Հայ Կեանք ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈԻԹԱՅԻՆ ԵԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆ Տարի Գ., թիւ 5(42)
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Տեղի ունեցաւ Հայաստանի եւ Լիբանանի նախագահներուն հանդիպումը
ԵՐԵՒԱՆ.- Հանրապետութեան նախագահի նստավայրին մէջ, Հինգշաբթի, 22 Փետրուարին տեղի ունեցաւ պաշտօնական այցելութեամբ Հայաստանի Հանրապետութիւն ժամանած Լիբանանի Հանրապետութեան նախագահ Միշէլ Աունի դիմաւորման պաշտօնական արարողութիւնը, որուն յաջորդեց Հայաստանի եւ Լիբանանի նախագահներուն հանդիպումը:
«Յարգելի՛ պարոն նախագահ, ես մեծ ջերմութեամբ եւ սիրով կ՛ողջունեմ ձեզ Հայաստանի Հանրապետութիւն: Մեզի համար մեծ ուրախութիւն եւ պատիւ է հիւրընկալել բարեկամ Լիբանանի նախագահը Հայաստանի մէջ, եւ մենք խորապէս շահագրգռուած ենք Լիբանանի հետ մեր յարաբերութիւնները խորացնելու բոլոր ոլորտներու մէջ: Ես մեծ ջերմութեամբ կը յիշեմ իմ այցելութիւնը Լիբանան տակաւին 2012-ին, որ լաւ խթան հանդիսացաւ մեր յարաբերութիւններու զարգացՇարունակութիւնը էջ 4
Բակօ Սահակեանը յարգանքի տուրք մատուցեց Սումգայիթի ջարդերու անմեղ զոհերու յիշատակը յաւերժացնող յուշակոթողին
Սումգայիթի ջարդերու 30-րդ տարելիցի առթիւ Արցախի Հանրապետութեան նախագահ Բակօ Սահակեանը Փետրուար 28-ին Հայ Առաքելական Եկեղեցուոյ Արցախի թեմի առաջնորդ Պարգեւ-արքեպիսկոպոս Մարտիրոսեանի եւ հանրապետութեան բարձրաստիճան ղեկավարութեան ուղեկցութեամբ այցելեց Ստեփանակերտի յուշահամալիր եւծաղիկներ զետեղեց անմեղ զոհերու յիշատակը յաւերժացնող յուշակոթողին:
Սումգայիթ քաղաքի հայ բնակչութեան կոտորածի 30-րդ տարելիցի առթիւ Արցախի խորհրդարանի յայտարարութիւնը Արցախի Հանրապետութեան Ազգային ժողովը Փետրուար 28-ի լիագումար նիստին Սումգայիթ քաղաքի հայ բնակչութեան կոտորածի 30-րդ տարելիցին առիթով յայտարարութիւն ընդունած է, ուր ըսուած է հետեւեալը։ «1988 թուականի Փետրուար 27-29, Պաքուէն ընդամենը 30 քմ․ հեռաւորութեան վրայ գտնուող Սումգայիթ քաղաքի հայ բնակչութեան հանդէպ Շարունակութիւնը էջ 8
Հայ Կեանք
Էջ 2
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
ՀՀ Սփիւռքի նախարար Հրանոյշ Յակոբեանի ուղերձը Մայրենիի տօնին առթիւ Սիրելի՛ հայրենակիցներ, աշխարհասփիւ՛ռ հայեր,
News in Pages 15-22 “Հայ Կեանք”
Ելեկտրոնային Պարբերական Հրատարակման Պատասխանատուներ
Տիգրան Ապասեան Խաչատուր Ադամեան Դոկտ․ Համբիկ-Սահակ Մարուքեան
Աթէնք - Յունաստան
“Χάι Γκιάνκ”
Ηλεκτρονική Περιοδική Ενημερωτική Έκδοση Υπεύθυνοι Έκδοσης
Δικράν Αμπασιάν Χατσαδούρ Αταμιάν Δρ. Χαμπίκ-Σαχάκ Μαρουκιάν
Αποστέλλεται ηλεκτρονικώς & ατελώς
“Hye Gyank” Electronic Periodical Publication Athens - Greece E-mail: hyegyank@gmail.com Հաւատալով ազատ խօսքի իրաւունքին եւ բազմակարծութեան` կ՛ընդունինք, որ հրապարակուած գրութիւնները անպայման չարտայայտեն հրատարակիչներուս տեսակէտը։ Հրատարակիչներուն կը վերապահուի յղուած յօդուածները յապաւելու կամ չհրատարակելու իրաւասութիւնը։
Փետրուար 21-ին աշխարհի շատ ժողովուրդներ կը տօնեն ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի կողմէ հաստատուած Մայրենիի օրը: Աշխարհի հետ միասին մենք եւս պետականօրէն կը նշենք զայն, սակայն այս օրը համայն հայութեան համար ունի առանձնայատուկ նշանակութիւն: Օրուան խորհուրդը, անկասկած, մեծ ու պարտաւորեցնող է, անիկա նախ եւ առաջ զօրաւոր ազդակ է՝ պահել-պահպանելու մեր ազգային ժառանգութեան մեծագոյն գանձը` հայոց լեզուն, հայ ինքնութեան ու ազգային միաբանութեան առաջնային գրաւականն ու հայապահպանութեան հիմնասիւնը, ուծացման վտանգի դէմ զօրեղ վահանը: Այսօր համաշխարհայնացող աշխարհի համահարթեցման պայմաններուն մէջ, սեփական լեզուի կիրառումը, ուսուցումն ու փոխանցումը պէտք է հրամայական դառնան, քանզի համընդհանուր ձուլման ովկիանոսը անհետեւողականութեան, անտարբերութեան պայմաններուն մէջ մեզմէ հեշտութեամբ կը խլէ մեր հոգեւոր աւիւնը` մայրենի լեզուն, ատոր հետ նաեւ մեր արժէքները, ինքնութիւնը, պատմութիւնը: Համայնքներուն եւ Սփիւռքի հայկական դպրոցներուն մէջ մայրենիի ուսուցումը պէտք է դառնայ առաջնային նպատակ, որ հայ աշակերտը, երիտասարդը խօսի՛, կարդա՛յ ու մտածէ՛ հայերէն, հայ մանուկը վաղ մանկութենէն սորվի հայկական բառն ու բանը, ունենայ հայերէն լեզուամտածողութիւն: Այսօր բարձր արհեստագիտութիւններու միջոցով կրնանք հասնիլ ցանկալի արդիւնքի. հեռավար ուսուցման կազմակերպում, հայկական խաղեր, իրար հետ համացանցի վրայ հաղորդակցուելուն հայերէն տառերու օգտագործում` ամէնուր գիտակցելով մեր ոսկեղենիկ լեզուի աստուածային էութիւնը: Ալիշանը կ’ըսէր. «Ուր որ հայրենի երգեր կը լսուին` հոն հայրենիքը ողջ է…»: Ուրեմն եկէ՛ք խօսինք, մտածենք, ապրինք, երգենք, աղօթենք հայերէն: Այսօր Հայաստանի պետութիւնը կ’ընէ ամէն հնարաւոր բան հայոց լեզուի երկու ճիւղերու` արեւելահայերէնի եւ արեւմտահայերէնի պահպանման, փոխանցման, մերձեցման ու զարգացման համար: Հայրենիքը մայրենիի պահապանն է ու կենսունակութեան աղբիւրը, որուն կենարար ջուրը, վստահ եմ, կ’ապրեցնէ, կը հազարապատկէ ձեր մէջ եղած սէրն առ մայրենին, հայեցի խօսքը, միտքը: Սիրե՛նք, սորվի՛նք ու փոխանցե՛նք մայրենին, թո՛ղ համայն հայութեան շրթունքներուն ծաղկի այն ու դառնայ մեր խարիսխը յաւերժութեան ովկիանոսին մէջ:
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
Ուղերձ Արցախի վերածնունդի օրուայ առթիւ
Նախագահ Բակօ Սահակեան Փետրուար 20-ին շնորհաւորական ուղերձ յղած է Արցախի վերածնունդի օրուան առթիւ: Արցախի Հանրապետութեան նախագահի աշխատակազմի տեղեկատուութեան գլխաւոր վարչութեան հաղորդմամբ` ուղերձին մէջ կ՛ըսուի. «Սիրելի՛ հայրենակիցներ, Արցախի Հանրապետութեան իշխանութիւններու եւ անձամբ իմ անունէն ի սրտէ կը շնորհաւորեմ ձեզ Արցախի վերածնունդի օրուան առթիւ: 30 տարի անցած է այն օրէն, երբ մեր ժողովուրդը միասնական ու միակամ ոտքի ելաւ` իր վճռորոշ ձայնը բարձրացնելով յանուն մարդու իրաւունքներու պաշտպանութեան: Ատիկա խաղաղ եւ արդարացի պահանջ էր, որուն Ատրպէյճանը պատասխանեց Պաքուի, Սումգայիթի եւ այլ բնակավայրերու մէջ հայ բնակչութեան կոտորածներով, բռնի տեղահանումներով, հազարաւոր մարդիկ դարձան այդ յանցաւոր քաղաքականութեան զոհը: Ատրպէյճանի կողմէ մեզի պարտադրուած անհաւասար եւ արիւնալի պատերազմը ա՛լ աւելի կոփեց մեր ժողովուրդի կամքը, միաւորեց համայն հայութիւնը մեր պապենական հողը պաշտպանելու եւ անոր իրական տէրը դառնալու գործին: Այդ միասնութեան ու համախմբուածութեան, մեր ժողովուրդի հայրենասիրութեան եւ ազատատենչ ոգիին շնորհիւ մենք կրցանք ոչ միայն դիմակայել սանձազերծ հակառակորդին, այլեւ տօնել մեծ յաղթանակներ: Եւ այսօր` 30 տարի անց, կրնանք հպարտօրէն արձանագրել, որ մեր ժողովուրդի ընտրութիւնը ճիշդ էր, որ մենք այլ ճանապարհ չունէինք: Մայր Հայաստանի եւ Սփիւռքի մեր քոյրերու ու եղբայրներու հետ միասին հերոսաբար պաշտպանեցինք վտանգուած հայրենիքը, վերականգնեցինք աւերուած տնտեսութիւնը եւ ստեղծեցինք կայուն հիմքեր անոր յետագայ զարգացման համար, կազմաւորուեցաւ պաշտպանութեան բանակը, որ դարձաւ ոչ միայն մեր երկրի, այլեւ տարածաշրջանի կայունութեան ու խաղաղութեան երաշխաւորը, ծնաւ ու դաստիարակուեցաւ սերունդ մը, որուն համար հայրենիքի ազատութիւնն ու անկախութիւնը բացառիկ արժէքներ են: Թանկագի՛ն բարեկամներ, Ես աւելի քան վստահ եմ, որ մեր ժողովուրդը
Էջ 3
Բակօ Սահակեան. «Պիտի շարունակենք մեր անկասելի ուղին»
20 Փետրուարին Արցախի Հանրապետութեան կառավարութեան պատմական դահլիճին մէջ տեղի ունեցաւ Արցախի վերածնունդի օրուան նուիրուած պաշտօնական ընդունելութիւն, որուն ներկայ էին Հայաստանի Հանրապետութեան երկրորդ նախագահ Ռոպերթ Քոչարեան, Հայ առաքելական եկեղեցւոյ Արցախի թեմի առաջնորդ Պարգեւ արք. Մարտիրոսեան, արցախեան շարժումի վեթերաններ, պետական պաշտօնեաներ, պաշտպանութեան բանակի բարձրաստիճան սպաներ, քաղաքական շրջանակներու եւ հասարակական հատուածի ներկայացուցիչներ, Հայաստանի եւ սփիւռքի ներկայացուցիչներ: Իր ողջոյնի խօսքին մէջ նախագահ Սահակեան նշեց, որ սերունդները միշտ պիտի հպարտանան 1988-ին հրապարակ ելած մեր ժողովուրդի քաջութեամբ ու սխրանքով` ընդգծելով, որ այդ տօնը կը հանդիսանայ հայրենասիրութեան, անձնուիրութեան, միասնականութեան, սեփական ուժերուն ապաւինելու, անսասան կամքի եւ հաւատքի խորհրդանիշ: «Մայր Հայաստանի եւ համայն հայութեան հետ միասին մենք արդէն 30 տարի է կ՛ընթանանք այս ճամբով եւ կը շարունակենք մեր անկասելի ուղին` ամուր պահելով մեր ժողովուրդի յաղթական ոգին, կամքն ու միասնականութիւնը», շեշտեց Արցախի Հանրապետութեան նախագահը:
կեանքի պիտի կոչէ իր բոլոր նուիրական իղձերն ու նպատակները: Մէկ անգամ եւս կը շնորհաւորեմ բոլորս պետական կարեւորագոյն տօնի առիթով եւ կը մաղթեմ խաղաղութիւն ու մեծագոյն յաջողութիւններ մեր հայրենիքին ու ժողովուրդին»:
Էջ 4
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Տեղի ունեցաւ Հայաստանի եւ Նախագահի նստավայրին մէջ Լիբանանի նախագահներուն կայացան հայ-լիբանանեան հանդիպումը բարձր մակարդակի բանակցութիւնները
Շարունակութիւն էջ 1-էն
ման գործին: Վստահ եմ, որ ձեր այցելութիւնը նոր էջ պիտի բանայ մեր յարաբերութիւններուն մէջ: Մեր միջպետական յարաբերութիւնները միայն 25 տարւան պատմութիւն ունին, բայց մեր ժողովուրդներու բարեկամութիւնը դարերու վրայ կ՛երկարի: Անշուշտ, մեր երկու ժողովուրդներու բարեկամութեան ամրապնդման գործին մէջ շատ մեծ դերակատարութիւն ունի հայ համայնքը: Մենք խորապէս շնորհակալ ենք Լիբանանի ժողովուրդին եւ իշխանութիւններուն մեր հայրենակիցներուն նկատմամբ ցուցաբերուած հոգատար վերաբերմունքին համար: Անոնք ժամանակի ընթացքին դարձան Լիբանանի լիարժէք քաղաքացիներ՝ պահելով իրենց ազգային ինքնութիւնը: Եւ, անշուշտ, մենք շնորհակալ ենք Լիբանանի իշխանութիւններուն, որոնց շարքին՝ խորհրդարանին, Հայոց Ցեղասպանութեան փաստը ճանչնալնուն համար: Այդ մէկը շատ կարեւոր ներդըրում է», ըսաւ Սերժ Սարգսեան: Նախագահ Միշէլ Աուն շնորհակալութիւն յայտնեց Հանրապետութեան նախագահին հրաւէրին համար եւ իրեն համար մեծ պատիւ համարեց Հայաստանի Հանրապետութիւն այցելելը: «2012ին Լիբանան ձեր այցելութեան ատեն ձեզի ի պատիւ կազմակերպուած ճաշի ընթացքին ես ալ մասնակցեցայ, եւ այդ ժամանակ մենք կարճատեւ զրոյց մը ունեցանք: Ես շատ ուրախ եմ, որ կը գտնուիմ Հայաստանի Հանրապետութիւն: Այո՛, Լիբանանի հայ համայնքի ներկայացուցիչներ կան իմ պատուիրակութեան կազմին մէջ: Ձե՛րդ գերազանցութիւն, պէտք է ըսեմ, որ հայ համայնքը մեծ ներդրում ունեցած է Լիբանանի զարգացման, ծաղկման գործին մէջ: Անոնք բաւական լուրջ կ՛աշխատին իրենց գործունէութեամբ բոլոր բնագաւառներու եւ պատասխանատու օղակներու մէջ: Մենք շատ կը յենինք անոնց վրայ բոլոր բնագաւառներուն մէջ: Մենք լայն հասարակութիւն ենք, եւ հայ համայնքը կրցած է իր մշակոյթն ու ինքնութիւնը պահպանել Լիբանանի մէջ: Անշուշտ, շատ կարեւոր
Լիբանանի նախագահի պաշտօնական այցի ընթացքին Հանրապետութեան Նախագահի նստավայրին մէջ նախագահներ Սերժ Սարգսեանի եւ Միշէլ Աունի առանձնազրոյցէն յետոյ, տեղի ունեցան ընդլայնուած կազմով հայ-լիբանանեան բարձր մակարդակի բանակցութիւններ՝ երկու երկիրներու պատուիրակութիւններու մասնակցութեամբ: Լիբանանի և Հայաստանի նախագահները բանակցութիւններու արդիւնքներն ամփոփեցին զանգուածային լրատուամիջոցներու ներկայացուցիչներու առջեւ։
կը նկատեմ եւ հպարտ ենք այդ բազմակարծութեամբ ու մշակութային բազմազանութեամբ, որովհետեւ մենք կրցանք անկէ շատ օգտուիլ եւ զարգացնել Լիբանանը: Այցելութիւնս նպատակ ունի առաւել ամրապընդել Հայաստանի եւ Լիբանանի միջեւ յարաբերութիւնները: Յոյս ունինք, որ Հայաստանի եւ Լիբանանի միջեւ այդ յարաբերութիւնները շատ աւելի կ՛ընդլայնին եւ խորանան: Կան բազմաթիւ բնագաւառներ, որոնց ուղղութեամբ կրնանք աշխատիլ, եւ այդ մէկը տեղի կ՛ունենայ ի բարօրութիւն մեր երկու երկրներուն», Սերժ Սարգսեանի հետ հանդիպման ընթացքին ըսաւ նախագահ Միշէլ Աուն:
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
Էջ 5
ՀՈԼԱՆՏԱՅԻ ԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆԸ ՃԱՆՉՑԱՒ ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆԸ վերաբերեալ Թուրքիոյ դիրքորոշումը հիմնուած է պատմական փաստերու եւ իրաւական չափանիշներու վրայ: Եւրոպական օրէնսդրութիւնը եւ Մարդու իրաւունքներու եւրոպական դատարանի կայացուցած որոշումները կը հաստատեն մեր ճշմարտացիութիւնը։ Եւ ուրեմն մենք հիմք կ’ընդունինք Հոլանտայի կառավարութեան յայտարարութիւնը, որ «այն պիտի չհետեւի խորհրդարանին՝ ճանչնալով 1915 թուականի իրադարձութիւնները որպէս ցեղասպանութիւն, եւ որ Երեւան ներկայացուցիչ ուղարկելը չի նշանակեր ճանչնալ ցեղասպանութիւնը»»,- յայտարարած է Թուրքիոյ արտաքին քաղաքական գերատեսչութիւնը։ Հոլանտայի խորհրդարանը ձայներու բացարձակ մեծամասնութեամբ ընդունած է երկրի համախոհ կառավարութեան մէջ մտնող Քրիստոնէական Միութիւն կուսակցութեան անդամ Ճոյել Ֆորտեւինտի ներկայացուցած Հայոց Ցեղասպանութեան երկու բանաձեւերը։ Առաջին բանաձեւով կը վերահաստատուի Հոլանտայի կողմէ 2004-ին Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչնալու մասին որոշումը, իսկ երկրորդով կը պարտադրուի կառավարութեան՝ նախարարի մակարդակով հինգ տարին մէկ անգամ Ապրիլ 24-ին այցելել եւ յարգանքի տուրք մատուցել Ծիծեռնակաբերդի մէջ: Քուէարկութենէն անմիջապէս ետք Հայաստանի արտաքին գործոց նախարար Էտուարտ Նալպանտեան հանդէս եկած է յայտարարութեամբ` Հոլանտայի Ներկայացուցիչներու պալատին կողմէ Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչումը վերահաստատելու վերաբերեալ: «Բարձր կը գնահատենք բարեկամ Հոլանտայի խորհրդարանին մէջ այսօր տեղի ունեցած քննարկումները եւ ատոնց արդիւնքով ընդունուած բանաձեւերը, որոնք աներկբայօրէն կը վերահաստատեն 2004-ի Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչումը: Այս քայլով Հոլանտայի խորհրդարանը կրկին հաստատեց իր հաւատարմութիւնը համամարդկային արժէքներուն, ցեղասպանութիւններու եւ մարդկութեան դէմ յանցագործութիւններու կանխարգիլման վեհ գործին», – ըսած է Նալպանտեան: Թուրքիան խստօրէն դատապարտած է Հոլանտայի Ներկայացուցիչներու պալատի որոշումները: «Սրեպրենիցայի ցեղասպանութիւնը կողքէն դիտող երկրի խորհրդարանի կայացուցած անհիմն որոշումները տեղ չունին ոչ պատմութեան, ոչ ալ արդարադատութեան մէջ։ Այսպիսով անոնք իրաւաբանական տեսանկիւնէ ոչ պարտադիր են, ոչ ալ վաւեր»,- ըսուած է Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարութեան տարածած յայտարարութեան մէջ։ «1915 թուականի իրադարձութիւններու
