Հայ Կեանք ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈԻԹԱՅԻՆ ԵԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆ Տարի Ա Թիւ 7
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՆԿԱԽՈՒԹԵԱՆ 25ամեակ
Էջ 2
Հայ Կեանք
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
ՀԱ′Յ ժՈՂՈՎՈՒՐԴ, ՇՆՈՐՀԱՒՈՐ ԱՆԿԱԽՈՒԹԵԱՆ ՏՕՆԴ
News in Pages 19-24 «Հայ Կեանք » Ելեկտրոնային Պարբերական Հրատարակման Պատասխանատուներ
Տիգրան Ապասեան Խաչատուր Ադամեան Դոկտ․Համբիկ -Սահակ Մարուքեան
«Χάι Γκιάνκ» Ηλεκτρονική Περιοδική Ενημερωτική Έκδοση Υπεύθυνοι Έκδοσης
Δικράν Αμπασιάν Χατσαδούρ Αταμιάν Δρ. Χαμπίκ-Σαχάκ Μαρουκιάν Αποστέλλεται ηλεκτρονικώς & ατελώς
«Hye Gyank» Electronic Periodical Publication Athens-Greece E-mail: hyegyank@gmail.com Հաւատալով ազատ խօսքի իրաւունքին եւ բազմակարծութեան, հրապարակուած գրութիւնները անպայման չեն արտայայտեր հրատարակիչներու տեսակէտը։
Հայաստանի Հանրապետութիւնը 21 սեպտեմբերին կը նշէ անկախութեան 25-րդ յոբելինական տարեդարձը: Հայ ժողովուրդը 25 տարի առաջ այս օրը հանրաքուէի միջոցով իր վճռական «այո»-ն ըսաւ Հայաստանի անկախութեան: Հայաստանի չափահաս բնակչութեան բացարձակ մեծամասնութիւնը «Համաձա՞յն էք, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնը ըլլայ ժողովրդավարական անկախ պետութիւն` ԽՍՀՄ կազմէն դուրս» հարցումին դրական պատասխան տուաւ: Երկու օր անց` 23 սեպտեմբերին, երկրի Գերագոյն Խորհուրդը Հայաստանը հռչակեց անկախ, ինքնիշխան հանրապետութիւն: Հայաստանի ազգային տօնացոյցի կարեւորագոյն այս տօնի «հիմնադրման» նախորդած էր 1990 թուականի 23 օգոստոսը. օր, երբ սկիզբ դրուեցաւ անկախ պետականութեան հաստատման գործընթացին: Հայաստանի նորընտիր Գերագոյն խորհուրդը իր առաջին նստաշրջանի ժամանակ ընդունեց «Հայաստանի անկախութեան մասին» հռչակագիրը: Ատով հանրապետութեան խորհրդարանը ազդարարեց անկախ պետականութեան հաստատման գործընթացի սկիզբը: Հռչակագրի ընդունումէն անմիջապէս ետք` 24 օգոստոսին, ՀԽՍՀ Գերագոյն խորհուրդը որոշեց «Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութիւն»ը վերանուանել Հայաստանի Հանրապետութիւն, իսկ գործող տասներկուերորդ գումարման Գերագոյն խորհուրդը համարել Հայաստանի Հանրապետութեան առաջին գումարման Գերագոյն խորհուրդ: Հռչակագրի ընդունմամբ հայ ժողոուրդի կեանքին մէջ նոր ժամանակաշրջանի սկիզբ դրուեցաւ եւ Հայաստանի պատմութեան մէջ սկսաւ երրորդ հանրապետութեան կառուցումը։ Արդիւնքը եղաւ` Հայաստանի տարածքին կը գործեն միայն ՀՀ Սահմանադրութիւնը եւ օրէնքները: Հայոց պետականութեան կրողը Հայաստանի Հանրապետութեան ժողովուրդն է: ՀՀ տարածքին բնակող բոլոր քաղաքացիներու համար կը սահմանուի Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքացիութիւնը: Արտերկրի հայութիւնը ՀՀ քաղաքացիութեան իրաւունք ունի: Շարունակութիւնը էջ՝ 4
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Հայ Կեանք
Էջ 3
ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսեանի ելոյթը զօրահանդէսի ժամանակ
Պարոնայք զինուորնե՛ր, սպանե՛ր, գեներալնե՛ր, Սիրելի՛ քոյրեր և եղբայրներ, Շնորհաւորում եմ բոլորիս Հայաստանի Հանրապետութեան անկախութեան 25-ամեակի կապակցութեամբ: Քառորդ դար առաջ այս օրը մենք կատարեցինք մեր ընտրութիւնը հանրաքուէի թերթիկներով, բայց բոլորս էլ գիտենք, որ մեր սրտերում և մեր հաւաքական յիշողութեան մէջ այդ ընտրութիւնը վաղուց էինք կատարել: Մենք ընտրել ենք ազատութիւնը դեռ Հայկ Նահապետի ժամանակ: Մենք հաւատարիմ ենք այդ ընտրութեանը, որ դեռևս նետուաղեղի ժամանակներում ենք կատարել: Այսօր` 21-րդ դարում զէնքերը փոխուել են, բայց չենք փոխուել մենք՝ սեփական ազատութիւնը պաշտպանելու մեր վճռականութեամբ: Վկան այս զօրահանդէսն է: Իհարկէ, իտէալական աշխարհում իրաւունքն է, որ պէտք է ծնի ուժ: Բայց այսօրուայ աշխարհն ու մեր շրջապատը հեռու են իտէալական լինելուց: Դեռ կան հանգամանքներ, երբ ուժն է ծնում իրաւունք: Մենք ունենք մեր իրաւունքը և մեր ազատութիւնը պաշտպանելու ուժը: Վկան այս զօրահանդէսն է: Ազատութիւնն ու անկախութիւնը պաշտպանութեան կարիք ունեն ոչ միայն
արտաքին սպառնալիքներից: Մեր քաղաքացիները ևս պէտք է ազատ լինեն, որովհետև ազատ մարդն ու ազատ հասարակութիւնն անհամեմատ աւելի արդիւնավէտ են գործում: Մենք կարող ենք և պէտք է շարունակենք կառուցել արդիւնավէտ երկիր, որը կպաշտպանի ազատ քաղաքացուն և ազատ հասարակութեանը: Անազատ մարդիկ տեսականօրէն կարող են ստեղծել շատ բան, բայց ոչ երջանկութիւն: Անցած 25 տարիների ընթացքում մենք անշրջելի յաջողութիւններ ենք արձանագրել: Երբեմն սխալուել ենք, երբեմն՝ ծայրայեղութիւնների մէջ յայտնուել, բայց, մեծ հաշուով, ճիշդ ուղիով ենք շարժուել: Մենք կառուցում ենք մեր երջանկութիւնը խաղաղ և ստեղծագործ արարման ճանապարհով: Իսկ առաջ շարժուելու մեր բանաձևը շատ պարզ է՝ աշխատանք, աշխատանք և աշխատանք: Մենք մեր ձեռքբերումները պէտք է բազմապատկենք մե՛ր աշխատանքով և պաշտպանենք մե՛ր ուժերով: Կեցցե՛ն Հայաստանի սահմաններն աչալուրջ հսկող մեր տղաները. նրանք մեր ազատութեան թիւ մէկ երաշխաւորն են: Փա՛ռք Արցախեան ազատամարտը կերտած անմահ հերոսներին և մեր բոլոր քաջարի տղաներին: Փա՛ռք ապրիլեան մեր կորիւններին, որ յօդս ցնդեցրին հակառակորդի բոլոր ծրագրերը: Ամիսներ առաջ հետախոյզ-գնդացրորդ Սասուն Մկրտչեանի շիրիմի առաջ մեր բոլորի անունից խոստացայ, որ շարունակելու ենք Սասունի և իր ընկերների սուրբ գործը, միշտ վառ ենք պահելու Արցախի և Հայաստանի նոր սերնդից ճառագող այն լոյսը, որ ապրիլեան օրերին բոլորիս դարձրել էր միասնական. միասնական մէկ բռունցք՝ պատրաստ իջնելու մեր անվտանգութեանը սպառնացող ոսոխի գլխին: Մենք մեր խոստումը պահելու ենք: Վկան այս զօրահանդէսն է: Շարունակութիւնը էջ՝ 4
Հայրենիք ստեղծելը հերոսութիւն է, հայրենիք շէնացնելը` առաքինութիւն: ՎԱԶԳԷՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ
Էջ 4
Հայ Կեանք
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Մենք այլևս պատմութեան քննութիւնը բռնած պետութիւն ենք ՀՀ վարչապետ Կարէն Կարապետեանը շնորհաւորական խօսք է յղել Հայաստանի Հանրապետութեան անկախութեան 25-րդ տարեդարձի առթիւ: ՀՀ կառավարութեան հասարակայնութեան հետ կապերի վարչութեան փոխանցմամբ, վարչապետի խօսքում ասուած է. «Սիրելի´ հայրենակիցներ, Այսօր նշում ենք մեր հայրենիքի կարևորագոյն պետական տօնը: Տօն, որը խորհրդանշում է ազատ ու անկախ ապրելու մեր դարաւոր կամքն ու նպատակը։ Անկախ պետականութեան քսանհինգամեակին նախորդող ամիսներին մեր երկրին բաժին ինկան լրջագոյն մարտահրավէրներ, որոնք մեր ժողովուրդը յաղթահարեց իրեն բնորոշ արժանապատուութեամբ։ Այսօր, շնորհաւորելով բոլորիս, որպէս անկախ Հայաստանի կառավարութեան ղեկավար՝ առաջին հերթին գլուխ եմ խոնարհում անկախութեան համար մարտնչած և անկախութեան քսանհինգամեայ պատմութիւնը կերտած հերոսների առջև: Մենք այլևս պատմութեան քննութիւնը բռնած պետութիւն ենք և ունենք բաւարար կամք ու ներուժ՝ միասնաբար դիմագրաուելու բոլոր փորձութիւնները, ունենք յանձնառութիւն՝ ստեղծարար աշխատանքով ամրապնդելու անկախ պետականութեան ձեռք բերած արժէքները: Կրկին շնորհաւորելով Հայաստանի Հանրապետութեան անկախութեան 25-րդ տարեդարձի առթիւ՝ մաղթում եմ բոլորիս խաղաղութիւն, առաջընթաց և նորանոր յաջողութիւններ»:
ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսեանի ելոյթը զօրահանդէսի ժամանակ Շարունակութիւն էջ՝ 3-էն
Կեցցէ՛ Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքացին՝ հողի մշակն ու շինարարը, բժիշկն ու ուսուցիչը, հանքափորն ու գործարարը, պետական ծառայողն ու մշակութային գործիչը: Փա՛ռք նոր արժէք ստեղծող հայաստանցուն: Կեցցէ՛ Հայաստան-Արցախ-Սփիւռք եռամիասնութիւնը. միասին մենք աւելին ենք, քան հնարաւոր է պատկերացնել: Կեցցե՛ն Հայաստանի ազգային փոքրամասնութիւնները ներկայացնող մեր քոյրերն ու եղբայրները, ովքեր հաւասարապէս լծուած են մեր երկրի զարգացումն ու պաշտպանութիւնը հետևողական առաջ տանելու գործին: Կեցցէ՛ հայ աւանդական ընտանիքը, որ ժամանակի բոլոր հոսանքներից անդին շարունակում է մնալ հերոսներ կերտող և ուսումնատենչ սերունդ մեծացնող ջերմութեան աղբիւր: Յարգելի՛ հայրենակիցներ, Կրկին շնորհաւորում եմ բոլորիս և ողջ հայութեանը Հայաստանի պետականութեան վերականգնման քառորդ դարեայ յոբելեանի առթիւ: Փա՛ռք Հայաստանի Հանրապետութեանը: Փա՛ռք Հայաստանի Զինուած ուժերին: (ուռա)
ՀԱ′Յ ժՈՂՈՎՈՒՐԴ, ՇՆՈՐՀԱՒՈՐ ԱՆԿԱԽՈՒԹԵԱՆ ՏՕՆԴ Շարունակութիւն էջ՝ 2-էն
Նորանկախ Հայաստանի առաջին Սահմանադրութիւնը ընդունուած է 5 յուլիս 1995ին` համաժողովրդական հանրաքուէի արդիւնքով: Գործող Սահմանադրութիւնը ընդունուած է 27 նոյեմբեր 2005-ին՝ դարձեալ համաժողովրդական հանրաքուէի արդիւնքով: Հայաստանի Հանրապետութեան դրօշը եռագոյնն է, նորանկախ Հայաստանի զինանշանը` Հայաստանի առաջին Հանրապետութեան /19181920 թ.թ./ զինանշանն է, որու հեղինակներն են ճարտարապետ Ալեքսանտր Թամանեանը եւ նկարիչ Յակոբ Քոճոյեանը: Հայաստանի օրհներգը եւս Հայաստանի առաջին Հանրապետութեան օրհներգն է: Օրհներգը բառերուն հեղինակը՝ Միքայէլ Նալպանտեանն է, երաժշտութիւնը հեղինակած է Բարսեղ Կանաչեանը: 21 Սեպտեմբերին ազգային հպարտութեան օր է. անկախ հայրենիք ունենալու հայ ժողովուրդի դարաւոր երազանքը 25 տարի է՝ արդէն իրականութիւն է:
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Հայ Կեանք
Էջ 5
Հանրապետական մաղթանք Հայաստանի Հանրապետութեան անկախութեան 25-ամեակի առիթով Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսը բարձրացան Սուրբ Խորան, ուր սկսուեց Հանրապետական մաղթանք` Հայաստանի Հանրապետութեան անսասանութեան ու պայծառութեան և նրա ժողովրդի խաղաղ ու բարօր կեանքի համար: Արարողութեան ընթացքում Գարեգին Բ Կաթողիկոսը և Արամ Ա Կաթողիկոսը ծնրադիր ընթերցեցին «Գոհանամք զքէն» աղօթքը` հայցելով, որ Աստուած իր Ամենախնամ Ս. Աջի հովանու ներքոյ պահի ու պահպանի Հայաստանի Հանրապետութիւնը և համայն հայոց ազգը: Սեպտեմբերի 20-ին, Հայաստանի Հանրապետութեան անկախութեան 25-ամեակի առիթով, Երևանի Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ մայր եկեղեցում կատարուեց Հանրապետական մաղթանք` հանդիսապետութեամբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ծայրագոյն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի ու Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսի և ներկայութեամբ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսեանի, տեղեկացնում են Մայր աթոռի տեղեկատուական համակարգից:
Արարողութեան աւարտին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ծայրագոյն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը և Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսն իրենց օրհնութիւնն ու պատգամը յղեցին համայն հայ ժողովրդին:
ՀՀ Զինուած Ուժերու Ղեկավար Կազմը Այցելած է «Եռաբլուր»
Արարողութեանը ներկայ էին նաև ՀՀ ԱԺ նախագահ Գալուստ Սահակեանը, ՀՀ Սահմանադրական դատարանի նախագահ Գագիկ Յարութիւնեանը, Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի և Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան միաբաններ, պետական այրեր, Մայր Աթոռի բարերարներ ու հասարակական գործիչներ:
Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը և Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսը մայր եկեղեցի մուտք գործեցին եկեղեցականների թափորի ուղեկցութեամբ և իրենց խոնարհումը բերեցին ամպհովանու ներքոյ ամփոփուած հայոց հաւատի հայր Ս. Գրիգոր Լուսաւորչի մասունքներին: Ապա օրհնելով ներկայ հաւատաւոր ժողովրդին` 14 եպիսկոպոսների ուղեկցութեամբ Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը և Արամ Ա Մեծի
ՀՀ անկախութեան հռչակման 25-րդ տարեդարձի առիթով Սեպտեմբեր 20-ին «Եռաբլուր» զինուորական պանթէոնին մէջ յարգանքի տուրք մատուցուած է հայրենիքի ազատութեան եւ անկախութեան համար իրենց կեանքը զոհած հայորդիներու յիշատակին: Այս մասին կը տեղեկացնէ ՀՀ պաշտպանութեան նախարարութեան տեղեկատուութեան եւ հասարակայնութեան հետ կապերու վարչութիւնը: Յանուն Հայաստանի եւ Արցախի անկախութեան ու ազատութեան զոհուած հայորդիներու յիշատակին յարգանքի տուրք մատուցելու նպատակով զինուած ուժերու բարձրաստիճան ղեկավար կազմի ներկայացուցիչներու ուղեկցութեամբ «Եռաբլուր» զինուորական պանթէոն այցելած են ՀՀ պաշտպանութեան նախարարի պաշտօնակատար Սէյրան Օհանեանը եւ ՀՀ ԶՈՒ գլխաւոր շտապի պետ, զօրավար-գնդապետ Եուրի Խաչատուրովը:
Էջ 6
Հայ Կեանք
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ 25ԱՄԵԱԿԻՆ ՆՈՒԻՐՈՒԱԾ ԶՕՐԱՀԱՆԴԷՍ
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Հայ Կեանք
Էջ 7
Հայկական պետութիւններու երկու նախագահները՝ հայրապետներու ուղեկցութեամբ «Եռաբլուր» այցելած են Նախագահ Սերժ Սարգսեան երկու հայրապետներ՝ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ծայրագոյն Պատրիարք եւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Բ-ի, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Արամ Ա. Կաթողիկոսի եւ ԼՂ նախագահ Բակօ Սահակեանի ուղեկցութեամբ անկախութեան տօնի 25-րդ տարեդարձի առթիւ այցելեցին «Եռաբլուր»՝ յարգանքի տուրք մատուցելու նահատակուած հայորդիներու յիշատակին: Նախագահը լրագրողներու հարցերուն չպատասխանեց՝ սահմանափակելով միայն շնորհաւորելով: «Եռաբլուր» եղած են նաեւ այլ բարձրաստիճան պաշտօնեաներ՝ նորանշանակ վարչապետ Կարէն Կարապետեան, Ազգային անվտանգութեան ծառայութեան տնօրէն Գէորգի Կուտոյեանը, Հայաստանի ոստիկանապետ Վլատիմիր Գասպարեանը, Երեւանի քաղաքապետ Տարօն Մարգարեանը եւ այլք: Պաշտօնեաները ծաղկեպսակ դրին «Եռաբլուրի» զոհերու յիշատակին նուիրուած յուշարձանին, իսկ հայրապետները աղօթք բարձրացուցին առ Աստուած: Նշենք, որ ԼՂ նախագահ Բակօ Սահակեանը եւս հրաժարած է պատասխանել լրագրողներու հարցերուն՝ միայն շնորհաւորելով:
Նախագահը հանդիպում է ունեցել սփիւռքի կազմակերպութիւնների ղեկավարների և ներկայացուցիչների հետ Նախագահ Սերժ Սարգսեանն հանդիպում է ունեցել Հայաստանի անկախութեան 25-րդ տարեդարձի առթիւ Հայաստան ժամանած սփիւռքի կազմակերպութիւնների ղեկավարների և ներկայացուցիչների հետ: Այս մասին յայտնում են ՀՀ Նախագահի մամուլի ծառայութիւնից: Հանդիպումն իրենց ներկայութեամբ պատուել են Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ծայրագոյն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը և Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոս Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Առաջինը: Ներկայ են եղել նաև ՀՀ ազգային ժողովի նախագահ Գալուստ Սահակեանը, վարչապետ Կարէն Կարապետեանը, սահմանադրական դատարանի նախագահ Գագիկ Յարութիւնեանը, ազգային անվտանգութեան խորուրդի քարտուղար Արմէն Գէորգեանը, Նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Վիգէն Սարգսեանը, պաշտօնատար այլ անձինք: Հանրապետութեան Նախագահը ողջոյնի խօսք է յղել հանդիպման մասնակիցներին: Հանդիպման շրջանակներում ՀՀ Նախագահի նստավայրում տեղի է ունեցել նաև Հայաստանի Հանրապետութեան անկախութեան 25-ամեակի կապակցութեամբ թողարկուած նամականիշների մարման հանդիսաւոր արարողութիւնը: «25-ամեակ» և «Անկախութիւն» գրառումներով նամականիշների մարումն իրականացրել է ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսեանը:
Էջ 8
Հայ Կեանք
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ 25ԱՄԵԱԿԻՆ ՆՈՒԻՐՈՒԱԾ ԶՕՐԱՀԱՆԴԷՍ
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Հայ Կեանք
Էջ 9
ՅԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ Հայաստանի Անկախութեան 25-ամեակի առիթով Հայաստանի Հանրապետութեան Անկախութեան 25-ամեակին առիթով, Ռամկավար Ազատական Կուսակցութիւնը կը շնորհաւորէ Հայրենի պետութիւնն ու Հայ Ժողովուրդը, Հայրենիքի թէ աշխարհի տարածքին։ 25 տարիներ առաջ Հայաստանի Անկախութեան Հռչակագիրով հաստատուած՝ անկախ Հայրենիք ունենելու բերկրանքը բազմապատկուեցաւ՝ Արցախի ազատագրական պատերազմին Հայոց նուաճած յաղթանակով եւ Արցախի անկախութեան հիմնաւորմամբ։ Այսօր ունինք Հայկական երկու պետութիւններ, որոնց անկախութիւնը տօնակատարելը ազգային հպարտառիթ ուրախութիւն է համայն Հայութեան։ Այս տարեդարձները սակայն, տօնակատարութիւններու զուգահեռ նաեւ առիթ են՝ խորհրդածութեան ու հաշուեմատուցման։ Մեր Հայրենիքը կարճ ժամանակի մէջ յաղթահարեց բազմաթիւ դժուարութիւններ, արագօրէն բարձրացաւ միջազգային բեմ, տէր կանգնեցաւ Հայ Ժողովուրդի Դատին ու Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման աշխատանքներուն մէջ ունեցաւ իր զգալի դերը։ Իսկ ներգին գետնի վրայ, հակառակ տեղի ունեցած երեւելի առաջընթացին՝ բացթողումներ ալ եղան, որոնց յաղթահարման համար բաւարար ջանք ու ճիգ կը պահանջուէր, որոնք սակայն անբաւարար եղան գոյութիւն ունեցող խնդիրներուն լուծումներ տալու։ Այս բացթողումներու պատճառած ժխտական երեւոյթներու գոյութիւնը աւելի եւս շեշտեցին, որ անմիջական լուծումներու կարիք ունին։ Վստահ ենք, որ Հայրենի պետութիւնը իր կարելին պիտի ընէ՝ այդ դժուարութիւնները յաղթահարելու համար։ Անկախութեան բերկրանքը թէեւ բազմապատկուեցաւ Արցախի պատերազմին Հայոց նուաճած յաղթանակով, սակայն ներկայի կիսապատերազմական վիճակը կարելի է յաղթահարել ու հայոց յաղթանակը ամրագրել միայն Հայաստանի ի նպաստ խաղաղութեան դաշնագիրով, որպէսզի խաղաղ պայմաններու մէջ Հայրենիքը կարենայ ամբողջովին վերականգնիլ եւ տնտեսական, մշակութային ու ընկերային զարգացում ունենալ, կարելի դարձնելով ազգային նպատակներ հետապնդելը։ Իրականանալի կարեւոր գործերէն է՝ բոլոր կարողութիւններով օժանդակել Մայր Հայրենիքի աւելի եւս հզօրացման ու միջազգային ասպարէզի վրայ անոր ներկայութեան ամրապնդման։ Այստեղ ինքնաբերաբար կը ցցուի թրքական գործօնը, որ մանաւանդ Հայոց Ցեղասպանութեան միջազգայնօրէն ճանաչման ձեռքբերումներուն դիմաց, իր ուրացման քաղաքականութեան կատարելագործմամբ, հակառակ անոր ունեցած պարտութիւններուն զանազան գետիններու վրայ, ինքնազուսպ՝ բայց ներքին գազազածութեամբ կը շարունակէ իր հակահայկական գործունէութիւնը։ Կարեւոր է նաեւ Արցախի անկախութեան միջազգային ճանաչման գործընդացի աւելի հետեւողական հետապնդումը՝ դէմ դնելու սուտերու վրայ հիմնուած ազրպէյճանական մոլեգին հակահայկական խեղաթիւրման գործունէութեան, որ առաջ կը տարուի ամէն գետիններու վրայ, ծախսելով նաւթարդիւննաբերական եկամուտներէ գոյացած գումարներու զգալի բաժին մը։ Անկախութիւն ձեռք բերելը կը հետապնդէ նաեւ կարեւոր նպատակ մը, որն է աւելի բարեկեցիկ կեանք ապահովել Հայրենի ժողովուրդին։ Այս գծով Հայաստանի պետութիւնը համայն Հայութեան հետ շատ բան ունի ընելիք, որուն ամենակարեւոր պարագան է վտանգաւոր չափերու հասած Հայրենիքէն արտագաղթի կասեցումը, որ յետանկախական շրջանի ամենացաւալի երեւոյթն է, զոր կը դիմագրաւէ Հայ ժողովուրդը։ Այս կէտերու նշումով բնականաբար չեն աւարտիր անկախութեան ձեռքբերումներու, բացթողումներու եւ կատարուելիք գործերու շարքը, սակայն լիայոյս ըլլալով, որ միասնական ջանքերով Հայութիւնն ու անկախ Հայաստանը պիտի կարենան յաղթահարել ամէն դժուարութիւնները եւ յառաջ ընթանալ, Ռամկավար Ազատական Կուսակցութիւնը անգամ մը եւս շնորհաւորելով Համայն Հայութիւնը՝ Անկախութեան 25-ամեակին առիթով, կուգայ հաստատելու իր անվերապահ նեցուկը Հայաստանի Հանրապետութեան ու Ազատ Արցախի պետականութեանց, իր կարելիութեան սահմաններուն մէջ օժանդակելու անոնց հզօրացման՝ ի փառս Հայ ժողովուրդին։ Կեցցէ՛ Հայաստանի Հանրապետութիւնը։ Կեցցէ՛ Ազատ Արցախը։ Կեցցէ՛ Հայ ժողովուրդը։
ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹԻՒՆ
Էջ 10
Հայ Կեանք
ՅԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Գիր Վաւերացումի 14 Սեպտեմբեր 2016
Ազգային երեք կուսակցութիւններու՝ Սոցիալ Դեմոկրատ Հնչակեան կուսակցութեան, Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան եւ Ռամկավար Ազատական կուսակցութեան Արեւմտեան Ամերիկայի ղեկավար մարմիններս, յանուն մեր շարքերուն եւ համակիր շրջանակներուն կ՛ողջունենք Հայաստանի անկախ հանրապետութեան 25-րդ տարեդարձը եւ այս առթիւ կը յայտարարենք ա.- Մեր աներեր նուիրումը՝ Հայաստանի անկախ պետականութեան հզօրացման գործին։ բ.- Մեր մտահոգութիւնը, թէ՝ Հայաստանի 25-ամեայ երիտասարդ հանրապետութիւնը տակաւին կը դիմագրաւէ արտագաղթի հարցը: Մեր խորին համոզումն է, որ արտագաղթի կասեցման նպատակով պէտք է անյապաղ քայլեր ձեռնարկուին երկրի ընկերային եւ տնտեսական իրավիճակի, դատաիրաւական համակարգի հիմնովին փոփոխութիւններու եւ բարեկարգելու ուղղութեամբ։ գ. Մեր համոզումը, որ՝ Արցախեան հարցի լուծումը հնարաւոր է միայն բանակցային խաղաղ գործընթացներով. դէմ ենք սակայն՝ հող խաղաղութեան համար հնչեցուող փոխզիջման տարբերակին, եւ կը հաստատենք, որ Արցախի ազատագրուած ոչ մէկ տարածք կրնայ զիջումի առարկայ ըլլալ: դ.- Մեր վճռականութիւնը՝ հայրենի ժողովուրդին թեւ ու թիկունք կանգնելու եւ իրենց արդար ու բարգաւաճ երկիր կառուցելու ձգտումներուն սատարելու։ ե.- Գործակցութիւնը՝ որպէսզի Հայաստանի Հանրապետութենէն ներս ժողովրդավարութիւնը եւ մարդու իրաւունքները կիրարկուին ամենալայն չափերով։ զ.- Վերջապէս, Արեւմտեան Միացեալ Նահանգներու հայ համայնքի կարողականութեան առաւելագոյն կազմակերպումով ու համագործակցութեան մթնոլորտի ամրապնդման ճամբով՝ նոր որակով Հայաստանի ու Արցախի անվտանգութեան ապահովման ու զարգացման ի նպաստ աշխատանքները յառաջ տանելու յանձնառութիւնը։ Կեցցէ Հայաստանի Անկախ Պետականութիւնը, Կեցցէ Հայաստանն ու Արցախը, Կեցցէ հայ ժողովուրդը։ ՍՈՑԻԱԼ ԴԵՄՈԿՐԱՏ ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ԱՐԵՒՄՏԵԱՆ ԱՄԵՐԻԿԱՅԻ ՎԱՐԻՉ ՄԱՐՄԻՆ ՀԱՅ ՅԵՂԱՓՈԽԱԿԱՆ ԴԱՇՆԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ԱՐԵՒՄՏԵԱՆ ԱՄԵՐԻԿԱՅԻ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ԿՈՄԻՏԷ ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ԱՐԵՒՄՏԵԱՆ ԱՄԵՐԻԿԱՅԻ ՇՐՋԱՆԱՅԻՆ ՎԱՐՉՈՒԹԻՒՆ Լոս Անճելըս, Սեպտեմբեր 16, 2016
Յարգարժան Ատենապետ եւ անդամք՝ Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան Լիբանանի Շրջանային Վարչութեան Պէյրութ Յարգելի ընկերներ, Հիմնուելով ՌԱԿ Լիբանանի Շրջանային 60-րդ Պատգամաւորական Ժողովի Դիւանի անունով մեզի ուղղուած 13 Սեպտեմբեր 2016 թուակիր նամակին վրայ ուրախութեամբ կ’իմանանք Ձեր ընտրութեան մասին, որուն յաջորդած է ձեր վարչութեան Դիւանի ընտրութեան ժողովը, ներկայութեամբ Պատգամաւորական Ժողովի Դիւանի ատենապետ ընկեր Յակոբ Գասարճեանին եւ Վարչութեանս ներկայացուցիչին: Հետեւաբար, սրտանց շնորհաւորելով ձեզ կը վաւերացնենք ձեր կազմը հետեւեալ կարգով՝ Ընկ.Տոքթ.Աւետիս Տաքեսեան (Ատենապետ) Ընկ.Միքայէլ Վայէճեան (Փոխ Ատենապետ) Ընկ.Տոքթ.Յակոբ Փափազեան (Ատենադպիր) Ընկ.Լեւոն Բարսեղեան (Փոխ Ատենադպիր) Ընկ.Սեդրակ Քիւրէճեան (Գանձապահ) Ընկ.Վարդիվառ Եալմանեան (Խորհրդական) Ընկ.Գրիգոր Նազարեան (Խորհրդական) Ընկ.Վիգէն Թոսունեան (Խորհրդական) Ընկ.Գրիգոր Մկըրեան (Խորհրդական) Ընկ.Արա Թերզեան (Խորհրդական) Ընկ.Արա Գոյունեան (Խորհրդական) Ի տես այս կենսունակ անդամներէն կազմուած վարչութեան, ՌԱԿ Կեդրոնական Վարչութիւնս մեծ յոյսեր կապած է ձեր վրայ աւելի եւս աշխուժացնելու ՌԱԿ-ի Լիբանանի շրջանակը՝ ի փառս մեր սիրելի կուսակցութեան։ Կը հաստատենք թէ ձեր նորընտիր վարչութիւնը կու գայ փոխարինելու ՌԱԿ Լիբանանի Շրջանային ընթացաւարտ Վարչութիւնը՝ Լիբանանի շրջանակը ղեկավարելու յառաջիկայ երկու տարիներուն: Սիրելի ընկերներ, Դարձեալ կը շնորհաւորենք ձեզ եւ Լիբանանի մեր շարքերը, յաջողութիւն մաղթելով ձեզի այն ազգանուէր առաքելութեան համար, որ վստահուած է ձեզի։ Ընկերական ողջոյններով` Ի դիմաց` ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹԵԱՆ
Սեւակ Յակոբեան Ատենադպիր
Սերխիօ Նահապետեան Ատենապետ
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Հայ Կեանք
Էջ 11
6-7 Սեպտեմբեր 1955. Պոլսոյ յոյները զոհ գացին թրքական պետութեան հրահրած ամբոխային լայնածաւալ խժդժութեանց ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ
6 եւ 7 Սեպտեմբերի օրերուն, 61 տարի առաջ, թրքական այլամերժութեան, ցեղապաշտական ազգայնամոլութեան եւ բարբարոսական վայրագութեան ահաւոր «խրախճանք» մը տեղի ունեցաւ Կոստանդնուպոլսոյ փողոցներուն մէջ։ Սեպտեմբեր 6ի երեկոյեան սկսաւ եւ մինչեւ 7 Սեպտեմբերի կէսօրը շարունակուեցաւ մոլեգնած թրքական ամբոխի կատաղի յարձակումը ամէն ինչի վրայ, որ յունական էր։ Պատահական յոյն անցորդներ, յունական խանութներ եւ հաստատութիւններ ու յոյներու բնակարաններ, անխտիր բոլո՛րը, թիրախ դարձան թրքական խժդժութեանց։ Խոշտանգումներէն անմասն չմնացին նաեւ պատահական այն անցորդներն ու հաստատութիւնները, որոնք թուրք կամ թրքացեղ չէին... Այդ առումով` հայերը եւս, աւելորդ անգամուան մը համար, կրկին ճաշակեցին թրքական թրքամոլ կատաղութեան դառն բաժակը։ Թուրք ամբոխի իւրայատուկ եւ արիւնալի այդ «խրախճանք»ը պատմութեան անցաւ «Պոլսոյ փոկրոմը» անունով։ Փոկրոմը խլեց յոյն երկու եկեղեցականի եւ 14 հոգիներու կեանքը։ Տասնեակներով յոյներ ծանրօրէն վնասուեցան։ Հարիւրաւոր յոյն կանայք բռնաբարուեցան եւ դարձեալ հարիւրներով յոյն տղամարդիկ, եթէ թլփատուած չէին, փողոցին վրայ ամբոխի դաշոյններով... թլփատումի ենթարկուեցան։ Նիւթական կորուստներու տարողութիւնը աներեւակայելի էր։ Յունական 4500 բնակարաններ, 3500 խանութներ եւ հաստատութիւններ, 90 եկեղեցիներ ու վանքեր, 36 դպրոցներ ու 3 գերեզմանատուներ կողոպտուեցան, քանդումի ենթարկուեցան կամ պղծուեցան։ Ընդհանուր վնասի գումարը, այդ ժամանակուան արժեգինով, աւելի քան 500
միլիոն տոլար գնահատուեցաւ։ Աւելի՛ն. անմիջականօրէն իր պատճառած մարդկային ու նիւթական ծանր կորուստներէն անդին, Պոլսոյ փոկրոմը այնպիսի ահաւոր սարսափի մատնեց Պոլսոյ յոյն փոքրամասնութիւնը, որ Պոլսոյ մէջ մինչեւ 1955 ապրող 80էն 100 հազար յոյներէն, այնուհետեւ տարիներու վրայ շարունակուած գաղթի հետեւանքով, այսօր մնացած է 2000 յոյն։ Բայց ինչո՞ւ պատահեցաւ Պոլսոյ փոկրոմը։ Արդեօք իրապէս եւ միայն թուրք ամբոխի մոլեգնութեա՞ն հետեւանք էր։
Պատմութիւնը շատոնց պարզած է, որ փաստօրէն Թուրքիոյ այդ օրուան վարչապետ Ատնան Մենտերէսի կառավարութեան եւ իշխանաւոր Տեմոքրաթ կուսակցութեան կողմէ կանխօրօք մտայղացուած եւ պետականօրէն կառավարական ու կուսակցական յատուկ սպասարկութեանց միջեւ համակարգումով ծրագրուած, կազմակերպուած ու գործադրուած քաղաքական յանցագործութիւն էր Պոլսոյ փոկրոմը։ Պատմական ճշմարտութիւն է, նոյնպէս, որ թուրք պետական մտածողութիւնը Պոլսոյ փոկրոմը եւս փորձեց պարտկել՝ քաղաքական հոսանքի մը ամբոխին վերագրելով գործուած վայրագութիւնները, թրքութիւնը ընդհանրապէս «անմեղ» ներկայացնելու պետական քարոզչութեան թափ տալով... Այդ ճամբով ալ 1961ին թրքական դատարանի առջեւ հանուեցան եւ ծանրագոյն մեղադրանքի տակ առնուեցան ատենի վարչապետ Մենտերէս եւ արտաքին գործոց նախարար Զօրլու, որոնք յանցաւոր գտնուեցան եւ կախաղանով մահապատիժի ենթարկուեցան։ Դատավարութիւնը նոյնպէս «բացայայտեց», որ Շարունակութիւնը էջ՝ 10
Էջ 12
Հայ Կեանք
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
6-7 Սեպտեմբեր 1955. Պոլսոյ յոյները զոհ գացին թրքական պետութեան հրահրած ամբոխային լայնածաւալ խժդժութեանց Շարունակութիւն էջ՝ 9-էն
Մենտերէսի կառավարութիւնը ուղղակիօրէն պատասխանատու էր գործուած փոկրոմին համար։ Եւ թրքական պետութիւնը, այդպիսով, իր մեղքերը քաւուած համարեց ու Թուրքիոյ պատմութեան սեւ թղթածրարներու փոշեծածկ գզրոցներուն մէջ նետեց նաեւ այս մէկը` Պոլսոյ փոկրոմին ահաւոր թղթածրարը։ Նոյնիսկ դատավճռով նախատեսուած յոյն համայնքին եւ Թուրքիոյ յոյն քաղաքացիներուն վնասուց հատուցում կատարելու որոշումը թրքական իշխանութիւնները միայն ձեւականօ էն գործադրեցին. հազիւ 20 տոկոսով վնասուց հատուցում կատարեցին փոկրոմի զոհերուն։ Աւելի քան կէս դար անցած է Պոլսոյ փոկրոմէն ասդին, բայց յոյն ժողովուրդին հետ ամբողջ աշխարհը, յատկապէս հայ ժողովուրդը չի կրնար անցեալի ու մոռացութեան փոշեծածկ դարակներուն մէջ այդպէս նետուած պահել 6-7 Սեպտեմբեր 1955ին Թուրքիոյ պետականօրէն ծրագրած, կազմակերպած եւ կատաղած ամբոխի խժդժութեանց տեսքով գործադրած քաղաքական ոճիրը։ Էապէս եւ ըստ ամենայնի քաղաքական էր ոճիրը, որովհետեւ թրքական իշխանութիւնները մէկ քարով երկու թռչուն որսալու ահաւոր յանցագործութեան դիմած էին։ Մէկ կողմէ՝ Կիպրոսի յոյն մեծամասնութեան քաղաքական արդար պահանջները խեղդելու թիրախին ուղղուած էր անոնց հարուածը։ Թրքական կառավարութիւնը փոկրոմով պատասխանեց եւ վիժեցուց այդ օրերուն Անգլիոյ մէջ տեղի ունեցող Մ.Ա.Կ.ի յատուկ խորհրդակցութիւնները, որոնք կը փորձէին թրքական իշխանութեանց ստիպել, որպէսզի սանձ դնեն Կիպրոսի թուրք փոքրամասնութիւնը գրգռելու Անգարայի հետեւողական քաղաքականութեան։ Միւս կողմէ՝ թրքական կառավարութիւնը արմատական հարուած հասցուց երկրի տնտեսութեան միջնաբերդը հանդիսացող
Պոլսոյ մէջ յոյն գործարարներու մրցունակութեան եւ գերակշռութեան` հակայոյն կատաղութեան սերմանումով ու բորբոքումով ահի ու սարսափի մատնելով ամբողջ յոյն համայնքը, նպատակ ունենալով ի վերջոյ ձերբազատուիլ յոյներու ֆիզիքական ներկայութենէն։ Այսօր արդէն բացայայտուած իրողութիւններ են, որ Պոլսոյ փոկրոմին պատրուակ ծառայած 4 Սեպտեմբեր 1955ի ռումբի պայթումը, Թեսաղոնիկէի թրքական հիւպատոսարանին մէջ, սադրանքն էր նոյնինքն թրքական սպասարկութեանց։ Հակառակ անոր, որ հիւպատոսարանի պարտէզին մէջ պայթեցուած ռումբ մըն էր եղածը եւ միայն ապակիի վնաս պատճառած էր, Սեպտեմբեր 4էն սկսեալ, երկու օր շարունակ, թրքական մամուլն ու զանգուածային լրատուութեան միջոցները ողջ աշխարհի յոյներուն դէմ կատաղի արշաւ ծաւալեցին` հակաթուրք ատելութիւն սերմանելու մեղադրանքին տակ առնելով յոյները, բայց խորքին մէջ նոյնինքն թուրք ամբոխին հակայոյն, այլեւ ընդհանրապէս այլամերժ ազգայնամոլութիւնն ու կատաղութիւնը բորբոքելով։
Այդ քարոզարշաւին զուգահեռ, թրքական սպասարկութիւնները շուրջ 300 հազար սենտիքայականներ հաւաքագրեցին, զինեցին եւ կառավարական փոխադրամիջոցներով Պոլիս թափեցին Սեպտեմբերի 6ին, որպէսզի անոնց առջեւ բաց ասպարէզի վերածեն քաղաքակեդրոնի առեւտրական շուկաները, Թաքսիմի հրապարակէն սկսեալ, ուրկէ ծայր առաւ կատաղի փոկրոմը։ «Մահ կեաւուրներուն», «Յոյները Յունաստան թող երթան» եւ «Պոլիսը զտարիւն թուրքերուն կը պատկանի» կարգախօսներով` ամբոխը կառավարական յատուկ ջոկատներու Շարունակութիւնը էջ՝ 12
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Հայ Կեանք
Էջ 13
Սերժ Սարգսեանն ամէն գնով ուզում է խուսափել պատերազմից, բայց Աղտամը, Ֆիզուլին, Ճեպրայիլը, Զանգելանը և Ղուպաթլուն Արցախի պատմական տարածքներն են. Նորատ Տեր-Գրիգորեանց Զանգելանն են ուզում, վաղն էլ Շուշին են ուզելու: Յատկապէս այսօր որևէ տարածք վերադարձնել՝ կը նշանակի թոյլ տալ, որ նրանք մեզ խեղդեն, մենք ուղղակի կը վերանանք այս աշխարհի երեսից:
Գեներալ-լեյտենանտ Նորատ ՏէրԳրիգորեանցը համոզուած է, որ Արցախի ազատագրուած տարածքները մեր պատմական հայրենիքի մի մասն են, և դրանք վերադարձնելու շուրջ բանակցութիւններն ուղղակի անընդունելի են: Գեներալ-լեյտենանտը Hayeli.am-ի հետ զրոյցում յայտարարեց, որ պատերազմի ընթացքում ձեռք բերուած ցանկացած տարածք մնում է յաղթող կողմին. պատմութեան ընթացքում չի եղել մի դէպք, երբ պատերազմում հող վերցնեն ու յետոյ այն վերադարձնեն՝ նման բան չի եղել ու չի լինի: «Ես լաւ տեղեակ չեմ, թէ Ղարաբաղի հարցով քաղաքական ինչպիսի պայմանաւորուածութիւններ կան, որքանով որ հասցրել եմ հետևել, տեղեկութիւններն ու կարծիքները շատ տարբեր են: Լրատուամիջոցները այլ բան են գրում, քաղաքական գործիչները այլ բան են ասում… բայց իբրև զինուորական՝ ես գիտեմ մի բան՝ Աղտամը, Ֆիզուլին, Ճեպրայիլը, Զանգելանն ու Ղուպաթլուն հին Արցախի պատմական տարածքներն են, որոնք մենք ազատագրել ենք արդար պայքարով՝ մեր արեամբ: Ես դէմ եմ հողեր վերադարձնելու մասին բոլոր տեսակի խօսակցութիւններին և այդ հարցի շուրջ ցանկացած բանակցութեան: Եթէ Ատրպէյճանը խօսում է 5 շրջանների մասին, իսկ ինչու չի խօսում Մարտունի, Մարտակերտի ու Շահումեանի շրջանների մասին, ինչու չի խօսում Նախիջևանի մասին: Ինչու նրանք մեզ Նախիջևանը չեն վերադարձնում… եթե նրանք այսօր
Ես կտրականապէս դէմ եմ հողեր վերադարձնելու գաղափարին. մենք ոչ մէկին ոչ մի հող չունենք տալու: Բնակչութեան թուով ու ռազմական պոթենցիալով Հայաստանից ու Ղարաբաղից մի քանի անգամ հզօր ու մեծաթիւ Ատրպէյճանը ագրեսիա է կատարել Ղարաբաղի նկատմամբ, և մեր ժողովուրդը հայրենական պատերազմում յաղթանակ է տարել: Մենք ժամանակին պիտի հասնէինք նրան, որ ստանայինք կապիտուլացիայի պայմանագիր, և ոչ թէ համաձայնուէինք այդ անկենսունակ հրադադարի պայմանագրին: Նրանք այսօր էլ շարունակում են մնալ նոյն ագրեսորն ու տեռորիստը, նրանք դիրքում քնած զինուորին գլխատում են, որն արգելուած է ռազմական բոլոր օրէնքներով: Նման տեռորիստ պետութեան հետ ինչպէ՞ս կարելի է բանակցել: Ալիևը յայտարարում է, որ ինքը թոյլ չի տայ երկրորդ հայկական պետութիւն: Դու ո՞վ ես, ա՛յ սրիկայ, որ թոյլ տաս կամ չտաս, մեր պատմական հողերի տէրը մենք ենք»,- յայտարարեց գեներալլեյտենանտը: Մեր այն հարցին, թէ որն է այդ պարագայում ելքը, առաւել ևս եթէ մեր ղեկավարութիւնը համաձայնութիւն է տուել Կազանի փաստաթղթին, Նորատ Տէր-Գրիգորեանցը պատասխանեց. «Ելքը բանակցութիւններ են ու շարունակական պայքարը: Հասկանում եմ նաև, որ Հայաստանի նախագահը՝ Սերժ Սարգսեանը ամէն գնով ուզում է խուսափել պատերազմից, բայց պատերազմի ժամանակ զոհւում են նաև հակառակորդի զինուորները՝ պատերազմը ոչ ոքի երջանկութիւն չի բերում: Ես մի բան գիտեմ, որ մեր ժողովուրդը պիտի ամէն գնով պահի իր տունն ու տեղը, իր ընտանիքը, այլ ելք չկայ: Իսկ պարոն Նալպանդեանը ոչ թէ պէտք է բանակցութիւնների գնայ Ատրպէյճանի հետ, այլ պիտի աշխարհին ապացուցի ու բացատրի, որ Արցախը հայկական հող է, որ Արցախը անկախացել է Շարունակութիւնը էջ՝ 12
Էջ 14
Հայ Կեանք
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Սերժ Սարգսեանն ամէն գնով ուզում է խուսափել ... Շարունակութիւն էջ՝ 11-էն
ժողովրդավարական բոլոր օրէնքներով, և պէտք է հասնի նրան, որ ԵԱՀԼ Մինսքի խումբը ընդհանրապէս երես թէքի Ատրպէյճանից, որովհետև յատկապէս վերջին՝ ապրիլեան պատերազմի ժամանակ նրանք տեռորիստական քայլեր են արել, որոնք պէտք է պատժուեն զինուորական տրիբունալի կողմից. քանի դեռ Ատրպէյճանը իր արարքների համար չի պատժուել /չէ՞ որ նա միշտ առաջինն է խախտում հրադադարը, չէ՞ որ նա խաղաղ բնակչութեանը խոշտանգել է/, ի՛նչ բանակցութեան մասին է խօսքը»: Ինչպէ՞ս է վերաբերւում նախ ռուսական, ապա նաև հայկական բանակի գեներալ Նորատ Տէր-Գրիգորեանցը Քրեմլի պաշտօնական քաղաքականութեանը Հայաստանի հանդէպ, արդեօք տպաւորութիւն չունի՞, որ Քրեմլը երես է թէքում Հայաստանից. «ես առիթ ունեցել եմ ասելու, հիմա էլ կրկնում եմ՝ երբ Ռուսաստանը զէնք է վաճառում Ատրպէյճանին, ես այդ քաղաքականութեանը դէմ եմ: Ինձ համար ընդունելի չէ այն հիմնաւորումը, թէ Ատրպէյճանը փող ունի և
ուրիշներից էլ կարող է զէնք առնել: Թող առնի ումից ուզում է… բայց երբ Ռուսաստանն է նրան զէնք վաճառում, յատկապէս եթէ խօսքը գերհզօր յարձակողական զէնքերի մասին են, և դա թոյլ է տալիս Էրտողանին ասելու. «Թող հայերն իմանան, որ իրենց վրայ կրակում են ոչ թէ թուրքական, այլ ռուսական զէնքով», ես այդ քաղաքականութիւնը չեմ կարող ընդունել: Ես նաև չեմ ընդունում, երբ Հայաստանում զէնքի վաճառքի պատճառով հակառուսական տրամադրութիւններ են ստեղծւում: Քաղաքական գործընթացները այլ բան են, բայց մենք երբեք իրաւունք չունենք մտածելու, որ ռուսները մեր բարեկամները չեն: Եթէ մենք այդպէս մտածենք, կը նշանակի՝ աշխարհում բոլորը մեր թշնամին են, և մենք բարեկամ չունենք: Դա անթոյլատրելի մտածողութիւն է»,- նշեց Նորատ Տէր-Գրիգորեանցը՝ կրկնելով, որ ելքը ոչ թէ մեղաւորներ փնտռելն է, այլ դիւանագիտական ճկունութիւնը, տնտեսութեան զարգացումն ու բանակի հզօրութեան ամրապնդումը: Կարինէ Սարիբէկեան «ԱՊԱԳԱՅ»
6-7 Սեպտեմբեր 1955. Պոլսոյ յոյները զոհ գացին թրքական պետութեան հրահրած ամբոխային լայնածաւալ խժդժութեանց Շարունակութիւն էջ՝ 10-էն
հսկողութեան տակ եւ հրահրումով գործեց իր խժդժութիւններն ու խոշտանգումները։ Որքան ալ թրքական ամբոխային մոլեռանդութիւնը դերակատար էր, նոյնքան եւ աւելիով չարիքին շղթայազերծումը գործն էր թրքական իշխանութեանց, որոնք վերջին հաշուով քաւութեան նոխազի վերածեցին վարչապետ Մենտերէսն ու իր կուսակցութիւնը։ Այդպիսով լուացուած ու մաքրուած համարեցին նաեւ իրենց արիւնոտ ձեռքերը։ Ահա թէ ինչո՛ւ ոչ միայն յոյն ժողովուրդը, այլեւ ամբողջ աշխարհը, յատկապէս հայ ժողովուրդը իրաւունք չունին մոռացութեան յանձնելու Պոլսոյ փոկրոմը, որովհետեւ թրքական իշխանութեանց արիւնոտ ձեռքերը դեռ չեն մաքրուած իրապէ՛ս եւ ի վիճակի են, որեւէ պահու եւ որեւէ կացութեան դէմ յանդիման, վերստին պատուհաս դառնալու թրքական պետութենէն արդարութիւն եւ իրաւունք պահանջող որեւէ ժողովուրդի գլխուն։ 6-7 Սեպտեմբեր 1955ին արար աշխարհի աչքերուն առջեւ գործուած եւ Յոյն համայնքին դէմ ուղղուած, այլեւ բոլոր ոչթուրքերը ահ ու
սարսափի մատնելու նպատակով պետականօրէն կազմակերպուած Պոլսոյ փոկրոմին մոռացումը կրնայ ճակատագրականօրէն աղիտալի ըլլալ - ինչպէս եղաւ հետագայ տասնամեակներուն - նաեւ մե՛ր օրերուն։ Թրքական պետութեան գործադրած անցեալի ոճիրները անտեսելու, աւելի ճիշդ՝ այդ յանցագործութիւնները պատեհապաշտօրէն քողարկել-չարաշահելու մեծապետական վարքագծին հետեւանքով է, որ այսօր արարաշխարհի սահմռկած աչքերուն առջեւ Էրտողանի Թուրքիան աջ ու ձախ մահ ու աւեր կը սփռէ՝ չխնայելով նոյնիսկ այն թուրքերուն, որոնք քաղաքական ու քաղաքացիական ողջմտութեամբ կ՚ուզեն վերջ տալ թրքական պետութեան հրահրած այլամերժութեան ու բարբարոսութեան։ «ԱԶԱՏ ՕՐ»
Կապ Հրատարակութեան հետ: hyegyank@gmail.com
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Հայ Կեանք
Էջ 15
Աւստրալիացի ռազմագերիները՝ Հայոց Ցեղասպանութեան ականատեսներ կողմէ աւստրալիական օդային Ինչքան ուսումնասիրենք Հայոց ջոկատի հրամացեղասպանութիւնը, այնքան նոր փաստեր ու նատար Թովմաս ապացոյցներ կը յայտնաբերենք: Ուայթը թուրք Աւստրալիական հրատարակչատուն մը պահակախումբի վերջերս լոյս ընծայեց «Հայաստանը, հսկողութեան տակ Աւստրալիան եւ Մեծ պատերազմը» (Armenia, Մոսուլ հասնելով Australia and the Great War) 324 էջնոց ականատես եղած հատորը, որ անհերքելի ապացոյցներ կը է «մի կտոր հաց պարունակէ 1915 թ. Հայոց հայցող սովալլուկ ցեղասպանութեան վերաբերեալ: հայ կիներու», իսկ Ապացոյցները ականատեսներու «Թել Արման» վկայութիւններն են, իսկ ականատեսները՝ լքուած հայկական Կալիփոլիի ճակատամարտի աւստրալիացի բնակատեղին եւ այլ դաշնակից պետութիւններու հասնելով, չնայած ռազմագերիները: Անոնցմէ ոմանք թուրքերու մի քանի հայ ձեռքը անցած սուզանաւերու նաւաստիներն կիներու եւ երեու աշխատակազմի անդամներն են: խաներու Ուրիշներ՝ Քութ էլ-Ամարայի (ներկայիս հանդիպեր է, սակայն ոչ տղամարդոց: Իրաքի սահման) պաշարման ժամանակ Փոքրիկ բլուր մը բարձրանալով ան տեսած է (1915 թուական) գերի ինկած զինուորներ: «36 նոր գերեզմաններ, ուր անկասկած Անոնք, իրենց իսկ խօսքերով, «պատերազմի թաղուած էին այդ շրջանի տղամարդիկ»: մեծագոյն յանցագործութեան»՝ Հայոց «Սարսափած էի թուրքերու ձեռքի ցեղասպանութեան ականատես եղած են աշխատանքէն», գրեր է ան՝ յետագային դէպի Անատոլիի բանտերը առաջնորդող աւելցնելով. «ծրագրաւորուած կոտորածները իրենց մահուան ճանապարհին: Փաստօրէն տեղի ունեցած էին միաժամանակ երկրի ողջ մինչ թուրքերը հայերուն իրենց պատմական տարածքին մէջ»: հայրենիքէն կը տարագրէին դէպի Այդ ժամանակ Ռաս-ուլ-Այն աւանի հայ սուրիական անապատները, բնակիչները կը տեղահանէին թուրքերը եւ կը «ANZAC» (Աւստրալիա-Նիւ Զելանտա) դրօշի պարտադրէին անցնիլ մահուան ներքոյ կռուող այդ զինուորներուն այդ ճանապարհը դէպի Տէր Զօր: Ուայթը տեսած վայրերէն կը քշէին դէպի Անատոլիա, ուր է, թէ ինչպէս զիրենք կը խմբաւորեն որպէս բանտերէն բացի զանոնք կալանքի տակ կը նախիր՝ սպանդանոց ուղարկելու համար: պահէին նաեւ, ըստ այդ գիրքին, հայերու Գնացքով դէպի Աֆիոն ճանապարհորդելէ լքուած շինութիւններուն մէջ: Անգորա ետք անոր եւ իր ընկերներուն թուրքերը (ներկայիս Անգարա) ուղարկուած տեղաւորած են հայկական եկեղեցւոյ մը մէջ, աւստրալիական 14-րդ գումարտակի ուրկէ դուրս հանած էին պատսպարուած տեղակալ Լեսլի Լուսկոմբը , օրինակ, հայերը: «Տղամարդոց սպաննած էին ճանապարհին տեսած է «տխուր ու առաջինը, անոնց գոյքը բռնագրաւեր, իսկ վհատեցնող տեսարան՝ գնացքի այժմ կիներն ու երեխաները կ’ուղարկէին կայարաններէն մէկուն մէջ, ուր հայ կիներն դէպի իրենց անվերադարձ վախճանը», գրած ու երեխաները իրարու գլխի հաւաքուած է ան յետագային: Ան նկարագրած է նաեւ զգալի զանգուած, զինուած թուրք զանգուածային գերեզմաններ, ուր զինուորներու մտրակներու հարուածներու «թաղուածներուն թիւը այնքան շատ եղած է, տակ, կը խցկուէին անասուններ որ անոնց մարմիններու ոսկորները դուրս կը տեղափոխող բեռնատար գնացքներու մէջ, ցցուէին հողին տակէն»: որոնք զիրենք պիտի տանէին դէպի Ընդհանուր առմամբ Քութ էլ-Ամարայի մէջ համակեդրոնացման ճամբարներ: Հայ թուրքերուն յանձնուած բրիտանացի վանականներուն եւ բոլոր տղամարդոց ռազմագերիներուն 70 եւ հնդիկներուն 30 վստահաբար անկէ առաջ թուրքերը տոկոսը մահացած են գերութեան մէջ: ոչնչացուցած էին»: Քութէն դէպի Անատոլիա 200 քլմ. Լուսկոմբի մօտիկ ընկերներէն երկարութեամբ իրենց մահուան տասնապետ Ճորճ Քերը , որուն ուղարկած էին Տաւրոսի լեռներուն մէջ գերմանական ճանապարհին անոնք գիւղական տան մը անաւարտ երկաթագիծի վրայ հարկադիր յետնամասին տեսած են ջրհոր մը, որուն մէջ աշխատանք կատարելու, իր գաղտնի նետուած են «խեղուած հայ կիներու եւ օրագիրին մէջ արձանագրած է, որ տեսած է Շարունակութիւնը էջ՝ 14 հայ եւ յոյն «60 թշուառական էակներ»: Միւս
ՅԱԿՈԲ ԾՈՒԼԻԿԵԱՆ
Հայ Կեանք
Էջ 16
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Հայաստանի զբօսաշրջական Կեսարիոյ Ս. Աստուածածին եկեղեցին հանրային գրադարանի խորհրդանիշը կը համարուի պիտի վերածուի Արարատ լեռը. IDEAL
Կեսարիոյ Սուրբ Աստուածածին եկեղեցին, որ ներկայիս կ'օգտագործուի որպէս մարզական կեդրոն, պիտի վերականգնուի եւ ծառայէ որպէս հանրային գրադարան: Այս մասին կը գրէ թրքական «Հիւրրիյէթ»ը, նշելով, որ եկեղեցին գրադարանի վերածելու որոշումը կայացուցած է Կեսարիոյ քաղաքապետարանը: Գրադարանի բացումը կը նախատեսուի 2017-ի Աշնան, ան պիտի ըլլայ 24-ժամեայ եւ սկզբնական առումով պիտի պարունակէ՝ 50,000 գիրքեր ու լայնածաւալ թուայնացած աղբիւրներ:
Հայաստանի տեսարժան վայրերուն մասին պատմող նիւթ մը լոյս տեսած է սպանական յայտնի IDEAL պարբերականին մէջ՝ «Հայաստան` Եդեմական այգիի երկիր» խորագրով: «Հայաստանի զբօսաշրջական խորհրդանիշը կը համարուի Արարատ լեռը, որուն գագաթին, ըստ Աստուածաշունչին, իջած է Նոյի տապանը, ուր եւ, ամենայն հաւանականութեամբ, գտնուած է եդեմական պարտէզը», գրած է պարբերականը: Սպանական լրատուամիջոցը իր ընթերցողներուն կը պատմէ Մատենադարանի, հայկական մանրանկարչութեան, ինչպէս նաեւ Խոր Վիրապի եւ Հայաստանի մէջ քրիստոնէութեան տարածման մասին: IDEAL նաեւ կը նշէ, որ տարուէ տարի Հայաստան գրաւիչ կը դառնայ յատկապէս եւրոպացի այն զբօսաշրջիկներուն համար, որոնք կը հետաքրքրուին պատմութեամբ, կը սիրեն բնութիւն եւ կը գնահատեն ազգայինը:
Աւստրալիացի ռազմագերիները՝ Հայոց Ցեղասպանութեան ականատեսներ Շարունակութիւն էջ՝ 13-էն
երեխաներու մարմինները»: Մինչեւ 1916-ի Սեպտեմբերը դաշնակիցներու մահացած ռազմագերիները թաղեր են Աֆիոնի հայկական գերեզմանատան մէջ: «Եոզկատի մէջ ռազմագերիները կը տեղաւորէին լքուած հայկական տուներու մէջ», գրած է հրամանատար Քենէթ Եըրսլին : Նման հազարաւոր վկայութիւններ տեղ գտած են վերոնշեալ հատորին մէջ, որուն հեղինակներն են Վիգէն Բաբգէնեանն ու Փիթըր Սթանլին , որոնք հետազօտական լուրջ եւ երկարատեւ աշխատանք կատարած են աւստրալիական արխիւներուն: Յատկանշական է, որ գիրքին ականատեսները օտարազգի զինուորականներ են, որոնք ոչ մէկ շահ ունենալով պաշտպանելու Հայ դատը, պարզապէս մարդկային նկատառումներով եւ յանուն արդարութեան կատարած են իրենց գրառումները, որոնց դէմ թուրքերը,
որոնց կարգին նաեւ նախագահ Էրտողանը, հազիւ թէ կարենան հերքող փաստարկներ բերել: Անոնց լաւագոյն յանգերգը անընդհատ կրկնելն է, որ «պատերազմ էր, եւ երկու կողմերը կորուստներ ունեցան»: Յատկանշական է նաեւ այն փաստը, որ անցեալ տարի փորձելով նսեմացնել Եղեռնի հարիւրամեայ տարելիցի միջոցառումներու նշանակութիւնը, Էրտողանը Կալիփոլիի 100ամեակի տօնակատարութիւնները տեղափոխեց Ապրիլ ամիս, սակայն այդ չփրկեց զինք, քանի որ նոյն այդ Կալիփոլիի ռազմագերիներու (որո՞ւ միտքով կ’անցնէր) գրառումները այժմ կը պայթին անոր գլխուն: Ճիշդ է, Թուրքիան ներկայիս խիստ զբաղած է աշխարհի վրայ իր հեղինակութիւնը վերականգնելու անյետաձգելի պարտականութեամբ, բայց լաւ կ’ըլլար, որ «Սուլթան» յորջորջուած նախագահ Էրտողանը ժամանակ գտնէր եւ ծանօթանար այս նոր գիրքի բովանդակութեան:
“Ազգ”
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Հայ Կեանք
Աթոռի Մը Գանգատները Տոքթ. ՃՈՐՃ ԲԱՐՍԵՂԵԱՆ Սիրելի ու պաշտելի իր մը ըլլալու եմ մարդկանց կողմէն…: Այս կրքոտ սիրոյ պատճառը ի՞նչ է, չեմ հասկնար: Պարոյր Սեւակի տուած ածականը, ընդամէնը չորքոտանի մըն եմ՝ մարդկանց ծառայելու ստեղծուած: Բայց մարդիկ զիս ունենալու եւ պահելու համար՝ խառնակչութիւններ կը սարքեն, ստորութիւններ կ’ընեն, կատաղի կռիւ ու պայքար կը մղեն, մոռնալով իրենց մարդկային ծագումը՝ զիս, համեստ չորքոտանիին ակամայ կը ծառայեն՝ յանուն իմ հանդէպ ունեցած իրենց անսահման սիրոյն: Բայց ոչ ոք զիս չի հարցներ, թէ արդեօք ես որո՞ւն կը սիրեմ… երբ հարցը զիս հասնի, փոխադարձ սիրոյ հասկացողութիւնը կը կորչի: Այդ իսկ պատճառով, յաճախ իմ ու կարգ մը մարդկանց յարաբերութիւնը երկար չի տեւեր: Վերջապէս ոչ սիրելի յետոյքներ կրելու համբերութիւնը սահման մը ունի…: Զիս չճանչցողներուն «որոնք քիչ չեն», կը ներկայացնեմ իմ հիմնական մասերս: Նախ ըսեմ, որ այն փայտը, մետաղը, քարը կամ ոսկին, որ կը տրամադրուի զիս կառուցելու, անոնցմէ ամէն մէկը իր անունը ունի՝ Համեստութիւն, Խոհեմութիւն, Ազնուութիւն եւ Պարտականութիւն: Այս չորս ոտքերուս վրայ հարթակ մը կայ, զոր անմիջականօրէն կը կրէ մարդու նստատեղը՝ կը կոչուի Աշխատանք, որմէ կը բարձրանայ մէջքի յետնարանը, եւ կը կոչուի Օրէնք: Վստահ եմ, որ զիս տիրանալ ցանկացողներէն մէկ մասը ծանօթ չէ իմ այս բաղադրեալներուս, ուստի եւ անոնց նկատմամբ ես անտարբեր եմ…: Ես ունիմ սիրոյ նկատմամբ իմ չափանիշերս, որոնք հետեւեալներն են՝ -Կը սիրեմ ամուր ու աշխոյժ ոտքերով մարդկանց, որոնք պատրաստ են վազվզուքի, ճանապարհներ կտրելու, բեռ ու պատասխանատուութիւն կրելու: Եկուր տես, որ նստիլ ցանկացողներուն որոշ մասը այս դասին չեն պատկանիր, այլ տկար ու յոգնած ոտքեր ունենալով՝ աթոռ կը տենչան հանգստանալու…: -Հաւասարակշռուած հոգեկանով, խաղաղ մարդ կը սիրեմ: Ջղային մարդը ապահով տէր մը չի կրնար ըլլալ. ան ջղային վիճակի մը մէջ, անտեսելով ամէն ինչ, կրնայ շուրջիններուն քանդում պատճառել՝ մէջն ըլլալով ես…: -Ընկերներուն կարծիքը մտիկ ընող ու հաշուի առնող մարդը կը նախընտրեմ, որովհետեւ ան մարդկային գանձը հանդիսացող՝ ուղեղը գնահատող մը կ’ըլլայ, կը գիտակցի, որ քանի մը ուղեղներու գործունէութեան արդիւնքը աւելի նախընտրելի է մէկէ, նոյնիսկ եթէ այդ մէկը իր սեփականն է: Մէկ խօսքով մենատէր՝ «Տիքդադոր» մարդ չեմ կրնար սիրել…: -Սիրով կը ծառայեմ թեթեւ ու մեծ հոգիով մարմիններու, որոնց ներկայութեան շուքը կը տարածուի շուրջբոլորը: Մարդիկ՝ որոնց ծանրութեան կեդրոնը իրենց գլուխն է, եւ ոչ թէ
Էջ 17
անմիջականօրէն իմ կրած նստատեղին: -Անմաքուր յետոյքներ տանիլ չեմ կրնար: Փորձէ ելլելով անոնց երկու կարգի կը դասեմ՝ յետոյքներ, որոնք ի սկզբանէ կեղտով լեցուն կ’ըլլան, վրաս նստելով կ’ուզեն ծածկել իրենց անցանկալի վիճակը, եւ յետոյքներ՝ որոնք վրաս այնքան երկար կը նստին, որ միզանիւթ պարունակող քրտինքով կը պատուին, զոր նոյնպէս անցանկալի է: Չեն ձգեր, որ քիչ մը շունչ քաշեմ…: -Նստած մարդուն, ոտքի կեցողի բարձունքէն դիտելը անտրամաբանական է…: Բնութեան պարզագոյն օրէնքն անգամ, կը ստիպէ անոր գլուխը վեր բարձրացնել՝ ոտքի կեցողին հետ խօսելու ժամանակ եւ ոչ թէ վար: Այս ամենապարզ օրէնքը չհասկցողն ու չկիրառողը՝ նուազագոյնը անբան մը ըլլալու է, ինչպէ՞ս սիրեմ ես անոր…: -Նստած մարդը համեմատաբար աւելի հանգիստ կ’ըլլայ: Եթէ ան չմտածէ շուրջը՝ ոտքի կեցողներուն հանգիստին մասին, դուռ կը բանայ անոնց, աչք դնելու իմ վրաս՝ որպէս հանգիստի միջոց, եւ անոնք խլել կը փորձեն զիս, վտանգելով կանգուն վիճակս…: Զիս վտանգողը ես չեմ սիրեր: -Կան մարդիկ, որոնք զիս չունենալու պարագային կը փորձեն ոչնչացնել՝ «կամ ինձ կամ ոչ ոքի» ըսելով: Եթէ նոյնիսկ ան բռնի նստի վրաս, ապա ես միշտ վախով պիտի կրեմ անոր՝ ոտքերս պիտի դողան ու անապահով պիտի ըլլան անոր համար: -Անշուշտ լեցուն մարդ կը նախընտրեմ, ոչ միայն գրպաններով՝ այլեւ գլուխով, որպէսզի ճիշդ գնահատէ իմ ծաւալներս եւ ըստ այդմ գործէ, առանց նսեմացնելու եւ խայտառակելու հանգամանքս, կամ գերագնահատելով հնարաւորութիւններս՝ ծաղր ու ծանակ ընելով վտանգէ ներկայութիւնս: -Կ’ուզեմ արժեւորուիլ տիրոջս պատճառով, ոչ թէ արժեւորել զայն ինձմով: Վերջապէս ես եմ ենթական եւ ոչ թէ ինքը: Որքա՞ն տգեղ կը հնչէ՝ երբ «այս էշը այս մարդունն է» ըսելու փոխարէն՝ «այս մարդը այս իշուն կը պատկանի» ըսուի…: -Հաւատացէ՛ք, այս տուած չափանիշերս դժուար մէկտեղուող չեն, ընդհակառակը՝ մարդ արարածին պարզագոյն յատկութիւններէն մի քանին են, արժանիքներ՝ որոնք մարդուն վեր կը դասեն իմ նման չորքոտանիներէ ու իրաւունքը կու տան բարձրանալ իմ վրայ: -Վերջապէս կը պահանջեմ, որ վրաս նստողը մարդ ըլլայ, եւ ոչ թէ մարդու կերպարանքով չորքոտանի մը: Ես ինքս չորքոտանի եմ, չեմ ուզեր այդ ածականս կրկնապատկել…:
Էջ 18
Հայ Կեանք
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Համշէնահայերու «Վովա» Խումբի Անդամները Սպառնալիքներու Ենթարկուած Են
Թուրքիոյ մէջ համշէնահայերու յայտնի «Վովա» երաժշտական խումբի անդամները տարբեր սպառնալիքներու ենթարկուած են՝ մեղադրուելով Համշէնի տարածքին հայամետ քարոզչութիւն ընելու մէջ: Այս մասին ֆեյսպուքեան իր պաշտօնական էջին գրառում կատարած է խումբի հիմնադիրներէն Հիքմեթ Աքչիչեքը, որ, միեւնոյն ժամանակ, խումբի մենակատարն է: Հիքմեթ Աքչիչեքը նշած է, որ իր եւ իր համախոհներու նպատակն է նախեւառաջ պահպանել ու ապրեցնել Համշէնի մշակոյթը եւ լեզուն, եւ յայտնած, որ ինք երբ անձամբ ապրած ու զգացած է հարազատ մշակոյթի ոչնչացման վտանգը, 1996-էն սկսած է աշխոյժ գործունէութիւն ծաւալել ի նպաստ մայրենի լեզուի ու մշակոյթի տարածման: «2005-ին ես եւ ընկերներս թողարկեցինք «Վովա» երաժշտական ալպոմը, որ համշէնի բարբառով ձայնագրուած առաջին ալպոմն էր աշխարհի մէջ: 2011-ին բացինք HADİG կազմակերպութիւնը, որու նպատակն է պահպանել ու ապրեցնել Համշէնի մշակոյթը: 2014-էն սկսեալ դարձայ Համշէնի բարբառով հրատարակուող «Գոռ» ամսագրի խմբագրակազմի անդամ եւ ամսագրի պատասխանատու: Համշէնի լեզուն եւ մշակոյթը ուսումնասիրելու եւ տարածելու ծիրէն ներս մշակութային ոլորտի բազմաթիւ կապեր, յարաբերութիւններ ստեղծեցի, որոնց շարքին են նաեւ հայաստանցի գիտնականներ, մշակութային գործիչներ, ինչպէս նաեւ հայրենիքէն գաղթած եւ Ռուսաստանի եւ Աբխազիայի մէջ բնակող քրիստոնեայ համշէնցիներ: Մեր աշխատանքը հայրենիքի դաւաճանութիւն, միսիոներականութիւն որակելը պարզապէս ազգայնամոլութիւն է: Ոչ մէկ համշէնցիի չենք պարտադրեր նոր ինքնութիւն: Համշէնի հայկական անցեալը, մանաւանդ՝ Օսմանեան շրջանէն առաջ, այլեւս պահելու գաղտնիք չէ: Մեր տեղը բոլորը գիտեն, անյայտ հասցէներով սպառնալիքներ հնչեցնելու փոխարէն թող գան մեզ գտնեն, նստինք, խօսինք:
Կ’ուզեմ շեշտել, որ մենք, ի հեճուկս այս ամէնուն, պիտի շարունակենք մեր գործունէութիւնը: Եթէ ինչոր մէկը հիմնաւորուած մեղադրանք ունի, թող մեզ դատի տայ», – գրած է Աքչիչեքը: Նշենք, որ «Վովա» խումբը իր առաջին մեծ ելոյթը ունեցած է պոլսահայ նշանաւոր լրագրող Հրանտ Տինքի յիշատակին կազմակերպուած երեկոյի ընթացքին, ուր կատարած են հայերէն «Եար եար» երգը: Խումբի միւս անդամներն են Մուսթաֆա Պիպերը եւ Էրսին Չելիքը: «Վովա» խումբի անդամները 2005-ին թողարկած համանուն ալպոմի («Վովա» Համշէնի բարբառով կը նշանակէ «Ով է») համար ձայնագրած են Համշէնի բարբառով երգուած 13 ժողովրդական երգ, որոնց մեծ մասը մինչ այդ մոռցուած էր ու անծանօթ՝ համշէնցիներու երիտասարդ սերունդին:
Հայաստան Այցելած Զբօսաշրջիկներուն Թիւը Աճած է Շուրջ 3%-ով
Այս տարուան առաջին կիսուն Հայաստան ժամանած է շուրջ կէս միլիոն զբօսաշրջիկ: Համաձայն պաշտօնական վիճակագրութեան, այս տարուան Յունուար-Յունիսին, նախորդ տարուան նոյն ժամանակահատուածին համեմատ, մեր երկիր այցելած զբօսաշրջիկներուն թիւը աճած է մօտ 3%ով եւ կազմած 501 հազար մարդ: Հայաստան այցելող զբօսաշրջիկներուն մեծ մասը ԱՊՀ երկիրներէ են: ԱՊՀ-ին բաժին հասած է Հայստան ժամանած զբօսաշրջիկներու ընդհանուր թիւին 26, միայն Ռուսիոյ` շուրջ 22%-ը: Համեմատաբար մեծ է նաեւ Եւրոմիութեան երկիրներէն, մասնաւորապէս` Ֆրանսայէն եւ Գերմանիայէն Հայաստան ժամանողներուն թիւը: Վիճակագիրը կը փաստէ, որ այս տարի շուրջ 50%ով աճած է Իրանէն Հայաստան այցելող զբօսաշրջիկներուն թիւը:
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Հայ Կեանք
Էջ 19
New Australian MP, Tim Wilson Speaks Of Armenian Heritage In Maiden Speech During the first sitting week of the 45th Parliament, Tim Wilson, the new Member for Goldstein and former Human Rights Commissioner at the Australian Human Rights Commission (AHRC) acknowledged his Armenian heritage when he delivered his maiden speech in the House of Representatives, the Armenian National Committee of Australia informed “Armenpress”. Wilson rose to political fame in Australia as an outspoken believer of true liberalism and has advocated for maximum “freedoms” as a think tank director and as Human Rights Commissioner in the past, and he pledged to do the same in Federal Parliament. Wilson’s wide-ranging maiden speech touched on his upbringing and family tree, as these speeches often tend to do. He referred to the bloodied past of his mother’s father, who had to endure and survive the Armenian Genocide, which was a source of inspiration for Wilson. He said: “My maternal Grandpa left behind the genocide of his people. I never met him. He died before I was born. But I still see him everyday when I look into the mirror and into his dark and recessed Armenian eyes.” Mr. Wilson was elected to his seat, taking over from former Minister for Trade and Investment, the Hon. Andrew Robb.
Armenia representative to become new CSTO Secretary General The Collective Security Treaty Organization (CSTO) has coordinated the agenda of the regular meeting of its Collective Security Council, according to Interfax news agency. “They are slated for October 14, in Armenia’s capital city of Yerevan,” CSTO Press Secretary Vladimir Zaynetdinov told reporters. Earlier, CSTO Secretary General Nikolay Bordyuzha had informed that the name of the new CSTO Secretary General would be announced on October 14, in Yerevan. “Armenia’s representative will be my successor as the CSTO Secretary General; who exactly, I cannot say now,” Bordyuzha had stated, reported TASS news agency of Russia. “His name will be announced at the upcoming meeting of the CSTO Collective Security Council, at the presidential level, in Yerevan on October 14.”
Armenia to host World Congress on Information Technology in 2019 One of the largest events in the IT sphere, the World Congress on Information Technology (WCIT), will be held in Armenia in 2019. Armenian Deputy Minister of Economy Emil Tarasyan said the aforementioned at the press-conference on occasion of the annual Digitec exhibition. The Congress is held once in two years, he added. Over 3000 representatives of the sphere will visit Armenia to attend the event. The organizers of the Congress are the World Information Technology and Services Alliance (WITSA), which includes nearly 80 associations of the sphere and 90 percent of the IT market. Tarasyan also noted that the Armenian delegation will take part in the international IT congress in Brazil on September 3-5.
Էջ 20
Հայ Կեանք
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Serious work underway in Armed Forces – Armenian analyst After the four-day war over Nagorno-Karabakh, serious activities have been initiated to strengthen Armenia’s defense, especially along the frontline and in the Armed Forces, says a Yerevan-based political analyst. “The aid from the Armenians worldwide, especially the Russian-Armenians. seems to be reaching its destination, hence the money intended for the military is not pocketed now,” Sergey Sahkaryants told Tert.am. He added that the frontline is now being reinforced, prompting plans also for possible reshuffles. Shakaryants cited high-ranking military officials’ dismissals as part of the reforms currently underway.
National Archives of Armenia Digitizes One Million Documents More than one million documents kept at the National Archives of Armenia have been digitized since 2010, the director of the establishment Amatuni Virabian said on Tuesday, September 6. “Digitization not only ensures the safety of documents, but also accelerates the acquisition of necessary information by citizens. The National Archives have 350 million documents, and most important of them are first to be digitized,’ Virabian said. According to him, they are death and birth certificates, documents relating to the history of the First Republic of Armenia, the Armenian Genocide of 1915, the history of settlements and others. He said in the future, the necessary information will be available on-line. “I would like to note that the cost of services for obtaining archival information is more accessible in Armenia than in neighboring countries,” Virabian said. According to him, the cost of one page in Armenia is about 50 U.S. cents, while in the neighboring Georgia it is $4-5. “On average, we digitize about 200 thousand pages of documents every year. This year we will complete the digitization of Armenian documentaries,” said Virabian. The oldest document kept at the National Archives of Armenia dates back to 1607.
Orhan Pamuk: Turkey is heading toward regime of terror Turkey is heading towards the regime of terror, announced the Nobel Prize-winning Turkish writer Orhan Pamuk , strongly condemning the arrest of a well-known writer and journalist Ahmet Altan and his brother, an academician, Mehmet Altan. ” In Turkey, we are progressively putting behind bars all people who take the liberty of voicing even the slightest criticism of the government Freedom of thought no longer existed . We are distancing ourselves at high speed from a state of law and heading towards a regime of terror,” said Pamuk . According to the AFP , Orhan Pamuk has called to release the arrested people “as soon as possible.” As earlier reported, Altan brothers were arrested on September 10, based on the investigation of the attempted coup. According to the Turkish media , the reason of the arrest is the participation of one of the brothers before the riot in the Can Erzincan TV channel program, which the Turkish authorities consider to be the closest station of Fethullah Gülen’s movement . Can Erzincan TV has been closed, and the program with Altan’s participation has not been broadcasted. Another prominent journalist and writer Nazli Ilichak, who participated in that program, was also arrested.
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Հայ Կեանք
Էջ 21
Political Parties Issue Statement Ahead of the 25th Anniversary of Armenia’s Independence The three traditional Armenian political parties on Monday issued a statement marking the 25th anniversary of Armenia’s Independence. Below is the translated text of that announcement.
native of territorial concessions for peace and we declare not one liberated territory in Artsakh can be conceded; 4. Our steadfast commitment to stand shoulder to shoulder with the people of Armenia in their quest to create their own just and prosperous country The Western United States leadership of the and to support their aspirations; three national political parties—the Social De5. Our cooperation to ensure that democratic valmocratic Hunchakian party, the Armenian Revolu- ues and human rights are protected in the Repubtionary Federation and the Armenian Democratic lic of Armenia in the widest way possible; League (Ramkavar-Azadagan)—in the name of 6. Finally, by bringing together the resources of their rank and file and supporters welcome the the Western United States Armenian community 25th anniversary of Armenia’s independence and and by fostering an atmosphere of cooperation on this occasion announce: add new impetus to our obligation to advance and 1. Our unwavering commitment to efforts to safeguard the security of the Armenia and strengthen Armenia’s independent statehood; Artsakh. 2. Our concern that our 25-year young Armenian Long Live the independent Armenian state Republic still confronts the challenge of emigraLong Live Armenia and Artsakh tion from Armenia. It is our profound conviction Long Live the Armenian Nation that in order to stem the tide of emigration imme- Social Democratic Hunchakian Party diate steps must be taken to enhance and reform Western US Executive Committee Armenia’s socio-economic situation and to funda- Armenian Revolutionary Federationmentally change Armenia’s judicial system; Dashnaktsutyun Western US Central Committee 3. Our conviction that the resolution of the NaArmenian Democratic Liberal Party-Ramgavar gorno-Karabakh conflict must be attained through Western District Committee of America peaceful means. However, we oppose the alterLos Angeles, September 19, 2016
French-Armenians Criticize Decision on Denial Adopted by Upper House’s Committee PARIS (Armenpress) — The Coordination Council of Armenian organizations of France expressed concern over the changes made in Article 38 of the Equality and Citizenship Law which has been adopted by the Special Committee of the Upper House (Senate) of the French Parliament. Article 38 is directed towards the condemnation of denial of crimes against humanity and genocides, Nouvelles d’Armenie reported. According to the changes adopted by the Committee, the necessity of legislation to be adopted against the denial is questioned. This step also created dissatisfaction among a number of French legislators since the provisions of Article 38 were adopted unanimously by the French Parliament. The Coordination Council of Armenian organizations of France recalled that the European Court of Human Rights accepted the possibility of adopting anti-denial legislation over Perinçek v. Switzerland case if that denial provokes hatred and violence. “More in-depth legal works are necessary for this legislation which must be carried out by the Government that has initiated this legislation. The Senate cannot go to compromise and be subjected to pressures by the Turkish Government that is controlled by nationalists and anti-democratic forces. The Coordination Council of Armenian organizations of France calls on the Senate to restore this legislation in the atmosphere of consensus which existed in the National Assembly”, the statement says.
Էջ 22
Հայ Կեանք
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Armenia and USA to Combat Against Nuclear Smuggling YEREVAN — On September 9, U.S. Ambassador to Armenia Richard Mills and Armenia’s Deputy Foreign Minister Ashot Hovakimyan signed a supplemental agreement to the 2008 U.S.-Armenia Joint Action Plan on Combating Smuggling of Nuclear and Radioactive Materials. The supplement helps improve U.S.Armenian efforts to combat nuclear smuggling by establishing a mechanism for the two governments to engage more closely on nuclear forensics for use in investigations into such trafficking. According to Armenian MFA, the amendment is aimed on development and expansion of Armenian-American cooperation in the sphere of fight against nuclear smuggling. The Joint Action Plan between Armenia and the United States was signed on July 14, 2008, between then US Secretary of State Condoleezza Rice and Armenian Foreign Minister Edward Nalbandian. This political agreement expresses the intention of the two governments to cooperate in increasing the capabilities of the Republic of Armenia to prevent, detect, and respond effectively to attempts to smuggle nuclear or radioactive materials. It specifies twenty-eight agreed steps that the two governments intend to be taken for this purpose. The two governments also agreed that they were to proceed along parallel paths in implementing this action plan with the United States and Armenia enhancing their collaborative efforts to combat the threat that nuclear or highly radioactive materials could be acquired by terrorists or others who would use them to harm both countries.
Armenia President attends opening ceremony of BMW, Mini & Rolls Royсe exhibition hall YEREVAN. - President of Armenia Serzh Sargsyan on Thursday visited the Euromotors CJSC, where he attended the opening ceremony of the BMW, Mini & Rolls Royсe exhibition hall. The ceremony was also attended by the co-owner of Euromotors, representative of Princess Group, Adel Al Marzouqi, BMW Group Deputy President Thomas Rein, company’s sales Director Konrad Baumgartner, regional director Victor Eisenbraun Eurmotors President Jaber Al Marzouqi and founder of Multi Group concern Gagik Tsarukyan. The President visited the largest new exhibition hall in the region, getting familiarized with the vacancies, investments made and the exhibits displayed. NEWS.am
Vatican believes that Karabakh conflict shall be resolved through peace talks The Vatican believes that Armenia and Azerbaijan need to resolve the Nagorno-Karabakh conflict by means of peace talks. “Resolution of the Nagorno-Karabakh conflict is not the affair of the Catholic Church,” said Father Vladimír Fekete, the Catholic Church Prefect of Azerbaijan, reported Haqqin.az news agency of the country. “It should be resolved by politicians.” Father Fekete stressed that the Pope is committed to the peaceful means for the resolution of conflicts in the world. “The Pope believes that war could provoke a new wave of violence,” he added. The Catholic Church prefect of Azerbaijan also underscored the need to seek diplomatic measures to achieve a pacific resolution to the Karabakh conflict.
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Հայ Կեանք
Էջ 23
Catholicos Karekin II Visits Karabakh Frontlines to the NKR President for the invitation and warm hospitality, also expressed his appreciation to the NKR authorities for keeping Nagorno Karabakh vibrant and prosperous. His Holiness also prayed for the Army, its Armenian soldiers and commanders.
STEPANAKERT — His Holiness Karekin II, Supreme Patriarch and Catholicos of All Armenian, visited the frontline of Nagorno Karabakh accompanied by Deputy Commander of the NKR Defense Army, Major General Vardan Balayan and members of the Supreme Spiritual Council to bring his blessing to the commanders and soldiers. “Accept our blessing, appreciation and gratitude for the devoted service you are carrying out to keep our borders secure and ensure peace in Armenia and Artsakh,” His Holiness said. The Catholicos wished the soldiers safe service and triumphant return home His Holiness presented crosses to the soldiers and another one to the chapel built by the servicemen. On September 7, Catholicos Karekin II visited the Gandzasar Monastery, where a “Hrashapar” service was offered. The service was attended by NKR President Bako Sahakyian and NKR National Assembly Chairman Ashot Ghoulyian, as well as soldiers and residents of the village of Vank. A prayer was offered in the St. John the Baptist Church, following which His Eminence Archbishop Pargev Martirosian, Primate of the Diocese of Nagorno Karabakh welcomed His Holiness. In his remarks, Archbishop Pargev noted that it was unique and historical event that for the first time a Supreme Spiritual Council meeting was convened in the NKR, gathering in the capital Stepanakert and the monastery of Gandzasar. He expressed his gratitude to His Holiness for granting that high honor. “You are here to be supportive and fortify your spiritual flock, your children and soldiers, to keep our borders and peaceful ad unshakable”, Archbishop Pargev said. The Catholicos of All Armenians conveyed his Pontifical blessings to the faithful praising and praying the Lord for granting the opportunity to visit the NKR during the celebrations of the 25th anniversary of the NKR’s independence. “We are here to convey our blessings to the brave people of Nagorno Karabakh, to express our support to the NKR authorities, and to bless the brave Armenian warriors of the NKR Army so that their arm will always be victorious”, stated His Holiness. The Catholicos of All Armenians expressed gratitude
At the conclusion, His Holiness offered the Protector prayer, and asked the Almighty that the NKR never be subjected to trial and live in peace, love and prosperity. Following the “Hrashapar” service, the Supreme Spiritual Council session was held in the library building of the monastery complex.
Armenia ballistic missiles cause serious concern to Turkey
Aside from Azerbaijan, Turkey likewise is concerned by the display of the installations of long-range ballistic missiles at the military parade that was held Wednesday in capital city Yerevan, on the 25th anniversary of independence of Armenia. Turkish press reflected on the Iskander long-range ballistic missiles that were displayed during the parade, and noted that they pose a threat to several countries in the region. Dünya Bülteni (World Bulletin) news portal of Turkey, in particular, wrote that the Iskander, which is considered one of the world’s most effective missile system and which can hit all the way to Sivas (Sebastia, in Armenian) town in central Turkey, is a part of Armenia’s arsenal. The portal also noted that the S-300 long range missile systems, which pose a threat to Turkey, also stand for duty in the armed forces of Armenia. NEWS.am
Էջ 24
Հայ Կեանք
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
A Musical Tribute to Armenian Living Legends BURBANK — A sold out crowd of over 350 people attended the 4th Annual Summer Night at the Turpanjian Plaza on Thursday, August 25, 2016. Presided by His Eminence Archbishop Hovnan Derderian, Primate of the Western Diocese, the festive outdoor event was organized by Ladies Guild of St. Leon Armenian Cathedral chaired by Araxie Boyamian. The evening’s honorees, included a group of Armenian singers “Living legends” in their own right, who opened new doors to generations of Armenian singers. They became pioneers of the Armenian folk Estradayin music in their respective communities. Special Award recognitions were presented to Adiss Harmandian, Harout Pamboukjian, Hovig Krikorian, Andy Madadian, Maxim Panossian and Levon Katerjian by Archbishop Hovnan Derderian. The Primate congratulated the Honorees as well as Lou Varoujan, the musical Artistic Director, for their contributions to Armenian music in the Diaspora. His Eminence presented a cross to each singer as a token of his appreciation and wished them continued success in their
musical careers. Words of gratitude were delivered by Araxie Boyamian, Chairlady of St. Leon Cathedral Ladies Guild who expressed appreciation to the guests for their attendance and support. Mrs. Boyamian thanked Mrs. Sybille Aprahamian for her generosity and continued support of the mission of the Ladies Guild. The Chairlady thanked all donors including Mrs. Naz Atikian for the beautiful centerpieces and Sarkis Pastry for the commemorative cake. In his closing message the Primate expressed heartfelt thanks to members of Ladies Guild for their relentless efforts and dedication to ensure yet another successful Diocesan function. The Masters of Ceremonies Vania Vartzbedian Gordian, introduced the artists who sang nostalgic songs from their famous repertoires. The guests enjoyed Armenian popular music as well as the gourmet buffet catered by La Fogata. The proceeds from the event will be allocated toward the Stewardship Fund of the Western Diocese for clergy education.
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Հայ Կեանք
Էջ 25
Կարմիր Բլուրի Պեղումներու Ժամանակ Յայտնաբերուած է 281 Դամբարան
Կարմիր բլուրի մէջ աւարտած են պեղումները եւ բացառիկ յայտնագործութիւններ եղած: Այսօր լրագրողներու հետ հանդիպման ժամանակ յայտնած է Մշակոյթի նախարարութեան Պատմամշակութային ժառանգութեան գիտահետազօտական կեդրոնի փոխտնօրէն, հնագէտ, մշակոյթի վաստակաւոր գործիչ Յակոբ Սիմոնեանը: «Թէյշեբաինի դամբարանադաշտում կամ ինչպէս ժողովուրդն է ասում Կարմիր բլուրում պեղումները սկսուել են 2015-16 թուականներին: Այդ հատուածով պէտք է անցնէր Երեւանը շրջանցող ԱրգաւանդՇիրակ աւտոճանապարհը, որտեղ մեծ քանակութեամբ շինարարական աղբաշերտ կար: Պեղումների պատուիրատուն քաղաքապետարանն է եղել»,-Panorama.am-ի փոխանցմամբ՝ նշած է հնագէտը:
Անոր խօսքով` պեղումներու արդիւնքով յայտնաբերուած է 281 դամբարան. «Այդ տարածքում գերխիտ թաղումներ են եղել, որոնք որ բնորոշ են ժամանակակից քաղաքաշինական նորմերին: Իւրաքանչիւր մէկ քառակուսի մեթրի վրայ մէկ դամբարան է եղել: Այստեղ եղել է նաեւ նորածին մանուկների թաղումներ, ինչը բնորոշ է բարձր քաղաքակրթութիւն ունեցեղներին»: Յակոբ Սիմոնեանի տեղեկացմամբ` ի տարբերու-
թիւն Էրեբունիի, որուն բնակչութիւնը տեղափոխուած էին Ծոփքէն, Թէյշեբանիի բնակիչները եղած են տեղաբնակներ, որոնց մասին կը վկայեն ամբողջ մշակոյթն ու թաղման ծէսը: «Այս պեղումները բացայայտեցին այն իրավիճակը, թէ ովքեր են բնակուել այնտեղ, ինչ հաւատալիքներ, ծիսակարգ են ունեցել: Օրինակ կանայք ինչ տիպերի զարդեր են կրել, ինչիպիսի կօշիկներ են կրել: Մենք ունեցանք զէնքերի հսկայական արսենալ: Այսպիսով ժամանակակից մեթոդներով, ՏՆԹ-ով կարող ենք պարզել Թէյշեբաինի բնակիչների գենետիկան: Ատամնաքարի հետազօտութեան միջոցով անգամ կարող ենք պարզել թէ ինչ սնունդ են նրանք օգտագործել, ինչ հիւանդութիւններ են ունեցել»,նշած է ան: Մշակոյթի նախարարութեան Պատմամշակութային ժառանգութեան գիտահետազօտական կեդրոնի փոխտնօրէնը ընդգծած է, որ անհրաժեշտ է ինչպէս Էրեբունիի տարածքին, այնպէս ալ Կարմիր բլուրի տարածքին թանգարան կառուցել: «Գտածոների ԴՆԹ հետազօտութիւնները խիստ թանկարժէք հաճոյք են, սակայն յոյս ունենք, որ մեր կառավարութիւնը գոնէ կը կարողանայ հոգալ կամ բարերարներ գտնել դա իրականացնելու համար: Մեր ուժերի սահմաններում արդէն յիսուն փորձանմուշ ենք ուղարկել հետազօտութեան, 25-ը` Քոփենհակեն, 25-ն էլ ուղարկել ենք Պոսթոն, իսկ պատասխանները խոստացել են, որ կը լինեն մինչեւ Հոկտեմբերի սկիզբ»,- ըսած է հնագէտը: Ան աւելցուցած է նաեւ, որ այժմ այդ տասնեակ հազարաւոր գտածոները փաստագրուած կը պահուին իրենց պատմամշակութային ժառանգութեան գիտահետազօտական կեդրոնի պահեստարան-սենեակներուն մէջ. «Մեր նախնական հաշուարկներով միայն փորձանմուշների վերականգնման համար, որպէսզի դրանք դառնան թանգարանի ցուցանմուշ, անհրաժեշտ է նուազագոյնը 50 միլիոն դրամ»:
Էջ 26
Հայ Կեանք
Ուրբաթ 30 Սեպտեմբեր 2016
Թուրքիայում խիստ Քոսովոյի մէջ պատրաստուած անհանգստացել են Հայաստանի քարտէզ մը մեծ աղմուկ բալիստիկ հրթիռներից ստեղծեց Թուրքիոյ մէջ
Թուրքիոյ մէջ մեծ աղմուկ յառաջացուցած Քոսովոյի դպրոցներուն բաժնուած քարտէզները, ուր Հայաստանը ներկայացուցուած է հին սահմաններով, կը գրէ News.am-ը։ Թրքական Milliyet-ի փոխանցմամբ` խայտառակութեան առիթ դարձած դպրոցական ուսումնական քարտէզները Քոսովոյի դպրոցներուն բաժնած են քանի մը ընկերութիւններ, որոնք նշած են, որ քարտէզները ստացած են Ալպանիայէն: Թուրքերը զայրացուցած է այն, որ քարտէզին մէջ Վանը, Կարսը, Մուշը, Էրզրումը եւ Քիւրտիստանը ներառուած են Հայաստանի կազմին մէջ:
Հայ իրաւաբանական միութիւնը «Սասնա Ծռեր»ու ցոյցերուն ընթացքին ձերբակալուածները ազատ արձակելու կոչ կ՛ընէ Հայ իրաւաբանական միութեան Հայ իրաւանց դիտորդ յանձնախումբը Սեպտեմբեր 9 թուակիր յայտարարութեամբ մը կոչ կ՛ընէ Հայաստանի իշխանութիւններուն, որ ազատ արձակեն «Սասնա Ծռեր» խմբակին կողմէ ոստիկանատան մը գրաւման յաջորդած օրերուն՝ ժողովրդային ցոյցերուն ընթացքին ձերբակալուածները, անարդար նկատելով պարզապէս հաւաքուելու եւ խմբակի մը գաղափարներուն համաձայն գտնուելու համար կատարուած այդ ձերբակալութիւնները։
Հայաստանի անկախութեան 25-ամեակի առթիւ Երեւանում կազմակերպուած զօրահանդէսին հեռահար բալիստիկ հրթիռների կայանքների ցուցադրութիւնը բացի Ատրպէյճանից անհանգստացրել է նաեւ Թուրքիային։ Թուրքական մամուլում անդրադարձել են զօրահանդէսի ժամանակ ցուցադրուած «Իսկանդեր» հեռահար հրթիռներին՝ նշելով, որ դրանք սպառնում է տարածաշրջանի մի շարք երկրների կը գրէ News.am-ը։ Թուրքական DunyaBulteni կայքը գրել է, թէ Հայաստանի զինանոցում է գտնւում աշխարհի ամենաէֆեկտիւ հրթիռային համակարգերից համարուող «Իսկանդերը», որը կարող է խոցել մինչեւ Թուրքիայի կենտրոնական մասում գտնուող Սըվազ քաղաքը (Սեբաստիա-խմբ)։ Կայքը նաեւ նշել է, թէ Հայաստանի զինուած ուժերում հերթապահութեան կանգնած, նաեւ Թուրքիային սպառնացող S-300 համալիրները։
Յանձնախումբը նկատել կու տայ, որ կարելի չէ առանց փրկագինի ընտրանքին բանտարկուած պահել այնպիսի ամբաս-տանեալներ, որոնք լուրջ յանցագործութիւններու չեն դիմած։