace and unity.

The position of the Patriarch was vacant after Mesrob II passed away in March, 2019. Mesrob Mutafyan was elected the 84th Armenian Patriarch of Constantinople on 14 October, 1998. In 2008, the patriarchate announced that Mesrob II was suffering from Alzheimer’s disease. He withdrew from all his duties and public life, but formally remained the Patriarch. Mesrob II was incapacitated and appeared

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

41st meeting of Council of Ministers of Foreign Affairs of the Organization of the Black Sea Economic Cooperation held in Athens

On 13 December, Armenia’s Delegation headed by the Deputy Foreign Minister Mr. Artak Apitonian participated in the 41st meeting of the Council of Ministers of Foreign Affairs (CMFA) of the Organization of the Black Sea Economic Cooperation (BSEC), which was held in Athens.

The meeting of the CMFA was chaired Nikos Dendias, Minister of Foreign Affairs of the Hellenic Republic in the capacity of the incumbent Hellenic Chairmanship-in-Office of the BSEC Organization.

Expressing his appreciation to the Greek side for the productive activities of the Organization, Deputy Foreign Minister Apitonian, in his statement, touched upon the chronic problems facing the Organization and presented Armenia’s views on finding ways for their solution. He particularly expressed concerns regarding recent frequent waivers of the chairmanship, talked about the need for reform process and increasing the efficiency of the BSEC. The Deputy Foreign Minister presented brief information on the outcomes of the 23rd World Congress on Information Technology (WCIT 2019) held in Yerevan on 6-9 October 2019 and the BSECcentered high-side event organized on the sidelines of WCIT. He expressed Armenia’s determination to contribute to furthering the Organization’s objectives on ICT and strengthen this sectoral cooperation among BSEC countries.

Artak Apitonian emphasized that attempts to politicize and inject bilateral differences including biased Cont. on page 19

in a comatose state, which led to the synod retiring him in an effort to hold new elections, something Turkish authorities were not in favor of.

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

41st meeting of Council of Ministers of Foreign Affairs of the Organization of the Black Sea Economic Cooperation held in Athens Cont. from page 18

Էջ 19

open borders, utilization of existing transport systems and development of new ones in the BSEC region, which is especially important for landlocked countries to have unfettered, efficient and costeffective access to and from the sea, on the basis of the freedom of transit.

The Deputy Foreign Minister expressed his concern with the fact that already two years the draft Regional Trade Facilitation Strategy has been held “hostage” by Azerbaijan, which tries to insert an attachment with its unsubstantiated and false allegations.

Artak Apitonian expressed a hope that commonsense and wisdom would eventually prevail and Azerbaijan will withdraw the legally redundant attachment thus allowing the adoption of this very important document for the organization.

At the conclusion of the meeting, a ceremony took place whereby the Hellenic Republic handed over the Chairmanship-in-Office of BSEC to Romania, which will assume the duties of BSEC Chairmanship for a period of six months, from 1 January to 30 June 2020.

conflict perceptions into the agenda of the Organization and its related bodies in particular PABSEC are detrimental to its principles, against the Charter and undermine its reputation and effectiveness. He has further underlined the need for trade facilitation,

The armenian delegation also included RA Ambassador to Greece Fadey Charchoghlyan, RA Permanent Representative to BSEC Sahak Sargsyan and Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of the RA Embassy in Bulgaria Michael Vardanyan.

Music By Komitas Opens Conference at UN Dedicated to Genocide Prevention cial Adviser on the Prevention of Genocide Mr. Adama Dieng, President of International Association of Genocide Scholars Dr. Henry Theriault, Associate Professor from Clark University Dr. Johanna Vollhardt, and Professor of History from the City College of New York Dr. Eric D. Weitz delivered remarks at the event.

NEW YORK — On December 9 in the United Nations Headquarters in New York, the Permanent Mission of Armenia to the United Nations organized a Round-table discussion, entitled “Remembrance and Education as Powerful Tools for Prevention: Drawing Lessons to Address Challenges”, dedicated to the International Day of Commemoration and Dignity of the Victims of the Crime of Genocide and of the Prevention of this Crime.

The Permanent Representative of Armenia to the United Nations Mher Margaryan, Executive Director of the Global Center for the Responsibility to Protect Dr. Simon Adams, the UN Secretary-General’s Spe-

The conference opened with music by Komitas, performed by “Aria” string quartet of New York-based Armenian musicians, dedicated to the 150th Anniversary of the great composer.

“The Armenian nation passed through the horrors of genocide at the beginning of the 20th century. Therefore, Armenia has a special obligation to unite efforts to prevent genocide,” Margaryan said in his opening remarks.

The genocide was preceded by events in which the rights and fundamental freedoms of the country’s most vulnerable groups were suppressed, Margaryan noted.

The panelists discussed the role of remembrance Cont. on page 20

Էջ 20

Հայ Կեանք

Story of a photo: Sister found her brother in Der El-Zor three years after the Genocide

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Music By Komitas Opens Conference...

Cont. from page 19

and education in raising awareness on genocides, addressing the root causes of intolerance and discrimination and prevention of crimes against humanity and genocides.

Simon Adams, Executive Director of the Global Center for the Responsibility to Protect , who hosted the conference, reminded that April 24, 2020 will mark the 105th anniversary of start of the “targeted killings of Armenians in the Ottoman Empire on April 24, 1915.”

“As a result of these actions more than one and a half million lives were destroyed. The United Kingdom, France, and Russia in May 1915 accused the Ottoman Empire of committing crimes against humanity – the first time that term was used to describe the extent of the atrocities,” he added.

The event was attended by the Permanent Representatives of the UN member states, diplomats, officials of the UN Secretariat, as well as representatives of civil society, academia and the Armenian community. way to the Syrian deserts many people were dying, losing their families and dear ones.

Tens of thousands of Armenian families were destroyed during the Armenian Genocide. The whole families were brutally exterminated. Survivors have lost their wives, husbands, mothers, fathers, sisters and brothers.

The result of these exterminations, pursued by the Ottoman Empire, was not only massacres, forced displacement and loss of homeland, but also thousands of orphans.

Photo: Collection of the National Archives of Armenia. From “100 Photographic Stories of the Armenian Genocide” book

The Armenian Genocide Museum-Institute has published a photo, which depicts a scene of terrible ordeals that befell the Armenian families during the Armenian Genocide, Public Radio of Armenia reports.

This photograph depicts a brother and a sister, who had lost each other during deportation and only three years later they found each other in the desert of Der el-Zor. Orphaned, helpless and defenseless Armenian families were sent to deadly deportations. On the

Some of the Armenian women, who were in Turkish harems, refused to leave their new families, as they had small children and were unsure if they could face new ordeals.

Very few of the Armenian children, who have survived by miracle, were “brought back” to the Armenian identity.

“No human language is strong or colorful enough to depict such horrors, or to express the moral and physical sufferings of these innocent martyred Armenians until their release in death. Any survivors, hopeless wrecks from the frightful massacres wherein they have seen all their loved ones perish, sent into concentration camps where torture and degradation worse than death await them,” French historian Jacques de Morgan has said.

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

Էջ 21

!ATTENTION MEDICAL STUDENTS

AGBU GLOBAL LEADERSHIP PROGRAM OF BOSTON AND THE ARMENIAN AMERICAN MEDICAL ASSOCIATION OF THE GREATER BOSTON AREA ANNOUNCE THEIR COLLABORATIVE OPPORTUNITY FOR MEDICAL STUDENTS FROM ARMENIA TO FULFILL MEDICAL ROTATIONS IN BOSTON, MASSACHUSETTS USA Program Overview The AGBU Global Leadership Program in Boston (“AGBU GLP Boston”) is working in collaboration with the Armenian American Medical Association of the Greater Boston Area (“AAMA Boston”) to provide qualified undergraduate medical students in Armenia an opportunity to fulfill one or more medical rotations under the supervision of renowned Boston area medical providers and in some of the most prestigious Boston medical institutions during the eight week period from June 22, 2020 to August 14, 2020.

Students will work with the AAMA Boston to choose one or more clinical rotations of interest to them and earn academic credit. The rotations will be an incredible learning opportunity.

During the program, students will participate in the AGBU GLP Boston, which entails living in airconditioned dormitories at conveniently situated Northeastern University, participating in numerous cultural and social programs, and meeting fellow successful Armenians from around the Globe. For more about GLP go to: https://agbu-glp.org/boston2/ The opportunity is available this year to three (3) medical students from Yerevan State Medical Uni-

versity. The AAMA Boston, and AGBU GLP Boston will provide some financial aid to defray program registration and living expenses in Boston. Airfare expenses will be covered by students / or by the institution where the student’s undergraduate medical education is in process.

Qualifications All applicants must be: ✅ Enrolled in YSMU, ✅ In 4th, 5thor 6th Year of Study, ✅ Between the ages of 19-26, ✅ Maintain a class grade in the top 25% percentile, equivalent to at least a US Grade B ✅ Fluent in speaking, reading, and writing in English.

Application Process All students interested in participating in the program are asked to contact: Inessa Margarian, Cultural and Special Projects Officer 2/2 Melik-Adamyan Street, Yerevan 0010 Tel: (+374 60) 722222 Email: inessa@agbu.am All applications must be received no later than January 1, 2020.

Էջ 22

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

AGMI FOUNDATION ANNOUNCES 2020 LEMKIN SCHOLARSHIP FOR FOREIGN RESEARCHERS The Armenian Genocide Museum-Institute foundation announces 2020 LEMKIN SCHOLARSHIP program for foreign young researchers and PhD candidates. Raphael Lemkin scholarship is intended to extend research on the Armenian Genocide, promote multilayered research of the theme and engage young scientists.

The program will enable one up to 40-year-old foreign PhD students or young researchers who specialize in the field of genocide research and work on their doctoral thesis, to spend one month in Armenia and conduct their research at the archives of the Armenian Genocide Museum-Institute, as well as other local scientific institutions and libraries.

The duration of the scholarship is one month.

The AGMI Foundation will cover travel and accommodation expenses.

The deadline for application is February 15, 2020.

The name of the winner will be known on March 1, 2020.

Kirk Kerkorian Statue Unveiled in Armenia’s Spitak

At the end of the program, the scholarship holder is required to make a report and present a summary of the work done within the month. He/she will also submit an article as a result of a research to be considered for publication in the International Journal of Armenian Genocide Studies within 1 year from the end of his/her visit to Armenia.

A round-table discussion with the Armenian specialists and the AGMI Foundation researchers will be organized during the program with the scholarship holder.

The program will run from April 1.

Required documents for the submission: - CV or resume - Research proposal (not less than 2 pages) - List of published works (if any) - Two letters of reference - A filled application form.

SPITAK — A statue of Armenian American businessman, investor and philanthropist Kirk Kerkorian was unveiled in the city of Spitak, Armenia, on Saturday December 7 on the 31st anniversary of the 1988 earthquake.

Prime Minister Nikol Pashinyan and other government officials were in attendance of the opening ceremony. Artist of Armenia Levon Tokmajyan created the sculpture.

Philanthropist Kirk Kerkorian donated millions of

The winner will be selected by the Scientific Council of the AGMI Foundation.

For more info: http://genocide-museum.am/eng/ Lemkin-2020.php dollars to Armenia through his Lincy Foundation, which was established in 1989 after the devastating earthquake of Spitak. Kerkorian named the foundation in honor of his daughters Linda and Tracy.

In 2004, Armenia awarded its highest honor to Kerkorian – the National Hero of Armenia title. A statue of Kerkorian was inaugurated in 2018 in Gyumri.

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

Էջ 23

ՌԱԿ-ի երախտաւորները

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ԹԱՊԱԳԵԱՆ 1923, Պէյրութ – 2004, Լոս Անճելըս ԱՐԱ ԱՀԱՐՈՆԵԱՆ

Մ

անկավարժ ու մտաւորական Յովհաննէս Թապագեան ծնած է Պէյրութ, 28 Հոկտեմբեր 1923-ին։ Կիլիկիոյ պարպումին հետեւանքով Մարաշէն գաղթած ծնողքը կու գայ հաստատուելու Պէյրութի արուարձան՝ Նոր Մարաշի շրջանը։ Ընտանիքի որպէս երէց մանչ զաւակը իրեն կը վիճակուի նախ յաճախել Նոր Մարաշի նախակըրթարանը, ապա հասակակից պատանիներու հետ կ՚ընդունուի Անթիլիասի Դպրեվանքը, երջանկայիշատակ Սահակ Կաթողիկոսի օրերուն։ Դպրեվանքէն ներս ան յատուկ սէր կը ցուցաբերէ հայոց պատմութեան ու գրականութեան հանդէպ։ 1939-ին տակաւին ուսանող ան մաս կը կազմէ Պէյրութի մէջ խմորուող մշակութային եռուզեռին, ու անդամ կը դառնայ Բարեգործականի Նոր Մարաշի մասնաճիւղին։ Դպրեվանքը աւարտելէ ետք որպէս ուսուցիչ կ՚ընդունուի հայերէն լեզու դասաւանդելու իր յաճախած Նոր Մարաշի Սուրբ Քառասնից Մանկանց եկեղեցւոյ վարժարանին մէջ։ Իսկ աւելի ուշ կը հրաւիրուի Պէյրութի Նոր Ատանա շրջանի Աբգարեան նախակրթարանին մէջ դասաւանդելու։ Յովհաննէս Թապագեան արդէն այս շրջանին խանդավառութեամբ մաս կը կազմէր երիտասարդ մտաւորականներու խումբի մը, որոնք կ՚որոշեն Պէյրութի մէջ 1946-ին նշել տարելիցը. «Բանաստեղծներու իշխան» Վահան Թէքէեանի, որ յաջողութեամբ պիտի պսակուէր։ Թապագեան կը հրաւիրուի «Զարթօնք»ի խմբագրատուն, հանդիպելու ատենոյ ՌԱԿի ղեկավարութեան հետ. Փրոֆ. Բարունակ Թովմասեան, Գերսամ Ահարոնեան, Յակոբ Դաւիթեան, Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան, Հայկաշէն Ուզունեան եւ Միհրան Տէր Ստեփանեան, որոնք կ՚որոշեն հիմնել Թէքէեան Մշակութային Միութիւնը Պէյրութի մէջ։ Կազմակերպչական որոշ պաշտօններ կը վստահուի Թապագեանի, մինչ Մեթր Սեդրակեան կը պատրաստէ պետութեան մօտ արձանագրելու Միութեան ծրագիր-կանոնագիրը, որուն վաւերացումը կը տրուի 1947-ին։ Այս շրջանին Թապագեանին վստահուած էր

նաեւ ազգահաւաքի Լիբանանի ծրագրին Պէյրութի արուարձան Անդրնահարի պատասխանատուութիւնը, որ ան հեռատեսութեամբ ու բծախընդրութեամբ կը կատարէ։ ԹՄՄի կազմութենէն ետք, Թապագեան կ՚անդամագրուի նորակազմ Միութեան Պէյրութի մասնաճիւղին։ 1951-ին կը միանայ տեղական վարչութեան ու յաջորդ տարին կը դառնայ ատենադպիրը Պէյրութի մասնաճիւղին։ Պէտք է ըսել, որ Թապագեանի ներդրումը պիտի սատարէր մասնաճիւղի աշխուժացման, որուն իր մասնակցութիւնը կը բերէ 20 տարի (1951-1971)։ 1952-ին կը միանայ Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան շարքերուն, կնքահայրութեամբ Ալեքսանդր Սարուխանի, ու առաջին օրէն իսկ իր խանդավառ մասնակցութիւնը կը բերէ տեղական ակումբներէն ներս։ Կրթական իր ասպարէզը Թապագեան կը շարունակէ շրջան մը դասաւանդելով հայոց պատմութիւն ՀԲԸ Միութեան Յովակիմեան-Մանուկեան մանչերու երկրորդական վարժարանին մէջ։ Համալսարանական ուսման համար ան կը յաճախէ Պէյրութի Ֆրանսական Սէն Ժոզէֆ հաՇարունակութիւնը էջ 24

Հայ Կեանք

Էջ 24

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ԹԱՊԱԳԵԱՆ 1923, Պէյրութ – 2004, Լոս Անճելըս Շարունակութիւն էջ 23-էն

մալսարանը ու ապա յատուկ կրթաթոշակ ստանալով կը մեկնի Սեւր (Ֆրանսա) մանկավարժութեան յատուկ դասընթացքներու հետեւելու։ Վերադառնալէ երք Լիբանան, կը միանայ ՀԲԸ Միութեան նորաբաց Երուանդ Տեմիրճեան նախակրթարանի ուսուցչական կազմին, ու կը դառնայ վարժարանին փոխ տնօրէնը, պաշտօն մը որ ան պիտի վարէր մինչեւ 1974 թուականը։ 1962-ին Թապագեան կեանքի ընկեր կ՚ընտրէ կրթական ասպարէզ մտած նուիրեալ հայուհի մը՝ Սոնա Պալըքճեանը, որ ֆրանսերէն լեզուի դասատու էր ՀԲԸ Միութեան Դարուհի Յակոբեան աղջկանց երկրորդական վարժարանէն ներս։ Թապագեանները կը բախտաւորուին մանչ զաւակով մը, անուանելով զայն Վարանդ։ Կրթական ասպարէզի մէջ իրենց նուիրեալ ծառայութեան կողքին, Թապագեան ամոլը միութենական իրենց մասնակցութեամբ անվերապահօրէն կը սատարէին Պէյրութի մէջ ծաւալող Թէքէեան Մշակութային Միութեան աշխոյժ գործունէութեան։ Երախտաւոր Թապագեան, հասարակական կեանքի փորձառութեամբ այս շրջանին Պէյրութի մէջ իր գործուն մասնակցութիւնը կը բերէ ՌԱԿ «Զարթօնք» ակումբի վարչութեան կազմէն ներս, հետագային դառնալով նաեւ ակումբին ատենապետը։ Պէտք է ըսել, որ ՌԱԿ «Զարթօնք» ակումբը իր կազմութեան առաջին օրէն իսկ, արեւմըտեան Պէյրութի մէջ կարեւոր դեր ունեցած է ազգային քաղաքական իրադարձութիւններուն մէջ։ Յովհաննէս Թապագեան որպէս փնտռուած դաստիարակ լիբանանահայ կրթական կեանքէն ներս, յաճախակի դարձուցած էր մանկավարժական դասընթացքներու հետեւիլ, ծանօթանալով օտար երկիրներու կրթական համակարգին։ 1974-ին Լիբանանի Բարեգործականի ծանօթ Կարմիրեան ընտանիքին բարերարութեամբ, Անթիլիասի մէջ կը կառուցուի Պօղոս Գ. Կարմիրեան վարժարանը, նորագոյնը հանդիսանալով Բարեգործականի Լիբանանի կրթական օճախներուն։ Բարերար ընտանիքի, ինչպէս նաեւ Բարեգործականի Լիբանանի Կրթական յանձնախումբի վստահութեան արժանացած երախտաւորը կը դառնայ Կարմիրեան վարժարանի անդրանիկ տնօրէնը։ Նորաբաց կրթական օճախը կարճ ժամանակի մէջ կը դառնայ յաջող հաստատութիւն մը Անթիլիասի շրջանէն ներս։ Նոյն տարին (1974) Պէյրութի Թէքէեան