Լիոնի քաղաքապետ Ժորժ Քեփենեկեանի գլխաուորած պատուիրակութիւնը Հայաստան պիտի այցելէ
Լիոնի հայազգի քաղաքապետ Ժորժ Քեփենկեանի գլխաուորած պատուիրակութիւնը Մարտ 3-7 Հայաստան պիտի այցելէ: Այդ մասին կը հաղորդէ Lyonmag.com-ը՝ ընդգծելով, որ Քեփենեկեանի այցը շարունակութիւն է 1992-էն Երեւանի ու Լիոնի միջեւ համագործակցութեան։ Կը նախատեսուի որ այցի ընթացքին Երեւանը ու Լիոնը կքննարկեն մինչեւ 2020 թուականը համագործակցութեան ծրագիրը, ուր կը նախատեսուի համագործակցութեան խորացում տեղական ինքնակառավարման, քաղաքաշինական ծրագիրներու իրականացման, տնտեսական եւ սոցիալական զարգացման, ուսումնական հաստատութիւններու համագործակցութեան խթանման ու մշակոյթի ոլորտներու մէջ: Շարունակութիւնը էջ 11
Էջ 6
Հայ Կեանք
Դեսպան Չարչօղլեանի եւ Յունաստանի խորհրդարանի Յունաստան-Հայաստան միջխորհրդարանական բարեկամութեան խումբի նախագահի հանդիպմումը
Փետրվար 26-ին Յունաստանի մէջ ՀՀ դեսպան Ֆադեյ Չարչօղլեանը հիւրընկալեց Յունաստանի խորհրդարանի Յունաստան-Հայաստան միջխորհըրդարանական բարեկամութեան խումբի նախագահ Էլենի Սթամաթաքիին: Ողջունելով հիուրին՝ դեսպան Չարչօղլեանը կարեւորեց Հայաստանի եւ Յունաստանի խորհրդարաններու միջեւ համագործակցութեան բարձր մակարդակը` ընդգծելով օրենսդիր մարմիններու բարեկամական խումբերու ակտիւ գործունեութեան կարեւորութիւնը՝ որպէս երկկողմ համագործակցութեան կարեւոր բաղադրիչ:
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
«Ես եմ» ծրագիրով ծառայութեան անցած նորակոչիկները տուին իրենց զինուորական երդումը
«Ես եմ» ծրագիրով ՊԲ զօրակոչուած նորակոչիկները Փետրուար 24-ին իրենց կեանքի կարեւորագոյն ընտրութիւնը ամրագրեցին զինուորական երդումի խորհուրդով: Ասկերանի տանկ-յուշարձանի մօտ, այդ առիթով կազմակերպուած հանդիսաւոր միջոցառումին կը մասնակցէին ԱՀ ՊՆ, ՊԲ հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Լեւոն Մնացականեանը, ՊԲ-ի, միաւորումներու եւ զօրամասերու բարձրաստիճան ներկայացուցիչները, նորակոչիկներու հարազատները: Հանդիսաւոր արարողութեան ներկայ էր նաեւ հայկական երկու հանրապետութիւններու ռազմական համագործակցութեան ծրագիրի սահմաներուն մէջ աշխատանքային այցով ՊԲ այցելած ՀՀ Պաշտպանութեան նախարար Վիգէն Սարգսեանը: Շարունակութիւնը էջ 8
Շնորհակալութիւն յայտնելով ջերմ ընդունելութեան համար՝ Էլենի Սթամաթաքին, իր հերթին, անդրադարձաւ երկու երկրներու խորհրդարաններու միջեւ ձեւաւորուած սերտ համագործակցութեանը եւ ընդգծեց դրայ շարունակական ամրապնդման ու խորացման անհրաժեշտութիւնը: Զրուցակիցները անդրադարձան երկու երկրներու խորհրդարաններու միջեւ համագործակցութեան ակտիւացման եւ համատեղ նախագիծերու իրականացման հեռանկարուն: Հանդիպմանը տեղի ունեցաւ մտքերու փոխանակում ինչպէս երկու երկիրներու առջեւ ծառացած, այնպէս ալ տարածաշրջանային եւ միջազգային օրակարգի հարցերու շուրջ:
Դեսպան Չարչօղլեանը զրուցակիցին մանրամասն ներկայացուց Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախընդիրի շուրջ վերջին զարգացումները, Հայաստանի եւ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբի համանախագահ երկիրներու համատեղ ջանքերը՝ հիմնախնդիրի խաղաղ կարգաւորման գործընթացի առաջմղման ուղղութեամբ:
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
Էջ 7
Գերագոյն հոգեւոր խորհուրդը Պոլսոյ հայոց պատրիարքի ընտրութիւնը չխոչընդոտելու կոչ ըրաւ
ԷՋՄԻԱԾԻՆ.- Փետրուար 20-23ին, նախագահութեամբ Գարեգին Բ. Ամենայն Հայոց կաթողիկոսին տեղի ունեցաւ Գերագոյն հոգեւոր խորհուրդի ժողովը, որուն ընթացքին անդրադարձ կատարուեցաւ Պոլսոյ Հայոց պատրիարքի ընտրութիւններու կազմակերպման գործընթացին: Մայր Աթոռի տեղեկատուական համակարգը կը յայտնէ, թէ քննարկումներուն իբրեւ արդիւնք՝ Գերագոյն հոգեւոր խորհուրդը իր մտահոգութիւնը արտայայտած է պատրիարք Մեսրոպ արք. Մութաֆեանի հիւանդութեան պատճառով անցնող տասը տարիներուն ստեղծուած անցանկալի զարգացումներուն առնչութեամբ, որոնք «լուրջ անհանգստութիւն եւ ընդվզում յառաջացուցած են աշխարհասփիւռ մեր ժողովուրդին մէջ»: Յայտարարութեան մէջ կը նշուի, որ մինչ պատրիարքական տեղապահի ընտրութիւնը նոր յոյս ներշնչած է պատմական Աթոռը գահակալով
օժտելու եւ պոլսահայութեան բնականոն կեանքը վերականգնելու առումով, կարճ ժամանակ անց, եկեղեցական մարմիններու եւ անհատներու «անշըրջահայեաց քայլերուն իբրեւ հետեւանք» ստեղծուեցաւ իրավիճակ մը, որ առիթ տուաւ արտաքին ներազդեցութիւններու եւ Թուրքիոյ իշխանութիւններուն միջամտութեան՝ դարձեա՛լ ձախողութեան մատնելով պատրիարքական ընտրութիւններու կազմակերպման ի նպաստ ներդրուած ջանքերը: Աւարտին, յայտարարութեան մէջ կը նշուի. «Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի յորդորն է Կրօնական ժողովի անդամներին եւ համայնքում հանգամանք ու հեղինակութիւն ունեցող աշխարհական հայորդիներին՝ միաբան ու համախորհուրդ, Հայոց եկեղեցու կանոնների եւ օրինական պահանջների պահպանմամբ հետամուտ լինել երկարամեայ ծանր հիւանդութեան մէջ գտնուող ամենապատիւ Մեսրոպ պատրիարքին անգործունեայ ճանաչելուն եւ պետութեան հետ սահմանուած ընթացակարգով պատրիարքական ընտրութիւնների կազմակերպմանը՝ ի պայծառութիւն Պոլսոյ Հայոց պատրիարքութեան եւ ի մխիթարութիւն մեր բարեպաշտ ժողովըրդի: Մեր ակնկալութիւնն է Թուրքիայի իշխանութիւններից, որ ընդառաջեն Հայոց պատրիարքի ընտրութիւնների կազմակերպման հայ համայնքի արդար պահանջին: Հանդարտութեան հրաւէր ենք ուղղում նաեւ աշխարհասփիւռ մեր ժողովրդին՝ ողջախոհութեամբ եւ զսպուածութեամբ առիթ ընձեռելու Պոլսոյ աթոռին՝ յաղթահարելու ստեղծուած կացութիւնը»:
Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինի մէջ կատարուեցաւ խաղաղութեան աղօթք Փետրուար 23-ին, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ծայրագոյն Պատրիարք եւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի օրհնութեամբ, Հռոմի Սրբազան Քահանայապետ Ֆրանչիսկոս Պապի կողմէ 2018 թուականին փետրուար 4-ին ուղղած կոչին ընդառաջ, Մայր Աթոռ Սուրբ էջմիածինի մէջ յընթացս Մեծի Պահոց Հանգստեան ժամերգութիւնհսկման կատարուեցաւ նաեւ խաղաղութեան յատուկ աղօթք` Քոնկոյի Դեմոկրատական Հանրապետութեան եւ Հարաւային Սուտանի մէջ խաղաղութեան շուտափոյթ հաստատման համար: Ժամերգութեան ներկայ էին նաեւ Գերագոյն հոգեւոր խորհուրդի անդամներ եւ Մայր Աթոռի աշխատակիցներ: Խաղաղութեան համար կատարուող այս մասնաւոր աղօթքը, ատոր մասնակցող տարբեր Եկեղեցիներու ու քրիստոնէական յարանուանութիւններու ներկայացուցիչներու ընկալմամբ, նպատակ ունի աւետարանական խաղաղութեան հաստատման ուղղուած նոր վկայութիւն մը կերտելու բոլոր այն երկիրներուն մէջ, ուր քրիստոնեաներն ամէնէն աւելի կարիք ունին խաղաղութեան ու ապահովութեան:
Էջ 8
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Սումգայիթ քաղաքի հայ բնակչութեան կոտորածի 30-րդ տարելիցի առթիւ Արցախի խորհրդարանի յայտարարութիւնը
Շարունակութիւն էջ 1-էն
Ատրպէյճանի իշխանութիւններու կողմէ իրականացուեցաւ կոտորած եւ բռնի տեղահանութիւն։ Նախապէս ծրագրուած վայրագութիւններուն զոհ գացին հարիւրաւոր հայեր, մեծ մասամբ՝ կանայք, երեխաներ եւ ծերեր, հազարաւոր հայեր զանգուածային բռնութիւններով տեղահանուեցան, , իսկ իրենց պատկանող գոյքը՝ յափշտակուեցաւ։ Սումգայիթի կազմակերպուած յանցագործութիւնը ատրպէյճանական իշխանութիւններու՝ Նախիջեւանի օրինակով խտրականութեան, էթնիկ զտումներու եւ հայաթափման, խորհրդային տարիներու անպատիժ իրագործուող քաղաքականութեան հերթական դրսեւորումն էր, որը շարունակուեցաւ Պաքուի, Գանձակի, Հիւսիսային Արցախի միւս հայաբնակ վայրերուն մէջ ալ։ Այդ վայրագութիւններով Պաքուի իշխանութիւնները կը սպառնային իր իրաւունքներու պաշտպանութեան համար ոտքի ելած արցախահայութիւնը՝ պատանդ դարձընելով Արեւելեան Անդրկովկասի հայութիւնը: Մինչդեռ այդ օրերուն Արցախի մէջ ծաւալուող համաժողովրդական ազատագրական պայքարը կոչուած էր վերջ դնելու հայ մարդու ազգային արժանապատուութեան հանդէպ ոտնձգութիւններուն եւ ատրպէյճանական իշխանութիւններու ցեղասպան քաղաքականութեան: Յարգելով Սումգայիթեան եղեռնագործութեան զոհ դարձած անմեղ հայերու յիշատակը եւ համոզուած ըլլալով, որ պետական մակարդակով իրականացուած հայ բնակչութեան ջարդերը ու կոտորածը անպատիժ թողնելը յանգեցրեց զանգուածային նոր յանցագործութիւններու եւ Ատրպէյճանի կողմէ նորանկախ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան ժողովուրդի դէմ պատերազմի՝ Արցախի Հանրապետութեան Ազգային ժողովը, կը դատապարտէ խտրականութեան, այլա-
տեացութեան եւ անհանդուրժողականութեան որեւէ դրսեւորում, կը գտնէ, որ պաշտօնական Պաքուն մինչեւ այսօր կը շարունակէ ըլլալ ցեղասպանութեան քաղաքականութեան կրողը, որու վերջին վկայութիւնը 2016-ի Ապրիլին Արցախի քաղաքացիական բնակչութեան հանդէպ իրականացուած յանցագործութիւններն են, կը վերահաստատէ, որ Արցախի Հանրապետութիւնը հետեւողական պիտի ըլլայ բռնութիւններու եւ տեղահանման ենթարկուած ատրպէյճանահայութեան իրաւունքներու վերականգնման ու պաշտպանման գործին մէջ, կոչ կ’ընէ խորհրդարանական կառոյցներուն, միջազգային իրաւապաշտպան կազմակերպութիւններուն Սումգայիթի հայ բնակչութեան զանգուածային ջարդերու ու կոտորածի 30-րդ տարելիցի կապակցութեամբ դատապարտել Պաքուի կողմէ ատրպէյճանահայութեան դէմ իրագործուած ցեղասպանական ակտերը»:
«Ես եմ» ծրագիրով ծառայութեան անցած նորակոչիկները տուին իրենց զինուորական երդումը Շարունակութիւն էջ 6-էն
Շնորհաւորելով օրուայ հերոսներուն՝ ՀՀ պաշտպանութեան նախարարը վստահութիւն յայտնեց, թէ առաջիկայ տարիներուն ծառայութեան այս տարբերակը ընտրած տղաները ոչ միայն չեն ափսոսայ իրենց յետագայ կեանքի համար վճռորոշ դեր ունեցող որոշումին համար, այլեւ դրական օրինակով կը վարակեն նախազօրակոչային տարիքի բազմաթիւ այլ երիտասարդներ:
Կապ Հրատարակութեան հետ: hyegyank@gmail.com
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
Էջ 9
27 Փետրուարին 28-րդ տարելից ՅԱԿՈԲ ՊԱԼԵԱՆ 27 Փետրուարին 28-րդ տարելիցը պիտի ըլլայ եղեռնագործութեան մը՝ զոր չյաջողեցանք միջազգային քաղաքական եւ արդարադատական հրապարակ բերել: Միացեալ Ազգերու Կազմակերպութիւն, Արդարադատութեան պատժական միջազգային ատեան եւ այլ մեծանուն կազմակերպութիւններու անուններով յղփացած ժամանակակից ընկերութիւնները, ՈՉԻՆՉ ըրին եւ ըսին մեր անմիջական ներկային մէջ ժողովուրդի մը կողմէ այլ ժողովուրդի մը դէմ գործուած ոճրային արարքի մասին: Ոչ ոք անհանգստացաւ եւ հիմա արդէն մոռցուած է, որ մարդիկ սպանուած էին հայ եղած ըլլալու մեղքի համար: Այս եղեռնագործութիւնը հարիւր տարուան հնութիւն չէ: Ինչո՞ւ Սումգայիթի եղեռնագործութիւնը մնայուն օրակարգ չէ հայ ժողովուրդի քաղաքական եւ քարոզչական աշխատանքներուն համար: Այս բացակայութեան համար ուրիշները չենք կրնար ամբաստանել: Եղեռնագործութեան հեղինակ պետութիւն եւ ժողովուրդ մեզի ժամանակակից են, դեռ ողջ են, անցեալ չեն: Երկիրը եւ պետութիւնը, որոնք թոյլ տուած են այդ ոճիրը, միջազգային ճանաչում ունին: Ատրպէյճանը անդադար կը խօսի իր գաղթականներուն մասին, իսկ մենք, չեմ հասկնար ո՞ր ամօթխածութեամբ կամ քաղաքական ճապկումով, չենք խօսիր Պաքուի եւ Ատրպէյճանի այլ շրջաններէն եկած մեր գաղթականներուն մասին, որոնց կը հանդիպինք եթէ Երեւանէն դուրս գանք եւ երթանք Մասիս կամ Տիգրանաշէն, հարիւրահազարաւորներ: Բիւզանդական քսան տեսակ իմաստակութեան (sophisme) կարիք չկայ, հարցը միջազգայնացնելու համար: Անշուշտ աւելի դիւրին է պատուիրակութիւն ընդունիլ եւ ղրկել, ընդունելութիւններ կազմակերպել, ինքնագոհութեան տեղեկատուութիւն ընել, քան բախել միջազգային ատեաններու դռները: Եթէ օրին, Մոսկուան եւ միջազգային համայնքը, պատմական, ընկերային, մշակութային եւ արդարութեան արժէքնրով առաջնորդուած ըլլային, չունենային կրաւորական վերաբերում, հայ ժողովուրդին խնայած կ՛ըլլային կրկին արեան տուրք տալը: Եւ նոյն ընթացքը կը շարունակուի բանակցային կոչուած բեմադրութիւններով, որոնք պատմութիւն եւ իրաւունք նկատի չեն առներ: Վիրաւորական կրնա՞յ համարուիլ ըսել, որ Պաքուի եւ Սումգայիթի ջարդերուն պատասխանատու են նաեւ իրաւարարի պարեգօտով պճնուած միջազգային համայնքը, այսպէս կոչուած մեծ ճառերով մեծ բեմերու վրայ հանդէս եկող մեծ աստղերը: Ամէն տեսակ հերոսներու անուններ կը յիշուին, բայց ինչո՞ւ երբեմն ալ չենք յիշեր Սամուէլ Շահմուրատեանը, որ թշնամիի գնդակով մեռաւ, ինչպէս
շատեր: Բայց Սամուէլ Շահմուրատեանի գործը մնաց որպէս կտակ, որպէս հիմնաւորում զոհերու եւ ժողովուրդի դէմ գործուած ոճիրը յիշեցնող, դատարան դիմելու իրողութիւն: Սամուէլ Շահմուրատեանի աշխատանքը ամբաստանագիր կազմելու բոլոր նիւթերը կը պարունակէ: Զանազան նպատակներու համար գիրքեր կը հրատարակուին, օտար լեզուներու կը թարգմանուին: Սամուէլ Շահմուրատեանի յատուկ անուններով կազմուած ցուցակները կարծէք գաղտնի արխիւ են, Հայաստանի եւ Սփիւռք(ներ)ի քաղաքական գործիչներուն եւ լրատուամիջոցներուն կողմէ չեն օգտագործուիր: Յաճախ կը դիտեմ Հայաստանի հեռատեսիլի կայաններու հաղորդումները, անոնք հայրենասիրական զգացումներ կը հովահարեն: Բայց Սումգայիթի եղեռնագործութեան մասին չեն խօսիր, Սամուէլ Շահմուրատեանի կազմած ցուցակները կրկին եւ կրկին չեն ներկայացուիր: Պէտք է յիշել եւ յիշեցնել ոճիրներու ահաւորութիւնը, խենէշութիւնը եւ մանաւանդ՝ ԴԱՏԱՐԱՆ տանիլ: Եւ եթէ հեղինակաւոր վկայութեան կարիք ըլլայ, դատական թղթածրարին մէջ յիշել գրականութեան նոպէլեան դափնեկիր Սվետլանա Ալեքսիեւիչի էջերը: Եթէ զանազան «տուրիսատական» հրավառութիւններով չենք շլացած, պէտք է կրկին եւ կրկին յիշել եւ յիշեցնել թէ ի՛նչ պատահած էր. – Ընտանիքի անդամներուն աչքին առջեւ բռնաբարած էին աղջիկ եւ կին, նոյնիսկ եօթանասուն տարեկան կին: – Իր բնակարանի պատուհանէն վար նետած էին հայուհին: – Աշխատանքէ վերադարձող մարդը բանտարկած էին իր ինքնաշարժին մէջ եւ կրակի տուած: Նման նկարագրութիւններ կան նաեւ Սվետլանա Ալեքսիեւիչի գիրքին մէջ: Ինչո՞ւ Սամուէլ Շահմուրատեանի ամբաստանագիրը, ուր կան անուններ, թուականներ, թիւեր, Հայաստանի եւ սփիւռք(ներ)ի լրատուամիջոցներուն մէջ չեն յիշուիր, հայաբարբառ թէ օտարաբարբառ, հարցը տեւաբար ներկայացնելով ցեղասպանութեան միտումին մէջ, որպէս յաճախ մոռցուող համաթրքական ծրագիրի օղակ: Ինչո՞ւ ուսումնասիրուած, լուսանկարներու եւ վկայութիւններու փաստերով, աշխարհի բոլոր լրատուամիջոցներուն չենք հասցներ Սամուէլ Շահմուրատեանի ամբաստանագիրը, որպէս անմիջական պատմութեան իրադարձութիւն, որուն մասին մարդկային եւ բարոյական դիրքորոշում պարտէին եւ պարտին ունենալ աշխարհի իրաւարարութեան եւ բարոյականութեան պաշտպանութեան իրենք զիրենք կոչած մեծանուն դէմքեր եւ պետութիւններ: Երբ արդարութիւնը մասնակի է, շահախնդՇարունակութիւնը էջ 10
Հայ Կեանք
Էջ 10
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
27 Փետրուարին 28-րդ տարելից Շարունակութիւն էջ 9-էն
րուած է, կը կորսնցնէ իր հոգին, կը ներկայանայ որպէս ինքն իր հակառակը: Ճիշդ է, Սումգայիթի եւ Պաքուի ցեղասպանական արարքներու զոհերը նաւթահորեր չունին, չունէին… Իսկ Մարդկային իրաւանց հռոմէացի ծերակուտականի պարեգօտ կրող եւ աշխարհի հեռատեսիլի պզտիկ պատուհաններէն երեւցող եւ խօսող մեծանունները նաւթային եւ այլ հանքերու շահագըրգռութիւն ունին: Հայաստան, բայց նաեւ Ստեփանակերտ, այցելութիւններու եւ ընդունելութիւններու ընթացքին, աւուր պատշաճի արտայայտութիւններու մէջ, քաղաքական զեկուցումներ եւ այլ, Սումգայիթի եղեռնագործութիւնը, Պագուի եւ Ատրպէյճանի այլ շրջաններէն բռնագաղթի ենթարկուած ժողովուրդի եւ անոր իրաւունքներուն մասին չի խօսուիր, բայց Ալիեւ հայր եւ որդի իրենց գաղթականները միշտ կը յիշեցնէին եւ կը յիշեցնեն հանրային կարծիքին: Մենք, կը թուի, թէ մոռցած ենք թուրք-ատրպէյճանցի Իսմայիլոֆի դատավարութիւնը եւ անոր հօր շնական յայտարարութիւնները: Դատուող Իսլայիլոֆի հայրը ըսած էր, որ ափսոս, բոլոր հայերը չէին ջարդած… որպէսզի վկայող չմնար: Նացիներու վերջնական լուծումը: Ասկէ առաջ յիշած եմ պարագան իր աշակերտ Ներսիկը մորթած Մամետովը, որ ըսած էր, թէ «Ղարաբաղն է մորթում»: Աւելին. երբ ոճրագործ եւ ոճրածին Մամետովը սպաննուած էր հայերու կողմէ, թուրք-ատրպէյճանցի ղեկավարը ներկայ եղած էր անոր թաղման եւ վրէժխնդրական ճառ արտասանած: Դեռ ի՞նչ փաստ պէտք է բերել ցոյց տալու համար, որ պետական միտում եւ քաջալերանք կար հայոց դէմ կրկին ցեղասպանութիւն գործելու: Հայոց դէմ գործուած նախկին եւ նոր ցեղասպանութիւնները մէկ նպատակ ունեցած են. հայը ոչնչացնել՝ տէր ըլլալու համար անոր հողին: Սումգայիթի նախճիրը պատմական դէպք մը չէ, մնայուն սպառնալիք է, այսօրուան խնդիր է, անոր կողքով պէտք չէ անցնիլ: Համաժողովներուն, խորհրդաժողովներուն, նոր նախագահ, հին նախագահ, վարչապետ, կուսակցապետ, պիտի ըսե՞ն, թէ ինչպէ՛ս, եւ ե՛րբ Միջազգային դատարան պիտի տանին այս հարցերը, ինչպէս դատարան տարուեցան նախկին Եուկոսլաւիոյ մէջ ցեղասպանական ոճիր գործած ղեկավարներ: Անդադար երթեւեկող Մինսկի խումբի համանախագահները, կը մտածե՞ն նաեւ անժամանցելի եղեռնագործութիւններու մասին, որոնք եթէ արդարութեան բովէն չանցնին, ամէն կարգի սակարկութիւնները կը մնան փերեզակային մակարդակի վրայ: Երբ հիմնահարցերու մասին չի խօսիր ղեկավարութիւնը, անոնց ուղղութեամբ չի գործեր եւ հաշուետուութիւն չ՛ըներ, հանրային կարծիքը կ՛ըն-
դարմանայ, կը տուժեն վերականգնումը, միացումը, մէկութիւնը եւ հզօրացումը: Ամէն անգամ որ ազատագրուած Արցախի սահմանին վրայ երիտասարդ մը կը զոհուի, այդ կ՛ըլլայ յիշեցում, որ եղեռնագործութիւնը կը շարունակուի, քանի որ միջազգային համայնքը ըստ մարդկային իրաւանց եւ արդարութեան անկարող է վճիռ կայացնելու: Այսքանը ըսելը մեր պարտականութիւնն է, որպէսզի գործենք այնպէս, որ Հայաստանը ձեռք բերէ ապագայ խաղաղութեան երաշխիք: Երաշխիք է նաեւ հայրենիքի իւրքանչիւր թիզ բնակուած հողը, բնակեցում՝ որ արտաքին ուժերէ եւ ազդակներէ կախում չունի, որ ո՛չ տուրիզմ է, ոչ ալ շաբաթավերջի բարձրախօսներով խանդավառ երեկոյ, ամեակներու եւ յոբելեաններու: Երբ քսանութ տարիները չորսով բազմապատկուին, մեր յաջորդները, եթէ յիշեն, կրնան հարիւրամեակ տօնել: Կլոր թուականները չես գիտեր ինչո՞ւ յատկանըշական կը համարուին եւ կը խանդավառեն կամ կը յուզեն: Պատմութեան անիւը կանգ չ՛առներ: Անոր հետ ենք կամ չենք: Միջին չկայ: Ըսե՞նք կրկին, որ վաղը միշտ ուշ է…
Նուազի-լը-Կրան
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
2
Էջ 11
Ստորագրուեցաւ Հայաստան-Եւրոմիութիւն առաջնահերթութիւններու փաստաթուղթը
Հայաստանի արտաքին գործոց նախարար Էդուարդ Նալպանտեան եւ Եւրոպական Միութեան արտաքին գործոց եւ անվտանգութեան քաղաքականութեան հարցերով բարձր ներկայացուցիչ, Եւրոպական յանձնաժողովի փոխնախագահ Ֆետերիքա Մոկերինին Պրիւքսելի մէջ ստորագրեցին
Հայաստան-ԵՄ գործընկերութեան առաջնահերթութիւններու իրագործման մասին փաստաթուղթը: Փետրուար 21-ին Պրիւքսելի մէջ կայացած հանդիպման Նալպանտեան եւ Մոկերինի անդրադարձան COSME եւ «Հորիզոն 2020» ծրագիրներուն Հայաստանի մասնակցութեան, Ընդհանուր օդային գօտիի մասին համաձայնագրի շուրջ բանակցութիւններուն: Կողմերը գոհունակութիւն յայտնեցին յաջորդ ամիս «Ստեղծագործ Եւրոպա» ծրագրին Հայաստանի միանալու կապակցութեամբ: Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարն ու ԵՄ Բարձր ներկայացուցիչը մտքեր փոխանակեցին նաեւ միջազգային եւ տարածաշրջանային խնդիրներու շուրջ: Էդուարդ Նալպանտեան Ֆետերիքա Մոկերինիին ներկայացուց Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի խաղաղ կարգաւորման ուղղութեամբ Հայաստանի եւ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբի համանախագահ երկիրներու համատեղ ջանքերը:
Ըստ Թուրքիոյ արխիւներուն՝ ցեղասպանութեան զոհերը «Ողջ» են կամ «Անյայտ Կորսուած»
ՄՈՆԹՐԷԱԼ, «Հորիզոն».- Թուրքիոյ բնակչութեան հարցերու վարչութեան պաշտօնական արխիւներուն մէջ, Հայոց Ցեղասպանութեան տարիներուն սպաննուած հայերը՝ կա՛մ դեռ «ողջ» են, կա՛մ «կը փնտռուին իբրեւ անյայտ կորսուածներ»: Նման տեղեկութիւն յայտնաբերուած է՝ Թուրքիոյ հանրային ծառայութիւններու կայքէն քաղաքացիներու տոհմածառերը ուսումնասիրելու կարելիութիւն ընծայող նոր ծառայութեան մը ստուգումէն ետք: Արդարեւ, նշեալ ծառայութենէն օգտուած կարգ մը «թուրք» ազգայնամոլներ նոյնիսկ զարմացած են, երբ յայտնաբերած են, որ իրենք թրքութեան հետ կապ չունին: Իսկ հայերու պարագային, անոնք, որոնք փորձած են նշեալ ծառայութիւնը օգտագործել իրենց հայկական ազգանունները բացայայտելու կամ իրենց բռնի իսլամացուած պապերուն հայկական անունները իմանալու նպատակով, բախած են մէկ
այլ ապշեցնող «իրականութեան» մը… Պոլսահայ Նատիա Ույկուն կը հաստատէ, որ իր հարցումին ի պատասխան, ստացած է իր նախնիներուն «ողջ» ըլլալու մասին նիւթեր: Օրինակ, իր մեծ-մեծ հայրերէն՝ 1847-ին Սեբաստիա ծնած Սարգիս Այվա Կեմերեքի անուան դիմաց գրուած է. «Ամուսնացած եւ ողջ է», իսկ մօր կողմէ մեծ հօր մօր՝ Թրվանտա Քիպրիթը, որ ծնած 1849-ին, նոյնպէս «ողջ» կը համարուի: Նաեւ, մեծ թիւով հայեր չեն կրցած գտնել իրենց հայկական ազգանունները, եւ նոյնիսկ 1800ականներու փաստաթուղթերուն մէջ համակարգը ցոյց տուած է անոնց «թրքացուած» ազգանունները, այսինքն՝ 1934-ին Թուրքիոյ կառավարութեան կողմէ բոլոր քաղաքացիներուն տրուած թրքական ազգանունները:
Լիոնի քաղաքապետ Ժորժ Քեփենեկեանի․ ․ ․ Շարունակութիւն էջ 5-էն
Ժորժ Քեփենեկեանը Ֆրանսայի 3-րդ խոշորագոյն քաղաքի քաղաքապետ ընտրուեցաւ 2017-ի Յուլիսին։ Հայազգի գործիչը ծնած է 1949-ի՝ Օգոստոս 9-ին: Մասնագիտութեամբ ուրոլոգ-վիրաբոյժ է: Քեփենեկեանը ֆրանսահայ համայնքի գործունեայ անդամ է, ինչպես նաեւ խորհրդատու անդամ է Լիոնի «Պուլլուքեան հիմնադրամ»ին:
Էջ 12
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Սերժ Սարգսեանը յանձնարարած է Էտուարտ Նալպանտեանին ծանուցել Թուրքիային, արձանագրութիւններու կնքման ընթացակարգը դադարեցնելու մասին որոշումը
ԵՐԵՎԱՆ, 1 ՄԱՐՏ, ԱՐՄԷՆՓՐԷՍ: Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահ Սերժ Սարգսեանը հրամանագիր ստորագրած է «Հայաuտանի Հանրապետութեան եւ Թուրքիայի Հանրապետութեան միջեւ դիւանագիտական յարաբերութիւններ հաստատելու մասին» եւ «Հայաuտանի Հանրապետութեան եւ Թուրքիայի Հանրապետութեան միջեւ յարաբերութիւններու զարգացման մասին» արձանագրութիւններու կնքման ընթացակարգը դադարեցընելու մասին:
Ինչպես «Արմէնփրէս»-ին տեղեկացուցին ՀՀ Նախագահի աշխատակազմի հասարակայնութեան եւ տեղեկատուութեան միջոցներու հետ կապերու վարչութիւնեն, ՀՀ Նախագահի հրամանագիրին մէջ կ’ըսուի՝ «Ղեկավարուելով 2005 թուականի փոփոխութիւններով Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութեան 55-րդ յօդուածի 7-րդ կէտով եւ հիմք ընդունելով «Հայաստանի Հանրապետութեան միջազգային պայմանագրերի մասին» Հայաստանի Հանրապետութեան օրէնքի 39.1-ին յօդուածի 1-ին մասը` որոշում եմ. 1. Դադարեցնել 2009 թուականի Հոկտեմբերի 10-ին Ցիւրիխում ստորագրուած «Հայաuտանի Հանրապետութեան եւ Թուրքիայի Հանրապետութեան միջեւ դիւանագիտական յարաբերութիւններ հաստատելու մասին» եւ «Հայաuտանի Հանրապետութեան եւ Թուրքիայի Հանրապետութեան միջեւ յարաբերութիւնների զարգացման մասին» արձանագրութիւնների կնքման ընթացակարգը: 2. Հայաստանի Հանրապետութեան արտաքին գործերի նախարարին՝ արձանագրությունների կնքման ընթացակարգը դադարեցնելու մասին ծանուցել Թուրքիայի Հանրապետութեանը»:
Բակօ Սահակեան. «Բանակը միշտ պատրաստ է արժանի հակահարուած տալու թշնամիի որեւէ ոտնձգութեան»
Արցախի Հանրապետութեան նախագահ Բակօ Սահակեան Փետրուար 23-ին շնորհաւորական ուղերձ յղած է հայրենիքի պաշտպանի օրուան առթիւ: «Արցախի Հանրապետութեան իշխանութիւններու եւ անձամբ իմ անունէն ի սրտէ կը շնորհաւորեմ ձեզ Հայրենիքի պաշտպանի օրուան առթիւ: Կը շնորհաւորեմ մեր ողջ ժողովուրդը: Արցախեան գրեթէ իւրաքանչիւր ընտանիքի մէջ կան զինուորներ, սպաներ, զօրավարներ, հայրենիքի պաշտպանութեան մասնակցած վեթերաններ, այդ սուրբ գործին իրենց կեանքը նուիրաբերած
ազատամարտիկներ: Յաւե՜րժ փառք ու պատիւ Հայրենիքի նուիրեալներուն: «Մենք հպարտ ենք մեր քաջարի զինուորի բազուկի եւ ոգիի ուժով, հպարտ ենք, որ ունինք պատերազմի մէջ թրծուած ու կայացած, հզօր ու յաղթական բանակ, որ անառիկ կը պահէ հայրենի երկրի սահմանները եւ միշտ պատրաստ է արժանի հակահարուած տալու թշնամիի որեւէ ոտնձգութեան: «Հպարտ ենք եւ այսուհետեւ նոյնպէս ամէն հնարաւոր բան պիտի ընենք մեր երկրի պաշտպանութեան ու ժողովուրդի անվտանգութեան շարունակական ամրապնդման, խաղաղութեան ու կայունութեան պահպանման ուղղութեամբ: Մէկ անգամ եւս կը շնորհաւորեմ բոլորդ եւ կը մաղթեմ խաղաղութիւն, քաջառողջութիւն, յաջողութիւններ ու ամենայն բարիք»,- ըսուած է Բակօ Սահակեանի ուղերձին մէջ, կը յայտնէ Արցախի նախագահի մամուլի ծառայութիւնը:
Կապ Հրատարակութեան հետ: hyegyank@gmail.com
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
Էջ 13
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԱԿՆԱՐԿ
Սուլթան Էրտողան եւ ՄԱԿ-ի ապահովութեան խորհուրդի մնայուն անդամակցութիւնը ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄ ԱՂՊԱՇԵԱՆ Դեկտեմբեր 6, 2017-ին Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու (ԱՄՆ) նախագահ Տոնալտ Թրամփ Երուսաղէմը պաշտօնապէս ճանչցաւ իբրեւ Իսրայէլի մայրաքաղաք եւ հաստատեց ԱՄՆ-ի դեսպանատունը Թել Աւիւէն Երուսաղէմ տեղափոխելու ծրագիր մը: Նախագահ Թրամփի սոյն որոշումը երկինքէն նուէր մը եղաւ Թուրքիոյ փառասէր եւ փառամոլ նախագահ Ռեճեփ Թայիփ Էրտողանի համար, որ վաղուց այդպիսի շարժառիթի մը կը սպասէր՝ իր նպատակները աւելի եւս իրականացնելու։ Սակայն ո՞ւր կ’ուզէ հասնիլ ան եւ ի՞նչ կ’ուզէ ձեռք բերել: Այս նիւթը՝ Երուսաղէմի ճանաչումը իբրեւ Իսրայէլի մայրաքաղաք, երբեք նորութիւն մը չէ: ԱՄՆ-ի նախկին քանի մը նախագահներ խոստում տուած էին այդ առումով, սակայն իրենց խոստումը բնաւ չեն կատարած՝ երկրի շահերու ապահովումէն մեկնելով: Կը թուի, թէ նախագահ Թրամփ լա՛ւ ըմբռնած է ներկայիս իսլամական երկիրներու մէջ տիրող խռովութիւններուն իբրեւ հետեւանք կորսուած միասնականութիւնը, այդ պետութիւններու բռնատիրական վարքագիծին իբրեւ հետեւանք ժողովուրդներուն փտած ու մաշած կամքը եւ այս պատճառներով բոլորին մօտ յառաջացած անտարբեր կեցուածքը՝ Պաղեստինի հարցին նկատմամբ: Ուստի Թրամփ իր որոշումը տուաւ եւ, այդ հարցին ի տես, իր ակնկալած խաղաղ մթնոլորտը իսկապէ՛ս տիրեց իսլամական երկիրներու մէջ, ի բացառեալ Պաղեստինի դժբախտ ժողովուրդի ցոյցերէն, որոնք արդէն կը շարունակուին 70 տարիէ ի վեր: Էրտողան, իր կարգին, արդէն տարիներէ ի վեր ինքզինք կը ներկայացնէ իբրեւ իսլամական երկիրներու առաջնորդ եւ պաղեստինեան տագնապի պաշտպան. ան Իսլամական Համագործակցութեան Կազմակերպութեան ներկայի ղեկավարի իր հանգամանքէն օգտուելով՝ բոլոր 57 անդամ երկիրները արտակարգ նիստի հրաւիրեց Պոլսոյ մէջ՝ միասնաբար դիմադրելու Թրամփի որոշումին՝ միաժամանակ զգուշացնելով Ամերիկան, թէ «Երուսաղէմի կարգավիճակը իսլամներուն համար կարմիր գիծ է»: Իսլամական այս գագաթաժողովը տեղի ունեցաւ Դեկտեմբեր 13 2017-ին եւ իր եզրափակիչ յայտարարութեամբ դատապարտեց նախագահ Թրամփի որոշումը՝ զայն չեղեալ համարելով, իսկ արեւելեան Երուսաղէմը Պաղեստինի պետութեան մայրաքաղաք յայտարարեց՝ կոչ ընելով բոլոր պետութիւններուն ճանչնալու Պաղեստինի պետութիւնը, ինչպէս նաեւ գրաւեալ արեւելեան Երուսաղէմը՝ իբրեւ անոր մայրաքաղաքը: Այնուամենայնիւ, Եգիպտոսը, որ ներկայիս արաբական երկիրներու շարքին ամենամեծն է իր
բնակչութեան թիւով, Սէուտական Արաբիան իր քարիւղի հսկայ հարստութեամբ եւ իսլամական ամենակարեւոր սրբավայրերով՝ Մեքքայով եւ Մետինայով, եւ վերջապէս Միացեալ Արաբական Էմիրութիւնները՝ իր հսկայ հարստութեամբ, երե՛քն ալ իրենց ծանրակշիռ մասնակցութիւնը չբերին Էրտողանի կազմակերպած խորհրդաժողովին։ Ո՛չ Եգիպտոսի նախագահը, ո՛չ Սէուտական Արաբիոյ թագաւորը կամ գահաժառանգը, ո՛չ ալ Արաբական Էմիրութիւններու շէյխը ուզեցին Էրտողանի ծրագիրներուն հետեւիլ, մէկ կողմէ՝ քաջատեղեակ ըլլալով անոր թաքուն նպատակներուն, իսկ միւս կողմէ՝ Ամերիկայի հետ լաւ յարաբերութիւններու մէջ ըլլալով։ Այդպիսով, կը թուի, թէ Էրտողանի վեհաժողովին որոշումները թուղթի վրայ պիտի մնան զօրաւոր հիմքեր չունենալու պատճառով, եւ աւելի՛ն՝ որովհետեւ Իսրայէլի բարեկամ իսլամական երկիրներու ղեկավարներ, ինչպէս՝ Իլհամ Ալիեւը, որուն երկիրը միլիառներով զէնք կը ստանայ Իսրայէլէն, կեղծաւորութեամբ ընդունեցին վեհաժողովին եզրափակիչ որոշումները, որոնք բոլորովին Իսրայէլի դէմ կը հնչեն: Էրտողան այդ բոլորը աչքին առած ըլլալով հանդերձ՝ իր երազը կը մնայ Թուրքիան՝ իր ղեկավարութեամբ գերտէրութիւններու շարքին հասցնել, ինչի համար ալ պատրաստ է ամէն տեսակի խաղեր կազմակերպելու։ Էրտողան, այնուամենայնիւ, որոշ չափով յաջողեցաւ իր երկրին մէջ ծայրայեղ թուրք ազգայնամոլները համախմբել եւ անոնց աջակցութիւնը ապահովել: Կիւլենին վերագրուած պետական հարուածին իբրեւ հետեւանք, ան մեծ թիւով «անվստահելի» անձեր (ըստ իրեն՝ դաւաճաններ) բանտարկեց կամ պաշտօնազուրկ ըրաւ, զինք քննադատող խմբագիրները եւ լրագրողները լռեցուց, քրտական շրջանները քարուքանդ ըրաւ ու անոնց ղեկավարները հալածեց, եւ այդպիսով եղաւ երկրին անվիճելի «նոր սուլթանը»: Էրտողանի միւս քայլը ուղղուեցաւ դէպի թրքախօս երկիրները, որոնցմէ մաս մը յայտնի է իր բնական հարստութիւններով, սակայն չյաջողեցաւ զանոնք առնել իր հովանիին տակ։ Ազրպէյճանէն բացի, միւսներուն համակրանքը չկրցաւ շահիլ: Նոյն լեզուն եւ ազգային ծագումը ունենալու յանկերգը ա՛լ քաղցր չի հնչեր անոնց ականջներուն: Էրտողան նախապէս փորձեց նաեւ Օսմանեան կայսրութիւնը վերականգնեցնել՝ արաբները շահագործելով, երբ ան Ծոցի երկիրներուն հետ լաւ գործառնութիւններու եւ առեւտրական յարաբերութիւններու մէջ մտաւ, սակայն այդ բոլորը ցնցուեցան, երբ Թուրքիա դէմ եկաւ Սէուտական Արաբիոյ եւ անոր դաշնակից երկիրներուն, երբ անոնք խնդիր ունեցան Քաթարի հետ, ու վերջինին կողմնակից եղաւ։ Սիւննի Թուրքիան եւ ուահապի Սէուտական Շարունակութիւնը էջ 14
Էջ 14
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Սուլթան Էրտողան եւ ՄԱԿ-ի ապահովութեան խորհուրդի մնայուն անդամակցութիւնը Շարունակութիւն էջ 13-էն
Արաբիան երբե՛ք կարելի չէ, որ նոյն տեսիլքը ունենան. անոնք միայն Սուրիան քարուքանդ ընելու համար միացան եւ հոն նոյնիսկ յաղթական դուրս չեկան՝ աւարտելով իրենց սատանայական դաշինքը: Էրտողան, սակայն, չ’ուզեր ընդունիլ, որ արաբները չեն ցանկար վերադառնալ իրենց նախկին կացութեան՝ իբրեւ մաս Օսմանեան կայսրութեան: Դեկտեմբեր 26, 2017-ին Միացեալ Էմիրութիւններու արտաքին հարցերով պետական նախարար Անուար Քարքաշ թուիթըրի իր էջին վրայ յայտարարած է, որ «Արաբ աշխարհը չի կրնար ղեկավարուիլ Թուրքիոյ կողմէ»: Ուրիշ առիթով մը ան յիշած է, թէ արաբական երկիրներուն համար անհրաժեշտ էր Սէուտական Արաբիոյ եւ Եգիպտոսի՝ «արաբական առանցքի» մը շուրջ հաւաքուիլը: Այսուհանդերձ, Թուրքիա հարիւրաւոր զինեալ ուժեր կը պահէ Քաթարի մէջ, իսկ վերջերս Սուտանի հետ ստորագրեց դաշինք մը, ըստ որուն՝ Թուրքիա պիտի բարեփոխէ եւ վերականգնեցնէ Սուտանի արեւելքը գտնուող Սուաքն կղզիի նաւահանգիստը, որ Օսմանեան կայսրութեան ժամանակ պատերազմական կարեւոր նշանակութիւն ունեցած է, իսկ ներկայիս, Թուրքիոյ համար խարիսխ մը պիտի ըլլայ Կարմիր ծովուն վրայ. բան մը, որ Սէուտական Արաբիոյ եւ Եգիպտոսի կասկածը կը հրաւիրէ Թուրքիոյ թաքուն նպատակներուն վրայ։ Էրտողանի նոր ծրագիրն է, այժմ, համաիսլամական գործնական շարժում մը ստեղծել. ան իր նպատակները իրականացնելու համար, ինքզինք կը ներկայացնէ իբրեւ իսլամական երկիրներու «մեծ եղբայր»-ը եւ պաղեստինեան հարցի մահմետական առաջնորդը: Կը թուի, թէ Էրտողան քաղաքական տուեալներու լոյսին տակ համոզուած է այլեւս, որ ինք չի կրնար նոր խալիֆա մը ըլլալ իսլամական բոլոր երկիրներուն համար. սակայն եթէ կարենայ զանոնք գոնէ քաղաքական դաշտին վրայ համախըմբել իր ետին եւ զանոնք ներկայացնել համայն աշխարհին առջեւ, շատ հաւանաբար՝ ՄԱԿ-ի միջոցով, ապա լա՛ւ արդիւնք ձեռք ձգած պիտի ըլլայ: Տարիներ առաջ, 2011-ին երբ Էրտողան տակաւին վարչապետ էր, «Թայմ» թերթին հետ հարցազրոյցի մը ընթացքին ՄԱԿ-ի մասին խօսելով՝ ան յայտնած էր, որ «անհրաժեշտ է ՄԱԿ-ի մէջ բարեփոխումներ կատարել…, անհրաժեշտ է ՄԱԿ-ի Ապահովութեան խորհուրդին մնայուն անդամակցութիւնը վերցնել»։ Սակայն ներկայիս, ան բնա՛ւ այդ նիւթին մասին չ’արտայատուիր: Արդեօք ան կը խորհի, թէ իսլամ պետութիւնները, որոնք ներկայիս աշխարհի վրայ երկու միլիառէ աւելի բնակչութիւն կը կազմեն, պէտք է մնայուն ներկայացուցի՞չ մը ունենան ՄԱԿ-ի Ապահովութեան խորհուրդին մէջ։ Իսկ եթէ այդ մէկը հաստատուի եւ անոնք ներկայացուցիչ մը ունենան, միթէ ամենայարմարը Թուրքիան չէ՞՝ իբրեւ իսլամ երկիրներու ներկայացուցիչ:
Ահաւասիկ կը թուի, թէ ա՛յս է, ինչ կ’երազէ Էրտողան. այլապէս ինչո՞ւ նշեալ բոլոր աշխատանքները կը տանի, եթէ ինք նոյնիսկ չէ յաջողած իսլամական եւ արաբական իր նախկին ծրագիրներուն մէջ։ Ան կը ջանայ աշխարհի բոլոր իսլամները համախըմբել, զանոնք առաջնորդել, ուժեղ ազդեցութիւն եւ դիրք ունենալ՝ միւս հինգ պետութիւններուն նման (Ռուսիա, Միացեալ Նահանգներ, Չինաստան, Բրիտանիա եւ Ֆրանսա), եւ ինչու չէ նաեւ՝ վեթօի (Veto) իրաւունք ստանալ. մէկ խօսքով՝ ՄԱԿ-ի Ապահովութեան խորհուրդի մնայուն անդամ դառնալ: Էրտողան ժամանակի ընթացքին սակայն պիտի ընդունի այն իրականութիւնը, որ ինչպէս իր բոլոր ծրագիրները սին եղած են, այս մէկը եւս միւսներուն նման պիտի ըլլայ, եթէ ան իսկապէս այդ առումով ջանք կը թափէ: Լոս Անճելըս
ԹՈՒՄՕն համաշխարհային մրցանակի կ՛արժանանայ
ԵՐԵՒԱՆ, «ՓանԱրմինիըն».- ԹՈՒՄՕ ստեղծարար արհեստագիտութեանց կեդրոնը Տեղեկատուական արհեստագիտութեան (ՏԱ) համաշխարհային համաժողովին (WCIT-2018) արժանացած է գլխաւոր մրցանակի: «Թուային դարու խորհուրդը իրագործելու համար» անուանակարգին տրուող մրցանակը կեդրոնի ներկայացուցիչներուն յանձնած է համաժողովի նախագահ Իւոն Չիւ: WCIT համաժողովը կ՛ընթանայ Հնդկաստանի մէջ, 18-22 Փետրուարին: 2019-ին հեղինակաւոր այս համաժողովը պիտի գումարուի Հայաստանի մէջ:
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
Էջ 15
Aoun, Sarkisian Praise Armenia-Lebanon Ties
YEREVAN-Thursday, February 22.—President Serzh Sarkisian on Thursday welcomed Lebanese president, Michel Aoun to Armenia. The two leaders discussed a variety of issues ranging from the conflicts in the Middle East as well as regional matters affecting Armenia. In his welcoming remarks, Sarkisian highlighted the role the Armenian community plays in Lebanon and lasting friendship between the two countries. “I must say that the Armenian community has contributed greatly to Lebanon’s development and prosperity. We rely on them very much in all aspects. We are a broad society, and the Armenian community has managed to maintain its culture and identity in Lebanon. Of course, we attach importance to and are proud of this pluralism and cultural diversity since we are able to benefit from them and develop Lebanon,” said Aoun in his greetings to Sarkisian.
liamentary administration system from April. We attached great importance to the economic component in terms of development of bilateral relations. We assess the continuous expansion of Lebanese investments in Armenia to be positive. Lebanese presence in Armenia is visible in the banking, services, agricultural and numerous other sectors,” Sarkisian told the press following his meeting with Aoun. Sarkisian added that he briefed Aoun on the recent developments regarding the Karabakh conflict resolution process, saying that a final solution must benefit the people of Artsakh. In the context of discussing conflicts, Sarkisian also reported that he had broached the Jerusalem issue with his visiting guest. “We also concurred with Mr. President that in the Jerusalem issue the most important aspect is the negotiations process, and this kind of issues cannot be solved with the use of force,” Sarkisian told reporters Thursday. Sarkisian praised Lebanon for its continued efforts in condemning and preventing crimes against humanity and lamented that despite efforts such crimes continue pointing to the Syrian crisis as an example. “I presented to President Sarkisan the challenges which Lebanon is facing as a result of the Syrian war, namely the penetration of threats of terrorist organizations and their cells to both our country and other countries of the region and the world. I reas-
Aoun arrived in Yerevan on Wednesday and visited the Dzidzernagapert Memorial Complex, where he laid a wreath in memory of the victims of the Armenian Genocide. The two leaders addressed the press after a wide-ranging meeting and announced that Aoun will join a roster of world leaders who will visit Armenia this fall for the Francophonie Summit. French President Emanuel Macron and the Canadian Prime Minister Justin Trudeau have confirmed their attendance at the event, which is scheduled to be held in October. “We underscored the importance of further development of inter-parliamentary ties, especially taking into account that Armenia is transitioning to a full par-
sured that Lebanon has successfully resisted these threats and eliminated terrorist cells – establishing peace and stability in our society. We mutually agreed that by relying on the culture of progression, respect of the rights of peoples and states, it is important to strengthen bilateral and international cooperation in the fight against terror because no country can refrain from its threats,” Aoun said in his remarks to the press. Aoun also held meetings with Prime Minister Karen Karapetyan and Foreign Minister Edward Nalbandian. On Thursday evening, Sarkisian hosted a state dinner in honor of Aoun at the presidential palace.
Էջ 16
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Armenian Parliament Adopts Statement on 30th Anniversary of Sumgait Pogroms population and the military personnel, targeted bombings of civilian infrastructure, the new large-scale aggression against Artsakh in April 2016, which was accompanied by the gross violations of the principles of the humanitarian law – killings of children, women and elderly, the mutilations of corpses of killed soldiers, beheadings of the captured Armenian soldiers in the style of terrorist groups.
YEREVAN (Armradio) — The National Assembly of Armenia has adopted a statement on the 30th anniversary of Sumgait pogroms. Acknowledging that Sumgait pogroms were planned and organized by the Azerbaijani authorities 30 years ago, and were another manifestation of Azerbaijan’s consistent policy of extradition and extermination of the Armenian people from its cradle, commenced with the establishment of Azerbaijan in 1918 through the massacres of Armenians, particularly in Baku – 30,000 (1918) and Shushi – 20,000 (1920), then continued in the Soviet era through the forcible eviction of Armenians of Nakhijevan and other regions, as well as repressions against the Armenians of Artsakh. This process gained the momentum, particularly, by the massacres committed against the Armenians in Sumgait, Baku and Gandzak (Kirovabad) from 1988 to 1991; since 1991 a large-scale aggression against Artsakh, with the involvement of thousands of mercenaries, closely related to the international terrorist organizations, the ethnic cleansings and deportations in 22 Armenian villages through “Koltso” (Ring) military operation, killings of elderly, women and children living in Maragha village in 1992, the annexation and dearmenization of the Shahumyan region and part of Martakert region in 1992, the murder of the population of the Khojaly town nearby Aghdam committed by the Azerbaijani armed groups and aimed at using it for the internal struggle for power in Azerbaijan and ascribing it to the Armenians, the glorification of those who committed crimes against the Armenians, disseminating anti-Armenian hatred and intolerance, the annihilation of the Armenian historical-cultural heritage, falsification of history, violation of the 1994-1995 trilateral ceasefire agreements, which have no time limitation, and subversive penetrations, murder of peaceful
Acknowledging the fact, that the anti-Armenian violence, pogroms and deportations perpetrated by the Azerbaijani authorities in response to the peaceful demands of the people of Artsakh, who were under the threat of ethnic cleansings, de-Armenization and physical extermination, to exercise, in accordance with the norms and principles of the international law and in line with the existing at that time legislation, the implementation of one of the fundamental principles of international law – equality and self-determination of peoples, together with the extreme anti-Armenian state propaganda, has made the existence of Armenians in Azerbaijan impossible. Stating that the Azerbaijani authorities, opposing the efforts of the international community and the CoChairs of the OSCE Minsk Group, undermine the negotiation process on the settlement of the NagornoKarabakh conflict and continue to rely on the use of force and threat of force. The National Assembly of the Republic of Armenia Condemns the massive violence, murders and deportations as well as the Armenophobic, racist manifestations and aggressive military actions against the Nagorno-Karabakh. Commemorates the innocent victims of Azerbaijani crimes against Armenians. Calls on the Parliaments and the Parliamentary Assemblies, the international organizations, the human rights organizations: -to condemn the committed and ongoing atrocities of Azerbaijan against the peaceful population as well as the violations of the humanitarian law which threaten not only the Armenian people, but also the security, stability and development of the whole region. -to undertake practical steps to prevent them.
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
President Sahakyan laid flowers to the monument of innocent victims of the Sumgait massacre
On 28 February in connection with the 30th anniversary of the Sumgait pogroms Artsakh Republic President Bako Sahakyan accompanied by Primate of theArtsakh Diocese of the Armenian Apostolic Church Archbishop Pargev Martirossyan and top officials of the republic visited the Stepanakert Memorial Complex and laid flowers to the monument of the innocent victims
Armenia declares Turkey protocols void
Armradio – Armenia’s President Serzh Sargsyan has declared the protocols signed in Zurich in 2009 void. The President made the announcement at a sitting of the National Security Council today, President’s Spokesman Vladimir Hakobyan told Yerkir Media. Armenian and Turkish officials initiated the protocols normalizing the relations between two countries. In a ceremony held on October 10, 2009, the foreign ministers signed the two protocols, supported by U.S. Secretary of State Hillary Clinton, which required ratification from parliaments of both countries. President Sargsyan first announced the intention to cancel the protocols, addressing the UN General Assembly in September 2017. “Armenia will declare those two Protocols null and void since they continuously lacked any positive progress
Էջ 17
Parliament of Netherlands reaffirms the 2004 resolution to recognize the Armenian Genocide
ARMENPRESS. The parliament of the Netherlands has adopted the two resolutions on the Armenian Genocide authored by MP Joel Voordewind from Christian Union party with the absolute majority of the votes, President of the Federation of Armenian Organizations of the Netherlands Mato Hakhverdyan told ARMENPRESS. “Almost all the factions voted in favor of the resolutions. Only one small faction voted against, the tree members of which are Turks”, Hakhverdyan said, adding that 142 MPs voted in favor. The first resolution reaffirms the decision of the Netherlands in 2004 to recognize the Armenian Genocide, while by the second resolution the foreign minister of the Netherlands will be obliged to visit Armenia and pay tribute to the victims of the Armenian Genocide at Tsitsernakaberd memorial complex each 5th year.
Statement by Foreign Minister of Armenia Edward Nalbandian on reaffirming the recognition of the Armenian Genocide by the House of Representatives of the Netherlands We highly appreciate the debates held today in the Parliament of friendly Netherlands and the decisions adopted as the result, which unequivocally reaffirm the recognition of the Armenian Genocide back in 2004. With this step, the Parliament of the Netherlands once again reconfirmed its commitment to universal human values and the noble cause of prevention of genocides and crimes against humanity. towards their implementation. We will enter the spring of 2018 without those, as our experience has demonstrated, futile Protocols,” the President said.
Էջ 18
Հայ Կեանք
Armen Sarkissian Accepts Nomination for Armenia’s President
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
and the Armenian army’s top brass. But all of those officials will be nominated by the prime minister, who will also be the army’s commander-in-chief. Sarkissian has insisted during his frequent contacts with journalists in recent weeks that he will be more than a figurehead if he runs for president and gets elected. He has also called for a “national dialogue” among Armenia’s political and other organizations, saying that it is necessary for healing serious divisions existing in the society.
YEREVAN — Armen Sarkissian officially accepted on Friday the outgoing President Serzh Sarkisian’s offer to serve as Armenia’s next president under a new, parliamentary system of government. Ambassador Sarkissian communicated his widely anticipated decision to President Sarkisian after a series of meetings held with Armenian political parties, nongovernmental organizations, prominent intellectuals and business circles. The next president of the republic will be elected by the Armenian parliament, controlled by the ruling Republican Party (HHK), one month before the current head of state completes his final term on April 9. Armenia will then be transformed into a parliamentary republic, meaning that the most of the presently sweeping presidential powers will be given to the prime minister. The outgoing president offered to nominate Armen Sarkissian as the HHK’s presidential candidate on January 19. Sarkissian, who has served as Armenia’s ambassador to Britain since 2013, said he needs time to decide whether to accept the proposal. “With my entire essence and vigor, I am ready to get involved in that very important endeavor if the National Assembly elects me president,” Sarkissian told the president on Friday. The 64-year-old former scholar said his month-long meetings reinforced his belief that “a lot needs to be done in various areas.” He said that as president he will strive to “make my contributions” to Armenia’s foreign policy, international economic relations and, in particular, government efforts to attract more foreign investment. He said he will also try to improve the quality of public education and strengthen the Armenian civil society. Under Armenia’s amended constitution, Serzh Sarkisian’s successor will be primarily tasked with ensuring “observance of the constitution” by various branches of government. He will be empowered to appoint members of the government, ambassadors abroad
Armen Sarkissian meets with members of the National Academy of Sciences in Yerevan, 30 January 2018. The presidential frontrunner said on Friday that he intends to launch such a dialogue. Serzh Sarkisian praised his “readiness for dialogue” in his opening remarks at the meeting. A physicist and mathematician by education, Armen Sarkissian worked at the Cambridge University when he was appointed as newly independent Armenia’s first ambassador to the United Kingdom in 1991. He served as prime minister for four months in 1996-1997 before being again named ambassador in London. His second ambassadorial stint was cut short in 1999 by then President Robert Kocharian. Sarkissian stayed in Britain where he made a big fortune in the following decade, mainly working as an advisor and consultant for Western corporations doing business in the former Soviet Union. He was appointed as Armenian ambassador to Britain for a third time in 2013.
Armen Sarkissian visits the TUMO Center for Creative Technologies in Yerevan, 31 January 2018.
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
Էջ 19
Christian Leaders Shut Rep. Schiff Statement on 30th Anniversary Jerusalem’s Church of the Holy Sepulchre to Protest of Artsakh’s Israeli Tax Policies Liberation Movement
JERUSALEM — Christian leaders in Jerusalem have taken the rare step of shutting the Church of the Holy Sepulchre in protest against a new Israeli tax policy and a proposed property law. The proposal to levy taxes on some properties would run contrary to unofficial historical tax-exempt status the churches have enjoyed for centuries, the leaders said describing the legislation as an attack on Christians in the Holy Land. LOS ANGELES – Today, Rep. Adam Schiff (D-CA) released the following statement commemorating 30th anniversary of Artsakh Liberation Movement:
In a joint statement, Roman Catholic, Greek Orthodox and Armenian Church leaders said the church would be closed until further notice.
“I would like to congratulate the people of Artsakh on the 30th anniversary of the Artsakh Liberation Movement. “Thirty years ago, in February 1988, the people of Artsakh courageously raised their voices for freedom, and against Soviet communism, tyranny, and ethnic intolerance. They peacefully demanded to reunite the region with Armenia. This was met with assault, torture and murder of innocent Armenians by Azerbaijani mobs in several cities, including Sumgait and Baku.
“The civil authorities have always recognized and respected the great contribution of the Christian churches, which invest billions in building schools, hospitals, and homes, many for the elderly and disadvantaged, in the Holy Land,” the statement said. The leaders called on city officials to retract their intention and to “ensure that the status quo, which was sanctioned by the sacred history, is maintained, and the character of the Holy City of Jerusalem is not violated.”
“While Artsakh’s path forward has not been easy, the trials of the past did not break the peoples’ determination. The tragedy of Sumgait as well as other Azerbaijani cities 30 years ago, proved the righteousness of Artsakh’s choice to survive and preserve its identity by establishing a sovereign democracy.
“We declare that such a measure both undermines the sacred character of Jerusalem, and jeopardizes the church’s ability to conduct its ministry in this land on behalf of its communities and the world-wide church,” they said. “We stand firm and united in our position to defend our presence and properties.”
“I will continue to support and stand with the people of Artsakh in their fight towards recognition on the global stage, and I commend the people of Artsakh as they exercise their commitment to democratic values, and pursue freedom and self-determination in the face of constant threats from Azerbaijan.
Branding the bill “abhorrent”, the leaders said it “reminds us all of laws of a similar nature which were enacted against the Jews during a dark period in Europe”.
“I join you on this momentous occasion, and I look forward to the day when Artsakh will achieve the recognition it deserves among all nations.”
In early February, fines totaling nearly $190 million were handed out by the Jerusalem municipality to properties owned by the United Nations and by churches, citing a new legal opinion that determined Cont. on page 21
Էջ 20
Հայ Կեանք
General Jeffrey Harrigian heads US Air Forces Central Command Southwest Asia
Lt. Gen. Jeffrey L. Harrigian is Commander, U.S. Air Forces Central Command, Southwest Asia. As the Air Component Commander for U.S. Central Command, the General is responsible for developing contingency plans and conducting air operations in a 20-nation area of responsibility covering Central and Southwest Asia. Jeffrey Harrigian graduated from the U.S. Air Force Academy at Colorado Springs, Colorado, Class of 1985. In 2010 he was appointed a U.S. Air Force Brigadier General. He received his second star in 2014, and in 2016 received his third star as a Lieutenant General. He has served in a variety of flying and staff assignments, including Deputy Director for Strategy, Plans and Assessments, U.S. Forces-Iraq, in support of Operation Iraqi Freedom and as Chief of the Joint Exercise Division at NATO’s Joint Warfare Center, Stavanger, Norway. He has commanded at the flight, squadron and wing levels. He has flown combat missions in support of operations Just Cause and Desert Storm. He also served as Deputy Director of Operations (J3) at U.S. Central Command, Mac Dill Air Force Base, Florida. General Harrigian also served as Director, F-35 Integration Office, Headquarters U.S. Air Force, the Pentagon, Washington D.C. The general is an Air Force Weapons School graduate and a command pilot with more than 4,100 flight hours. Under the provisions of Department of Defense 1348.33-M, the Secretary of Defense awarded the Defense Superior Service Medal to Lieutenant General Jeffrey L. Harrigian, United States Air Force, for ex-
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
ceptionally superior service to the Department of Defense. President and CEO of Dover International Speedway and the Executive Vice President and Chief Operating Officer of Dover Motorsports Michael Tatoian told about the Armenian roots of the high-ranking military official, news.am reports. In an interview with “Armenia Proud“, Tatoian said that he is part of the US Air Force program, within the framework of which they establish ties with civil society. He noted that they had a briefing with Jeffrey Harrigian. Tatoian noted that after the briefing he approached Harrigian and said that he was also Armenian. “Immediately there was a hug and a handshake. We started talking about our ancestors, our food our families. He looked Armenian, too,” Tatoian said.
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
Էջ 21
AGBU Armenia Armen Sarkissian Visits AGBU to Discuss the Non-Profit Sector In Armenia
On February 16, 2018, Armen Sarkissian, Armenia’s former ambassador to the United Kingdom, a current member of the AGBU Central Board and, most recently, Armenia’s ruling party nominee for the upcoming presidential elections, paid a visit to AGBU Armenia. Mr. Sarkissian explained to news reporters, “The State should support the non-profit sector here in Armenia for a number of reasons, including helping them coordinate efforts to reduce duplication of services.”
After touring AGBU’s state-of-the-art building, Mr. Sarkissian met with AGBU Armenia President Vasken Yacoubian and other AGBU executives. They were then joined by the leaders of other non-governmental organizations to discuss ways to increase cooperation between the government and non-profit organizations to achieve maximum impact. In a post-meeting interview, Mr. Yacoubian called it a “healthy discussion” centered on how benevolent organizations can play a greater role in bridging the diaspora and Armenia. He reinforced AGBU’s vision that the strength and success of both are inter-dependent.
“We explained our belief that AGBU can be the bridge between Armenia and the diaspora, and that this must be a two-way bridge,” explained Mr. Yacoubian. In sharing his views on a broad range of topics, Mr. Sarkissian said “I believe in a national dialogue.” He continued, “Regardless of who becomes the president of Armenia, whether it is me or someone else, the president should be the figure who launches that conversation both inside and outside the country so that we do not have lines that divide…between the rich and poor, between this political party and that, between an Armenian from Armenia and an Armenian from the diaspora.” To watch the news interview, go to: http://www.agbu.am/en/archive/2017-12-21-07-2347/news-2018/3292-a-bridge-between-armenia-anddiaspora-armen-sarkissian-visits-agbu-armeniaoffice
Christian Leaders Shut Jerusalem’s Church of the Holy Sepulcher to Protest Israeli Tax Policies Cont. from page 19
the properties are not legally defined as places of worship and therefore were not entitled to exemptions from property tax. On Feb. 15, church officials boycotted a New Year reception hosted by Jerusalem Mayor Nir Barkat. Franciscan Father David Grenier, general secretary of the Franciscan Custody of the Holy Land, called the decision “unprecedented.”
Էջ 22
Հայ Կեանք
Special Screening of “Intent to Destroy” in San Diego
SAN DIEGO, CA – The feature documentary film “Intent to Destroy” captures the cinematic and political challenges of producing “The Promise”, a historically meaningful, big-budget feature film. It will be shown at San Diego’s Edwards Mira Mesa Stadium on Saturday, March 17, 2018 at 7:30 p.m. The one-night only presentation of Intent to Destroy is being organized by Very Rev. Fr. Pakrad Berjekian and the Parish Council of St. John Garabed Armenian Church of San Diego. Pulling back the curtain on Genocide censorship in Hollywood due to U.S. government pressure to appease a strategic ally, Intent To Destroy embeds with The Promise, a historic feature production as a springboard to explore the violent history of the Armenian Genocide and legacy of Turkish suppression and denial over the past century. By intertwining three separate threads – the modern day production of The Promise, the history of the Genocide, and the century of international repression – Intent To Destroy coalesces to provide a comprehensive view on the atrocities of 1915 to 1923 and their resounding aftermath right up to the present day. St. John Garabed Armenian Church has organized this film night in San Diego as part of a larger, monthlong community initiative to commemorate the 103rd anniversary of the Armenian Genocide with a variety of meaningful events and presentations. The screening and ticket sales are made possible thanks to Theatrical On Demand®, which allows movie-goers to bring the movies they want to watch to their nearby local theater with no rental cost and no risk. ### INTENT TO DESTROY (2017, United States, Unrated, 115 min.) Directed by Academy Award® nominated director Joe Berlinger. Featuring Shohreh Aghdashloo, Taner Akçam, Hagop Asadourian. A Gathr Films and Abramorama Release.
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Aram Khachaturian movie goes into production in Russia
PanARMENIAN.Net - The first-ever feature film about world famous Armenian composer Aram Khachaturian has gone into production in Yaroslavl, producer Tigran Manasyan has revealed. "Saber dance", as the movie is aptly titled, was written and is directed by Yusup Razykov, while Ruben Dishdishyan's Mars Media is producing. “The first shooting cycle takes place in the city of Yaroslavl, where the scenes of Khachaturian meeting Soviet violinist David Oistrakh and outstanding composer Dmitri Shostakovich are shot,” Manasyan said, according to Rusarminfo.ru. After Yaroslavl, the film crew will travel to the homeland of the composer - Armenia - in April 2018, with shooting set to be held in Yerevan, Dilijan and Khor Virap. The film is set in 1942, when the Kirov (Mariinsky) theater was evacuated to the Urals, where Aram Khachaturyan had just finished composing the ballet 'Gayane’. Khachaturian was the most renowned Armenian composer of the 20th century and the author of the first Armenian ballet music, symphony, concerto, and film score. He is highly respected in Armenia, where he is considered a "national treasure".
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ
Էջ 23
ԾՆՆԴԵԱՆ 230-ԱՄԵԱԿ
ՃՈՐՃ ՆՈԷԼ ԿՈՐՏՈՆ ՊԱՅՐԸՆ (Լոնտոն, Միացեալ Թագաւորութիւն, 22 Յունուար 1788 – Միսսոլունգի, Յունաստան, 19 Ապրիլ 1824) ՅԱԿՈԲ ՏԻՒՆԵԱՅԵԱՆ Պելճիքայի Պրապանթ նահանգին մէջ, Ուաթըրլօ (Waterloo) բնակավայրին մօտ տեղի ունեցած նշանաւոր ճակատամարտի ընթացքին, 18 Յունիս 1815-ին Նափոլէոն Ա.ի կրած պատմական ծանր պարտութիւնը՝ անգլեւ-հոլանտա-փրուսական զօրքերուն դէմ ա՛լ անտարակուսելիօրէն հարթած էր անկման ճամբան Պոնափարթիզմի առասպելական ուժին: Ասիկա առիթ մը կը ստեղծէր Անգլիոյ եւ Իտալիոյ միջեւ սկսուող յարաբերութեանց վերահաստատման, որով Վենետիկ, եւ անոր հետ նաեւ Ս. Ղազար կղզին, բախտաւորութիւնը կ'ունենային ողջունելու գալուստը 19-րդ դարու անգլիացի քնարերգակ ու հանճարեղ բանաստեղծ Ճորճ Պայրընի, որ 1816-ի ամրան կարճատեւ ժամանակ մը նախ հաստատուելէ ետք Ժընեւ՝ ուր ծանօթանալով ու մտերմանալով այլ հանճարեղ բանաստեղծ Փերսի Շելլի հետ, հոնկէ ծովու ճամբով կ'անցնէր Վենետիկի Մխիթարեաններու Ս. Ղազար կղզին:
Ճորճ Կորտըն Պայրըն
Հանճարեղ բանաստեղծը իր հայրենիքը կը լքէր սիրարկածի մը պատճառով, Աննա Իզապելլա Միլպէնքէն (վերջինէն ունեցաւ աղջիկ զաւակ մը՝ Օկիւսթա Ատա Պայրըն, Լէյտի Պայրըն, յետագային՝ Լէյտի Ուէնթուըրթհ, 10 Դեկտեմբեր 1815 – 29 Նոյեմբեր 1852: Ունեցաւ նաեւ ապօրինի զաւակ մը Քլէր Քլէրմոնթէն՝ Քլարա Ալլէկրա Նոէլ Պայրըն, 12
Յունուար 1817 – 20 Ապրիլ 1822) ամուսնալուծման անողոք տանջանքը սիրտին, եւ հանրային կարծիքին այս պատճառով իր դէմ պայթեցուցած զազրելի զրպարտութեանց խուժումէն փախուստ տալու թունոտ մթնոլորտի մը մէջ...: Մեծ ժողովրդականութիւն վայելող, այլեւ իր գրական գործերուն քնարաշունչ խորութեամբ, ահագնազօր գաղափարախօսութեամբ փոթորկուն, հայրենասիրական-մարդկայնական երկերով 19-րդ դարու առաջին քառորդին մէջ յայտնուած քանքարագեղ այս քերթողը անունջ ազդեցութիւն թողուց Պուշկինի, Լերմոնտովի եւ միջազգային բազմաթիւ այլ դէմքերու մտածողութեանց ու գործերուն մէջ, հանդիսանալով Ռոմանթիզմի առաջին կերտիչներէն, իր հմայքին տակ առնելով նոյն դարու հայ ականաւոր գրողներ, ինչպէս՝ հայր Ղեւոնդ Ալիշանը, Ռափայէլ Պատկանեանը, Մկրտիչ Պէշիկթաշլեանը, Սմբատ Շահազիզը, Յովհաննէս Թունաեանը եւ շատ ուրիշներ: Մէկը այն հազուագիւտ գրողներէն, որ իբրեւ ռազմական առաջնորդ ծառայեց իտալական «Քարպոնարի» յեղափոխական կազմակերպութեան՝ ընդդէմ Աւստրիոյ, եւ աւելի ուշ՝ կռուեցաւ Օսմանեան բռնատիրութեան դէմ՝ ի խնդիր յունական անկախութեան: Ասոր համար Պայրըն կը համարուի ազգային հերոս մը յոյներուն կողմէ, երբ ան ի վերջոյ կը վախճանի տենդէ, Յունաստան: ԾՆՈՒՆԴԸ, ՈՒՍՈՒՄՆԱՌՈՒԹԻՒՆՆ ՈՒ ԳՐԱԿԱՆ ՎԵՐԵԼՔԸ Ճորճ Պայրըն ծնած է Լոնտոնի «Հոլլիս Սթրիթ»ի վրայ տան մը մէջ, զաւակը քէփթըն Ճոն Պայրընի («Խենթ Ճէք» անուանուած) եւ անոր երկրորդ կնկան՝ Քէթրին Կորտոնի, ժառանգուհին Կայթի (Gight)՝ Էպըրտինշայրի մէջ, Սկովտիա: Աշխարհի բազմաթիւ երկիրներ նաւով ճամբորդութիւններ կատարած Ճոն Պայրըն կրտսեր եղբայրն էր 5-րդ Պարոն Պայրընի, որ ճանչցուած էր որպէս «Անաստուած Լորտ»: Ճորճ Կորտոն Պայրըն մկրտուած է Ս. Մէրիլպոն եկեղեցւոյ մէջ, իր մօրենական մեծ հօր՝ Ճորճ Կորտոն Կայթի (Ճէյմս Ա. թագաւորի շառաւիղներէն) անձնասպանութենէն (1779-ին) ետք: Այսպէս, Քէթրին՝ Ճորճ Պայրընի մայրը կը ստիպուէր ծախելու իր հողերը՝ փակելու համար հօր պարտքերը: Քէփթըն Ճոն Պայրըն ամուսնացած է Քէթրինին հետ՝ վերջինին ունեցած դրամին համար, եւ շռայլօրէն մսխելով կնկան դրամները՝ ցամքեցուցած է զայն: 1789-ի Մայիսին երբ կը մահանայ Պայրընի մեծ մօրեղբայՇարունակութիւնը էջ 24
Հայ Կեանք
Էջ 24
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
ՃՈՐՃ ՆՈԷԼ ԿՈՐՏՈՆ ՊԱՅՐԸՆ Շարունակութիւն էջ 23-էն
րը՝ Լորտ Պայրըն, փոքրիկն ապագայ բանաստեղծը կը յորջորջուի 6-րդ Պարոն Պայրըն, ժառանգելով տիտղոսը Անգլիոյ Նոթթինկհէմշիրի Նիուզթէտ Էպի հողաշերտին: Նախնական կրթութիւնը «Էպըրտին Կրէմմըր Սքուլ»ի մէջ ստանալէ յետոյ, Պայրըն 1799-ի Օգոստոսին կը մտնէ Ուիլիամ Կլէննիի դպրոցը, ապա Ս. Երրորդութիւն քոլէճը: 18-ամեայ Ճորճ Պայրըն արդէն Լորտի տիտղոսակիր է եւ կը սկսին հրապարակ գալ անոր քերթուածներուն անդրանիկ բոմբիւնները, որոնք սակայն կը բախին արգելքներու եւ կը ճանչնան անողորկ կածանները քինավառ հայհուչներու, վարձկան գրիչներու: Առանց յուսահատելու, բանաստեղծը կը շարունակէ եւ կ'ամբողջացնէ իր քերթուածներուն երախայրիքին լոյս ընծայումը 1807-ին՝ «Պարապութեան Ժամեր» խորագիրով, եւ Էտինպըրկի պարբերականներէն մէկուն մէջ «գրախօսական»ի մը կողմէ կ'ենթարկուի անողոք յարձակման: Ասոր վրայ, հազիւ երկու տարի ետք՝ 1809-ին, Պայրընի ստեղծագործական աշխատանքը կ'արձանագրէ նոր յառաջխաղացք՝ լոյս ընծայելով այս անգամ «Անգլիացի Երգիչներ Եւ Սկովտիացի Տեսաբաններ» երկը, որ մեծ աղմուկ բարձրացնելով ոտքի կը հանէ հետաքրքրութիւնը հինգ յաջորդական հրատարակութիւններու: Սկսած են սիրուած հեղինակութիւն հաստատագրող Ճորճ Պայրընի դէմ զայրոյթի կոհակումները եւ բանաստեղծը ամենասուր քննադատութիւններու ենթարկելու թիրախները՝ զանազան հեղինակներէ: 19 տարեկանին արդէն Լորտերու պալատի անդամ դարձած բանաստեղծ Պայրըն կարճատեւ այցելութիւններ կու տայ Սպանիա եւ Յունաստան, ուրկէ վերադառնալէ յետոյ, 27 Փետրուար 1812-ին, ի պաշտպանութիւն բանուորներու, Լորտերու պալատին մէջ հանդէս գալով իր առաջին ճառով, բուռն մեղադրանք կը տեղացնէ երկրին տիրող կարգերուն դէմ: Այս շրջանին է որ ան հրատարակութեան կը յանձնէ իր յաջորդ՝ «Չայլտ Հարոլտի Ուխտագնացութիւնը» պոէմը (1-2 երգերը՝ 1812-ին, 3-4 երգե-
Վիլլա Տիոտաթին, ուր 1816-ին բնակեցան Պայրըն եւ Շելլի։
Ճորճ Պայրընի այցելութիւնը Վենետիկի Ս․ Ղազար կղզի, 1816-ին․ գործ՝ Յովհաննէս Այվազովսքիի։
րը՝ 1816-1817 թթ.), որուն մէջ հերոսատիպ գրողը իր խոր հիասթափութիւնն ու յոռետեսական ալեկոծումները կը սփռէ աշխարհի մարդոց ու տիրող ընկերային անարդար հասարակարգին դէմ: Յիշեալ պոէմի հրատարակութենէն անմիջապէս ետք, գրական հրապարակը իր համբաւով ասպատակած Պայրըն հետեւեալ ձեւով կ'արտայատուի. «Առտու մը արթընցայ եւ ինքզինքս գտայ հռչակաւոր»: Արդարեւ, բանաստեղծին յիշեալ երկերուն յաջորդած «Կեավուրը» (1813), «Ապիտոսեան Հարսնցուն»(1813), «Ծովահէնը» (1814), «Լարա» (1814) եւ «Հրէական Մեղեդիներ» (1815) գործերը կ'ամրագրեն անունը հանճարեղ քերթողին եւ հայրենասէր գաղափարախօսին՝ իբրեւ «Պայրընեան հերոս»: Գրեթէ նոյն ժամանակներուն ան կը սկսի իր մտերմական յարաբերութիւններուն՝ իր ապագայ կենսագիրն ըլլալիք Թոմըս Մուրի հետ: ԱՄՈՒՍՆՈՒԹԻՒՆՆ ՈՒ ԱՄՈՒՍՆԱԼՈՒԾՈՒՄԸ Մինչեւ 1815 թուական՝ իր հայրենիքը հարկադրաբար լքելէ առաջ, յիշեալ երկերէն զատ, Պայրընէն լոյս տեսած էին կարճ ու ոչ այնքան նշանակալի արժէք ներկայացնող գործեր ալ, որոնցմէ յիշենք՝ «Ուրեմն, Մենք Ճանապարհորդներ Պիտի Չըլլանք Ա՛լ», «Սիրոյ Առաջին Համբոյրը», «Միտքեր՝ Ներշնչուած Քոլէճի Քննութենէն», «Գեղեցիկ Քուէյքըրի (աղանդ մը, որ հեգնանքով կոչուած է երերական) Մը», «Տապանագիր Շան Մը», «Ան Կը Քալէ Գեղեցկութեան Մէջ», «Երբ Մենք Բաժնուած Ըլլանք», «Սիրոյ Վերջին Հրաժեշտը», եւ այլ երկեր: Աննա Իզապէլլա Միլպէնքի («Աննապէլլա, Լէյտի Պայրըն) հետ 2 Յունուար 1815-ին Ճոյճ Պայրընի կնքած ամուսնութիւնը հազիւ կը տեւէ տարի մը: 16 Յունուար 1816-ին Լէյտի Պայրըն լքելով Ճորճը իր քով կ'առնէ նորածին դուստրը՝ Օկիւսթա Ատան: Նոյն տարուան Ապրիլին կը կնքուի թուղթը ապահարզանի: Բանսարկութեանց, զրպարտութիւններու Շարունակութիւնը էջ 25
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
Էջ 25
ՃՈՐՃ ՆՈԷԼ ԿՈՐՏՈՆ ՊԱՅՐԸՆ Շարունակութիւն էջ 24-էն
եւ տարաձայնութեանց վատոգի ալիքը կը տարածուի քերթողին դէմ: Պոնափարթեան պատերազմները՝ որոնք իրենց սպառնալիքներով կլանած էին ամբողջ եւրոպական ցամաքամասը այդ ժամանակներուն, արգելք կ'ըլլային Պայրընի փախուստին դէպի այլ ոստաններ: Ուաթըրլոյի ճակատամարտին մէջ Նափոլէոնի պարտութիւնը այլ գետնի վրայ յուսալի նշոյլներ բացած էր Անգլիա-Իտալիա առանցքին ալ վրայ, որով Պայրընին առիթ կ'ընձեռուէր հայեացքը ուղղելու դէպի Իտալիա: ՎԵՆԵՏԻԿԻ ՄԷՋ՝ ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ ՄԻԱԲԱՆՈՒԹԵԱՆ ՀԱՅՐԵՐՈՒՆ ՄՕՏ Պայրըն Անգլիան ձգեց՝ անցնելով Պելճիքայէն եւ շարունակելով ճամբան Ռայն գետի վրայով: 1816-ի ամառը ան իր անձնական բժիշկին հետ կը հաստատուի Ժընեւի Լիճին մօտակայքը՝ «Վիլլա Տիոտաթի» կոչուող արուարձանը, ուր անգլիացի այլ հանճարեղ քերթող մը՝ Փերսի Շելլի, զինք կը սպասէր՝ միասին մտերմութեան առաջին սերմերը ցանելու համար: Նոյն տարին, Պայրըն իրարու ետեւէ լոյսի բարիքին կ'ընծայէ «Փարիզիանա», «Կոռնթոսի Պաշարումը», «Շիլիոնի Բանտարկեալը» (պոէմ), «Փրոմէթէոս», «Խաւար», «Երազ» երկերը, որոնց քնարաշունչ պոռթկումները յագեցած են տիրող ազնուական դասի բարոյական անկման դէմ պայքարի շեփորներով, անարդարութեանց, բռնատիրական կարգերուն դէմ ազատատենչական շունչով տոգորուն պատգամներով:
Ս․ Ղազար կղզիի Մխիթարեաններու Միաբանութեան վանքը, որ հիմնադրուած է 1717-ին, Օսմանեան բռնատիրութեան լուծէն Վենետիկ փախած եւ հոն ապաստանած Մխիթար Սեբաստացիի կողմէ։
1816-ի աշնան, Ճորճ Պայրըն արդէն ոտք դրած է Վենետիկի Ս. Ղազար կղզի, ուր Մխիթարեան հայրերուն հայրենաշունչ ոգին թափ տուած էր իր ստեղծագործական միտքին, զինք հրապուրած հայոց լեզուն, սորվելու եւ հայ գրականութեան գանձարանին նուիրելու անգլերէնէ հայերէն եւ հայերէնէ անգլերէն բառարաններու հատորներ՝ գործակցութեամբ Միաբանութեան հայրերուն, մասնաւորա-
Հայր Յարութիւն Աւգերեան
բար՝ լեզուաբան, բառարանագիր եւ թարգմանիչ հայր Յարութիւն Աւգերեանի (1774-1854), որմէ ոչ միայն սորվեցաւ հայերէն լեզուն, հետեւեցաւ հայոց պատմութեան դասընթացքներու, այլ միասին խմբագրեցին եւ կազմեցին «Քերականութիւն Անգղիերէն Եւ Հայերէն» (1817) եւ «Քերականութիւն Հայերէն Եւ Անգղիական» դասագիրքերը, որոնց բովանդակութեան մէջ ընդգրկուած են գոհար նմոյշներ միջնադարեան գրականութենէ: Օգնելով հայր Աւգերեանին, Պայրըն սատարեց «Բառարան Անգղիերէն Եւ Հայերէն» գիրքի (1821) կազմութեան, որուն նշանաւոր «Յառաջաբան»ը (որմէ հատուածներ առանձին կու տանք այս առիթով, «Հայոց Առաքինութիւնը՝ Խաղաղութեան Համար Տածած Իրենց Սէրն Է» խորագիրի տակ էջ 26 եւ 27) մեծ քերթողին զգացման գերազանց զօրութեամբ կը բաբախէ ու դարեր պիտի բաբախէ հայոց սիրտերուն մէջ, իբրեւ երախտագիտական անկշռելի տուրք: Լոնտոնաբնակ իր հրատարակիչ բարեկամին՝ Մըրրէյին ուղղած 4 Դեկտեմբեր 1816 թուակիր նամակին մէջ, այսպէս կը գրէ Պայրըն. «Սկսայ հայերէն սորվիլ եւ կը շարունակեմ աշխատանքս Հայոց վանքին մէջ, ուր կ'երթամ դասեր առնելու գիտուն կրօնաւորէ մը: Շատ հիանալի եւ օգտակար բաներ սորվեցայ իրենց գրականութեան եւ բարքերուն մասին: Անոնք հոս ունին վանք մը եւ եկեղեցի մը: Իննսուն վանականներ են հոն, որոնք իրապէս հմուտ եւ գիտուն մարդիկ են: Ունին նոյնիսկ տպաՇարունակութիւնը էջ 26
Հայ Կեանք
Էջ 26
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
ՀԱՅՈՑ ԱՌԱՔԻՆՈՒԹԻՒՆԸ՝ ԽԱՂԱՂՈՒԹԵԱՆ ՀԱՄԱՐ ՏԱԾԱԾ ԻՐԵՆՑ ՍԷՐՆ Է ... Այդ ժամանակամիջոցին, ես ալ, ուրիշ ճամբորդներու պէս մեծապէս հետաքրքրուած էի ճանչնալու Ս. Ղազարի Միաբանութիւնը, որ կը թուի իր մէջ կեդրոնացուցած ըլլայ կրօնական հաստատութեան մը լաւագոյն բոլոր յատկութիւնները՝ առանց ունենալու անոնց որեւէ մէկ պակասութիւնը: Բնակավայրի հանգստաւէտութիւնն ու մաքրութիւնը, անկեղծ բարեպաշտութիւնը, տաղանդն ու առաքինութիւնը անտարակոյս պիտի համոզեն աշխարհի մարդը, թէ կայ ուրիշ լաւագոյն վիճակ մը նոյնիսկ այս կեանքին մէջ: Ասոնք քահանաներն են ճնշուած ազգի մը, որ հրեաներուն ու յոյներուն պէս գերի մնացած կամ տարագրուած էին: Անդունդէն վեր բարձրանալու նպատակով անձս տրամադրեցի ամէն օր Հայոց լեզուի ուսումնասիրութեան: Կը զգայի որ հոգիս կարիքն ունէր կապւելու շատ լուրջ եւ փութաջան աշխատանքի մը: Ահա թէ ինչո՛ւ ընտրեցի հայերէնը, որ աշխարհի ամենաբարդ լեզուն է, որ եւ գերազանց միջոց է կամքս կոփելու: Կարգուկանոնը, մաքրութիւնը, անուշութիւնը եւ իրական բարեպաշտութիւնը, տաղանդն ու ճշմարտութիւնը բնորոշ են հայկական կղզիի վարդապետ-
ներուն, որոնք ի վիճակի են աշխարհական մարդուն ապացուցելու, որ գոյութիւն ունի այլ աշխարհ մը, որ շատ աւելի լաւ է, քան մերը... Այստեղ, այս կղզիին մէջ կը շրջին իննսուն վարդապետներ, որոնք կը խօսին միայն ամէնէն անհրաժեշտը: Հայ ժողովուրդը հարստացաւ առանց կեղեքող մ'ըլլալու, եւ արժանի դարձաւ գովեստներու եւ պատիւներու, զորս կարելի է ունենալ ստրկային վիճակի մէջ, առանց խաբեբայութեանց: Գոյութիւն չունին թերեւս ժողովուրդներու տարեգրութիւններ, որոնք բեռնաւորուած ըլլան ոճիրներով այնքան շատ՝ որքան հայոց տարեգրութիւններն են բեռնաւորուած, որովհետեւ հայոց առաքինութիւնը՝ խաղաղութեան համար տածած իրենց սէրն է, մինչդեռ իրենց բոլոր թերութիւնները յառաջ կու գան օտար տիրապետութենէն եւ անողոք բռնակալութենէն՝ որոնց ենթարկուած էին: Այսուհանդերձ, հակառակ իրենց տխուր անցեալին եւ անստոյգ ապագային, հայոց հողամասը միշտ եւ բոլոր ժամանակներու համար պիտի Շարունակութիւնը էջ 27
ՃՈՐՃ ՆՈԷԼ ԿՈՐՏՈՆ ՊԱՅՐԸՆ Շարունակութիւն էջ 25-էն
րան մը եւ յամառ ճիգով կ'աշխատին կրթելու իրենց ազգը: Դժուար կը թուի ինծի ուսումը հայերէն լեզուի, որ կը բաժնուի երկու մասի.- դասական եւ արդիական, բայց սորվիլը անյաղթահարելի չէ: Պիտի շարունակեմ մինչեւ վերջը»: Իրօք, այնքան առաջ գնաց ան, այսինքն՝ «մինչեւ վերջ»՝ յամառ կամքով մը, որ սքանչացում առթող թարգմանութիւններ կատարեց՝ հայերէնէ անգլերէնի թարգմանելով կտոր մը Մովսէս Խորենացիէն, էջ մը Ներսէս Լամբրոնացիէն, գլուխ մը Պօղոս Առաքեալի «Թուղթ Առ Կոռնթացիս»էն, եւայլն: Պայրըն միաժամանակ ոչ միայն օգնեց իր ուսուցիչին՝ հայր Յ. Աւգերեանին՝ հայերէնէ անգլերէն եւ անգլերէնէ հայերէն բառարաններու պատրաստութեան մէջ, այլ նիւթապէս իր աջակցութիւնը բերաւ՝ յիշեալ գիրքերու հրատարակութիւնը դիւրացնելու համար: ԿԵԱՆՔԻՆ ՎԵՐՋԻՆ ՏԱՐԻՆԵՐԸ ԵՒ ՄԱՀԸ Իտալիոյ մէջ իր կեցութեան երեք տարիներու ընթացքին, Ճորճ Պայրըն անգլիական եւ միջազգային գրականութեան գանձարանին ընծայաբերեց գրական գլուխ-գործոցներ: «Մանֆրէտ» (1817), «Թասսոյի Գանգատը» (1817), «Մազէփփա»(1819), «Մարինօ Ֆալիէրօ» (1820), «Տոն Ժուան»-
(1819-1824, անաւարտ՝ մահուան պատճառով), «Երկինք Եւ Երկիր» (1821), «Դատողութեան Տեսիլքը» (1821), «Պրոնզէ Դարը» (1825), «Կղզին» (1823) եւ այլ երկեր: Իտալիայէն անցնելով Յունաստան, Պայրըն մասնակցեցաւ հելլէն հայրենասէրներու կողքին համահելլէնական ապստամբական շարժումին՝ թուրք բռնատիրութեան դէմ: Մնաց այնտեղ՝ Մորէայի Միսսոլունգի քաղաքը, որ թրքական նաւատորմին գլխաւոր թիրախներէն մէկն էր: Բանաստեղծը անմահացաւ՝ շնորհիւ իր անտեղիտալի դիմադրութեան, ե՛ւ անմահացաւ Յունաստանի ազատագրական պայքարի պատմութեան մէջ: Բարեբախտաբար, Պայրըն չտեսաւ իր այնքան սիրած Միսսոլունգիի հրկիզման աղիտալի օրը: Արդէն վատառողջ՝ քաղաքի կլիմային պատճառով, ան հոգին աւանդեց 19 Ապրիլ 1824-ին, 36 տարեկանին: Ճորճ Նոէլ Կորտոն Պայրըն. լուսապայծառ անուն մը՝ միջազգային եւ հայ գրականութեան պատմութեան մէջ: Յաւերժ պիտի ղօղանջեն իր մեծարժէք երկերը՝ վասն արդար դատերուն աշխարհի ժողովուրդներու, իր մշտալոյս հոգին խառնած ազգերու եղբայրութեան շաղախին: «ԾԱՂԻԿ», 1 Յունուար 2018 Բացառիկ թիւէն
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
Էջ 27
ՀԱՅՈՑ ԱՌԱՔԻՆՈՒԹԻՒՆԸ՝ ԽԱՂԱՂՈՒԹԵԱՆ ՀԱՄԱՐ ՏԱԾԱԾ ԻՐԵՆՑ ՍԷՐՆ Է Շարունակութիւն էջ 26-էն
մնայ աշխարհիս ամէնէն հետաքրքրականը, եւ իրենց լեզուն աւելի հրապուրիչ պիտի դառնայ՝ եթէ աւելի լաւ ուսումնասիրուի: Եթէ կ'ուզենք կարեւորութիւն տալ Ս. Գրոց, պիտի կարենանք հաստատել, թէ Աստուած Հայաստանի՛ մէջ հիմնեց դրախտը եւ Հայաստանի՛ մէջ է որ հանդարտեցան ջրհեղեղին ջուրերը: Իսկ աղաւնին ալ ազատ տեղ մը գտաւ իր ոտքերը դնելու համար:
Բայց պէտք է ըսել, որ երկրային դրախտը կորսուելէն ետք, բոլոր ցաւերը սկսան յարձակիլ այս երկրին վրայ, ու թէեւ անիկա դարերով ունեցաւ զօրաւոր թագաւորութիւն մը, այնուամենայնիւ կորսնցուց իր անկախութիւնը: Պարսիկներն ու թուրքերը աւերեցին այս երկիրը, ուր Աստուած ստեղծած էր մարդը՝ ըստ Իր պատկերին: ՃՈՐՃ ԿՈՐՏՈՆ ՊԱՅՐԸՆ «ԾԱՂԻԿ», 1 Յունուար 2018 Բացառիկ թիւէն
ՉԱՅԼՏ ՀԱՐՈԼՏԻ ԵՐԳԸ Մնաս բարեա՜ւ, կապոյտ հեռւում Կորչող եզերք հայրենի, Բուքն հեծում է, ծովը գոռում, Ճայը ճըչում վայրենի:
-Հերի՛ք, մանուկ, այդ արցունքը Վայե՞լ է քո աչքերին. Թէ պարզ լինէր եւ իմ սիրտը Իմ աչքերս էլ կու լային:
Արեւն ահա շտապում է Ծովի խորքում հանգչելու... Բարի գիշեր, իմ հայրենի՛ք, Մնաս բարեաւ նաեւ դու:
-Ե՛կ, զինակիրս հաւատարիմ, Ի՞նչ գունատ ես երեւում, Ֆրանսիացո՞ւց մեր ոխերիմ, Թէ՞ բուքիցն ես վախենում:
Կ'անցնեն ժամեր եւ նա կրկին Նոր առաւօտ կը ծընի, Ես կ'ողջունեմ ծով ու երկինք, Բայց ոչ հողը մայրենի...
-Ինձ համար չեմ դողում, պարո՛ն, Այդքան թոյլ չէ քո ծառան, Բայց հարազատ կնոջ հոգսը Տժգունացնում է նորան:
Ապարանքըս ամայացած, Օճախս հանգած – անկըրակ, Պատերիս մէջ խոտ է լցուած, Շունըս ոռնում դրան տակ:
Ամրոցիդ մօտ ես տխրադէմ Զաւակներիս թողեցի, Արդ, հօր մասին եթէ հարցնեն, Մայրը նրանց ի՞նչ ասի...
-Մօտիկ արի՛, մանկլաւիկս, Ինչո՞ւ համար ես կոծում, Վախենո՞ւմ ես ալիքներից, Թէ՞ ցրտից ես դողացնում:
-Բաւական է, բարի ծառաս, Դու իրաւ ես վշտանում, Իսկ ես անփոյթ եմ աւելի, Ծիծաղելով եմ գընում:
Սրբի՛ր աչքիդ արտասուքը, Պինդ է մեր նաւն եւ թեթեւ, Հազիւ նրան կարողանար Հասնել բազէն սըրաթեւ:
Եւ արդեօք ո՞վ կը հաւատար Հառաչանքին կանացի, Մեր տեսած լացը մի օտար Սիրուն աչքից կը սրբի...
-Չեմ վախենում, թող հողմահար Ալիքները բարձրանան, Բայց դու, պարո՛ն, մի՛ զարմանար, Որ ես լալիս եմ այսքան.-
Չեմ ափսոսում վայելքս հին, Ոչ վտանգից կը սարսեմ, Այն է, որ չեմ թողնում մէկին, Որի համար արտասուեմ:
Հեռացել եմ ես իմ հօրից Եւ մօրիցըս սիրասուն, Դու ես ընկեր մընացել ինձ, Եւ նա, որ կայ երկնքում: Հայրս օրհնեց գալիս ինձի Եւ չըտնքաց միանգամ, Բայց մայրս խիստ պիտի հեծի, Մինչեւ ես ետ կը դառնամ:
Եւ այժմ ահա ես մենակ եմ Լայնատարած այս ծովում, Բայց թէ ինչո՞ւ կը հառաչեմ, Երբ ինձ համար չեն ցաւում:Շունը երկար չի ոռնալու, Մի ուրիշը կը խնամի, Եւ, թէ լինեմ ես դառնալու, Պատառ-պատառ ինձ կ'անի: Դե՛հ, իմ նաւակ, մենք սլանանք,
28 Փետրուար, 1918-ին թուրքերը գրաւեցին Էրզրումը 30 Յունուար, 1918-ին թուրքական զօրքերը, Մեհմեդ Վեհիբ փաշայի հրամանատարութեամբ , Էրզրումի, Վանի եւ Մերձծովեան ուղղութիւններով անցան մեծամասշտաբ գործողութիւններու։ Յունուար 30-ին գրաւեցին Երզնկան, Փետրուար 11-ին` Տրապիզոնը, Փետրուար 28-ին Էրզրումը, Ապրիլ 14-ին առանց կռիւի մտան Պաթում եւ սկսան շարժիլ դէպի Սուխում: Ապրիլ 25-ին ինկաւ Կարսը, Մայիս 15-ին` Ալեքսանդրապոլը: Էրզրում ժամանած Անդրանիկի փոքրաթիւ զօրքը, չկարողանալով դիմակայել թուրքական 25 հազարանոց բանակին` հարկադրուած էր նահանջել` իրենց հետ Անդրկովկաս հասցնելով էրզրումցի գաղթականներուն:
Ծովի վերայ փրփրադէզ, Ուր որ կ'ուզես, հոգ չէ, գնանք, Միայն հայրենիք չըտանես: Ողջո՜յն. ողջո՜յն մութ ալիքներ. Եւ, երբ աչքիցս ընկնէիք, Ողջո՛յն, խուղե՜ր, անապատնե՜ր... Բարի գիշեր, հայրենի՛ք:
ՃՈՐՃ ՊԱՅՐԸՆ Թարգմանեց՝ ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ԹՈՒՄԱՆԵԱՆ
Էջ 28
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Սանասարեան Խանը Լոյս տեսած է Վազգէն Ա․ կը վերադարձուի Կաթողիկոսի քարոզներու Հայոց Պատրիարքարանին եւ խօսքերու ժողովածուն Գումգաբուի աղբիւրները արձագանգ հանդիսացած են պոլսահայ համայնքին համար շատ դրական իրադարձութեան մը: Այսպէս, Պոլսոյ վճռաբեկ ատեանին կողմէ արձակուած դատավըճիռի մը հիման վրայ, Սիրքեճիի պատմական Սանասարեան Խանի սեփականութեան իրաւունքը վերադարձուած է Պոլսոյ Պատրիարքական Աթոռին: Ասիկա կրնայ ճակատագրական նշանակութիւն ունենալ պատրիարքութեան յառաջիկայ գործունէութեան տեսակէտէն: Այս մասին կը հաղորդէ պոլսահայ «Ժամանակ» օրաթերթը։ Այս ձեռքբերումը ապահովուած է պատրիարքական ընդհանուր փոխանորդ Արամ արք. Աթէշեանի կողմէ 3 Յուլիս 2014-ին կատարուած դատական դիմումին հիման վրայ: Անոր կողմէ բացուած դատը շուրջ երեքուկէս տարուան իրաւական պայքարէ ետք՝ տուած է դրական արդիւնք: Իրականութեան մէջ, այդ պայքարը ունի շատ աւելի վաղեմութիւն: Արդարեւ, Պատրիարքական Աթոռը այս պատմական խանի սեփականութեան իրաւունքը վերստանալու համար դատարան դիմած էր նախապէս, որպէսզի Վագըֆներու ընդհանուր տնօրէնութիւնը ընէ անհրաժեշտ կարգադրութիւնները: Սակայն Պոլսոյ 13-րդ հիմնական ատեանը առաջին փուլին արձակած էր ժխտական վճիռ, եւ այդ վճիռի բեկանման պահանջով՝ պատրիարքութիւնը դիմած էր վճռաբեկ ատեան: Իրաւաբան Ալի Էլպէյօղլուի կողմէ կը ներկայացուէր պատրիարքութիւնը այս դատավարութիւններուն ընթացքին: Երկարատեւ ու հետեւողական աշխատանքէ ետք ապահովուած է այս մեծ յաղթանակը: Այժմ, պիտի կատարուին կալուածաթուղթի եւ համապատասխան արձանագրութիւններու կարգադրութիւնները: Հարկ է նշել, որ Սանասարեան Խանը պատմականօրէն կտակուած է՝ Էրզրումի երբեմնի համանուն վարժարանին մատակարարման նպատակով: Հանրապետական շրջանի սկիզբը, այդ վարժարանի չգոյութեան պատճառով, այդ կալուածը կը տնօրինուէր Պոլսոյ պատրիարքութեան կողմէ, եւ օրուան գահակալը կամ առաջին դէմքը կը համարուէր միակ խնամակալը: Կը նախատեսուի, որ յառաջիկային եւս վերահաստատուի նման դրութիւն մը: Այսինքն՝ այս կալուածին պարագային, պաշտօնապէս առանձին վարչական խորհուրդի մը կարիքը պիտի չըլլայ:
Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ծայրագոյն պատրիարք եւ Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի օրհնութեամբ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինի Հրատարակչական բաժինը լոյս ընծայած է երջանկայիշատակ Վազգէն Ա․ Պալճեան (1955-1994թթ.) Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի Երկերու ժողովածուի Բ․ հատորը` «Քարոզներ եւ խօսքեր» վերնագիրով` նուիրուած Հայոց 130-րդ Հովուապետի ծննդեան 110-ամեակին: Ինչպէս կը յայտնեն Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի, տեղեկատուական համակարգէն, ժողովածուին մէջ տեղ գտած են Վազգէն Ա․ Կաթողիկոսի` տարբեր եկեղեցական տօներու եւ յիշարժան արարողութիւններու առիթներով խօսուած քարոզները, որոնք ի մի բերուած են ցայսօր Վեհափառ Հայրապետին նուիրուած ժողովածուներէն եւ «Էջմիածին» ամսագիրէն: Ժողովածուն հրատարակութեան պատրաստուած է հրատարակչական բաժինի տնօրէն արժանապատիւ Տ. Արարատ քահանայ Պօղոսեանի ջանքերով: Գիրքը տպագրուած է «Սարգիս Գաբրիէլեան» հիմնադրամի մեկենասութեամբ:
Կապ Հրատարակութեան հետ: hyegyank@gmail.com
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
Էջ 29
ՀԱՅԱԳԻՏԱԿԱՆ Գլուխ-գլխի-գլուխի ... շաբաթ-շաբաթի-շաբթուան ԱՐՄԵՆԱԿ ԵՂԻԱՅԵԱՆ Այս վերջերս արեւմտահայ մամուլի եւ անհատական գրողներու քով բազմացած է շարժման բառին գործածութիւնը, յատկապէս՝ «Արցախեան շարժման» բառակապակցութեան մէջ: Ասի ընդունելի է արեւելահայերէնի մէջ, սակայն անընդունելի է արեւմտահայերէնի մէջ: Եւ ոչ միայն այս, այլեւ ուրիշ կարգ մը բառեր, որոնք պէտք է արժանանան ուշադրութեանը այն արեւմտահայուն, որ հակամէտ է ճիշդ գրել արեւմըտահայերէնը: Չի բաւեր խօսքով սիրել իր մայրենին, պէտք է նաեւ քիչ մը գործով ալ սիրել զայն ու գուրգուրալ անոր առանձնայատկութիւններուն վրայ: Ստորեւ այդ բառերը: *** Գրաբարի եւ արեւելահայերէնի մէջ գոյականներու հոլովումը ընդհանրապէս կայուն է, այսինքն՝ իւրաքանչիւր գոյական կը հոլովուի մէկ կաղապարով. օրինակ՝ մարմին-մարմնի, տուն-տան եւ այլն: Դժուար է պատկերացնել դասական կամ արեւելահայ հեղինակ մը որ շեղի այս ձեւերէն: Արեւմտահայ գրական ու ժողովրդական աշխարհաբարը, սակայն, շատ աւելի ճկուն է. ան կրնայ հաւասարապէս ըսել՝ գլուխի-գլխի, գլուխէ-գլխէ, գլուխով-գլխով ճակատի-ճակտի, ճակատէ-ճակտէ, ճակատով-ճակտով մարմինի-մարմնի, մարմինէ-մարմնէ. մարմինով-մարմնով բերանի-բերնի, բերանէ-բերնէ, բերանով-բերնով շարժումի-շարժման, շարժումէ, շարժումով տունի-տան, տունէ, տունով Այնուամենայնիւ այս ազատութիւնը համատարած չէ: Բերուած վեց բազմիմաստ բառերը ազատօրէն երկձեւ կը հոլովուին իրենց բուն իմաստով, սակայն այդ ճկունութիւնը կը կորսնցնեն փոխաբերական իմաստի կիրարկութեան պարագային եւ կը հոլովուին միայն մէ՛կ ձեւով. ստորեւ օրինակներ՝ Ինչե՜ր անցան գլուխէս (կամ՝ գլխէս): Գիրքին առաջին գլուխէն ( բայց ոչ՝ գլխէն) հատուած մը կարդացի: Անոր ճակատին (կամ՝ ճակտին) վրայ լուսապսակ մը կայ: Ճակատի (բայց ոչ՝ ճակտի) առաջին գիծին վրայ կրակոցներ կան: Մարտիկին մարմինին (կամ՝ մարմնին) վրայ վէրքեր կային: Վերին մարմինին (բայց ոչ՝ մարմնին) որոշումները գործադրուեցան: Անոր բերանին (կամ՝ բերնին) չափը տուող մը պէտք է:
Վիզը թշնամիի սուրին բերանին (բայց ոչ՝ բերնին) հանդիպեցաւ: Գլուխին շարժումին (կամ՝ շարժման) կը հետեւէին ձեռքերն ալ: Ազատագրական շարժումին (ոչ՝ շարժման) նեցուկ կանգնինք: Այս տունին ( կամ՝ տան) մուտքը լայն է: Քերթուածի առաջին տունին (բայց ոչ՝ տան) ոտքերը կաղ են: Յարմար է տակաւին ըսել՝ Սպիտակ տունի բնակիչները եւ ոչ՝ Սպիտակ տան, Լորտերու տունին եւ ոչ՝ Լորտերու տան, սակայն պէտք է ըսել, որ երկուքի պարագային ալ «տան» սեռականը շատ տարածուած է, անշուշտ տգիտութեան հետեւանքով, բայց եւ այնպէս ընդհանրացած տգիտութիւնը հետզհետէ եւ անխուսափելիօրէն կը դառնայ գիտութիւն: Ծանօթ.-1. Երբ մարմին բառով կը բնորոշենք նիւթին երեք կերպերը՝ հաստատուն, հեղուկ եւ կազային, այս պարագային եւս անհնչիւնափոխ կը կիրարկենք զայն. օրինակ՝ այս հեղուկ մարմինին եւ ոչ՝ այս հեղուկ մարմնին: 2. Ակնարկելով սովորական սպիտակ տունի մը՝ կարելի է ըսել. «Այդ սպիտակ տան ծխնելոյզը կը ծխայ» կամ ակնարկելով անհատ լորտի մը սեփական տունին՝ կարելի է ըսել. «Այս լորտին տան դուռը միշտ բաց է»: Նոյն տրամաբանութեամբ ալ՝ «Միջերկրական ծովին (կամ ծովուն) մէջ խեղդուեցաւ», սակայն՝ «Աչքերուդ ծովին (ոչ ծովուն) մէջ խեղդուեցաւ...»: Պապ՝ իբրեւ մեծհայր, թէեւ գրական արդի արեւմտահայերէնի մէջ կու տայ պապի, այսուհանդերձ երբեմն արեւելահայերէնի, երբեմն ալ բարբառներու թելադրանքով կ’ըսենք նաեւ պապու, որ այնքան ալ խրախուսելի չէ. սակայն Հռոմի քահանայապետի պարագային բոլորովին բացառուած է պապու հոլովաձեւը, այլ միայն՝ պապի(ն): Շահ գոյականը՝ «եկամուտ»ի իմաստով, հաւասարապէս կու տայ շահի եւ շահու. «Անոր շահին (կամ՝ շահուն) ու վնասին պատասխանատու չենք»: Իսկ երբ ան կը նշանակէ Պարսկաստանի թագաւորը, կարելի է ըսել միայն շահի. բացառուած է շահու տարբերակը. «Շահին կենացը բարեմաղթանքներ ըրին ներկաները»: Երբ շարժում կը նշանակէ որեւէ առարկայի ընթացք, երերում, տեղափոխութիւն, որ է այս բառին հնագոյն եւ հանրօրէն ծանօթ նշանակութիւնը, ապա կարելի է հաւասարապէս գրել շարժումի եւ շարժման. թէեւ այս վերջինը այնքան ալ այլեւս ընտիր հոլովում մը չէ այս բառին համար, սակայն կան հնամոլներ, որոնք կը շարունակեն ըսել շարժման: Իսկ երբ ան կը նշանակէ որեւէ կազմակերպութիւն, հաւաքական գործունէութիւն կամ պայքար, ապա պատշաճ չէ շարժման ձեւը, պէտք է ըսել շարժումի(ն): Այսպէս, չենք կրնար ըսել. «Լեւոն Տէր Պետրոսեան ղեկավարն էր հայոց համազգային Շարունակութիւնը էջ 30
Հայ Կեանք
Էջ 30
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Յարգանքի տուրք Միսաք Մանուշեանին եւ ընկերներուն յիշատակին
Եօթանասունչորս տարի անցած է արդէն Միսաք Մանուշեանի եւ Կարմիր Որմազդի (Affiche Rouge) իր 22 ընկերներու գնդակահարութենէն: Ժամանակները կը փոխուին, գաղափարախօսութիւնները կ՚անցնին, սակայն անոնց յիշատակը միշտ վառ կը պահուի որպէս յանուն մարդու ազատութեան եւ արժանապատւութեան ինկած մարտիկներ: Հոս՝ Մարսիլիոյ ծովահայեաց գողտրիկ պուրակի մը մէջ, որ 33 տարիէ ի վեր իր անունը կը կրէ, զետեղուած է իր կիսանդրին: Հոն գնդակահարութեան տարելիցի մօտակայ Շաբաթ օրը տեղի կ՚ունենայ յիշատակի արարողութիւնը: Ուրեմն, Շաբաթ, 17 Փետրուար 2018 ժամը 11-ին հակառակ աննպաստ օդին եւ տեղացող ուժեղ անձրեւին, հաւատարիմ գաղափարակիցներու բազմութիւն մը հաւաքուած էր կրկին ոգեկոչելու համար այդ 23 օտարականներու յիշատակը, որոնք 21 Փետրուար 1944-ին MontValérien-ի բերդին մէջ ինկած էին գերմանական գնդակներու տակ, իբր ֆաշական բռնակալութեան դէմ պայքարող մարտիկներ:
Կազմակերպիչ մարմինի կողմէ օրուան հաւաքոյթին բացումը կատարեց Սիմոն Ազիլազեան, ծանրանալով յիշողութեան անհրաժեշտութեան վրայ: Իրմէ յետոյ խօսք առաւ պրն. Շինի որպէս նախկին ռազմիկներու եւ դիմադրականներու միութեան (ANACR) նախագահ, որ յիշեց թէ այդ նահատակներու հաւատամքը կը խտանար երեք կէտերու մէջ. մերժում՝ բռնակալութեան, յոյս՝ ապագայ խաղաղ եւ եղբայրական աշխարհի մը, եւ պարտականութիւն՝ հանդէպ Ֆրանսայի, որ իրենց ապաստան տուած էր: Յիշեց, որ Մանուշեան վերապրող մըն էր Հայոց ցեղասպանութենէն: Իրմէ յետոյ կարճ ելոյթներ ունեցան Ֆրանսական համայնավար կուսակցութեան քարտուղարը եւ ԺԱՖ-ի ներկայացուցիչ Տիգրան Հարունեան: Ֆրանսական collège-ի մը աշակերտներ, որոնք brevet-ի քննութիւններուն որպէս պատմութեան նիւթ ընտրած էին Միսաք Մանուշեանը եւ Կարմիր Որմազդը կարդացին իրենց շարադրանքները: Որպէս պաշտօնական անձնաւորութիւն յիշենք Ա. եւ Է. թաղամասերու ներկայացուցիչ՝ խորհրդական Փեթրուչիի ներկայութիւնը, որ զետեղեց իր թաղապետութեան ծաղկեպսակը, որմէ յետոյ տեղի ունեցաւ միւս ծաղկեպսակներու աւանդական զետեղումը: «Փարթիզաններու երգ»-ի եւ «Մարսէյէզ»-ի հնչիւններով փակուեցաւ յուշատօնը: Ներկաները մեկնեցան իրենց պարտականութիւնը կատարած մարդու խղճի հանգստութեամբ:
Ս.Պ.
Սերժ Թանգեան շնորհակալութիւն յայտնած է Հոլանտային
Գլուխ-գլխի-գլուխի ... շաբաթ-շաբաթի-շաբթուան Շարունակութիւն էջ 29-էն
շարժման», այլ՝ շարժումին: Երբ երկիր կը նշանակէ ազգային, վարչական, պետական տարածք, կրնայ հաւասարապէս տալ երկրի եւ երկիրի. «Այս երկրին (կամ՝ երկիրին) սահմանները անպաշտման մնացած են», կամ՝ «մէկ երկրէ (կամ՝ երկիրէ) ուրիշ երկիր փոխադրուիլ»: Իսկ երբ ան կը բնորոշէ մոլորակը՝ նախ կը գլխագըրուի, ապա չի կրնար սղումով հոլովուիլ. կրնանք ըսել միայն Երկիրի(ն), բայց բնաւ երբեք Երկրի. օրինակ՝ «Երկիրին հեռաւորութիւնը Արեւէն...»,-բայց ոչ՝ «Երկրի հեռաւորութիւնը Արեւէն», կամ՝ «Երկիրէն դէպի Հրատ արձակուած տիեզերանաւ մը...»,-- բայց ոչ՝ «Երկրէն արձակուած...»:
System of A Down հանրայայտ ռոք խումբի մեներգիչ եւ երգերու հեղինակ Սերժ Թանգեան շնորհակալութիւն յայտնած է Հոլանտային, Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչնալուն համար: Այդ մասին Թանգեան գրած է իր ֆէյսպուքեան էջին մէջ: «Շնորհակալ եմ Հոլանտայի խորհրդարանին եւ մեր բոլոր բարեկամներուն Հոլանտայի մէջ: Ճշմարտութիւնը միշտ պէտք է յաղթէ անկախ աշխարհաքաղաքական պահանջներէ եւ իրական քաղաքականութենէ»,-գրած է ան:
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
Հայ Կեանք
Էջ 31
Ամերիկա հաստատուած
«Իմ Հայաստան» առաջին հայուն 400-ամեակին համահայկական նուիրուած գիտաժողով IV փառատօն Լոս Անճելըսի մԷջ ՀՀ Սփիւռքի նախարարութիւնը 2018 թուականին կ’իրականացնէ «Իմ Հայաստան» համահայկական IV փառատօնը, որը նուիրուած է Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Մայիսեան հերոսամարտերի 100 եւ Երեւանի հիմնադրման 2800-ամեակներին: Փառատօնը կ’ընթանայ հետեւեալ ուղղութիւններով՝ — «Պարարուեստի օրեր»՝ Յուլիս 10-20-ը (գեղ. ղեկ.՝ Հայաստանի ազգային պարարուեստի միութեան նախագահ Կարէն Գէորգեան), — «Երգչախմբային արուեստի օրեր»՝ Յուլիս 25-30ը (գեղ. ղեկ.՝ Հայաստանի երաժշտական ընկերու թեան նախագահ Դաւիթ Ղազարեան), — Անհատ կատարողների ելոյթներ՝ Յուլիսից Սեպ տեմբերն ընկած ժամանակահատուածում, — Ասմունքի համահայկական փառատօն Շուշիում՝ Յուլիսի 30-ից Օգոստոս 3-ը, — «Դուդուկի եւ հայկական այլ նուագարանների փառատօն»՝ Սեպտեմբեր 21-25-ը (գեղ. ղեկ,՝ ՀՀ վաստակաւոր արտիստ Գէորգ Դաբաղեան), — «Հայ երգի օր»՝ Սեպտեմբեր 26-ին: Առաջին անգամ Պարարուեստի օրերի շրջանակներում, Հայաստանի ազգային պարարուեստի միութեան հետ համագործակցութեամբ, կ’անցկացուի Պարարուեստի գործիչների հաւաք (Յուլիս 12): Փառատօնին կարող են մասնակցել Սփիւռքի տարբեր համայնքների պարային համոյթներ, երգչախըմբեր, նուագախմբեր եւ անհատ կատարողներ: Փառատօնի շրջանակներում նախատեսուած են հա մերգներ Երեւանում, մարզերում եւ Արցախում, էքս կուրսիաներ Հայաստանի տեսարժան վայրերում, վարպետութեան դասընթացներ պարուսոյցների եւ խմբավարների համար: Յայտերը կ’ընդունուեն մինչեւ ս.թ. Մայիս 1-ը: «Իմ Հայաստան» համահայկական փառատօնին մասնակցելու համար անհրաժեշտ է լրացնել համապատասխան յայտաձեւերը եւ ուղարկել էլեկտրոնային փոստի հետեւեալ հասցէներով՝ europedep@gmail.com եւ office@imhayastan.am: ՀՀ Սփիւռքի նախարարութիւնը փառատօնի շրջանակներում պատրաստ է հոգալ մասնակիցների սննդի ծախսերը (4 օր), տրամադրել հիւրատուն (3 գիշեր), վարձակալել համապատասխան դահլիճներ եւ տեխնիկական անհրաժեշտ միջոցներ, ապահովել փոխադրամիջոցով, իրականացնել միջոցառումների կազմակերպական աշխատանքները: Լրացուցիչ տեղեկութիւնների համար կարող էք այցելել «Իմ Հայաստան» փառատօնի կայքէջը, http://imhayastan.am, որտեղ տեղադրուած են նաեւ յայտադիմումները:
Լոս Անճելըսի Ճորճ Տեքմէճեան համայնքային կեդրոնի «Արարատ» տան մէջ Մարտ 16-ին պատմական գիտութիւններու դոկտոր Հայկ Դեմոյեան պիտի մասնակցի «400-ամեայ հայ-ամերիկեան ժառանգութեան տօնակատարութիւն, 1618-2018» խորագիրը կրող հայ-ամերիկեան բազմադարեան ժառանգութեան նուիրուած գիտաժողովին: Հայկ Դեմոյեան գիտաժողովի եւ ցուցահանդէսի կազմակերպման գլխաւոր աջակիցներէն է: «Հայերն այօր»-ը, յղում կատարելով Հայոց ցեղասպանութեան թանգարան-հիմնարկին, կը յայտնէ, որ միաժամանակ տեղի պիտի ունենայ յատուկ ցուցադրութիւն, որուն ընթացքին պիտի ներկայացուին հայ-ամերիկեան առնչութիւնները ներկայացնող թանկարժէք իրեր, պատմական արտեֆակտներ Արարատ-Էսքիճեան թանգարանէն եւ Հայկ Դեմոյեանի մասնաւոր հաւաքածուէն: Այս գիտաժողովը, որ նուիրուած է առաջին հայուն` Մարթին Հայի (Martin the Armenian) ամերիկա ժամանման 400-ամեակին (Վիրճինիա, 1618), կը ներկայացնէ հայ-ամերիկեան համայնքի պատմութեան եւ ժառանգութեան նշանակալի ձեռքբերումները:
Էջ 32
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 2 Մարտ 2018
«Հայկական Հետք Ամերիկայում. 400-ամեայ Ժառանգութիւն». Հայկ Դեմոյեանի Նոր Գիրքը
Լոյս տեսաւ Հայկ Դեմոյեանի «Հայկական Հետքն Ամերիկայում. 400-ամեայ Ժառանգութիւն» խորագիրով նոր գիրքը: Անիկա նուիրուած է առաջին հայուն՝ Ամերիկա ժամանելուն 400-ամեայ պատմութեանը։ 1618-ին Մարթին անունով (Martin the Armenian) առաջին հայը ժամանեց Վըրճինիա: Առաջին հայուն ժամանումը ազդարարեց նաեւ հայ գաղթականներու հոսքը. գաղթականներու՝ որոնք իրենց հետ նոր երկիրը բերին իրենց սովորութիւնները, կենսակերպը, խոհանոցը եւ մտածելակերպը: Անոնք ուսանողներ էին, արհեստաւորներ, առեւտրականներ, հողագործներ, որոնք եկած էին Ամերիկա՝ գոյատեւելու եւ հայրենիքի մէջ մնացած՝ շահագործման եւ բռնութեան պայմաններուն մէջ տառապող իրենց ընտա-
նիքներուն օգնելու յոյսով: 620 էջնոց պատկերազարդ գիրքը կը պարունակէ 2200 լուսանկարներ, որոնց կարգին՝ արժէքաւոր արխիւային փաստաթուղթեր եւ հազուագիւտ պատկերներ, որոնք ցոյց կու տան հայ-ամերիկեան համայնքի պատմութիւնը եւ ժառանգութիւնը, ինչպէս նաեւ հայերու նշանակալից ներդրումները Ամերիկայի մէջ: Հատորը կ՛ընգրկէ Հայաստանի եւ Միացեալ Նահանգներու հայկական հաստատութիւններու արխիւային նիւթեր, որոնցմէ շատերը հանրութեան կը ներկայացուին առաջին անգամն ըլլալով: Գիրքի գլուխները եւ նկարազարդումները ներկայացուած են ժամանակագրական կարգով՝ ընդգրկելով 1618էն մինչեւ 1990-ականներու սկիզբը ինկած ժամանակահատուածը: Այսօր հայերը եւ հայկական մշակոյթի հետքերը տեսանելի են Ամերիկայի գրեթէ բոլոր նահանգներուն մէջ. հայ բժիշկները, ճարտարագէտները, ճարտարապետները, դերասանները, բեմադրիչները, երգիչները, յաջողակ մտաւորականներն ու գործարարները կը կամրջեն Միացեալ Նահանգները Հայաստանին: Գիրքը հրատարակուած է «Նուպար եւ Աննա Աֆէյեաններ» հիմնադրամի աջակցութեամբ՝ «Օրորա» մարդասիրական նախաձեռնութեան կողմէ: «Այս գիրքը Միացեալ Նահանգներու մէջ հայերու եւ անոնց ազդեցութեան մասին է: Ասիկա մեծ նախաձեռնութիւն է Հայկ Դեմոյեանի կողմէ: Ուրախ ենք, որ կրնանք աջակցիլ անոր եւ համագործակցիլ «Օրորա» մարդասիրական նախաձեռնութեան հետ»,- կ՛ըսէ «Օրորա» մարդասիրական նախաձեռնութեան համահիմնադիր, ամերիկահայ բարերար Նուպար Աֆէյեան:
Երուսաղէմի եկեղեցիներէն հարկերու գանձումը դադրեցուած է Իսրայէլի կառավարութիւնը դադրեցուցած է Երուսաղէմի եկեղեցիներէն հարկերու գանձման գործընթացը, որ բողոքի մեծ ալիք բարձրացուցած էր եկեղեցականներու շրջանակին մէջ: Վարչապետ Բենիամին Նեթանիահուի գրասենեակը յայտարարած է, որ հարկերու գանձման եւ ստեղծուած իրավիճակի կարգաւորման հարցերով պիտի ստեղծուի յատուկ յանձնաժողով, որ բանակցութիւններ պիտի վարէ եկեղեցիներու ներկայացուցիչներուն հետ, իսկ մինչ այդ «Երուսաղէմի քաղա-քապետարանը պիտի դադրեցնէ հարկերու գանձման գործընթացը», որ մեկնարկած է քանի մը շաբաթ առաջ: Կիրակի օր, ի նշան բողոքի Երուսաղէմի Հռոմի Կաթողիկէ, Յոյն Ուղղափառ եւ Հայ Առաքելական եկեղեցիներու ներկայացուցիչները փակած էին Սուրբ Յարութեան տաճարը: