Հայ Կեանք թիւ 04(65) 15-02-2019

Հայ Կեանք ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈԻԹԱՅԻՆ ԵԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆ Տարի Դ., թիւ 4(65)

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Մաքրոն Ապրիլ 24-ը Մերքել եւ Փաշինեան Ֆրանսայի մէջ Պերլինի մէջ քննարկած Հայոց Ցեղասպանութեան են գործակցութեան զոհերու յիշատակի օր օրակարգը յայտարարեց

Պաշտօնական այցով Գերմանիոյ Դաշնային Հանրապետութիւն գտնուող վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան Փետրուար 1-ին հանդիպած է Գերմանիոյ վարչապետ Անկելա Մերքելի հետ: ԳԴՀ վարչապետի նստավայրին մէջ տեղի ունեցած է դիմաւորումի պաշտօնական արարողութիւն. բարձրացուած են ԳԴՀ, ՀՀ եւ ԵՄ դրօշները, եւ կարմիր ուղեգորգի երկայնքով շարուած են պատուոյ պահակախումբի զինուորները եւ զինուորական նուագախումբը: Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Գերմանիոյ Դաշնային Հանրապետութեան պետական օրհներգերու կատարումէն ետք ԳԴՀ վարչապետը ՀՀ վարչապետը հրաւիրած է պատուոյ պահակախումբի ստուգայցի: Ինչպէս կը հաղորդէ «Արմէնփրես»-ը, ՀՀ կառավարութեան տեղեկատուութեան եւ հասարակայնութեան հետ կապերու վարչութենէն կը տեղեկացնեն, որ ձեռքսեղմումէ եւ արարողակարգային լուսանկարահանումէ ետք ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան եւ ԳԴՀ վարչապետ Անկելա Մերքել բանակցութիւնները շարունակած են աշխատանքային ճաշի ծիրէն ներս: ԳԴՀ վարչապետ Անկելա Մերքել ողջունած եւ կարեւորած է Հայաստանի վարչապետի պաշտօնական այցը Գերմանիա՝ վստահութիւն յայտնելով, որ անիկա նոր ազդակ կը հաղորդէ հայ-գերմանական բարեկամական գործակցութեան: Անկելա Մերքել Շարունակութիւնը էջ 3

Ապրիլ 24-ը Ֆրանսայի մէջ հռչակուած է Հայոց Ցեղասպանութեան յիշատակի օր: Այս մասին յայտարարած է երկրի նախագահ Էմանուէլ Մաքրոնը՝ Փարիզի մէջ ելոյթ ունենալով Ֆրանսայի հայկական կազմակերպութիւններու համակարգող խորհուրդի ամէնամեայ ճաշկերոյթի ընթացքին: «Ֆրանսան այն երկիրն է, որ ուղիղ կը նայի պատմութեան աչքերուն», – ըսած է Ֆրանսայի նախագահը ֆրանսահայ համայնքի 350 ներկայացուցիչներու ներկայութեամբ: Մաքրոն յիշեցուցած է, որ Ֆրանսան առաջին երկիրներէն էր, որ 1915 թուականին Օսմանեան կայսրութեան մէջ հայերու կոտորածները անուանեց մարդկութեան դէմ ուղղուած յանցագործութիւն: «Ֆրանսահայերու պատմութիւնը կը պատկանի Ֆրանսայի պատմութեան, եւ Հայոց Ցեղասպանութիւնը մեր յիշողութեան մէկ մասն է, ուստի մեր հանրապետութիւնը պէտք է յիշէ այն», – ըսած է Ֆրանսայի նախագահը: France-Presse լրատուական գործակալութեան փոխանցմամբ՝ Մաքրոն յայտնած է, որ իր որոշման մասին նախապէս տեղեակ պահած է Թուրքիոյ նախագահ Ռեճէպ Էրտողանին: Միջոցառման ժամանակ Ֆրանսայի նախագահը նաեւ յարգանքի տուրք մատուցած է Շարլ Շարունակութիւնը էջ 2

Էջ 2

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Պիտի նշանակուի Սփիւռքի գծով յատուկ յանձնարարութիւններու դեսպան

“Հայ Կեանք”

Ելեկտրոնային Պարբերական Խմբագիր Տիգրան Ապասեան

Փոխ խմբագիր Խաչատուր Ադամեան

Հայաստանի Հանրապետութեան վարչապետի աշխատակազմը պիտի ունենայ Սփիւռքի գիծով յատուկ յանձնարարութիւններու դեսպան, որ պիտի ըլլայ Սփիւռքի հետ յարաբերութիւններու մէջ վարչապետի աշխատակազմի ներկայացուցիչը: Այս մասին Քէոլնի մէջ հայ համայնքի հետ հանդիպման ժամանակ ըսած է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը՝ պատասխանելով համայնքի ներկայացուցիչներու հարցերուն: «Ըստ էութեան մեր պատկերացումը հետեւեալն է՝ Սփիւռքի նախարարութեան գործառոյթները պէտք է վերաբաշխուեն: Յատուկ յանձնարարութիւններով դեսպանը ոչ մի անելիք չի ունենայ՝ բացի Սփիւռքի հետ կապուած հարցերը հաւաքելուց, լուծումների վերաբերեալ առաջարկներ ներկայացնելուց եւ վարչապետի միջոցով այդ լուծումներն իրականացնելուց: Հետեւաբար, մտածել ենք Սփիւռքի նախարարութեան գործառոյթները տեղաբաշխել ըստ ճիւղային նախարարութիւնների, իսկ Սփիւռքի հետ յարաբերութիւններում ունենալ յատուկ յանձնարարութիւններով դեսպան, ով կ’աշխատի վարչապետի աշխատակազմում՝ վարչապետի անմիջական ղեկավարութեամբ»,- յայտարարած է Փաշինեանը:

Մաքրոն Ապրիլ 24-ը Ֆրանսայի մէջ Հայոց Ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակի օր յայտարարեց

Հրատարակչակազմի գործակից Դոկտ․ Համբիկ-Սահակ Մարուքեան

Աթէնք - Յունաստան

“Χάι Γκιάνκ”

Ηλεκτρονική Περιοδική Ενημερωτική Έκδοση Υπεύθυνοι Έκδοσης

Δικράν Αμπασιάν Χατσαδούρ Αταμιάν Δρ. Χαμπίκ-Σαχάκ Μαρουκιάν

Αποστέλλεται ηλεκτρονικώς & ατελώς

“Hye Gyank” Electronic Periodical Publication Athens - Greece E-mail: hyegyank@gmail.com

News in

Շարունակութիւն էջ 1-էն

Ազնաւուրի յիշատակին: Աշխարհահռչակ շանսոնյէի որդին՝ Նիքոլա Ազնաւուրը Մաքրոնին ծիրանենիի փայտէ պատրաստուած տուտուկ նուիրած է: Ապրիլը Հայոց Ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակի ազգային օր հռչակելը 24-ը Մաքրոն խոստացած էր իր նախընտրական քարոզարշաւի ընթացքին։ Թուրքիան, իր հերթին, դատապարտած է Ապրիլի 24-ը Հայոց Ցեղասպանութեան յիշատակի օր հռչակելու՝ Մաքրոնի որոշումը: «Հայերու, այսպէս կոչուած, ցեղասպանութեան մասին պնդումները քաղաքական սուտ են, չունին որեւէ իրաւական հիմք եւ կը հակասեն պատմական փաստերուն», – յայտարարած է Թուրքիոյ նախագահի խօսնակ Իպրահիմ Քալըն:

Pages 15-22 Հաւատալով ազատ խօսքի իրաւունքին եւ բազմակարծութեան` կ՛ընդունինք, որ հրապարակուած գրութիւնները անպայման չարտայայտեն խմբագրութեան եւ հրատարակչակազմին տեսակէտը։ Խմբագրութեան կը վերապահուի յղուած յօդուածները յապաւելու կամ չհրատարակելու իրաւասութիւնը։

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Մերքել եւ Փաշինեան Պերլինի մէջ քննարկած են գործակցութեան օրակարգը

Շարունակութիւն էջ 1-էն

նշած է, որ Գերմանիան շահագրգռուած է Հայաստանի հետ յարաբերութիւններու յետագայ զարգացումով եւ պատրաստ է քննարկելու երկկողմ կապերու ընդլայնումի հեռանկարները: Ողջունելով 2018 թուականի խորհրդարանական ընտրութիւններու յաջող կայացումը` ԳԴՀ վարչապետը նշած է, որ Գերմանիան ուշադրութեամբ կը հետեւի Հայաստանի մէջ տեղի ունեցող գործընթացներուն եւ պատրաստ է նպաստելու երկկողմ յարաբերութիւններու խորացումին, աջակցելու բարեփոխումներուն տարբեր ոլորտներու մէջ: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան շնորհակալութիւն յայտնած է Գերմանիա այցելելու հրաւէրին եւ ջերմ ընդունելութեան համար՝ կարեւորելով վարչապետ Մերքելի հետ կրկին հանդիպելու եւ հայ-գերմանական յարաբերութիւններու ամրապնդումին ուղղուած կարեւոր քննարկումները շարունակելու հնարաւորութիւնը։ Կառավարութեան ղեկավարը վստահութիւն յայտնած է, որ այսօր աւելի, քան երբեւէ առկայ են նախապայմաններ հայ-գերմանական գործակցութեան օրակարգը նոր բովանդակութեամբ լեցնելու համար: Նիկոլ Փաշինեանի խօսքով՝ եւրոպական ուղղութիւնը կը շարունակէ մնալ Հայաստանի արտաքին քաղաքական առաջնահերթութիւններու շարքին, եւ այս առումով Գերմանիոյ՝ որպէս ԵՄ ծանրակշիռ անդամներէն մէկուն հետ գործակցութիւնը կարեւոր է։ Զրուցակիցները քննարկած են հայ-գերմանական յարաբերութիւններու օրակարգին վերաբերող հարցեր՝ երկկողմ ու բազմակողմ ձեւաչափով գործակցութիւն, Հայաստան-Եւրամիութիւն յարաբերութիւններ, միջազգային եւ տարածաշրջանային հարցեր:

Էջ 3

Հայաստանը Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչումն ու դատապարտումը կը դիտարկէ համաշխարհային անվտանգութեան ապահովման ծիրէն ներս. Նիկոլ Փաշինեան Հայաստանի Հանրապետութիւնը Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչումն ու դատապարտումը կը դիտարկէ ցեղասպանութիւններու համաշխարհային կանխարգիլման եւ համաշխարհային անվըտանգութեան ապահովման ծիրէն ներս: Ըստ Armenpress.am-ի՝ այս մասին, Փետրուար 13-ին, Ազգային ժողովի կառավարութեան ծրագիրի քննարկման ընթացքին ըսած է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան՝ պատասխանելով ԱԺ «Իմ քայլը» խըմբակցութեան անդամ Վլատիմիր Վարդանեանի հարցին: «Մենք Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչումը չենք դիտարկեր զուտ հայ-թրքական յարաբերութիւններու ծիրէն ներս: Մենք ատիկա կը տեսնենք ցեղասպանութիւններու համաշխարհային կանխարգիլման եւ համաշխարհային անվտանգութեան ապահովման ծիրէն ներս, որովհետեւ ակնյայտ է, որ ցեղասպանութիւններու ճանաչումն ու դատապարտումը նոր ցեղասպանութիւններու կանխարգիլման ամէնաարդիւնաւէտ գործիքներն են, եւ մենք այս ճանապարհին պէտք է ըլլանք առաւելագոյնս գործնական»,- ըսած է Փաշինեան: Անդրադառնալով հայ-գերմանական տնտեսական գործակցութեան խորացումին` Նիկոլ Փաշինեան եւ Անկելա Մերքել քննարկած են տեղեկատուական արհեստագիտութիւններու, բնապահպանութեան եւ այլ ոլորտներու մէջ համատեղ ծրագիրներու ընթացքը, ինչպէս նաեւ նոր նախաձեռնութիւններու հնարաւորութիւնները: Երկուստեք ընդգծուած է, որ անոնց իրագործումը կը նպաստէ երկու բարեկամ ժողովուրդներուն միջեւ կապերու սերտացումին եւ քաղաքացիներու բարեկեցութեան բարձրացումին: Պայմանաւորուածութիւն ձեռք բերուած է շարունակելու աշխոյժ երկխօսութիւնը տնտեսական տարբեր ծրագիրներու իրագործման ուղղութեամբ: Կողմերը անդրադարձած են նաեւ Եւրոպական միութեան հետ արտօնագիրերու ազատականացումի գործընթացին ուղղութեամբ աշխատանքներուն: Զրուցակիցները միտքեր փոխանակած են նաեւ Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդիրի կարգաւորումի հարցին շուրջ: Երկուստեք ընդգծուած է ԵԱՀԿ Մինսքի խումբի համանախագահութեան ծիրէն ներս բանակցային գործընթացի կարեւորութիւնը` որպէս խնդրով զբաղող միակ միջազգային լիազօրութիւն ունեցող ձեւաչափ: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը եւ ԳԴՀ վարչապետ Անկելա Մերքելը բանակցություններէն յետոյ հանդէս եկած են մամուլի համատեղ ասուլիսով եւ պատասխանած լրագրողներու հարցերուն։

Էջ 4

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Նախագահ Արմէն Սարգսեանը Փարիզի մէջ մասնակցած է Հ․ Բ․ Ը․ Միութեան 90-րդ Ընդհանուր անդամական ժողովին

Աշխատանքային այցով Փարիզ գտնուող` ՀՀ նախագահ Արմէն Սարգսեանը, Փետրուար 8-ին մասնակցած է Հայկական բարեգործական ընդհանուր միութեան 90-րդ Ընդհանուր անդամական ժողովի շրջանակներուն տեղի ունեցած ձեռնարկատիրութեան, նորարարութեան եւ քննադատական մտածողութեան նիւթով խորհրդաժողովին։

է Հայկական բարեգործական ընդհանուր միութեան (ՀԲԸՄ) 90-րդ Ընդհանուր անդամական ժողովին։ Երկու տարին մէկ գումարուող Ընդհանուր անդամական ժողովին ներկայ էին պատուիրակներ աշխարհի տարբեր երկիրներէն։

Իր ելոյթին մէջ՝ (տես ելոյթը ամբողջութեամբ https://youtu.be/dy5Ur7dtIrE?t=10) Հանրապետութեան նախագահ, Հ․Բ․Ը․Մ․ի տնօրէններու կեդրոնական խորհուրդի անդամ Արմէն Սարգսեանը մասնաւորապես նշած է, որ Հ․Բ․Ը․Մ․ը համաշխարհային, մաքուր հայկական կառոյց է, որ կը ծառայէ ոչ միայն մեր ժողովուրդին, այլեւ ամբոզջ մարդկութեան շահերուն:

Նոյն օրը երեկոյեան, ՀՀ նախագահը ներկայ գտնուած է եզրափակիչ կալա-ընթրիքին։

Նոյն օրը երեկոյան, նախագահ Արմէն Սարգըսեանը ներկայ գտնուած է Հայաստանի ազգային հերոս, աշխարհահռչակ շանսոնյէ Շարլ Ազնաւուրի յիշատակին նուիրուած համերգին, որը կազմակերպուած էր Հայկական բարեգործական ընդհանուր միութեան 90-րդ Ընդհանուր անդամական ժողովի առիթով։ Հանրապետութեան նախագահ Արմէն Սարգըսեանը, Փետրուար 9-ին Փարիզի մէջ մասնակցած

Հայկական բարեգործական ընդհանուր միութիւնը խոշորագոյն հայկական հասարակական կազմակերպութիւնն է, որ տարբեր կրթական, մշակութային եւ ընկերային ծրագրերու միջոցով իր նպաստը կը բերէ հայկական ինքնութեան եւ ժառանգութեան պահպանման ու զարգացման՝ ձգտելով հատկապէս երիտասարդ սերունդի մօտ սերմանել հետաքրքրութիւն ազգային հարուստ ժառանգութեան եւ աւանդոյթներու նկատմամբ: Պէտք է նշել, որ Արմէն Սարգսեանը 2016-էն Հ․Բ․Ը․Մ․ի տնօրէններու կեդրոնական խորհուրդի անդամ է:

Կապ Հրատարակութեան հետ: hyegyank@gmail.com

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Էջ 5

Կիպրոսի Հանրապետութեան Պաշտպանութեան նախարարի այցելութիւնը Երեւան

Փետրուար 12-14 երկօրեայ պաշտօնական այցով Երեւան ժամանած է Կիպրոսի Հանրապետութեան Պաշտպանութեան նախարար Սաւաս Անկելիտիսի գլխաւորած պատուիրակութիւնը։ Փետրուար 12-ին ՀՀ Պաշտպանութեան նախարարութեան մէջ տեղի ունեցած դիմաւորման պաշտօնական արարողութենէն յետոյ կայացած է Սաւաս Անկելիտիսի առանձնազրոյցը ՀՀ Պաշտպանութեան նախարար Դաւիթ Տոնոեանի հետ։ Հայկիպրական բանակցութիւններն այնուհետեւ շարունակուած են ընդլայնուած կազմով՝ պատուիրակութիւններու մասնակցութեամբ:

Անկելիտիսը ստորագրած են Հայաստանի Հանրապետութեան Պաշտպանութեան նախարարութեան եւ Կիպրոսի Հանրապետութեան Պաշտպանութեան նախարարութեան միջեւ պաշտպանութեան ոլորտի երկկողմ համագործակցութեան 2019-ի ծրագիրը։ Վերջաւորութեան տեղի ունեցած է համատեղ մամուլի ասուլիս։