Մշակութային Միութեան տեղական մասնաճիւղի ատենապետի պաշտօնը կը ստանձնէ Թապագեան։ 1971-ին Թէքէեանի նորակերտ կեդրոնէն ներս իր գլխաւորութեամբ մասնաճիւղը կը ծաւալէ մշակութային աշխոյժ եռուզեռ մը։ 1975-ի գարնան Լիբանանի քաղաքացիական բախումները երբեք չեն յուսահատեցներ Թապագեանը, ան կը լծուի ամբողջական նուիրումով համայնքային ծառայութեան։ Նոյն տարուան Յուլիսին ՌԱԿ Լիբանանի եւ Սուրիոյ Շրջանային պատգամաւորական ժողովը զինք անդամ կ՚ընտրէ Շրջանային վարչութեան, որուն կ՚ատենապետէր իր երբեմնի գործընկերը՝ Վարուժան Խաչատուրեանը։ Թապագեան պաշտօն կը ստանձնէ Պէյրութի համայնքային ու միջ-կուսակցական մարմիններէ ներս մասնակցելով երկխօսութեան, յարաբերական անդորրութիւն հաստատելու հայկական թաղամասերէ ներս։ Նոյնիսկ 70-ական թուականներու լիբանանեան քաղաքացիական ամենաթէժ օրերուն, ան մնաց պատնէշի վրայ առանց ընկրկելու, շարունակելով նորաբաց վարժարանի կրթական պատասխանատուութիւնը դիմակալելու ամէն դժուարութիւն։ Թապագեանի ազգային-հասարակական գործունէութիւնը իր յատկանշական կարեւորութիւնը ստացաւ, երբ ԹՄՄի Հիմնադիր մարմնի կազմը կորսնցուց իր անդամներէն երեքը ու 1985ին ան միացաւ Հիմնադիրներու մարմնի կազմին։ Յովհաննէս Թապագեան, Վարուժան Խաչատուրեան, Կարօ Պապահքկեան եւ Կարօ Յարութիւնեան որպէս Հիմնադիրներու մարմնի նոր անդամներ կը ստանձնեն միութեան հիմնադրամի հանգանակութեան ծրագրի իրականացումը։ Երախտաւոր Թապագեանի կը վստահուի շրջիլ Միացեալ Նահանգներ եւ Քանատա, ուր գոյութիւն ունեցող ԹՄՄի մասնաճիւղերը կը ծաւալէին աշխոյժ գործունէութիւն, մանաւանդ Մոնթրէալի եւ Ալթատինայի նորակառոյց կեդրոններուն մէջ։ Երախտաւորը իր պարտականութեանց գիտակից նուիրեալ միութենական, առաջնորդ ու հաւատաւոր գործիչ, միշտ գիտակից էր իրեն վստահուած պաշտօնին։ Լիբանանի նօսրացող գաղութէն ներս, Թապագեան ՀԲԸ Միութեան Լիբանանի միւս վարժարաններուն տնօրէններուն հետ միասին Բարեգործականի վարժարաններու անխափան երթը ապահովող կրթական պատասխանատուն եղաւ։ Իսկ որպէս ՌԱԿ-ի Լիբանանի շրջանակի ղեկավար, շրջանակը ներկայացուց ՌԱԿի ԺԷ. Ընդհանուր պատգամաւորական ժողովին, որ գումարուեցաւ Մոնթրէալի մէջ - 1988 Յունիսին։ Ան իր Շարունակութիւնը էջ 28

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

Էջ 25

110-ԱՄԵԱԿ ԱՏԱՆԱՅԻ ԿԱՄ ԿԻԼԻԿԻՈՅ ԿՈՏՈՐԱԾՆԵՐՈՒ 1909-2019 ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ՆԱԽԱԲԱՆԸ Դոկտ. ՄԻՆԱՍ ԳՈՃԱՅԵԱՆ

2019

-ին կը լրանայ հայ ազգի նորագոյն շրջանի պատմութեան եւ արիւնալից դարասկըզբին Կիլիկիոյ կանխամտածուած կոտորածներու հարիւրտասնամեակը եւ սակայն ցարդ ոչ մէկ արձագանգ լսեցինք հայ աշխարհէն, ուր մնաց արեւմըտաեւրոպական օրրաններէն։ Եւ տակաւին գո՞հ պէտք է ըլլանք որ նախաձեռնութիւնը իրենց ձեռքն առնելով Թուրքիոյ համապատասխան կազմակերպութիւնեերը մեզմէ առաջ անցնելով հայկական կոտորածներու վերաբերեալ մեր յօդուածներուն հակազդելու նպատակով չիջեցուցին թըրքական եւ արեւմտաեւրոպական մամուլին մէջ յօդուածներ՝ վախնալով որ հայերը իրենց ատամները սրած կը սպասէին 2019-ին, որպէսզի սկսէին իրենց հակաթրքական արշաւանքը Թուրքիոյ դէմ։ Կոտորածները պատմութեան մէջ յայտնի են նաեւ Ատանայի կոտորածներ անունով, ելլելով այն փաստէն, որ ջարդերը ուսումնասիրուած արագութեամբ եւ ծրագրաւորմամբ սկսան Կիլիկիոյ վարչական կեդրոն Ատանայէն (Ատանայի վիլայէթ-նահանգ)։ Ատանան կը գտնուի դաշտային Կիլիկիոյ մէջ եւ կը նկատուի նահանգի առեւտրական, երթեւեկութեան, արհեստներու եւ մշակութային կեդրոնը։ Քաղաքին մէջէն կը հոսի Կիլիկիոյ Սիհուն գետը՝ իր հռչակաւոր 22 կամարանի կամուրջով, կառուցուած Բիւզանդական կայսրութեան Յուստինիանոս կայսրի (527-565) կողմէ։ Հայեր Կիլիկիա հաստատուած են դեռեւս Ն.Ք. Ա. դարէն, իսկ 1090-ական թուականներուն Կիլիկիոյ Հեթումեան տոհմէն Օշին իշխանը արդէն տէրն էր քաղաքին։ Ատանան մի քանի դար մնաց հայկական գերիշխանութեան տակ մինչեւ անիկա անցաւ Օսմանեան կայսրութեան տիրապետութեան տակ։ Հակառակ Օսմանեան եւ Մեմլուքեան կայսրութիւններու դաժան իշխանութեանց, քսաներորդ դարու սկիզբը 45.000 բնակչութեան 12.600 հայեր էին՝ իրենց ազգային, կրօնական, ուսումնական եւ առեւտրական կեդրոններով։ Ատանան վաճառաշահ քաղաք մըն էր։ Ատանան հայ ժողովուրդի պատմութեան մէջ մէկ անգամէն սկսաւ յիշատակուիլ 1908-1909 տարիներուն, երբ Սուլթան Ապտիւլ Համիտի բըռնապետութիւնը վար առնուեցաւ եւ Երիտթուրքերը անցան Օսմանեան կայսրութեան գլուխը։ Այդ յեղաշրջման ազդեցութիւնը չհասաւ գաւառները, ընդհակառակն՝ պատճառ եղաւ որ յետադիմա-

կան թուրքերը փորձեն վերատիրանալ Կայսրութեան։ Այս ընթացքին վերջիններս սկսան դիմել գռգրիչ միջոցներու՝ լուրեր տարածելով թէ Հայ ժողովուրդը օգտուելով Երիտթուրքերու շնորհած ազատութիւններէն, իբր կը պատրաստուին հիմնել «հայկական թագաւորութիւն» Կիլիկիոյ տարածքին։ Թուրքերուն միտքերը պատրաստ էին ընդունիլ որեւէ միջոց հայերուն ախորժակները զսպելու ուղղութեամբ, հետեւաբար Ատանայի վիլայէթի նահանգապետի գլխաւորութեամբ գաղտնի ժողով մը գումարուեցաւ Մարտի վերջերուն, որմէ ետք զէնք ու զինամթերք բաժնուեցաւ թուրքերուն եւ բանտերէն ազատ արձակուեցան քրէական յանցագործներ։ Ապրիլ մէկին թուրք խառնամբոխը յանկարծ փողոցները իջաւ եւ պաշարեց Ատանայի հայկական թաղամասերն ու շրջանները, ապա սկսաւ անխնայ կերպով թալանել, կրակի տալ, կոտորել ու սպաննել հայ ազգաբընակչութիւնը, որ բնաւ ժամանակ չէր ունեցած դոյզն չափով նախապատրաստուելու։ Մէկ երկու օրուան մէջ սպաննուեցաւ 30.000 հայ։ Ոմանք պաշտպանութեան նպատակով ապաստանեցան եկեղեցիներու եւ վանքերու մէջ։ Անոնց նոյնպէս չխնայուեցաւ։ Հարուածն ու կոտորածը այնքան վայրագ ու յանկարծակի էին, որ մեր մեծ հայրերու եւ մայրերու յիշողութեան մէջ յաճախ այդ թուականով կը յիշուէին իրենց ամուսնութեան տարին, ծննդեան թուականը եւ այլ դէպքեր՝ «Ատանայի կոտորածին նորածին զաւկիս հետ պատսպարուեցանք Ատանայի Ս. Ստեփանոս Եկեղեցւոյ մէջ եւ հոն էր որ կորսնցուցի առաջնեկս եւ դաշոյնի մահացու հարուածով զոհ գնաց նաեւ քոյրս…»։ («Ատանա ղըթալընտա…) Շարունակութիւնը էջ 26

