Հայ Կեանք թիւ 04(41) 16/02/2018

Հայ Կեանք ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈԻԹԱՅԻՆ ԵԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆ Տարի Գ., թիւ 4(41)

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Ղարաբաղեան շարժում 88 Ճանապարհ դեպի անկախութիւն Երեւան

Այս տարի կը լրանայ Ղարաբաղեան շարժման 30-ամեակը. կոթողային մի իրադարձութիւն, որը քանդակուած է հայ ժողովուրդի հաւաքական եւ պատմական յիշողութեան մէջ։ 1988-ի սկիզբները սկսուած զանգուածային ցոյցերը կոչ կ’ընէին Ատըրպէյճանական ԽՍՀ-ի կազմին մէջ գտնուող շրջանը՝ Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզը (ԼՂԻՄ) վերամիաւորել Խորհրդային Հայաստանի հետ։ Ժողովրդական այս շարժումը աշխարհի ուշադրութիւնը կեդրոնացուց, այն հայութեան զարթօնքի ու փոխակերպման պատճառ դարձաւ։ Լեռնային Ղարաբաղի պատմականօրէն հայկական տարածքները բռնի փոխանցուած էին Ատրպէյճանին 1921-ին, Իոսիֆ Ստալինի կողմէ։ Յաջորդող եօթը տասնամեակներու ընթացքին Ատրպէյճանի խտրական քաղաքականութիւնը արհեստականօրէն կը կասեցներ Լեռնային Ղարաբաղի ընկերային եւ տնտեսական զարգացումը ու ուղղուած էր ինքավար այս մարզի անմիջական ապահայկականացման։ Հայկական յուշարձանները, մշակութային ժառանգութիւնները կամ կ’ոչնչացուէին եւ կամ կը ներկայացուէին իբրեւ ատրպէյճանական ծագում ունեցող։ Էթնիկ այս խտրականութեան պատճառով էր, որ Ղարաբաղի հայ ազգաբնակչութիւնը երբեք չհրաժարուեցաւ Ատրպէյճանական ԽՍՀ-ից դուրս գալու իր մտադրութիւնէն ու ցանկութիւնէն։ Իրականութեան մէջ, դեռ խորհրդային տարիներուն, հայերը բազմիցս փորձած էին բարձրացնել Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը ԽՍՀՄ կեդրոնական իշխանութիւններուն առջեւ, մասնաւորաբար Երկրորդ աշխարհամարտէն յետոյ։ Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչները բազմաթիւ նամակներ եւ միջնորդութիւններ ուղարկած էին Մոսկուա (1945, 1965, 1967, 1977)։

Ստեփանակերտ

1986-ի վերջաւորութեան ԽՄԿԿ Կենտկոմի գլխաւոր քարտուղար Միխայիլ Գորպաչովի հռչակած բացախօսութեան («գլասնոստ») եւ վերակառուցման («պերեստրոիկա») քաղաքական ուղղեգիծը, որը պիտի ազատականացներ Խորհրդային Միութեան քաղաքական եւ տնտեսական դաշտը, պատմական հնարաւորութիւն ընձեռեց Ղարաբաղի հայութեան կրկին բարձրաձայնելու խնդիրը եւ վերամիաւորում պահանջելու պատմական հայրենիքի հետ։ Համաշխարհային փոփոխութիւններու ժամանակներ էին. 1989 թուականին պիտի քանդուեր Պերլինի պատը, 1991-ին՝ պիտի փլուզուեր Խորհըրդային Միութիւնը։ 1987 թուականէն Խորհրդային Հայաստանի մէջ բնապահպանական խնդիրներ բարձրաձայնող ցոյցեր տեղի կ’ունենային, որոնք կը պահանջէին նաեւ փակել Մեծամորի ատոմակայանը։ Բնապահպանական այս մտահոգութիւնները, ի վերջոյ վերածուելու էին լայնածաւալ համազգային շարժման, որը ուղղուած էր ոչ միայն ժողովուրդի ինքնորոշման իրաւունքի հաստատման, այլեւ ճանապարհ պիտի հարթեր դէպի անկախութիւն։ Երբ շարժումը սկսաւ, այն հակախորհրդային ուղղուածութիւն չուներ, չկային Հայաստանի անհապաղ անկախութիւն պահանջող կոչեր: Այնուամենայնիւ, 1988-ի գարնան, երբ պարզ դարձաւ, որ Ղարաբաղեան խնդրի լուծման բոլոր հնարաւոր տարբերակները անիրականալի են խորհրդային համակարգէն ներս, ամէն բան փոխուեցաւ։ Շրջադարձային խորհրդանշական կէտը 1988-ի Մայիսի 28-ն էր, Հայաստանի առաջին հանրապետութեան (1918-1920) հիմնադրման 70-ամեակը, երբ Մովսէս Շարունակութիւնը էջ 2

Հայ Կեանք

Էջ 2

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Ղարաբաղեան շարժում 88 Ճանապարհ դեպի անկախութիւն Շարունակութիւն էջ 1-էն

News in Pages 18-23 “Հայ Կեանք”

Ելեկտրոնային Պարբերական Հրատարակման Պատասխանատուներ

Տիգրան Ապասեան Խաչատուր Ադամեան Դոկտ․ Համբիկ-Սահակ Մարուքեան

Աթէնք - Յունաստան

“Χάι Γκιάνκ”

Ηλεκτρονική Περιοδική Ενημερωτική Έκδοση Υπεύθυνοι Έκδοσης

Δικράν Αμπασιάν Χατσαδούρ Αταμιάν Δρ. Χαμπίκ-Σαχάκ Μαρουκιάν

Αποστέλλεται ηλεκτρονικώς & ατελώς

“Hye Gyank” Electronic Periodical Publication Athens - Greece E-mail: hyegyank@gmail.com Հաւատալով ազատ խօսքի իրաւունքին եւ բազմակարծութեան` կ՛ընդունինք, որ հրապարակուած գրութիւնները անպայման չարտայայտեն հրատարակիչներուս տեսակէտը։ Հրատարակիչներուն կը վերապահուի յղուած յօդուածները յապաւելու կամ չհրատարակելու իրաւասութիւնը։

Գորգիսեանը Երեւանի Օբերայի հրապարակին վրայ բարձրացուց հայոց եռագոյնը: Խումբ մը երիտասարդ մտաւորականներ, շուտով յայտնի որպէս «Ղարաբաղ» կոմիտէ, գլխաւորեցին շարժումը որ աւելի ուշ վերափոխուեցաւ որպէս Հայոց Համազգային Շարժում։ 1988-ի իրադարձութիւնները արագ զարգացան. 1991-ին ինչպէս Հայաստանը, այնպէս ալ Լեռնային Ղարաբաղը անկախութիւն հռչակեցին որու պատճառաւ սկսաւ լայնամասշտաբ պատերազմ Ատրպէյճանի հետ, որը շարունակուցաւ մօտաւորապէս չորս տարի եւ որպէս արդիւնք հայկական կողմը վերահսկողութիւն հաստատեց Լեռնային Ղարաբաղի մէջ։ Այն պաշտօնապէս յայտնի է այսօր իր հայկական անունով՝ Արցախի Հանրապետութիւն։ Քաղուած evnreport.com-էն

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Էջ 3

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ. Ծայրագոյն Պատրիարք եւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի կոնդակը Հայաստանի առաջին Հանրապետութեան եւ Մայիսեան հերոսամարտերի 100-ամեակի առիթով

ԳԱՐԵԳԻՆ Բ ԾԱՌԱՅ ՅԻՍՈՒՍԻ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՈՂՈՐՄՈՒԹԵԱՄԲՆ ԱՍՏՈՒԾՈՅ ԵՒ ԿԱՄՕՔՆ ԱԶԳԻՍ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԱՊԵՏ ԵՒ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԾԱՅՐԱԳՈՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ՀԱՄԱԶԳԱԿԱՆ ՆԱԽԱՄԵԾԱՐ ԱԹՈՌՈՅ ԱՐԱՐԱՏԵԱՆ ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆ ՄԱՅՐ ԵԿԵՂԵՑՒՈՅ ՍՐԲՈՅ ԿԱԹՈՒՂԻԿԷ ԷՋՄԻԱԾՆԻ ՔՐԻՍՏՈՍԱՒԱՆԴ ՍԻՐՈՅ ՈՂՋՈՅՆ ԵՒ ՕՐՀՆՈՒԹԻՒՆ ՀԱՅՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ՄԵԾԻ ՏԱՆՆ ԿԻԼԻԿԻՈՅ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍՈՒԹԵԱՆ, ՊԱՏՐԻԱՐՔՈՒԹԵԱՆՑ ՀԱՅՈՑ ՍՐԲՈՅ ԵՐՈՒՍԱՂԻՄԱՅ ԵՒ ԿՈՍՏԱՆԴՆՈՒՊՈԼՍՈՅ, ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍԱՑ, ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԱՑ, ՎԱՐԴԱՊԵՏԱՑ, ՔԱՀԱՆԱՅԻՑ ԵՒ ՍԱՐԿԱՒԱԳԱՑ, ԹԵՄԱԿԱՆ ԵՐԵՍՓՈԽԱՆԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՈՑ, ԹԵՄԱԿԱՆ ԵՒ ՀԱՄԱՅՆՔԱՅԻՆ ԽՈՐՀՐԴՈՑ ԵՒ ՊԱՇՏՕՆԷԻՑ ԵՒ ՍԻՐԵՑԵԱԼ ՀԱՄԱՅՆ ՀԱՒԱՏԱՑԵԱԼ ԺՈՂՈՎՐԴԵԱՆ ՀԱՅՈՑ «Եւ այս է յաղթութիւնն՝ որ յաղթէ աշխարհի, հաւատքն մեր» (Ա Յովհ. Ե 4): Գոհութիւն եւ փառք ենք մատուցում Աստծուն, որ Հայաստանում եւ Արցախում վերականգնուած պետականութեամբ եւ ի սփիւռս աշխարհի ազգային կեանքի ձեռքբերումներով է մեր ժողովուրդը դիմաւորում 100-ամեակը Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեան եւ Մայիսեան հերոսամարտերի: Նշանակալի այս իրադարձութիւնների մէկդարեայ յոբելեանի առիթով Հայրապետական Մեր խօսքն ենք ուղղում սիրեցեալ մեր ժողովրդին՝ բարձրաձայնելով առաքելաւանդ պատգամը. «Եւ այս է յաղթութիւնը, որ յաղթում է աշխարհին՝ մեր հաւատքը»: Մէկ դար առաջ մեր ժողովուրդը յայտնուել էր կեանքի եւ մահուան սահմանագծին: Օսմանեան Թուրքիան՝ օգտուելով Առաջին համաշխարհային պատերազմի խառնաշփոթ իրավիճակից, իրագործում էր ցեղասպանութեան իր հայաջինջ ծրագիրը: Արեւմըտեան Հայաստանը եւ հայկական բնակավայ-

րերը Թուրքիայում աւերակուել ու հայաթափուել էին, թուրքական զօրքերը ներխուժել էին նաեւ Արեւելեան Հայաստան՝ սպառնալով մեր ժողովրդի գոյութեանը: Այդ օրհասական պահին յոյսն առ Աստուած՝ միահամուռ կամքով մեր ժողովուրդը Սարդարապատում, Ապարանում եւ Ղարաքիլիսայում ճակատ կազմեց թշնամու դէմ: Համախմբուելու խրախոյս ու քաջալերութիւն դարձաւ Գեւորգ Ե․ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի կոչը՝ ժողովրդի սրտում առաջ բերելով յաղթանակելու ոգի եւ փակելով խուճապի ու նահանջի ուղին: Ետեւում մեր հայրենիքի փոքրիկ մի մասունքն էր, ետեւում Քրիստոսահաստատ Սուրբ Էջմիածինն էր՝ մեր հաւատքի օրրանն ու ինքնութեան պատուարը: Հայոց Հայրապետը մերժեց հեռանալ Սուրբ Էջմիածնից եւ քաջաշունչ պատգամով մարտի կոչեց ժողովրդին՝ ասելով. «Ես միշտ էլ հաւատացել եմ իմ ժողովրդի ոգուն: Ես գիտեմ նրա անցած ճանապարհի դառնութիւնները: Ես համոՇարունակութիւնը էջ 4

Էջ 4

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ. Ծայրագոյն Պատրիարք եւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի կոնդակը Հայաստանի առաջին Հանրապետութեան եւ Մայիսեան հերոսամարտերի 100-ամեակի առիթով Շարունակութիւն էջ 3-էն

զուած եմ նաեւ, որ ազգն իմ հայոց անարգ թշնամուն դեռ չի ասել իր վերջին խօսքը: Եւ խoսքն այդ պիտի լինի յաղթական»: Մէկ ամբողջութիւն, մէկ կամք ու հոգի դարձած մեր ժողովուրդը ոտքի կանգնեց փրկելու հայրենիքը, իր կեանքը, իր սրբութիւնները, պաշտպանելու հայրենի հողում ազատ ապրելու իր իրաւունքը: Սրբոց Վարդանանց եւ Ղեւոնդեանց օրինակով Աւարայրի ոգին բոցավառուեց Մայիսեան մարտերում: Յաղթանակը ձեռք բերուեց արիութեան ու հերոսութեան շնորհիւ հայկական փոքրաթիւ զօրամիաւորումների ու զօրահրամանատարների եւ նրանց շարքերը լրացրած հոգեւորականների ու աշխարհազօրայինների: Թուրքական զօրքերի առաջխաղացումը կանգնեցուեց եւ ետ մղուեց: Աւերումից ու կոտորածից փրկուեց Արեւելեան Հայաստանը, եւ հինգ եւ կէս դարերի երկարատեւ դադարից յետոյ վերականգնուեց հայկական պետականութիւնը: Եղեռնահար մեր ժողովուրդը վկայեց վեր յառնելու իր զօրութիւնը, իր հոգու կենսունակութիւնը եւ ուժը հաւատքի՝ նեղութիւնների, ցաւ ու տառապանքի մէջ յաղթանակ կերտելով: Առ Աստուած հաւատքի, հայրենասիրութեան ու նուիրումի հերոսական ոգին միաւորեց ու պաշտպանեց մեր ժողովրդին, որ գերագոյն ճիգով հայոց պետականութեան հովանու ներքոյ հայրենիքում ու սփիւռքում բարձրացրեց իր կեանքը եւ քայլեց վերելքի ուղիով: Այսօր, սիրելի ժողովուրդ հայոց, 100-ամեայ յոբելեանը հրաւէր է մեզ նուիրուած մնալու ազգային զարթօնքի մեր իղձերին, հրաւէր՝ մեր հայրենի պետականութիւնը ամուր պահելու եւ հայրենիքով համախմբուած մնալու: Նշանակալի այս յոբելեանը նաեւ մի նոր հանգրուան է հաւատաւոր ոգով ու նուիրեալ գործերով շէնացնելու, զօրացնելու մեր երկիրն ու ազգային կեանքը, շարունակելու հետեւողական ջանքերը յանուն Արցախի հիմնախնդրի կարգաւորման, մեր բանակի հզօրացման, որպէսզի խաղաղութիւնը անվրդով լինի մեր հայրենեաց սահմաններում: 100-ամեայ յոբելեանը պատգամն է բերում համազգային միասնութեան, հայրենիք-սփիւռք կապերի արդիւնաւորման, մեր Եկեղեցու անդաստանում եւս միասնականութեան վերահաստատման: Սիրեցեալ հաւատաւոր ժողովուրդ Մեր, իւրաքանչիւրս մեր ծառայութեան մէջ, մեր կեանքի ընթացքներում միշտ առաջնորդուելով քրիստոնէական մեր հաւատքին, ազգին ու հայրենիքին զինուորագրութեան գիտակցութեամբ՝ պիտի կարողանանք զերծ մնալ կորուստներից եւ քայլենք յաղթա-

նակից յաղթանակ: Պետականութիւնը ազգի կազմակերպման հիմքն է, առաջընթացի ուղի, իր արժէքներով ապրելու, իր հոգեւոր ներուժը դրսեւորելու յենարան, իր ձգտումները իրագործելու եւ իրաւունքները պաշտպանելու պատուար ու ազգի յարատեւութեան գրաւական: Չմոռանանք մեր կրած զոհողութիւններն ու տառապանքները եւ միմեանց աջակից՝ կառուցենք բարօրութեամբ եւ խնդութեամբ լեցուն վաղուայ մեր օրը: Յիշենք մեր Եկեղեցուն ու հայրենիքին իրենց կեանքը նուիրած մեր հայրերին եւ հաւատքի ու հայրենեաց սիրոյ մէջ ինքներս մեզ գերազանցենք, որպէսզի այսօր նոյնպէս մեր ազգային եւ հայրենական կեանքի առջեւ ծառացած դժուարութիւններին ու խնդիրներին տրուող մեր վճիռները եւ մեր երկրի խաղաղութեանը սպառնացող վտանգներին տրուող մեր պատասխանները լինեն յաղթական: Անվարան մեր հաւատքն ու հայրենեաց սէրը թող մեզ առաջնորդեն իրականութիւն դարձնելու Արարատի փեշերին միասնական մեր հայրենիքի եւ մեր Սուրբ Եկեղեցու ու ազգային զարթօնքի տեսիլքները: «Եւ այս է յաղթութիւնը, որ յաղթում է…, մեր հաւատքը»: Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածնից՝ համայն հայութեան նուիրական սրբօրրանից Հայրապետական Մեր պատգամն ենք բերում սիրեցեալ մեր ժողովըրդին, մեր Եկեղեցու թեմական, համայնքային մարմիններին, ազգային, գիտական, կրթական, մշակութային կառոյցներին՝ զանազան միջոցառումներով տօնախմբելու յոբելեանական տարեդարձը՝ դարձընելով հայրենասիրութեան ոգու, քաղաքացիական գիտակցութեան ու պարտքի արթնութեան, ազգի ու Եկեղեցու միասնականութեան ուժ ու զօրութիւն, նորոգութիւն հաւատքի եւ քաջալերութիւն հայրենաշէն ու ազգաշէն գործերի: Աղօթում ենք, որ Քրիստոս մեր Տէրը պահպանի մեր ժողովրդին մաքուր հաւատքով եւ օրհնի ազգիս ջանքերը ի սէր մեր նուիրական հայրենիքի զօրացման, մեր Սուրբ Եկեղեցու պայծառութեան եւ մեր բարօր, լուսաւոր ու երջանիկ գալիքի: Թող Բարձրեալի օրհնութեան եւ շնորհների ներքոյ մեր երկիրը եւ ժողովուրդը, աշխարհը համայն ապրեն խաղաղութեան մէջ՝ այսօր եւ միշտ. ամէն: Օրհնութեամբ՝ ԳԱՐԵԳԻՆ Բ․ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ Տուաւ Կոնդակս յ 8-ն Յունուարի, յամի Տեառն 2018 եւ ի թուին հայոց ՌՆԿԷ ի մայրավանս Սրբոյ Էջմիածնի ընդ համարաւ 1024

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Էջ 5

Նախագահի նստավայրին մԷջ տեղի ունեցած են ՀայՊուլկարական բարձր մակարդակի բանակցութիւններ

Պուլկարիոյ նախագահի պետական այցի ծիրէն ներս Նախագահի նստավայրին մէջ Փետրուար 12-ին նախագահներ Սերժ Սարգսեանի եւ Ռումէն Ռատեւի առանձնազրոյցէն յետոյ կայացած են ընդլայնուած կազմով բանակցութիւններ` երկու երկիրներու պատուիրակութիւններու մասնակցութեամբ, որմէ յետոյ տեղի ունեցած է Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Պուլկարիոյ Հանրապետութեան միջեւ շարք մը ոլորտներու մէջ երկկողմ համագործակցութեան ընդլայնման ու խորացման ուղղուած փաստաթուղթերու ստորագրման արարողութիւնը: Մասնաւորապէս ստորագրուած են` «Հայաստանի Հանրապետութեան կառավարութեան եւ Պուլկարիոյ Հանրապետութեան կառավարութեան միջեւ գաղտնի տեղեկատուութեան փոխադարձ պաշտպանութեան մասին» համաձայնագիրը, «Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Պուլկարիոյ Հանրապետութեան միջեւ աշխատանքային գաղթականութեան կանոնակարգման մասին» համա-

ձայնագիրը, «Հայաստանի Հանրապետութեան կառավարութեան եւ Պուլկարիոյ Հանրապետութեան կառավարութեան միջեւ տեղեկատուական արհեստագիտութիւններու եւ կապի ոլորտներուն մէջ համագործակցութեան մասին» համաձայնագիրը, «Հայաստանի Հանրապետութեան մշակոյթի նախարարութեան եւ Պուլկարիոյ Հանրապետութեան մշակոյթի նախարարութեան միջեւ մշակոյթի բնագաւառին մէջ 2018-2020թթ. Համագործակցութեան մասին» գործնական ծրագիրը: Նախագահներ Սերժ Սարգսեան եւ Ռումէն Ռատեւը հանդիպման արդիւնքներն ամփոփած են զանգուածային լրատուամիջոցներու ներկայացուցիչներու առջեւ յայտարարութիւններով: Հայաստանի եւ Պուլկարիոյ նախագահները պատասխանած են նաեւ լրագրողները հետաքրքրող հարցումներուն: Երեկոյան տեղի ունեցած է պաշտօնական հիւրասիրութիւն։

Սփիւռքի նախարարին հետ հանդիպումին՝ Վարչապետը անդրադարձաւ հայրենադարձութեան հարցին ԵՐԵՒԱՆ.- Վարչապետ Կարէն Կարապետեան Երեքշաբթի, 13 Փետրուարին, այցելեց սփիւռքի նախարարութիւն՝ ծանօթանալու 2017-ի գերակայ հարցերու կատարման եւ միջոցառումներու իրականացման արդիւնքներուն եւ 2018-ի ծրագիրներուն: Սփիւռքի նախարար Հրանոյշ Յակոբեան զեկուցեց, որ 2017-ին նախարարութեան առաջ դրուած էին ռազմավարական երեք հարցեր՝ նպաստել հայապահպանութեան՝ համագործակցելով սփիւռքի կազմակերպութիւններու եւ հոգեւոր կառոյցներու հետ, նպաստել հայկական ներուժի յայտնաբերման ու համախմբման՝ Հայաստանի եւ Արցախի տնտեսական զարգացման նպատակով եւ մշակել հայրենադարձութիւնը խթանող ծրագիրներ: Հայրենադարձութեան վերաբերեալ նախարարը յայտնեց, որ մշակուած է ռազմավարութիւն, գործողութիւններու ծրագիր եւ օրէնքի նախագիծ: Վարչապետը գոհունակութիւն յայտնեց հայապահպանման, սփիւռքի մէջ ազգային ինքնութեան

պահպանման եւ հայոց լեզուի իմացութեան մակարդակի բարձրացման, սփիւռքահայ երիտասարդութեան մէջ պատմական յիշողութեան ամրապնդման ուղղութիւններով տարուող շարունակական աշխատանքէն: Կառավարութեան ղեկավարը անդրադարձաւ Հայաստան-սփիւռք համագործակցութեան տնտեսական օրակարգի ձեւաւորման հարցին՝ կարեւոր նկատելով ներդրումներու ներգրաւման, հայրենադարձութեան խթանման եւ մասնագիտական ներուժի համախմբման ուղղուած ծրագիրները: Հայրենադարձութեան վերաբերեալ սուրիահայերու փորձառութեան վրայ այժմ պէտք է ձեւակերպենք, թէ ինչպէս պէտք է ներգրաւենք սփիւռքահայութիւնը, ըսաւ վարչապետը՝ աւելցնելով, որ պէտք է համախմբել սփիւռքի մասնագիտական ներուժը՝ նպատակ ունենալով աւելցնել արտաքին աշխարհի հետ շփման հնարաւորութիւնները՝ ժամանակակից քաղաքացի ունենալու համար:

Էջ 6

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

ՀՀ Նախագահութեան Թեկնածու՝ Տիար Արմէն Սարգսեանի Այցելութիւնը ՌԱԿ Կեդրոնական Վարչութեան Երեւանի Ներկայացուցչական Գրասենեակը

Չորեքշաբթի, 14 Փետրուար 2018-ի յետմիջօրէի ժամը 4:30ին Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան Կեդրոնական Վարչութեան Երեւանի ներկայացուցչական գրասենեակ ժամանեց Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահութեան թեկնածու՝ Տիար Արմէն Սարգսեան: Յարգելի հիւրին դիմաւորեցին ՌԱԿ Կեդրոնական Վարչութեան անդամ ընկերներ: Գրասենեակի մուտքին մեծարգոյ հիւրին ի պատիւ պատուոյ պահակ էին «Միրաք» պատանեկան-ուսանողական շարժումի պատանիները: Ընկ. Սեւակ Յակոբեան մեծարգոյ հիւրին ներկայացուց հանդիպման ներկայ ընկերուհիներն ու ընկերները: Ապա յարգելի հիւրին յիշեցուց, թէ ՌԱԿի եւ ընդհանրապէս Հայ Ժողովուրդի զաւակներուն համար Արմէն Սարգսեան անունը կը մարմնաւորէ երեք կարեւոր արժէքներ. Ակադեմական-գիտնականը, յաջող գործարարն ու փորձառու դիւանագէտը, որ մեծ յոյս եւ վստահութիւն կը ներշնչէ Հայ ժողովուրդին: Իր խօսքին մէջ ընկ. Յակոբեան բարձըր գնահատեց ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսեանի եւ իր գլխաւորած կուսակցութեան Պրն. Արմէն Սարգսեանի նման անձնաւորութիւն մը, որպէս ՀՀ նախագահի թեկնածու առաջադրելու կարեւոր որոշումը: Պրն. Արմէն Սարգսեան իր կարգին Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան Կեդրոնական Վարչութեան ներկայացուցիչներուն ներկայացուց իր ծրագիրները, ի միջի այլոց ըսելով. «Ես հայաստանցի սփիւռքահայ եմ եւ սփիւռքահայ հայաստանցի: Կեանքիս կէսը ապրած եմ Հայաստանի մէջ, որպէս հայասատանցի ճամբորդելով դէպի Սփիւռք եւ միւս կէսն ալ ապրած եմ Հայաստանէն դուրս յաճախ այցելելով Հայաստան իբրեւ սփիւռքահայ: Այս իսկ պատճառով ինծի կը թուի, որ լաւ կը ճանչնամ սփիւռքի մեր խնդիրները, սկսած ընտանեկանէն մինչեւ կրթական, հասնելով քաղաքան, եւայլն: Այս միջոցաւ կը յուսամ, որ կը կարողանամ սփիւռք եւ հայրենիք կապերը աւելի եւս մօտեցնել եւ ի վերջոյ մենք բոլորս դառնանք մէկ ազգ՝ Հայրենիք եւ

Սփիւռք»: «Ամէն պարագայի ինչ որ իմաստով կամաց-կամաց յստակ չէ, այլեւս թէ, ո՛վ է Հայաստանցին եւ ո՛վ սփիւռքահայը, այնքան որ շաղկապը ամուր է այլեւս» ըսաւ Պրն. Սարգսեան, աւելցնելով. «Հայաստանի բնակչութեան մէկ մասը ցաւօք սրտի կը լքէ Հայաստանը եւ սա ամենամեծ խնդիրներէն մէկն է եւ կը դառնայ սփիւռքահայ: Լաւատես բանն ալ այն է, որ սփիւռքէն հայեր կը հայրենադարձուին»: «Միասին պէտք է աշխատինք, ոեւէ մէկը միայնակ ոչինչ չի կրնար ընել եւ սպասել որ ինչ որ մէկը պիտի գայ ու կախարդական փայտիկով հարցը լուծէ: Սակայն ինչ, որ մէկը եթէ փորձէ միասնականութեան բերել ազգը, որ այո հնարաւոր է եւ եթէ միասնական ազգ ունենանք մեր խնդիրներն ալ կը լուծուին» եզրափակեց ՀՀ նախագահական թեկնածուն:

Պրն. Սարգսեանի խօսքէն ետք ընկեր Լեւոն Պըլըքեան յարգելի հիւրին փոխանցելէ ետք ՌԱԿ Կեդրոնական Վարչութեան ատենապետ՝ ընկ. Սերխիօ Նահապետեանի ողջոյնները, ներկայացուց ՌԱԿ-ի ծրագիրները Հայրենիքի մէջ ու տեսիլքը անոր ապագային նկատմամբ: Ընկ. Տոքթ. Ճորճ Բարսեղեան իր կարգին դրուատիքով արտայայտուեցաւ թեկնածուին մասին: Ընկ. Ալեքսան Գարատանայեան սփիւռքահայ կառոյցներու վերաբերող առաջարկներ ներկայացուց Պրն. Սարգսեանին: Ջերմ մթնոլորտի մէջ ընթացած հանդիպման աւարտին, ընկ. Սեւակ Յակոբեան Պրն. Սարգեանին յանձնեց Պէյրութ-ի «Զարթօնք» օրաթերթի 80ամեակին նուիրուած բացառիկ թիւը ու հրաւիրեց Պրն. Սարգսեանը այցելել «Զարթօնք»-ի խմբագրատուն Պէյրութ կատարելիք իր մօտալուտ ճամբորդութեան ընթացքին: Ապա ընկ. Պըլըքեանի ձեռամբ յարգելի հիւրը ստացաւ ՌԱԿ-ի խորհրդանշական յուշանուէրը: ՌԱԿ Մամլոյ Կեդրոնական Մայր Դիւան

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Էջ 7

Արցախեան շարժման 30-ամեակին նուիրուած տօնական հանրահաւաք Ստեփանակերտի մէջ

ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ.- Փետրուար 13-ին, Արցախեան շարժման 30-ամեակին նուիրուած` Ստեփանակերտի մէջ կազմակերպուած է տօնական երթ եւ հանրահաւաք: Ըստ Artsakhpress.am-ի` երթի մասնակիցները պաստառներով, դրօշներով, կոչերով, «միացում» վանկարկելով մայրաքաղաքի կեդրոնական փողոցներէն շարժած են դէպի Ստեփանակերտի Վերածնունդի հրապարակ, ուր կայացած է Ղարաբաղեան շարժման 30-ամեակին նուիրուած տօնական ձեռնարկ: Հանրահաւաքին օրհնութեան խօսք յղած է Հայ Առաքելական եկեղեցուոյ Արցախի թեմի առաջնորդ Պարգեւ արքեպիսկոպոս Մարտիրոսեան: Ձեռնարկին ընթացքին ցուցադրուած են Ղարաբաղեան շարժման մասին պատմող փաստավաւերագրական ֆիլմեր:

Հանրահաւաքին՝ Արցախեան շարժման 30-րդ տարեդարձին առիթով՝ շնորհաւորական ելոյթով հանդէս եկած է Արցախի Հանրապետութեան նախագահ Բակօ Սահակեան` ըսելով, որ 1988 թուականը բեկումնային եղած է հայ ժողովուրդի պատմութեան մէջ: «Երեք տասնամեակ առաջ, այս օրերուն, համայն հայութիւնը համախմբուեցաւ, դարձաւ մէկ բռունցք` ողջ աշխարհին ազդարարելով սեփական բնօրրանին մէջ ազատ ու անվտանգ ապրելու համար մաքառելու իր պատրաստակամութեան մասին: Համաժողովրդական այս պոռթկումը մարտահրաւէր էր բռնատիրութեան, հալածանքներու, մարդու իրաւունքներու խախտումներու, բոլոր այն արհաւիրքներուն, որոնց մէջէն անցած է մեր ժողովուրդը իր բազմադարեայ պատմութեան ընթացքին: Շարունակութիւնը էջ 12

Էջ 8

Հայ Կեանք

Դեսպան Չարչօղլեանի հանդիպումը Յունաստանի խորհրդարանի պատգամաւոր Եորղոս Քումուցաքոսի հետ

Փետրուար 7-ին Յունաստանի մէջ ՀՀ արտակարգ եւ լիազօր դեսպան Ֆատէյ Չարչօղլեանը հանդիպում ունեցաւ ընդդիմադիր Nea Dimokratia «Նոր Ժողովուրդավարութիւն» կուսակցութեան Յունաստանի խորհրդարանի պատգամաւոր եւ ստուերային կառավարութեան ԱԳ նախարար Եորղոս Քումուցաքոսի հետ: Ողջունելով դեսպան Չարչօղլեանին՝ Եորղոս Քումուցաքոսը իր առանձնայատուկ ակնածանքը արտայայտեց հայ ժողովուրդի եւ իր պատմութեան նկատմամբ: Անդրադառնալով ՀՀ դեսպանի եւ «Նոր Ժողովրդավարութիւն» կուսակցութեան նախագահ Քիրիաքոս Միցոթաքիսի նախորդ հանդիպմանը՝ պատգամաւորը վերահաստատեց, որ իրենց կուսակցութեան անդամակցող եւ յարող որոշ գործարարներ հետաքրքրուած են Հայաստանի մէջ պիզնես գործունէութիւն ծաւալել: Տեղի ունեցաւ միտքերու փոխանակում ինչպէս երկու երկիրներու առջեւ ծառացած, այնպէս ալ տարածաշրջանային եւ միջազգային օրակարգի հարցերու շուրջ, որի ընթացքին «Նոր Ժողովուրդավարութիւն» կուսակցութեան պատգամաւորը ներկայացուց Յունաստանի ներքին եւ արտաքին զարգացումներու շուրջ իր կուսակցութեան մօտեցումները: Զրուցակիցները երկուստեք կարեւորեցին հայյունական երկկողմ բարեկամական յարաբերութիւններու բարձր մակարդակը՝ խարսխուած երկու եղբայրական ժողովուրդներու փոխադարձ ջերմ վերաբերմունքի վրայ: Դեսպան Չարչօղլեանը իր հերթին զրուցակիցին մանրամասն ներկայացուց Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդիրի շուրջ վերջին զարգացումները, Հայաստանի եւ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբի համանախագահներու կողմէ գործադրուող ջանքերը՝ հիմնախնդիրի կարգաւորման գործընթացի առաջմղման

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Արմէն Սարգսեան հանդիպում ունեցած է Բրիտանահայ համայնքի ներկայացուցիչներուն հետ

Լոնտոնի հայկական Սուրբ Եղիշէ եկեղեցւոյ մէջ տեղի ունեցած է մեծ Բրիտանիոյ եւ Հիւսիսային Իրլանտայի Միացեալ Թագաւորութեան մէջ ՀՀ արտակարգ եւ լիազօր դեսպան, ՀՀԿ-ի կողմէ որպէսՀՀ նախագահի թեկնածու առաջարկուած Արմէն Սարգսեանի հանդիպումը հայ համայնքի ներկայացուցիչներուն հետ: Այն նպատակ կը հետապնդէր մտքեր փոխանակել բրիտանահայ համայնքին հետ: Յիշեցնենք, որ Նախագահ Սարգսեանի հետ հանդիպման ընթացքին Արմէն Սարգսեան Հայաստանի Հանրապետութեան չորրորդ նախագահիթեկնածու առաջադրուելու առաջարկն ընդունելէ առաջ կարեւոր համարած էր տարբեր շրջանակներու, ներառեալ` սփիւռքի ներկայացուցիչներուն հետ հանդիպումներ ունենալը: Միացեալ Թագաւորութեան հայ համայնքի ներկայացուցիչներուն հետ հանդիպումը պատահական չէր, քանի որ երկար տարիներ համայնքի անհատները տարբեր առիթներով շփուած են եւ համագործակցած Արմէն Սարգսեան անհատի, գիտնականի եւ դեսպանի հետ` օժանդակելով անոր գործունէութեան ու միաժամանակ ստանալով անոր գործուն աջակցութիւնը տարբեր ծրագիրներու իրագործման հարցին մէջ: Շարունակութիւնը էջ 9

ուղղութեամբ: Դեսպան Չարչօղլեանը անդրադարձաւ նաեւ ՀՀ-ԵՄ համապարփակ եւ ընդլայնուած համաձայնագրին՝ կարեւորելով Յունաստանի խորհրդարանի կողմէ դրա շուտափոյթ վաւերացումը: Զրոյցի ընթացքին կողմերը քննարկեցին նաեւ երկու երկիներու միջեւ խորհրդարանական դիւանագիտութեան եւ առեւտրատնտեսական համագործակցութեան ընդլայնման հեռանկարները:

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Էջ 9

ՀԱՅ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՒ ԼԻԲԱՆԱՆԻ ՎԵՐԻՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԸ ԿԸ ՔՆՆԱՐԿԵՆ ԼԻԲԱՆԱՆԵԱՆ ԵՒ ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՐՑԵՐ մեղմացնել լարուածութիւնը: Քննարկուեցան եւ դատապարտուեցան իսրայէլեան սահմանային ոտնձգութիւններն ու խախտումները՝ սահմանային վիճայարոյց տարածքներու վրայ պատ կառուցելու ծրագիրը եւ լիբանանեան ծովային 9-րդ պլոքի շահագործումին դէմ արձակուած սպառնալիքները:

Հայ քաղաքական երեք կուսակցութիւններու Լիբանանի ղեկավար մարմիններու ներկայացուցիչներու հերթական ժողովը տեղի ունեցաւ, Չորեքշաբթի 7 Փետրուար 2018-ին, Ս.Դ.Հ.Կ-ի Նոր Հաճնոյ կեդրոնատեղիին մէջ, ներկայութեամբ Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան, Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան եւ Սոցիալ Դեմոկրատ Հնչակեան Կուսակցութեան Լիբանանի Շրջանի ներկայացուցիչներուն: Ժողովականները քննարկեցին շարք մը լիբանանեան թղթածրարներ: Անոնք ողջունեցին Պաապտայի մէջ կայացած Լիբանանի Հանրապետութեան նախագահին, Խորհրդարանի նախագահին եւ վարչապետին հանդիպումը, որուն շնորհիւ կարելի եղաւ բնականոնացնել երկրի քաղաքական վիճակը եւ

Արմէն Սարգսեան հանդիպում ունեցած է Բրիտանահայ համայնքի ներկայացուցիչներուն հետ Շարունակութիւն էջ 8-էն

Ինչպէս եւ կ’ակնկալուէր ներկաները մեծ հետաքրքրութեամբ կը սպասէին այս հանդիպման: Ինչպէս յիրաւի իր խօսքին մէջ նշեց Արմէն Սարգսեան` իրեն վստահուած բարձր պատասխանատուութիւնը ստանձնելէ առաջ անհրաժեշտ էր խորհըրդակցիլ այս մեծ հայկական ընտանիքին հետ, ինչպիսին է բրիտանահայ համայնքը: «Արմէնփրէս»-ի հաղորդմամբ` շնորհակալութիւն յայտնելով Հանրապետութեան նախագահին եւ Հանրապետական կուսակցութեան, ան ներկաներու ուշադրութիւնը հրաւիրեց այն հանգամանքին վրայ, որ նոր Սահամանդրութեան ընդունմամբ նախագահի լիազօրութիւնները կրած են որոշ փոփոխութիւններ, քանի որ Հայաստան կ’անցնի խորհրդարանական կառավարման ձեւին: Ան կարեւոր համարեց առաւել ժողովրդավարական երկիր կառուցելու եւ

Ժողովականները արծարծեցին Մայիսին տեղի ունենալիք երեսփոխանական ընտրութիւններու թղթածրարը, շեշտեցին լիբանանահայութեան միասնականութեան ոգիին պահպանումը եւ կարեւորեցին հանդիպումները բազմացնելու հրամայականը, որպէսզի լիբանանահայութեան ճշգրիտ ներկայացուցչութիւնը ապահովուի Լիբանանի խորհըրդարանին մէջ: Հայ քաղաքական կուսակցութիւններու ժողովին ընթացքին քննարկուեցան նաեւ հայկական ազգային հարցեր: Նշենք, որ հիմնուելով ընտրական նոր օրէնքի պարտադրած իրավիճակին վրայ, որուն պատճառով դժբախտաբար կարելի պիտի չըլլայ Հայկական միասնական ցանկով մը մասնակցիլ մօտալուտ ընտրութիւններուն եւ ապահովել անոր ամբողջական յաջողութիւնը, ՌԱԿ նպատակայարմար կը նկատէ, որ միջ-կուսակցական ժողովին մասնակից իւրաքանչիւր կողմ իր դիրքէն եւ ընտրական իր դաշնակիցներուն հետ կազմած ցանկերով ապահովէ վերոյիշեալ նպատակէտը, որն է լիբանանահայութեան ճշգրիտ ներկայացչութիւնը խորհրդարանին մէջ: երկրին առջեւ ծառացած խնդիրներու լուծման հարցով Հայաստանի քաղաքացիներուն աշխոյժ մասնակցութիւնը, Հայաստան-սփիւռք կապերու առաւել խորացումն ու ամրապնդումը: Իր խօսքին աւարտէն ետք Արմէն Սարգսեան ներկաները հրաւիրեց բարձրաձայնելու իրենց կարծիքները, մտահոգութիւններն ու յուզող հարցերը: Շատերն իրենց խօսքին մէջ նշեցին, որ թէ՛ մարդկային եւ թէ՛ մասնագիտական առումներով վերջինս լիովին կրնայ այդ պաշտօնին մէջ լաւագոյնըս դրսեւորել իրեն, իսկ առկայ լայն կապերն ու հնարաւորութիւնները ծառայեցնել ի շահ հայրենիքին: Բրիտանական հողին վրայ բնակող հայկական մեծ ընտանիքը իր զօրակցութիւնը յայտնեց Արմէն Սարգսեանին եւ կոչ ըրաւ անոր գործի անցնիլ եւ միասնական ուժերով առաջ տանիլ յանուն հայրենիքի բարօրութեան տարուող այնչափ ծանր, բայց եւ` պատուելի աշխատանքը:

Կապ Հրատարակութեան հետ: hyegyank@gmail.com

Հայ Կեանք

Էջ 10

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Դիմաւորելով 100-ամեակը

ՎԱՂԸ ԳԻՐՔԻ ՎԵՐԱԾՈՒԵԼԻՔ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆԸ՝ ԱՅՍՕ՛Ր ԿԸ ԳՐՈՒԻ ՅԱԿՈԲ ՊԱԼԵԱՆ Ուստի եկէ՛ք, յառաջ ընթանանք միասին մեր հաւաքական ուժով:* 13 Մայիս 1940, Սըր Ուինսթըն Չըրչիլ Ազգերու եւ ժողովուրդներու անցած ճանապարհին վրայ կը գտնուինք մենք, մարդիկ, ազգեր, երկիրներ: Պատմութեան բեմին վրայ մնացած են այն ժողովուրդները եւ ազգերը, որոնք հաւատացած են մարդկային եւ բարոյական արժէքներու, որոնց համար գիտցած են պայքարիլ, այսինքն՝ գիտցած են յանձնառութիւն ստանձնել եւ միանալ: Այդպէս պիտի ըլլայ վաղը, ներկայի անարդարութիւնները երբ յաղթահարուին: Միանալ՝ ոչ թէ յաւելեալ իրաւունքի, այլ յաւելեալ պարտականութեան համար: Երկրորդ աշխարհամարտը պատկերազարդ պատմութիւնն է բանաստեղծի բանաձեւումին, մարդուն ոճիրը մարդուն դէմ (Սիամանթօ): Մոռցա՞նք որ այդ աշխարհամարտը պատճառ եղաւ վաթսուն միլիոն անձերու մահուան: Կարծէք սոսկ յիշատակ դարձած են դէպքերը, աւերները, մահերը՝ թիւ եւ թուանշան: Իւրաքանչիւր հաւաքականութիւն, ժողովուրդ, ազգ, կը գտնուին պատմութեան յորձանքին մէջ, վկայութիւն ըլլալէ առաջ: Եղիշէ Չարենց Ուինսդըն Չըրչիլ չէր, ամբողջ աշխարհի ծանօթ չէ իր անունը, բայց անկէ առաջ ըսած էր. Ո՛վ հայ ժողովուրդ, քո միակ փրկութիւնը քո հաւաքական ուժի մէջ է: Դաշնակից երկիրներու բանակները քայքայուած էին: Նացիական Գերմանիոյ յաղթական բանակներուն դէմ առանձին մնացած էր Անգլիան՝ Միացեալ Թագաւորութիւնը: Տեղի տալով եւ նահանջելով խաղաղութեան հասնելու դիւանակալ քաղաքագէտներու աւանդական ջատագովներուն դէմ եւ հակառակ տիրող մթնոլորտին, Ուինսդըն Չըրչիլ, հաւաքական ուժով ընդդիմանալու ճառ մը արտասանեց եւ ժողովուրդը լսեց զինք: Այդ ճառը իւրաքանչիւր քաղաքագէտի համար դպրոց է: Նաեւ՝ հայ: Արդարեւ, այդ ճառը կը սորվեցընէ մարդուն, քաղաքացիին եւ ազգին համար կարգ մը էական արժէքներ: Լեհաստանէն ետք, Հոլանտան, Պելճիքան եւ Ֆրանսան գրաւուած էին գերմանական բանակներուն կողմէ: Անգլիան առանձին մնացած էր: Ուինսդըն Չըրչիլ, իրաւութիւն պահանջող այդ պահուն, գիտցաւ միասնական հաղորդութեան առաջնորդել ժողովուրդը, վասն արժէքներու պաշտպանութեան, տոկալու եւ տեւելու կամքով միացում ստեղծեց: Յոռեգոյնի խոստումով դիմեց ժողովուրդին: Ազգերու վերականգնումի պատմութեան մէջ կը յայտնուին արտակարգ անձնաւորութիւններ, սովո-

րաբար կ’ըսենք՝ նախախնամական, providentiel: Տեղ մը Ուինսդըն Չըրչիլ, այլ տեղ զօրավար Շարլ տը Կոլ, կամ Մահադմա Կանտի: Երեւակայեցէ՛ք, որ այսօր, ղեկավար մը, ուր ալ ըլլայ ան, ըսէ թէ ձեզի կը խոստանամ միայն արիւն, ցաւ, արցունք եւ քրտինք, ինչպէս ըսաւ Ուինսդըն Չըրչիլ: Երբ կամքերը ջրդեղող ղեկավարը չկայ, մարդիկ փուլ կու գան,: Մեր օրերու գաղթականական հոսքերը միթէ՞ այսպէս չեն բացատրուիր: Պարզ էր. հայրենիքը լաւ օրերու հանգստավայր չէր, հարկ էր զայն պաշտպանել: Նոյնիսկ թագաւորական ընտանիքը, ապահովական պատճառներով, չլքեց երկիրը: Երկիրը լքել՝ որուն համար մենք հնարած ենք արտագաղթ բառը, անոր ընկերացնելով արդարացումներ: Ուինսդըն Չըրչիլ հանդիսացաւ կողմերէն եւ նախասիրութիւններէն վեր կանգնած ղեկավարը, որ իր ժովովուրդին ըսաւ. Ուստի եկէ՛ք, յառաջ ընթանա՛նք միասին մեր հաւաքական ուժով: Անգլիոյ պատմութիւնը կամ անոր յամառ մարտունակութիւնը գովերգելու պարտականութիւն չեմ տար ես ինծի: Այնքա՜ն մասնագէտներ կան: Բայց ինչո՞ւ չմտածել այն մասին, թէ ինչո՞ւ մեր ազգի դէմ ծառացած դժուարութիւններուն կուրծք տալու համար չյաջողեցանք եւ չենք յաջողիր կրկնել Չըրչիլի խօսքը եւ չենք հետեւիր անգլիացիի օրինակին. Ուստի եկէ՛ք, յառաջ ընթանա՛նք միասին մեր հաւաքական ուժով: Կարծէք մեր ժողովուրդին համար միասին ընթանալը կեանքի բառ չէ, այլ միայն զբօսաշըրջային զուարճութիւն, կամ ընթացիկ շահերու պաշտպանութիւն: Չարենցի հաւաքական ուժով միակ փրկութեան երազը կամ ճառը ինչո՞ւ բեմերէն չգոռացինք եւ չկենսագործեցինք մեր անհատական եւ ազգային կեանքին մէջ, Հայաստան եւ սփիւռք(ներ): Ըսող եղա՞ւ, որ չլսողի մասին խօսինք: Բայց ինչպէ՞ս ընթանալ միասին երբ այնքա՜ն անհատապաշտ ենք, Հայաստան եւ (սփիւռք)ներ: Եթէ այդքան անհատապաշտ չըլլայինք, հանրային-ազգային հարստութիւնը արագօրէն անհատական սեփականութիւն չէր դառնար, հարստացնելով մին, թշուառացնելով միւսը, թերաճ երկիրներու պատկերով, ինչպէս յաճախ կը յայտարարուի, հարիւրեակ մը անձերու եւ ընտանիքներու ձեռքին մէջ չէր կեդրոնանար երկրին հարըստութիւնը, չէր հաստատուեր մենաշնորհներու դրութիւն, մանր եւ մեծ կաշառակերութիւնը համակարգի – système – չէր վերածուեր: Միասնաբար եւ միասին ընթանալու համար իտէալ պէտք էր տրուած ըլլար ժողովուրդին, ղեկավարութիւններ, մեծերը եւ փոքրերը, ոչ թէ խօսքով, այլ անձին օրինակով, իտէալ պէտք էր տային: Ոչ ոք բողոքեց որ ինքնաշարժ մը երբ նուէր կը տրուի, ան Շարունակութիւնը էջ 11

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Էջ 11

Նոր տուեալներ Հայաստանի բնակչութեան թիւի մասին

Հայաստանի մէջ ժողովրդագրական իրավիճակը կը շարունակէ մտահոգիչ մնալ: Ազգային վիճակագրական ծառայութիւնը ամփոփած է 2017 թուականի տուեալները, ըստ որոնց՝ Յունուար 1, 2018-ի դրութեամբ ՀՀ մշտական բնակչութեան թիւը կազմած է 2 միլիոն 972,9 հազար մարդ: 2017 թուականի նոյն ժամանակահատուածի համեմատ մշտական բնակչութեան թիւը նուազած է 13,2 հազարով: Նախորդ տարուայ Յունուար 1-ի դրութեամբ մշտական բնակչութեան թիւը 2 միլիոն 986,1 հազար կազմած էր: ՀՀ մշտական բնակչութեան 1 միլիոն 76,4 հա-

զարը կ’ապրին Երեւան քաղաքին մէջ, մնացածը՝ մարզերուն: 2017 թուականին Հայաստանի մէջ ծնունդներու թիւը նուազած է՝ ծնած է 37․699 մարդ: 2015 թուականին ծնունդները կազմած էին 41․763, իսկ 2016-ին՝ 40․592: Ասոր հետեւանքով բնական յաւելաճի գործակիցը նուազած է: Եթէ 2015 թուականին այդ գործակիցը կը կազմէր 13․885, 2016-ին՝ 12․366, ապա 2017-ին կազմած է 10․332: 2016-ի համեմատ 2017-ին բնական յաւելաճը նուազած է 16,4 տոկոսով: 2015-2016 թուականներու համեմատ նախորդ տարի նուազած են ամուսնութիւնները, աւելցած՝ ամուսնալուծութիւնները: Հայաստանի մէջ մահանալու պատճառներէն առաջինը կը շարունակեն մնալ արեան շրջանառութեան համակարգի հիւանդութիւնները, երկրորդ տեղը կը գրաւեն դժբախտ պատահարներէն, թունաւորումներէն եւ վնասուածքներէն մահերը, իսկ երրորդ տեղը՝ նորագոյացութիւնները: Մշտական բնակչութեան միջին տարիքը 2017 -ի տարեսկիզբի դրութեամբ կազմած է 36,2 (2016թ.՝ 35,9) տարի, տղամարդոց համար` 34,3 (2016-ին ՝ 34,1), իսկ կանանց համար` 38,0 (2016-ին՝ 37,6 ) տարի:

ՎԱՂԸ ԳԻՐՔԻ ՎԵՐԱԾՈՒԵԼԻՔ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆԸ՝ ԱՅՍՕ՛Ր ԿԸ ԳՐՈՒԻ Շարունակութիւն էջ 10-էն

նուէր չ’ըլլար, այլ կ’ըլլայ կաշառք, ինչպէս սովորութիւն է ըսել՝ կոռուպցիա: Իսկ անկուշտ սակաւապետութիւնը, ներսը եւ դուրսը, անհաւասարութիւններու դառնութիւնը մշակեց, խոչնդոտելով միասին ընթանալու կենսական անհրաժեշտութիւնը: Եթէ նուազ ըլլար անհաւասարութեան դառնութիւնը, հայրենալքումը զանգուածային բնոյթ չէր ունենար: Եթէ այսպէս կոչուած վերնախաւը ինք չտար օրինակը այլ երկինքներու տակ ապահովութիւն փնտռելու իր անձին եւ իր դրամագլուխին համար, միասին ընթանալ աւելի հեշտ կ’ըլլար, միասին մնացած կ’ըլլայինք: Ուինսդըն Չըրչիլի 13 Մայիս 1940-ի ճառը եթէ ուսուցուէր մեր դպրոցներուն, եւ ակումբներուն մէջ, եթէ մեր ձայնասփիւռի եւ հեռատեսիլի կայանները երբեմն այդ սփռէին, եթէ մեր մամուլը մեծ տօներու առիթով այդ ճառը հրատարակէր, ազգովին կը հասկընայինք թէ ի՞նչ կը նշանակէ ԴԻՄԱԴՐԵԼ, ՏՈԿԱԼ ԵՒ ՏԵՒԵԼ, ձեռքէ չհանելու համար ինքնութիւնը, բանաստեղծի մեզ հայ են ասումը սոսկ գեղեցիկ խօսք չէր ըլլար: Յոբելեանները Բաբելոնի կամ Նինուէի գեղեցիկ յիշատակ առկախ պարտէզները կ’ըլլան, եթէ ներկայով չիմաստաւորուին: Այսինքն ազգ, հանրա-

պետութիւն, անկախութիւն կը տեւեն միասին ընթանալով: Ինչպէ՞ս կարելի է միասին ընթանալ, երբ մեզի հետ չենք կրեր արժէքներու բարոյամշակութային համակարգը, անձնատուր կ’ըլլանք հայրենալքման եւ հայրենիքը կը համարենք հեռաւոր աշխարհի սրբապատկեր, icon: Իմաստութիւն կը համարենք լքումները, հայը մղելով ծագումով հայ բայց այլ ըլլալու ընթացքին: Յաղթանակի հասնելու համար Ուինսդըն Չըրչիլ իր ժողովուրդին խոստացաւ արիւն, տքնանք, աշխատանք, արցունք եւ քրտինք, եզրակացնելով՝ որ առանց յաղթանակի վերապրում չկայ, (without victory there is no survival): Այս պէտք է ըսուէր եւ ըսուի մեր ժողովուրդին, Հայաստաններ եւ սփիւռք(ներ), որպէսզի շաբաթավերջի խրախճանքները եւ երգահանդէսները, չտեսի ապարանքները չփոխարինէին եւ չփոխարինեն ազգային քաղաքականութիւնը, եւ բարեսիրութիւնները՝ ազատագրական պայքարը: Միասին ընթանալ կարելի է միասին ըլլալով, ոչ բաժան բաժան՝ մոլորակի երեսին, ոչ ալ Հայաստաններու մէջ: Ժողովուրդ եւ ղեկավարութիւններ, եթէ ատակ ըլլայինք աշակերտելու մեծերու գաղափարներուն…

Էջ 12

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Արամ արք. Աթէշեան վերադարձաւ Պատրիարքական փոխանորդի պաշտօնին

Պոլսոյ Հայոց Պատրիարքարանի Կրօնական Ժողովի որոշմամբ Արամ արք. Աթէշեան վերադարձաւ պատրիարքական փոխանորդի պաշտօնին: Կրօնական Ժողովը քննարկելէ ետք պատրիարքական ընտրութեան վերաբերեալ Թուրքիոյ ներքին գործոց նախարարութենէն Փետրուար 5-ին ստացւած նամակը, որոշած է առաջնորդուիլ իշխանութիւններու յայտնած դիրքորոշմամբ եւ վերադառնալ 2016-ի Հոկտեմբեր 26-էն առաջ եղած վիճակին, երբ Մեսրոպ Պատրիարք Մութաֆեանը հանգստեան

կոչուած էր: Այսպիսով, Արամ արք. Աթէշեան պիտի շարունակէ մնալ պատրիարքական փոխանորդի պաշտօնին վրայ: Կրօնական ժողովի կարծիքով, նոր պատրիարքի ընտրութիւնը տեղի կրնայ ունենալ համապատասխան պայմաններ ապահովելու պարագային: Պատրիարքական տեղապահի պաշտօնին ընտրուած Գարեգին արք. Պեքճեան չէ մասնակցած Կրօնական Ժողովի նիստին: Յիշեցնենք, որ ամիսներ տեւած լռութենէ ետք Պոլսոյ նահանգապետարանը Փետրուար 5-ին ի վերջոյ պատասխանած էր Պոլսոյ հայոց նոր պատրիարքի ընտրութեան վերաբերեալ Օգոստոս ամսուն ուղարկուած դիմումին: Թրքական իշխանութիւնները յայտնած էին, որ պատրիարք Մեսրոպ Մութաֆեանը տակաւին ողջ է ու անոր առողջական վիճակը պատրիարքական աթոռը թափուր համարելու պատճառ չեն կրնար նկատուիլ, հետեւաբար նոր պատրիարքի ընտրութեան համար անհրաժեշտ պայմաններ չկան եւ Արամ արք. Աթէշեան կը շարունակէ մնալ պատրիարքական փոխանորդի պաշտօնին վրայ, իսկ տեղապահ Գարեգին Պեքճեանի ընտրութիւնը, ինչպէս նաեւ անոր կայացուցած որոշումները անվաւեր կը նկատուին:

Արցախեան շարժման 30-ամեակին նուիրուած տօնական հանրահաւաք Ստեփանակերտի մէջ Շարունակութիւն էջ 6-էն

Եւ այս շարժման պսակը դարձաւ հայոց անկախ պետականութեան վերականգնումը: Այս գոյապայքարին մէջ, դժբախտաբար, մենք ունեցանք նաեւ անդառնալի կորուստներ: Հայրենիքի պաշտպանութեան սուրբ գործին իրենց կեանքը նուիրաբերած են մեր ժողովուրդի լաւագոյն զաւակները: Անոնք զոհ չեն, անոնք մարտիրոսուած հերոսներ են, որոնք անմահացան եւ կը շարունակեն իրականացնել հայրենիքի պաշտպանի իրենց սուրբ առաքելութիւնը` ոգեշնչելով եւ պարտաւորեցնելով` անմնացորդ ծառայելու հայրենիքին, աշխատելու ի փառս անոր զարգացման ու զօրացման: Այս բոլոր տարիներուն ընթացքին մենք մշտապէս զգացած ենք Մայր Հայաստանի յատուկ հոգատարութիւնը Արցախի նկատմամբ: Անհնարին է պատկերացնել մեր ձեռքբերումներն ու յաղթանակները առանց ՀՀ գործուն եւ անմիջական մասնակցութեան: Այսօր ալ միասին կը լուծենք մեծ ու պատասխանատու խնդիրներ: Բոլորս հաստատակամ ենք եւ պիտի ընենք հնարաւորը, որպէսզի վաղուան օրը ըլլայ յուսալի, մեր հայրենիքը` աւելի հզօր ու բարեկեցիկ: Հակառակորդը միշտ պէտք է գիտնայ, որ մեզի հետ ուժի լեզուով խօսիլը դատապարտուած է ձախողման: Մեր ժողովուրդը, մեր բանակը եւ ողջ հայութիւնը որեւէ պահու արժանի հակահարուած

պիտի տայ մեր ազատութեան ու անվտանգութեան սպառնացող իւրաքանչիւր ոտնձգութեան»,- նշած է Նախագահը: Ձեռնարկին ընթացքին, տեսակապի միջոցով՝ ղարաբաղեան շարժման 30-ամեակին առիթով՝ իրենց շնորհաւորական ուղերձները յղած են Հայաստանի, Ռուսիոյ, Ֆրանսայի, Մեծ Բրիտանիոյ, ԱՄՆի, Եւրոխորհրդարանի քաղաքական ուժերու ներկայացուցիչներն ու մշակութային յայտնի գործիչներ: Աւարտին հնչած են ազգային երգեր, պարեղանակներ` Վերածնունդի հրապարակը վերածելով ազգային մեծ տօնախմբութեան հարթակի: Հանրահաւաքին ներկայ եղած են ԱՀ երկրորդ նախագահ Արկադի Ղուկասեանը, ԱՀ ԱԺ նախագահ Աշոտ Ղուլեանը, ԱՀ պետնախարար Արայիկ Յարութիւնեանը, ԱԺ պատգամաւորներ, Արցախեան շարժման առաջամարտիկներ եւ անոնց գործը այսօր շարունակող երիտասարդներ եւ հիւրեր:

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Էջ 13

Արցախի կարգավիճակի եւ անվտանգութեան հարցերով փոխզիջումներ չեն կրնար ըլլալ

Արցախի Հանրապետութեան պետական նախարար Արայիկ Յարութիւնեան «Եւրասիա տէյլի»(eadaily.com) լրատուամիջոցի կայքին մէջ հրատարակուած «Արմինֆօ» լրատուական գործակալութեան տուած հարցազրոյցի մը ընթացքին նշած է, թէ կը կարծէ, որ յառաջիկայ տասնամեակներուն, հաշուի առնելով ստեղծուած իրավիճակը, ղարաբաղեան հակամարտութեան կարգաւորման պէտք չէ սպասել, քանի որ կողմերու դիրքորոշումները չափազանց հեռու են իրարմէ։ Ան չէ բացառած, որ իրավիճակի երկարատեւ պահպանումը կրնայ յանգեցնել հակամարտութեան գօտիին մէջ ռազմական գործողութիւններու վերըսկսման: «Բայց ստեղծուած իրավիճակին մէջ պատերազմէն խուսափելու համար մենք պէտք է միշտ

պատրաստ ըլլանք անոնց»,- ընդգծած է ան: Պատասխանելով այն հարցին, թէ արդեօք Ստեփանակերտը պատրա՛ստ է զիջումներու խնդիրը լուծելու համար` պետական նախարարը նշած է. «Զիջումներու մասին խօսելու համար մենք պէտք է սկիզբը նստինք բանակցութիւններու սեղանին շուրջ, իսկ յետոյ միայն որոշենք երթա՞լ փոխզիջումներու, թէ ոչ, եւ եթէ երթանք` ապա ի՞նչպէս: Ամէն պարագայի միանշանակ է այն, որ Արցախի կարգավիճակի եւ անվտանգութեան հարցերուն մէջ փոխզիջումներ չեն կրնար ըլլալ, մնացած բոլոր հարցերը այդ բանաձեւի ածանցեալներն են»: Մեկնաբանելով միջազգային հարթակներու վրայ Արցախի ճանաչման ուղղուած գործընթաց սկսելու վերաբերեալ օրերս Արցախի խորհրդարանին մէջ Հայաստանի խորհրդարանականներուն ուղղուած կոչին` Յարութիւնեան նշած է, որ ատիկա չի խանգարեր եւ հնարաւոր է, որ նոյնիսկ աջակցի խնդիրի լուծման: «Շատ լաւ պիտի ըլլայ, եթէ միջազգային հատուածները ճանչնան Արցախը, բայց կարելի չէ ըսել, որ ատիկա մեր հիմնական եւ վերջնական նպատակն է»,- ընդգծած է ան: Անդրադառնալով Արցախը ճանչնալու եւ այդպիսով վերջինիս միջազգային ճանաչման համար ուղի հարթելու վերաբերեալ Հայաստանի իշխանութիւններուն ուղղուած կոչին` պետական նախարարը նշած է. «Իսկ ի՞նչ պիտի տայ ատիկա մեզի: Հայաստանի կողմէ Արցախի ճանաչման անհրաժեշտութիւն չկայ: Մենք արդէն շատոնց մէկ երկիր ենք»:

Հայոց ցեղասպանութիւնը ճանչնալու իսկական պահն է. ԱՄՆ ծերակուտական Թուրքիան խստօրէն քննադատուած է Աֆրինի մէջ անոր սանձազերծած ռազմական գործողութիւններուն համար:

Միացեալ Նահանգներու Ժողովրդավարական կուսակցութեան Գալիֆորնիոյ ծերակուտական Թետ Լիւ Քոնկրէսի ստորին պալատի նիստի ընթացքին առաջարկած է Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչցող օրինագիծ մշակել` ի պատասխան Սուրիոյ մէջ ԱՄՆ զօրքերու դէմ թրքական սպառնալիքներուն: Ըստ թրքական «Olay»-ին` նիստի ընթացքին քննարկուած է սուրիական հարցը, որուն ժամանակ

Թետ Լիւ ըսած է. «Բոլորս պիտի հասկնանք, որ Հայոց Ցեղասպանութիւնը տեղի ունեցած է: Ատիկա պատմական իրողութիւն է, եւ միակ պատճառը, որ այդ օրինագիծը չի հաստատուիր, այն է, որ մենք կը ցանկանք պահպանել Թուրքիոյ հետ մեր յարաբերութիւնները: Հիմա իսկական պահն է` այդ օրինագիծը հաստատելու եւ Թուրքիոյ ըսելու` հէյ, տե՛ս, եթէ դուն մեր նկատմամբ նման գործողութիւններ կատարես, մենք քեզի այնպիսի բաներ կ’ընենք, որ քեզի բոլորովին հաճելի չէ»:

Էջ 14

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

ՊԱՏՄԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ

ՊԵՐԼԻՆԻ ԴԱՇՆԱԳԻՐԻՆ 140-ԱՄԵԱԿԸ ԵՒ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻՆ ՕԳՆԵԼՈՒ ԲՐԻՏԱՆԻՈՅ ՁԱԽՈՂՈՒԹԻՒՆԸ Դոկտ. ԱԳԱՊԻ ՆԱՍԻՊԵԱՆ-ԷՔՄԵՔՃԵԱՆ Հայ ժողովուրդը, 1878-էն սկսեալ, հրապուրուեցաւ Բրիտանիայէն, որովհետեւ վերջինը, այդ տարւան Կիպրոսի Համաձայնութեամբ, Սուլթանէն խոստում առաւ «անհրաժեշտ բարեկարգումներ սկսելու» Թուրքիոյ արեւելեան երկրամասերուն մէջ: Բրիտանիա պատճառ եղաւ նաեւ նախագծելու Պերլինի դաշնագիրը, որ Սուլթանին ստիպեց յանձնառու ըլլալ «հայերու կողմէ բնակուած նահանգներու մէջ» բարենորոգումներ սկսելու: Անմիջապէս ետք, բրիտանացի զինուորական հիւպատոսներ ղրկուեցան այդ շրջանները՝ տիրող կացութեան մասին տեղեկագրելու: 1880-ական եւ 1890-ական թուականներուն, Բրիտանիա ուրիշ ո՛րեւէ պետութենէ աւելի ճնշում բանեցուց բարենորոգումներուն համար: Հայ ժողովուրդը ինքզինք յատկապէս Բրիտանիոյ մօտիկ զգաց, երբ Ուիլիամ Կլատըսթըն (1809 -1898, Բրիտանիոյ երբեմնի վարչապետ. «Ծ.») ձեռք առաւ հայութեան դատը՝ 1890-ական թուականներու ջարդերուն ընթացքին: Հօուըրտէնի մէջ, Սէնթ Տէինիըլի գրադարանին գեղեցկօրէն զարդանկարուած Հայկական Աւետարանը, եւ Հօուըրտէնի ծխական եկեղեցիին թէ՛ զուտ արծաթէ սկիհը եւ թէ՛ «Հայկական Պատուհանը», բոլորն ալ մինչեւ այսօր կը վկայեն բրիտանացի այդ պետական մարդուն հանդէպ հայ ժողովուրդին խոր համակրանքին եւ անմեռ երախտագիտութեան մասին:

Ուիլիամ Կլատըսթըն

Լոյտ Ճորճ

1916-ին, Բրիտանիոյ արտաքին գործոց նախարարութիւնն էր որ 1915-ի Մեծ Եղեռնի ամբողջական ու վաւերագրական արձանագրութեան մը համար տրամադրելի տուեալները հրապարակեց Կապոյտ Գիրքի մը մէջ: Պատերազմին ընթացքին, շատ համակրական արտայայտութիւններ եղան բրիտանացի քաղաքական եւ կրօնական առաջնորդներու կողմէ, Էսքուիթհէն եւ Լոյտ Ճորճէն մինչեւ Պալֆուր (1848-1930, Արթհըր Պալֆուր, Բրիտա-

նիոյ երբեմնի վարչապետ. «Ծ.»), Քըրզըն եւ Քենթըրպըրիի արքեպիսկոպոսը: 1918-ին, Քըրզըն կը հաւատար, թէ հայ ժողովուրդը՝ իր Հայրենիքին թէ՛ սփիւռքի մէջ, եթէ քուէարկէր հովանաւորութեան մը համար, շատ հաւանաբար անիկա Բրիտանիան պիտի ընտրէր: Եւ սակայն, Բրիտանիա կերպով մը անկարող եղաւ արդիւնաւոր կերպով օգնելու Հայաստանին՝ թէ՛ պատերազմէն առաջ եւ թէ՛ ետք: 19-րդ դարուն, Բրիտանիոյ շահագրգռութիւնը կեդրոնացեր էր հայկական հողերուն վրայ, որոնք, իր պետական մարդոց համոզման համաձայն, Պարսից Ծոցի վերի ռազմագիտական մասը կը հակակշռէին՝ Եփրատի ու Տիգրիսի հովիտներուն վրայով: Այդ հողերը ոչ մէկ գնով պէտք էր որ իյնային՝ Արեւելքի մէջ իրեն գլխաւոր մրցակից պետութեան՝ Ռուսիոյ ազդեցութեան տակ: Բրիտանիա, մինչեւ 1914, յանձնառու մնաց Ասիոյ մէջ Օսմանեան տիրապետութեան ամբողջականութիւնը պահպանելու: Ուրեմն, Բրիտանիոյ շահագրգռութիւնը հայկական երկրամասին նկատմամբ շատ աւելի գերակշիռ էր՝ քան թէ հոգածութիւնը հայ ժողովուրդին հանդէպ: Այդ իրողութեան հետեւանքն այն եղաւ, որ ո՛չ մէկ ապահովութիւն երբեւիցէ պահանջուեցաւ, կամ տրուեցաւ, բարենորոգումներուն համար: Բրիտանիա ո՛չ մէկ ազդու ճնշում բանեցուց Թուրքիոյ վրայ՝ բարեկարգութիւններու գործադրութեան համար: Հետեւաբար, մինչ բարեկարգումներու մասին պայմանները եւ մշտական յիշեցումները, մէկ կողմէ, հայերուն յոյսերը բարձրացուցին, անոնք՝ միւս կողմէ, զիրենք ենթարկեցին թուրքերուն թշնամութեանը եւ փոխ-վրէժին, եւ ուրեմն առիթ տուին յաջորդական ջարդերու կազմակերպումին: Պատերազմը հիմնականօրէն փոխեց Բրիտանիոյ շահագրգռութեան ուղղութիւնը Հայաստանի նկատմամբ: Քանի որ Բրիտանիան կը գտնուէր Թուրքիոյ դէմ պատերազմի մէջ, անիկա այլեւս հոգ չըրաւ Օսմանեան տիրապետութեան ամբողջականութիւնը պահպանելու: Անիկա յօժարեցաւ իր դաշնակիցներուն՝ Ռուսիոյ եւ Ֆրանսայի հողային փափաքները գոհացնելու, ի վնաս Հայաստանի: Ատկէ զատ, զէնքերով ու համաձայնութեամբ ապահոված ըլլալով իր գերակայութեան ստուգութիւնը Պարսից Ծոցին մէջ, անիկա գրեթէ իր ամբողջ շահագրգռութիւնը կորսնցուց հայկական երկրամասին նկատմամբ: Պատերազմը, սակայն, շահագրգռութեան ուշագրաւ յաւելում մը բերաւ հայ ժողովուրդի՛ն նկատմամբ: Բրիտանիան պէտք էր որ իր նիւթական եւ բարոյական բոլոր ուժերը գործածէր պատերազմը Շարունակութիւնը էջ 15

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Էջ 15

ՊԵՐԼԻՆԻ ԴԱՇՆԱԳԻՐԻՆ 140-ԱՄԵԱԿԸ ԵՒ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻՆ ՕԳՆԵԼՈՒ ԲՐԻՏԱՆԻՈՅ ՁԱԽՈՂՈՒԹԻՒՆԸ Շարունակութիւն էջ 14-էն

շահելու համար: Ուստի, անիկա օգտագործեց 1915ի Հայկական Ողջակիզումը՝ վարկաբեկելու իր թշնամիները, Թուրքիան՝ ուղղակի եւ Գերմանիան՝ անուղղակիօրէն, ամերիկեան համակրանքը հեռացնելու համար Կեդրոնի պետութիւններէն, իր մահմետական հպատակներուն ցոյց տալու էութիւնը թրքական կառավարութեան, որուն դէմ պատերազմելու կը մղուէին անոնք, եւ խթանելու պատերազմական ճիգը իր երկրին մէջ՝ ցոյց տալով, թէ հակամարտութիւնը՝ անգթութեան, ճնշումի եւ անարդարութեան դէմ էր: Բրիտանիան նաեւ օգտագործեց հայկական մարդուժը, թէ՛ Մերձաւոր Արեւելքի եւ թէ՛ յատկապէս Կովկասի մէջ՝ ամրապնդելու համար այդ կազմալուծուող ճակատը 1917-էն ետք: Բայց, խթանելու համար հայերը, Բրիտանիա ստիպուեցաւ «երաշխաւորել» Հայաստանի ազատագրումը, արտայայտութիւն մը, որ նաեւ գործածուեցաւ հակազդելու երկրէն ներս խաղաղասէրներու մեղադրանքներուն, թէ՝ պատերազմը կը մղուէր ընչաքաղցութենէ մղուած: «Ի՞նչ կար «կայսերապաշտական»՝ Հայաստանը Թուրքիայէն ազատագրուած տեսնել ուզելուն մէջ», հարցուց Պալֆուր: Պատերազմի աւարտին, ուրեմն, Բրիտանիա գտնուեցաւ՝ Հարըլտ Նիքըլսընի բառերով, հայերուն համար «Ազգային Տան» մը նախատեսութիւնը իր «ամէնէն բարձրաձայն ծանուցուած» պատերազմի նպատակներէն մէկը ըրած ըլլալու դիրքին մէջ: Նոյնինքն բրիտանական կառավարութիւնը նպաստեր էր կերտելու հանրային կարծիք մը, որ կ'ակնկալէր, եւ կը պահանջէր, Հայաստանի ազատագրումը: Բայց բրիտանական համակրանքը հայ ժողովուրդին նկատմամբ ծներ էր պատերազմի պայմաններէն, եւ ինչքան ալ հարազատ, պարտաւոր էր նուազիլ 1918-էն ետք: Աւելի չարաբաստիկ պարագան այն էր, թէ հայ ժողովուրդին նկատմամբ հետաքրքրութիւնն ու համակրանքը չզուգորդուեցան անոնց երկրին նկատմամբ համապատասխան հետաքրքրութեամբ մը: Ուրեմն, 1918-էն ետք, Բրիտանիան անկարող եղաւ իր համակրական յայտարարութիւններն ու պատերազմի շրջանին կատարած խոստումները՝ յօգուտ Հայաստանի պատասխանատուութիւն ստանձնելու իր դժկամակութեան հետ հաշտեցնել ու լուծել երկսայրի դժուարութիւնը, երկրի մը մէջ, ուր անիկա հողային հետաքրքրութիւն բնաւ չունէր: Բրիտանիա փորձեց շատ մը հնարքներ. օրինակի համար՝ Հայաստանին օգնելու պատասխանատուութիւնը փոխանցել ուրիշ պետութիւններու: Այդ փորձերը, ի վերջոյ, ձախողեցան բոլորն ալ: Բաց աստի, հրապարակային յայտարարութիւնները եւ Սեւրի դաշնագիրը, կատարուած այդ յայտարարութիւնները արդարացնելու համար, դարձեալ

Արթհըր Պալֆուր

Ուուտրօ Ուիլսըն

յոյսեր յառաջացուցին հայերուն մէջ (ինչպէս 19-րդ դարու բարեկարգումի խոստումները ըրեր էին) եւ Հայաստանը անգամ մը եւս ենթարկեցին Թուրքիոյ՝ առաւել կովկասեան միւս պետութիւններուն թշնամութեան: Սեւրի դաշնագիրը ոչ միայն չբերաւ իրական օգնութիւն, այլ նաեւ Հայաստանը ձգեց փոխվըրէժի դէմ անպաշտպան եւ ի վերջոյ դարձաւ մահավճիռը անոր: Այսպէս ուրեմն, Բրիտանիան ձախողեցաւ ազդու կերպով օգնելու Հայաստանին թէ՛ 1878-էն եւ թէ՛ 1918-էն ետք: Սակայն, կը թուի, թէ դիւանագիտական ձախողութիւնը աւելի շեշտուած էր 1918-էն ետք, որովհետեւ նախորդ շրջանին Բրիտանիան ինքզինք յանձնառու ըրեր էր (ճիշդ կամ սխալ կերպով) Ասիոյ մէջ Օսմանեան իշխանութեան անփոփոխ պահպանումին: Այսպիսի սահմանափակումներ չունէր անիկա 1918-էն ետք, թէեւ իր դիմագրաւած դժուարութիւնները որոշապէս մեծ էին: Բրիտանական տարածուն պատասխանատուութիւններ Մերձաւոր Արեւելքի մէջ, նիւթական նեղութիւն եւ նուազող բանակներ երկրին մէջ, Անատոլիայի անմատչելիութիւնը եւ Հայկական Նահանգներուն ամայացումը հարցեր էին, որոնք չէին կրնար անտեսուիլ: Ատկէ զատ, յետպատերազմեան դիւանագիտական յարաբերութիւնները «Դաշնակիցներ»ու միջեւ յաճախ լարուած էին ու պրկուած: Խառնակ շարժառիթներու հետեւանքը եղաւ բարդութիւն մը նպատակակէտերու: Ֆրանսայի համար մտասեւեռում էր ապահովութեան պահանջքը եւ Հռենոսի սահմանը Գերմանիոյ դէմ պատուար ունենալը: Իտալիոյ գլխաւոր մտազբաղումը աւարի ձեռքբերումն էր՝ Ընկերվարութիւնը իրմէ հեռու պահելու նպատակով: Խաղաղութեան վեհաժողովին՝ իտալացիները «կախերես մանուկներ»ու նման վարուեցան՝ ձգձգումի եւ խափանումի վերաբերումով «խոշոր սալորներ» ձեռք ձգելու եւ հանդարտ մնալու համար՝ արձաՇարունակութիւնը էջ 16

Էջ 16

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

ՊԵՐԼԻՆԻ ԴԱՇՆԱԳԻՐԻՆ 140-ԱՄԵԱԿԸ ԵՒ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻՆ ՕԳՆԵԼՈՒ ԲՐԻՏԱՆԻՈՅ ՁԱԽՈՂՈՒԹԻՒՆԸ Շարունակութիւն էջ 15-էն

նագրեց Հարըլտ Նիքըլսըն: Միւս կողմէ, Փարիզի ամերիկեան պատուիրակութեան ողբերգութիւնը այն էր, թէ նախագահ Ուուտրօ Ուիլսընը (1856-1924, ԱՄՆ-ի 28-րդ նախագահ) «միակողմանի միտք մը» ունէր եւ, 1918 Նոյեմբերի Ներկայացուցչական ընտրութիւններէն ետք, ան չէր ներկայացներ այն ինչ որ Ամերիկան կը զգար: Որոշապէս, կասկածի եւ դժգոհութեան մթնոլորտ մը կար: Այսուհանդերձ, կարելի է հարց տալ, թէ արդեօ՞ք գոյատեւելու ի վիճակի հայկական պետութեան մը ստեղծումը Բրիտանիոյ կարողութենէն վեր գործ մըն էր: Մարդկութեան ապագայ ճակատագիրը որոշելու համար իր ձայնը երբեք աւելի կշիռ չէր ունեցած՝ ինչպէս ճիշդ կերպով ըսուեր էր Քըրզընին կողմէ: Բայց Հայաստան միայն բրիտանական պատասխանատուութիւն մը չէր: Երբեք չէր ենթադրուած, որ Բրիտանիա ի՛նք անպայմանօրէն ըլլար հովանաւորող պետութիւնը: Բրիտանիոյ ձախողութիւնը՝ Հայաստանի համար իրագործելի կարգադրութեան մը պատճառ ըլլալու իր դիւանագիտական ճիգերուն մէջ էր: Պալֆուրը, Ազգերու Լիկայի ժողովին ըսեր էր, թէ Հայաստանի հարցը կրնար լուծուիլ միայն եթէ ազգերը գտնէին հովանաւորող ըլլալու յօժար պետութիւն մը: Ան ըսած էր. «Չէք կրնար դուք հովանաւորող մը գտնել, եթէ միւս պետութիւնները պատրաստ չըլլան հովանաւորողը երաշխաւորել դրամով, զօրքերով ու զինամթերքով»: Բրիտանիան չէ՞ր կրնար Լիկային հսկողութեան տակ հովանաւորող պետութիւն մը գտնելու նախաձեռնութիւնը առնել եւ, ուրիշ երկիրներու հետ միասին զայն դրամով, զօրքերով եւ ռազմամթերքով երաշխաւորել: Բրիտանիոյ զինուորական վարկը հաւասարապէս բարձր էր Արեւելքի մէջ: 1919-ին, Կովկասի մէջ, հարիւրապետ սպայ Ճերըմ Ֆարըլի համաձայն «բրիտանական վարկը այնպէս էր որ առանձինն, ստորադաս սպայ մը միայն մէկ սպասաւորով, ձիապանով եւ ձիավարութեան մտրակով, կրնար բնականէն խռովարար եւ փոխադարձաբար թշնամական ցեղախումբերուն խաղաղութիւն եւ կարգ-կանոն պարտադրել»: Ատկէ զատ, անկարելի պիտի չըլլար, Ազգերու Լիկային հովանիին տակ, Հայաստանի օգնութեան համար Եւրոպայի կարծիքը զօրաշարժի ենթարկել, նկատի ունենալով շատ մը երկիրներու մէջ առկայ իրական համակրանքը՝ Միացեալ Նահանգներէն, Ֆրանսայէն, Իտալիայէն եւ Զուիցերիայէն մինչեւ Քանատա: Դրամ, քաղաքային վարչական խորհըրդատուներ, կամաւոր զինուորական սպաներ եւ զէնք կրնայի՛ն հայթայթուիլ սահմանափակ թիւով տարիներու համար: Բայց Բրիտանիան իր ուրոյն քաղաքականու-

թիւնը չունէր Հայաստանի նկատմամբ: Լոյտ Ճորճի փաստարկութիւնը, թէ՝ անգամ մը, որ Դաշնակիցները Կոստանդնուպոլիս ըլլային, կրնային Հայաստանի նկատմամբ ընել ինչ որ կը փափաքէին, կամ իր պնդումը, թէ՝ եթէ Միացեալ Նահանգները մերժէր պատասխանատուութիւնը վերցնել, այդ մերժումը պէտք էր որ արձանագրուէր, կամ Պալֆուրի ենթադրութիւնը, թէ՝ թուրքերը Հայաստանի կամ Կովկասի մէջ տխմար բաներ ընելու չափ «տխմար» պիտի չըլլային, կամ՝ Պատերազմական նախարարութեան տեսակէտը, թէ՝ Փոքր Ասիոյ խաղաղեցումը եւ հայերու հայրենադարձը պէտք էր ձգուէին հովանաւորող պետութեան, երբ տակաւին նման պետութեան մը շուքն իսկ չկար, այդ բոլորը կը մատնանշեն նախատեսութեան եւ քաղաքագիտութեան կատարեալ բացակայութիւն մը: Ո՛չ Մուտրոսի զինադադարը՝ թրքական բանակներու ջախջախումէն ետք, ո՛չ ալ միջանկեալ շրջանը մինչեւ Սեւրի դաշնագիրը՝ օգտագործուեցան Հայկական պետութեան մը ստեղծումին համար անհրաժեշտ ենթակառոյցը եւ նախապայմանները պատրաստելու համար: Մինչ Թուրքիոյ արտօնուեցաւ իր իշխանութիւնը ամրապնդել Հայկական Նահանգներուն մէջ եւ իր բանակները զօրացնել, իսկ Երեւանի հանրապետութիւնը, նոյնիսկ իր սեփական պաշտպանութեան համար անհրաժեշտ միջոցներով չապահովուեցաւ, եւ անիկա ծանրաբեռնուեցաւ հազարաւոր դժգոհ թրքահայ գաղթականներով: Հայանպաստ հանդիսականներու համար բեմադըրուած Սեւրի դաշնագիրը, այդ պայմաններուն տակ, արուեստական վաւերաթուղթ մը եղաւ, եւ աւելի՛ եւս ծանրացուց կացութիւնը: Այդ դաշնագիրը հաստատեց Հայաստանի դիրքը՝ իբրեւ Դաշնակից պետութիւններուն եւ մասնաւորաբար Բրիտանիոյ մէկ արբանեակը, բայց ո՛չ մէկ պաշտպանութիւն հայթայթեց անոր: Երբ Քեմալը որոշեց ասպարէզ կարդալ այդ դաշնագիրին, ան յարձակումի համար անխուսափելիօրէն ընտրեց Հայկական հանրապետութիւնը, «նուազագոյն դիմադրութեան գիծը»: Լոյտ Պրայս հաւանաբար խիստ էր՝ Բրիտանիոյ մէջ իշխանութեան գլուխ գտնուող մարդիկը նկարագրելով իբրեւ տգէտ ու թերի իմաստութեան տէր: Իրեն հետ, սակայն, կարելի պիտի ըլլար համաձայնիլ, երբ ան Հայաստանի նկատմամբ Բրիտանիոյ յետպատերազմեան քաղաքականութիւնը բնորոշեց իբրեւ ձախողութիւն մը՝ նախատեսութեան ու կորովի բացակայութեամբ յատկանշուած: Հիմնական սխալը կը թուի ըլլալ այն, որ Բրիտանիոյ արտաքին գործոց նախարարութիւնը չունեցաւ զօրաւոր նախարար մը իբրեւ պետ, կարող՝ ամբողջական քաղաքականութեան մը մասին մտածելու, այսինքն՝ պատասխանատու, թէ՛ որոշումներ տալու եւ թէ՛ անոնց գործադրութեան հետեւելու: Ընդհակառակը, Շարունակութիւնը էջ 17

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Էջ 17

ՊԵՐԼԻՆԻ ԴԱՇՆԱԳԻՐԻՆ 140-ԱՄԵԱԿԸ ԵՒ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻՆ ՕԳՆԵԼՈՒ ԲՐԻՏԱՆԻՈՅ ՁԱԽՈՂՈՒԹԻՒՆԸ Շարունակութիւն էջ 16-էն

արտաքին գործոց նախարարութիւնը յաճախ ինքնիրեն թոյլատրեց շրջանցուիլ Լոյտ Ճորճին միշտ տրամադրելի մակերեսային պատրաստաբանութիւններէն եւ մէկդի դրուիլ՝ թէ՛ Պատերազմական եւ թէ՛ Հնդկաստանի նախարարութեանց կողմէ անողոք կերպով հետապնդուած զիջումի թրքանպաստ քաղաքականութենէն: Եթէ Բրիտանիոյ արտաքին գործոց նախարարութեան վերաբերումը Թրքահայաստանի նկատմամբ յատկանշուեցաւ անորոշութեամբ եւ տկարութեամբ, Կովկասի մէջ անիկա յատկանշուեցաւ ուժի պատրանքով: Համաշխարհային պայմաններու բերմամբ (կայսրութիւններու քայքայումը եւ Միացեալ Նահանգներու Եւրոպայէն մեկնումը) Բրիտանիան հասաւ իր հեղինակութեան բարձունքին: Բայց, ներքին ճնշումներու տակ, անոր ուժը կը նուազէր: Արտաքին գործոց նախարարութիւնը ուշացաւ տեսնելու այդ աղիտալի անհամաչափութիւնը՝ ազդեցութեան եւ ուժի միջեւ, եւ իր քաղաքականութիւնը չպատշաճեցուց տրամադրելի միջոցներուն: Անիկա չկրցաւ ազդու օգնութիւն տալ Հայաստանին եւ անկարող եղաւ հակակշռելու Կովկասի դէպքերը, բայց մինչեւ վերջ զգուշացուց Հայաստանը՝ իրական ազդեցութեամբ միակ երկու պետութիւններուն՝ Թուրքիոյ կամ Սովետական Ռուսիոյ հետ հասկացողութեան մը գալէ: Հայերը՝ պետութիւն մը վարելու արուեստին մէջ քիչ փորձառու, ԺԴ. Դարու վերջաւորութենէն ի վեր, եւ, ասկէ զատ, «սարսափելիօրէն հարուածուած»՝ 1915-ի Հայոց Ցեղասպանութեան մէջ իրենց առաջնորդներուն կորուստէն, աղիտալիօրէն քաշկռտուեցան պատրանքի այդ քաղաքականութեան ետեւէն: Անոնք ոչ միայն Թուրքիոյ Հայկական Նահանգներուն վրայ իշխանութիւն չշահեցան, այլ նաեւ հողեր կորսնցուցին նախապատերազմեան ռուսական երկրամասէն: Յամենայնդէպս, քաղաքական տկարութիւն կամ պատրանք՝ այնքան ազդու հետեւանքներ պիտի չունենային, եթէ միայն Բրիտանիան շահեր ունեցած ըլլար Հայաստանի մէջ: Բայց չունէր: Այնպէս որ Հայաստանը միակը եղաւ չազատագրուած՝ Օսմանեան երկրամասերու այն շարքէն՝ «Արաբիա, Հայաստան, Միջագետք, Սուրիա եւ Պաղեստին», որոնք բրիտանական նախարարաց խորհուրդին համոզումով եւ Լոյտ Ճորճի յայտարարութեամբ՝ Թուրքիոյ «վերադարձնել անկարելի» պիտի ըլլար: Բրիտանիոյ շահագրգռութիւնը հայ ժողովուրդին նկատմամբ չզուգակցուեցաւ հայերու երկրամասին հանդէպ համապատասխան շահագրգռութեամբ մը: Պատերազմէն առաջ, Բրիտանիա շահագրգռուեր էր Հայկական երկրամասով եւ վճռակամ էր, թէ՝ որեւէ գնով պէտք չէր որ իյնար անիկա ռուսական ազդեցութեան տակ: Պատերազմի ընթացքին, Բրիտանիա շահագրգռուեցաւ

հայ ժողովուրդով, բայց ո՛չ անոր երկրամասով, որուն համար ինք յօժար չէր ո՛րեւէ նիւթական կամ մարդկային զոհողութիւն յանձն առնել: Ուրեմն, հակառակ մեծ չափով անկեղծ համակրանքի, բրիտանական քաղաքականութիւնը երբե՛ք չեղաւ ամբողջութիւն մը, ուր թէ՛ համակրանքը եւ թէ՛ ռազմագիտական շահագրգռութիւնը իրենց տեղը գտնէին: Լիմասոլ «ԾԱՂԻԿ» 1 Յունուար, 2018-ի Բացառիկ թիւէն

1915-ի ողբերգութիւնը կրնայ կրկնուիլ Աֆրինի մէջ

Թուրքիոյ քրտամէտ Ժողովուրդներու Ժողովրդավարական Կուսակցութեան հայ պատգամաւոր Կարօ Փայլան հարցազրոյց մը ունեցած է ֆրանսական «Ֆրանս 24»-ի հետ, որուն ընթացքին պատմած է Աֆրինի բնակչութեան համար իր մտավախութիւններուն մասին: «Քիւրտերը այժմ Թուրքիայէն նոյն պահանջները ունին, ինչ որ հայերը` 1915-ին: Այդ իսկ պատճառով ես` ըլլալով հայ, մտավախութիւն ունիմ, որ 100 տարի առաջ հայ ժողովուրդին հետ պատահածը կրկնուի»,- ըսած է Փայլան: Ան նաեւ յայտնած է, որ այս իրավիճակի միակ ելքը հանրութեան մէջ ցեղասպանութեան նիւթին բարձրացումն ու քրտական հարցին քննարկումն է: «Թուրքիոյ մէջ չկայ խօսքի ազատութիւն: Անոնք, որոնք ճշմարտութիւնը կ’ըսեն կամ կը քննադատեն Էրտողանը, դաւաճան կը յայտարարեն»,- աւելցուցած է Փայլան:

Կապ Հրատարակութեան հետ: hyegyank@gmail.com

Էջ 18

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Armenian-Bulgarian high-level talks held at Presidential Palace the Agreement on Cooperation between the Government of the Republic of Armenia and the Government of the Republic of Bulgaria in the Fields of information Technologies and Communication and the 2018-2020 Action Plan for Cooperation between the Ministry of Culture of the Republic of Armenia and the Ministry of Culture of the Republic of Bulgaria.

Within the scope of the state visit of the President of Bulgaria, Presidents Serzh Sargsyan and Rumen Radev today held private talks at the Presidential Palace that were followed by wide-format negotiations with the delegations of the two countries and the signing of documents for the expansion and deepening of bilateral cooperation between the Republic of Armenia and the Republic of Bulgaria in several sectors.

Presidents Serzh Sargsyan and Rumen Radev summed up the results of the meeting with statements addressed to mass media representatives. The Presidents of Armenia and Bulgaria also answered questions from journalists.

Later on behalf of President Serzh Sargsyan and Mrs. Rita Sargsyan, a State dinner was offered to Bulgarian President Rumen Radev and Mrs. Dessislava Radeva.

In particular, the Presidents signed the Agreement on Reciprocal Protection of Confidential Information between the Government of the Republic of Armenia and the Government of the Republic of Bulgaria, the Agreement on Regulation of Labor Migration between the Republic of Armenia and the Republic of Bulgaria,

U.S. Intelligence Chief Warns Of ‘Large-Scale’ Fighting in Karabakh “Both sides’ reluctance to compromise, mounting domestic pressures, Azerbaijan’s steady military modernization, and Armenia’s acquisition of new Russian equipment sustain the risk of large-scale hostilities in 2018,” he added.

WASHINGTON, DC The Nagorno-Karabakh conflict could escalate into “large-scale” fighting between Armenian and Azerbaijani forces, the U.S. director of national intelligence, Dan Coats, warned late on Tuesday.

“Tension in Nagorno-Karabakh could devolve into a large-scale military conflict between Armenia and Azerbaijan, which could draw in Russia to support its regional ally,” Coats said at the U.S. Senate Intelligence Committee’s annual hearing on “Worldwide Threats.”

Russian military assistance to Armenia stems from a defense alliance between the two countries. At the same Russia has been Azerbaijan’s leading supplier of weapons. Moscow and Baku signed arms deals worth at least $4 billion in 2009-2011.

Armenian officials say those deals contributed to fourday hostilities around Karabakh that broke out in April 2016 and left at least 180 soldiers from both sides dead. It was the worst fighting in the conflict zone since a Russian-brokered truce stopped a full-scale Armenian-Azerbaijani war in 1994.

Coats mentioned Karabakh in the context of Russia’s efforts to maintain a strong influence on other exSoviet states. “The Kremlin will seek to maintain and, where possible, expand its influence throughout the former Soviet countries that it asserts are in its selfdescribed sphere of influence,” said the U.S. intelligence chief.

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Էջ 19

Greek and Armenian Americans press U.S. Senators to block F-35 stealth sale to Turkey The Hellenic American Leadership Council (HALC) and the Armenian National Committee of America (ANCA) have launched a national advocacy campaign encouraging U.S. Senators to block a planned sale of U.S. F-35 stealth fighters to Turkey’s increasingly erratic and anti-American Erdogan regime.

This joint Hellenic-Armenian American initiative – the most recent in a series of ANCA-HALC advocacy campaigns – warns Senators against the dangers of providing Erdogan with advanced weapons that he may turn against our allies – including Greece, Cyprus, Israel, and Armenia – and, possibly even U.S. forces. The campaign also raises alarms regarding the likelihood that Turkey may leak highly classified F-35 technology to adversaries, including Iran and Russia.

Last year, House Foreign Affairs Committee member David Cicilline (D-RI) proposed an amendment to the National Defense Authorization Bill to block the F-35 sale following Turkish President Recep Erdoganordered attacks against peaceful protesters in Washington, DC. While the House Rules Committee did not allow full House consideration of Rep. Cicilline’s proposal, a second amendment, advanced by Rep. David Trott (R-MI) blocking the sale of semi-automatic guns to Turkey was adopted.

F-35s are fifth-generation, multirole, stealth combat

aircraft designed to perform a broad array of ground attack and air superiority missions. Ankara placed its first orders for these jets in 2014, seeking, between 2018 and 2022, to take delivery of as many as 120 fighters. Turkey – along with the United Kingdom, Canada, Denmark, The Netherlands, Norway, Italy, and Australia – is part of a joint development program to produce these aircraft, helping offset U.S. costs while providing them with access to highly proprietary U.S. aerospace technology. According to the Congressional Research Service, Turkey seeks to replace its existing F-16 fleet with newly purchased F-35s.

Israeli Knesset Votes down Bill Recognizing Armenian Genocide nian Genocide and have a remembrance day for it,” Lapid said.

Lapid made a case for the passage of the measure in a 3-minute speech that preceded the vote. He said an official Israeli recognition of the genocide is “a matter of conscience for Jews and non-Jews.” Also, he said, the mass killings and deportations of Armenians inspired Adolf Hitler to mastermind the Jewish Holocaust.

JERUSALEM – Israel’s parliament voted down on Wednesday an opposition motion to officially recognize the 1915 Armenian Genocide in Ottoman Turkey.

The Knesset rejected the bill introduced by Yair Lapid, the leader of the Yesh Atid party, by 41 votes to 28 after a first-ever debate on the sensitive issue held on the Israeli parliament floor. “There is no reason that the Knesset, which represents a nation that went through the Holocaust, shouldn’t recognize the Arme-

However, Deputy Foreign Minister Tzipi Hotovely voiced the Israeli government’s opposition to the measure during the heated discussion. She said a parliamentary delegation was sent to Yerevan to participate in the 100th anniversary event, but will not take an official stance on the matter, “in light of its complexity and diplomatic repercussions, and because it has a clear political connection.”

Successive Israeli governments have opposed Armenian genocide recognition lest it antagonize Turkey, a former security partner of Israel. Some Israeli politicians have openly challenged this policy in recent Cont. on page 20

Էջ 20

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

30-th Anniversary of Artsakh Liberation Movement Celebrated in Stepanakert

STEPANAKERT - Thousands rallied at Stepanakert’s Revival Square on the 30th anniversary of the Artsakh National-Liberation Movement on Tuesday.

Artsakh President Bako Sahakian, Second President Arkady Ghoukasian, Primate of the Artsakh Diocese of the Armenian Apostolic Church Archbishop Barkev Martirosian, Artsakh Movement veterans, high-ranking state officials, representatives from Armenia and the Diaspora, foreign guests were present at the event.

Addressing the gathering, President Bako Sahakyan said: “The year of 1988 was a turning point in the history of the Armenian nation. Three decades ago these days the entire Armenian nation joined forces, doubled their fist, alerting the whole world of their readiness to struggle for living free and secure in their Fatherland.

This nationwide outburst was a dare given to tyranny, persecutions, gross violations and abuses of human rights, all the scourges, which our people had undergone over the course of their centuries-old history.

And the movement was wreathed with the restoration of the independent Armenian statehood.

Being under alien and artificially-created Azerbaijan’s yoke against its will Artsakh was condemned to extermination and death. The same fate befell Nakhijevan, other historical Armenian regions annexed to Azerbaijan. Numerous ethnic minorities in that country were forcibly assimilated and disappeared from the stage of history.

captivity, making numerous attempts to throw off the foreign yoke. It is worth quoting world famous academician Andrei Sakharov who said in his time that for the Armenians this struggle was a matter of life and death, for Azerbaijan – just a matter of ambition.

Notwithstanding all this, the Artsakh Movement is one of the exceptional examples of national-liberation struggles that adopted the policy of restoring historical justice and violated human rights through civilized and peaceful means, in strict compliance with international norms and rules.

The adversary must always know that the language of force is doomed to failure. Our people, our army and the whole Armenian people will give a worthy counterstroke to every encroachment that threatens our freedom and security”.

Israeli Knesset Votes down Bill Recognizing Armenian Genocide Cont. from page 19

We had no alternative and were never reconciled to

Knesset Member Yair Lapid

years. The Knesset speaker, Yuli Edelstein, called the Armenian massacres a genocide and urged the Jewish state to recognize it in 2015.

The Knesset debate on the genocide issue coincided with a visit to Israel by a delegation of Armenian parliamentarians. The five lawmakers representing various Armenian political groups were offered to attend the debate but declined to do that.

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Էջ 21

Emmanuel Macron and Justin Trudeau Confirm Participation at Francophonie Summit in Yerevan YEREVAN — French President Emmanuel Macron and Canadian Prime Minister Justin Trudeau have confirmed their participation in the Francophonie summit in Armenia, Deputy Foreign Minister Shavarsh Kocharian told reporters today.

“The final number of the heads of state going to attend the summit is not yet known, but the leaders of two important Francophone countries have confirmed their participation.

In a January 24 interview to L’Express, Armenia’s President Serzh Sarkisian said that as a result of the summit “we will be able to present Armenia to the whole world”. “We will do our best for it to have great success. Take into consideration that almost half of the world’s states will be in Yerevan, mainly at the level of heads of state and heads of government,” the president said when asked what significance the summit will have for Armenia.

Armenia will host the Francophonie summit in October 2018.

AGBU Austria Old New Year

Veterans-Volunteers gathering On the 23th of December 2017, AGBU Austria’s former committee members were invited to meet with AGBU Austria’s current volunteers. It was a meeting of generations, exchange of stories, experiences as well as presents!

AGBU Austria’s “Old New Year“ eve was a celebration of tradition and culture that has echoed within the community long after the 14th of January.

The Chapter’s committee took a new approach to such evenings and the guests appreciated every bit of it. The aim was not only to entertain, but to preserve, celebrate and to simultaneously educate about Armenian heritage.

Each aspect of the evening was presented in an informative and tasteful manner. Pierre Kazezian explained the root of the “old new Year” and all the traditions surrounding it. In the course of the evening, he presented background and fun facts about each component of the menu, which mainly comprised traditional Armenian dishes.

Tigran Keryan talked about the origins of Armenian dancing, how it branched out and took the present

forms that we now know and cherish. Then he translated the talk into action and instructed some steps to the guests who were eager to try the tamzara and gyovnd-ververi dances.

Էջ 22

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Taner Akcam’s New Book About Talaat Pasha’s Telegrams And The Armenian Genocide Published

Turkish historian Taner Akcam has announced that his new English language book titled Killing Orders: Talat Pasha’s Telegrams and The Armenian Genocide has been published, reports Armenpress.am “The book has already been officially published. I am now holding my copies in my hands. This is a wonderful feeling”, the author said.

He said that the book includes two chapters which were not written in the previously published “Naim Efendi’s memoirs and Talat Pasha’s Telegrams.

The new English language book not only presents new documents, but also discusses the “fake signatures” and “face chronology” issue.

“I really want to present these new facts to Turkish readers”, he said.

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Էջ 23

AGBU Europe

NAGORNO KARABAKH & THE EU 1988-2018 Taking stock of 30 years of EU policy on the Nagorno Karabakh conflict

February 2018 marks thirty years since the people of Nagorno-Karabakh appealed to the Soviet authorities to exercise their right to unification with Armenia. This movement was triggered by the political uncertainty of the crumbling Soviet Union, which Armenia, Azerbaijan and Nagorno-Karabakh were all part of. In 1988 and in the following years, peaceful Armenian initiatives were met with violent repression by Azerbaijani authorities. By 1992, the dispute had escalated into an all-out war.

Thirty years later, what has been done to de-escalate and resolve this conflict? AGBU Europe and European Friends of Armenia (EuFoA) are pleased to invite you to an event hosted by Frank Engel MEP. Join us on February 28th in the European Parliament (Room JAN 6Q2) from 13h00 to 15h00, where, building on the European Parliament’s institutional memory of the conflict and on the resolutions it adopted between 1988 and 1994, two panels of parliamentarians, diplomats and international experts will critically assess the EU’s current policies on the conflict and discuss some suggestions on how to rebuild confidence and promote peace-building actions among the peoples of Armenia, Azerbaijan and NagornoKarabakh.

The event is intended to encourage the European institutions to become more pro-active in their contribution towards conflict resolution and human rights in the region.

The conference is hosted by Frank Engel MEP and organized by: • The Armenian General Benevolent Union (AGBU) Europe • The European Friends of Armenia (EuFoA)

Էջ 24

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

80-ամեայ Յանձնառու Առաքելութիւն

«Զարթօնք» օրաթերթի 80-ամեակի եզրափակիչ հանդիսութիւն

Հովանաւորութեամբ Լիբանանի Տեղեկատուութեան նախարարութեան 5 Փետրուար 2018ի երեկոյեան ժամը 7:30-ին Թէքէեան կեդրոնի «Հրաչեայ Սեդրակեան» սրահին մէջ մեծ շուքով նշուեցաւ «Զարթօնք» օրաթերթի 80-ամեակը: Ներկայ էին Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Արամ Ա. Վեհափառի ներկայացուցիչ՝ Հոգեշնորհ Տ. Սմբատ Վրդ. Սապունճեան, Տանն Կիլիկոյ Կաթողիկէ Հայոց Գրիգոր Պետրոս Ի. Կաթողիկոս-Պատրիարքի ներկայացուցիչ՝ Պատրիարքական Փոխանորդ Գերապայծառ Գէորգ Եպս. Ասատուրեան, ՄԱՀԱԵՄ Նախագահ Վերապատուելի Մկրտիչ Գարակէօզեանի ներկայացուցիչ՝ Վերապատուելի Սողոմոմ Քիլաղպեան, Լիբանանի մէջ ՀՀ Վսեմաշուք Դեսպան Սամուէլ Մկրտչեան, Լիբանանի տեղեկատուութեան Նախարարի ներկայացուցիչ՝ Պրն. Անթուան Նաժմ, ՀՀ Հիւպատոս Պրն. Աշոտ Վար-

դանեան, ԹՄՄ Հիմնադիրներու Մարմնի ատենապետ՝ ընկ. Յակոբ Գասարճեան, ՌԱԿ Լիբանանի Շրջանային Վարչութեան ատենապետ՝ Ընկ. Տոքթ. Աւետիս Տաքեսեան, ՍԴՀԿ Լիբանանի Վարիչ Մարմնի ներկայացուցիչ՝ Տոքթ. Մարտիկ Ժամկոչեան, ՀԵԸ Լիբանանի Կեդրոնական Վարչութեան ատենապետ՝ Պրն. Վիգէն Չէրչեան, Լիբանանի Կեդրոնական Դրամատան փոխկառավարիչ Պրն. Յարութիւն Սամուէլեան, նախկին նախարար Պրն. Վրէժ Սապունճեան, նախկին երեսփոխան Տոքթ. Նուրիճան Տէմիրճեան, պաշտօնակից «Ազդակ»ի տնօրէն եւ գլխաւոր խմբագիր Շահան Գանտահարեան եւ «Արարատ»ի տնօրէնուհի Անի Եփրեմեան, մեծ թիւով հիւրեր, լրագրող պաշտօնակիցներ, «Զարթօնք»ի ընթերցողներ եւ բարեկամներ: Լիբանանի, Հայաստանի եւ ՌԱԿ-ի քայլերգներու յոտնկայս ունկնդրութենէ ետք բացման խօսքով հանդէս եկաւ «Զարթօնք»ի երկարամեայ աշխատակից՝ Ճենի Գրիգորեան-Բարսեղեան, որ բարի գալուստ մաղթեց բոլոր ներկաներուն, այնուհետեւ անկեղծ խոստովանանքի խօսքեր արտասանեց՝ դրսեւորելով իր յատուկ գուրգուրանքն ու սէրը «Զարթօնք» օրաթերթի նկատմամբ: Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Արամ Ա. Վեհափառի Օրհնութեան Գիրը ընթերցեց Նորին Սրբութեան ներկայացուցիչ՝ Հոգեշնորհ Տ. Սմբատ Վրդ. Սապունճեան: Տանն Կիլիկոյ Կաթողիկէ Հայոց Գրիգոր Պետրոս Ի․ Կաթողիկոս-Պատրիարքի Ողջոյնի Գիրը ընթերցեց՝ Գերապատիւ Սեպուհ Վրդ. Կարապետեան: Շարունակութիւնը էջ 25

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Էջ 25

«Զարթօնք» օրաթերթի 80-ամեակի եզրափակիչ հանդիսութիւն Շարունակութիւն էջ 24-էն

ՄԱՀԱԵՄ Նախագահ Վերապատուելի՝ Մկրտիչ Գարակէօզեանի Օրհնութեան Գիրը ընթերցեց՝ Վերապատուելի Սողոմոն Քիլաղպեան: Ընկ.հի Ճենի Գրիգորեան-Բարսեղեան ապա ընթերցեց ստացուած շարք մը ուղերձներ (ուղերձներուն ամբողջութիւնը գտնել այս առիթով հրատարակուած «Զարթօնք»ի յատուկ բացառիկին մէջ): Լիբանանի Տեղեկատուութեան Նախարարի Գնահատանքի Գիրը ընթերցեց Նախարար Մըլհէմ Ռիաշիի ներկայացուցիչ՝ Անթուան Նաժմ: Ընթերցուեցան ՀՀ Վսեմաշուք Նախագահ Սերժ Սարգսեանի, Արցախի Վսեմաշուք Նախագահ Բակօ Սահակեանի եւ Սփիւռքի Վսեմափայլ Նախարար Հրանոյշ Յակոբեանի Ողջոյնի Գիրերը: Ուղերձներու ընթերցումէն ետք ներկաներուն ցուցադրուեցաւ «Աշխարհի Հայկական Կառոյցներ» հաղորդաշարի յատուկ պատրաստած ծրագրի «Զարթօնք»ին նուիրուած տեսերիզէն հատուած մը: Ապա «Զարթօնք»-ը Համահայկական Լրատուական Համապատկերին մէջ. Մտորումներ Ապագայի Լրատուութեան Մասին» նիւթով հանդէս եկաւ «Արմէնփրէս» գործակալութեան տնօրէն, պատմաբան Արամ Անանեան, ուր ան, խօսքը ուղղելով «Զարթօնք»-ի խմբագիր Սեւակ Յակոբեանի, նշեց անոր եւ խմբագրակազմին կատարած վեհ ու մեծանշանակ գործը, որոնք մերօրեայ դժուարին պայմաններուն տակ, դիմագրաւելով բազաթիւ մարտահրաւէրներ ու դժուարութիւններ, կը յաջողին լոյս ընծայել թերթն ու վառ պահել անոր ճրագը: Այնուհետւ հանդէս եկան ԹՄՄ Երիտասարդական Նուագախումբի անդամներ՝ Տօներեան եղբայրները, որոնք ջութակի եւ դաշնամուրի վրայ հրամցուցին երաժշտական գեղեցիկ կտոր մը: «Պատառիկներ «Զարթօնք»-ի Գրական Միտքի Քննական Դեգերումներէն» նիւթը ներկայացուց Երեւանի Պետական Մանկավարժական Համալսարանի «Սփիւռք» Կեդրոնի տնօրէն Դոկտ. Սուրէն Դանիէլեան, որ մանրամասն անդրադարձաւ թերթի անցած ուղիին: Ապա հանդէս եկաւ Հայկազեան Համալսարանի Սփիւռքի Ուսումնասիրութեան կեդրոնի տնօրէն Դոկտ. Անդրանիկ Տագէսեան «Սփիւռքահայ Մամուլը. Լինե՞լ, Թէ Չլինել» նիւթով: Ներկաները ապրեցան զգացական պահեր, երբ տեսերիզով ներկայացուեցաւ «Զարթօնք»-ի առաջին գրաշարներէն Արժանապատիւ Տէր Մովսէս Աւագ Քահանայ Ղազարեանի յուշերը, ուր ան

կը պատմէր հետաքրքրական դրուագներ «Զարթօնք»-ի մէջ իբրեւ գրաշար աշխատած օրերէն: Ապա խօսք առաւ «Զարթօնք»-ի գլխաւոր խմբագիր Սեւակ Յակոբեան, որ ողջունեց բոլոր ներկաները եւ համառօտ ներկայացուց «Զարթօնք Բացառիկ»-ը՝ շնորհակալութիւն յայտնելով բոլոր անոնց, որոնք սատար հանդիսացան սոյն հրատարակութեան ինչպէս նաեւ այս ձեռնարկին կազմակերպման: Սեւակ Յակոբեան, ի միջի այլոց, պատմեց «Զարթօնք»-ի մէջ տարիներ առաջ աշխատած Թալալի շահեկան պատմութիւնը, որ սրտի անկեղծ խօսքը յայտնած էր տեսերիզի միջոցով՝ «Զարթօնք»-ին մաղթելով նորանոր նուաճումներ եւ յարատեւ վերելքներ: Փակման խօսքը ԹՄՄ Հիմնադիրներու Մարմնի Ատենապետ Ընկ. Յակոբ Գասարճեանինն էր, որ իրեն յատուկ ոճով «Զարթօնք»ի հանդէպ իր միտքերն ու տեսլականը փոխանցեց ներկաներուն (խօսքը ամբողջութեամբ տեսնել էջ 26 եւ 27): Հանդիսութիւնը իր աւարտին հասաւ Հոգեշնոր Վարդապետի Պահպանիչով, որմէ ետք տեղի ունեցաւ օրուայ յատուկ կարկանդակի հատում եւ հիւրասիրութիւն: Յ.Կ.

Էջ 26

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

ԹՄՄ Հիմնադիրներու Մարմնի Ատենապետ՝ Ընկ. Յակոբ Գասարճեանի Փակման Խօսքը Սփիւռքահայ մամուլի եւ մանաւանդ ՌԱԿ-ի մամուլի ընտանիքին համար հպարտառիթ օր մըն է այսօր: Եզրափակիչ այս հանդիսութիւնը մէկտեղած է մեզ միասին տօնախմբելու «Զարթօնք» օրաթերթի 80-ամեակը: Արդար է մեր ուրախութիւնը եւ տեղին է մեր հպարտութիւնը: Մեր կուսակցութիւնը կրցած է ութ տասնամեակ կանգուն պահել հայ օրաթերթ մը, ատոր միջոցով նախ եւ առաջ լուր տալ, գաղափարական եւ ազգային-հայրենասիրական ուղղութիւն եւ մտածողութիւն տարածել սերունդէ սերունդ եւ լիբանանահայութիւնը համախումբ պահել նաեւ մամուլի միջոցով: Դիւրին չէ եղած «Զարթօնք»-ի ճանապարհորդութիւնը: Պատերազմներ, շրջանային տագնապներ, գաղթ, ազգային վերիվայրումներ, ազգային ինքնութեան պահպանութեան մարտահրաւէրներ եւ տնտեսական թէ մարդուժի դժուարութիւններ: Այդ բոլորը մաս կազմած են մեր թերթին տարեգրութեան. «Զարթօնք» անցած է այդ բոլորին բովէն եւ, բնականաբար, ազդուած այդ բոլորէն: Կուսակցական պաշտօնաթերթ ըլլալու հանգամանքը չէ խանգարած որ «Զարթօնք» դառնայ նաեւ հասարակական լայն զանգուածներու կողմէ սիրուած եւ համակրանք վայելող թերթ մը: Անոր ազգային ուղղութիւնը եղած է առողջ, քաղաքական վարքագիծը՝ չափաւոր եւ հաւասարակշռուած: Ռամկավար Ազատական նուիրեալներ եւ «Զարթօնք»ի ամէնօրեայ հրատարակութիւնը իրականացուցած երախտաւորներ այսօր վստահ եմ անդենականէն կը դիտեն մեզ եւ կ’ուրախանան մեզի հետ: Անոնք իրենց գաղափարապաշտութեամբ թէ տեսլականով, քսակով թէ աշխատակցութեամբ, միտքով թէ գրիչով կերտած են այս թերթին հարուստ պատմութիւնը, արժանանալով մեր բիւր յարգանքին եւ երախտագիտութեան: Խօսքս կը վերաբերի «Զարթօնք»-ի անցեալի թէ ներկայի բոլոր ծառայողներուն՝ խմբագրապետ թէ խմբագիր, աշխատակից թէ թըղթակից, վարչական պատասխանատու թէ հաշուապահ, գրաշար թէ տպագրիչ, էջադրող թէ համակարգիչի աշխատակից, ցրուիչ թէ գանձիչ: «Զարթօնք»ի 80-ամեակը կը նշենք հայ մամուլի առջեւ ծառացած նոր մարտահրաւէրներով, ինչպիսին է այլեւս համաշխարհային շատ վտանգաւոր երեւոյթ հանդիսացող տպագիր մամուլի հսկայական պիւտճէն հաւասարակշռելու դժուարութիւնը, հետեւաբար՝ անոր նահանջը: Զայն դիմագրաւելու մեր հաստատակամութիւնը աւելի եւս շեշտուած է այսօր մեր մօտ սակայն: Այս ուղղութեամբ մենք մեր կարելին եւ անկարելին կ՛ընենք մեր թերթը ժամանակակից տեղեկատուական նոր ճարտարարուեստներու եւ համացանցային դարու պահանջներուն պատշաճեցնելու: Մեզի համար այսօր հպարտութիւն է յայտարարելը, որ մինչ հասկնալի պատճառներով տպագիրին տպաքանակը կը պակսի, անոր տարա-

ծումն ու ընթերցողներուն թիւը սակայն աւելի է այսօր քան երբեք: Օգտուելով արհեստագիտութեան բարիքներէն, «Զարթօնք» իր ելեկտրոնային թէ համացանցային տարբերակներով ու կայքով մուտք կը գործէ աւելի քան 25.000 հայորդիի տուն, թէ գրասենեակ հայ միտքն ու լուրը օրն ի բուն հասցնելու անոնց: Մարդկային պատմութեան մէջ, իւրաքանչիւր ժամանակաշրջանի եւ մարտահրաւէրի համար յայտնուած է զայն դիմագրաւելու ատակ մարդը: Մեր պարագային, «Զարթօնք»ի լոյս աշխարհ գալը ու անոր հիմնուելուն յաւելեալ արժէք տալու համար պէտք էր Վահան Թէքէեանը ունենալ, որպէս առաջին խմբագիր ապա Գերսամ Ահարոնեանն էր պէտք ապրելով դիմագրաւել միջ-գաղութային խնդիրներ, պաղ պատերազմ եւ Մեծ Եղեռնի Յիսնամեակ: Գերսամը նախորդող թէ յաջորդող մեր բոլոր խմբագիրներն ալ եղած են իրենց ժամանակին կարեւոր «խաղացողները»: Այսօր արհեստագիտութեան ժամանակն է: Նոր ժամանակներուն յարմարելու համար կարեւոր էր, որ «Զարթօնք» ունենար անոր «մարդը»: Ահաւասիկ այս պատճառով ալ մեր վաստակաշատ խմբագրապետերու եւ խմբագիրներու երկար հոյլին որպէս յաջորդ, այսօր մենք ունինք գլխաւոր խմբագիր մը, որ ձեռնհասութեամբ կը շարունակէ իր նախորդներուն մեզի ձգած սուրբ աւանդը: «Զարթօնք»ը ամուր պահպանուեցաւ այն բարձրունքին վրայ, որուն արժանի է: Այս տեսիլքով եւ վճռակամութեամբ է, որ մենք միասին կը քալենք դէպի աւելի եւս փայլուն ապագայ: Այսօր արդէն իսկ ամուր հիմերու վրայ դրուած է Շարունակութիւնը էջ 27

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

ՀՀ Սփիւռքի նախարարութեան «Մեր Մեծերը» 2018 թուականի ծրագիրը

Էջ 27

Հայ միանձնուհիներու առաջին մենաստանը Հայաստանի մէջ

Յարգելի՛ հայրենակիցներ, ՀՀ սփիւռքի նախարարութիւնը ՀայաստանՍփիւռք գործակցութեան պետական քաղաքականութեան ծիրէն ներս 2009 թուականէն կ’իրականացընէ «Մեր մեծերը» ծրագիրը, որուն գլխաւոր նպատակը մեր հռչակաւոր մեծերու հայրենանուէր գործունէութիւնը սերունդներուն ներկայացնելն ու անոնց մէջ հայրենասիրութեան զգացում ձեւաւորելն է: Հայրենանուէր անհատներու ճանաչողութիւնը կը նպաստէ հայապահպանութեան հիմնախնդրի լուծման, երիտասարդութեան շրջանին մէջ ազգային արմատներու ճանաչման ու ազգային ինքնութեան ամրապնդման: 2018 թուականի «Մեր մեծերը» ծրագիրին մէջ ընդգրկուած են բարերար, Թիֆլիսի «Ազգային բարեգործական ընկերութեան» հիմնադիր, նաւթարդիւնաբերող Միքայէլ Արամեանցի, գրող-երգիծաբան եւ լրագրող Յակոբ Պարոնեանի, գրող, թարգմանիչ, հրապարակագիր Զապէլ Եսայեանի, դերասան, Վահրամ Փափազեանի, ինչպէս նաեւ Հայաստանի առաջին հանրապետութեան հիմնադիրներու եւ հերոսներու անունները: Ծրագիրի ծիրէն ներս Հայաստանի, Արցախի եւ Սփիւռքի կրթամշակութային հաստատութիւններուն մէջ կը կազմակերպուին մեծարման ձեռնարկներ (համաժողովներ, գրական տօներ, շարադրութիւններու մրցոյթներ, համերգներ, բաց դասեր, կը հրատարակուին գրքոյկներ, կը պատրաստուին խտասալիկներ եւ այլն): Իրականացուող ձեռնարկներուն մասին տեղեկատուութիւնը տարուան ընթացքին պարբերաբար կը տրամադրուի նախարարութեան, նիւթեր կը պատրաստուին եւ կը տեղադրուին «Հայերն այսօր» պարբերականին մէջ (http://hayernaysor.am/): Սիրելի՛ հայրենակիցներ, Դարձէ՛ք ՀՀ սփիւռքի նախարարութեան «Մեր մեծերը» ծրագիրի մասնակիցը` 2018 թուականի ձեր ձեռնարկները նուիրելով նաեւ «Մեր մեծերը» ծրագիրին ընդգրկուած նշանաւոր անձանց` տարուան ընթացքին կազմակերպելով անոնց նուիրուած ձեռնարկներ: Նիւթերը կը խնդրենք ուղարկել panarmenianprograms@mindiaspora.am ելեկտրոնային հասցէին: Տեղեկութիւններու համար կրնաք այցելել ՀՀ սփիւռքի նախարարութիւն (հասցէ` Վազգէն Սարգսեան 3) կամ զանգահարել (+374 10) 585 601 (700), (+374 60) 500 830 հեռախօսահամարներով:

Հայաստանի Հանրապետութեան Նազրուան գիւղին մէջ կառուցուած է կանանց առաջին մենաստանը: Ըստ news.1tv.am-ի, այնտեղ, առ այժմ, կ՝ապրին վեց միանձնուհիներ։ Մենաստան մտնել փափաքող այլ կանայք եւս կան. Տակաւին կը փորձարկուի անոնց հոգեւոր տոկունութիւնը:

ԹՄՄ Հիմնադիրներու Մարմնի Ատենապետ՝ Ընկ. Յակոբ Գասարճեանի Փակման Խօսքը Շարունակութիւն էջ 26-էն

թերթին օրինավիճակը եւ տնօրինութիւնը: Քանի մը տարի առաջ աւելի արհեստավարժ եւ ճիշդ ու ապահով գործելաձեւի մը որդեգրումով, մենք յարմար տեսանք թերթը չպահել անձերու անունով ու սեփականութեամբ, ինչպէս դասականօրէն սովոր էինք ընել: Մենք յարմար տեսանք զայն տեսնել, որպէս հաստատութիւն: Ահա այս պատճառով է, որ «Զարթօնք»ի սեփականատէրն ու հրատարակիչը դարձուցինք «Շիրակ Ընկերակցութիւն»ը, որուն բաժնետէրերն են Թէքէեան Մշակութային Միութեան Հիմնադիրներու Մարմինը եւ ՌԱԿ Լիբանանի Շրջանային Վարչութիւնը, որոնք բնականաբար յանձնառու նոյն ոգիով կը շարունակեն ապահովել թերթին յաղթական ընթացքը, անոր ուղեգիծը եւ ազգանուէր առաքելութիւնը ի փառս հայ մամուլին: Փառք եւ պատիւ հայ մամուլի բոլոր նուիրեալներուն: Թող յաւերժ ապրի «Զարթօնք»ը ու զայն ընթերցող Հայ ժողովուրդը: Շնորհակալութիւն ձեր ներկայութեան եւ մեր հանդէպ ձեր տածած վստահութեան համար: Միասնաբար պիտի քալենք դէպի նոր ամեակներ:

Էջ 28

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

ՅԱՂԹԱՆԱԿՆԵՐԸ ԿԸ ՆՈՒԱՃԵՆ ՆԿԱՐԱԳԻՐՈՎ ՆՈՒԱՐԴ ՄԱՏՈՅԵԱՆ-ՏԱՐԱԳՃԵԱՆ «Ծնւում են մեծ բայց չեն թողնում որ դառնան մեծ» Պարոյր Սեւակ Ժողովուրդի մը, ինչպէս նաեւ անհատին կեանքին մէջ մեծ կարեւորութիւն ունի նկարագրի կազմութիւնը։ Նկարագիրով է, որ մարդիկ կը հասնին բարձր վերելքներու ե՛ւ արուեստի, ե՛ւ գիտութեան ու տնտեսութեան բնագաւառներէն ներս։ Եւ նոյնպէս պատերազմի դաշտին վրայ նկարագիրով է, որ կը նուաճեն յաղթանակները։ Նկարագիրը իր ամբողջական իսկական իմաստով կը նշանակէ` բարոյական առաքինութիւններուն մշակումը անհատական եւ հաւաքական կեանքէն ներս։ Ազգին համար պատրաստելու ոչ թէ անհատներ, այլ անձնաւորութիւններ։ Անհատը եւ հաւաքական կեանքը առնչուած են իրարու հետ, զիրար լրացնող մէկ ամբողջութիւն կը կազմեն, մէկը միւսով կ’արժեւորուի։ Այս մեկնակէտէն ելլելով՝ յայտնի մտածողներ ու ընկերաբաններ շեշտը դրին անհատին վրայ՝ անոր մէջ զարգացնելու անձնաւորութեան գաղափարը։ Այս առումով, նկարագիրը այն միջոցն է, զոր մարդուն կ’առաջնորդէ դէպի անձնաւորութիւն՝ իր մէջ արթնցնելով մարդկային ազնիւ զգացումներ։ Բարոյական նկարագրի մը յատկանիշներն են ուժեղ կամք, իրատեսութիւն եւ դատողութիւն։ Հաւաքական անձնաւորութեան գիտակցութենէն կը բխի ազգային կարգապահութիւնը եւ ազգայնականութիւնը։ Ազգայնականութիւնը քաղաքական առումով կը նշանակէ պետութեան կազմակերպումը՝ համաձայն ազգի անձնաւորութեան ու նկարագրին։ Այսինքն՝ պետական ձեւը սերտօրէն կապուած է ազգին առանձնայատկութիւններուն ու հոգիին հետ։ Քաղաքակիրթ ազգեր ու ժողովուրդներ, իւրացնելով ընկերաբաններու հասարակական ու քաղաքական գործիչներուն տեսութիւններն ու առաջադրած գաղափարները, կրցան հասնիլ բնական ազգայնականութեան մը, ստեղծել իրենց սեփական ազգային-հաւաքական կեանքը։ Այդպիսով անոնք յաջողեցան իրականացնել ու պահպանել իրենց հոգիին ամբողջականութիւնը, որ նախապայման է կառուցելու հզօր պետութիւն։ Հայ ժողովուրդին նկարագիրը ուսումնասիրող տեսաբաններ բարձր գնահատած են հայուն մտաւոր կարողութիւնները, գոյատեւելու կամքն ու ձեռներէց ոգին։ Ճշմարտութիւն մը, որ բնորոշիչ յատկութիւններն են հայոց ազգին։ Ո՞վ չի գիտեր, թէ դարեր շարունակ հայ ժողովուրդին աննկուն կամքն ու անօրինակ հերոսութեան խոյանքները ոգեշնչած են ազատատենչ հայորդիներու բազում սերունդներ։

Սակայն կայ նաեւ ուրիշ ճշմարտութիւն մը, որուն չենք փորձած անդրադառնալ։ Օտարը աւելի լաւ կրցած է մեզ ճանչնալ։ Ֆրիտեոֆ Նանսէնը մեզի կը յիշեցնէ, թէ հայ ժողովուրդին դժբախտութիւններուն հիմնական պատճառը օտարին ցուցաբերած նուիրական ծառայութիւնն է,- «Հայ ժողովուրդին ողբերգութիւնը օտարին անմնացորդ նուիրումով ծառայելու մէջ է»։ Դարեր շարունակ հայ ազգի տիրակալներու վճիռներէն եւ գործելակերպէն կախուած էր Բիւզանդական կայսրութեան ճակատագիրը։ Բիւզանդիոնի հայ ազգի կայսրերը չկրցան օգտակար հանդիսանալ իրենց հայրենիքին։ Որովհետեւ անոնք կը գործէին ոչ որպէս հայեր, այլ որպէս բիւզանդացիներ։ Նանսէն կ’ընդգծէ այն իրողութիւնը, թէ մեծ տէրութիւններու հայ տիրակալներն ու ակնառու քաղաքական ու մշակութային գործիչներ չեն փորձած օգնել իրենց սեփական երկրին, չեն կրցած պահպանել Հայաստանի քաղաքական անկախութիւնը, որովհետեւ անոնք բաւարարուած էին հայ ժողովուրդի հոգեւոր միասնութեան գաղափարով, միշտ համախմբուած մնացին իրենց եկեղեցիին շուրջը։ Ահա թէ ինչու «հայերը չկրցան հասնիլ այն ճշմարիտ, համընդհանուր հայրենասիրութեան, որուն դիմաց կ’ընկրկէին բոլոր մնացած գործօնները, որ պիտի ըլլար ազատութեան ու քաղաքական միասնութեան նախապայման»,կ’ըսէ Նանսէն։ Ե՞րբ մենք՝ հայերս, քաջութիւնը պիտի ունենանք ընդունելու մեր թերութիւնները, հայ կեանքի տխուր եղելութիւններուն պատճառները փնտռելու մեր մէջ։ Այս առնչութեամբ յիշենք հայ ժողովուրդի ողբերգական իրադարձութիւններուն ժամանակակից, հայութեան ցաւերով տառապող, իր ժողովուրդին ողբերգուն դարձած Թումանեանի հետեւեալ տողերը։- «Խորապէս ցաւելով պէտք է խոստովանինք, որ մեր ժողովուրդի մէջ սաստիկ զարգացած են վրէժխնդրութեան զգացումը եւ մեր մարդը վրէժ առնելու համար յաճախ կանգ չի առնում ոչ մի միջոցի առջեւ։ Եւ աւելի եւս զզուելին այն է, որ նա սիրում է իր վրէժը լուծել ու հարուածը տալ ուրիշի ձեռքով՝ ինքը միշտ մութի մէջ։ Այս յատկութիւնը շատ ոճիրների պատճառ դարձաւ։ Երբ թշնամի մարդիկ իրենց ձեռքին գործիք էին դարձնում այս կամ այն կազմակերպութեան մարդկանց ու «գաղափարի» անունով իրենց հաշիւները մաքրում ամենայն անգթութեամբ»։ Պարոյր Սեւակն էր, որ խոր ցաւով աշխարհին կը յայտարարէր.«Հարիւր տարին մէկ են ծնւում, մեծութիւններն այս աշխարհի, Շարունակութիւնը էջ 29

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Էջ 29

Արեւմտահայերէնը արդէն առանձին լեզուական ծածկագիր ունի Արեւելահայերէնն ու արեւմտահայերէնը ժամանակակից հայերէնի երկու առանձին ճիւղեր են, որոնք զարգացած են տարբեր ուղղութիւններով եւ կառուցուածքով, գրական գործերով, որոնք միշտ չէ, որ հասկնալի են միւս կողմին համար: Հայաստանի անկախացումէն ետք արեւելահայերէնը, միջին հայերէնը եւ գրաբարը առանձին լեզուական ծածկագիրներ ստացած են, բայց` ոչ արեւմտահայերէնը:

«Ուիքիմիտիա Հայաստան» գիտակրթական հասարակական կազմակերպութեան եւ «Գալուստ Կիւլպէնկեան» հիմնարկի` արեւմտահայերէնին ISO 639 -3 լեզուական ծածկագիր (code) տալու ջանքերը վերջապէս յաջողութեամբ պսակուած են: Այս մասին կը յայտնէ Լիլիթ Մուրատեան (Armradio)։ SIL International-ը, որ ISO 639-3-ը արձանագրող մարմինն է, Յունուար 30-ին, արեւմտահայերէնին առանձին լեզուական ծածկագիր` «hyw» տալու որոշում կայացուցած է:

2010-ին արեւմտահայերէնը ներառուած էր ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի աշխարհի վտանգուած լեզուներու ցանկին վրայ: Լեզուի անկումը կանխելու նպատակով սփիւռքի եւ Հայաստանի մէջ բազմաթիւ ձեռնարկներ նախաձեռնուած են, որոնցմէ մէկը արեւմտահայերէն «Ուիքիփետիա»-ի զարգացումն է: Այս աշխատանքին մէջ ներգրաւուած են բազմաթիւ անհատներ եւ կազմակերպութիւններ: «Ուիքիմիտիա Հայաստան»-ը եւ «Գալուստ Կիւլպէնկեան» հիմնարկը արեւմտահայերէնին համար առանձին լեզուական ծածկագիր ստանալու գործընթացը նախաձեռնած են երեք տարի առաջ, երբ արեւմտահայերէնով ազատ բովանդակութեան խթանման նպատակով համագործակցութեան սկսան:

ՅԱՂԹԱՆԱԿՆԵՐԸ ԿԸ ՆՈՒԱՃԵՆ ՆԿԱՐԱԳԻՐՈՎ Շարունակութիւն էջ 28-էն

բայց ամէն օր հարիւր մեծ է գալիս աշխարհ, ծնւում են մեծ բայց չեն թողնում որ դառնան մեծ»։ Երբ մտաւոր ու հասարակական կեանքէն ներս հայ զանգուածներ յամառօրէն կը սնուցանէին անհեթեթ վարկածներ ու վրիպած առասպելներ, իրենց քարացած ու վիրաւորիչ վճիռներով նսեմացնելու հայութեան իսկական արժէքները։ Եւ տակաւին ի՛նչպէս բացատրել՝ քաղաքացիական կրթութեան պակասէն եւ հանդուրժանքի անգոյութենէն մեր ազգային կեանքէն ներս այս հիւանդութիւնը կը վերածուի անբուժելի համաճարակի մը։ Սեւակին խօսքերը չկորսնցուցին իրենց իմաստը։ Մեր ազգային կեանքի մտահոգիչ երեւոյթներուն մասին շատեր կը գրեն, բայց համարեա ոչ ոք կը փորձէ բացատրել այդ թերութիւնները նպաստող ու քաջալերող պատճառներուն մասին։ Թէ ինչի հետեւանք է, ինչ պէտք է ընել այդ վիճակէն դուրս գալու համար։ Դժբախտաբար որքան ալ գրենք այդ երեւոյթներուն մասին հաւատամքով ու ազգային ոգիով, ոչինչ կը փոխէ իրականութենէն եւ ժխտական ընդունելութիւն կը գտնէ։ Մեր ժողովուրդին ամէնէն կենսական հարցը կը կայանայ պարզ հաստատումի մը մէջ՝ ի՞նչ հանգըրւանի հասած ենք մենք՝ որպէս ազգ եւ ժողովուրդ։ Որքանո՞վ կրցած ենք իրականացնել մեր նպատակներուն հասնելու անհրաժեշտ պայմանները, իբրեւ մեկնակէտ ճանչնալ հիմնական իրողութիւն-

ներ, իբրեւ խարիսխ որդեգրել բացարձակ ճշմարտութիւններ, որոնք մեզ պիտի առաջնորդեն կերտելու մեր ազգին յառաջընթացը։ Ո՞րն է այն հաստատուն խարիսխը, որուն վրայ պէտք է յենի մեր ժողովուրդի հաւաքական կեանքը։ Յայտնի իրողութիւն է, թէ մարդը զինք շրջապատող հանգամանքներու արդիւնք է։ Առանց հանգամանքները փոխելու մարդը չի կրնար վերափոխուիլ։ Եթէ հետեւինք մարդու անհատականութեանպատմութեան պիտի տեսնենք, թէ մարդը փոխուեր ու զարգացեր է ոչ թէ իր ցանկութեամբ, այլ որովհետեւ վերափոխուած են զինք շրջապատող հանգամանքները։ Ուրեմն ինչո՞ւ չհետեւինք քաղաքակիրթ ազգերու անցած ուղիին՝ զարգացնելով մեր ազգային նկարագիրը։ Նկարագիր, որ պիտի նպաստէ ճնշուածի ու խեղճի բարդոյթին փոխարէն ձեռք բերել յաղթողի եւ ուժեղի հոգեբանութիւնը, պիտի արթնցնէ մարդկային արժանապատուութեան ու ազգային հպարտութեան զգացումը։ Այսպիսով կարելի է ամրապնդել ազգային հոգեբանութեան նոր որակ, որ կրնայ դաստիարակել նաեւ յաջորդ սերունդները։ Եւ քանի որ փաստուած իրողութիւն է, թէ յաղթանակները կարելի է նուաճել նկարագիրով, խոր համոզումը ունինք, որ հայ ժողովուրդը պիտի գտնէ իր սեպհական նկարագիրը՝ դառնալու հզօր ազգ, կերտելու հզօր Հայաստան։ Հալէպ

Էջ 30

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Անձնական Օրագիր Մը A Personal Journal MOMENTS IN THOUGHT 2010-էն ասդին Armenian Observer շաբաթաթերթին մէջ պարբերաբար լոյս կը տեսնեն Սիլվա Քաջիկեանի խորհրդածութիւններէն - ընտանիքի, սիրոյ, հաւատքի, քաղաքականութեան, ներշնչող արժէքներու, հոգիի եւ զգացումներու, կիներու իրաւունքներու մասին - բխած օրագրային յօդուածներ: Իր ամուսնոյն՝ Սարգիս Քաջիկեանի նախաձեռնութեամբ եւ զաւակներուն համագործակցութեամբ վերջերս հրատարակուեցաւ հատընտիր մը այդ յօդուածներէն, A Personal Journal MOMENTS IN THOUGHT, որու շնորհանդէսը տեղի ունեցաւ Հինգշաբթի Փետրուար 1, 2018-ի երեկոյեան Սբ. Ղեւոնդեանց Տաճարի Արմէն Համբար սրահին մէջ, հովանաւորութեամբ Արեւմտեան Թեմի Առաջնորդ Յովնան արք. Տէրտէրեանի եւ կազմակերպութեամբ AIWA-L.A.-ի, որու նախկին ատենապետուհին եղած է Սիլվան: Հիւրասիրութիւնը յանձն առած էր Առաջնորդարանի Տիկնանց Օժանդակ Յանձնախումբը: Շնորհանդէսի բացումը կատարեց Առաջնորդարանի յատուկ ծրագիրներու պատասխանատու՝ Տիրան Աւագեան, որ անդրադարձաւ մօտ տասնամեակ մը Սիլվային հետ ծանօթութեան, եկեղեցւոյ աշխատանքներուն մէջ անոր նուիրուածութեան, իրենց յաճախակի խորիմաստ խօսակցութիւններուն: Երգիչ-երգահան Արմէն Մովսէսեան կիթառի նուագակցութեամբ կատարեց իր յուզիչ յօրինումներէն մի քանին, որմէ ետք խօսք առաւ Armenian Observer-ի խմբագիր, մտաւորական փրոֆ. Օշին Քէշիշեան: Ան շնորհաւորեց Սիլվան, դրուատեց ներշնչուած ու ներշնչող գրութիւնները, ինչպէս նաեւ տիպար աշխատակիցի յատկութիւնը, եւ անդրադարձաւ անոր արծարծաց որոշ նիւթերուն: Խօսք առնելով, Սիլվա Քաջիկեան շնորհակալութիւն յայտնեց սրահը լեցուցած ներկաներուն, ամուսնոյն, զաւակներուն, Սրբազանին՝ գրքին սկիզբը տեղ գտած օրհնութեան գիրին համար, Օշին Քէշիշեանին՝ իր ազնիւ խօսքերուն եւ թերթին մէջ իր գրութիւններուն տեղ տուած ըլլալուն համար, բոլոր անոնց որ գաղտնաբար աշխատած էին գիրքին հրատարակութեան համար: «Կատարեալ անակըն-

կալ էր, գաղափար չունէի կատարուածէն, մինչեւ պատրաստ գիրքը դրուեցաւ առջեւս», ըսաւ ան: Երախտագիտութեամբ յիշեց ծնողքը, գրող հայրը՝ Երուանդ Պարսումեան, ամուսնոյն ծնողքը եւ լայն շրջապատը, որ այնքան մեծ դեր խաղացած էին իր անձի կերտումին մէջ: Մէջ ընդ մէջ ընթերցելով իր գրութիւններէն, Սիլվա յայտնեց թէ միշտ փափաքած էր գրել, անցած էր զանազան հանգրուաններէ օրագիր, երեւակայական պատմութիւններ, եւլն յանգելով կեանքի փորձառութիւններէն ծագած խորհրդածութիւններու արտայայտութեան: Առիթ տրուեցաւ մի քանի հարցումներու, որոնցմէ մին էր «յաջորդ գիրքը ե՞րբ»: Սրբազան Յովնան Տէրտէրեանի հակիրճ շնորհաւորական եւ դրուատական խօսքէն ետք ներկաները անցան նախասրահ հիւրասիրութեան եւ գիրքերու մակագրութեան համար: Շնորհաւոր: Յաջորդը ե՞րբ:

Երանուհի Ղազարեան

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Նոր հրատարակութիւններ

- Աթա Ֆերուտուն (խմբագիր եւ յառաջաբանի հեղինակ), «1915-ին բանտարկուած պատմութիւնը. Հայկական հարցը», «Փանտորա» հրատարակչութիւն, Սթանպուլ, 2017 (թրքական պատմակեղծարարութեան թափօններու հերթական ժողովածու) (թրքերէն): - Ալլուլ Հուսսին, Էլտեմ Էտհեմ եւ տը Սմէլէ Հենք (խմբագիրներ), «Սուլթան մը սպանել. Ապտուլ Համիտ Բ.ի անդրազգային մահափորձին պատմութիւնը», առաջին հրատարակութիւն, «Մաքմիլլան Փալկրէյվ» հրատարակչութիւն, Միացեալ Թագաւորութիւն, 2018, xiii + 281 էջ (հայ, թուրք ու եւրոպացի 9 հեղինակներու յօդուածներու ժողովածու 21 Յուլիս 1905-ին Հ. Յ. Դ.ի իրագործած մահափորձի միջազգային առնչութիւններուն եւ մութ ծալքերուն մասին, յառաջաբան, վերջաբան, 8 սեւ-ճերմակ լուսանկար) (անգլերէն): - Եաիր Օրոն, «Մուսա տաղի հարիւր տարիները. Յայտնաբերումներ եւ նոր լոյս գիրքին ու անոր հեղինակին վրայ», խմբագիր՝ Անուշ Ակներեան, Մոնրէալ, 2017, 106 էջ (նորութիւններ Ֆրանց Վերֆելի եւ անոր հեղինակած «Մուսա լեռան քառասուն օրերը» վէպին մասին) (անգլերէն): Գիրքը լոյս տեսած է Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակի Գանատայի միացեալ մարմինին նախաձեռնութեամբ: - Թովմա Մեծոփեցի, «Յիշատակարան», գրաբարէն աշխարհաբարի փոխադրումը՝ Արշակ Մադոյեանի, հրատարակութեան պատրաստեց Արարատ քահանայ Պօղոսեան, Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածինի տպարան, 2017 (Մայր Աթոռի՝ Սիսէն Էջմիածին 1441 թուականին վերադարձի պատմութիւնը): - Իպրահիմով Զեյնալ, «Ալիեւ եւ ընկ. – 35 նամակ որդիիս», առանց տեղի նշումի, 3 Յունուար 2018 (իր երկրէն փախած ատրպէյճանցի գրողը վէպի տեսքով կը ներկայացնէ Հեյտար Ալիեւի դերը Ատրպէյճանի 1988-1993 տարիներու դէպքերուն մէջ, երկրին մէջ բռնատիրութեան հաստատումը եւ Ատրպէյճանի հայասպան պետական, ծրագրուած ու հետեւողական քաղաքականութիւնը) (ռուսերէն): Գիրքը կարելի է ձեռք բերել www.amazon.com կայքէն: - Յակոբեան Արարատ, «1937 թուականը

Էջ 31

Հայաստանում», պատասխանատու խմբագիր՝ Ամատունի Վիրապեան, «Զանգակ» հրատարակչութիւն, Երեւան, 2017, 95 էջ (14,5 x 20 սմ.) (խորքային ուսումնասիրութիւն 1930-կաններու վերջին Խորհրդային Հայաստանի մէջ բռնաճնշումներուն մասին, ռուսերէն եւ անգլերէն ամփոփումներ): Հրատարակուած է Հ. Հ. Գ. Ա. Ա. Պատմութեան հիմնարկի Նորագոյն պատմութեան բաժինին որոշումով: - Յովհաննիսեան Մերի, «Ուրացման քաղաքականութեան արմատները, նորօրեայ դրսեւորումները եւ նրանց հետեւանքները», խմբագիր՝ Հայկազուն Ալւրցեան, հրատարակութիւն Արեւմտահայութեան հարցերի ուսումնասիրման կենտրոնի, «Էտիթ փրինթ» հրատարակչութիւն, Երեւան, 2017, 168 էջ (Հայոց Ցեղասպանոթեան թրքական ուրացման համակողմանի ուսումնասիրութիւնը): - Շառոյեան Լեւոն, «Լեռնականներու վերջին շառաւիղը՝ Սիմոն Սիմոնեան», հայերէնէ թարգմանեց Վահէ Հ. Աբէլեան, հրատարակիչ՝ Հրաչ Քելսահակեան, 2017 (անգլերէն): Հրատարակութիւնը հովանաւորած է «Սիմոն Սիմոնեան Հիմնադրամ»ը: Գրքոյկը կարելի է ձեռք բերել www.amazon.com կայքէն: - Պապայեան Ներսէս աւագ քահանայ, «Այնթապ 1915-1922», ներածութիւնը՝ պատմաբան Ումիթ Քուրթի, հրատարակիչներ՝ Ումիթ Քուրթ եւ պատմութեան հիմնադրամի «Եուրթ» հրատարակչատուն, Սթամպուլ, 2017 (Այնթապի թեմի կաթողիկոսական փոխանորդ եւ Այնթապի Հայ ազգային միութեան անդամ քահանայ հօր յուշերը) (թրքերէն): - Սմբատեան Գրիշա, «Սիւնիքը փորձութեան մէջ. Հայ-թաթարական բախումները», «ՍիւնիքՎայոց ձորի հոգեւոր եւ պատմա-մշակութային ժառանգութիւն» մատենաշար գիրք 4, խմբագիր` Հրանոյշ Խառատեան, «Անտարես» հրատարակչութիւն, Երեւան, 2017, 644 էջ + 72 էջ լուսանկարներու ներդիր (17,1 x 24,8 սմ.) (Սիւնիքի մէջ 1905-1906 թուականներու հայ-թաթարական բախումներու պատմութիւնը, վաւերագիրներ, յիշատակարան, յատուկ անուններու ցանկ, հարիւրաւոր լուսանկարներ): «Գրքի հրատարակութիւնը հովանաւորել է Արմէն Յովհաննէսի Ղուկասեանը»: Գիրքը նուիրուած է հեղինակի ծնողներուն, Արցախեան ազատամարտի մասնակից եղբօր եւ Կովսականի շրջանի հանգուցեալ գիւղացիներուն: - Տէր Եղիայեան Կարպիս, «Ձայներ լռութեան մէջ. Մարմինս լացաւ, հոգիս լացաւ, սիրտս լացաւ», հրատարակութիւն Մաշտոց Գոլէճի. Լոս Անճելըս, 2017 (հեղինակին՝ Արեւմտահայաստան, Կիլիկիա եւ Կապադովկիա ուխագնացութիւններէն 1000-է աւելի գունաւոր լուսանկարներու ալպոմ) (անգլերէն):

Պատրաստեց Գէորգ Եազըճեան

Կապ Հրատարակութեան հետ: hyegyank@gmail.com

Էջ 32

Հայ Կեանք

«Սարդարապատէն Արցախ» խորագիրով համահայկական շարադրութեան եւ նկարչութեան մրցոյթ

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Յայտարարութիւն Հայաստանի Հանրապետութեան կրթութեան եւ գիտութեան նախարարութիւնը 2018 թուականին կազմակերպում է համահայկական մանկապատանեկան նկարչական VIII մրցոյթ-փառատօնը: Մրցոյթ-փառատօնը նուիրուում է Երեւանի 2800-ամեակին եւ անցկացուելու է «Հայոց աշխարհի մայրաքաղաքները» խորագրով: Միջոցառման կանոնակարգին կարելի է ծանօթանալ դեսպանութեան կայքէջի http://greece. mfa.am/hy/events/item/2018/02/06/20180206/ «Դեսպանութիւն» բաժնի «Յայտարարութիւններ» էջից:

Յարգելի հայրենակիցներ, Կը տեղեկացնենք, որ ՀՀ կառավարութեան` Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Մայիսեան հերոսամարտերու 100-ամեակին նուիրուած 2018թ. ձեռնարկներու ծրագիրի ծիրէն ներս ՀՀ կրթութեան եւ գիտութեան եւ ՀՀ սփիւռքի նախարարութիւնները եւ Երեւանի քաղաքապետարանը կը կազմակերպեն «Սարդարապատէն Արցախ» խորագիրով համահայկական շարադրութեան եւ նկարչութեան մրցոյթներ` հանրակրթական ուսումնական հաստատութիւններու եւ Սփիւռքի հայկական կրթօճախներու սաներուն համար: Շարադրութիւններու եւ մրցոյթներու ընդունման վերջնաժամկէտն է Փետրուար 28-ը: Արդիւնքները պիտի ամփոփուին Մարտի 3-րդ տասնօրեակին: Շարադրութիւններէն պիտի ընտրուին լաւագոյն 20-ը` Հայաստանէն եւ Սփիւռքէն: Մրցանակային լաւագոյն շարադրութիւնները եւ նկարները կ’ընդգրկուին նախատեսուող ժողովածուին մէջ: Յաղթողներուն հետ լուսանկարներու շարք պիտի կատարուի Հայաստանի ազգային պատկերասրահին մէջ եւ լուսանկարները նոյնպէս պիտի ընդգրկուին ժողովածուին մէջ: ՀՀ պաշտպանութեան նախարարութիւնը մետալներ կը յանձնէ յաղթողներուն (հնարաւոր է, որ Մեծ համերգի մը ընթացքին): Շարադրութիւնները պէտք է ներկայացնել Microsoft word-ով, 12 sylfaen տառաչափով, 2 սմ լուսանցքներով, տողերու միջեւ 1,5 հեռաւորութեամբ, A4 ձեւաչափով, իսկ ծաւալը պէտք չէ գերազանցէ 2,5 էջը: Լրացուցիչ տեղեկութիւններու համար կրնաք դիմել ՀՀ սփիւռքի նախարարութեան աշխատակազմի համահայկական ծրագիրներու վարչութեան գիտակրթական ծրագիրներու բաժին Հասցէ` ք. Երեւան 0010, Վ.Սարգսեան 3, հեռ.` (+37410) 58-56-01 (700), (+37460)-500-830 հեռախօսահամարներով: Աշխատանքներն ուղարկել նաեւ gitakrtakan.diaspora@gmail.com էլ. փոստին:

Գարեգին Բ․ Կաթողիկոսը 2018-ը կը հռչակէ երիտասարդութեան տարի Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի բարձր տնօրինութեամբ 2018 թուականը հռչակուած է Երիտասարդութեան տարի: Այս առիթով Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինի թանգարանները 2018-ի ընթացքին պիտի իրականացնեն «Արարող ձեռքեր» խորագիրով ցուցահանդէսային նախագիծը: Մայր աթոռի տեղեկատուական համակարգէն կը յայտնեն, որ նախաձեռնութեան նպատակն է աջակցիլ Հայաստանի եւ Սփիւռքի երիտասարդ արուեստագէտներուն` հանրութեան առջեւ հանդէս գալու, ներկայացնելու իրենց ստեղծագործութիւնները, մտորումները եւ գալիքի իրենց տեսլականը: Ցուցահանդէսները պիտի ընդգրկեն կերպարուեստի բոլոր ճիւղերը (գեղանկար, քանդակ, լուսանկար): Նախագիծի ծիրէն ներս առաջին ցուցահանդէսի բացումը տեղի ունեցաւ Փետրուար 11ին՝ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինի մէջ (Գէորգեան հոգեւոր ճեմարանի առաջին յարկի սրահ): Ցուցահանդէսին ներկայացուեցան Միքայէլ Յարութիւնեանի եւ Սարգիս Պապայեանի ստեղծագործութիւնները:

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

Հայ Կեանք

Էջ 33

Հ. Բ. Ը. Մ. ՅՈՒՆԱՍՏԱՆԻ ԿԵԴՐ. ՅԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎ

ՀՐԱՒԷՐ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԱՆԴԱՄԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎԻ Յանձնաժողովիս Վարչութիւնը, նկատի ունենալով Միութեան Ծրագրի ու Կանոնագրի 17, 18, 19 եւ 20 յօդուածները, այսու կը հրաւիրէ իր բոլոր իրաւասու անդամ-անդամուհիները, ներկայ գտնուելու տարեկան Ընդհանուր Անդամական Ժողովին, որ տեղի պիտի ունենայ, Կիրակի 4 Մարտ 2018-ի, առաւօտեան ժամը 10-ին, Հ. Բ. Ը. Միութեան «Ա. Գալփաքեան» վարժարանի «Հրանդ եւ Լուիզ Ֆէնէրճեան» հանդիսասրահին մէջ, Նաֆփլիու փողոց, թիւ 11, Փալէո Ֆալիրո, հեռ. 210-9825685: Մեծամասնութիւն չգոյանալու պարագային, Ընդհանուր Անդամական Ժողովը պիտի յետաձգուի, որպէսզի վերջնականօրէն գումարուի յաջորդող Կիրակի՝ 11 Մարտ 2018, նոյն ժամուն, նոյն վայրը եւ նոյն օրակարգով:

ՕՐԱԿԱՐԳ 01. Ներկայացում ու վաւերացում 2017 տարեշրջանի տեղեկագրին: 02. Ներկայացում 2017 տարեշրջանի նիւթական հաշուետուութեան: 03. Զեկոյց Հաշուեքննիչ Յանձնախումբի կողմէ: 04. Վաւերացում 2017 տարեշրջանի նիւթական հաշուետուութեան: 05. Ներկայացում ու վաւերացում 2018 տարեշրջանի նախահաշիւին: 06. Ոչ հայ աշակերտներու յաճախում՝ Հ. Բ. Ը. Մ. «Ա. Գալփաքեան» վարժարան: 07. Փոխարինել Հ. Բ. Ը. Մ. «Ա. Գալփաքեան» վարժարանի երկու դպրոցական ինքնաշարժներ ները։ 08. Զանազան այլ հարցեր: 09. Հաշուեքննիչ Յանձնախումբի ընտրութիւն: 10. Վարչութեան ընտրութիւն: Ի դիմաց Հ. Բ. Ը. Միութեան Յունաստանի Կեդր. Յանձնաժողովի Ատենադպիր Ատենապետ Մ. ԲՕՆԻՐՈՒ ԴՈԿՏ. Հ. ՄԱՐՈՒՔԵԱՆ Ծանօթ.1) Ըստ Միութեան Ծրագրի ու Կանոնագրի 19-րդ յօդուածին, Վարչութեան եւ Հաշուեքննիչ Յանձնախումբի թեկնածուները պէտք է կատարած ըլլան իրենց տնտեսական պարտաւորութիւնները եւ գրաւոր ներկայացնել իրենց թեկնածութիւնը, մինչեւ Շաբաթ 3 Մարտ 2018, կէսօրուայ ժամը 12ին, Միութեան գրասենեակը (Նաֆփլիու փողոց, թիւ 11, Փալէո Ֆալիրո): 2) Այն անդամ – անդամուհիները որոնք նախորդ տարիներու տնտեսական պարտաւորութիւնները չեն կատարած եւ կը փափաքին ներկայ գտնուիլ Ընդհանուր Անդամական Ժողովին, կրնան կատարել իրենց պարտաւորութիւնները ըստ Միութեան Ծրագրի ու Կանոնագրի 6-րդ յօդուածին, մինչեւ Ընդհանուր Անդամական Ժողովի վերջը, եթէ ոչ ինքնազօր՝ պիտի չնկատուին Միութեան անդամ անդամուհի:

Աթէնք, 30 Յունուար 2018

Էջ 34

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 16 Փետրուար 2018

«Անժէլ Գուրթեանի Տետրակները» Յունահայ հանրածանօթ դերասանուհի Խրիսթինա Ալէքսանեան՝ պիտի շարունակէ «Անժէլ Գուրթեանի Տետրակները» մենախօսութեան յաջող ներկայացումները, հիւսիսային Յունաստանի կեդրոնական սրահներուն մէջ, երգի եւ երաժտութեան ընկերակցութեամբ Հայկ Եազըճեանի։

Τα τετράδια της Ανζέλ Κουρτιάν Μια αληθινή ιστορία. Μια συγκλονιστική μαρτυρία. Η Ανζέλ Κουρτιάν θυμάται τα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή της... Μέσα από τα μάτια της βλέπουμε την ιστορία του Αρμενικού λαού και του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας. Όπως τα έζησε η ίδια... Όπως τα βίωσε ένα μικρό παιδί. Όπως τα έγραψε αργότερα, στα μαθητικά τετράδια των εγγονιών της... Η παράσταση που έχει ήδη παρουσιαστεί με μεγάλη επιτυχία σε Αθήνα, Σύρο, Χαλκίδα, Πάτρα, Κρήτη και Σκιάθο έρχεται στη Θεσσαλονίκη για 5 παραστάσεις από Τετάρτη 21.02.2018 μέχρι Κυριακή 25.02.2018. Ημέρες παραστάσεων: Τετάρτη 21 έως Κυριακή 25 Φεβρουαρίου 2018 στις 21.00 μ.μ. Θέατρο Αθήναιον, Β΄ σκηνή (Λεωφ. Βασιλίσσης Όλγας 35) Πληροφορίες/Τηλεφωνικές κρατήσεις: 2310 832060 Προπώληση εισιτηρίων στο ταμείο του θεάτρου και: https://www.viva.gr/tickets/ Τιμές εισιτηρίων: 12€ (Προπώληση, Ομαδικά, Φοιτητικά, ΑΜΕΑ, άνω των 65) και 15€ την ημέρα της παράστασης. Επόμενοι σταθμοί: Βέροια, Τρίτη 27.02.2018, Κινηματοθέατρο ΣΤΑΡ (Μητροπόλεως 57) Πληροφορίες/Τηλεφωνικές κρατήσεις: 23310 22373 Προπώληση εισιτηρίων στο ταμείο του θεάτρου Τιμές εισιτηρίων: 10€ Γενική είσοδος Ξάνθη, Πέμπτη 01.03.2018, Δημοτικό Αμφιθέατρο Ξάνθης (Πλατεία Διοικητηρίου 1Α) Πληροφορίες/Τηλεφωνικές κρατήσεις: 6944298387 Προπώληση εισιτηρίων στα εξής σημεία: Βιβλιοπωλείο Σπανίδης, Θερμοπυλών & Πλάτωνος 11, τηλ. 25410 27544 Βιβλιοπωλείο Πυργελή, Ανδρέου Δημητρίου 57, τηλ.

25410 72363 Βιβλιοχαρτοπωλείο Τζελέπης Ευγένιος, 28ης Οκτωβρίου 42, τηλ. 25410 23386 Βιβλιοπωλείο 2 (Δύο), Ελ. Βενιζέλου 29, τηλ. 25410 27777 Τιμές εισιτηρίων: 10€ Γενική είσοδος Κομοτηνή, Παρασκευή 02.03.2018, Πολιτιστικό Κύτταρο του Εργατικού Κέντρου (πρώην ΡΕΞ) Προπώληση εισιτηρίων: Δημοκρίτειο Βιβλιοχαρτοπωλείο, Δημοκρίτου 7Α, τηλ.

25310 84040

Τιμές εισιτηρίων: 10€ Γενική είσοδος Συντελεστές: Θεατρική διασκευή του ομότιτλου βιβλίου – Σκηνοθεσία – Ερμηνεία: Christina Alexanian Φωνή-Ούτι: Haig Yazdjian Trailer: www.facebook.com/tatetradiatisanzelkourtian/ videos/2016748848616615/ Παραγωγή: Πολιτιστικός & Αθλητικός Οργανισμός Δήμου Ν.Σμύρνης Υπό την αιγίδα: Յունաստանում ՀՀ դեսպանութիւն/ Embassy of Armenia to the Hellenic Republic