Հանդիպման ընթացքին ամփոփուած են ռազմական եւ ռազմատեխնիկական բնագաւառի երկկողմ համագործակցութեան նախորդ տարուայ արդիւնքները եւ նախանշուած 2019-ի համագործակցութեան հիմնական ուղղութիւնները։ Քննարկուած են նաեւ միջազգային եւ տարածաշրջանային անվտանգութեան խնդիրներուն հետ առնչուող հարցեր, Հայաստանի եւ Կիպրոսի մասնակցութեամբ բազմակողմ ձեւաչափով համագործակցութեան հնարաւորութիւնները։ Հանդիպման աւարտին ՀՀ Պաշտպանութեան նախարար Դաւիթ Տոնոեանը եւ Կիպրոսի Հանրապետութեան Պաշտպանութեան նախարար Սաւաս

Կիպրոսի Հանրապետութեան Պաշտպանութեան նախարար Սաւաս Անկելիտիսի գլխաւորած պատուիրակութիւնը Փետրուար 12-ին այցելած է «Եռաբլուր» զինուորական պանթէոն ու յարգանքի տուրք մատուցած հայրենիքի պաշտպանութեան համար նահատակուած հերոսներու յիշատակին։

Էջ 6

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի օրհնութեամբ կատարուեցաւ նորակառոյց առաջնորդարանի բացումը

Փետրուար 3-ին, հանդիսապետութեամբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ․ ծայրագոյն պատրիարք եւ Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի, տեղի ունեցաւ Աւստրալիայի եւ Նոր Զելանտայի հայոց թեմի նորակառոյց առաջնորդարանի բացման արարողութիւնը: Սիտնեյի Սուրբ Յարութիւն առաջնորդանիստ եկեղեցւոյ մէջ մատուցուած Սուրբ պատարագի աւարտին Ամենայն Հայոց կաթողիկոսը «Հրաշափառով» ուղղուեցաւ դէպի առաջնորդարանի նորակառոյց շէնքը, ուր իրեն կը սպասէին պետական այրեր, հայկական կազմակերպութիւններու ներկայացուցիչներ, Հայ եկեղեցւոյ բարերարներ եւ բազում հաւատաւոր հայորդիներ: Վեհափառ Հայրապետը Հայկազուն սրբազանի եւ Թեմական խորհուրդի ատենապետ Սարգիս Տէր-Պետրոսեանի հետ միասին կատարեց առաջնորդարանի յուշաքարի բացումը եւ հատելով մուտքի ժապաւէնը` տեղի ունեցաւ պաշտօնական բացումը: Տօնական այս առիթով Նորին Սրբութիւնն իր օրհնութեան եւ գնահատանքի խօսքն ուղղեց ներկաներուն` գոհունակութիւն յայտնելով Աստուծոյ, որ պարգեւած է շնորհը ուրախակից ըլլալու հայ համայնքին նորակառոյց առաջնորդարանի բացման հանդիսութեան, որը պիտի ծառայէ աւստրալիաբընակ մեր ժողովուրդի հոգեւոր եւ ազգային կեանքի

պայծառութեանը: Նորին Սրբութիւնը իր օրհնութեամբ հանդերձ երախտիքի խօսքը փոխանցեց հանդիսութեանը մասնակից իշխանութեան ներկայացուցիչներուն, Քոյր եկեղեցիներու առաջնորդներուն հայցելով, որ Տէրը պահպանէ համայն մեր ժողովուրդը ապահով ու անվտանգ, մէկ ու միասնական՝ մեր Սուրբ եկեղեցիով, Սուրբ Էջմիածինով եւ նուիրական մեր հայրենիքով: Այս առիթով Ամենայն Հայոց կաթողիկոսը իր գնահատանքն ու օրհնութիւնը փոխանցեց առաջնորդարանի հիմնական բարերարներ Լորիս եւ Սոնեա Խանջեաններուն եւ առաջնորդարանի կառուցմանը իրենց աւանդը բերած եկեղեցւոյ նուիրեալ զաւակներուն՝ հայցելով Տիրոջմէ քաջառողջութիւն, արեւշատ կեանք եւ ազգաշահ նոր ձեռնակներ: Ի գնահատութիւն եկեղեցանուէր եւ ազգօգուտ ծառայութեան Հայրապետական կոնդակով Լորիս եւ Սոնեա Խանջեաններուն շնորհուեցաւ Հայաստանեայց Առաքելական Սուրբ եկեղեցւոյ «Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ» պատուոյ բարձրագոյն շքանշանը: Յիշարժան այս օրը Ամենայն Հայոց կաթողիկոսը արքութեան պատիւ շնորհեց թեմակալ առաջնորդ Գերաշնորհ Տէր Հայկազուն եպիսկոպոս Նաճարեանին` ի գնահատութիւն նրա բարեջան ծառայութեան:

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Էջ 7

Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան. Յաւերժի ճամբորդ ներկան

Շնորհահանդէսի մը ստեղծած բարոյական գոհունակութենէն աւելի, երախտաւորի մը յիշատակին մատուցուած յարգանքի արժանի տուրք մը ստանալու բաւարարութեամբ բաժնուեցանք ՀԲԸՄի Տեմիրճեան կեդրոնէն՝ ՀԲԸՄ-ՀԵԸի Կեդրոնական Վարչութեան կազմակերպութեամբ՝ «Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան Մարդն ու Գործը» գիրքին շնորհահանդէսին աւարտին: Ուրբաթ, 1 Փետրուար 2019, երեկոյեան ժամը 8-ին, ՀԲԸՄի Տեմիրճեան կեդրոնին մէջ, հոծ բազմութեան մը ներկայութեան, որոնց մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան հիւպատոս Լէօնարտ Ապաճեան եւ դեսպանատան անձնակազմի անդամներ, Լիբանանի Հայոց Թեմի առաջնորդի ներկայացուցիչ Տէր Նարեկ քհնյ. Հեճինեան, ՀԲԸՄի նախագահ Պերճ Սեդրակեան եւ ազնուափայլ տիկինը, ՀԲԸՄի Լիբանանի Շրջանակային Յանձնաժողովի ատենապետ Ժերար Թիւֆենքճեան եւ անդամներ, ազգային բարերարներ՝ Արթուր Նազարեան, տէր եւ տիկին Սարգիս եւ Աւետիս Տեմիրճեաններ, ՀԵԸի Կեդրոնական Վարչութեան ատենապետ եւ անդամներ, հայ քաղաքական կուսակցութիւններու, կրթական, մշակութային, բարեսիրական կազմակերպութիւններու, մամլոյ եւ լսատեսողական աղբիւներու ներկայացուցիչներ: Յանուն ՀԵԸի Կեդրոնական Վարչութեան

Գէորգ Սանթուրեան բարի գալուստ մաղթեց ներկաներուն եւ խօսքը յատկապէս երիտասարդութեան ուղղելով, նախ ներկայացուց օրուան խորհուրդը, ապա ամփոփ տողերու մէջ՝ Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան մարդը.- «Անձնաւորութիւն մը, որ մեծ ծառայութիւն մատուցեց յետեղեռնեան ժամանակաշրջանին լիբանանահայ եւ սփիւռքահայ ազգային, մտաւոր, քաղաքական կառոյցներու կազմաւորման մէջ»: ՀԵԸի Կեդրոնական Վարչութեան ատենապետ Վիգէն Չերչեան յայտնեց, թէ ՀԲԸՄի Հայ Երիտասարդաց Ընկերակցութեան շարքերը նոր թեւակոխած պատանիներու համար Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան եղած է տիպար միութենականի կերպար: Ան նշեց, թէ իբրեւ ՀԵԸի սկաուտական խմբապետութեան անդամ, խմբապետ Սեպուհ Սեդրակեանի բնակարանը պատեհութիւն ունեցած է բազմիցս հանդիպելու Մեթրին եւ լսել անոր փորձառութեան հարուստ պաշարին բազմաշնորհ եւ անվերջանալի խորհուրդները: Ան բախտաւորութիւն նկատեց, որ իր սերունդը ունեցած է Մեթրին նման դաստիարակ մը, որուն անունը սերտօրէն առնչուած է ՀԵԸի մշակութային, համալսարանական, սկաուտական, կրտսերաց շարժումներու հիմնադրութեան, որովհետեւ Մեթրը կը հաւատար երիտասարդութեան եւ հպարտութեամբ կը յայտարարէր, թէ ՀԲԸՄի կարգ մը շրջանակներու եւ հաւանաբար մեծամասնուՇարունակութիւնը էջ 8

Հայ Կեանք

Էջ 8

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան. Յաւերժի ճամբորդ ներկան

ՀԲԸՄի նախագահ Պերճ Սեդրակեան

Դոկտ. Զաւէն Մսըրլեան

Շարունակութիւն էջ 7-էն

թեան մէջ, նախկին ՀԵԸ-ականներն են, որ եղած են Բարեգործականի ղեկավարները: Աւելի ուշ, 1990-ին, երբ Մոնրէալ, Գանատա կը գտնուէր այցելած է Մեթրին բնակարանը եւ հանդիպումի ընթացքին վերանորոգած է Մեթրին միութենապաշտ եւ ազնիւ խորհրուրդներուն հետեւելու իր վաղեմի ուխտը: Իր խօսքը եզրափակելով, Վիգէն Չերչեան յայտնեց, թէ Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան համահայկական մտածողութեանբ, ազգային հարուստ ժառանգութիւն ձգած, հայ ազգային, քաղաքական կեանքի որակաւոր ներկայացուցիչներէն մէկն էր: «Հրաչեայ Սեդրակեան, Մարդն Ու Գործը» հատորը ներկայացուց լիբանանահայ ծանօթ պատմաբան, մտաւորական, հրապարակագիր, ազգային գործիչ, կրթական մշակ, դոկտ. Զաւէն Մսըրլեան: Գիրքը լոյս տեսած ՀԲԸՄի նախագահ Պերճ Սեդրակեանի մեկենասութեամբ, ՀԲԸՄի Կեդրոնական Գրասենեակի անդամ Արթուն Համալեանի հետեւողական հետապնդումներով, իսկ արխիւները սիրայօժարօրէն տրամադրած է Մեթրի այրին՝ Մարլէն Սեդրակեանը: Դոկտ. Մսըրլեան ըսաւ, թէ գիրքը արդար տուրք մըն է հաւասարակշռուած խօսքի տէր, շրջահայեաց, չափաւորական, դիւանագէտ եւ հեզաբարոյ անձնաւորութեան մը յիշատակին: Ան յայտնեց, թէ մանկութեան տարիներէն ճանչցած է Մեթրը: Ապա ան անդրադարձաւ Մեթր Սեդրակեան մարդուն ազգային գործունէութեան հանգրուաններուն, սկսելով 40-ական թուականներէն մինչեւ 90ականները: Մեթրը ՀԲԸՄի Հայ Երիտասարդաց Ընկերակցութեան անդամակցած է 1938-ին, գործօն դերակատարութիւն ունեցած է անոր համալսարանական, մշակութային, կրտսերաց շարժուներուն մէջ, ձեռնահասօրէն ստանձնած է զանազան պաշտօններ, ընդհուպ՝ ՀԵԸի Կեդրոնական Վարչութեան փոխատենապետ: Ան միաժամանակ մաս կազմած է Լիբանանի Ազգային Խորհուրդին եւ եղած

ՀԵԸի Կեդրոնական Վարչութեան ատենապետ Վիգէն Չերչեան

է Ներգաղթի կոմիտէի ատենադպիր, ապա՝ նախագահի տեղակալ: Մեթրը ստորագրած է ազգային, քաղաքական բազմաթիւ յօդուածներ: Ապա ծանօթացուց «Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան Մարդն Ու Գործը» գիրքին բովանդակութիւնը: 388 էջերէ բաղկացած լաթակազմ գիրքը, լոյս տեսած է Արամ Սեփեթճեանի «Սիփան» հրատարակչատան մէջ, բաժնուած է հինգ մասերու: Ազգային կեայնքի մէջ. «Մեթր Սեդրակեան կը փնտռէր այնպիսի ուղիներ եւ ելքեր․ որոնք կրնան առաջնորդել ընդունելի լուծումներու». ընդգծեց դոկտ. Զաւէն Մսըրլեան, նշելով, որ Մեթրը ազգային կեանքի մէջ եղած է երկխօսութեան մարդ: Դոկտ. Զաւէն Մսըրլեան հմուտ պատմաբանի վերլուծումներով դիտել տուաւ, թէ Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեանը Հ․ Ե․ Ընկերակցութեան, շարքերուն մէջ կը սորվի մայրենի լեզուն, կը կազմաւորուի անոր ազգային ինքնութիւնը, ձեռք կը բերէ հայ ըլլալու հպարտութիւնը: ՀԲԸՄի եւ ՀԵԸի շրջանակներուն մէջ գործունէութիւնը Մեթրին համար կը դառնայ գաղափարական կազմաւորման շրջան մը: Դոկտ. Զաւէն Մսըրլեան նշեց, «Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան երկար տարիներ մաս կազմելով ՀԲԸՄի, ՀԵԸի, ՌԱԿի եւ Թէքէեան Մշակութային Միութեան ղեկավար մարմիններու մէջ.«Բծախնդրութեամբ յարգած է իւրաքանչիւրին ներքին ինքնուրոյնութիւնը, ազատ գործելու իրաւունքը»: Իսկական ղեկավարի մը չափանիշները: Դոկտ. Զաւէն Մսըրլեան գնահատեց գիրքին խմբագիր Պարոյր Աղպաշեանի բծախնդիր աշխատանքը եւ խօսքը յայտնապէս ուղղելով երիտասարդութեան, շեշտեց ՀԲԸՄի նախագահ Պերճ Սեդրակեանի փափաքը՝ որ Հրաչեայ Սեդրակեանի ազգային, քաղաքական, միութենական նշանակալի վաստակին նուիրուած այս հատորը ուսանելի աղբիւր մը դառնայ անոնց համար: «Հրաչեայ Սեդրակեան Մարդն Ու Գործը» Շարունակութիւնը էջ 9

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Էջ 9

Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան. Յաւերժի ճամբորդ ներկան

Պարոյր Աղպաշեան

Գէորգ Սանթուրեան

Շարունակութիւն էջ 8-էն

հատորին խմբագիր լիբանանահայ ծանօթ մտաւորական, հրապարակագիր, խմբագիր, ազգային գործիչ, կրթական մշակ Պարոյր Աղպաշեան յայտնեց, թէ Հ.Բ.Ը. Միութեան մէջ իր քայլերը առած է Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեանի նման երախտաւորներու խորհուրդներով: Բարեկամութեան, գործակցութեան երկար ճանապարհ հատած է Մեթրին հետ, ծանօթանալով անոր լայն աշխարհայեացքին, միշտ երախտապարտ մնացած է եւ արժեւորած է Մեթրը: Ապա ան անդրադարձաւ «Մեթր Սեդրակեան Մարդն Ու Գործը» գիրքին նախապատրաստութեան: Գիրքին նախագիծը ներկայացուցած է ՀԲԸՄի նախագահ Պերճ Սեդրակեանին, անոր թելադրութիւններով սկսած է խմբագրական աշխատանքը, միաժամանակ շնորհակալութիւն յայտնեց Մեթրին տիկնոջ՝ Մարլէն Սեդրակեանին, որ տրամադրութեան տակ դրած էր մօտը գտնուած արխիւները: Այս առիթով, Պարոյր Աղպաշեան մաղթեց, որ Մեթրին նուիրուած այս հրատարակութիւնը ազդանշան մը դառնայ չմոռնալու մօտիկ անցեալի մնացեալ երախտաւորները, լոյսի տակ բերել անոնց գործունէութիւնը, որպէսզի նոր լիցք տրուի մեր ազգային ինքնութեան:

Հանդիսութեան եզրափակիչ խօսքը արտասանեց ՀԲԸՄի նախագահ Պերճ Սեդրակեան: Ան շնորհակալութիւն յայտնեց օրուան հանդիսավար Գէորգ Սանթուրեանին, խօսք առնողներ՝ Վիգէն Չերչեանին, դոկտ. Զաւէն Մսըրլեանին եւ Պարոյր Աղպաշեանին՝ Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեանը բծախնդրօրէն ներկայացնելու առիթով եւ թելադրեց ոչ միայն Միջին Արեւելքի մեր երախտաւորներուն մասին գիրքեր պատրաստել, այլ չմոռնալ հեռաւոր հայկական գաղութներու մէջ գործած երախտաւորները: ՀԲԸՄի նախագահը նաեւ դիտել տուաւ, թէ Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեանի մասին հատորին նպատակը ոչ միայն երախտաւորի մը կենսագրութիւնը եւ կամ անոր ազգային հարուստ փորձին ծանօթացումն է, այլ՝ ներկայացնել 40-ական թուականներու մեր ազգային կեանքը, իր բոլոր երեսներով: Պերճ Սեդրակեան յատուկ շնորհակալութիւն յայտնեց հանդիսութեան կազմակերպիչ ՀԵԸի Կեդրոնական Վարչութեան: Հանդիսութեան աւարտին տեղի ունեցաւ կոկիկ հիւրասիրութիւն, իսկ հատորը փափաքողները հեղինակին մակագրութեամբ ստացան իրենց օրինակը: ՀԵԸի ՄԱՄԼՈՅ ԵՒ ՏԵՂԵԿԱՏՈՒԱԿԱՆ ԳՐԱՍԵՆԵԱԿ

Էջ 10

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Լիբանանահայութիւնը առաջին անգամն ըլլալով երկու նախարարներ ունի վարութեան: Նախարարաց խորհուրդի անդամաթիւը սահմանուեցաւ 30-ի, ուր առաջին անգամն ըլլալով լիբանանահայութիւնը ունի երկու նախարարներ, Ռիշար Գույումճեան ընկերային հարցերու նախարար եւ Աւետիս Կիտանեան զբօսաշրջութեան նախարար։ Հանրապետութեան վարչապետի պաշտօնին վերանշանակուեցաւ Սաատ Հարիրին:

Ռիշար Գույումճեան

Աւետիս Կիտանեան

31 Յունուար 2019-ի երեկոյեան աւելի քան 8-ամսեայ փակուղիէ ետք պաշտօնապէս յայտարարուեցաւ կազմաւորումը այնքան սպասուած կառա-

Կառավարութեան կազմաւորման յայտարարութենէն ետք տուած հանդիսաւոր ուղերձին մէջ Հարիրի հաւաստեց, որ երկրի տնտեսական գոյավիճակի բարելաւումը առաջնային պիտի ըլլայ նորակազմ կառավարութեան համար, խոստանալով անյապաղ քայլերու ձեռնարկել տնտեսական եւ ելեւմըտական անհրաժեշտ բարեփոխումներ իրականացընելու համար: Կառավարութեան կազմաւորումը ջերմօրէն շնորհաւորեցին ԱՄՆի եւ Ֆրանսայի ղեկավարները։

Եւրոխորհրդարանը կը պահանջէ Թուրքիոյ կողմէ Ցեղասպանութեան ճանաչումը բեկչական խմբաւորումներու ցանկէն դուրս հանելու առաջարկէն, որովհետեւ այդ կուսակցութիւնը Թուրքիոյ մէջ ահաբեկչական կազմակերպութիւն կը համարուի: Թրքական մամուլին գնահատականով՝ այդ առաջարկին վաւերացումը Թուրքիոյ եւ Եւրոպական Միութեան միջեւ նոր ճգնաժամի մը ծագումը անխուսափելի պիտի դարձնէ: Զեկոյցին մէջ նաեւ Թուրքիոյ կոչ կ՛ըլլայ՝ ճանչնալու Հայոց Ցեղասպանութիւնը, ինչպէս նաեւ ազատ արձակելու Թուրքիոյ մէջ բանտարկուած քրտամէտ Ժողովուրդներու ժողովդրավարական կուսակցութեան նախկին համանախագահ Սալահետտին Տեմիրթաշը: ԵՐԵՒԱՆ, «Էրմենիհապեր».- 4 Փետրուարին, Եւրոպայի Խորհրդարանի Արտաքին յարաբերութիւններու յանձնաժողովը սկսաւ քննարկելու Թուրքիոյ վերաբերեալ զեկոյցի նախնական տարբերակը: Թուրքիոյ հարցերով զեկուցող Քեթի Փիրիի կողմէ կազմուած զեկոյցին մէջ, Եւրոպական Միութեան կոչ կ՛ուղղուի՝ կասեցնելու Թուրքիոյ հետ անդամակցութեան բանակցութիւնները, մինչեւ յատկանշական բարեկարգումներու ապահովումը։ Ըստ «Հիւրրիյէթ» թերթին՝ զեկոյցը արդէն իսկ խիստ քննադատութեան արժանացաւ Անգարայի կողմէ: Անգարա դժգոհ է յատկապէս զեկոյցին մէջ առաջարկուած Քիւրտիստանի բանուորական կուսակցութեան անունը Եւրոպական Միութեան ահա-

Զեկոյցին վերջնական տարբերակը պատրաստ պիտի ըլլայ 11-14 Մարտ, որմէ ետք քննարկման պիտի դրուի Եւրոպական Խորհրդարանին մէջ:

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Էջ 11

Թուրքիոյ Ազգային մեծ ժողովի անդամ Կարօ Փայլանի հրապարակային բանախօսութիւնը Հայկազեան համալսարանին մէջ

Թուրքիոյ խորհրդարանի անդամ Կարօ Փայլան հրապարակային բանախօսութիւն տուաւ Հայկազեան համալսարանին մէջ, Շաբաթ, 26 Յունուար 2019-ի երեկոյեան: Փայլան Պէյրութ կը գըտնուէր հրաւէրովը «Նոր Սերունդ» մշակութային միութեան՝ Red «Րէտ» ֆիլմի ցուցադրութեան առթիւ, որ տեղի ունեցաւ Ուրբաթ, 25 Յունուարին, Սին էլ Ֆիլի քաղաքապետարանի սրահին մէջ: Ֆիլմի բեմադրիչ եւ արտադրիչ Քատիր Աքըն նոյնպէս հրաւիրուած էր Պէյրութ: Ֆիլմը պատրաստուած է Աքընի աշխատասիրած Փարամազ գիրքին հիմամբ: Հայ Աւետ. Գոլէճի սրահին մէջ տեղի ունեցած այս բանախօսութեան ներկայ էր մեծաթիւ հանրութիւն մը, որոնք եկած էին լսելու Պէյրութի մէջ անոր առաջին հրապարակային ելոյթը: Անոնք յոտնկայս ծափահարութեամբ դիմաւորեցին երիտասարդ հիւրը: Բացման խօսքին մէջ, Հայկազեան hամալսարանի Հայկական Սփիւռքի ուսումնասիրութեան կեդրոնի տնօրէն դոկտ. Անդրանիկ Տագէսեան բարիգալուստ մաղթեց մեծանուն հիւրին եւ ներկաներուն, ու մատնանշեց որ հակառակ այն իրողութեան որ հայ ժողովուրդին ճակատագիրը մեծապէս ազդուած է եւ կ’ազդուի քաղաքականութենէն, Հայաստանի եւ Արցախի հանրապետութիւններէն դուրս ապրող եւ գործող արհեստավարժ հայ քաղաքական դէմքերու թիւը շատ փոքր է: Ան այդ փոքրաթիւ խումբին մէջ առանձնացուց Կարօ Փայլանը, որ իր գործուէութեամբ լայնօրէն ծանօթ է սփիւռքահայութեան: Ապա ան բեմ հրաւիրեց հիւր բանախօսը: Իր խօսքին մէջ, Փայլան շեշտեց որ ինք կու

գայ հայոց պապենական հողերու երկրէն, եւ հարցադրեց ներկայ ունկնդիրներուն մէջ այնթապցիներու, մարաշցիներու, ատանացիներու, պոլսեցիներու, մալաթիացիներու… գոյութիւնը: Ան յայտնեց որ լաւ լուրեր չունի Թուրքիայէն, ու ծանրացաւ Թուրքիոյ վերջին տարիներու ներքին քաղաքական կացութեան, շեշտը դնելով մարդկային իրաւանց, ազատութիւններու, կաշկանդումներու, սեղմումներու, ժողովրդավարութեան խոչընդոտումներու վրայ: Կարօ Փայլան պատմական համառօտ ակնարկով խօսեցաւ հայ-թուրք յարաբերութիւններուն մասին՝ Սուլթան Համիտի օրերէն մինչեւ Իթթիհատ Վէ Թերաքքը եւ Հայոց Ցեղասպանութիւն: Ան վերլուծական օրինակներով բացատրեց եւ ընդգծեց որ Օսմանեան Թուրքիոյ աշխարհագրաքաղաքական դիրքը պատճառ դարձաւ որ շրջանային թէ մեծ պետութիւններ ջանան սիրաշահիլ ու իրենց կողմը քաշել Թուրքիան: Փայլան շեշտեց որ սիրաշահելու այս քաղաքականութիւնը շեշտուած է 19-րդ դարու երրորդ քառորդէն սկսեալ, որմէ մեծապէս օգտուած են Օսմանեան Թուրքիոյ իշխանութիւնները ի հեճուկս երկրին փոքրամասնութիւններուն, արդարութեան եւ մարդկային իրաւունքներուն: Ապա Հայոց Ցեղասպանութեան տարիներէն անցնելով ժամանակակից Թուրքիոյ, ան ընդգծեց որ նոյն այս քաղաքական հնարաւորութիւններէն կ’օգտուի Թուրքիոյ Հանրապետութեան ներկայ նախագահ Ռեճէպ Թայիփ Էրտողան եւ մտահոգութիւն յայտնեց որ անոր այս ընթացքին իբրեւ հետեւանք լուրջ վտանգներ կը սպառնան երկրին ժողովրդաՇարունակութիւնը էջ 12

Էջ 12

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Թուրքիոյ Ազգային մեծ ժողովի անդամ Կարօ Փայլանի հրապարակային բանախօսութիւնը Հայկազեան համալսարանին մէջ

Շարունակութիւն էջ 11-էն

վարութեան, փոքրամասնութեանց, ազատութիւններուն, արդարութեան, մարդկային իրաւանց, հարեւան երկիրներու հետ Թուրքիոյ յարաբերութիւններու ոչ-բնականոն զարգացման..: Ան շեշտեց որ ընդդիմադիր կուսակցութիւններէն Ժողովուրդի Ժողովրդավար կուսակցութեան (Հալք Տեմոքրասի փարթիսի, HDP) 5․000 անդամներ ձերբակալուած են եւ արգելափակուած կը մնան Թուրքիոյ բանտերուն մէջ: Բանախօսութեան աւարտին ուղղուեցան բազմաթիւ գրաւոր հարցումներ, որոնք կը վերաբերէին հայ-թրքական փրոթոքոլներուն եւ հայ թրքական յարաբերութեանց, իր անձնական ապահովութեան, Թուրքիոյ էթնիք եւ գաղափարախօսական փոքրամասնութեանց գործակցութեան, Թուրքիոյ արգելափակեալ այլախոհներու ճակատագրին, քիւրտերն ալ հայոց ցեղասպանական ճակատագրին արժանացնելու հնարաւորութեանց եւն, որոնց յարգելի բանախօսը մանրամասնօրէն պատասխանեց, յստակ, թափանցիկ եւ բացորոշ բանաձեւումներով, ջերմ մթնոլորտի մէջ: Հանդիսութեան փակումը կատարեց Հայկազեան համալսարանի նախագահ, Վեր. դոկտ. Փօլ Հայտօսթեան, որ հաստատեց, թէ Կարօ Փայլան «կը խորհրդանշէ աւելի՛ն քան՝ վերջին հարիւրամեակին հայկական ծանրութիւնը պատմութեան, աշխարհագրութեան, նահատակութեան, գոյատեւումի եւ արդարութեան: Այս բոլորը շատ ծանր բեռ է: Տակաւին, ան կը հանդիսանայ խղճին ձայնը»: Վեր. Հայտօսթեան հաւաստեց որ «բազմաթիւ հայեր Կարօ Փայլանի մէջ կը գտնեն իրենց չխօսուող դատին ձայնը», նաեւ՝ աւելի քան հայկական պատումը, որմէ ան առաւել կը ծանրաբեռնուի, «քանի՝ պատմութեան եւ արդարութեան բոլոր հարցերը իրարու

հանգուցուած են, մինչ մեր ժողովուրդը համբերատար է եւ ունի գոյատեւող յիշողութիւն»: Վեր. Հայտօսթեան եզրափակեց իր խօսքը, շեշտելով. «դուն նաեւ մանկավարժ ես, բայց քու դասարանդ այսօր աւանդական դասարանէն շատ հեռու է, իսկ քու յայտագիրդ՝ գիրքէն խորունկ …: Բոլորս քեզի կ’ըսենք շնորհակալութիւն եւ կը մաղթենք որ Աստուած քեզի հետ ըլլայ»: Հանդիսութեան աւարտին, յարգելի հիւրը շրջեցաւ իրեն հետ հաղորդակցիլ եւ նկարուիլ ուզող հանդիսականներուն հետ թէ՛ սրահին մէջ եւ թէ՛ դուրսը բակին մէջ: Նախապէս, յարգարժան հիւրը, բանախօսութենէն առաջ հանդիպում մը ունեցած էր Վեր. Հայտօսթեանի հետ, շրջագայած էր Հայկազեան համալսարանին մէջ, ծանօթացած համալսարանի գործունէութեան, եւ հանդիպում ունեցած լիբանահայ մամուլի ներկայացուցիչներու հետ: Հ.

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Էջ 13

ՍՓԻՒՌՔ, ԻՆՔՆԱԽԱԲԷՈՒԹԻՒՆ, ՀԱՅՐԵՆԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ ՅՈՒՇ-ՅՈՒՇԱԳՐՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ԵՐԿՐԻ ԱՐԺԷՔԸ ՅԱԿՈԲ ՊԱԼԵԱՆ

Ե

րբեմն մեզ մեզմէ դուրս բանտարկող մակերեսայնութիւններէ ազատելով զրոյցի պէտք է կարենանք նստիլ, մենք՝ անհատ հայ, մենք՝ սփիւռք կոչուած աղէտ, Հայաստան՝ խարխափումներու եւ համաշխարհայնացման թատրոն: Զրոյցի նստիլ՝ անխարդախ հաշուառուի խըստապահանջութեամբ: Յաճախ կը մտածեմ այն մասին, թէ ի՞նչ բան է հայուն հայրենասիրութիւնը եւ ազգային պատկանելիութիւնը: Կամ ո՞ւր կանգ կ’առնէ ազգային պատկանելիութիւնը, ընդունած ըլլալու համար այլ պատկանելիութիւն, ըլլալու համար այլ: Երբեմն պէտք է խորհիլ այն մասին, որ երբ նախկինը աւարտած կ’ըլլայ եւ կ’ըլլայ նորի սկիզբ : Դադրած ենք հիմնահարցերու մասին խօսելէ, մարդ չխրտչեցնելու ճապկումներով, ինչպէս ֆրանսացին կ’ըսէ սովորութեան վերածած ենք շոյել մազերու բուսած ուղղութեամբ (caresser dans le sens des poils): Հրապարակը կը զբաղեցնենք ցեղասպանութեան ճանաչումով, առանց խօսելու հայրենատիրութեան եւ հայրենադարձութեան մասին: Քաղաքական ազդակի վերածած ենք յուշ-յուշագրութիւնը, այդ ալ կը շփոթենք նպատակ հետապնդող պատմութիւն-քաղաքականութեան հետ: Օր մը պէտք է խօսիլ անվերջանալի յուշ-յուշագրութիւններու մասին, որոնք յաճախ անձի մը նեղ պատերէն անդին չեն անցնիր: Ճիշդ է, որ իւրաքանչիւր կեանք բացառութիւն է, բայց ան ընկերութեան եւ մարդկութեան հոլովոյթը չի դրոշմեր անպայման, ընտանեկան կամ խմբակային սահմաններու վրայ կը մնայ, մօտի եւ հեռուի մարդոց համար ճանաչման հայելի չ’ըլլար, իր մասնակիութիւնը չի վերածուիր համայնի, կտակի, տեսիլքի: Եւ մանաւանդ՝ իրաւունքի եւ գործի: Այս մասին, տառապած գրող մը, Սթէֆըն Զվէյկ (1881-1942), խիտ դատումի խօսք ունի: Կ’ըսէ. «Ինքնախաբէութեան այս կախարդական ձեւն է զոր կը կոչենք յուշ…»: Իւրաքանչիւր անգամ որ յուշագրութիւն մը լոյս տեսնէ,- այնքան բազմաթիւ են անոնք,- մասնաւորաբար մեր պարագային արձանագրուած կը տեսնենք ցեղասպանութեան իրականացման ընթացքին եղած դէպքերը, պարզուած պատկերները, որոնք կը ծառայեն իրաւ կամ թատերական յուզումներ ցուցադրելու: Զանոնք կարելի է բազմապատկել միլիոնով: Այս «կախարդող» յուշերը մեր ներկան մշուշոտելու ինքնախաբէութիւն են, քանի որ չենք ըսեր՝ «յետոյ ի՞նչ»: Սովորութիւն ունինք յիշելու, չմոռնալու մեր

մէկուկէս միլիոնը, մեր զոհուած մտաւորականները, հարիւրաւոր հռչակաւորները: Անոնց յիշատակումը եւ օրինակը տկարացումներու եւ մաշումներու դէմ բալասան եղան եւ են: Բայց հետզեհտէ նուազ: Այս պարագային ալ պէտք է կրկնել, որ յիշեցինք եւ չմոռցանք, բայց «յետոյ ի՞նչ»: Այս «յետոյ ի՞նչ»ն է ազգային քաղաքականութեան մեկնակէտը, որ ցեղասպանութեան ճանաչումներէն տարբեր որակի ակնկալութիւն է: Այդ որակը կը վերաբերի երկրի մը գոյութեան, զոր կը կոչենք հայրենիք, ժողովուրդի մը՝ զոր կը կոչենք հայութիւն: Իսկ երկիր եւ հայութիւն, տոկալու, տեւելու եւ ապրելու համար կը պահանջեն շատ պարզ բան. ներկայութիւն: Նոյն Սթեֆըն Զվէյկ ուրիշ տեղ մը կ’ըսէ, որ «մեռեալները չեն որ կը ստեղծեն երկրի մը արժէքը, այլ անոնք որոնք հոն կ’ապրին» (ընդգծ. Յ.Պ.): Այսինքն՝ բացականերով երկրի մը արժէք չի ստեղծուիր, նաեւ՝ տուրիստներով եւ խիղճ հանդարտեցնող բարեսէրներով: Այսօր հայ ժողովուրդը կանգնած է հիմնական խնդրի մը դիմաց. երկրի մը արժէքը կը ստեղծուի անոնցմով որոնք հոն կ’ապրին: Ինքնարդարացման եւ մարդ չխրտչեցնելու դատարկաբանութիւնները երկիր ապրեցնելու չեն ծառայեր, անոնք ցածորակ երեւելիական շահախնդրութիւններ են, տնաքանդ է նաեւ լաւ ապրելու իրաւունքի ամպհովանիին տակ շարունակուող հայրենալքումը: Այսօ՛ր, ոչ թէ ցեղասպանութենէն դար մը ետք, այլ հայրենահանումէն դար մը ետք, ի՞նչ է երկիր ապրեցնելու իսկական քաղաքականութիւնը, որ վերը նշուած «յետոյ ի՞նչ»ին պիտի պատասխանէ: Ամբոխ զուարճացնող խօսքեր եւ տարազներ անաղորդայն են, ինչպէս զգացումով հայ ըլլալը, որուն ծաղրանկարային արտայայտութիւնը եղաւ եւ ծափահարուեցաւ 100% հայ 100% ֆրանսացի կամ այլ բան տարազը, որ արդարացման եւ ընդունելիութեան դիմակ կը դնէ նահանջի եւ տեղատուութեան ճակատին, ծնունդ տալով նոր մարդատեսակի մը, որ «ծագումով հայ»ն է, բայց superman, գերմարդ, Շարունակութիւնը էջ 14

Էջ 14

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

ՍՓԻՒՌՔ, ԻՆՔՆԱԽԱԲԷՈՒԹԻՒՆ, ՀԱՅՐԵՆԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ ՅՈՒՇ-ՅՈՒՇԱԳՐՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ԵՐԿՐԻ ԱՐԺԷՔԸ Շարունակութիւն էջ 13-էն

200% նոր մարդատեսակ մը: Նահանջ եւ տեղատուութիւն յոգնակի են հայ կոչուած հաւաքականութեան կեանքին մէջ, որ դեռ թափահարումներով կը տոկայ եւ կը տեւէ, բայց քաղքենիական հաւկուրութեամբ կը խուսափի ապագան պատկերացնելէ, այսինքն կը մերժէ տեսնել, թէ ո՞ւր է հասնումի հանգրուանը: Արդարեւ, ժամանակի հարց է, Սփիւռք դարձած հայրենահանուածներու եւ անոնց յաջորդներու պարագան, թուաբանական պարզ հաշիւով, պիտի արձանագրուի ցեղասպանութեան ցանկին վրայ: Սա մխիթարութեամբ, որ ասոնք անշիրիմ պիտի չըլլան: Պէտք է հասկնալ նաեւ միւս պարզ ճշմարտութիւնը. Եթէ երկիր մը կ’ապրի ապրողներով, ապրողներն ալ կ’ապրին այդ երկրով, ուր կը խօսուի լեզուն, ուր բնութիւնը պատմութիւն է իր առասպելներով եւ տօներով, ուր լեռը կը մարմնաւորէ իր վրայ պառկած բարոյական սկզբունքի տէր իր հերոս Արա արքան: Երկրին մէջ ապրողները հիւր չեն, տէր են եւ ծառայ, կ’ապրին երկրով եւ կ’ապրեցնեն երկիրը: Միջին ճամբաներ չկան: Նահանջի եւ տեղատուութեան ամենէն տեսանելի եւ յատկանշական օրինակը ազգի ինքնութեան գրաւական լեզուն է: Փերեզակի հոգեբանութեամբ չենք սորվիր եւ չենք գործածեր մեր լեզուն, չենք սորվեցներ մեր զաւակներուն, ախտ՝ որ յատուկ չէ սփիւռք(ներ)ի, այլ նաեւ՝ Հայաստանի: Հայերէն գիրքը եւ թերթը, հետեւելով ամբոխային այն տրամաբանութեան, որ հայերէնը փոր չի կշտացներ, մեր տուներու հարազատը չեն: Նահանջի եւ տեղատուութեան թատրոն են մեր հանդէսները եւ ժողովները, անոնք խորթացած են հայերէնէ, օտարալեզու թերթը, գիրքը եւ բեմը դարձած են ինքնահիացման ինքնատիպ հայելի: Երկիրը պիտի ապրի ապրողներով: Պէտք է աւելցնել՝ անոնցմով որոնք շարունակութիւն ըլլալու յանձնառու են: Իսկական ազգային քաղաքականութեան առաջին քայլն է օտարացումը եւ օտարումը չհամարել ազգային նկարագիր, ազգային չափանիշ: Երբ այսպէս մտածենք եւ խօսինք, ոչ ոքի դէմ ենք, թեր ենք ազգին: Ի հարկէ, օտարացման եւ օտարման մէջ կը ներառնուին օտարախօսութիւնը եւ օտարագրութիւնը: Երկիր մը կ’ապրի ապրողներով, որոնք շարունակութիւն են: Շարունակութիւն ըլլլալու համար տէր պէտք է ըլլալ հողին, որ թղթակցութեամբ, համացանցով եւ բարեսիրութեամբ չ’իրականանար: Յուշի ինքնախաբէութենէն ազատագրուելով պէտք է ապրիլ հողով եւ հողը ապրեցնելով: Այս ողջ-

մտութիւնը այսօ՛ր մեր ազգային քաղաքականութեան իրաւութիւնը պէտք է ըլլայ, որ կը սահմանուի պարզ երկու բառերով. հայրենատիրութիւն եւ հայրենադարձութիւն, որոնցմով կը կենսագործուին ինքնութիւն եւ հարազատութիւն: Պէտք չէ խաբուիլ թատրոնի բեմի կեղծ եւ ստուարաթուղթէ զարդարանքներով: Այսօր, Հայաստանի իշխանութիւնները, կուսակցութիւնները, Սփիւռքի կազմակերպութիւնները գնահատելու եւ արժեւորելու համար հարց պէտք է տալ անոնցմէ իւրաքանչիւրին, որ քանի անձի պատշաճ ձեւով հայրենադարձութիւնը իրականացուցին, որպէսզի ԵՐԿԻՐԸ ԱՊՐԻ ԱՊՐՈՂՆԵՐՈՎ: Սփիւռք(ներ)ը վերջ տալով tragicomédie-ներու, պատմութիւն գիտցողներ եւ պըլոթ խաղցողներ, պէտք ի վերջոյ ընտրեն մնալ Ռիւպիկոնի այս կողմը, թէ անցնիլ միւս կողմը: Եթէներով եւ ենթադրութիւններով ոչ հայրենիք կը պահուի ոչ ալ երկիր կ’ապրի: Այս ընել առանց բիւզանդական ճառի, առանց հանդիսաւորութեան: Պատասխան սպասել թիւերով եւ թուանշաններով, որոնք ըլլան ոչ ճառ ոչ ալ ասպարէզով քաղաքագէտի դիալեկդիկա: Գիտենք որ թիւերը վիճելի չեն, պայմանաւ որ թիւեր ըլլան: Առանց մարդորսական եւ ինքնարդարացման ճարտասանական ծեծեքումներու, պէտք է խօսիլ հայրենահանումէն հարիւր տարի ետքին, անոր անշպար հետեւանքներուն, գնահատումին եւ վերականգնումի մասին: Եթէ միայն հնարաւոր ըլլար գիտական-վիճակագրական պատկեր մը կազմել, գիտնալու համար, որ ամէն անցնող օրուան, շաբթուան, ամսուան կամ տարուան ընթացքին, ի՞նչ է մեր համրանքի կորուստը, ապրողներ՝ որոնցմով պիտի ապրէր երկիրը…

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Էջ 15

Pashinyan and Merkel Discuss Armenian-German Cooperation Agenda in Berlin and trade relations have already grown by 40 percent, but we can still do a lot to expand that.”

In that context, Merkel stressed the importance of “quick progress” in the implementation of Pashinyan’s reform agenda. “He is, I believe, determined — and we want to support this course — to take action against corruption and other things that have always negatively affected this economic development in the past,” she said.

BERLIN — Germany wants to contribute to Armenia’s economic development and supports sweeping reforms promised by its government, Chancellor Angela Merkel said after meeting with Prime Minister Nikol Pashinyan in Berlin on Friday, February 1st.

Merkel said that closer commercial ties between the two countries would help to boost living standards in Armenia.

“We want to provide support in as many areas as possible in order to advance the economic development of Armenia,” she told a joint news conference with Pashinyan. “In the past year our commercial

Pashinyan, who was making an official visit to Germany, also singled out economic issues when he commented on his meeting with Merkel. “We hope that German investments in Armenia will inevitably increase parallel to the improvement of our business environment,” he said.

An Armenian government statement on the talks said the two leaders agreed to “continue active dialogue on the implementation of various economic projects.” It did not elaborate.

Germany is already Armenia’s number one European Union donor and trading partner. It has provided the South Caucasus nation with hundreds of millions euros in aid and low-interest loans since the 1990s.

Merkel also expressed confidence that the EU’s reCont. on page 16

France’s Macron Announces April 24 National Day Marking Armenian Genocide PARIS (AFP) — French President Emmanuel Macron on Tuesday said France would make April 24 a “national day of commemoration of the Armenian genocide”.

Speaking to the Armenian community at a dinner in Paris, Macron said: “France is, first and foremost, the country that knows how to look history in the face, which was among the first to denounce the killing of the Armenian people, which in 1915 named genocide for what it was, which in 2001 after a long struggle recognized it in law.”

France “will in the next weeks make April 24 a national day of commemoration of the Armenian genocide,” he added.

Macron’s remarks at the dinner, organised by the Coordinating Council of Armenian Organisations of France, honored a campaign promise from his election in 2017.

At the event, Macron also paid tribute to Charles Aznavour, the French crooner of Armenian origin who died in October last year.

Հայ Կեանք

Էջ 16

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Pashinyan and Merkel Discuss Armenian-German Cooperation Agenda in Berlin Cont. from page 15

lations with Armenia will “intensify” after the recent Armenian parliamentary elections which she described as “democratic.”

“We want to support Armenia — I believe that the European Union has also made this clear through Commissioner Hahn — without us interfering in Armenia’s other foreign policy activities,” she said.

“Armenia must be free to decide who it has relations with.”

“EU representatives have said that they are going to expand assistance to Armenia,” Pashinyan said for his part. He noted with satisfaction that the EU and Germany in particular are not pressing his country to make a “geopolitical choice.”

“Important democratic developments are underway in Armenia and there is no doubt that they will continue regardless of the existence or absence of foreign aid because democracy is the choice of our people,” he added.

Pashinyan also called on the EU to start official negotiations with Yerevan on the eventual lifting its visa requirements for Armenian citizens. “I think that

it’s about time we thought about starting negotiations on this subject,” he said.

The Nagorno-Karabakh conflict was also on the agenda of the talks, with Merkel praising “courageous steps” taken by the Armenian leader and saying that she hopes they will be reciprocated by “the other side.”

“I encouraged the Prime Minister to continue trying to resolve this conflict, but as I said, at the end of the day both sides must be ready [for a compromise solution,]” she said.

Armenian, Russian Defense Ministers discuss military cooperation (Armradio) – Armenian Defense Minister David Tonoyan had a meeting with his Russian counterpart, Army General Sergey Shoygu.

The Russian Defense Minister underlined that Armenia is Russia’s reliable ally and an important partner in the South Caucasus.

Sergey Shoygu expressed gratitude to David Tonoyan for the humanitarian assistance to Syria, noting that Armenia was the first to respond to Russia’s call to support the peaceful population of Syria.

David Tonoyan, in turn, thanked the Russian side for cooperation in providing humanitarian assistance to Syria.

The Armenian Defense Minister noted that Russia’s actions in Syria contribute to post-war reconstruction and attached importance to Armenia’s participation in the process.

“Our support to the people of Syria is important, and the Armenian Diaspora is an important part of it,” David Tonoyan said.

During the meeting the Defense Ministers discussed a wide range of issues of military and military-technical cooperation. Joint plans for enhancing combat readiness were also discussed.

The parties voiced confidence that the allied military relations would continue to develop.

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Էջ 17

AGBU Convenes 90th General Assembly in Paris

Award recipients (from left to right) Ruben Kedikian of AGBU Buenos Aires, David Ojakian of AGBU YP Northern California, Monica Nalbandian of AGBU Brazil, Herminé Duzian of AGBU France, Tamar Khabaian of AGBU Syria, William Nazarian of AGBU YP Greater New York and Maral Tchorbadjian from AGBU Melbourne with Managing Director of the AGBU Central Office Anita Anserian (second from right).

On February 9, Armenians from all over the world gathered in Paris to participate in AGBU’s 90th General Assembly at Les Jardins de Saint Dominique. Convened biennially to discuss the organization’s state of affairs, the event unites AGBU members in considering contemporary realities facing the Armenian world, celebrating AGBU’s accomplishments and establishing the guiding principles of the coming years.

An institutional tradition that has carried AGBU through more than a century globally, the General Assembly serves to strengthen the message of the organization, welcome new membership and celebrate accomplished leadership. Because of recent developments in contemporary Armenian history, the Assembly focused on how recognizing, empowering and mobilizing potential in AGBU communities is vital for sustainable political, social and economic development in Armenia and across the world.

“We must remain relevant and serve as champions of Armenian interests. We should be in a constant state of evolution,” AGBU President Berge Setrakian said, addressing the Assembly. “We must ask ourselves at all times: Are we speaking to the timely concerns of every generation? Are we addressing global issues?

And most of all, can we amplify our voice as a united people, giving credence to the concept of being ‘a small republic that is a global nation’?”

Reaching Armenians across the world and having them engage with AGBU means recognizing Armenians for the many identities they carry. The diversity of the members that gathered in Paris to participate this

year aligned with the shifting narrative of Armenian identity and as such, the guiding principles measuring official membership in AGBU. “This is why our General Assembly has just adopted an amendment to our bylaws including anyone who believes in the values of our organization as a welcome member,” President Setrakian announced, “And now, we must find ways to reach all of these Armenians.” The spirit of finding unity in diversity and recognizing how AGBU organizes communities across the world evolved as the underlying theme of the meeting and throughout the weekend events.

During the General Assembly four new board members: Haig Ariyan of New York, Nadia Gortzounian of France, Vartkess Knadjian of Belgium and Ari Libarikian of New York.

Haig Ariyan is the president and CEO of Alex Brown and serves as head of Raymond James Global Wealth Solutions. He had previously worked at Dean Witter Reynolds, where he launched his career in financial services. Ariyan is a member of the board of trustees of the Diocese of the Armenian Church and has served as chairman of the Armenian Church Endowment Fund’s investment committee. He is also a member of the board of trustees of St. Nersess Seminary and sits on the board of the Dadourian Foundation.

Nadia Gortzounian enjoyed a 28-year career in the pharmaceutical industry at Merck & Co. in France and she has spent her last 15 years with Merck as business unit director for primary care products. Appointed president of AGBU France in October 2015 and president of AGBU Europe in 2016, she has spearheaded the development of strategic objectives for the region.

Long involved in the Armenian community in France, Gortzounian is the treasurer and general secretary of CCAF (Coordination Council of Armenian Organizations in France), and a member of the board of the Bullukian Foundation in Lyon.

Vartkess Knadjian is the chief executive of Backes & Strauss. Serving as president of AGBU Belgium from 1992 to 2005, he has also been closely involved with Armenia since 1993, when he first started working with the Shoghakan Diamond Factory. Knadjian is the cofounder of the Armenian Jewelers’ Association and established the Armenian Jewelers’ Foundation to Cont. on page 18

Էջ 18

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

AGBU Convenes 90th General Assembly in Paris

AGBU Council of Trustees Chairman Vatche Manoukian presents Patrick Devedjian, prominent attorney and champion of public service and genocide recognition, with the Boghos Nubar Award.

Cont. from page 17

raise funds for research on the history of Armenian jewelers, traders and stone merchants. He is a partner in Lori Diamond Factory in Nor Keghi, Armenia.

Ari Libarikian is a senior partner with McKinsey & Company in New York and the leader of the Digital McKinsey Northeast location, focused on helping a broad set of clients across sectors develop and drive digital strategies, and leverage operations and technology to drive business value. Prior to joining Mc Kinsey, he held various positions at Nortel Networks and Bell Labs focused on developing and testing nextgeneration telecommunications technologies. He currently serves on the board of the Children’s Aid Society in New York.

The AGBU Council of Trustees also saw change in leadership as Vatche Manoukian, prominent philanthropist and businessman, was announced as chairman. He will serve alongside RA President Armen Sarkissian, Eric Esrailian, Sam Simonian, Sinan Sinanian and AGBU President Berge Setrakian, as exofficio member. Former members of the Council of Trustees Sarkis Demirdjian, Louise Manoogian Simone, Richard Manoogian, Nazar Nazarian and Karnig Yacoubian became Emeritus Trustees.

At the Assembly, French politician Patrick Devedjian was honored with the Boghos Nubar Award, the highest honor AGBU bestows upon community members who elevate others and work tirelessly in service of society. From lawyer to minister, parliamentarian to mayor, and now president of the Hauts de Seine General Council, Devedjian was recognized for his prominent career as an attorney, ceaselessly championing human rights throughout his 35 years of public service. “The son of an Armenian father who survived the

Newly-elected AGBU Central Board Members (from left to right) Haig Ariyan, Nadia Gortzounian and Vartkess Knadjian. (Not pictured: Ari Libarikian)

Genocide himself, Patrick has created an impressive career throughout his years of public service but has never abandoned the mantle of defending the voiceless,” began AGBU President Setrakian, “His work honors the legacy of the victims of the Armenian Genocide, and the strength of both the survivors and the freedom fighters of the Armenian cause.” His unrelenting pursuit of justice in relation to the recognition of the Armenian Genocide led to the passage of a 2016 extension of the current French holocaust law, making the denial or trivialisation of all events classed as genocide, crimes against humanity, war crimes or slavery punishable crimes. Celebrated as a universal role model and global Armenian citizen for his advocacy, Devedjian was honored for how he has paved the way for a generation of Armenian leadership in public service.

Esteemed community leaders were also presented with high honors throughout the Assembly. Tamar Khabaian from Syria, Monica Nalbandian from Brazil, Maral Tchorbadjian from Australia and Herminé Duzian from France were all recognized by executive leadership in front of an audience of peers, celebrated for their valiant efforts in serving and maintaining the spirit of AGBU. Tamar Khabaian was distinguished for her impassioned service as head secretary of the Syria Central Committee and Educational Committee, overseeing the Health Care Committee, the Editorial Board of the Hayatsk publication, and the Emergency Relief Body in Syria. Regarded as the “armeniapedia” of the AGBU Brazil chapter and a vital figure in organizing their Armenian volunteer kitchen, Monica Nalbandian was celebrated as one of the longest serving members on their board and an exemplar of service.

Chair of AGBU Melbourne since 2003, Maral Tchorbadjian was recognized for establishing a presence in and building networks across her city, all while being instrumental in raising funds and mobilizing her comCont. on page 19

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Էջ 19

Bako Sahakyan visits various sectors of Artsakh’s eastern borderline

STEPANAKERT, FEBRUARY 5, ARTSAKHP RESS: Artsakh Republic President Bako Sahakyan accompanied by defense minister Karen Abrahamyan and other officials visited various sectors of the republic's eastern borderline and got acquainted on site with the course of military service and current situation, Central Information Department of the Office of Artsakh Republic President stated.

On the same day the President visited the Talish village of the Martakert region and convened a working

consultation around the issues related to the restoration of the settlement.

Bako Sahakyan gave concrete instructions to the heads of the concerned structures towards proper solution of the issues under discussion highlighting the significance of the Talish restoration program for our country.

Defense minister Karen Abrahamyan, minister of municipal engineering Karen Shahramanyan and other officials participated in the consultation.

AGBU Convenes 90th General Assembly in Paris Cont. from page 18

munity members to build a brand-new facility. With almost three decades of service, Herminé Duzian, the AGBU Diaspora Youth Programs Chief Coordinator in Armenia and Europe, was honored for her boundless efforts in engaging youth and connecting new generations to their identity.

Along with community leaders and active citizens in the Armenian world, the AGBU Buenos Aires Chapter, the AGBU Young Professionals of Greater New York and the AGBU Young Professionals of Northern California were also recognized with awards, celebrating their innumerable contributions to community life among their constituents. Serving a thriving and dynamic community of Armenians in Argentina, the AGBU Buenos Aires chapter was recognized for its impeccable dedication to excellence and outreach to their local community. Particularly notable was their Armenian Restaurant initiative. Both a fundraising operation and a meaningful social gathering, the restaurant is renowned in Buenos Aires and the money made by the youth staff goes towards their annual trip to Armenia; to this day, over 900 young Armenians from Buenos Aires have visited the homeland because of this unique initiative. AGBU Buenos Aires Chair Ruben Kedikian accepted the award on behalf of the chapter.

Both YP Greater New York and YP Northern California were celebrated for over two decades of galvanizing the newest generation of leadership in the Armenian

world with their dynamic spirit of service and activism.

YPGNY Chair William Nazarian and YPNC Chair David Ojakian were present to accept the awards on behalf of their groups. From coordinating unique fundraising opportunities to programming original educational forums, these YP groups distinguished themselves as communities that can be mobilized when nurtured. To continue to facilitate this growth and participation worldwide, all YP groups were officially recognized as permanent entities of AGBU at the General Assembly, with language reflecting their new status in the by-laws.

While the Assembly celebrated past achievements by honoring these dynamic community leaders, members were also encouraged to look to the future. “We’ve been called upon to navigate uncharted waters that require flexibility, ingenuity, vision and above all, unity.

Finding a solution is no simple task. But one part of the answer is clear,” President Setrakian explained.

“We, here in this room are in a position to provide. We must provide opportunity. We must provide a forum for growth. And we must provide a means to engage all Armenians across the globe and speak to the interests of the new generation.”

As the 90th General Assembly came to an end, participants left Les Jardins de Saint Dominique with evidence that AGBU is evolving with its community, embracing progressive definitions of Armenian identity, while honoring its centuries-old tradition of empowering Armenians worldwide.

Էջ 20

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

The school in Kolkata educating Armenian children for free - in pictures

By JENNIFER GUSTAFSSON

“It is Armenia, but outside of Armenia”: the school welcomes Armenian children from all over the world, and offers entirely free education and boarding For someone who has not seen the outside of the gates, it would be impossible to guess the location of the schoolyard. Yellow buildings line it on either side, and trees provide shade in the corners. Under the big green canopy of one is a table set up for arm wrestling. All students are there, dressed in red, blue, green or yellow – the colours of the school’s four houses.

“There’s always fierce competition between the houses. Levon is always on top in football, but I don’t know how we will do today,” says Vladimir

Grigoryan, a student dressed in the yellow of the ancient Armenian king.

The other houses are also dedicated to Armenian regents: Haik, Trdent and Tigran, mighty figures in the history of the small Caucasus nation. The names of the students, as they get called up one by one, are equally Armenian-sounding – as are their cheers, when the matches get under way.

Everything about the Armenian College and Philanthropic Academy seems typically Armenian – except that is located in Kolkata, the largest city in eastern India.

“It’s a school unlike any other. It is Armenia, but outside of Armenia,” says Razmik Hakobian, another student at the academy. He looks up from the table where he is placing medals in gold, silver and bronze in long, neat rows. He came to the school in 2005, from a small, but long-established Armenian community in Baghdad. It had never been a plan to send him to India, but as the situation grew worse in Iraq, his family saw no better option. “It was very bad at the time, with bombs and fighting everywhere. My parents got to know about the school from an Armenian who came to Baghdad, and decided to send me,” he says.

Children arriving alone, from a country far away, is typical at the Armenian College and Philanthropic Academy. It welcomes Armenian children from all over the world, and offers entirely free education and boarding. Most students come from Armenia, but there are also children from Iran and Iraq, three sisters from Russia and, as of August this year, a girl from Myanmar.

Cont. on page 21

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Էջ 21

The school in Kolkata educating Armenian children for free - in pictures

Cont. from page 20

“She is only seven and doesn’t speak Armenian yet, her family only speaks Burmese. But she is learning,” says Movses Sargsyan, one of two priests employed by the college. He sits in a chair inside his office, on the first floor overlooking the yard outside.

There are stacks of paper on his desk, and a plate with black sesame sweets, brought back from Yangon where he goes twice a month, to serve the tiny Myanmarese-Armenian community. “They are only 20 people now, but there is a church. And we have to maintain it,” he says.

The Armenian diaspora in Asia Myanmar is far from the only place with an Armenian population. Of a total population of 11 million, there are some seven million Armenians living abroad, meaning the Armenian diaspora is one of the largest in the world. Asia housed a number of Armenian communities throughout history, as a result of wide-stretching trading networks. Some are gone today, such as those of Kabul and Dhaka.

Others are marginal in size. But it was Kolkata, then the capital of the British Empire in India, that had the region’s most prosperous and sizeable community, with numbers once in the several thousands.

The very first Armenians had arrived in India in the 1600s, after an invitation from the Mogul emperor Akbar to “come and settle in his dominions.” They reached Bengal in 1645, before any of the European colonisers.

The marks they left can still be seen all over the city: grandiose buildings and hotels (Armenians were the first hoteliers of Kolkata), several wellmaintained churches (where the students go for mass each Sunday) and a port still known as the “Armenian ghat”. But their numbers are dwindling.

Kolkata’s Armenian population is fewer than 200 today, and that includes the students. Of them, only four are Indian-Armenian. “I never even knew that I was Armenian until my dad told me to join this school. I remember people telling me so when I was a child, but I never knew what they meant,” says Zaven Gasper, a student whose father is Armenian and mother is Indian.

A little boy, just turned two, keeps grabbing hold of and playing with his legs. He is Vartan, the son of a former student who is trying to establish his family in Kolkata. But few students stay to bring up families here. Most choose to return home after graduation. “I will go back to Armenia. Sometimes I ask myself what I am doing here, so far from my own country. But then I tell myself that it is best to finish my education,” says Rima Sargsyan, who received a scholarship after graduation to continue studying at one of Kolkata’s best institutions.

The legend of Sir Catchick Paul Chater The door is open into the main building, where the walls are full with framed photographs chronicling the life and history of the school. There are photos of rugby athletes – the college is famed for its team, which has produced several players for India’s national team – and individuals who have donated to the college. No portrait looms larger than that of Sir Catchick Paul Chater, a businessman of Armenian descent born in Kolkata. He is the main reason why the school can offer education for free. “Chater was a legendary man. He lost his parents as a child, then went to Hong Kong where he became a millionaire. All ports in Hong Kong were built by him.

And he donated big sums of money to the school, to be used for the students,” says Armen Makarian, Armenian College and Philanthropic Academy’s coordinator.

Cont. on page 22

Էջ 22

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

The school in Kolkata educating Armenian children for free - in pictures

Cont. from page 21

Makarian was born in Iran, where there still is a sizeable Armenian community. In fact, India’s connection with Armenia is also a link with Iran: it was from there that the first Armenians came. “Almost all Armenians in India originate from Iran. The school is maintaining that link today, when bringing IranianArmenians to study here,” he says.

Just like Vartan’s father, Makarian plans to stay in India. It has become home, after so many years in the country. Hakobian, who is enrolled at the same institution as Rima, is still undecided.

“I miss things about Iraq, of course. The food – there’s no kebab or shawarma like in Baghdad. And I miss just spending time with my brothers and friends,” he says. Hakobian now goes to Iraq every year to renew his visa, after India changed the procedures, and he spreads the word of the academy back home, introducing new Iraqi-Armenian students to the school. “One girl came this summer, and two others are waiting right now in Erbil. Before, people didn’t listen so much when I talked about the school, but now that they see that I’m successful they do.”

Movses is determined to see the college grow, and to accommodate more students. He recently returned from Damascus, where he went to speak to the Syrian-Armenian community about the academy. “But it might take some time. They told me, we wish you had come a few years ago, when the situation was really bad and we didn’t know where to go,” he says.

The competitions in the shade of the tree are over, as is the ceremony with podium and medals. Some students are playing at the wrestling table, including a little girl who came with Hakobian from Iraq, and Tiruhi Minasyan, a seven-year-old from Myanmar.

She stretches her arm, but still it does not reach up to the table – someone has to help her. “She is doing fine at the school now, and making new friends,”

ARMENIAN COLLEGE AND PHILANTHROPIC ACADEMY OF KOLKATA The Armenian College and Philanthropic Academy of Kolkata was established in 1821 by the Armenian Community of India. Until 1870, it had its own curriculum, which was then adapted to meet the demands of Kolkata’s system of education.

In 1999, upon the decision of the Supreme Court of Kolkata, the College went under the guardianship of the Mother See of Holy Etchmiadzin. Upon the same decision, exercise of all the powers related to management of the College was reserved for the Catholicos of All Armenians.

The College has a clinic, a gym, a swimming pool, as well as lodgings for both boys and girls. The College also houses the Araratyan Library established in 1828.

Currently, most of the students are from Armenia.

The College accepts children between the ages of 8 and 11. Children are admitted through an interview under the direct supervision of the Christian Education Center at the Mother See of Holy Etchmiadzin.

The College covers the fee for an entry visa and airfare through the relevant service of the Mother See of Holy Etchmiadzin.

As a legal guardian, the College’s administration is responsible for making sure the male student citizens of the Republic of Armenia return to Armenia to complete mandatory military service.

The Armenian College and Philanthropic Academy of Kolkata is an English-language secondary school with an Armenian bias and where students also learn Hindi. Specialists from Armenia teach Armenian Language, Armenian Literature, Armenian History, History of Armenian Church and Armenian Song and Music. The Mother See of Holy Etchmiadzin selects the teachers and commissions them to Kolkata. Students who successfully complete their 10-year studies and have an appropriate line of conduct are provided with the opportunity to continue their studies at the best high schools in Kolkata.

The College completely covers the expenses for stay, study, clothes and accessories.

H.G. says Movses.

“She might be our only Myanmarese-Armenian student, but she won’t be the last – because she has a little brother in Yangon.”

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Էջ 23

Փոխան գրախօսականի. «Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան Մարդն ու գործը» ԱՐԱՄ ՍԵՓԵԹՃԵԱՆ

Սոյն գեղատիպ հատորը՝ կեանքին գիրքն է սփիւռքահայ երախտաշատ ազգային-հասարակական գործիչ եւ իրաւաբան Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեանի ( Եոզկաթ 1916 - Պէյրութ 1997), գիրք, որ իր մէջ կ’ընդգրկէ Մեթրին՝ հայ մամուլին մէջ ցրուած Մեթրին հրապարակագրական ու խոհագրական յօդուածներուն մեծագոյն մասը եւ անտիպ թողած կարգ մը գրութիւններ: Հատորին մտայղացումն ու մեկենասութեան ազնիւ գաղափարը կու գայ Հ.Բ.Ը. Միութեան նախագահ Մեթր Պերճ Սեդրակեանէն, որու յանձնարարութեամբ գիրքը կազմած ու խըմբագրած է բազմավաստակ Մեթրին ծաւալած գործունէութեան քաջածանօթ, գաղափարակից ու «Զարթօնք» օրաթերթի երբեմնի բազմամեայ խմբագիր, բանասէր Պարոյր Յ. Աղպաշեան, որ իր ներածականին մէջ (էջ 15-30) հանգամանօրէն վերլուծած է նաեւ Մեթրին գաղափարախօսային հաւասարակըշիռ ներդրումը Հ․Բ․Ը․Միութեան ու Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան ղեկավար մարմիններէն ներս: Գիրքը կը բացուի Մեթր Պերճ Սեդրակեանի «Միութենական, կուսակցական եւ եկեղեցական կառոյցներու հաւասարակշիռ համակեցութեան եւ զօրակցութեան գաղափարախօսը» խորագրեալ համապարփակ խօսքով, որու մէջ կը հաստատէ. «Հրաչեայ Սեդրակեան, որուն եղբօրորդին ըլլալու եւ իր օրինակովը առաջնորդուելու առանձնաշնորհումը ունեցած եմ, մաս կը կազմէ մտաւորական գործիչներու այն փաղանգին, որոնք նախ Եգիպտոսի մէջ եւ ապա Սուրիոյ եւ Լիբանանի մէջ, անձնուիրաբար իրենց բոլոր կարողութիւնները ի գործ դնելով, հոգացին, կազմակերպեցին, դիմագիծ ու մշակոյթ տուին եւ ազգային ոգի ներշնչեցին Միջին Արեւելքի տարբեր երկիրներու մէջ հաստատուած հայութեան» (տե՛ս էջ 11): Արդարեւ, հայ ժողովուրդի պատմութեան ամէնէն դժնդակ տարիներուն ծնած եւ իր մանկութեան ու պատանութեան ժամանակահատուածին Ցեղասպանութեան հետեւանքները կրած ու վերապրող Միջին Արեւելքի գաղթական սերունդի տղոց շարքին գտնուող Հրաչեայ Սեդրակեան կ’ըլլայ բախտաւոր՝ աշակերտելով նախ Յիսուսեան Հայրերու Պէյրութի Ս. Գրիգոր Ճեմարանը, ապա՝ բարձրագոյն կրթութիւնը կը ստանայ նոյն Հայրերու Սեն Ժոզէֆ Համալսարանի իրաւաբանական բաժանմունքէն, որուն ընթացքը կ’աւարտէ 1940-ին եւ կ’ընդգրկէ փաստաբանական ասպարէզը: Երիտասարդ իրաւագէտին հետեւած մասնագիտական կրթութիւնը ջամբեր էր իրեն իրաւախոհական բազմաշերտ մտածողութիւն: Ուսանողական տարիներուն կը կազմաւորուի իր մէջ ապագայ

Կազմեց ու խմբագրեց՝ Պարոյր Յ. Աղպաշեան, Հրատարակութիւն՝ Հ.Բ.Ը. Միութեան, ՍԻՓԱՆ Հրատարակչատուն, 388 էջ, Պէյրութ, Լիբանան, 2018 ազգային-քաղաքական ուղղամիտ գործիչը: Ահաւասիկ իր խոստովանութիւնը, արտասանուած 1994ին՝ իր գործունէութեան Ոսկեայ Յոբելեանին առիթով: «Եթէ տասնամեակներ ամբողջ, կարելիութիւններուս սահմաններուն մէջ, ծառայած եմ ազգիս, հայրենիքիս, Հայց. Եկեղեցւոյ, Հ․ Բ․ Ը․ Միութեան, Ռ. Ա. Կուսակցութեան, Հ. Ե. Ընկերակցութեան եւ Թէքէեան Մշկթ. Միութեան միջոցով, իմ կարգիս շատ բան կը պարտիմ այդ հաստատութիւններուն եւ կազմակերպութիւններուն: Արդարեւ, օտար կրթական հաստատութիւններուն մէջ ուսում առած, ազգային կեանքէն անտեղեակ երիտասարդ մը իբրեւ, բարեբախտութիւնը ունեցած եմ անդամագրուելու այս կազմակերպութիւններուն եւ անոնց շարքերէն ներս է որ սորված եմ հայերէն լեզուն, վերագտած ազգային ինքնութիւնս ու հայ ըլլալու հպարտութիւնս» (տե՛ս էջ 308): Լիբանանահայ գաղութին կազմաւորման առաջին մասնակիցներէն եղած է Մեթր Հր. Սեդրակեան եւ անխառն սիրով եւ զգացումներով կապուած՝ ՀԲԸՄ-ՀԵԸ եւ ՌԱԿ-ԹՄՄ կազմակերպութիւններուն: Եղած է հիմնադիր անդամներէն ու երախտաշատ ղեկավարներէն ՀԵԸի Համալսարանական ուսանողաց միութեան (1940) եւ Թէքէեան մշակութային միութեան (1947): Նոյն ժամանակ՝ 1946-ին վարած է նաեւ Ներգաղթի կեդրոնական Շարունակութիւնը էջ 24

Էջ 24

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Փոխան գրախօսականի. «Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան Մարդն ու գործը» Շարունակութիւն էջ 23-էն

կոմիտէի Ա. ատենադպիրի պաշտօնը եւ գլխաւորած՝ մինչեւ 1948: Հետագայ տասնամեակներուն Մեթր Հր. Սեդրակեանի դրոշմը կը կրեն իր ժամանակաշրջանին գլխաւորած վարչութիւններուն ու մարմիններուն ազգօգուտ գործունէութիւնները: Ահա’ թէ ինչու, «Մարդը եւ Գործը» իր լիարժէք իմաստը կը ստանայ ներկայ հատորին մէջ, որուն շուրջ 300 էջերը ստորագրուած են յատկապէս «Զարթօնք» օրաթերթի եւ «Խօսնակ» ամսագրի եւ այլ պարբերականներու էջերուն: Մեթր Հր. Սեդրակեան Մարդուն կազմաւորումն ու իր գործունէութիւնը հարազատօրէն կը պատկանին Լիբանանին: Ան լիարժէք ա՛յն լիբանանահայն է, որուն մտածումներուն առանցքը եղած է նախ կառչիլ իր հայկականութեան եւ ապա՝ ապրիլ ու գործել իբրեւ ամբողջական լիբանանեան տիպար քաղաքացի: Իր անտիպ թողած գրառումներուն մէջ կը հանդիպինք «Լիբանանի ընտրական օրէնք»ին մասին կատարած շատ լուրջ եւ հիմնաւոր խորհըրդածութիւններու ( տե՛ս էջ 48-53): Իսկ «Կրօնական իշխանութիւններու իրաւասութեանց հարցը Լիբանանի մէջ» յօդուածը (տե՛ս էջ 54-56, որ նախապէս լոյս տեսած էր «Զարթօնք»ի 22 Փետրուար 1952-ի համարով), հակառակ իր վաղեմիութեան՝ տակաւին կը պահէ իր բովանդակային այժմէականութիւնը: Սփիւռքահայու ազգային-հասարակական ու քաղաքական մտածողութիւնը արտայայտութիւն գտած է իր մէջ արմատաւորուած աւանդական երեք կուսակցութիւններու եւ Հ.Բ.Ը.Միութեան բոլորիս ծանօթ գաղափարախօսութիւններու հիման վրայ: Տեսականօրէն, Սփիւռքի մեր բոլոր կազմակերպութիւններն ու յարանուանութիւններն ալ հիմնուած ու լծուած են օժանդակելու հայակերտումի, ազգապահպանութեան ու մեր համազգային գոյատեւման, վախճանակէտ ունենալով մեր Հայաստան հայրենիքին եւ Հայց. Եկեղեցւոյ եւ միւս յարանուանութիւններու գոյութիւնն ու անվտանգութիւնը: Ողջախոհութիւնն ու համերաշխութիւնը միշտ ալ եղած են նախապայման եւ առաջնորդող սկզբունք միջկուսակցական թէ միջյարանուանական խորհրդակցական ժողովներու ընթացքին: Մեթր Հր. Սեդրակեան բազմատասնեակ տարիներ եղած է գլխաւոր դէմքերէն մէկը՝ ՀԲԸՄ եւ ՌԱԿ համախոհական գաղափարախօսութեան, գործակցութեամբ Փրոֆ. Բարունակ Թովմասեանի եւ Գերսամ Ահարոնեանի, որոնք մամուլո՛վ ու բեմական խօսքով առաջնորդեցին լիբանանահայ մեր գաղութի մեր համակիր շրջանակները: Արդարեւ, հայրենադարձի տարիներուն (194648), մեծ է եղած դերը Հ.Բ.Ը.Միութեան աշխարհատարած մեր մեծ կազմակերպութեան: Մեթր Հր. Սեդրակեանի «Ներգաղթ եւ Հ.Բ.Ը.Միութիւն» խորագրեալ յօդուածը (տե՛ս էջ 109, նախապէս լոյս տե-

սած՝ «Զարթօնք», 18 Ապրիլ 1948 համարով ) կու տայ ապացոյցը սփիւռքահայութեան քաղաքական միտքին հայրենասիրական տրամաբանութեան: Մեթր Հր. Սեդրակեանի սոյն հատորը լուսաւոր էջեր կը բանայ նաեւ լիբանանահայ գաղութի պատմութեան ներկայ թէ ապագայ ուսանողներու տեսադաշտին վրայ: Յաւելում մըն է այս գիրքը՝ լիբանանահայ ազգային գործիչներու եւ գրական դէմքերու ցարդ հրատարակած բազմատասնեակ այն հատորներուն վրայ, որոնք կու տան ականատեսի ու մասնակիցի վկայութիւնները ոչ միայն լիբանանահայութեան, այլեւ սփիւռքահայութեան կազմաւորման ու կեանքին առաջին յիսնամեակի ժամանակահատուածին: Ընթերցողը այս գիրքին մուտքի էջերուն նախ մօտէն պիտի ծանօթանայ Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեանը վերարժեւորող Մեթր Պերճ Սեդրակեանի անձնական վկայութեան, ապա՝ Պարոյր Աղպաշեան հմուտ խմբագիրին ներածական ուսումնասիրութեան, որուն կը յաջորդեն Մեթրին կեանքն ու գործերը՝ տեղադրուած հինգ առանձին մասերու մէջ: Իսկական աշխատասիրութիւն մը արդարեւ, որուն մէջ խմբագիրը է՛ նաեւ «ճարտարապետ»ը իր մտայղացումին, ուր կ’ամփոփէ Մարդն ու Գործը համատեղ: Ահաւասիկ գիրք մը, որ արդարութիւն կ’ընէ մեր մօտիկ անցեալին պատկանող լիբանանահայ ազգային – հասարակական անձնուէր գործիչի մը՝ ի մի հաւաքելով անոր ի պաշտօնէ արտասանած հրապարակային բանաւոր խօսքերն ու մամուլին մէջ լոյս ընծայած յօդուածները: Իբրեւ հրապարակագիր՝ ան կը մնար անշեղ իր սկզբունքին եւ համոզումներուն վրայ: Կը մէջբերեմ նուազագոյն բառերով արտայայտած իր հաւատոյ հանգանակը. «Իմաստասէրները կը փնտռեն մարդկային կեանքի իմաստը, ես նախընտրեցի որոշ իմաստ մը տալ իմ կեանքիս եւ իմ մէջս ծնաւ հայրենիքին եւ սքանչելի մեր ժողովուրդին ծառայելու ամբողջական նուիրումի վեհ կոչումը» (տես էջ 308): Այսպէս հաւատաց ու փարեցաւ իր համոզումներուն: Այս ոգիով դաստիարակեց զինք շրջապատող իր գաղափարի երիտասարդ թէ կրտսեր «աշակերտներու սերունդ»ները: Մեթր Հր. Սեդրակեան իր «վեհ կոչումը» հրապարակեց մամուլի ճամբով: Պարբերական Հայ մամուլը մեծածաւալ գանձատունն է Հայ գրաւոր Միտքին ու Խօսքին: Դժբախտաբար, օրաթերթերուն կամ շաբաթաթերթերուն վիճակուած կեանքը շատ կարճ է: Սակայն մեծ բախտաւորութիւն է հանգուցեալ հեղինակներուն համար ունենալ յետմահու ժողովածու մատեաններ: Սոյն հատորին մէջ ընդգրկուած բազմատասնեակ յօդուածներէն կ’ուզեմ առանձնացնել գոնէ հետեւեալ խորագիրները, սակայն առանց անտեսելու կարեւորութիւնը՝ նաեւ գիրքին բովանդակուՇարունակութիւնը էջ 30

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Էջ 25

Մանուկին ճաշարանը Դոկտ. ՀՐԱՅՐ ՃԷՊԷՃԵԱՆ

Մանուկ Մարզոյեանը` Մանուկ պէյ, Օսմանեան կայսրութեան օրերուն եղած էր մեծահարուստ գործարար: Անոր կը պատկանէին, շատ մը այլ հաստատութիւններու կողքին, նաեւ այս մեծ հողատարածքին վրայ 1808 թուականին կառուցուած կեդրոնը Պուքրէշի մէջ, Ռումանիա, որ այդ օրերուն եղած է վաճառականական մեծ կեդրոն: Բայց այն, ինչ որ կը կապուի յատկանշական այս կեդրոնին հետ, ռուս-թրքական պատերազմի աւարտին կնքուած համաձայնութեան նախնական բանակցութիւններն են, որոնք տեղի ունեցած են այս վայրին մէջ: Եթէ մէկ կողմէ կայ կեդրոնին վաւերականութիւնը, բայց նաեւ` այդ օրերուն Մանուկ պէյին ազդեցիկ հեղինակութիւնը: Յունուար 2019, Պուքրէշ, Ռումանիա: Կեցած եմ Մանուկ պէյին հիմնած այս գեղեցիկ կեդրոնին առջեւ, որ այսօր վերածուած է ճաշարան-իջեւանի: Բայց անպայմանօրէն ան այսօր կը կենայ որպէս պատմամշակութային ժառանգութիւն եւ զբօսաշըրջիկներու համար այցելութեան գլխաւոր վայր: Անցնելով ու շրջագայելով վայրը` անոր գեղեցկութիւնը եւ պատմական արժէքը կը տեսնեմ ու կը սկսիմ քակել հայուն պատմութիւնը այս երկրին մէջ: «Հին գաղութ է», խօսողը Վարուժան Ոսկանեանն է: Իսկ հի՞նը… «Քառասուն եկեղեցական առաջնորդ ունեցած ենք հազար չորս հարիւր թուականներէն սկսած, եւ այս իմաստով ալ արմատացած գաղութ է: Թէեւ մաշած ենք դարերու ընթացքին, բայց կը փորձենք գոյատեւել»: Վարուժան Ոսկանեանը ծանօթ անուն է ոչ միայն հայկական կեանքին մէջ, բայց նաեւ` տեղական: Ան քաղաքական գործիչ է: Եղած է նախարար Ռումանիոյ կառավարութեան մէջ, իսկ ներկայիս` խորհրդարանի մէջ պատգամաւոր: Ան նաեւ գրող է եւ ունի հրատարակութիւններ ռումաներէնով, որ թարգմանուած է քսաներկու լեզուներու, ներառեալ` հայերէնի: «Երբ նախարար էի, հայկական դրօշակը ռումանականին կողքին սեղանիս վրայ էր միշտ: Հայ ըլլալը պատուոյ տիտղոս է, եւ ռումանացիները կը յարգեն այս իրականութիւնը», ըսաւ Վարուժան: Բայց Վարուժան Ոսկանեանը իրապաշտ եւ գործնական մարդ է: «Գաղութին հինգ առ հարիւրը միայն հայերէն կը խօսի»: Իսկ գաղութին թի՞ւը: Նկատի ունենալով, որ հայկական ներկայութիւնը երկարած է դարերու վրայ ու նաեւ` Ցեղասպանութենէն ետք, այսօր քանի մը հազարի շուրջ է, որ կը տարուբերի: «Հին հայերը ձուլուած են: Բայց կ՛անդրադառնան, որ իրենց արմատներուն մէջ կայ հայկական ինքնութիւն: Իսկ Ցեղասպանութենէ ետք ժամանողները կը փորձեն պահել լեզուն», ըսաւ Վարուժան: Հայկական եկեղեցին դարձեալ ունի հին

պատմութիւն: Բայց յատկանշական իրականութիւնը այն է, որ եկեղեցին օծուած է 1915 թուականին, երբ հայը կ՛ենթարկուէր Ցեղասպանութեան, միւս կողմէ ալ կ՛օծէր եկեղեցի: Կեանքը պէտք էր շարունակուէր… Կիրակիի պատարագը հոգեպարար էր եւ զգացական: Շարականները, խունկը, հաղորդութիւնը: Եւ կը նայէի իւրաքանչիւր հայու դէմքին… Ան, որ կը խօսի հայերէն, եւ ան, որ երեւի` ո՞չ… Բայց բոլորին համար հայուն քրիստոնէական հաւատքն էր, որ զիրենք ժողված էր եկեղեցիի յարկին տակ, ուր անոնք կը հաղորդուէին հաւատքին ու գոյատեւելու գիտակցութեանը մէջ: «Իմ մարմինս Ռումանիա ծնած է եւ այս իմաստով ռումանացի եմ: Իմ հոգիս հայ եկեղեցիին մէջ ծնած է, եւ հայ եմ», Վարուժան Փամպուքճեանն է, որ հայերէն կը խօսի, եւ ան երկրորդ հայ պատգամաւորն է Ռումանիոյ խորհրդարանին մէջ: Ան նաեւ ատենապետն է աւելի քան տասնութ փոքրամասնական համայնքներու, ներառեալ` հայկականը, որ պետութեան կողմէ ունի պաշտօնական ճանաչում: Վարուժանը չուշացաւ բաժնելու իր հպարտութիւնը ինծի հետ: «Մեծ ծնողներս Այնթապէն եկած են»: Միքայէլ Ստեփան Գազազեանը ծնած է Ռումանիա: Ան խմբագիրն է եւ պատասխանատու տնօրէնը` «Նոր Կեանք» հայերէն-ռումաներէն ամսագիրին ու նաեւ «Արարատ» հաստատութեան, որ ունի հրատարակչական, տեղեկատուութեան եւ մշակութային բազմաթիւ գործունէութիւն: Ան որոշ ատեն մնացած է «հեռու» հայկական իրականութենէ, բայց «վերագտած» է իր ինքնութիւնը, երբ սկսած է իր ներկայ խմբագրական աշխատանքներուն: «Ուժեղ զգացում ունեցայ, որովհետեւ հայերու հետ կապի մէջ մտայ», ըսաւ ան: Բայց հետաքրքրական էր լսել Միքայէլին հայկական ինքնութիւնները… Հայրը ռումանացի է, իսկ մայրը` հայ: Ամուսնացած է եւ կողակիցին հայրը հայ է, իսկ մայրը` տեղացի: Գազազեան. ան առած է իր մականունը իր կնոջ ինքնութենէն: Իսկ Ստեփա՞նը… ռումանացի հօր անունն է։ Շարունակութիւնը էջ 26

Հայ Կեանք

Էջ 26

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Մանուկին ճաշարանը Շարունակութիւն էջ 25-էն

«Ստեփան անունը հայերու կողմէ ալ կը գործածուի, այնպէս չէ՞», ըսաւ Միքայէլ պզտիկ ժպիտ մը դէմքին: «Արարատ» հրատարակչատունը կը փորձէ հայուն պատմութիւնը եւ մշակոյթը ծանօթացնել ռումաներէն լեզուով տեղացի ժողովուրդին: Այս իմաստով անոնք հրատարակած են շատ մը գիրքեր: «Հայերը քիչ են, բայց շատ աղմուկ կը բարձրացընեն», ըսաւ Միքայէլ` դարձեալ ժպտալով: «Եւ որքան նուազի մեր թիւը, այդքան աւելի կը բարձրանայ մեր ձայնը: Միւս փոքրամասնութիւնները մեզմէ շատ աւելի են թիւով, բայց մեր ձայնը աւելի ուժեղ է», ըսաւ ան հաստատ ու վճռական: Եւ այս հաստատ ու վճռական կեցուածքին ետին նաեւ կայ Միքայէլին համոզմունքը. «Այս բոլորը կ՛ուզեմ ընել, քանի որ հայ եմ: Ես ինքզինքս կը համարեմ զինուոր, որպէսզի այս մեր ժառանգութիւնը պահենք»: Բայց այս բոլոր հայկական գործունէութիւններու ետին կայ Ռումանիոյ կառավարութեան նիւթական օժանդակութիւնը գաղութին` որպէս փոքրամասնութիւն-համայնք: Իսկ օժանդակութի՞ւնը… Մէկ միլիոն եւրօ` ամէն տարի: «Հոս պատմութիւն կայ», ըսաւ Ժիրայր Պարոնեանը, երբ ներս մտայ հայոց գերեզմանատուն: Եւ իրապէս պատմութիւն… խաչքարեր եւ տապանաքարեր` տասնութերորդ դարէն սկսեալ: Շրջագայելով հայկական գերեզմանատան մէջ` սկսայ տեսնել հայկական պատմութեան մեծութիւնը եւ հարստութիւնը այս երկրին մէջ: Ռումանիա նաեւ եղած է ապաստան շատ մը յեղափոխական եւ կուսակցական գործիչներու: Եւ կը տեսնես նաեւ անոնց գերեզմանները… Հեռու հայկական հողէն, բայց` հայու-

թեամբ շրջապատուած… Ժիրայրը իր աչքի «բիբին» նման կը հոգայ գերեզմանատան մաքրութեան եւ շինարարական գործերուն: Կրցայ տեսնել հպարտութիւն մը իր մէջ` իր ըրած գործին նկատմամբ: Կրցայ նաեւ տեսնել, որ իր ըրածը առաքելութիւն է: «Հետս կրնամ տանիլ այս բոլորը», ըսաւ ան: Ժիրայրը Ռումանիա ծնած է: Ան արդէն հասած է ինիսունհինգ տարիքին… Երեւի կը զգայ, թէ մայրամուտը կը հասնի՞… Բայց այդ մայրամուտին մէջէն կայ Ժիրայրին ինքնութեան հպարտութիւնը: «Հայութիւնը ամէն ինչ է ինծի համար», ըսաւ ան: Արսէն Արզումանեանը երիտասարդ եւ ուսումնատենչ հայն է, որ ինը տարի առաջ եկած է Հայաստանէն: Ան ձեռք ձգած է իր դոկտորական վկայականը` պաշտպանելով հայկական գաղութը Ռումանիոյ մէջ եւ ազգային-մշակութային ինքնութեան պահպանումի թեզը: Ան ուղեկցեցաւ ինծի` ծանօթացնելով հայկական կեանքը Պուքրէշի մէջ: «Հայկական ամէնօրեայ վարժարան մը ունէինք, որ 1962 թուականին փակուեցաւ,- ըսաւ Արսէնը:Վարժարան չունենալը գաղութին համար բացասական ազդեցութիւն ունեցաւ»: Կրցայ նաեւ տեսնել Արսէնին հայկական ուժը: «Հայերու հետքը շատ ուժեղ է հոս,- ըսաւ ան:Այս ուժը նստած է հայերուն մէջ: Ապագան ինչ պիտի ըլլայ, շատ բարդ է: Կը փորձենք լաւատես ըլլալ»: Իսկ լաւատեսութեան նշմարներէ՞ն…

Ձախէն-աջ՝ Վարուժան Փամպուքճեան, Արմիկ Ոսկանեան, Ն. Վ. Սերկէյ Մինասեան, Վարուժան Ոսկանեան եւ Հրայր Ճէպէճեան:

«Կ՛ամչնայի, որ հայ եմ, քանի լաւ հայերէն չեմ խօսիր,ըսաւ Արմիկ Ոսկանեանը, որ քսանվեց տարեկան երիտասարդուհի մըն է: – Հայկական ինքնութեանս գիտակցութիւնը Շարունակութիւնը էջ 29

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Նոր հրատարակութիւններ

Էջ 27

մեկենասութեամբ՝ ի յիշատակ իր տիկնոջ՝ Արշօ Շէնեանի:  Թաշճեան Վահէ (կազմող եւ խմբագիր), «Ամէնօրեայ կեանքը խորխորատին մէջ. Ցեղասպանութեան օրագիր, 1915-1918», թարգմանութիւն հայերէնէ, Berghahn Books, Նիւ Եորք – Օքսֆորտ, 2019, 220 էջ (Սուրիոյ անապատները տարագրուած երկու հայ ընտանիքներու գոյապայքարի օրագրութիւնը, 15 լուսանկար, 1 քարտէս, օգտագործուած գրականութեան ցանկ, անուանացանկ) (անգլերէն):

Պատրաստեց ԳԷՈՐԳ ԵԱԶԸՃԵԱՆ  Աղպաշեան Պարոյր Յ. (կազմող եւ խըմբագիր), «Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան. Մարդն ու գործը», հրատարակութիւն Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միութեան, Պէյրութ, 2018: Մեկենասներ՝ տէր եւ տիկին Պերճ Սեդրակեան (Հ.Բ.Ը.Մ.ի, Ռ.Ա.Կ.ի եւ Թ.Մ.Մ.ի կառոյցներուն մէջ ղեկավար դիրք զբաղցուցած գործիչի վաստակին մասին, լուսանկարներ):  Այաթա Ապտուլլահ, «Ի յիշատակ – Վերջին հայը», թրքերէնէ թարգմանիչներ՝ Էմրէ Սերպեսթ եւ Նորա Տիլինկհէմ, «Սերպեսթ փապլիշինկ», 2018 (թրքական քարոզչութեան ծառայող վէպ. Թոմարզայէն Լիբանան «վերահաստատուած» վերջին հայ, գորգագործ Գաբրիէլ Կիւզէլեանի ու անոր որդի, Լիբանանէն Մարսէյ հաստատուած Արմէնի «լաւ» յարաբերութիւնները Կեսարիոյ շրջանի թուրքերուն հետ, հակաթրքական պայքարին «տուրք» չվճարելուն համար Արմէնի սպանութիւնը ԱՍԱԼԱ-ի կողմէ) (անգլերէն):  «[Ապտուլ] համիտեան կոտորածները», «Հայ Դատը արաբական մամուլին մէջ 18761923» մատենաշար, Բ. հատոր, գիտական հսկողութիւն՝ Մուհամմէտ Ռիֆաաթ ալ-Իմամ, հրատարակիչ՝ Գահիրէի Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միութեան «Սաթենիկ Չաքըր» հիմնադրամ, տպարան «Նուպար», Գահիրէ, 2018. Ա. գիրք՝ Յունուար 1894 – Յուլիս 1895, Բ. գիրք՝ 1 Օգոստոս 1895 – 15 Նոյեմբեր 1895, Գ. գիրք՝ 16 Նոյեմբեր 1895 – 30 Ապրիլ 1896, Դ. գիրք՝ 1 Մայիս 1896 – 31 Դեկտեմբեր 1896 (սուլթան Ապտուլ Համիտ Բ.ի հայկական կոտորածներուն մասին արաբական, մասնաւորաբար եգիպտական մամուլին մէջ լոյս տեսած հրապարակումները՝ հրապարակման լուսապատճէնին եւ համակարգչային շարադրանքին հանդիպադրութեամբ, ծանօթագրութիւններ):  Բալիկ (Բալայեան) Եզնիկ, «Առակներ», «Նոր կեանք»ի մատենաշար թիւ 41, Լոս Անճելոս, 2018, 182 էջ (97 առակ, պատկերազարդ): Լոյս տեսած է «Նոր կեանք» թերթի երկարամեայ խմբագիր ու հրատարակիչ Գրիգոր Շէնեանի

 «Իրաքահայ համայնքը 1915-1990 թուականներին ըստ արխիւային փաստաթղթերի», հրատարակիչ՝ Հայաստանի Ազգային արխիւ, կազմող՝ Գոհար Աւագեան, գլխաւոր խմբագիր՝ Ամատունի Վիրապեան, կենսագրական ծանօթագրութեանց հեղինակ եւ սրբագրիչ՝ Գէորգ Եազըճեան, Երեւան, 2018, 420 էջ (14,7 x 20,5 սմ.) (165 փաստաթուղթ, 234 ծանօթագրութիւն): Հրատարակութեան երաշխաւորած է Հայաստանի Ազգային արխիւի գիտական խորհուրդը: Հրատարակուած է Հ.Հ.ի Սփիւռքի նախարարութեան դրամաշնորհով:  Ծառուկեան Անդրանիկ, «Թուղթ առ Երեւան», հայերէնէ թարգմանեցին Թաթուլ Սոնենց-Փափազեան եւ Ռուբէն Ճանպազեան, յառաջաբանի հեղինակ՝ Վահէ Հապէշեան, Create Space Independent Publishing Platform, տպարան «Հայրենիք», Ուոթըրթաուն, Ա.Մ.Ն., 119 էջ (15,2 x 22,9 սմ.) (Ա. Ծառուկեանի հռչակաւոր պոէմի առաջին անգլերէն թարգմանութիւնը):  Կոթշլիխ Եուրկան, «Ցեղասպանութեան մեղսակցութիւն. Գերմանիոյ դերը հայոց բնաջնջման մէջ», գերմաներէնէ թարգմանիչներ՝ Ժորժ Պարլեր եւ Սիմոն Պարլեր, BKF հրատարակչութիւն, տպարան Hubert u Co., Կէօթինկեն, Հոկտեմբեր 2018 (2015-ի Մարտին գերմաներէնով լոյս տեսած հատորին թարգմանութիւնը. նախաբան, վերջաբան, յաւելուած՝ փաստաթուղթեր, ծանօթագրութիւններ, օգտագործուած գրականութեան ու եզրոյթներու ցանկեր, եւ այլն, քարտէսներ, լուսանկարներ) (ֆրանսերէն):  Պապիկեան Յակոբ, «Ատանայի կոտորածները. Ականատեսի հաշուետուութիւն», թարգմանիչ, վերաքննիչ, յառաջաբանի եւ ծանօթագրութեանց հեղինակ՝ Ա. Կիւրեղեան, Հայկազեան համալսարանի հրատարակչութիւն, Պէյրութ, 2018, 140 էջ (Օսմանեան խորհրդարանի հայազգի իթիիհատական երեսփոխան, Կիլիկիոյ 1909-ի Ապրիլեան կոտորածները հետաքննած խորհրդարանական յանձնախումբի անդամ Յակոբ Պապիկեանի հաշուետուութիւնը ջարդերու վայրերն այցելելէ յետոյ) (անգլերէն): Շարունակութիւնը էջ 28

Էջ 28

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հանդիպում-զրոյց Նիկոսիոյ Նարեկ Ազգային վարժարանի աշակերտներու հետ

Երեքշաբթի Փետրուար 5, 2019-ին առաւօտ՝ դոկտ.Հրայր Ճէպէճեան՝ Ընդհանուր Քարտուղար Աստուածաշունչի ընկերութեան եւ հեղինակ՝ «Սփիւռքահայ կեանքեր ինչպէս որ տեսայ» գիրքին՝ հանդիպում-զրոյց մը ունեցաւ Նիկոսիոյ Նարեկ Ազգային վարժարանի միջնակարգի աշակերտներուն հետ՝ դպրոցի գրադարանի սրահին մէջ։ Հանդիպում-զրոյցի նպատակն էր խօսիլ աշակերտներուն հայ մշակոյթի եւ ինքնութեան պահպանումի կարեւորութեանը վրայով եւ թէ ինչպէս սփիւռքեան իրականութեանը մէջ անհրաժեշտ է հայ նոր սերունդը հայերէն լեզուն եւ ինքնութիւնը ամուր պահեն։

Նոր հրատարակութիւններ Շարունակութիւն էջ 27-էն

 Քոչարեան Ռոպերթ, «Կեանք եւ ազատութիւն. Հայաստանի եւ Ղարաբաղի նախկին նախագահին ինքնակենսագրութիւնը», ծրագրի խորհրդական՝ Մարք Ռոզին, խմբագիրներ՝ Վասիլի Փոտոպետ եւ Մարինա Քոսթրոմինա, «Ինթելեքթուալնայա լիթերաթուրա» հրատարակչութիւն, Մոսկուա, 2019, 502 էջ (15 x 21 սմ.) (Ռոպերթ Քոչարեանի կեանքի ուղին, գունաւոր եւ սեւ-ճերմակ լուսանկարներ, գիրքին մէջ յիշատակուող անձերու կենսագրական համառօտ տուեալներ, անձնանուններու ցանկ) (ռուսերէն): «Գիրքը ստեղծուած է Իրինա Ապրամովայի մասնակցութեամբ»:  Օրմանեան Մաղաքիա արքեպիսկոպոս, «Հայոց եկեղեցին», վերահրատարակութիւն Կոստանդնուպոլսոյ հայոց պատրիարքութեան «Յովակիմեան» մատենաշարի թիւ 8, աշխատասիրող եւ ներածական խօսքի հեղինակ՝ Վաղի-

Դոկտ.ճէպէճեան խօսեցաւ իր փորձառութիւններու մէջէն եւ նաեւ կարեւորեց ազգային մշակութային արժէքներու նկատմամբ հպարտ ըլլալու կարեւորութեանը։ «Երբ լաւ հայեր էք՝ վստահ եղէք թէ լաւ քաղաքացիներ կրնաք ըլլալ այս երկրին եւ նաեւ շատ աւելի լաւ կրնաք հասկնալ եւ յարափերիլ ոչ հայերու հետ։ Ձեր լեզուն լաւ սորվեցէք եւ նաեւ ձեր ինքնութիւնը եւ մշակոյթը» ըսաւ ան։ Հանդիպումը կազմակերպած էր միջնակարգ դասարաններու հայերէն լեզուի եւ գրականութեան դասատու Վիոլէթ Թաշճեանը։ Ան այս տեսակի արտադասարանային ձեռնարկներ կը փորձէ կազմակերպել որպէսզի աշակերտներ աւելի ծանօթանան եւ հմտանան հայկական արժէքներու գիտակցութեանը։ Հանդիպումին ներկար էր Վերա Թահմազեանը՝ Նարեկ Վարժարանի տնօրէնուհին եւ Վարդան Թաշճեանը՝ դպրոցի հոգաբարձութեան ատենապետը։ Ներկայ մը

նակ սարկաւագ Սերովբեան, Սթամպուլ, 2018, 288 էջ (վաստակաւոր եկեղեցականի՝ 1911-ին առաջին անգամ լոյս տեսած աշխատութեան վերահրատարակութիւնը, Օրմանեանի կենսագրութիւնը եւ լուսանկարը, հատորի հայերէն եւ օտարալեզու հրատարակութեանց մատենագիտութիւնը, Ամենայն Հայոց, Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեանց եւ Երուսաղէմի ու Կոստանդնուպոլսոյ պատրիարքութեանց գաւազանագիրքը, անձնանուններու, տեղանուններու եւ այլ յատուկ անուններու ցանկեր ու այլ նիւթեր): Լոյս տեսած է Սելմա Իսկենտէրէօզի մեկենասութեամբ՝ ի յիշատակ իր ծնողաց՝ Սելիմ եւ Սիրանոյշ Իսկենտէրի:

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Էջ 29

Մանուկին ճաշարանը Շարունակութիւն էջ 26-էն

ինծի համար եղաւ ճամբորդութիւն մը, մինչեւ որ հասայ անոր ու գտայ զայն»: Արմիկը մասնագիտացած է շարժարուեստի եւ թատրոնի մէջ: Ան ներկայիս իր ժամանակը տրամադրած է` պատրաստելով վաւերագրական ժապաւէն մը հայկական իրականութեան մասին, Ռումանիոյ մէջ: Վահէ Յովակիմեանը եկեղեցւոյ դպիրն է: Երիտասարդ է, եւ պատարագի ժամանակ կը զգայի, որ հայերէնին տիրապետած է: «Կիպրոսի Մելգոնեան վարժարանը ուսանած եմ», ըսաւ Վահէն: Սխալած չէի իմ գուշակութեանս մէջ: Դարձեալ մտորումներս եւ մտահոգութիւններս… Հայկական վարժարանի դաստիարակութիւնը եւ անոր ազդեցութի՞ւնը: Անոր առաքելութիւնը ու տակաւին ազգային մեր հաստատութիւններուն սփիւռքեան իրականութիւնները զիրար կամրջող եւ զիրար լիցքաւորող տրամադրութիւննե՞րը: Այս տեսիլք(ները) ինչպէ՞ս պիտի հաշուարկենք… Նիւթակա՞ն, թէ՞ ազգային եւ մշակութային արժէքներու պահպանումի նժարները աւելի պէտք է կշռէ… Եւ Նարինէ Պոկտան-Կըո՞ւլը: Դարձեալ` Պուքրէշի երիտասարդուհիներէն: «Արեւմտահայերէն կը սորվեցնեմ շաբաթօրեայ վարժարանին մէջ», ըսաւ ան: Ոչ թէ միայն հայերէն, այլեւ` արեւմտահայերէն: Իսկ մայրենիին իր ատակ ըլլա՞լը… Ան կ՛աշակերտէ Վենետիկի Մխիթարեաններուն կազմակերպած հայագիտական դասընթացքներուն: Դարձեալ` սփիւռքեան եւ համասփիւռքեան մեր կապուածութիւնները եւ աշխատանքային համադրումներու դրական գործօնը: Դոկտ. Սերկէյ Մինասեանը Հայաստանի Հանրապետութեան դեսպանն է Ռումանիոյ մէջ: Կիրակի ինք եւ իր երիտասարդ ընտանիքը եկած էին եկեղեցի: Պատարագէն ետք ան միացաւ ժողովուրդին, ուր ամէն Կիրակի բոլորը միասին կը մէկտեղուին սրահին մէջ` հիւրասիրութեան եւ հաղորդակցութեան համար: Դեսպանը ինք ալ ժողովուրդին հետ էր եւ կը խօսէր բոլորին հետ: Չուշացաւ իր ակնարկութիւնը. «Այս հաղորդակցութիւնը կը սիրեմ: Գաղութը կ՛ապրեցնէ»: Մաշո՞ղ գաղութ… Թերեւս: Բայց ապրած է

տարիներու ընթացքին ու տակաւին ապրող է այսօր ու նաեւ` ապրեցնող… Եւ այս` պատմութեան ամբողջ ընթացքին: Մանուկ պէյը ապրեցաւ իր ժամանակներու պատմութիւնը, եւ այդ պատմութիւնը կը շարունակուի: Եթէ Մանուկին ճաշարանով, բայց` հասնելու համար այսօրուան: Պատմութիւնը, որ կ՛ապրի եւ կը շարունակուի… Այս պատմութիւնը շարունակուող է, քանի «արմատացած» է… Իսկ արմատը հայուն ազգային ինքնութիւնը եւ մշակոյթն է… Ասիկա այն ինքնութիւնն ու մշակոյթն է, որ հայը կ՛ապրեցնէ: Մանուկին ճաշարանը… Հայուն սկսած պատմութիւնն է, որ կը շարունակուի: Եւ կը շարունակուի, քանի այս հայուն պատմութիւնը ապրուած է ու տակաւին կ՛ապրի եւ կ՛ապրեցնէ: Եւ կ՛ապրեցնէ վաղուան տեսիլքով ալ…

Էջ 30

Հայ Կեանք

ՀԱՅ ՄԱՄՈՒԼԻ ՆՈՒԻՐՈՒԱԾ ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՄԱԺՈՂՈՎ ԱՆԹԻԼԻԱՍԻ ՄԱՅՐԱՎԱՆՔԻՆ ՄԷՋ (2-4 Յուլիս 2019)

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Փոխան գրախօսականի. «Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան Մարդն ու գործը» Շարունակութիւն էջ 26-էն

թեան մնացեալ գրութիւնները:

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա. կաթողիկոսի հռչակած Հայ Մամուլի տարուան առիթով, Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան կազմակերպութեամբ տեղի պիտի ունենայ Հայ Մամուլի նուիրուած համահայկական համաժողով, 2-4 Յուլիս 2019-ին, Անթիլիասի Մայրավանքին մէջ։ Համաժողովը պիտի ունենայ համահայկական բնոյթ, եւ հետեւաբար համաժողովին պիտի մասնակցին Հայաստանի, Արցախի եւ Սփիւռքի մէջ գործող մամուլի գլխաւոր խմբագիրներ եւ մամուլի գործիչներ։ Համաժողովը պիտի քննարկէ հայկական լրատուադաշտին այսօրուան մարտահրաւէրները, համագործակցութեան ուղիները, արդիական մեթոտները, տեղեկատուական անվտանգութեան խնդիրները, ապատեղակատուութեան յարուցած դժուարութիւնները, ընկերային ցանցերու ունեցած դերը՝ լրատուական աշխարհին վրայ, հայ տպագիր մամուլին այսօրուան տագնապները, հայապահպանման առաքելութեան վերաիմաստաւորումը եւ միջազգային հանրային կարծիքի ձեւաւորման նպաստող գործնական աշխատանքները։ Մամուլի այն գործիչները, որոնք կ՛ուզեն ներկայ ըլլալ համաժողովին, պէտք է իրենց դիմումը ուղարկեն Կաթողիկոսարան, մինչեւ 15 Ապրիլ, հետեւեալ հասցէին՝ info@armenianorthodoxchurch.org։ Անհրաժեշտութեան պարագային կրնան կապ հաստատել Խաչիկ Տէտէեանին հետ (հեռաձայն՝

 Մեթրին ազգային-միութենական-Եկեղեցական մտածումներէն փունջ մը.  Հայց. Առաք. եկեղեցւոյ ազգային-եկեղեցական ժողովին առիթով.  Անխախտ պահենք մեր հաւատքը Հայաստանեայց եկեղեցւոյ հանդէպ.  Սովետական Հայաստանի յիսնամեակին իմաստն ու տարողութիւնը.  Հ․Բ․Ը․Միութեան վաթսունամեակը եւ երիտասարդական շարժումներ.  Երիտասարդութիւն եւ երիտասարդական շարժումներ.  Հ․Բ․Ը․ Միութեան վաթսունամեակի ու Հ․Ե․ Ընկերակցութեան քառասնամեակի նոր հանգրուանը.  Ալեք Մանուկեան՝ Ազգային մեծ ղեկավարը.  ՌԱԿ-ի դերը եւ ուղեգիծը ազգային-քաղաքական կեանքին մէջ.  Հայկական հիւղաւաններու մղձաւանջը,եւ այլք: Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան Մարդն ու իր գործը՝ իբրեւ ամբողջութիւն,- ծնունդն է լիբանանահայ գաղութին: Մեթրը, շնորհիւ ազգային-միութենական իր երկարամեայ գործունէութեան, հանդիսացաւ համագաղութային հեղինակաւոր դէմք մը: Անցեալի իր գործակիցներն ու ժամանակակից երիտասարդ տարրերէն շատեր այսօր եւս իրենց յիշողութեան մէջ կը պահեն տակաւին բարի ու պտղատու սերմեր, որոնք այս գիրքին երեւումին առիթով կրնան ծլարձակուիլ ու վերածուիլ գրաւոր վկայութիւններու: Կարեւորը սոյն հատորը արժանի յարգանքը կը մատուցէ Արժանաւորին: +961 4 410001)։ Մասնակցութեան հաստատման պարագային, Կաթողիկոսարանը կը ստանձնէ մասնակիցներուն օդակայանէն դիմաւորումը, ժողովավայր փոխադրութիւնն ու կեցութիւնը (4, 5, 6 Յուլիս 2019)։ Ճանապարհածախսը կը հոգան մասնակիցները։ Համաժողովի օրակարգի եւ այլ մանրամասնութիւններուն մասին յաջորդաբար տեղեակ պիտի պահենք մասնակիցները։ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան տեղեկատուական բաժանմունք

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

Բծախնդրութեան պակա՞ս ԵՐԱՆՈՒՀԻ ՂԱԶԱՐԵԱՆ

Ն

որ տարուան առթիւ նուէր ստացայ ARMENIA. Art, Religion, and Trade in the Middle Ages գիրքը, խմբագրութեամբ Նիւ Եորքի Metropolitan Արուեստի Թանգարանին Mary and Michael Jaharis Բիւզանդական Արուեստի խնամակալ դոկտ. Հէլէն Էվանսին: Գեղեցիկ եւ թանկարժէք այս գիրքը ցուցակն է Սեպտեմբեր 22, 2018 - Յունուար 13, 2019 սոյն թանգարանին մէջ կազմակերպուած, միջնադարեան հայկական գեղարուեստական ու մշակութային արժէքներուն նուիրուած հպարտառիթ ցուցահանդէսին ներկայացուած նմոյշներուն, յուշարձաններու լուսանկարներուն, պատմական եւ տեղային տուեալներով ու բացատրութիւններով առընթեր: Մինչ մեծ հետաքրքրութեամբ եւ հպարտանքով կը թերթէի գիրքը, պատահմամբ նկատեցի 124րդ էջին վրայ ներկայացուած, Գրիգոր Տաթեւացիի կողմէ վերականգնուած, ամբողջացած, մասամբ մանրանկարուած Աւետարանի մը տուեալներուն մէջ «Scribe:Yovhannes» (Գրիչ: Յովհաննէս, ԵՂ) տեղեկութիւնը: Մտածեցի՝ վրիպակ: Բայց նոյն վայրկեանին հետաքրքրութիւնս աւելի սրեցաւ: Եւ քիչ վերջ հասայ այն եզրակացութեան՝ թէ վրիպակ չկար. պարզապէս «Յ»ն, ըստ ներկայ արեւելահայերէն ուղղագրութեան, տառադարձուած էր «Y»-ի: Առնուազն 15 տեղ Յովհաննէս-ը եղած է Yovhannes, Yohanes կամ Yovanes, Յովսէփը՝ Yovsep, Յարութիւնը՝ Yarutiwn, իսկ Յայսմաւուրքը՝ Yaysmawurk: Դեռ աւելին՝ քահանայ-ն վերածուած է kahanay-ի, իսկ աբեղայ-ն abeghay-ի, որովհետեւ արեւմտահայերէնի դասական ուղղագրութեամբ անոնք «յ»ով կը վերջանան: Անընդունելի: Զարմանալիօրէն փրկուած է Յակոբը, որ տառադարձուած է Hakob-ի: Ճիշդ է թէ գիրքին 21-րդ էջին վրայ նշուած է «հայկական բառերու տառադարձութիւնները ըստ կարելւոյն կը հետեւին Library of Congress-ի համակարգին»: Սակայն եթէ այդ համակարգը չի համապատասխաներ ճիշդ հնչումին, պէտք չէ՞ սրբագրել: Այս պարագային անգլիախօսին ճիշդ հնչումը ներկայացնելն է կարեւորը: Գիրքին եւ ցուցահանդէսին պատրաստութեան համար աշխատակցած մասնագէտներու ցանկին մէջ կան բազմաթիւ հայկական անուններ: Անոնք բոլորն ալ անգլիախօ՞ս են, որ չեն անդրադառնար սխալին, կամ արեւելահա՞յ, որ անտեղեակ են կամ անտարբեր արեւմտահայերէնին, դասական ուղղագրութեան եւ անոր ճիշդ տառադարձութեան հանդէպ: Անգլիախօս թէ արեւելահայախօս՝ անոնք Hovhannes, Hovsep, Harutiun, Hakob անուններուն չէի՞ն հանդիպած երբեք: Ցուցահանդէս այցելողները Հայեր չէին միայն. ինչու՞ ճիշդ հնչումով չներկայացնել զանոնք օտարին:

Էջ 31

Լաւ թէ գէշ, այսօր գոյութիւն ունին եւ կը գործածուին թէ արեւելահայերէնը եւ թէ արեւմտահայերէնը: Արեւմտահայերէնի, դասական-մեսրոպեան ուղղագրութեան պարագային, երբ «Յ» տառը բառին սկիզբն է, կը հնչենք ճիշդ «Հ»ի նման եւ անգլերէնի մէջ ան կը վերածուի «H»-ի: Այս պարագային՝ Յովհաննէս= Hovhannes, Յովսէփ=Hovsep, Յարութիւն=Harutiun, Յակոբ=Hakob, Յայսմաւուրք=Haysmavurk: Իսկ բառի վերջաւորութեան գտնուող «յ»ն մունջ է (քահանայ=kahana, աբեղայ=abegha) եւ կը հնչենք միայն հոլովումի ժամանակ (քահանայի, աբեղայի): Վերջերս զանազան թերթերու մէջ երեւցաւ զուիցերիահայ Մաթիկ Էպլիղաթեանի «Տիկին Աննա … Քայլ Արա եւ Ընդունէ Արեւմտահայերէնը» յօդուածը, դրդուած ՀՀ վարչապետին տիկնոջ՝ Աննա Յակոբեանի «մենք արեւմտահայերէն չենք տպեր» ընդվզեցնող պատասխանէն: Մեր լեզուն տունն է հայուն Աշխարհիս չորս ծագերուն … (Մուշեղ Իշխան) Թէ արեւմտահայերէնը եւ թէ արեւելահայերէնը: Թէ արեւմտահայուն համար եւ թէ արեւելահայուն: Մանկութենէս կարդացած եմ արեւելահայերէն գրականութիւն եւ մամուլ: Տակաւին կը յիշեմ «Ճանապարհորդ Ոզնին»ի առաջին տողը. «Ոզնին ուզեց բախտը փորձել ...»: Մեր գրադարանը - արեւմտահայերէն թէ արեւելահայերէն գրականութեամբ, դասական թէ աբեղեանական ուղղագրութեամբ գանձն էր մեր տան: Արեւմտահայը երբեք պիտի չուրանայ իր ժառանգած արեւմտահայերէնը, իսկ արեւելահայը երբեք պիտի չուզէ հրաժարիլ իր վարժուած արեւելահայերէնի նոր ուղղագրութենէն: Քանի մէկ ազգ ենք - Հայաստան, Արցախ, Սփիւռք, քանի մէկ է մեր լեզուն -իր երկու ճիւղերով- եւ խօսող ունի տակաւին, քանի գոյատեւելու համար կարիքը ունինք իրարու, կարիքը ունինք նաեւ փոխադարձ յարգանքի միշտ եւ ամէն տեղ: Աւելի ուշադիր ըլլալու ենք մեր արտայայտութիւններուն մէջ եւ աւելի բծախընդիր օտարին հրամցուցած մեր պատկերի պարագային: Տարիներ առաջ ծանօթ մը պատմած էր թէ երբ կը գտնուէր Երեւանեան լրագրավաճառի մը մօտ, յաճախորդ մը ներս մտած էր «մի հատ «Յառաջ» (հնչած էր Yarach, ԵՂ) կը տաս» ըսելով: Այդպէս գիտէր, այդպէս ըսաւ: Զարգացած մասնագէտէն աւելին չակնկալե՞նք:

Էջ 32

Հայ Կեանք

Επιχειρηματική Αποστολή στην Αρμενία

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Առաջնորդարան Կաթողիկէ Հայոց Յունաստանի Աթէնք

ԴԱՍԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ՏՕՆԱԿԱՏԱՐՈՒԹԻՒՆ

Սրբոց Վարդանանց Զօրավարաց Με ιδιαίτερη επιτυχία πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα η ενημερωτική εκδήλωση του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών για την αγορά της Αρμενίας εν όψει της επιχειρηματικής αποστολής που θα πραγματοποιηθεί στο Ερεβάν. Στην εκδήλωση που συντόνισε ο Δημήτριος Δημητρίου, μέλος της Διοικητικής Επιτροπής του Ε.Β.Ε.Α., παρουσιάστηκαν οι ευκαιρίες επιχειρηματικής επέκτασης για τις ελληνικές επιχειρήσεις από τον Ηλία Θανασά, Γεν. Σύμβουλο Ο.Ε.Υ. Α' του Υπουργείου Εξωτερικών και το success story της Intracom από τον Αθανάσιο Πατσάκα. Στη διαβούλευση συμμετείχαν οι Αλεξάντρ Σαργκσιάν, Γραμματέας Γ' της Πρεσβείας της Αρμενίας στην Αθήνα, ο Άκης Δαγκαζιάν, πρόεδρος του Ελληνοαρμενικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και ο Δρ. Παύλος Τσολακιάν, πρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου της Αρμενικής Κοινότητος Ελλάδος. Η επιχειρηματική αποστολή στην Αρμενία θα πραγματοποιηθεί από τη Δευτέρα 18 Μαρτίου έως την Τετάρτη 20 Μαρτίου 2019. Οι κλάδοι που θα εκπροσωπηθούν είναι: τρόφιμα (με έμφαση σε ελαιόλαδο, ελιές, φέτα, γιαούρτι, ξηρούς καρπούς), κατασκευές, δομικά υλικά (βερνίκια, χρώματα, κόλλες συγκολλητικά, μονώσεις), φαρμακευτικά προϊόντα, καλλυντικά και τουρισμός. Λοιποί κλάδοι δύνανται επίσης να εκπροσωπηθούν. Η αποστολή υλοποιείται σε συνεργασία με το Γραφείο Ο.Ε.Υ. της Πρεσβείας της Ελλάδος στο Ερεβάν και με την υποστήριξη του Ελληνοαρμενικού Εμπορι-

Հովանաւորութեամբ Գեր. Հայր Յովսէփ Թ․ Ծ․ Վ Պէզազեանի Վիճակաւոր Յունաստանի Կաթողիկէ Հայոց Թեմի Խորհրդատու Մարմնի Կը դասախօսէ՝ Բժիշկ Մկրտիչ Մանուկեան Հինգշաբթի, 28 Փետրուար 2018 երեկոյեան ժամը 9։00-ին ΘΕΑΤΡΟ ΠΚ, ΚΑΣΟΜΟΥΛΗ, 30 & ΡΕΝΕ ΠΥΟ, 2 - ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ Սիրով կը սպասենք ձեր ներկայութեան՝ միասնաբար ոգեկոչելու եւ բարձր պահելու մեր պատմութեան գլխաւոր էջերէն մին։ Վերջաւորութեան տեղի պիտի ունենայ հիւրասիրութիւն՝ Հայ Կաթողիկէ Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ եկեղեցւոյ սրահէն ներս - Νέος Κόσμος κού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Ελλάδος. Στις 19 Μαρτίου 2019 θα πραγματοποιηθεί και επιχειρηματικό forum όπου θα διεξαχθούν οι διμερείς συναντήσεις (Β2Β) ανάμεσα σε ελληνικές και αρμενικές επιχειρήσεις. Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις μπορούν να απευθύνονται στο Τμήμα Διεθνών Σχέσεων του ΕΒΕΑ (τηλ. 210 3382342-466) αλλά και στο Ελληνοαρμενικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Ελλάδος (τηλ. 2310288055). Αιτήσεις συμμετοχής θα γίνονται δεκτές το αργότερο μέχρι την Τρίτη 12 Φεβρουαρίου 2019.

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019

Հայ Կեանք

ΣΥΝΑΥΛΙΑ

Merci Aznavour! Το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος προσκαλεί τον μουσικό Saro Zaven Demirdjian για ένα αφιέρωμα στον «Γάλλο Σινάτρα», που χάθηκε πρόσφατα. Με την συμμετοχή μαθητών ελληνικών σχολείων, η νεολαία θα κλείσει συμβολικά το μάτι στον Γαλλοαρμένιο καλλιτέχνη, δημιουργό 1200 περίπου τραγουδιών που κέρδισε την αγάπη του κοινού παγκοσμίως. Στο δρόμο για τις ΗΠΑ για να γλυτώσουν από τη γενοκτονία των Αρμενίων, οι γονείς Aznavour αποκτούν δύο παιδιά: την Aïda, που γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και τον Charles που γεννήθηκε στο Παρίσι. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του παρέμεινε ένας πολυπολιτισμικός καλλιτέχνης και ένας από τους πιο διάσημους Γάλλους τραγουδιστές παγκοσμίως. Λίγες μέρες πριν το θάνατο του, επέστρεφε από μία σειρά συναυλιών στην Ιαπωνία όπου τα τραγούδια του αποτελούν σύμβολο της Γαλλοφωνίας. Στιχουργός, συνθέτης, ερμηνευτής, ηθοποιός και συγγραφέας στα γαλλικά, ο Charles Aznavour εκπροσωπούσε την Αρμενία στους διεθνείς διπλωματικούς οργανισμούς και στην UNESCO. Ερμηνεία και καλλιτεχνική επιμέλεια: Saro Zaven Demirdjian Ο Saro Zaven Demirdjian είναι Λιβανέζος μουσικός, δημιουργός, ερμηνευτής και παραγωγός, αρμενικής καταγωγής εγκατεστημένος στην Αθήνα. Λάτρης των μουσικών του κόσμου, ενσαρκώνει την συνάντηση μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Συνθέτει

Էջ 33

και ερμηνεύει μουσική για τον κινηματογράφο, για το θέατρο, για χορογραφίες, επιδείξεις μόδας, μουσική επένδυση καλλιτεχνικού πατινάζ και για ειδικούς εορτασμούς και εκδηλώσεις. Με τη συμμετοχή μαθητών της Ελληνογαλλικής Σχολής Eugène Delacroix, του Λεόντειου Λυκείου Νέας Σμύρνης, του Μουσικού Σχολείου Παλλήνης, του 56ου Γυμνασίου Αθηνών και του 2ου Διαπολιτισμικού Γυμνασίου Ελληνικού.

Τρίτη 19 Φεβρουαρίου 2019, στις 20։00΄ Auditorium Γαλλικού Ινστιτούτου – Σίνα 31 Είσοδος ελεύθερη Λόγω αυξημένου ενδιαφέροντος συμμετοχής, η κράτηση θέσεων είναι απαραίτητη․ Πληροφορίες και κρατήσεις στο sce@ifa.gr .

Էջ 34

Հայ Կեանք

avc-agbu.org

Ուրբաթ, 15 Փետրուար 2019