Հայ Կեանք

Էջ 26

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

110-ԱՄԵԱԿ ԱՏԱՆԱՅԻ ԿԱՄ ԿԻԼԻԿԻՈՅ ԿՈՏՈՐԱԾՆԵՐՈՒ 1909-2019 ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ՆԱԽԱԲԱՆԸ Շարունակութիւն էջ 25-էն

Ամբողջ տարածաշրջանը ճակատագրականօրէն ցնցուեցաւ այս պատահարներէն եւ հարիւրաւոր հայ ընտանիքներ գաղթեցին օտար երկիրներ՝ այլեւս չվստահելով ո՛չ երիտասարդ, ո՛չ ալ ծեր թուրքին։ Կիլիկիոյ հայութիւնը կրեց միլիոնաւոր օսմանեան ոսկիներու վնաս, որբերու հսկայական զանգուածներ մնացին բաց երկնքի տակ, մինչեւ որ Պոլսոյ Պատրիարքութիւնը, պոլսահայ բարեսիրաց եւ օրիորդաց միութիւնները եւ յատկապէս Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միւթիւնը զգալի նուիրատուութիւններով վերաբացին դպրոցներ, մայրանոցներ ու որբանոցներ, որոնցմէ պէտք է յիշել Քէլէկեան որբանոցը ՉորքՄարզպանի մէջ։ Ահաւոր կոտորածին զոհ գացին նաեւ հայկական տարբեր յարանուանութեանց պատկանող հայեր իրենց սեփականութեանց անհաշուելի կորուստներով։ Թուրքեր սակայն կարգ մը վայրերու մէջ հանդիպեցան լուրջ զինեալ դիմադրութեանց, որոնց մէջ իր պատուաւոր տեղը գրաւեց ՉորքՄարզպանի (Տորթ-Եոլ) երկշաբաթեայ կատաղի դիմադրութիւնը, որուն շնորհիւ փրկուեցան այս քաղաքն ու մերձակայ գիւղերը։ Մինչ պոլսահայութիւնը հազիւ դուրս կու գար անակնկալ դէպքերու ցնցումներէն, պոլսահայ տիկնանց միութիւններ կ’անցնին գործի ո՛չ միայն նիւթական օգնութեամբ վերականգնելու Կիլիկիոյ հայութեան դժխեմ կացութիւնը, այլ շատ պոլսահայ օրիորդներ ու մտաւորականներ կամովին կը մեկնին Կիլիկիա՝ թիկունք կենալով հայ դպրոցներու եւ օժանդակելով մշակութային վերելքին։ Անոնցմէ էին յայտնի գրող եւ հասարակական գործիչ Զապէլ Եսայեանը, Զարուհի Փեշտիմալճեանը (Տիկ. Վ. Արշակունի), Արշակուհի Թէոդիկ,

Զարուհի Ազատեան (յետ. Շաւարշ Միսաքեանի կինը), Մատթէոս Զարիֆեան։ Բանաստեղծ Սիամանթօ գրեց իր «Յաղթանակ մը» բոցաշունչ բանաստեղծութիւնը։ Կոտորածներէն անմիջապէս ետք Երիտթուրքական կառավարութեան խորհրդարանը յատուկ պատուիրակութիւն մը կը ղրկէ Ատանա Յակոբ Պապիկեանի գլխաւորութեամբ, որ իր յայտնաբերութիւնները ներկայացնելէ ետք խորհրդաւոր պայմաններու տակ կը սպաննուի։ Ներկայիս Միջին Արեւելքի եւ յատկապէս Սուրիոյ կռիւներու լոյսին տակ գնահատելով Կիլիկիոյ կոտորածները, մէկ անգամ եւս կու գանք այն եզրակացութեան որ թուրք թուրք է՝ Օսմանեան թէ Երիտթուրքական կամ հանրապետական։ Ատանայի կոտորածներուն, ինչպէս այս օրերուն Սուրիոյ քիւրտերու պարագային, քրիստոնեայ Եւրոպան մատը մատին չզարկաւ, բացի քանի անհատներու կոչերէն։ Ներկայիս Միջին Արեւելքի մէջ եւ յատկապէս Սուրիոյ մէջ ծաւալուող արիւնալի դէպքերու լոյսին տակ դիտելով Կիլիկիոյ կոտորածները, դժուար չէ հաստատել թէ չկայ «հին» ու «նոր» թուրք՝ ան նոյն ծաւալապաշտ ու ազգայնամոլ պետութիւնն է, որ ամէն առիթի կը սպասէ ընդարձակուելու շրջանին մէջ՝ հասնելու համար Չինաստանի սահմանները, այսինքն ստեղծելով համաթուրանական (նախկին անուանմամբ՝ համիսլամական) ընդարձակ պետութիւն մը, որուն համար ան կը դիմէ խարդաւանքներու, պատերազմներու եւ ազգային զտման միջոցներու՝ վկայ՝ 1974-ին հիւսիսային Կիպրոսի վրայ կատարած իր ներխուժումը եւ հիւսիսային Սուրիոյ քիւրտերու դէմ իր սանձազերծած իբր թէ զսպիչ «գործողութիւնները», իմա՝ ռազմական յարձակումները։

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

Էջ 27

Լեզուաբանական

Կիրակնօրեայ ընթերցումներ Անթոյլատրելի արեւելաբանութիւններ (1) ԱՐՄԵՆԱԿ ԵՂԻԱՅԵԱՆ

Մեր լեզուն հետզհետէ աւելի կ’ազդուի արեւելահայերէնէն, ինչ որ ըստ ինքեան այնքան ալ մտահոգիչ պիտի չնկատուէր,– յատկապէս գոնէ իր անխուսափելի բնոյթին բերումով,– եթէ միշտ առողջ ըլլային այդ ազդեցութիւնները. ահա ճիշդ այստեղ է որ պարտինք հնչեցնել ահազանգը, եթէ իրապէս լսող ունենանք: Այս եւ հետագայ քանի մը յօդուածներով պիտի անդրադարձ կատարուի այս երեւոյթին «Արեւելաբանութիւններ» ընդհանուր խորագրին տակ: *** 1. «Թալ Ապիատ քաղաքի մօտակայքը ականապատ մեքենայ պայթած է, ինչի հետեւանքով 10 մարդ մահացած է, եւս 25 մարդ վիրաւորում ստացած է»: Այս տեղեկութիւնը քաղած ենք արեւմտահայերէն առցանց կայքէ մը, որ իր կարգին զայն ենթադրաբար քաղած է արեւելահայ աղբիւրէ մը՝ եւ նոյնութեամբ փոխանցած իր արեւմտահայ ընթերցողներուն: Այս հատուածին մէջ մեզ կը հետաքրքրեն երկու արեւելաբանութիւններ, որոնք այսպէս անփութօրէն ու անխղճօրէն կը հրամցուին ընթերցողներուն, որոնց մեծ մասը ենթադրաբար արեւմըտահայ է: ա) Առաջինը ինչ դերանունն է, որ բնոյթով հարցական է, եւ ամէն հարցական դերանունի պէս միաժամանակ յարաբերական ալ է: Այո, է՛, սակայն ասոր կողքին մեր բարբառը ունի իր առանձնայատկութիւնն ալ. արեւմտահայերէնը ինչ-ը իբրեւ յարաբերական դերանուն կիրարկելու սովորութիւն չունի՛, թող որ արեւելահայերն ալ իրենց ովսանն կը պայքարին այդ կիրարկութեան դէմ, առնուազն կը փորձեն սահմանափակել զայն: Սակայն ուշադիր ու սրտցաւ արեւելահայերու կողքին կը գտնենք նաեւ անփոյթ ու անզուսպ բարբարոսներ, որոնց հոգը անգամ չէ: Ինչպէս հոգը չէ նաեւ արեւմտահայ լրագրողին, որ կուրօրէն ու մեքենաբար կ’ընդօրինակէ ու կը քշէ ընթերցողին առաջը: Մինչդեռ պէտք եղածը որ յարաբերական դերանունն է, չհաշուած տակաւին շարադասական անհարթութիւններն ալ: Ուրեմն՝ «Թալ Ապիատ քաղաքի մօտակայքը

պայթած է ականապատ մեքենայ մը, որու հետեւանքով մահացած է տասը հոգի»: բ) Յաջորդ արեւելաբանութիւնը, արեւելահայ տգէտ լրագրողներու յերիւրած վիրաւորում բառն է, որ իր կարգին հալած իւղի պէս կուլ տրուած է արեւմտահայ ամենագէտ լրագրողին կողմէ: Երբ փորձանք մը, օրինակ՝ պայթում մը կամ արկած մը, պատահի, մարդիկ, իմա՝ զոհերը, վիրաւորում չէ որ կը ստանան, այլ վէրք կը ստանան: Վիրաւորում-ը արարք մըն է, ինչպէս՝ կառուցումը, թուլացումը, յիշատակումը, մոռացումը եւ բոլոր ում ածանցը կրող բայանունները, որոնք գործողութիւն ցոյց կու տան եւ ո՛չ թէ գործողութեան արդիւնքը: Մինչդեռ վէրք-ը՝ գործողութեան մը արդիւնքն է, այս պարագային՝ հետեւանքը: Եւ ստացուածը ա՛յս է: Պայթումը, արկածը վէրք կը յառաջացնեն եւ ոչ թէ վիրաւորում: Վիրաւորում ստանալ-ը կեղծ, յերիւրածոյ, բռնազբօսիկ մտածողութիւն մըն է, որ հայերէն չէ, հայեցի դրոշմ ալ չունի, եւ Աստուած գիտէ, թէ ո՛ր եօթնօտար լեզուին յատուկ կառոյց մըն է, որ այսպէս բռնազբօսաբար, աններելի ծեքծեքումով մը բերուած ու պատուաստուած է արեւելահայերէնին, իսկ անկէ ալ՝ արեւմտահայերէնին: Եւ այսպիսիները հետզհետէ կը բազմանան արեւմտահայ մամուլին մէջ՝ ճնշիչ դառնալու աստիճան: Ուրեմն պարտինք սկզբնական մէջբերումը շարադրել սա՛պէս. «Թալ Ապիատ քաղաքի մօտակայքը պայթած է ականապատ մեքենայ մը, որու հետեւանքով մահացած է տասը հոգի, իսկ տասը ուրիշներ ալ վէրք ստացած են»: Ինքս պիտի նախընտրէի ըսել՝ «...տասը ուրիշներ ալ վիրաւորուած են»: 2. «Որոշները իսկոյն համաձայն գտնուեցան այդ առաջարկին»: Այս ոճը՝ որոշները[1], որ ահա քանի մը տարի է ի վեր մուտք գործած է արեւելահայերէնի մէջ, սոսկումով սկսեր էինք դիտել, երբ արդէն ան Շարունակութիւնը էջ 28

[1] Որձեւէգ բառ մըն է, ուղղակի հրէշատիպ. մինչ եզակին կը նշանակէ ծանօթ, յայտնի, յստակ, ստոյգ, իմանալի, յոգնակին կը նշանակէ անծանօթ, անըստոյգ, անիմանալի, անսահմանելի եւ այլն:

Հայ Կեանք

Էջ 28

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ԹԱՊԱԳԵԱՆ 1923, Պէյրութ – 2004, Լոս Անճելըս Շարունակութիւն էջ 24-էն

փորձառութեամբ մեծ դեր ունեցաւ նորընտիր Կեդրոնական վարչութեան կազմութեան մէջ, երիտասարդ առաջնորդներ ներառելով ՌԱԿի բարձրագոյն գործադիր կազմէն ներս։ 1992-ին ազգային-հասարակական 40-ամեայ գործունէութեան համար, սարքուած յատուկ միջոցառման ընթացքին ՌԱԿի Կեդրոնական վարչութեան կողմէ ան ստացաւ «Վաստակաւորի վկայականը», ինչպէս նաեւ ոսկի մատանի՝ վրան փորագրուած ՌԱԿի զինանշանը։ Նոյն տարին ան հրատարակեց իր միակ աշխատասիրութիւնը, ուր ներառուած էր իր կրթական ու հասարակական տասնամեակներու յուշերը։ Հայրենիքի մէջ ձեռամբ ՆՍՕՏՏ Վազգէն Ա. կաթողիկոսի, ստացաւ «Ս. Սահակ - Ս. Մեսրոպ» շքանշանը ու փառաւոր կոնդակը։ 1992-ի աւարտէն առաջ երբ Թապագեան եկած էր Միացեալ Նահանգներ, ուր իր որդին Վարանդը հաստատուած էր, առողջական պատճառներով չկարողացաւ վերադառնալ Լիբանան՝ շարունակելու կրթական նուիրեալ ասպարէզը։ Ան Քալիֆորնիոյ մէջ շրջապատուած էր միութենական ու գաղափարի հարազատներով։ Թապագեան հեռու չմնաց ազգային կեանքէն ու միշտ սատարեց տարիներու իր պատկանած Մարաշի Հայրենակցական Միութեան ծրագիրներուն։

Հայաստանի կրթական եւ մշակութային նախարարութեան կողմէ պատուոյ շքանշանի արժանացաւ ան, իսկ ՆՍՕՏՏ Արամ Ա. կաթողիկոս, Քալիֆորնիա այցելութեան ընթացքին երախտաւորին շնորհեց մշակութային շքանշան։ Թապագեան զինք ճանչցողներուն, կրթական թէ հասարակական ասպարէզի գործակիցներուն համար եղաւ ակնածանք պարտադրող նուիրեալ մը, որ 81 տարեկանին Փասատինայի մէջ իր աչքերը յաւիտեան փակեց 18 Դեկտեմբեր, 2004ին։

Կիրակնօրեայ ընթերցումներ Անթոյլատրելի արեւելաբանութիւններ (1) Շարունակութիւն էջ 27-էն

հեզասահ, բայց շատ ինքնավստահ քայլերով մուտք գործեց արեւմտահայ բարքերու մէջ, յատկապէս պոլսահայ թերթերու դռներէն, ուր ան իրարու ձեռքէ կը խլուի օրնիբուն: Ինծի ծանօթ լեզուներէն ֆրանսերէնի յատուկ certains բառն է այս,– որ դերանուանական յատկութիւն ալ կը ցուցաբերէ,– սակայն անշուշտ չեմ բացառեր, որ ան գտնուի նաեւ ուրիշ՝ արեւելահայուն մատչելի լեզուներու մէջ, ուրկէ ալ ստըրկամտաբար ընդօրինակուած ու մուծուած է Ռաֆֆիի, Զօրեանի, Սեւակի վճիտ լեզուին մէջ, ուր ան գոյութիւն չունէր մօտիկ անցեալին: Հայերէնը պատմականօրէն ու հանրօրէն այս հասկացութեան յատկացուցած է ոմանք դերանունը, ուրեմն՝ «Ոմանք իսկոյն համաձայն

գտնուեցան...»: *** Այս բոլորին մէջ պէտք չէ հակաարեւելահայ ձգտումներ տեսնել, քա՛ւ լիցի: Վերջին բանն է այդ, որ կրնանք երբեւիցէ անցընել մեր միտքէն: Երբեք պիտի չհակառակէինք, որ արեւմտահայերէնը հարստանար ի հաշիւ արեւելահայերէնի լեզուական ազնիւ տարրերուն, յատկապէս անո՛նց, որոնց համարժէքը չունի մեր բարբառը: Մեր թիրախը այն օտարամուտ աղբն է, որ կ’ապականէ նա՛խ արեւելահայերէնը եւ անկէ ալ աժան ու հեշտ կ’արտածուի արեւմտահայերէնին, ուր ընդհանրապէս կը յաջողի գտնել զինք գրկաբաց ընդունողներ՝ իբրեւ լեզուական նորագոյն ու ընտրելագոյն նորաբանութիւն:

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

Էջ 29

7 ԴԵԿՏԵՄԲԵՐ 1988 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՀԱՒՈՐ ԵՐԿՐԱՇԱԺԻ ԶՈՀԵՐՈՒ ՅԻՇԱՏԱԿԻՆ Տոքթ. ՍԱՐԳԻՍ ԱՏԱՄ

ընտանիքը, հարազատները ու սիրելիները, վնասներու դրամական ընդհանուր կորուստի գումարը հասաւ շուրջ 10 միլիառ ամերիկեան տոլարի:

7 Դեկտեմբեր թուականը, մեր նորագոյն պատմութեան ամենամեծ բնական աղէտի, Սպիտակի աւերիչ երկրաշարժի տարելիցն է եւ Հայ ազգի համար կը մնայ սուգի օր: 7 Դեկտեմբեր 1988 թուականի Հայաստանի ահաւոր երկրաշարժի լուրը ինծի հասած էր նոյն օրը Եւրոպական ցերեկուան ժամերուն, Գերմանիոյ Լրատուական ընկերութիւններու հաղորդումներու միջոցով, երբ ես, որպէս բժիշկ պաշտօնավարած հիւանդանոցի վիրահատութեան սրահի մէջ, հիւանդով մը զբաղած էի: Յանկարծակիօրէն, խորհ յուզիչ ու սարսափազդու պահ մը ապրեցայ: Լրատուական ընկերութիւնները կը հաղորդէին խոր ցաւալի դէպքերէն մին։ Ըստ հաղորդումներու, եկրաշարժի աղէտը աւելի քան 25․000 հոգիի կեանքը խլած էր եւ Հայաստանի պետութեան կողմէ, ներառեալ Հայաստանի մայրաքաղաքը եւ եկրաշարժէ վնասուած քաղաքները «Աղէտի Գոտի» հռչակուած էր: Հաղորդուած լուրերը ահռելի էին ու ինծի մեծ ցաւ ու սոսկում կը պատճառէին: Երկրաշարժը, տեղւոյն ժամով, ժամը 11։41-ին ցնցած էր, Հայաստանի հիւսասային շրջանները ու Հայաստանի տարածքի շուրջ 40 տոկոսը 8 բալ երկրաշարժի ուժգնութիւնով : Աղէտ մը որ, բերաւ թէ նիւթական եւ թէ բարոյական մեծ կորուստ, ողբերգութիւն եւ իւրաքանչիւր հայուն սրտին մէջ խոր ցաւ, կսկիծ ու վիշտ: Այս ահաւոր երկրաշարժը Հայաստանի լայն տարածքը ներառեալ մայրաքաղաք Երեւանը եւ Հայաստանի մշակութային մայրաքաղաք Կիւմրին ու Վանաձորը վերածեց աղէտի գօտիի: Երկրաշարժի աղէտի հետեւանքով զոհուեցան աւելի քան 25-30 հազար անձեր, հարիւր հազարաւոր մարդիկ կորսնցուցին իրենց տուները,

Երկրաշարժը վնասներ պատճառեց շուրջ 60 գիւղերու եւ քաղաքներու ու քաղաքի մերձակայքի 342 գիւղերու, անօթեւան մնացին շուրջ 550 հազար հոգի, անօթեւան ժողովուրդի մէկ մասը տեղափոխուեցաւ եւ բնակութիւն հաստատեց Հայաստանի զանազան քաղաքներու մէջ, ոմանք արտագաղթելով հաստատուեցան արտերկիրներու մէջ, ոմանք ալ սպասեցին Հայաստանի մէջ եկրաշարժի հետեւանքով ծնունդ առած իրենց խնդիրներուն լուծումը: Հայաստանի տնտեսական վիճակի պատճառաւ, հարցերու լուծման ուղղութեամբ միայն վերջին տարիներուն է որ, լուրջ քայլեր առնուած են: Ամէնաշատ զոհերը տուաւ Կիւմրի քաղաքը (15-17 հազար), ապա Սպիտակ քաղաքը (4-5 հազար): Վնասուեցան մշակութային, պետական, պատմական կառոյցներ,արուեստի յուշարձաններ եւ աւելի քան 900 կրթարան: Վնասներու անհամեմատ մեծութեան հիմնական պատճառներէն կարելի է համարել հետեւեալնները: 1- Տարածաշրջանին ուժգին երկրաշարժի մը վտանգի հաւանականութեան դերգնահատումը.

2-Ապահով շինարարութեան տարրական չափանիշներուն ու կանոններուն խախտումը.

3-Շինարարութեան աններելի անորակութիւնը.

4-Փրկարարական աշխատանքներուն անկանոնութիւնը եւ անկազմակերպութիւնը.

5-- Տեղւոյն բնակչութեան հաւանական երկրաշարժի վտանգի մը անպատրաստութիւնը։ Պէտք է դասեր քաղել 31 տարի առաջ պատահած մեծ ողբերգութիւնէն, քանի որ գործուած սխալները բազմաթիւ էին, իսկ սխալները գործող Շարունակութիւնը էջ 30

Էջ 30

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

7 ԴԵԿՏԵՄԲԵՐ 1988 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՀԱՒՈՐ ԵՐԿՐԱՇԱԺԻ ԶՈՀԵՐՈՒ ՅԻՇԱՏԱԿԻՆ Շարունակութիւն էջ 29-էն

պատախանատուներու յանցանքները աններելի են։ 2009 թուականին Հայաստանի կառավարութիւնը սկսաւ անօթեւան ընտանիքներու համար բնակարաններ կառուցել, սակայն, տարիներ վերջ այսօր իսկ ցաւօք սիրտի Հայաստանի մէջ «Աղէտի Գոտի»ի հարցը դեռ գոյութիւն ունի, որը արդէն վաղուց լուծուած պէտք է ըլլար։ Նոյնիսկ 31 տարի աղէտէն ետք դժբախտաբար կան դեռ բազմաթիւ ընտանիքներ, որոնք կը բնակին ժամանակաւոր կացարաններու կամ տնակներու մէջ: Տեղւոյն բնակչութիւնը համոզուած է որ, արտասահմանէն եկած օգնութիւնները լիապէս բաւարար էին հարցին կանուխէն լուծումի հասցնելու համար, եթէ օգնութիւնները արդար ու կազմակերպեալ ձեւով տեղին գործածուէր: Այսօր մեծագոյն մասով վերականգնուած է Աղէտի գօտին: Նորոգուած է Սպիտակ քաղաքը եւ մերձակայքը: Կիւմրին կարեւոր չափով դարմանած է իր վէրքերը, նոյնպէս ալ` Վանաձորն ու աղէտահար միւս բնավայրերը: Բայց դեռ չէ անցած կսկիծը, այսօր իսկ հա-

րիւր հազարաւոր հայեր կը սգան իրենց հարազատներուն անվերադարձ կորուստը: Հայ աշխարհը, 7 Դեկտեմբերի օրը կ’ոգեկոչէ, 1988-ի Սպիտակի աղէտալի երկրաշարժին տարելիցը` սգալով մահը իր հարազատներուն եւ իր մեծ կորուստը: Անմոռանալի կը մնան նաեւ երկրաշարժի աղէտին փոխանցած դասերը ո՛չ միայն Հայաստանին ու հայ ժողովուրդին, այլեւ` ողջ աշխարհին ու մարդկութեան: Անկասկած, ահրելի երկրաշարժին անմոռանալի դասերու կարեւորագոյնը, եղաւ, հայ ժողովուրդի ներքին միասնութեան ամրապնդումը: Ո՛չ միայն զոհերուն եւ կորուստներուն պատճառած կսկիծը, այլ նաեւ աղէտի գօտիին օգնութեան հասնելու համազգային զօրաշարժի ոգիով,1988-ի Դեկտեմբերին, հայ ժողովուրդը քանի մը օրուան մէջ իրականութիւն դարձուց աշխարհասփիւռ հայութեան եւ Հայաստանի միչեւ հոգեկան եւ ֆիզիքական կամուրջ մը: Ինչպէս ամէն տարուայ 7 Դեկտեմբերին, այս տարի ալ հայ աշխարհը կ’ոգեկոչէ 7 Դեկտեմբեր 1988 թուականի Հայաստանի ահառկու ու մեր պատմութեան ամենասարսափելի աւերիչ եկրաշաժի զոհերու յիշատակը: Խունկ,աղօթք եւ յարգանք երկրաշարժի զոհերու յիշատակին:

Wizz Air-ը Ապրիլէն թռիչքներ պիտի իրականացնէ դէպի Վիեննա եւ Վիլնիւս. Գիները կը սկսին 25 եւրոյէն Հունգարական Wizz Air օդանաւի ընկերութիւնը 2020-ի Ապրիլէն սկսեալ Երեւանէն աժան չուերթներ պիտի իրականացնէ դէպի Վիեննա եւ Վիլնիւս: «Թռիչքները շաբաթական երկու անգամ պիտի ըլլան: Գիները կը սկսին €24,99-էն: Առցանց ամրագրումներ արդէն կրնաք կատարել: Այս երկու ուղղութիւնները մօտաւորապէս 63.000 նըստատեղ պիտի աւելացնեն օդակայանի թողունակութեան մէջ»,- Երեւանի մէջ ըսած է ընկերութեան համագործակցութեան ղեկավար Անտրաս Ռատօն: Wizz Air-ը թռիչքները կ՛իրականացնէ Airbus A320, A321 օդանաւերով: «Թռիչքները կ’իրականացնենք կէտէ կէտ, համակցող չուերթներ չենք առաջարկեր»,-մանրամասնած է Ռատօ: Wizz Air-ի ներկայացուցիչը ընդգծած է, որ տոմսերը կը վաճառեն միայն օնլայն տարբերակով. «Առցանց ամրագրումներ կարելի է ընել կամ օգտուիլ մեր բջիջային յաւելուածներէն, իսկ վճարումը կատարել միայն այն ծառայութիւններու դիմաց, որոնցմէ կը ցանկաք օգտուիլ: Եթէ ուղեբեռի կամ սնունդի կարիք չունիք, ապա անոնց դիմաց չէք վճարեր », ըսած է ան:

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

Էջ 31

Գանձարաններ ԵՐԱՆՈՒՀԻ ՂԱԶԱՐԵԱՆ

Ամէն անգամ որ ծննդավայրս՝ Աթէնք կ’երթամ, կը փորձեմ այցելել գոնէ մէկ թանգարան, ծանօթանալու այնտեղ պահ դրուած համաշխարհային մշակոյթի արժէքներուն: Փառք Աստուծոյ, թանգարաններու կամ այլ տեսարժան վայրերու պակաս չկայ Յունաստանի մէջ: Նախորդող տարիներուն այցելած եմ Հնագիտական թանգարանը, Ազգային Պատմական թանգարանը (18751935 Յունաստանի Խորհրդարան), Բիւզանդական եւ Քրիստոնէական թանգարան: Անցնող երկու ամառներն ալ այցելեցի Յունական Մշակոյթի Պէնաքի թանգարանը (Benaki Museum of Greek Culture): Նախակրթարանի տարիներուն դպրոցէն կը տանէին մեզի այնտեղ, հաւանաբար մէկ յարկի տակ ամբողջ յունական մշակոյթը ամփոփ ներկայացուած ըլլալուն համար: Թանգարանի հաւաքածոյին եւ շէնքին նուիրատուն է վաճառական, քաղաքագէտ, ազգային բարերար՝ Անտոնիս Պէնաքիս (1873-1954), որդին վաճառական, քաղաքագէտ, խորհրդարանի անդամ, նախարար, 1914-1919 Աթէնքի քաղաքապետ, ազգային բարերար՝ Էմմանուիլ Պէնաքիսի (1843-1929) եւ եղբայրը ծանօթ գրող Փինելոփի Տէլթայի: Անտոնիս Պէնաքիս 1930-ին իր անձնական հաւաքածոները կը նուիրէ պետութեան: Ան կ’որոշէ նաեւ հօրենական ապարանքը վերածել թանգարանի, որուն դռները կը բացուին 1931-ի Ապրիլ 22-ին: Թանգարանը դասաւորուած է այնպէս՝ որ սկսելով նախապատմական Յունաստանէն, թուագրուած, իրար յաջորդող ցուցասրահներու միջով կ’անցնի բիւզանդական-քրիստոնէական, 400-ամեայ օսմանեան տիրապետութեան շրջաններէն մինչեւ 1821-ի ապստամբութիւն եւ ազատագրում: Ի՞նչ ըսես չկայ այնտեղ. Նուագարաններ, գործիքներ, արօր, մետաղադրամներ, զէնքեր, մանրանկարներ, զարդաքանդակ խորան, օսմանեան շրջանի կահաւորումով սենեակներ, ասեղնագործութեան եւ գորգագործութեան նմուշներ, գոհարեղէն, դրօշներ, հերոսներու նկարներ եւ կիսանդրիներ: 1821-1826 ազատագրական պայքարին նուիրուած բաժինին պատերը հսկայ որմնանկար մըն են, ուր կը ներկայացուին զանազան ճակատամարտեր: Կան նաեւ առաջին թագաւոր Օթոնի տարազն ու անձնական իրերը, թագուհի Ամալիայի եւ շքախումբին տարազները, 1844-ի սահմանադրութիւնը, եւ այլ պատմական արժէք ներկայացնող իրեր: Գեղեցիկ է թանգարանին շէնքը, գեղեցիկ են ցուցադրուած իրերը, որ հարազատօրէն կը ներ-

Քյոթահիայի հայ աղջիկներ՝ հախճապակիի նկարազարդարման ժամանակ։ Լուսանկարը Ceramopolis.com։

կայացնեն համապատասխան ժամանակաշրջանները: Ի՞նչն էր, սակայն, որ զիս երկու տարուան մէջ երկու անգամ տարաւ այնտեղ: Սրահներէն մէկուն պատին ուշադրութիւնս գրաւեց ցուցափեղկի մը ետին յախճապակեայ պնակներու հաւաքածոյ մը: Արդեօ՞ք … մտածեցի: Կարդացի ամբողջ գրութիւնը: «Քէօթահիայի Հայերու յախճապակի - 18րդ դարու 2րդ կէս - կը փոխարինեն Իզնիկի յախճապակին: Նիւթ՝ մարդկային կերպարներ, առօրեայ կեանքի տեսարաններ»։ Անոնց մէջ կար աման մը, Քրիստոսի գերեզմանը եւ 12 առաքեալները ներկայացնող, գործ՝ հայ վարպետ Թորոսի: «Դրդող ազդակ հանդիսացաւ Երուսաղէմի Յարութեան Տաճարին 1718-19 ծրագրուող վերանորոգումը, որուն համար պատրաստուեցան սալիկներ եւ քրիստոնէական նիւթով իրեր», կը շարունակէ գրութիւնը: Տարբեր ցուցափեղկի մէջ տեսայ հաւկիթ մը՝ Գողգոթան պատկերող, խնկամաններ եւ ցօղաման՝ գոյնզգոյն ծաղկաւոր զարդարումով: Հայ ժողովուրդը չէ միայն որ տարածուած է աշխարհով մէկ: Լաւ թէ վատ, տարածուած են նաեւ անոր մշակոյթին բեկորները:

Հայ Կեանք

Էջ 32

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Ազատ բեմ

ՍԱՀՄԱՆԱԴՐԱԿԱՆԻ ԹՆՃՈՒԿԸ ՌՈՒԲԷՆ ՅՈՎԱԿԻՄԵԱՆ «․ ․ ․ Ափը գտնե՛լ, խարիսխ նետե՛լ է հարկաւոր. Երկար տեւեց, փնտրումներն ու զոհաբերումն ուժերից վեր: Կեղծն ազնիւից․ արդէն՝ զատե՛լ է հարկաւոր»: Մարօ Մարգարեան Տարածուած կարծիք է, թէ փոթորիկներից յետոյ միշտ խաղաղ անդորր է տիրում, եւ բնութիւնը գտնում է իր հաւասարակշռութիւնը: Իշխանափոխութիւնը, երբ այն նոյնիսկ թաւշեայ է, ոմանք գնահատում են յեղափոխութիւն եւ համազօր են համարում փոթորկին, բայց այդ անդորրը դեռ չտեսանք: Բոլոր երկիրները, առանց բացառութեան՝ մեծ թէ փոքր, հարուստ թէ աղքատ ծանրաբեռնուած են լուծելի եւ անլուծելի խնդիրներով, բայց իմ տպաւորութիւնն այն է, թէ մեր երկրում այդ խնդիրների քանակը բազմապատիկ լինելով դառնում են անլուծելի, ինչպէս օրինակ սահմանադրականի չարաբաստիկ թնճուկը, որ բաւական աղմուկ առաջացրեց եւ դեռ հեռու է հանդարտուելու: Պետական օրէնսդրական կառոյցների ստեղծման կամ լուծարման վերաբերեալ ունեցած ծանօթութիւնս բաւարար չլինելով դժուար է հասկանալ, թէ երբ ուսանողների մի խումբ կարողանում է նախարարի հրաժարականը պահանջել, իսկ մի քանի ամիս առաջ գիւղերից մէկի աշակերտները կարողացան դպրոցի տնօրէնից ազատուել, ապա ո՞ր կամ ի՞նչ տրամաբանութեամբ 75 կողմ եւ 34 դէմ քուէարկութեամբ խորհրդարանը որոշում է՝ իրենց յանցաւոր գործունէութիւնը դադարեցնելու համար, ՍԴ դատաւորներին ցմահ թոշակով ապահովել, փոխանակ, օրէնսդիր մարմնի պարտականութիւններին համաձայն՝ այն լուծարելու եւ փակելու: Մեղա՜յ անգիտութեանս համար, քանզի ըստ Նափոլէոնի՝ որեւէ մէկը իրաւասու չէ օրէնքները անգիտանալ: Որքան որ համակրանքս ու յարգանքըս մեծ լինի ներկայ իշխանութեան նկատմամբ, այդ որոշումը ճիշդ նկատել անհնար է: Կ’ուզեմ ընթերցողի ուշադրութեանը յանձնել արդի ֆրանսացի ծանօթ քաղաքական դէմք, իմաստասէր Վենսան Ֆեյոնի խօսքը՝ «Քաղաքականութիւնը սուտի, խորամանկութեան, հմայքի, եւ դաւի արուեստ է, իսկ խոստումը, ի մէջ այլոց, խուժանը կառավարելու գործիք, որ իր բնութեամբ դիւրահաւատ է»։

Տարիներ շարունակ փորձել ենք հաւատալ, թէ մեզ մօտ լաւ է քան այլուր, քանզի «հայկական է պատուական է» խօսքը փոքր տարիքից սրըսկուել է մեր արեան մէջ եւ այն հանելը դժուար պիտի լինի։ Որքան, որ միամիտ թուայ, չեմ կարող հարց չտալ․ թէ խորհրդարանը իր իրաւասութեամբ չէ՞ր կարող քուէարկել ՍԴ-ի գործունէութեան դադարեցումը, քան խարդախ աշխատանքով, որոշ կացութիւն ապահոված անձանց վճարել ոչինչ չանելու համար՝ մոռանալով նրանց տարբեր կարեւոր խախտումների մեղսակցութիւնը։ Ճիշդ է, որ երբ սուտը եւ դիւրահաւատութիւնը զուգադրւում են՝ ծնունդ են տալիս ԿԵՂԾԻ ՔԻՆ, որ այդ պատուաւոր կառոյցի գործունէութեան հիմնական լծակն է եղել տարիների ընթացքին, ձեւաւորուած նախկինների ձեռքով։ Վերջապէս, այդ դատաւորները մեր երկրի ցածր կենցաղային մակարդակ ունեցողների շարքին չեն պատկանում եւ եթէ նրանց արժանապատւութեան զգացումը աւելի բարձր լինէր, ապա իրենք չեն ընդունի այդ որոշումը եւ յօժարակամ կը ստորագրեն հրաժարականը։ Կրկնեմ, որ խորհրդարանի այս կեցուածքը քաջալերելի չէ եւ երբեւէ յաւելավճար չեն տալիս կեղծ աշխատանքի պարագային։ Երբ ՍԴ իր ողջ կազմով ներկայ եւ նախկին նախագահների մասնակցութեամբ, ղեկավարութեամբ ու դրդումով բազմիցս վաւերացրել եւ օրինականացրել են կեղծ ընտրութիւնների արդիւնքները, աւելի պատժելի է քան մեզ ծանօթ եւ անծանօթ միւս խարդախութիւնները։ Վերջապէս, եթէ այսօր երկու նախագահները արդարադատութեան առջեւ են, ապա գաղտնիք չէ՝ շնորհիւ ՍԴ մեղսակցութեան եւ կեղծ ընտրութիւնների վաւերացման։ Այդ դատաւորներին տրուելիք գումարը չէ, որ ցաւեցնող է, այլ այդ գործողութեան բարոյական տարողութիւնը։ Նոյնքան անհասկնալի է, որ իմքայլականներից ոմանք յայտարարում են, թէ այդ լուծումը ձեռք մեկնելու նման մի քայլ է, որ դարձեալ կեղծիքի մի փայլուն տեսակ է։ Այս է մեր կարծիքը եւ վերջ։ 11-12-19

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայ Կեանք

Էջ 33

ՀՑԹԻ ՀԻՄՆԱԴՐԱՄԸ ՄԵԿՆԱՐԿՈՒՄ Է 2020 Թ․ ՌԱՖԱՅԷԼ ԼԵՄՔԻՆԻ ԱՆՈՒԱՆԱԿԱՆ ԿՐԹԱԹՈՇԱԿԸ

«Հայոց Ցեղասպանութեան թանգարանինստիտուտ» հիմնադրամը յայտարարում է իրաւագէտ Ռաֆայէլ Լեմքինի անուան 2020 թ. հետազօտական կրթաթոշակային ծրագրի մեկնարկը: Ռաֆայէլ Լեմքինի անուան կրթաթոշակը նըպատակ ունի ընդլայնել Հայոց Ցեղասպանութեան մասին ուսումնասիրութիւնները, խթանել թեմայի բազմակողմանի հետազօտութիւնը եւ ներգրաւել երիտասարդ գիտնականների: Ծրագիրը հնարաւորութիւնն կուտայ մինչեւ

40 տարեկան օտարերկրեայ մէկ ասպիրանտի կամ երիտասարդ գիտնականի, որոնք մասնագիտանում են ցեղասպանագիտութեան ոլորտում եւ աշխատում են դոկտորական թէզի վրայ, մէկ ամիս անցկացնել Հայաստանում` Հայոց Ցեղասպանութեան թանգարան-ինստիտուտի արխիւում, ինչպէս նաեւ ՀՀ այլ գիտական հաստատութիւններում եւ գրադարաններում գիտահետազօտական ուսումնասիրութիւններ իրականացընելու համար: Դրամաշնորհի տեւողութիւնը մէկ ամիս է: Հայոց Ցեղասպանութեան թանգարան-ինստիտուտը հոգալու է երկկողմանի ճանապարհորդութեան, կացարանի եւ օրապահիկի ծախսերը: Հայցադիմումների ներկայացման վերջնաժամկէտը 2020 թ. Փետրուարի 15–ն է: Յաղթող դիմորդը յայտնի կդառնայ 2020 թ. Մարտի 1-ին: Ծրագրի աւարտին դիմորդը պարտաւոր է հանդէս գալ զեկոյցով եւ ներկայացնել մէկ ամսուայ ընթացքում կատարած աշխատանքի ամփոփումը: Ծրագրի շրջանաւարտը պարտաւորւում է նաեւ ծրագրի աւարտից յետոյ՝ մէկ տարուայ ընթացքում, գիտական յօդուածի տեսքով ներկայացընել իր կատարած ուսումնասիրութիւնների արդիւնքը: Յօդուածը կարող է հրատարակուել ՀՑԹԻ կողմից լոյս տեսնող International Journal of Armenian Genocide Studies գիտական ամսագրում: Յաղթող դիմորդի հետ ծրագրի ընթացքում կազմակերպուելու է կլոր-սեղան քննարկում ոլորտի հայաստանեան մասնագէտների եւ ՀՑԹԻ գիտաշխատողների հետ: Ծրագրի մեկնարկը 2020 թ. Ապրիլի 1: Դիմելու համար անհրաժեշտ է ներկայացընել` - ինքնակենսագրութիւն, - ուսումնասիրութեան համառօտ նկարագիր, - հրատարակած աշխատութիւնների ցանկ (առկայութեան դէպքում), - համալսարանական երկու դասախօսների յանձնարարական, - դիմումաձեւ: Յաղթողին որոշելու է «Հայոց Ցեղասպանութեան թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամի գիտական խորհուրդը: Աւելին՝ http://genocide-museum.am/arm/ Lemkin-2020.php

Էջ 34

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 20 Դեկտեմբեր 2019

Հայաստանի հասարակութեան ճնշող մեծամասնութիւնը դրական վերաբերմունք ունի բանակի նկատմամբ

Հայաստանի հասարակութեան ճնշող մեծամասնութիւնը դրական կը գնահատէ հայկական բանակի աշխատանքը: Միջազգային հանրապետական հիմնարկի իրականացուցած հարցման ընթացքին մասնակիցներու ճնշող մեծամասնութիւնը դրական վերաբերմունք արտայայտած է բանակի նկատմամբ: Բանակին կը յաջորդեն ՀՀ նախագահի աշխատակազմը եւ վարչապետի աշխատակազմը: Հարցման մասնակիցներու 91 տոկոսը դրական արտայայտուած է բանակի նկատմամբ, 8 տոկոսը՝ բացասական, 1 տոկոսը նշած է, որ պատասխան չունի: ՀՀ նախագահի աշխատակազմի աշխատանքը դրական գնահատած է հարցման մասնակիցներու 82 տոկոսը, 15 տոկոսը՝ բացասական, 3 տոկոսը նշած է, որ պատասխան չունի: ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի աշխատանքը դրական գնահատած է հարցուածներու 76 տոկոսը, 22 տոկոսը բացասական գնահատած է, 1 տոկոսը նշած է, որ պատասխան չունի: Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ նկատմամբ դրական վերաբերմունք արտայայտած է հարցուածների 74 տոկոսը, 21 տոկոսը բացասական արտայայտուած է, 5 տոկոսը նշած է, որ պատասխան չունի: Մարդու իրաւունքներու պաշտպանի աշխատակազմի աշխատանքը դրական գընահատած է հարցման մասնակիցներու 63 տոկոսը, 24 տոկոսը բացասական, 13 տոկոսը նշած է «պատասխան չունիմ» տարբերակը: Հարցուածներու 63 տոկոսը դրական գնահատած են Ազգային ժողովի եւ կառավարութեան աշխատանքը: 34 տոկոսը բացասական գնահատած է կառավարութեան աշխատանքը, 35 տոկոսը՝ խորհրդարանի աշխա-

տանքը: Հարցման մասնակիցներու մեծ մասը բացասական գնահատական տուած է դատախազութեան եւ դատարաններու աշխատանքին: Դատախազութեան աշխատանքը դրական գնահատած է հարցուածներու 38 տոկոսը, բացասական՝ 55 տոկոսը: Դատարաններու աշխատանքը դրական գնահատած է հարցուածներու 36 տոկոսը՝ բացասական՝ 57 տոկոսը: Հարցուածներու մեծամասնութիւնը բացասական վերաբերմունք արտայայտած է նաեւ քաղաքական կուսակցութիւններու նկատմամբ. 42 տոկոսը քաղաքական կուսակցութիւններու նկատմամբ դրական վերաբերմունք արտայայտած է, 52 տոկոսը՝ բացասական:

Հոլանտա դեսպանատուն պիտի բանայ Երեւանի մէջ

Հոլանտայի արտաքին գործոց նախարարութեան կայքին մէջ հրապարակուած է Հայաստանի մէջ դեսպանութիւն բանալու հիմնաւորումը: Այս մասին «Ֆէյսպուք»-ի իր էջին գրառում կատարած է Հոլանտայի մէջ ՀՀ դեսպան Տիգրան Բալայեանը: «Հայաստանը կը գտնուի Ռուսաստանի, Թուրքիոյ եւ Իրանի միջեւ, հետեւաբար ռազմավարական կարեւորութիւն ունի: 2018 թուականի Ապրիլին, այսպէս կոչուած, թաւշեայ յեղափոխութենէն ետք նոր կառավարութիւնը կ’արդիականացնէ երկիրը եւ կը պայքարի փտածութեան դէմ: Հոլանտան կրնայ աջակցիլ այս գործընթացին: Այս պահուն Հայաստանը տարածաշրջանին մէջ միակ երկիրն է, ուր Հոլանտան դեսպանատուն չունի: Ներկայացուցիչներու պալատը կ’ուզէ դեսպանատուն բանալ նաեւ Երեւանի մէջ»,- ըսուած է հիմնաւորման մէջ: