Հայ Կեանք թիւ 05(66) 01-03-2019

Հայ Կեանք ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈԻԹԱՅԻՆ ԵԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆ Տարի Դ., թիւ 5(66)

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հ.Բ.Ը.Մ.ը կը սգայ իր «Կանխեցինք երկրորդ սիրեցեալ նախկին ցեղասպանութիւնը եւ նախագահ, ապագային կերտեցինք փառաւոր յառող առաջնորդ՝ Լուիզ յաղթանակներ». Մանուկեան Սիմոնի մահը Բագո Սահակեան

Արցախի Հանրապետութեան նախագահ Բագո Սահակեան, Փետրուար 20-ին, շնորհաւորական ուղերձ յղած է Արցախի վերածնունդի օրուան առիթով: Նախագահի ուղերձին մէջ մասնաւորապէս նշուած է. «Սիրելի՛ հայրենակիցներ, Արցախի Հանրապետութեան իշխանութիւններուն եւ անձամբ իմ անունով ի սրտէ կը շնորհաւորեմ ձեզ Արցախի վերածընունդի օրուան առիթով: 1988-ի Փետրուար 20-ը մեր ժողովուրդին համար պատմական օր էր, որ դարձաւ տասնամեակներ շարունակ կուտակուած դժգոհութիւններու եւ բողոքի պոռթկումը, անարդարութեան, ճնշումներու եւ բռնութիւններու դէմ երկար տարիներ խմորուող պայքարի կիզակէտը: Այդպէս շարունակուիլ այլեւս չէր կրնար: Արցախցին դուրս եկաւ հրապարակ՝ յանուն սեփական իրաւունքներու պաշտպանութեան, յանուն սեփական ճակատագիրը ինքնուրոյն տնօրինելու, յանուն սեփական հողի վրայ ազատ ապրելու եւ հայ մնալու: Յետագայ զարգացումները ապացուցեցին, որ մեր ընտրած ուղին ճիշդ էր: Պաքուի ու Սումգայիթի հայ բնակչութեան կոտորածները վերջնականապէս Շարունակութիւնը էջ 2

Հայոց նորագոյն պատմութեան ամենաազդեցիկ անձնաւորութիւններէն, արժանաւորապէս բոլորին կողմէ ամենասիրուած եւ յարգանքի արժանացած նախագահ Լուիզ Մանուկեան Սիմոն, հայ ժողովուրդին, հայրենիքին եւ Հայ եկեղեցիին մատուցած իր հաւատաւոր եւ նուիրեալ ծառայութեամբ, յոյսի եւ ներշնչման իր անուրանալի դրոշմը կը ձգէ Հ.Բ.Ը.Մ.ի աւելի քան մէկ դարու պատմութեան մէջ: Իր յաւերժ հանգստեան անցումը խոր սուգի կը մատնէ Հ.Բ.Ը.Մ.ի ընտանիքը, որուն ան ծառայեց անխոնջ նուիրումով եւ անկրկնելի գերազանցութեամբ, իբր կազմակերպութեան առաջին կին ղեկավարը, նախ որպէս Կեդրոնական Վարչական Ժողովի անդամ, ապա 12 տարիներ որպէս Նախագահ: Իմանալով անոր մահուան բօդը, Հ.Բ.Ը.Մ.ի նախագահ Պերճ Սեդրակեան, որ իբր Միութեան փոխ-նախագահ ծառայած էր Լուիզ Սիմոնի կողքին անոր ղեկավարութեան տարիներուն, յուզումով հաստատեց, թէ անիկա իր դարաշրջանը կանխող եւ իր հիմնարար ոգիով շուրջինները ներշնչող անձնաւորութիւն մը կը հանդիսանար անկասկած: «Ան կոչուած էր առաջնորդելու Հ.Բ.Ը.Մ.ը, բազմաթիւ ռազմահրաւէրներու ընդմէջէն, դառնալով այն մղիչ ուժը, որուն միջոցաւ իրականացած յաջողութեանց եւ Շարունակութիւնը էջ 4

Էջ 2

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

“Հայ Կեանք”

Ելեկտրոնային Պարբերական Խմբագիր Տիգրան Ապասեան

Փոխ խմբագիր Խաչատուր Ադամեան

Հրատարակչակազմի գործակից Դոկտ․ Համբիկ-Սահակ Մարուքեան

Աթէնք - Յունաստան

“Χάι Γκιάνκ”

«Մահ ոչ-իմացեալ՝ մահ է, Մահ իմացեալ՝ անմահութիւն»

«Կանխեցինք երկրորդ ցեղասպանութիւնը եւ կերտեցինք փառաւոր յաղթանակներ». Բագո Սահակեան Շարունակութիւն էջ 1-էն

ցոյց տուին բռնատիրական Ատրպէյճանի իրական դէմքն ու նպատակները, բացայայտեցին արցախահայութիւնը բնաջնջելու անոր հրէշաւոր ծրագիրները: Հայ ժողովուրդը միաւորուեցաւ, մէկ մարդու պէս զէնք վերցուց եւ մեզի պարտադրուած պատերազմին պաշտպանեց իր հողն ու պատմութիւնը, իր հաւատքն ու արժանապատւութիւնը՝ կանխելով երկրորդ ցեղասպանութիւնը եւ կերտելով փառաւոր յաղթանակներ: Սիրելի՛ հայրենակիցներ, Արցախի վերածնունդը համայն հայութեան ամենանշանակալի յաղթանակներէն է: Ատիկա համազգային կամքի ու ոգիի, ուժի ու միասնականութեան յաղթանակն է, հայրենիքին անսահման նուիրուածութեան եւ սեփական ուժերու հանդէպ հաւատի յաղթանակը: Մէկ անգամ եւս կը շնորհաւորեմ բոլորս այս յիշարժան տօնին առիթով եւ կը մաղթեմ խաղաղութիւն, քաջառողջութիւն ու ամենայն բարիք: Յաւե՜րժ փառք անոնց, որոնք իրենց կեանքը զոհաբերեցին՝ յանուն մեր ժողովուրդի նուիրական իղձերու եւ նպատակներու, յանուն վեհ գաղափարներու իրականացման»:

Ηλεκτρονική Περιοδική Ενημερωτική Έκδοση Υπεύθυνοι Έκδοσης

Δικράν Αμπασιάν Χατσαδούρ Αταμιάν Δρ. Χαμπίκ-Σαχάκ Μαρουκιάν

Αποστέλλεται ηλεκτρονικώς & ατελώς

“Hye Gyank” Electronic Periodical Publication Athens - Greece E-mail: hyegyank@gmail.com

News in Pages 15-22 Հաւատալով ազատ խօսքի իրաւունքին եւ բազմակարծութեան` կ՛ընդունինք, որ հրապարակուած գրութիւնները անպայման չարտայայտեն խմբագրութեան եւ հրատարակչակազմին տեսակէտը։ Խմբագրութեան կը վերապահուի յղուած յօդուածները յապաւելու կամ չհրատարակելու իրաւասութիւնը։

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Էջ 3

Մենք հաւատարիմ ենք Հայաստանի եւ Արցախի բռնած ազատութեան ճամբուն. Փաշինեանի ուղերձը Ղարաբաղեան շարժումի տարեդարձին առթիւ

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան ուղերձ յղած է Ղարաբաղեան շարժումի տարեդարձին կապակցութեամբ։ Այս մասին կը տեղեկացնեն ՀՀ կառավարութեան տեղեկատուութեան եւ հասարակայնութեան հետ կապերու վարչութենէն: Ուղերձին մէջ նշուած է. «Սիրելի՛ հայրենակիցներ, 1988 թուականի այս օրը՝ Փետրուարի 20-ին, տեղի ունեցաւ մի իրադարձութիւն, որ պատմական էր բոլոր առումներով։ ԼՂԻՄ-ի մարզային խորհուրդը

Մեծանուն հայեր. Յովհաննէս Թումանեանի ծննդեան 150-ամեակը 2019 թուականի Փետրուար 18-ին շրջանառութեան մէջ դրուեցաւ մէկ նամականիշով գեղաթերթիկ՝ նուիրուած «Մեծանուն հայեր. Յովհաննէս Թումանեանի ծննդեան 150-ամեակը» նիւթով: Գեղաթերթիկի նամականիշի վրայ պատկերուած է հայ մեծանուն գրող, բանաստեղծ, ազգային եւ հասարակական գործիչ Յովհաննէս Թումանեանը` իր ստեղծագործութիւններու եւ ձեռագիրերու խորապատկերին: Նամականիշի վրայ նաեւ տեղադրուած է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի լոգոտիպը, քանի որ Յովհաննէս Թումանեանի ծննդեան 150-ամեայ յոբելեանը ընդգրկուած է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի՝ Հռչակավոր մարդկանց եւ կարեւոր իրադարձութիւններու 2018-2019 օրացոյցի մէջ: Թողարկման օրը` 18 Փետրուար 2019. Դիզայնը՝ Վահագն Մկրտչեան Տպարանը` Lowe Martin Group, Քանատա Նամականիշի չափսերը` 40,0 x 40,0 մմ Գեղաթերթիկի չափսերը` 60,0 x 60,0 մմ Տպաքանակը՝ 20 000 հ.

որոշում ընդունեց մտնել Հայաստանի կազմի մէջ։ Հայաստանի ժողովուրդն իր ամբողջական աջակցութիւնը յայտնեց այդ որոշմանը։ Շուտով Արցախի եւ Հայաստանի իրենց հայրենակիցներին միացան սփիւռքի մեր քոյրերն ու եղբայրները։ 1988 թուականի Փետրուարի 20-ը հայոց ազգային վերազարթօնքի մի բացառիկ օրինակ էր, որ ոգեշնչեց միլիոնների։ Մենք վերագտանք մեր ազգային միասնութիւնը, միակամութիւնը, վճռականութիւնը։ Հայաստանում եւ Արցախում ձեւաւորուեց մի համաժողովրդական շարժում, որ բացառիկ էր իր թափով եւ անկասելիութեամբ, խորապէս ազգային էր եւ միաժամանակ խորապէս ժողովրդավարական։ Ազգերի ինքնորոշման իրաւունքի իրականացումը եւ ժողովրդավարական ազատութիւնները դարձան յստակ նպատակակէտ, դէպի որը գնաց մեր ժողովուրդը՝ համոզուած լինելով, որ ազատութիւնը եւ անկախութիւնը անսակարկելի արժէքներ են։ 30 տարի անց՝ 2018 թուականի գարնանը մենք իբրեւ ժողովուրդ, իբրեւ հասարակութիւն եւ իբրեւ պետութիւն, կրկին ապրեցինք մի նոր՝ յեղափոխական զարթօնք՝ կրկին ոտքի կանգնելով այն գաղափարների համար, որոնք թանկ են իւրաքանչիւրիս համար։ Մենք ապացուցեցինք նախ ինքներս մեզ, ապա աշխարհին, որ արժանապատիւ եւ հայրենասէր քաղաքացիներն ենք մեր երկրի, որ հաւատարիմ ենք մեր պայքարին եւ իտէալներին, հաւատարիմ ենք Հայաստանի եւ Արցախի բռնած ազատութեան ճանապարհին։ Կեցցէ՛ ազատ Արցախը, Կեցցէ՛ ազատ Հայաստանը»։

Հայ Կեանք

Էջ 4

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Առաջին անգամն ըլլալով «Միտքերու գագաթնաժողով»՝ Հայաստանի մէջ Ամէն տարի, Ֆրանսայի Շամոնի քաղաքին մէջ տեղի ունեցող «Միտքերու գագաթնաժողով»ը (Summit of Minds), այս տարի առաջին անգամն ըլլալով պիտի կազմակերպուի Հայաստանի մէջ: Armenian Summit of Minds խորագիրով գագաթնաժողովը տեղի պիտի ունենայ 7-9 Յունիս, Երեւանի եւ Դիլիջանի մէջ, կը հաղորդէ Հայաստանի նախագահի մամլոյ ծառայութիւնը: Գագաթնաժողովի գլխաւոր գործընկերն է՝ The Monthly Barometer յայտնի վերլուծական թերթը: Ժողովը կազմակերպելու համաձայնութիւն գոյացած է Սեպտեմբեր 2018-ին, երբ նախագահ Արմէն Սարգսեան՝ իբրեւ գլխաւոր բանախօս կը մասնակցէր ամէնամեայ «Միտքերու գագաթնաժողով»ին: Այս միջոցառումին պիտի մասնակցին անուանի եւ ազդեցիկ շուրջ 300 քաղաքական գործիչներ, գիտնականներ, գործարար-ներդրողներ, մեծագոյն ընկերութիւններու եւ լրատուամիջոցներու ղեկավարներ ամբողջ աշխարհէն: Հայաստան Շամոնիէն դուրս առաջին երկիրն է, որ պիտի հիւրընկալէ այս ժողովը: Armenian Summit of Minds-ի քննարկումի հիմնական թեման «Տարածաշրջանային աշխարհաքաղաքականութիւնը, տնտեսութիւնը եւ ներդրումները. բազմաբեւեռութեան ազդեցութիւնը առեւտուրի եւ ներդրումային հոսքերու վրայ» խորագիրը պիտի կրէ:

Հ.Բ.Ը.Մ.ը կը սգայ իր սիրեցեալ նախկին նախագահ, ապագային յառող առաջնորդ՝ Լուիզ Մանուկեան Սիմոնի մահը Շարունակութիւն էջ 1-էն

իրագործումներու բարիքները, այսօր ողջ հայութիւնը կը վայելէ աշխարհի տարածքին: Անիկա օրինակելի տիպար մըն էր բոլոր անոնց համար, որոնք բախտաւորութիւնը ունեցած էին աշխատակցելու իր հետ, ականատես ըլլալով անոր պայծառ միտքի փայլատակումներուն: Միշտ իտէալապաշտ, բայց եւ իրատես ու գործնական, իմաստուն եւ արդիւնաւէտ, ան կը շրջանցէր առկայ խոչնդոտները, հասնելու համար լուծումներու, որոնք մնայուն էին ապագային համար»։ Փառապանծ կոչումի կեանք մըն էր Լուիզ Սիմոնինը: Իր պաշտօնավարութեան միջոցին, ան առաջինն էր, որ հասնելով Աղէտի Գօտի, կազմակերպեց եւ ղեկավարեց Հայաստանի երկրաշարժի օգնութեան եւ վերականգնումի ամենածաւալուն շարժումը: Ան ամոքում եւ աջակցութիւն ընձեռեց Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմէն տուժած զոհերուն եւ ընտանիքներուն: Ան նաեւ հիմնական դերակատարութիւն ունեցաւ վերածնող Անկախ Հայաստանի կազմաւորումի գործընթացին մէջ,

օգնելով քանդուած ընկերային-տնտեսական եւ կրթական կառոյցներու վերականգնումին առնչուող բազմաթիւ դժուարութիւններու հարթումին: Պրն. Սեդրակեանի հաստատումով՝ «Ապշեցուցիչ էր ականատես ըլլալ առօրեայ դրութեամբ այն բոլոր ճակատներուն, որոնց վրայ կը գործէր ան, ոչ միայն համակարգելով զարգացող դէպքերու եւ նախաձեռնութիւններու յարաշարժ ընթացքը, այլեւ պահպանելով ու ընդարձակելով Հ.Բ.Ը.Մ.ի առկայ կրթական, մշակութային եւ արուեստի ծրագիրները սփիւռքի տարածքին»։ Լուիզ Սիմոնի ամենահպարտառիթ իրագործումներէն էին անկասկած, Հայաստանի Ամերիկեան համալսարանի հիմնադրումը, Հայաստանի Ազգային ֆիլհարմոնիքի հովանաւորումը, նաեւ Ս. Էջմիածինի համագործակցութեամբ, Հ.Բ.Ը.Մ.ի Հայորդեայց տուները եւ տարեցներու ճաշասրահները, որոնք կենսունակ են ու յաջողութեամբ կը գործեն այսօր, որպէս արդիւնք իր ներշնչող ոգիին եւ առաջնորդութեան: *** «Հայ Կեանք»ը կը ցաւակցի հանգուցեալին եղբօրը՝ Ռիչըրտ Մանուկեանին, զաւակներուն, թոռներուն եւ Հ․Բ․Ը․Մ․ի մեծ ընտանիքին։

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Արցախի խնդիրը կրնայ շատ վտանգաւոր ըլլալ, եթէ ճիշդ չկառավարուի. Արմէն Սարգսեան

Փոքր տարածաշրջանին մէջ, որ կը կոչուի Լեռնային Ղարաբաղ, որ մենք կ՛անուանենք Արցախի Հանրապետութիւն, սառեցուած հակամարտութիւնը քանի դեռ կարգաւորուած չէ, կրնայ շատ վտանգաւոր ըլլալ, եթէ ճիշդ չկառավարուի: Ինչպէս կը յայտնէ ՀՀ նախագահի մամուլի ծառայութիւնը, այս մասին ըսած է ՀՀ նախագահ Արմէն Սարգսեան, ելոյթ ունենալով Գերմանիոյ Հայտելպըրկի համալսարանի ուսանողներու եւ դասախօսներու առջեւ: «Ինծի համար չկայ այլ ուղի, քան հակամարտութիւնը կարգաւորել խաղաղ ճանապարհով: Ցանկացած այլ տարբերակ բոլորին համար պիտի ըլլայ բացարձակ կործանարար: Եւ այստեղ կարեւոր չէ, թէ որքան հզօր ես, սպառազինութեան վրայ որքան գումար կը ծախսես կամ որքան մեծ է բանակդ: Այս տարածքին մէջ կեդրոնացած են տարբեր հետաքըրքրութիւններ, մարտահրաւէրներ: Սա իսկապէս տարբեր քաղաքակրթութիւններու խաչմերուկ է: Տեսէք, թէ ինչ տեղի կ’ունենայ. Սուրիան, Մերձաւոր Արեւելքը շատ հեռու չեն, կամ Իրանը, Ատրպէյճանը, Վրաստանը, Հայաստանը, Թուրքիան, Ռուսիան»,– ըսած է ան: Ըստ Սարգսեանի` այստեղ նոյնիսկ ամենափոքր ապակայունացնող երեւոյթը շատ կործանարար պիտի ըլլայ: Ուստի կայ միայն մէկ ուղի` հակամարտութեան խաղաղ հանգուցալուծումը: Սարգսեան յոյսով է, որ հակամարտութեան կարգաւորումը հիմնուած պիտի ըլլայ բանականութեան, մարդկային արժէքներու վրայ: Ան նաեւ յոյսով է, որ վերջնական լուծումը պիտի ըլլայ` հաշուի առնելով Լեռնային Ղարաբաղի բնակչութեան իրաւունքները:

Կապ Խմբագրութեան հետ: hyegyank@gmail.com

Էջ 5

Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսն ու Ամենայն Հայոցը Էջմիածինի մէջ միասնական աղօթք կատարեցին

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ. Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի հրաւէրով, Փետրուար 19-ին, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին ժամանեց Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա. Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսը: Այս մասին կը յայտնեն Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինի տեղեկատուական համակարգէն: Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինի մէջ` Ս. Տրդատի կամարին առջեւ, եղբայրական ողջագուրումէ ետք Ամենայն Հայոց կաթողիկոսը եւ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսը Մայր Տաճարի զանգերու ղօղանջներուն ներքոյ Մայր Աթոռի միաբաններու թափօրով առաջնորդուեցան Սուրբ Յովհաննէս Մկրտիչ-Սուրբ Վարդան մատուռ-մկրտարան, ուր կատարուեցաւ միասնական աղօթք: Աղօթքէն ետք՝ Նորին Սրբութիւն Գարեգին Բ․ Ամենայն Հայոց կաթողիկոսը բարիգալստեան խօսքով ողջունեց Նորին Սրբութիւն Արամ Ա․ կաթողիկոսը: Ողջոյնի խօսքով հանդէս եկաւ նաեւ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսը:

Էջ 6

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

«Մենք չենք պատրաստւում մնալ պաշտպանական դիրքերում». Դաւիթ Տօնոյեան ԵՐԵՒԱՆ.- Հայաստանի Զինուած ուժերը իրենց սպառազինութիւնները կը համալրեն այնպիսի զինատեսակներով, որոնք հնարաւորութիւն կու տան չէզոքացնելու հակառակորդի նկրտումները, յայտարարեց Հայաստանի պաշտպանութեան նախարար Դաւիթ Տօնոյեան: «Ոչ քանակական առումով, ոչ ժողովրդագրական առումով, ոչ տնտեսական առումով հաւասար չենք կարող լինել (Ատրպէյճանի հետ-Խմբ.): Դրա համար մենք աւելի շատ ուշադրութիւն դարձնելու ենք որակական խնդիրներին: Մենք այնպիսի ձեռքբերումներ ենք իրականացնում, որոնք կարող են մեզ հնարաւորութիւն տալ հակառակորդի հնարաւոր նկրտումները չէզոքացնելու», Հանրային պատկերասփիւռի ընկերութեան եթերէն յայտարարեց նախարար Տօնոյեան՝ աւելցնելով, որ հայկական բանակը ձեռք կը բերէ նաեւ յարձակողական զէնքեր: «Փոխւում է հոգեբանութիւնը, փոխւում է մօտեցումը, քանի որ պաշտպանութեան մէջ գտնուող բանակները միշտ պարտութիւն են կրում: Դրա համար մենք չենք պատրաստւում մնալ պաշտպանական դիրքերում: Եթէ խնդիրը գնալու է ռազմական գործողութիւնների վերսկսմանը՝ մենք չենք յապաղելու», ըսաւ նախարարը:

Սումգայիթեան ջարդերէն անցած է 31 տարի

31 տարի առաջ այս օրերուն Սումգայիթի մէջ սկսան հայերու հետապնդումները: Պաշտօնական տուեալներով` ջարդերուն զոհ գնաց 26 մարդ, ոչ պաշտօնական աղբիւրները կը յայտնեն 100 եւ աւելի խոշտանգուած ու սպաննուած հայ քաղաքացիներու մասին: Ինչո՞ւ ընտրուեցաւ Սումգայիթ քաղաքը. «Պաքուն եւ հայերը, հակահայկական քաղաքականութիւնն ու հայերու էթնիկական մաքրումը Ատըրպէյճանում» գիրքի հեղինակ Եուրի Պաղտասարեան կու տայ այս հարցումին պատասխանը: 1988-ի Սումգայիթեան ջարդերու դաժան օրերէն անցած է 31 տարի: Ականատեսները մինչեւ այսօր կը վերյիշեն, թէ ոճրագործութեան օրերուն ինչ կը կատարուէր քաղաքին մէջ : Ըստ «Ռատիոլուր»-ի՝ Օլկա Սիմոնեան կը պատմէ` այդ օրը որդիին ծննդեան օրն էր, ամուսինին

գործի ընկերները իրենց տունն էին, անոնց մէջ` նաեւ ատրպէյճացիներ: Հիւրերէն մէկը ծնունդի ընթացքին անընդհատ կը կրկնէր նոյն միտքը քանի մը անգամ. «Կոլիայի գլխէն մազ մը եթէ պակսի, բոլորը կը կոտորեմ, բոլորը կը սպաննեմ կ՛ըսէր իրենց լեզւով: Մենք ալ կը մտածէինք խմած է, որ այդպէս կը խօսի»: Օլկա Սիմոնեանը վայրագութիւններու մասին առանց յուզուելու չի կրնար խօսիլ: Ընտանիքը մտերիմներու օգնութեամբ կըրցած են փախիլ Սումգայիթէն: «Թուղթին յանձնած եմ այն, ինչ տեսած եմ, լսած եւ զգացած»,- կ՛ըսէ Պաքու ծնած մանկավարժ, մաթեմատիկոս Եուրի Պաղտասարեանը, որ հանրութեան ներկայացուցած է «Պաքուն եւ հայերը, հակահայկական քաղաքականութիւնն ու հայերի էթնիկական մաքրումը Ատրպէյճանում» գիրքը: Հեղինակը կ՛անդրադառնայ գլխաւոր հարցին` ինչո՞ւ Սումգայիթ քաղաքը ընտրուեցաւ՝ նման ոճրագործութիւն իրականացելու համար: «Աշխարհագրական տեսանկիւնէ Սումգայիթը յարմար դիրք ունի, մէկ կողմէն ծովը, որ այնտեղէն քաղաք մտնող չըլլայ: Փոխադրամիջոցները` երկաթուղին կ՛անցնի Սումգայիթի ծայրէն: Ծովի առկաՇարունակութիւնը էջ 29

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Էջ 7

Յունաստանի շրջանակի Ռամկավար Ազատական կուսակցութեան ղեկավարութեան եւ Յունահայ «Հայ Կեանք» պարբերականի խմբագրակազմի հանդիպումները Աթէնքի մէջ Լիբանանահայ «Ծաղիկ» գրական թերթի խմբագրապետին հետ

Վերջերս, 20-23 Փետրուարի օրերուն, աշխատանքային այցով Աթէնք կը գտնուէր լիբանանահայ «Ծաղիկ» գրական ազգային հանդէսի խմբագրապետ Յակոբ Տիւնեայեան, որ հիւրընկալուեցաւ եւ տեսակցութիւններ ունեցաւ Յունաստանի Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան շրջանային վարչութեան անդամներուն եւ «Հայ Կեանք»ի խըմբագրակազմի անդամներուն հետ: Նախ կէսօրին, «Հայ Կեանք»ի խմբագրապետն ու փոխ-խմբագրապետը՝ Տիգրան Ապասեան եւ Խաչատուր Ադամեան, Աթէնքի «Palm Bistro» շքեղ համալիրէն ներս գտնուող ճաշասրահին մէջ ճաշի սեղանի շուրջ «Ծաղիկ»ի խմբագրապետին հետ ունեցան գլուխ-գլխի աշխատանքային հանդիպում-առանձնազրոյց մը: «Հայ Կեանք»ի խմբագրապետը ողջունելով իր պաշտօնակից հիւրը, վերջինէն լսեց լիբանանահայ եւ ընդհանրապէս սփիւռքահայ ազգային կեանքի առօրեան յուզող եւ հետաքրքրող զանազան հարցեր, որոնք ընդգրկեցին նաեւ հայրենական բեմի վրայ վերջին զարգացումները: Նոյն օրը երեկոյեան, 21 Փետրուարին, Փալիօ Ֆալերոյի շրջանէն ներս արեւելեան համադամ ճաշատեսակներով համբաւաւոր «Aladdin» ճաշարանին մէջ «Ծաղիկ»ի խմբագրապետը շրջապատուեցաւ ու հիւրընկալուեցաւ ընթրիքի սեղանի շուրջ ստեղծուած ընդլայնուած ժողովի մը, ուր յատկապէս ներկայ գտնուեցան Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան Յունաստանի շրջանային վարչութեան ընկերներ՝ ատենապետ Գալուստ Ռուստէմեան, փոխ-ատենապետ Հերման Մէնէնտեան, ատենադպիր Խաչատուր Ադամեան (որ նաեւ փոխխմբագրապետն է «Հայ Կեանք»ի) եւ գանձապահ

Խաչատուր Ադամեան, Տիգրան Ապասեան եւ Յակոբ Տիւնեայեան, «Palm Bistro» համալիրէն ներս:

Ձախէն՝ Խաչատուր Ադամեան, Տիգրան Ապասեան, Սերգօ Ղազարեան, Գալուստ Ռուստէմեան, Դոկտ. Փրոֆ. Համբիկ-Սահակ Մարուքեան, Յակոբ Տիւնեայեան եւ Հերման Մէնէնտեան, «Aladdin» ճաշարանին մէջ:

Սերգօ Ղազարեան: «Հայ Կեանք»ը՝ որ առաջնորդեց ու հիւրընկալեց սոյն հանդիպում-ընթրիքը, ներկայ եղաւ իր խմբագրակազմով – խմբագրապետ Տիգրան Ապասեան, փոխ-խմբագրապետ Խաչատուր Ադամեան եւ հրատարակչակազմի նուիրեալ գործակից Դոկտ. Փրոֆ. Համբիկ-Սահակ Մարուքեան: «Ծաղիկ»ի խմբագրապետ Յակոբ Տիւնեայեան իր գոհունակութիւնը յայտնեց Յունաստանի Ռ․Ա․Կ․ի եւ «Հայ Կեանք»ի միջեւ սերտ համագործակցութեան եւ ազգային, մշակութային, գրական ոլորտներէ ներս յունահայ համայնքի մէջ դեռ առկայ բաբախուն կեանքին համար: Ան յոյս յայտնեց եւ առաւե՛լ խրախուսեց, որ երկու կողմերը շեշտուածօրէն կարեւորութիւն ընծայեն ե՛ւ մղուին դրսեւորելու գրական-մշակութային գործուէութեան առընթեր՝ թատերական, երաժշտական եւ արուեստի այլ կալուածներու մէջ ունակութիւն եւ աշխոյժ գործունէութիւն, նկատի առնելով որ 2019 տարին յղի է յոբելենական զանազան միջոցառումներու շարքերով, Հայաստանի ե՛ւ Սփիւռքի մէջ: Մեզի պաշտօնակից «Ծաղիկ»ի խմբագրապետը այս առիթով լայն զեկուցում մը տուաւ անցեալ տարուան ընթացքին Հայ «Բանաստեղծութեան Իշխան» Վահան Թէքէեանի ծննդեան 140-ամեակին նուիրուած եւ Պէյրութի, Երեւանի, Պոլսոյ եւ Նիկոսիոյ մէջ տեղի ունեցած փառահեղ հանդիսութիւններուն մասին, որոնց չորսին մէջ ալ յարգելի հիւրը ընդգրկուած էր թէ՛ կազմակերպչական աշխատանքով եւ թէ՛ բանախօսութեամբ: Տիւնեայեան զեկուՇարունակութիւնը էջ 8

Էջ 8

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Յունաստանի շրջանակի Ռամկավար Ազատական կուսակցութեան ղեկավարութեան եւ Յունահայ «Հայ Կեանք» պարբերականի խմբագրակազմի հանդիպումները Աթէնքի մէջ Լիբանանահայ «Ծաղիկ» գրական թերթի խմբագրապետին հետ Շարունակութիւն էջ 7-էն

ցեց նաեւ այս տարի, Փետրուարի 9-ին, Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միութեան Զուիցերիոյ մասնաճիւղին հրաւէրով Ժընեւի մէջ կայացած եւ «Ամենայն Հայոց Բանաստեղծ» Յովհաննէս Թումանեանի ծննդեան 150-ամեակին նուիրուած Հայրենիքի եւ Սփիւռքի տարածքին իրագործուած անդրանիկ յաջող հանդիսութեան մասին, ուր ան հանդէս եկած էր իբրեւ օրուան բանախօս: «Հայ Կեանք»ը յարգելի հիւրէն նաեւ իրազեկուեցաւ, որ ան յաջորդ օրն իսկ պատմական հանդիպում մըն ալ պիտի ունենայ Աթէնք ժամանած Երուսաղէմի պատրիարքութեան հայկական կալուածներու բաժնի վարիչ տնօրէն հայր Պարէտ Երէցեանի հետ:

անցաւ կէս գիշերուան ժամը 12-ը, շատ հաճելի, փոխ-ըմբռնման մթնոլորտի մը մէջ, յոյս յայտնելով որ յառաջիկայ հանդիպումը տեղի կ'ունենայ մօտ ապագային, գարնան ընթացքին իրագործուելիք ծրագիրներու ծիրին մէջ: «ՀԱՅ ԿԵԱՆՔ» - Աթէնք

Արեւմտահայերէնը Թուրքիոյ մէջ անհետանալու վտանգը դիմագրաւող լեզու է. ԵՈՒՆԵՍՔՕ

Այնուհետեւ ընդարձակ զեկուցումով մը ելոյթ ունեցաւ «Հայ Կեանք»ի խմբագրապետ Տիգրան Ապասեան, որ խօսեցաւ իր առաջնորդած պարբերականի յառաջիկայ ծրագիրներուն, յունահայ կեանքի եւ Յունաստան-Հայաստան զարգացող յարաբերութիւններու մասին: Ան գոհունակութիւն յայտնեց երկու խմբագրութիւններուն՝ «Հայ Կեանք»ի եւ «Ծաղիկ»ի միջեւ յարաճուն գործակցութեան համար, յոյս յայտնելով որ այդ գործակցութիւնը շարունակուի եւ ամրապնդուի յառաջիկային ալ, մշակելով նոր ու արդիւնաւէտ ծրագիրներ: Ապա ընդարձակ զեկուցումով մը խօսք առաւ Յունաստանի Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան շրջանային վարչութեան ատենապետ ընկ. Գալուստ Ռուստէմեան, որ յանուն վարչութեան, կարեւորեց ազգային գործունէութեան մէջ գաղափարական ընկերոջ նուիրուածութեան ոգին եւ անխըտրական, օրինական, անշահախնդրական մօտեցումները ազգային-գաղափարական հարցերու նկատմամբ: Առանձին-առանձին խօսքեր արտասանեցին նաեւ յունահայ թատերական կեանքի մէջ վաստակ ունեցող ընկ․ Հերման Մէնէնտեան, ազգային մըշակութային եւ յունահայ մամուլի կեանքին մէջ երախտաշատ անձնաւորութիւն ընկ․ Խաչատուր Ադամեան, ծանօթ ազգային դէմք ընկ․ Սերգօ Ղազարեան եւ «Հայ Կեանք»ի հրատարակչակազմի կարկառուն գործընկեր, այլեւ գիտական ոլորտէն ներս յունական շրջանակներու մէջ մեծ ու բարի համբաւ շահած անձնաւորութիւն ու դասախօս Դոկտ. Փրոֆ. Համբիկ-Սահակ Մարուքեան, որոնք՝ բոլորը նախկին Մելգոնեանցիներ, շեշտը դրին կողմերուն միջեւ շինիչ ու կառուցողական համագործակցութիւնը շարունակելու կամքին վրայ՝ նոր յաջողութիւններ ձեռք բերելու ակնկալութեամբ: Արդարեւ, ընթրիք-զրոյց-հանդիպումը գլեց-

ՄԱԿ-ի Կրթական, գիտական եւ մշակութային կազմակերպութեան՝ ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի, «Աշխարհի վտանգուած լեզուներու ատլաս»ին դասակարգումով՝ արեւմտահայերէնը համարուած է Թուրքիոյ տարածքին անհետացման վտանգին տակ գտնուող լեզուներէն մէկը: Ատլասին խմբագիրը՝ Քրիս Մոլզի, պատասխանելով «Պի.Պի. Սի.»-ի թրքերէն ծառայութեան հարցումներուն՝ ըսաւ, որ Թուրքիոյ տարածքին կան 18 անհետացած կամ անհետացող լեզուներ: 2000-էն ի վեր, 21 Փետրուարը ԵՈՒՆԵՍՔՕի նախաձեռնութեամբ կը նշուի՝ իբրեւ «Մայրենի լեզուի օր»: Այս տարի օրուան նշանակութիւնը աւելի կարեւոր դարձաւ, որովհետեւ ՄԱԿը 2019-ը յայտարարած է «Մայրենի լեզուներու տարի»: Աշխարհի տարածքին կ՛օգտագործուին առնուազն 7․000 լեզուներ: Լեզուական առումով, ամենաբազմազան երկիրը Փափուա Նիւ Կինին է, որուն մօտաւորապէս 8 միլիոն բնակչութիւնը կ՛օգտագործէ առաւել քան 800 լեզուներ:

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Էջ 9

ARMI ARTS Gallery and Wine սրճարան-պատկերասրահի հանդիսաւոր բացումը Փետրուար 22-ին, Երեւանի Թումանեան 11 հասցէին վրայ իր հիւրընկալ դռները բացաւ իր տեսակին մէջ եզակի ARMI ARTS Gallery and Wine սրճարան-պատկերասրահը: Ըստ սրճարան-պատկերասրահի բաժնետէր լիբանանահայ Սեւակ Յակոբեանի ներդրում-նախաձեռնութիւնը, բացի արուեստին ծառայելէ, պիտի ստեղծէ նաեւ նոր աշխատատեղեր եւ պիտի խթանէ ներդրումային դաշտի կայացման։ Պատկերասրահի բացման արարողութիւնը տեղի ունեցաւ արուեստագէտներու, պետական պաշտօնեաներու, սփիւռքահայերու,եւ բազմաթիւ հիւրերու ներկայութեամբ ուր բաժնետէրերէն՝ նկարչուհի Արմի Յարութիւնեան ներկայացուց իր ստեղծագործութիւններու անհատական ցուցահանդէսը խորագիր ունենալով «Կնոջ բոյրը»։

Բացառիկ յաջողութեամբ պսակուեցաւ Հայ-Ամերիկեան թանգարանի թելեթոնը $ 8․ 138․ 986 գոյացաւ նուիրահաւաքէն

Իր տեսակին մէջ անդրանիկ միջոցառում մըն էր, որ տեղի ունեցաւ Կիրակի, Փետրուար 17-ին: Արդարեւ Հայ-Ամերիկեան թանգարանի Խնամակալ մարմինը գեղեցիկ գաղափար մը յղացած էր կազմակերպել հեռուստա-մարաթոն-թելեթոն, ի նպաստ Կլենտէյլի մէջ կառուցուելիք պատմական եւ մեծարժէք ծրագրին: Գաղութի հայկական տասը գլխաւոր կազմակերպութիւններու կողմէ, հինգ տարի առաջ, նախաձեռնուած այս ծրագիրը կը նպատակադրէր նպաստել Հայաստանի եւ հայութեան քարոզչութեան ու հայապահպանման վսեմ գործին: Ինչպէս նաեւ հայկական աւելի քան երեք հազար տարուան մշակոյթն ու համաշխարհային հարուստ քաղաքակրթութիւնը ծանօթացնել ԱՄՆի ստուարաթիւ ու բազմազգի հասարակութեան: Շրջանի հայկական զոյգ հեռուստակայաններէն վեց ժամ տեւող թելեթոնը, լայն ընդունելութիւն գտաւ գաղութի տարբեր խաւերու հայ հասարակութեան կողմէ: Ողջոյնի խօսքերով եւ սրտաբուխ նուիրատւութիւիններով հանդէս եկան ծանօթ անձնաւորութիւններ, բարերարներ, մտաւորակններ, դպրոցական վերին կարգերու հայ աշակերտներ, իրենց

դրական զօրակցութիւնը յայտնելով սոյն պատմամշակութային մեծ ծրագրի իրագործումին համար: Խանդավառ ելոյթով հանդէս եկաւ Լոս Անճելըսի Հայաստանի աւագ հիւպատոս Արմէն Բայբուրդեան: Ան բարձր գնահատեց Հայ-Ամերիկեան թանգարանի նախաձեռնութիւնը եւ անոր արդիւնաւէտութիւնը հայապահպանման եւ ՀայրենիքՍփիւռք կապերու առաւել սերտացման գծով: Այնուհետեւ Ա. Բայբուրդեան կարդաց Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Բաշինեանի ողջոյնի գրութիւնը, որով ինք եւս իր գոհունակութիւնը կը յայտնէր այս համագաղութային պատմական կառոյցին համար, յաջողութիւն մաղթելով կազմակերպիչներուն: Իրենց սրտի խօսքերով եւ այս մեծ ծրագրի համար դրամահաւաքի սրտաբուխ կոչերով ելոյթներ ունեցան հայ գաղութի հոգեւոր առաջնորդները ու շրջանի հայկական երեք կուսակցութիւններու ներկայացուցիչները: Աւարտին յայտարարուեցաւ եւ ծրագրի կամաւոր աշխատողներու կողմէ ծափողջոյններով դիմաւորուեցաւ վեց ժամուան ընթացքին կատարուած հանգանակութեան գոհացուցիչ արդիւնքը որ էր՝ 8․138․986 տոլար: Այս առթիւ Հայ-Ամերիկեան թանգարանի խնամակալ մարմնի անդամ 10 կազմակերպութիւններու անունով շնորհակալական ելոյթներով հանդէս եկան համա-ատենապետներ Գերշ. Տ. Յովնան արք. Տէրտէրեան, Գերշ. Տ․ Մուշեղ արք. Մարտիրոսեան, Գերշ. Տ․ Միքայէլ եպս. Մուրատեան եւ Վեր. Պերճ Ճամպազեան:

Էջ 10

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայաստանի մէջ պիտի հանդիպին ՏՏ հսկաներու՝ Google-ի, Amazon-ի եւ Facebook-ի պատասխանատուները Հայաստանի մէջ 6-9 Հոկտեմբեր իրականացուելիք «Տեղեկատուական արհեստագիտութիւններու համաշխարհային համաժողով»-ին մասնակցութիւն պիտի ունենան Google-ի, Amazon-ի եւ Facebook-ի ղեկավարութիւնները: Ինչպէս կը հաղորդէ «Արմէնփրես»-ը՝ վկայակոչելով «Սփութնիք-Ղազախստանը», այս մասին յայտարարած է ՀՀ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորեանը, որ Ալմաթայի մէջ մասնակցած է Եւրասիական միջկառավարական խորհուրդի «Թուային օրակարգը համաշխարհայնացման դարաշրջանին. Եւրասիական նորարարական էքօհամակարգ» համաժողովին։ «Ուզում եմ բոլոր ցանկացողներին հրաւիրել այս լուրջ միջոցառմանը. Հոկտեմբերի 6-9 Երեւանում կը կայանայ «Տեղեկատուական թեխնոլոկիաների համաշխարհային համաժողովը»: Կը լինեն Google-ի, Amazon-ի, Facebook-ի եւ այլ ընկերութիւնների ղեկավարութիւններ: Հետաքրքիր հարթակ կը լինի մեր հերթական հանդիպման համար»,-ըսած է Գրիգորեանը: Փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորեանը Երեւան հրաւիրած է նաեւ Ալմաթայի մէջ «Թուային օրակարգը համաշխարհայնացման դարաշրջանին Եւրասիական նորարարական էքօհամակարգ» համաժողովի մասնակիցները: Երեւանի մէջ պիտի կառուցուի նաեւ «Ճարտարապետական քաղաք», որ պատրաստ պիտի ըլլայ 2020-ի Փետրուարին:

Հայաստանի Զինուած ուժերը համալրուած են հայկական Արմի-55Մ անօդաչու թռչող սարքերով Հայաստանի Զինուած ուժերը համալրուած են հայրենական անօդաչու թռչող սարքերու նոր խմբաքանակով: Ըստ NEWS.am-ի` օրերս սկսած է առաջնագիծի զօրամասերու համալրումը հայրենական արտադրութեան կատարելագործուած Արմի-55Մ անօդաչու թռչող սարքերով: Արդիականացուած թռչող սարքը ունի թռիչքային եւ հետախուզական լայն հնարաւորութիւններ: Սարքի վրայ գտնուող համակարգերը կառուցուած են տարրերու նորագոյն հիմքի հիման վրայ եւ կը ներառեն` ցածրաղմուկ շարժիչ, հզօր processor, GPS ընդունիչներ, անշարժ navigation համակարգ, հեռաչափման տուեալներու մշակման համակարգ․․․ արագութիւնը կը կազմէ 100-130 քիլոմեթր ժամական, իսկ թռիչքի առաւելագոյն ժամանակը` մինչեւ 4 ժամ: Այսինքն` մէկ թռիչքի համար անօդաչու սարքը կրնայ կտրել 400-500 քիլոմեթր: Թռիչքը կրնայ կառավարուիլ նաեւ ինքնաշխատ կարգով` ըստ նշակէտերու: АРМИ-55М-ը կը փոխարինէ նախորդը, որ լաւ դրսեւորած էր իրեն թէ՛ քարտէսագրական եւ թէ՛ հետախուզական նպատակներու համար: Ներկայիս բուռն աշխատանքներ կը տարուին բարելաւելու համար նոր սերունդի անօդաչու թռչող սարքերը, որոնք թռիչքային-տեխնիկական բնութագիրներով ոչնչով կը զիջին արտասահմանեան արտադրութեան յայտնի մշակումներուն:

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Էջ 11

Հ․Բ․Ը․Միութեան նախագահ Պերճ Սեդրակեանի ելոյթը 90-րդ Ընդհանուր ժողովի ընթացքին

Ինծի համար առանձնաշնորհում կը նկատեմ կրկին անգամ խօսք առնել որպէս նախագահը մեր պատկառելի կազմակերպութեան: Շնորհակալութիւն կը յայտնեմ այս կարեւոր առիթով ձեր ներկայութեան համար: Ֆրանսայի հետ հայութեան սերտակցութիւնը, դարաւոր պատմութիւն ունի: Իսկ Փարիզը Հ.Բ.Ը.Մ.ին համար հարազատ է մէկէ աւելի պատճառներով: Բոլորիս ծանօթ է Հիմնադիր Պօղոս Նուպարի աւանդը եւ անոր կապուածութիւնը այս քաղաքին, որ շատ մը առաջնորդող գաղափարներու համար ներշընչման աղբիւր եղած է ատենին: Հոս էր որ ան, իբր հմուտ դիւանագէտ, գլխաւորեց Ազգային Պատուիրակութիւնը: Հոս էր նաեւ, ուր տագնապալի իրադարձութիւններու պարտադրանքով, ան որոշեց փոխադրել Միութեան ղեկավարութիւնը: Ի վերջոյ հոս, այս մեծ քաղաքին մէջ է որ կը հանգչի ան: Այսօր, հոս է որ 90-րդ անգամ ըլլալով մենք կը հանդիպինք իբր միակամ կազմակերպութիւն: Կ'երեւակայեմ, որ ան եւ իր գործակիցները, այսքան տարիներ ետք, հիացումով կը դիտեն շարունակուող մեր ազգանուէր ծառայութիւնը: Այս առթիւ, կը փափաքիմ շնորհակալութիւն յայտնել Հ.Բ.Ը.Մ.ի Ֆրանսայի շրջանակի մեր պատասխանատուներուն, որոնք հիւրընկալեցին աշխարհի հեռաւոր շրջաններէ եկող պատգամաւորները, անգամ մը եւս հաստատելով, որ 113 տարիներ ետք, մեր Միութիւնը կենսունակ է եւ այժմէական, աւելի քան երբեք: Կենսունակ եւ այժմէական, բանա -լի բառեր են, որոնք սկսած ենք հետզհետէ աւելի յաճախ օգտագործել որպէս մեր կազմակերպութեան

յաջողութեան ցուցանիշերը: Այս յատկանիշներով կրնանք նաեւ որակել մեր ծառայութեանց բարիքները վայելող շրջանակներու կացութիւնը, ինչպէս նաեւ մեր նուիրատուներու եւ գործընկերներու որակը եւ մեր շրջանակները խանդավարող եւ գործի մղող ղեկավարներու արդիւնաւորութիւնը: Որպէս ժողովուրդ եւ որպէս կազմակերպութիւն, մեր դրական ոգին եւ հաստատակամութիւնը մեր կենսունակութեան մղօնները կը հանդիսանան: Մենք որպէս համահաւասար եւ գնահատուած գործակատարներ, ինքնավստահութեամբ կը վերաբերինք մեր շրջապատին: Անցնող մէկ դարու մեր նախաձեռնութիւնները եւ ազգանուէր ծառայութիւնը մեր համայնքներուն, մեր ազգին եւ ընդհանրապէս հանրային լայն շրջանակներուն, մեր այժմէականութեան պերճախօս վկայութիւնը կը կազմեն: Այլ խօսքով, մեր գործերը կը մարմնաւորեն մեր պարկեշտութիւնն ու մտասեւեռումը, ինչպէս նաեւ մեր գաղափարաբանութեան եւ նպատակներու ճկունութիւնն ու տարածականութիւնը: Մեզի համար անհրաժեշտ է միշտ այժմէական ըլլալ եւ առաջատար դիրքի վրայ գտնուիլ մեր ազգի շահերու պաշտպանութեան ի խնդիր: Պէտք է որ շարունակաբար վերանորոգենք մենք զմեզ: Շարունակ պէտք է հարց տանք մենք մեզի, թէ մեր գործունէութիւնը որքանով քայլ կը պահէ յաջորդական սերունդներու ակնկալութիւններուն հետ: Որքանով այդ գործընթացը ուղղուած է համաշխարհային խնդիրներու: Մանաւանդ որքանով միասնականութեամբ հնչեղութիւն ստացած մեր ձայնը կ'արդարացնէ «փոքր հանրապետութիւն բայց աշխարհաՇարունակութիւնը էջ 12

Էջ 12

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հ․Բ․Ը․Միութեան նախագահ Պերճ Սեդրակեանի ելոյթը 90-րդ Ընդհանուր ժողովի ընթացքին Շարունակութիւն էջ 11-էն

ծաւալ ազգ» հասկացողութիւնը: Այս հարցադրումները պէտք է որ շարունակաբար ուղղուին ոչ միայն արժեւորելու համար Հ. Բ. Ը. Մ.ի գործունէութիւնը, այլեւ գնահատելու համար համընդհանուր հայ իրականութիւնը, տեղական, շրջանային թէ ազգային առումներով: Մեր նախորդ 2016-ի Ընդհանուր ժողովէն ասդին, աշխարհը շատ արագ փոխուած է, մեզի պարտադրելով դիմակալել չնախատեսուած զարգացումներ, որպէս առաջնորդներ, որոնք ատակ են ստեղծարար եւ նորարար մօտեցումներով խնդիրներ լուծելու: Հայութիւնը նախաձեռնեց եւ իրականացուց ամենադրական գնահատումներու արժանացած թաւշեայ խաղաղ յեղափոխութիւնը, որուն ականատես եղանք անցեալ գարնան: Այդ յեղափոխութիւնը, նորընտիր վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի ղեկավարութեամբ, համայն աշխահին ցոյց տուաւ հայ ժողովուրդի տոկունութիւնը եւ հաստատակամութիւնը: Մինչ այդ, շարք մը այլ երկիրներ, ուր մեզմէ շատեր հաստատուած են, կ'անցնին իրենց յատուկ քաղաքական վերիվայրումներէ: Միացեալ Թագաւորութենէն մինչեւ Միացեալ Նահանգներ, Ֆրանսա, Հարաւային Ամերիկա եւ Միջին Արեւելքի տարբեր շրջաններ, նոր խմորումներ տեղի կ'ունենան: Անհատական գետնի վրայ, մեզմէ իւրաքանչիւրը կը վերարժեւորէ իր քաղաքական կողմնորոշումները: Մենք նոյնքան մտահոգ ենք մեր ապրած երկիրներու խնդիրներով, որքան մեր հայրենիքի դիմագրաւած մարտահրաւէրներով: Այս բոլորը համաշխարհայնացման դրսեւորումներուն մաս մը կազմեն: Ամէն տարի եւ իւրաքանչիւր փոխուող սերունդի հետ, Սփիւռքի մէջ մենք աւելի ու աւելի կ'իւրացնենք տեղւոյն մշակոյթները: Հայկական ինքնութիւնը բնական զարգացումի ընթացք մը կ'ապրի: Ոմանց պարագային, երրորդ եւ չորրորդ սերունդները որոնք մեծցած են իրենց հայրենիքէն դուրս, աւելի քան ներգրաւուած են տեղական մշակոյթին եւ աւանդութիւններուն մէջ, հետզհետէ հեռանալով իրենց հայկական ժառանգութենէն: Նոյն ատեն, Սփիւռքի նոր միջավայրեր ի յայտ կու գան Եւրոպայի մէջ, ինչպէս Գերմանիա, Հոլանտա, Սպանիա եւ Ուքրանիա: Վերջերս՝ նոյնիսկ Ասիա եւ Հարաւային Քորէա, ուր Միանմարի եւ Պենկլատէշի մէջ, մեր արմատներու նոր յայտնաբերումներ կը կատարուին: Այս բոլորով, տակաւին Հայերու մէկ հատուածին է միայն որ կ'անդրադառնանք: Անցնող դարաշրջանին, մենք կորսնցուցած ենք շատեր, որոնք իրենք զիրենք կը ճանչնան իբրեւ Հայ: Անհրաժեշտ է որ մեր ճիգերը կեդրոնացնենք զանոնք յայտնաբերելու եւ իրենց հարազատ ժա-

Գնահատական ստացողներ (ձախէն աջ) Պուէնոս Այրէսի Հ.Բ.Ը.Մ.էն՝ Ռուբէն Կէտիքեան, Հիւսիսային Քալիֆորնիոյ Հ.Բ.Ը.Մ.ի Երիտասարդ Արհեստավարժներու խմբակցութենէն՝ Տէյվիտ Օճաքեան, Պրազիլիոյ Հ.Բ.Ը.Մ.էն՝ Մոնիքա Նալպանտեան, Ֆրանսայի Հ.Բ.Ը.Մ.էն՝ Հերմինէ Տիւզեան, Սուրիոյ Հ.Բ.Ը.Մ.էն՝ Թամար Խապայեան, Նիւ Եորք եւ շըրջակայքի Հ.Բ.Ը.Մ.ի Երիտասարդ Արհեստավարժներու խմբակցութենէն՝ Ուիլիըմ Նազարեան, Մէլպուրնի Հ.Բ.Ը.Մ.էն՝ Մարալ Չօրպաճեան, Հ.Բ.Ը.Մ.ի Կեդրոնական գրասենեակի վարիչ տնօրէն՝ Անիթա Անսըրեան (աջէն երկրորդը)։

ռանգութեան վերամիացնելու ուղղութեամբ: Մենք կոչուած ենք գործելու նոր եւ ցարդ չքարտէսագրուած ուղղութիւններով, ինչ որ մեզմէ կը պահանջէ ճկունութիւն, ուշիմութիւն, տեսիլք եւ ամենակարեւորը՝ միասնականութիւն: Լուծումներ գտնելը դիւրին չէ, սակայն պատասխանը մասամբ յստակ է: Այստեղ, մենք կարող ենք լաւագոյնը մատակարարելու: Անհրաժեշտ է որ մենք կարենանք առիթներ ընձեռել, աճման նպաստող մթնոլորտ ստեղծել, նաեւ միջոցներ ապահովել, ներգրաւելու եւ գործի մղելու համայն հայութիւնը աշխարհի տարածքին, հասնելով նոր սերունդին եւ գոհացնելով անոր հետաքրքրութիւնները: Այստեղ կ'ուզեմ պահ մը կանգ առնել եւ սահմանել թէ Հայութիւն ըսելով ինչ կը հասկանանք: Հ.Բ.Ը.Մ.ին համար, Հայեր են բոլոր անոնք, անհատ կամ հաւաքականութիւն, որոնք կը բաժնեն հայ ժողովուրդի արժէքները, հիմնուած մեր պատմական ժառանգութեան վրայ: Չափորոշիչը արիւնակցութիւնը չէ միայն: Կարելի չէ «կէս-Հայ» ըլլալ: Հայ է ան, որ Հայ կը զգայ եւ հպարտ է ինքզինք անձնաւորելու մեր բոլորին կողմէ գերադաս նկատուող արժէքներով: Այս իսկ պատճառաբանութեամբ, Մեր Ընդհանուր Ժողովը որդեգրած է Ծրագիր Կանոնագրի բարեփոխում մը, ներառելով ոեւէ անձ, որ կը հաւատայ կազմակերպութեան արժէքներուն, որպէս անդամ Շարունակութիւնը էջ 13

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Էջ 13

Հ․Բ․Ը․Միութեան նախագահ Պերճ Սեդրակեանի ելոյթը 90-րդ Ընդհանուր ժողովի ընթացքին

Շարունակութիւն էջ 12-էն

ընդունելով զայն միութենէն ներս: Այժմ կարեւոր է որ միջոցներ ձեռք առնենք, հասնելու բոլոր այդ հայերուն: Հ.Բ.Ը.Մ.ը գործնապէս փաստած է, թէ որդեգրած է ճիշդ կողմնորոշում, լրատուական ճարտարագիտութեան արագընթաց զարգացումները եւ միջոցները ի գործ դնելով կազմակերպութեան եւ հայ ժողովուրդի օգտին, որուն կը ծառայէ ան: Օրինակի համար, Հայկական հեռավար Գոլէճի ծրագիրին միջոցաւ, մենք յաջողած ենք հասնիլ անոնց որոնք հեռու կը գտնուին հայկական համայնքներէ: Այսօր ծրագիրը կ'օգտագործուի 97 տարբեր երկիրներու մէջ, ներառեալ Նոր Զելանտա եւ Ճաբոն: Մեր «Առցանց զրոյցներ» շարքը լայն տարածում գտած է որդեգրուելով մեծ յարգանք վայելող հիմնարկներու եւ բարձրագոյն ուսման հաստատութիւններու կողմէ: Ընկերային ցանցերու արդիւնաւոր օգտագործումը կարելիութիւն կ'ընձեռէ մեզի արագօրէն օգնութեան եւ աջակցութեան աշխատանքներ կամ դրամահաւաքներ կազմակերպել անակնկալ աղէտներու պարագային, ինչպէս պատահեցաւ Սուրիոյ պատերազմին եւ կամ Արցախի օգնութեան նախաձեռնութիւններու ընթացքին: Մեր հետեւողական ճիգերուն շնորհիւ մենք յաջողած ենք շահիլ վստահելի ղեկավարութեան համբաւ, միշտ պատրաստ՝ գործադրելու մեծ ծրագիրներ: Մեր վստահելիութիւնը եւ հարցերու լայնամիտ մօտեցումը կարելի դարձուցած են ռազմավարականօրէն համալրուած գործընկերութիւններ մշակել աշխարհի ամենայայտնի կազմակերպութիւններու հետ, ինչպիսին է Միացեալ Ազգերու Կազմակերպութիւնը, Եւրոմիութիւնը, Միացեալ Նահանգներու միջազգային զարգացման աջակցութեան կազմակերպութիւնը, Սմիթսոնիըն հիմնարկը եւ վերջերս, Նիւ Եորքի Մէթրոփոլիթըն արուեստի թան -գարանը: Մեր մասնաճիւղերը եւ գրասենեակները նոյնպէս կարեւոր քայլեր առած են տեղական ՈչԿառավարական կազմակերպութիւններու եւ մշակութային հիմնարկներու հետ գործակցելու ուղղութեամբ, այդպիսով, կամուրջներ ստեղծելով մշակոյթ-

Հ.Բ.Ը.Մ.ի Հոգաբարձուներու խորհուրդի ատենապետ՝ Վաչէ Մանուկեան Պօղոս Նուպար պատուաքանդակը կը յանձնէ քաղաքական գործիչ, յայտնի փաստաբան եւ Հայկական Ցեղասպանութեան ճանաչումի անխոնջ հետապնդող՝ Փաթրիք Տէվէճեանին, Հ․ Բ․ Ը․ Մ․ ի Նախագահ Պերժ Սեդրակեանի ներկայութեան:

ներու միջեւ, նաեւ ընդհանրական քննարկումներու մէջ հայկական կողմին ձայնը լսելի դարձնելով: Այսօր, աւելի քան երբեք, մեր կրթական գործունէութիւնները շեշտակի կարեւորութիւն կը ներկայացնեն մեր ժողովուրդին եւ Հ.Բ.Ը.Մ.ին համար: Տեղական մասնաճիւղերու մեր ղեկավարութիւնները, կենսական պարտականութիւնը ունին դասական թէ նորարար ծրագիրներով ներգրաւելու իրենց համայնքները: Անցնող տարիներուն, անոնք օրինակելի նուիրումով առաջ տարած են իրենց գործունէութիւնը: Կոչ կ'ուղղեմ բոլորին, առաջնորդուելու նորարար գաղափարներով, որպէսզի կարենան խանդավառել իրենց հետեւորդները, ներընդգրկել երիտասարդները, ներշնչել իրենց շրջանակները եւ զանոնք համախմբել ընդհանրական մտահոգութիւններու շուրջ: Անհրաժեշտ է ստեղծել հարթակներ, որոնք կայծ կու տան երկխօսութիւններու, նոր հետեւորդներ կը ներգրաւեն, ճարտարագիտական միջոցներու օգտագործումով ուսուցման նորարար ձեւեր ի գործ կը դնեն, լեզու, պատմութիւն եւ մշակութային ժառանգութիւն փոխանցելու համար, որոնք կը զօրացնեն ազգային ինքնութեան գիտակցութիւնը: Մենք կը շարունակենք զօրակցիլ մեր կարեւորագոյն կառոյցին, Հայաստանեայց Առաքելական Ս. եկեղեցիին, Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածինին եւ մեր հոգեւորականութեան: Հայեր երկար ատեն եղած են սփիւռքի ժողովուրդ, զիրենք միաւորող հասարակաց մէկ յստակ թելով, որ է մեր հաւատքը: Աւեկի քան 1700 տարիներ, Հայ Եկեղեցին անաղարտ պահած է մեր ինքնութիւնը, որով մենք անոր կողքին պիտի կենանք, հաստատակամ, պահպանելու եւ յաւերՇարունակութիւնը էջ 14

Էջ 14

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հ․Բ․Ը․Միութեան նախագահ Պերճ Սեդրակեանի ելոյթը 90-րդ Ընդհանուր ժողովի ընթացքին

Հ.Բ.Ը.Մ.ի Կեդրոնական Վարչական ժողովի նորընտիր անդամներ Հայկ Արիյեան, Նատիա Գործունեան եւ Վարդգէս Գնաճեան (կը բացակայի Արի Լիպարիտեան)։ Շարունակութիւն էջ 13-էն

ժացնելու համար մեր ժառանգութիւնը եւ մեր քրիստոնէական արժէքները: Մենք յանձնառու ենք նաեւ օժանդակելու հոգեւորականներու պատրաստութեան գործին, մշակելով բարձրագոյն ուսման ծրագիրներ եւ տրամադրելով համապատասխան կրթաթոշակներ: Մեր հոգեւորականները պատրաստ պէտք է ըլլան, զինուած գիտութեամբ եւ ժողովուրդին հետ աշխատելու ձիրքերով: Մենք պատրաստ պէտք է ըլլանք աջակից ըլլալու անոնց իրենց աշխատանքին մէջ: Հայաստանի ու Արցախի կարիքները եւ անոնց ընկերային ու տնտեսական զարգացման առաջնահերթութիւնները մեր աշխարհատարած ազգին համար մտասեւեռումի առարկայ են: այդ ուղղութեամբ շատ գործ ունինք ընելիք: Մենք յանձնառու կը մնանք գործակցելու հայրենի պետութեան հետ եւ օժանդակելու հայրենի ժողովուրդին մօտ ապագայի նկատմամբ վստահութեան եւ կառուցողական տրամադրութիւններու խթանումին ուղղուած ճիգերուն, որպէսզի Հայաստանը դառնայ յուսալի այն վայրը ուր անոնք պիտի ուզեն ապրիլ եւ կերտել իրենց զաւակներուն ապագան: Հայաստանի Հ.Բ.Ը.Մ.ը անցնող տարիներուն, յատկանշական նախաձեռնութիւններ իրականացուց, առաջնորդող դեր կատարելով երկրի ընկերային եւ տնտեսական զարգացման մէջ: Մեր ֆիզիքական ներկայութիւնը աւելի քան կրկնապատկուեցաւ, զօրացնելով երկրի զարգացման առնչուող խնդիրներու քննարկումին եւ լուծումներուն մասնակից ըլլալու մեր հնարաւորութիւնները: Անշուշտ մենք կը շարունակենք յատկացումներու եւ կրթաթոշակներու միջոցաւ օժանդակել երկրի բարձրագոյն ուսման կառոյցներուն, ինչպէս Հայաստանի Ամերիկեան համալսարանին եւ Հայաստանի Ֆրանսական համալսարանին: Այն ուսանող-

ները, որոնց կրթութեան ի նպաստ ներդրումներ կատարած ենք անցնող տասնամեակներուն, այսօր գլխաւոր մղօններն են երկրի զարգացման տարբեր բնագաւառներուն մէջ: Մեզի համար կարեւոր են նաեւ ԹՈՒՄՈ-ի եւ Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի հետ մեր գործակցութիւնները, որոնք իրենց կրթական նորարար արտադպրոցական ծրագիրներով, կը պատրաստեն առաջնորդներու յաջորդ սերունդները: Մեր հոգածութեան առարկայ են թոշակառու տարէցները, որոնք անցեալին իրենց նեդրումը կատարած են հայրենիքի կառուցման ճիգերուն, եւ այժմ ամէն օր կանոնաւորաբար կը յաճախեն իրենց համար գործող մեր ճաշարանները: Հայրենի ժողովուրդին ներուժը անսահման է: Հետեւաւբար մենք պիտի շարունակենք զարգացնել մեր գործակցութիւնները եւ ծրագիրները նոյն այդ ուղղութիւններով: Յառաջիկային, մենք պիտի շարունակենք օժանդակել հայրենի պետութեան եւ կառոյցներուն, գործնական, շօշափելի եւ մնայուն ծրագիրներով, որոնք կը նպաստեն ժողովուրդի լայն խաւերուն: Այդ ծրագիրներուն մէջ պիտի ներգրաւուի նաեւ Սփիւռքը, որուն մասնակցութիւնը հայրենի պետութեան կողմէ կը բնորոշուի իբր յաջողութեան ու յառաջդիմութեան գրաւական: Այս աջակցութիւնը հայրենիքին, միայն նիւթական ներդրումներու բնոյթով պիտի չըլլայ, այլ պիտի ընդգրկէ նաեւ մասնագիտական մարզեր, ինչպէս առեւտրական փորձագիտւթեան, ճարտարարուեստի եւ քաղաքացիական կառոյցներու զօրացման ուղղուած աջակցութիւն: Մեր աշխատանքը հայրենի ժողովուրդին հետ պիտի ըլլայ յարգալիր ոգիով եւ գործակցական: Ես հպարտութեամբ կը հաստատեմ, թէ մինչ պատասխանատուութեան ծանր բեռ մը ունինք մեր ուսերուն իրականացնելու համար մեր յանձնառութիւնները, Հ.Բ.Ը.Մ.ը միշտ ժողովուրդի ծառայութեան գործին յառաջապահը պիտի ըլլայ: Մենք գիտակից ենք թէ երկար ճամբայ ունինք կտրելիք, բայց մենք տոկուն հաստատակամութեամբ եւ մեր կարողութիւններու բոլոր ուժով նուիրուած ենք ազգի ծառայութեան մեր առաքելութեան: Մեզի համար կարելի պիտի չըլլար իրականացնել այն ինչ ըրինք անցնող դարաշրջանին, նաեւ կարելի պիտի չըլլայ դիմագրաւել ապագայի մարտահրաւէրները, առանց ունենալու մեր անդամներուն, համակիրներուն, գործընկեր կազմակերպութիւններուն եւ մանաւանդ մեր բարերարներուն եւ նուիրատուներուն աջակցութիւնը: Մենք երախտապարտ ենք մեր ղեկավարութեան հանդէպ ցուցաբերած ձեր վստահութեան եւ ձեր միակամ ճիգերուն համար: Ալ աւելի փայլուն ապագայի հեռանկարով, մենք կը շարունակենք փարած մնալ մեր ազգի եւ մեր համայնքներու լայն շրջանակներուն ծառայելու մեր կոչումին:

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Էջ 15

AGBU Grieves the Loss of Beloved President and Visionary Leader Louise Manoogian Simone One of the most consequential figures in modern Armenian life and most collectively admired and respected leaders in AGBU’s century-old history, Louise Manoogian Simone will leave an indelible mark of hope and inspiration through her dedicated service to the Armenian people, the Armenian homeland and the Armenian Church.

Her recent passing has brought deep sorrow to the worldwide AGBU family, which she served with tireless devotion and singular distinction, as the first and only female leader of the organization, first as a Central Board member and as international President for 12 years.

Upon learning of her passing, current AGBU President Berge Setrakian, who served as Vice President under Simone’s leadership, described her as a pioneering spirit and a woman far ahead of her time. “She was called upon to steer the AGBU through many challenges, rising to become a driving force behind many of the successes and benefits that Armenians across the world enjoy today.

She was a role model for all who had the good fortune to work with her and watch her brilliant mind at work. Always idealistic, yet practical, efficient and wise, she managed to see past the immediate obstacles to find solutions that would yield lasting results.”

Louise Simone’s life was one of great destiny. During her tenure, she was the first to organize the massive relief effort in the aftermath of the 1988 Earthquake in Armenia; she brought aid and comfort to combat victims and their families in war-torn

Nagorno-Karabakh; and was instrumental in the rebirth of an independent Armenia, helping it to overcome many hardships created by a collapsed socio-economic and educational system.

“The sheer number of fronts on which she operated on any given day was truly astounding, not only managing all the moving parts with grace, but also maintaining all the existing AGBU educational, cultural and artistic programs across the diaspora,” Mr. Setrakian noted.

Louise Manoogian Simone (third from right) with members of AGBU’s Central Board in 1997

Among Louise Simone’s proudest achievements was the establishment of the American University of Armenia, AGBU Children’s Centers, and AGBU Senior Dining Centers, all of which continue to thrive in Armenia to this day, thanks to her inspired leadership.

Էջ 16

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Nikol Pashinyan and Hassan Rouhani Discuss Bilateral Relations, Regional Cooperation Between Armenia and Iran

TEHRAN — Armenian Prime Minister Nikol Pashinyan and Iranian President Hassan Rouhani met at the Royal Saadabad Palace in Tehran on Wednesday, at the start of official visit to Iran.

Hassan Rouhani thanked the Prime Minister for accepting his invitation to visit Iran. “I welcome you to Iran. I wish to felicitate you for those changes that occurred in Armenia through the democratic way. Our deeply-rooted relations have always been friendly, and we want them to be strengthened and developed ahead. Iran wants to have continued good relations with its neighbors, in particular with Armenia. I am convinced that your visit to Iran will contribute to the further strengthening of bilateral political, economic and humanitarian relations.”

Prime Minister Pushinyan thanked President Rouhani for the invitation and a warm welcome: “Iran is close to our country not only in geographical terms, but also in terms of friendly ties, and we have had many occasions to emphasize their importance. Fundamental transformations are taking place in Armenia, which are of internal character and no external power has been involved therein. This is a fundamental point in understanding the essence of the process. I am convinced that new opportunities have emerged in our relations, and we have the necessary political will to implement them,” Nikol Pashinyan noted.

by promoting the development of economic relations and regional cooperation in this area. The parties attached importance to the implementation of the Meghri HPP program and agreed to take practical steps in the near future.

The interlocutors agreed that the bilateral trade turnover still falls short of the current high level of political relations. They deemed it necessary to do their utmost in order to boost trade turnover and mutual investments. In this context, Nikol Pashinyan referred to his government’s steps aimed at improving the investment environment.

From the perspective of regional cooperation, the ratification by the respective parliaments of the EAEUIran free trade agreement was highlighted on either side. Nikol Pashinyan and Hassan Rouhani expressed conviction that the Agreement will create new opportunities for the furtherance of trade and economic relations between the two countries. They pointed to the expediency of organizing an exhibition-sale of Armenian and Iranian products in Yerevan and Tehran, and holding a business forum after the agreement become effective.

Stressing that the Armenian-Iranian cooperation promotes regional peace and stability, Nikol Pashinyan said Armenia is highly appreciative of Iran’s balanced position on the settlement of the Nagorno-Karabakh conflict.

Hassan Rouhani expressed conviction that the two sides’ political will is sufficient for the Armenian-Iranian relations to be strengthened ahead. The interlocutors expressed confidence that Armenia and Iran will not only maintain the current pace of high-level relations, which are based on mutual trust, but will be able to expand them ahead.

Nikol Pashinyan and Hassan Rouhani agreed that a comprehensive and lasting conflict settlement is only possible through peaceful means as brokered by the only internationally recognized entity – the OSCE Minsk Group. The parties availed themselves of the opportunity to exchange views on other regional issues as well.

In this regard, the Armenian Prime Minister and the Iranian President singled out the construction of the third 400-kV Iran-Armenia power transmission line, which will help the sides increase the amount of electricity and gas exchanged between the two countries

At the end of the meeting, the leaders of the two countries instructed the relevant government officials to continue holding active discussions in the run-up to the forthcoming intergovernmental commission meeting in a bid to translate them into specific agreements.

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Էջ 17

Armenian FM, member of U.S. Senate Committee on Foreign Relations highlight protection of ethnic and religious minorities in Middle East Foreign Minister of Armenia Zohrab Mnatsakanyan and member of the U.S. Senate Committee on Foreign Relations Robert Menendez exchanged views on a number of regional and international issues, highlighted the protection of ethnic and religious minorities in the Middle East during their meeting in Munich on February 15.

As Armenpress was informed from the press service of the MFA Armenia, the sides discussed a number of issues of Armenian-U.S. cooperation, highlighting the role of the U.S.-Armenian community.

At the request of the Senator, FM Mnatsakanyan presented the recent political developments in Armenia and the reform implementation process based on the broad mandate of the people, emphasizing that the priority of the Government is ensuring economic development based on high technologies and innovations.

Armenian and Russian foreign ministers discuss Artsakh conflict settlement at Munich Security Conference (ARMRADIO) – The Foreign Ministers of Armenia and Russia Zohrab Mnatsakanyan and Sergey Lavrov held a meeting on the sidelines of the Munich Security Conference.

The parties discussed a number of issues on bilateral, regional and international agenda.

The top diplomats exchanged views on the perspectives of settlement of the Karabakh conflict and attached importance to the activity of the OSCE Minsk Group.

Swiss Fededral Court rejects opposition to Armenia Genocide memorial Switzerland’s highest court has rejected the opposition raised by several Genevans to a recentlyunveiled monument commemorating the Armenian genocide in the city, SWI swissinfo.ch reports.

The decision published by the Federal Court on Monday rejected claims by residents that the monument would lead to the area becoming a site of demonstrations, or even conflict between members of the Armenian and Turkish communities.

“Residents can appeal when they are definitely, or at least with sufficient probability, affected by the repercussions of such a decision,” the court wrote. This was not the case for the monument in Parc Tremblay, Geneva.

The decision is expected to bring to an end the long saga of the monument.

Cont. on page 22

Էջ 18

Հայ Կեանք

Dr. Mihran Agbabian Passes Away

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

nian General Benevolent Union. The university is a graduate school and has graduated more than 2000 persons with Master’s degrees in Business Management, Industrial and Earthquake Engineering, Political Science and International Relations, Public Health, Law, and Information Technology, most of whom are employed in Armenia. It also has a University Extension program and it offers special courses in English and Environmental Management, After serving AUA in the capacity of founding president, he retired in 1997, and he was appointed by the Board of Trustees as President Emeritus, working on special assignments for the growth of the university.

Dr. Agbabian was married to Elizabeth Apkarian. .

They have three sons, Paul, Bryan, and Michael; as well as three granddaughters, Sabrina, Erika, Lori, and a grandson. Arman.

A founding member of the American University of Armenia, where he was President Emeritus, and life -long community activist and educator, Dr. Mihran Agbabian, passed away on Tuesday in Los Angeles.

Agbabian was born in Cyprus in 1923 and he grew up in Aleppo, Syria, before moving to Beirut, Lebanon to study at the American University of Beirut.

He received a Bachelor’s degree in Physics (1944) and Bachelor’s degree in engineering (1947), and he came to the United States in 1947 to continue his education at the California Institute of Technology (Caltech) where he received his Master’s degree. He completed his studies at the University of California at Berkeley where he received his Ph.D. in Civil Engineering in 1951.

After working as a structural engineer at several engineering companies, he co-founded the engineering consulting company, Agbabian Associates, in 1963.

In 1984, Dr. Agbabian was appointed as the Fred Champion Professor of Engineering at the University of Southern California. He served as Chairman of the Civil Engineering Department and Director of the Environmental Engineering program from 1984 to 1992.

He is the founding president of the American University of Armenia in Yerevan which started its operation on September 23, 1991, the same day when Armenia declared its independence. The University, known to all as AUA, is affiliated with the University of California system and is sponsored by the Arme-

He was elected Member of the US National Academy of Engineering (1982) , the Armenian National Academy of Sciences (1990), and the Russian Academy of Natural Sciences (1995). He has received the University of California at Berkeley Distinguished Engineering Alumnus Citation and the Caltech Distinguished Alumnus Award.

He has an Honorary Doctor of Science degree from Yerevan State University and he is Honorary Member of the Earthquake Engineering Research Institute and its Past President, and he is a Fellow of the American Association for the Advancement of Science. In 1955 he received the Ellis Island Medal of Honor from the National Ethnic Coalition Organization of New York for outstanding contributions as an immigrant.

Agbabian received the Movses Khorenatzi Medal (2001) from the President of the Republic of Armenia for exceptional achievement in educational development. The Armenian Church has recognized Dr. Agbabian. He has received the Sahag-Mesrob Medal from His Holiness Catholicos Karekin I, the St. Mesrob Medal from His Holiness Catholicos Aram I, and the St.Vartan Medal from His Holiness Catholicos John Bedros XVIII. Dr. Agbabian has served the Armenian community in a number of organizations. He was member of the Central Board of the Armenian General Benevolent Union, a founding member of the Armenian Film Foundation, vice president of the Armenian Missionary Association of America, vice-chairman of the Board of Haigazian College, Chairman of the Board of Directors of the Armenian Assembly of America, and General Chairman of the First Congress of the Armenian Engineers and Scientists of America.

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Էջ 19

AGBU Holds Its 90th General Assembly in Paris with a Focus on the Future the audience with their stylistic tributes. Interspersed throughout the program was documentary footage chronicling Aznavour’s illustrious career and worldwide impact on society.

Among the distinguished audience members was Aznavour’s son and co-founder of the Aznavour Foundation Nicolas Aznavour. “It was a great pleasure for us to honor my father’s memory with the AGBU family in Paris,” Aznavour remarked.

“This concert marks the beginning of many collaborations between AGBU and the Aznavour Foundation.

Honorees and distinguished guests come together at the Gala. Left to Charles Aznavour has brought so much joy and pride to our lives. It is Right: Sarkis Demirdjian, Seta Demirdjian, Vatche Manoukian, Presiour collective duty to keep alive his dent of Armenia Armen Sarkissian, Tamar Manoukian, 2nd Earl of Snowdon David Armstrong Jones, Vera Setrakian and Berge artistic and humanitarian legacy.”

Setrakian.

From February 7-9, hundreds of Armenians and friends—from as far as Japan and Uruguay, South Africa and Australia—gathered in Paris on the occasion of the 90th General Assembly of the AGBU. Over three days, a full agenda of diverse events took place at various landmark venues in the heart of the city, starting with a Welcome Reception at the Eiffel Tower. This set the stage for the rest of the weekend, over which the 113-year old organization would reflect on its many accomplishments in the previous two years, contemplate the future of the Armenian world against the sweeping global shifts wrought by new technologies and social trends, and recognize distinguished figures in the community who empower AGBU to touch the lives of over 500,000 Armenians every year and maintain a presence in nearly 97 countries.

The first of these acknowledgements took place on Friday evening at a Charles Aznavour Tribute Concert at La Salle Wagram. The life and legacy of this global entertainer, Armenian statesman at large, and longtime friend of AGBU, was celebrated with a powerful medley of the lyrical genius’ best-loved ballads, performed by his esteemed accompanying pianist Erik Berchot and collaborating jazz singer Joana Mendil. In line with AGBU’s long tradition of fostering rising Armenian talents, contemporary vocalists Narine Dovlatyan, Iveta Mukuchyan, Sona Rubenyan, Srbuhi Sargsyan and Gor Sujyan, under the direction of performer Hayk Petrosyan, captured

The next day, during the formal session of the 90th General Assembly held at Les Jardins Saint Dominique, AGBU members unanimously elected four new board members: Haig Ariyan, Nadia Gortzounian, Vartkess Knadjian and Ari Libarikian. It was also a time for AGBU leadership to recognize valued individuals, whose life and work have positively impacted Armenians.

French politician Patrick Devedjian was presented with the Boghos Nubar Award, the highest honor AGBU bestows upon community members who elevate others and work tirelessly in service of society.

Celebrated as a universal role model and global Armenian citizen for his advocacy, Devedjian was honored for how he has paved the way for a generation of Armenian leadership in public service.

Among his many achievements, his unrelenting pursuit of justice in relation to the recognition of the Armenian Genocide led to the passage of a 2016 extension of the current French holocaust law, making the denial or trivialization of all events classed as genocide, crimes against humanity, war crimes or slavery punishable crimes.

Esteemed community leaders and committees were also presented with high honors throughout the Assembly. Tamar Khabaian from Syria, Monica Nalbandian from Brazil, Maral Tchorbadjian from Australia and Herminé Duzian from France were all celebrated for their valiant efforts in serving and maintaining the spirit of AGBU. In addition, the Cont. on page 20

Էջ 20

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

AGBU Holds Its 90th General Assembly in Paris with a Focus on the Future Cont. from page 19

AGBU Buenos Aires Chapter, the AGBU Young Professionals of Greater New York and the AGBU Young Professionals of Northern California were also recognized with awards, celebrating their innumerable contributions to community life among their constituents.

Later in the evening, participants gathered Le Pavillon Ledoyen, one of the most renowned restaurants in Paris, for the AGBU Gala. The affair was welcomed by Masters of Ceremony Central Board Member Ani Manoukian and London Trust Member Camilio Azzouz. Unbeknownst to all, the Gala paid tribute to two distinguished couples for their decades of active support of AGBU and the communities around them: Sarkis and Seta Demirdjian; and Vatche and Tamar Manoukian. Both were presented with tribute videos and special awards.

Building on the storied legacies of their parents, prominent founding figures in the AGBU communities of Lebanon and Syria, Sarkis and Seta Demirdjian have continued to expand their philanthropic mission, encouraging new generations to follow their lead. It was the Demirdjians along with their siblings who, after the Lebanese Civil War, committed to creating a community center that would welcome the broader Lebanese community, making AGBU the first Armenian organization to create such a powerful medium of solidarity in the country and a model of social enterprise. Beyond investing in education on multiple continents through the AGBU Manoogian-Demirdjian School, the couple also supports the arts through their work with the Lebanese Philharmonic Orchestra and numerous music festivals. Committed to excellence, the Demirdjians were honored for their relentless efforts in bettering not just the Armenian world, but society at large.

Vatche and Tamar Manoukian were also thanked for their continued generosity empowering Armenians and other meaningful communities throughout the world. Citing merely a handful of the couple’s vast beneficiaries, the Manoukians were among the first to invest in Armenia bringing outside companies to the nation, they have also been consistent donors of the Holy See of Etchmiadzin and AGBU through various projects including the Vatche and Tamar Manoukian High School and the Performing Arts Center in their name in California. Through their work with other global non-profit organizations like UNICEF and the Elton John AIDS Foundation,

Eurovision star Iveta Mukuchyan from Armenia performs at the Charles Aznavour Tribute Concert.

the Manoukians’ generosity toward the most marginalized communities has given back to countless in need while also elevating the Armenian image on a global scale. His Royal Highness, Charles, Prince of Wales characterized their impact on his Dumfries House project, expressing his congratulations by saying: “I hope that you know how much you are appreciated for all that you have done in the United Kingdom. I would’ve called you a national treasure, but with your scope and breadth of work, it would be more accurate to describe you as an international treasure.”

The weekend was one of tributes and gratitude, but it served equally as a venue for looking forward and establishing building blocks for the coming years.

One of the highlights of the three-day program was the all-day Conference at Station F—the world’s largest start up campus. It was a fitting space for the extraordinary panel of visionaries and experts, assembled to spark timely and important conversations moderated by Stèphane Petrossian of AGBU France. The main thesis of the morning session was the dawn of the fast approaching Quantum Cont. on page 21

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Էջ 21

AGBU Holds Its 90th General Assembly in Paris with a Focus on the Future Arda Haratunian moderated the discussions by high profile female leaders in various fields: Astrid Panosyan, Entrepreneur and Politician (LREM); Emma Arakelyan, Author and NYU Professor; Valerie Toranian, Director of La Revue des Deux Mondes and former editor-in-chief of Elle magazine in France; and Isabelle Capron, Vice President of Icicle Shanghai Fashion Group.

Picking up on the many threads of ideas and concepts that emerged throughout the panels, President of Armenia Armen Sarkissian took to the podium to describe his Respected voices in their fields, speakers share their insights vision of Armenia in light of the rapid sucduring Women in Leadership panel. Left to Right: Isabelle cession of smaller evolutions that continue Capron, Valerie Toranian, Moderator Arda Haratunian, Emma to transform the landscape of “Start Up ArArakelyan and Astrid Panosyan. menia” in ways previously unimagined. He Cont. from page 19 noted that, at the end of the day, these quantum leaps of technological wonders must be mastered to Age. Keynote speaker Robert Vassoyan, Senior remain consistent with our national morals and vaExecutive Vice President of Atos S.E., asserted that lues. governments, corporations, organizations and comThe conference concluded with presentations on munities must prepare for the coming wave of farAGBU initiatives and partnerships. AGBU Armenia reaching change, both to seize opportunities preExecutive Director Talar Kazanjian on what the orsented by science and technology and to manage the challenges posed by dark forces in cyberspace. ganization is doing to spur entrepreneurism among women in Armenia. She was followed by entrepreVassoyan closed his insightful presentation focuneur and founder of Hyetech Europe Armen Versing on Armenia’s future and the tremendous opdian and Digital Transformation Lead at Brenntag portunity for developing start-ups and cultivating diverse, young talent. Characterizing the country as Haik Khanamiryan, who spoke about AGBU Europe’s Goriz Leadership program, designed to an “eState,” he emphasized the importance of putting citizens at the center of this new way of looking help young leaders collectively represent the Armenian identity as global citizens. at nationhood.

In moderating the first panel on Entrepreneurship, Central Board member and President of AGBU Armenia Vasken Yacoubian stressed that the entrepreneurial spirit is core to Armenia’s ability to succeed. Panelists included Tatul Ajamyan, Founder of Wakie and IT startups, Aline Kamakian, Entrepreneur and Founder of Mayrig restaurants, and Vahe Keushguerian, Entrepreneur and Co-Founder of Impact Hub Armenia. Each provided deep insight on the issues surrounding starting a business in Armenia and the importance of promoting cultural tolerance between Diaspora and Armenia, as well as integrating female entrepreneurs into the start-up economy.

The afternoon session picked up on the topic of women, focusing squarely on trending women’s issues, both in the global context and specifically relating to Armenia. AGBU Central Board Member

In addition to the all-day conference, other opportunities for dialogue and idea exchange were organized for AGBU network representatives and Young Professional attendees. These adjunct events included a workshop for the AGBU regional leadership with Central Board members and two forums for Young Professionals to exchange ideas.

As the GA weekend concluded, participants prepared to leave Paris with a broader understanding of just how much the Armenian world is empowered by, and in turn, inspires the rest of the world. “After four full days of thoughtful reflection, stimulating conversations, celebrations and recognition of so many exemplary individuals in our midst,” President Setrakian said, “there is no doubt that AGBU is ready to take the next big leap into the future as a united force for good— across our communities, throughout Armenia, and in the world.”

Էջ 22

Հայ Կեանք

Swiss Fededral Court rejects opposition to Armenia Genocide memorial Cont. from page 17

A memorial series of street lamps commemorating the 1915-1917 Armenian genocide was officially unveiled in Geneva in March 2018.

The memorial was first approved by Geneva authorities a decade ago, in 2008, but disputes about location and diplomatic tensions delayed its installation.

The Armenian genocide was recognized by the Parliament of Geneva in 2001 and by the Swiss Federal Parliament in 2003.

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Էջ 23

Դոկտ. Զաւէն Մսըրլեանի խօսքը արտասանուած «Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան Մարդն ու Գործը» գիրքին շնորհահանդէսին Բարեբախտութիւնը ունեցած եմ Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեանը ճանչնալու վաղ մանկութեանս, երբ ան երիտասարդ էր եւ այլազան առիթներով մեր բնակարանը կ’այցելէր, իրեն հօրը՝ Խոսրով էֆենտիին հետ: Մեթրը մեզի խնամի էր, իր հօրեղբայրը եւ իմ մօրեղբայրս երկու քոյրերու հետ ամուսնացած էին: Մեթրը ոչ միայն այդ հանգամանքով մեզի կ’այցելէր, այլեւ գաղափարական գծով, հայրս Մկրտիչ Մսըրլեան իր շէֆն էր, իբր ՌԱԿ Լիբանանի Շրջանային վարչութեան ատենապետ 1941-42-ին եւ ապա ՌԱԿի Կեդրոնական վարչութեան լիազօր ներկայացուցիչ Միջին Արեւելքի մէջ 1942-էն 1946: Ես ալ յատկապէս 1958-1965 տարիներուն առիթը ունեցած եմ հետը կապի մէջ ըլլալու իբր ատենապետ Հայ Համալսարանական միութեան եւ ատենապետ Թէքէեան Մշակութային միութեան Լիբանանի Տեղական վարչութեան: Եթէ Մեթրը այսօր ողջ ըլլար, 103 տարեկան պիտի ըլլար, իր մահէն անցած է 27 տարի, եւ նկատելով, որ իր հիմնական գործունէութիւնը կատարած է 40-ական թուականներէն մինչեւ 70-ականներու վերջերը, թէեւ շարունակած է մինչեւ 90-ականներու սկիզբը շատեր լսած են իր անունը, բայց հիմնականին մէջ 40 տարեկան եւ վեր եղողներն են, որ յատկապէս լիբանանահայ գաղութին մէջ, ծանօթ են իր գործունէութեան ընդհանուր ծիրին: Կ’արժէ ամփոփ կերպով անդրադառնալ իր կենսագրական գիծերուն, նախքան անցնելու Պարոյր Աղպաշեանի կազմած եւ խմբագրած «Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան մարդն ու գործը» գիրքին: Մեթրը ծնած է 1916-ին Եոզկաթ: Տարագրութենէն ետք հայրը Լիբանան հաստատուած է, ուր ինք յաճախած է Ժէզուիթներու Էշրեֆիէի Ս. Գրիգոր (Սեն Կրէկուար) վարժարանը: Ապա Պէյրութի Սեն Ժոզէֆ համալսարանի իրաւաբանական բաժինէն շրջանաւարտ եղած է 1940-ին՝ դառնալով փաստաբան: ՀԲԸՄի Հայ Երիտասարդաց ընկերակցութեան անդամակցած է 1938-ին: Եղած է Անդրանիկ ակումբին վարչութեան անդամ եւ վարած կրտսերներուն բաժինը: Յետագային եղած է ՀԵԸ գործադիր մարմինի անդամ: 1946-1971 եղած է ՀԵԸի Կեդրոնական վարչութեան անդամ՝ փոխատենապետի հանգամանքով: 1940-ին գլխաւոր հիմնադիրը եղած է ՀԵԸի Հայ համալսարանական ուսանողաց միութեան եւ երեք տարի յաջորդաբար եղած է ատենապետ: 1943-ին անդամակցած է ՀԲԸՄի եւ վեթերանի վկայականը ստացած 1964-ին: 80-ականներուն

ՀԲԸՄի Լիբանանի Շրջանակային Յանձնաժողովին ատենադպիրը եղած է, եւ ապա պատուոյ անդամ նոյն մարմինին: Մեթրը վաղ երիտասարդութեան անդամակցած է ՌԱԿին եւ եղած բազմամեայ ատենապետը ՌԱԿի Լիբանանի Շրջանային վարչութեան միջեւ 1970-ականները, նաեւ անդամ ՌԱԿի Կեդրոնական վարչութեան եւ հռչակուած պատուոյ նախագահ իր մահէն երկու ամիս առաջ, 1996-ին: Ան ՌԱԿի թեկնածուն էր 1951-ի պետական երեսփոխանական ընտրութիւններուն Պէյրութի մէջ՝ ստանալով 6․583 քուէ: Հիմնադիրներէն մին էր Թէքէեան Մշակութային միութեան եւ անդամ եղած է: 1940-ականներուն մաս կազմած էր Լիբանանի թեմի ազգ.իշխանութեան ըլլալով գաւառական եւ քաղաքական ժողովներու անդամ: 1946-ին մաս կազմած է Ազգային խորհուրդին եւ եղած է ներգաղթի կոմիտէին ատենադպիրը 1946-1948 եւ 1947-ին նախագահին տեղակալը: 1982-ին ամուսնացած է Մարլէն Մելքոնեանին հետ: Աշխատակցած է «Զարթօնք»-ին եւ «Խօսնակ»ին: Մեթր Սեդրակեանի Ոսկեայ Յոբելեանը նշուած է Պէյրութի մէջ 11 Դեկտեմբեր 1994-ին Թէքէեան Մշակութային միութեան Լիբանանի վարչութեան եւ ՀԵԸի կազմակերպութեամբ միասնաբար: Այս առթիւ Ժիրայր Դանիէլեան խմբագրած է 84 էջնոց գրքոյկ մը: Լոս Անճելըսի մէջ ՌԱԿի Ամերիկայի Արեւմտեան Ափի Շրջանային վարչութեան կողմէ եւս նշուած է իր յոբելեանը:

Շարունակութիւնը էջ 24

Էջ 24

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Դոկտ. Զաւէն Մսըրլեանի խօսքը արտասանուած «Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան Մարդն ու Գործը» գիրքին շնորհահանդէսին Շարունակութիւն էջ 23-էն

Պէյրութի մէջ յանուն նախագահ Հրաուիի պետական շքանշանի արժանացած է, որ իրեն յանձնուեցաւ նախարար Յակոբ Տէմիրճեանի ձեռամբ: Նոյն առիթով, արժանացած է ՀԲԸՄի, ԹՄՄի, ՀԵԸի շքանշաններուն: Մահացաւ 16 Յունուար 1997-ին Պէյրութ՝ արժանանալով փառաշուք յուղարկաւորութեան: Իր անզուգական գործունէութեանց համար Վազգէն Ա. Ամենայն Հայոց կաթողիկոսին կողմէ պարգեւատրուած է երկու սրբատառ կոնդակներով: Իր անունով կոչուեցաւ ԹՄՄ-ի ա. յարկի հանդիսասրահը: Մեթր Սեդրակեանը կը հաւատար հաւաքական աշխատանքի զօրութեան: Հայկաշէն Ուզունեան «Հրաչ Սեդրակեան՝ Մեթրը» գրութեան մէջ գրած է. «Փրոֆ. Բարունակ Թովմասեան, Մկրտիչ Մսըրլեան, Գերսամ Ահարոնեան, Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան, Հայկաշէն Ուզունեան, Յակոբ Դաւիթեան, Համբարձում Պէրպէրեան, պատկանած են այն փոքր խումբին, որ գործակցութեամբ Վահէ Վահեանին «արմատական փոփոխութիւն յառաջացուց, ոչ միայն Լիբանանի, այլ՝ Միջին Արեւելքի եւ ապա ամբողջ սփիւռքահայ կեանքին մէջ («Զարթօնք», 11 Դեկտեմբեր 1994): Գալով բանասէր, հրապարակագիր, «Զարթօնք» օրաթերթի նախկին երկարամեայ խմբագիր, վաս-տակաւոր կրթական մշակ Պարոյր Աղպաշեանի բծախնդիր աշխատանքով կազմած ու խմբագրած գիրքին, որ հրատարակութիւնն է Հ․Բ․Ը․ Միութեան, տէր եւ տիկին Պերճ Սեդրակեանի մեկենասութեամբն: Այս գիրքը պարտք մըն է յարգելու յիշատակը հաւասարակշռուած խօսքի տէր, շրջահայեաց, եւ մեղմաբարոյ անձնաւորութեան մը, որ լիբանանահայ գաղութին մէջ տիրական եւ ազդեցիկ դիրք ունեցած էր յատկապէս 1940-ական թուականներէն մինչեւ Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակաշրջանը: ՀԲԸՄի կեդրոնական գրասենեակէն Արթուն Համալեան հետեւողական աչալրջութիւն ցուցաբերած է գիրքի պատրաստութեան ընթացքին: Մեթրի արխիւը տրամադրած է Տիկ. Մարլէն Սեդրակեանը: Արխիւները ունենալէ ետք կը սկսի խմբագրին աշխատանքը, ընտրել գրութիւնները, դասաւորել զանոնք ու կարգի դնել ու կազմել գիրքը: Այս լուրջ, հետեւողական եւ բծախնդիր աշխատանք կը պահանջէ, ինչ որ կատարած է Պարոյր Աղպաշեան: Խմբագիրը 388 էջնոց լաթակազմ գիրքը բաժնած է հինգ մասերու: Գիրքը տպուած է Արամ Սե-

փեթճեանի «Սիփան» հրատարակչատան միջոցով 2018-ի գրեթէ աւարտին: Ունի մաքուր տպագրութիւն: Գիրքը կը բացուի ՀԲԸՄի նախագահ եւ Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեանի եղբօրորդի Պերճ Սեդրակեանի «Միութենական, կուսակցական եւ եկեղեցական կառոյցներու հաւասարակշիռ համակեցութեան եւ զօրակցութեան գաղափարախօսը» խորագրեալ առաջնորդող գրութեամբ: Անկէ ետք խմբագիր Պարոյր Աղպաշեան հանգամանօրէն ու գնահատելի կերպով կ՛անդրադառնայ Մեթր Սեդրակեան՝ իբր մարդու, գաղափարախօսի, միութենականի, հայրենասէրի, գաղութային, հասարակական, միութենական ղեկավարի: Այժմ նշենք գիրքին հինգ մասերը. Ա. մաս: Կենսագրական, մեծարում, ոգեկոչում: Այս բաժինին մէջ կ’իյնայ յոբելեաններու նշումը, ինքնագիր անտիպ գրութիւններ, մտորումներ եւ այլն: Բ. մաս: Արդիւնաւէտ ազգային գործիչը գրուած Պարոյր Աղպաշեանի կողմէ: Այս բաժինէն կ՛ուզեմ մէջբերել արդար դատում մը.«Սեդրակեան կը փնտռէր այնպիսի ուղիներ եւ ելքեր, որոնք կրնան առաջնորդել ընդունելի ու համակերպելի արդիւնքներու, անոնք ըլլան քաղաքական, ազգային, կուսակցական, եկեղեցական թէ հասարակական մարզերէն ներս»: Գ. մաս: Հրապարակագրութիւն – ազգային, քաղաքական, կուսակցական, միութենական, եկեղեցական, երիտասարդական: Ասոնք Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեանի յօդուածներն են լոյս տեսած «Զարթօնք»ի եւ «Խօսնակ»ի մէջ: Կան անտիպ գրութիւններ եւս: Յօդուածագիրը կ՛անդրադառնայ ներգաղթին, Լիբանանի երեսփոխանական ընտրապայքարներուն, ազգային-եկեղեցական հարցերու, ՀԲԸՄի, ՀԵԸի, Մայր Հայրենիքի, Լիբանանի եւ լիբանանահայ գաղութի, ՌԱԿի եւ ծանօթ ազգայիններու կեանքին ու գործին: Դ.մաս: Ելոյթներ, բանախօսութիւններ եւ արտասանուած խօսքեր, ընդհանրապէս լոյս տեսած «Զարթօնք»ի մէջ կամ անտիպ: Այս բաժինին մէջ յատկանշական յօդուածներ կան կ՛արժէ քանի մը մէջբերում ընել: Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան կը գրէ, թէ «Տասնամեակներ ամբողջ ծառայած է ՀԲԸՄին եւ նաեւ ՀԵԸին եւ շատ բան կը պարտի այս կազմակերպութեան: Ան կը գրէ. «Օտար կրթական հաստատութեան մէջ ուսում առած, տակաւին համալսարանական ուսանող, ազգային կեանքէն բոլորովին անտեՇարունակութիւնը էջ 32

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Էջ 25

ՌԱԿ-ի երախտաւորները ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ԱՌԵՒՏՈՒՐԻ ՆԱԽԱՐԱՐ՝

ԱՐՏԱՇԷՍ ԷՆՖԻԱՃԵԱՆ (Թիֆլիս, 1866 - Պրիւքսել, 1924) ԱՐԱ ԱՀԱՐՈՆԵԱՆ

Ե

րախտաւոր ու հայ ժողովուրդի ապագայով մտահոգ՝ յաջողակ գործարար Արտաշէս Էնֆիաճեան (Էնֆիաճեանց), ծնած է Թիֆլիս, 1866-ին, նոյն քաղաքի վաճառական դրամատան հիմնադիր՝ Համբարձում Էնֆիաճեանի յարկին տակ։ Արտաշէսը երկրորդ մանչ զաւակն էր Համբարձումին, որ ունէր երեք մանչ զաւակներ։ 19-րդ դարուն Թիֆլիսի մէջ տնտեսութեան մարզէն ներս ու յատկապէս դրամատան ոլորտի մէջ յաջողած ընտանիք եղած է Էնֆիաճեան գերդաստանը, որ յայտնի դարձաւ Պեզիրճեան եւ Մանթաշեան ընտանիքներուն կողքին։ Էնֆիաճեան գերդաստանի արմատները կու գան Ատապազարէն, ուրկէ 19-րդ դարու սկզբնաւորութեան, գերդաստանի մէկ մասը կը հաստատուի Յունաստան եւ Արեւելեան եւրոպական երկիրներ, իսկ մնացեալները կու գան բնակելու Սեւ Ծովու Սամսոն քաղաքը, զբաղելով ծխախոտի առուծախով։ Էնֆիաճեան գերդաստանին անունը կու գայ էնֆիաճի թուրքերէն բառարմատէն, որ կը նշանակէ քթախոտ պատրաստող եւ վաճառող։ 1855-ին Համբարձում կը հաստատուի Թիֆլիս ու առաջին հերթին կը դառնայ ծխախոտի առաջին քաղաքակիրթ վաճառականը, բանալով գլանակի երկու կրպակ, որոնցմէ մէկը կը գտնուէր Երեւանեան հրապարակին վրայ։ Համբարձում իր զաւկին՝ Արտաշէսի մօտ տեսնելով պայծառ ու խոհեմ պատանիի մը արթնութիւնը, Թիֆլիսի նախակրթական վարժարանը յաճախելէ ետք, զինք կը ղրկէ Թիֆլիս գտնուող թեքնիք գիտութիւններու կրթարանը։ Արտաշէս երբեմն ալ ժամանակաւորապէս օժանդակելով իր հօր, կը վերահսկէ ծխախոտի աճեցման համար դաշտային տարածքները, ուր բերուած էին համշէնհայեր, որոնք ծանօթ էին այդ արհեստին։ 1886-ին Համբարձում կ՚ուղարկէ իր որդին Արտաշէսը Սենթ Փեթերզպուրկ (Լենինկրատ), ուր ան պիտի յաճախէր տեղւոյն համալսարանը, մասնագիտանալով եւ առեւտրական ճիւղին մէջ ստանալով իր վկայականը։ Թիֆլիս վերադառնալէ առաջ շուրջ տարի մը կը մնայ հոն ծանօթանալով ցարական կայսրութեան ատենոյ դրամատան կառոյցին ու առհասարակ Արեւմտեան Եւրոպայի մէջ գործող կառոյցներու հետ առնչուելով։ 1892-ին Արտաշէս կը վերադառնայ Թիֆլիս, ուր կը դառնայ իր հօր հիմնած դրամատան խորհըրդատու։

19-րդ դարու աւարտէն առաջ, Թիֆլիսի հայ համայնքը հասարական իր ծաղկող եռուզեռը կ՚ապրէր. գոյութիւն ունէր թիֆլիսեան մտաւորականներու վերնատունը, որուն գլխաւոր հովանաւորն էր Արտաշէսին հայրը՝ Համբարձումը։ Արտաշէս Էնֆիաճեան արդէն գործօն անդամ մը դարձած էր Գրիգոր Արծրունիի «Մշակ» թերթին շուրջ համախմբուած մտաւորականներու գործունէութեան։ Պէտք է ըսել, որ Էնֆիաճեանները ստանձնած էին թերթին ֆինանսական պարտաւորութիւնը։ 1895-ին Արտաշէս կը դառնայ Թիֆլիսի փոխադարձ վարկի ընկերութեան անդամ։ Նոյն տարին հայրը, առաւելաբար Արտաշէսի պնդումներուն վրայ կը հիմնէ Էնֆիաճեաններու «Միր» գործարանը, որ կարճ ժամանակի մը մէջ յայտնի պիտի դառնար Կովկասի տարածքին՝ գլանակներու արտադրութեամբ։ Երախտաւոր Էնֆիաճեան արդէն կարճ ժամանակի ընթացքին, խորհրդատու ընտրուած էր արդիւնաբերական տարբեր հիմնարկութեանց համար ու անդամ ընտրուած Թիֆլիսի շրջանի գործարանատէրերու ընկերակցութեան։ 1892-ին կը նշանակուի հաշտարար ատեանի նախագահի օգնական, ինչպէս նաեւ վաճառականՇարունակութիւնը էջ 26

Հայ Կեանք

Էջ 26

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ԱՌԵՒՏՈՒՐԻ ՆԱԽԱՐԱՐ՝

ԱՐՏԱՇԷՍ ԷՆՖԻԱՃԵԱՆ Շարունակութիւն էջ 25-էն

ներու աւագ վաճառականական դրամատան վարչութեան անդամ։ 1901-ին Էնֆիաճեաններու «Միր» գործարանը կը դառնայ բաժնետիրական ընկերութիւն, ուր ներդրում կը կատարեն թիֆլիսահայ յայտնի գործարարներ. գործարանը կ՚արտադրէ «Ատլաս» մակնիշի ծխախոտ ու գլանակ, դառնալով Կովկասի լաւագոյն արտադրութիւնը։ Յաջորդ տարիներուն Արտաշէսի յաջողած գործարարութիւնը զինք կը դարձնէ Թիֆլիսի արքունական պալատի ընդհանուր ատեանի, ինչպէս նաեւ եկամուտի հարկի համար կազմուած նահանգային ատեանի անդամ։ 1905-ին կը դառնայ Թիֆլիսի քաղաքային տումայի պատգամաւոր, գործօն մասնակցութիւն բերելով Ռուսաստանի Ժողովրդական ազատութեան կուսակցութեան (Քատէթ)։ Նոյն տարուան աւարտէն առաջ կը դառնայ սակարանական կոմիտէի անդամ, ինչպէս նաեւ Ալեքսանդր Մանթաշեանի առեւտրական վարժարանի հոգաբարձութեան խորհուրդի փոխնախագահ։ Երախտաւորը ըլլալով հանդերձ տնտեսագէտ ու յաջողակ գործարար, քաջալեր էր նաեւ հայ բանասիրական արժէքներու։ 1909-ին ողբացեալ իր հօր Համբարձումէն կտակած 300 հատոր հայերէն գիրքերը ամբողջութեամբ կը նուիրէ «Թիֆլիսի Հայ Բարեգործական Ընկերութեան», որոնք այսօր ամփոփուած են վիրահայոց Թիֆլիսի գրադարանին մէջ։ «Միր» գործարանը բաժնետիրական դառնալէ ետք, Արտաշէսի հայրը՝ կը ձեռնարկէ նոր ընկերութեան մը, որ 1912-ին պիտի կոչուէր «Ա.Հ. Էնֆիաճեան» ծխախոտի գործարան, շուրջ 280 բանուորներով ու մէկ միլիոն ռուբլի տարեկան եկամուտով։ 20-րդ դարու սկզբնաւորութեան գործարանի գլանակները կ՚արտահանուէին Միացեալ Նահանգներ եւ Եւրոպա։ Նոյն տարուայ աւարտէն առաջ (Նոյ. 30), Թիֆլիսի հայկական համայնքի 14 ազգայիններ կը հիմնեն Թիֆլիսի վաճառականական դրամատունը 5 միլիոն ռուբլի դրամագլուխով։ Ալեքսանդր Խատիսեան եւ Արտաշէս Էնֆիաճեան մաս կը կազմեն դրամատան հիմնադիր խորհուրդին։ Պէտք է ըսել որ դարասկիզբին այս դրամատան համար գոյառուած դրամագլուխը շատ աւելի էր քան նոյն ժամանակաշրջանին վրաց վերնախաւի կողմէ առաջին՝ Թիֆլիսի ազնուականական հոյլին դրամատունը, որուն հիմնադիր դրամագլուխն էր 147.000 ռուբլի։ Թիֆլիսի հայկական համայնքի հասարակական եռուզեռը աւելի շեշտակի դարձաւ «Մշակ» թերթին շուրջ համախմբուած ազգայիններու գործունէութեան շնորհիւ, որ դարձաւ Հայ Ժողովրդա-

Թիֆլիսը 19-րդ դարու վերջերը

կան Կուսակցութեան նախաքայլը։ Արտաշէս Էնֆիաճեան մաս կազմեց կուսակցութեան հիմնադիր կազմին (Փետրուար 1917), որուն ղեկավարն էր «Մշակ»ի խմբագիր՝ Համբարձում Առաքելեանը։ Էնֆիաճեան իր ներդրումը ունեցաւ քաղաքական ուժի ծրագիրներու մշակման ու իրականացման մէջ, ինչպէս նաեւ գործօն մասնակցութիւն բերաւ կուսակցութեան տնտեսական ծրագրի մշակումին։ Հայ Ժողովրդական Կուսակցութիւնը իր ծրագիրով կը յայտարարէր պաշտպանութիւնը դրամագլուխի, մասնաւոր սեփականութեան եւ շուկայական յարաբերութեանց գերակայութեան։ Փորձառու գործարար ու տնտեսութեան գիտակ՝ Արտաշէս Էնֆիաճեանը իր կուսակցութեան ժողովներուն կը յորդորէր որ շրջահայեաց լրջութեամբ պէտք է մօտենալ քաղաքական ստեղծուած իրավիճակներուն, ու որդեգրել գործունէութեան այնպիսի ուղի, որ ամբողջութեամբ համապատասխանէ հայութեան շահերուն, ու մանաւանդ ապահովելով խաղաղ ստեղծագործական աշխատանքի հնարաւորութիւններ, աստիճանական զարգացման ձգտելով։ Էնֆիաճեան որպէս խելացի տնտեսագէտ ու յարգուած անձնաւորութիւն միաժամանակ համոզուած էր ու յաճախ կը յորդորէր իր կուսակցական ընկերները, թէ բոլոր հարեւան պետութիւններու հետ համերաշխ եւ խաղաղ աշխատանքները ու անկեղծ բարեկամութիւնը, հնարաւորութիւն կու տան պատուով դուրս գալու այն փակուղիէն, որուն մէջ կը գտնուի հայ ժողովուրդը։ Ան յաճախ հանդէս կու գար տնտեսական ու ֆինանսական բնագաւառներուն նուիրուած շահեկան զեկուցումներով, որոնք ատենին կը տպագրուէին Հայ Ժողովրդական Կուսակցութեան՝ «Ժողովուրդ» եւ «Ժողովուրդի Ձայն» պաշտօնաթերթերուն մէջ։ Երախտաւորը կարեւորութեամբ մաս կը կազմէ այս շրջանին Թիֆլիսի մէջ կազմուած Ազգային Խորհուրդին՝ որպէս Ժողովրդական Կուսակցութեան ներկայացուցիչ, Համբարձում Առաքելեանի ու Շարունակութիւնը էջ 30

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Էջ 27

Ազատ բեմ

ԽԱՆԳԱՐՈՂ ԽՈՀԵՐ ՌՈՒԲԷՆ ՅՈՎԱԿԻՄԵԱՆ «Ամբոխը զուրկ է իմացողութիւնից, ուստի պէտք է ազդել նրա զգացականի վրայ, վախը՝ օրինակ»։ Գիւստավ Լը Բոն «Պատանեկան սխալները պատանեկութեան նման են. Նրանք անհետանում են ժամանակի հետ»։ Ֆրանսական

Ն

ախորդ Ապրիլ-Մայիսեան երեւոյթը յեղափոխութիւն (անգամ թաւշեայ) որակողները բազում են, բայց մենք այդ կարծիքի չենք եւ այն գնահատում ենք իշխանափոխութիւն՝ այն պարզ պատճառով, որ գաղափարական առճակատում եւ ներդրում չէ եղած եւ չէր կարող լինել՝ անգոյութեան պատճառով, մինչդեռ ի՞նչ անուն, որ տալու լինենք՝ այն եղաւ ճի՛շդ ժամանակին, բաւարար պայմաններում եւ գոհացուցիչ արդիւնքով։ Բերկրաթմբիրը (էյֆորիա) երկար չտեւեց, եւ ոմանք, պարզամտօրէն կարծելով, թէ մէկ օրից միւսը շօշափելի նիւթական բարեփոխութիւն կ’ունենան իրենց առօրեայ կեանքում եւ կենցաղային դժուարութիւններն յաղթահարելու բնագաւառում, արդէն սկսել են տրտնջալ՝ երբե՛մն տեղին, յաճա՛խ անիմաստ եւ ըստ աւանդութեան։ Պիտի չանդրադառնանք անցած ամիսների անցուդարձին, դրական եւ բացասական մեծ ու փոքր երեւոյթներին, միայն թէ դժուար է լռել կարեւոր, համընդհանուր շահերին դիպչող խնդիրների մասին։ Բոլորին է յայտնի, որ հանքարդիւնաբերութիւնը, բազում երկիրների նման, նաեւ մեր երկրի տնտեսական կարեւոր «lօcomօtive»-ներից մէկն է, եթէ չասենք հիմքը։ Բայց ինչպէս է պատահում, որ օրը ցերեկով,– բոլորի գիտակցութեամբ, ներկայութեամբ եւ անշուշտ՝ ոմանց մեղսակցութեամբ,– երկրի երկրորդ նախագահը, Ամուլսարի հանքավայրը համարելով իր անձնական օրինական ժառանգութիւնը, գործակցութեան պայմանագրեր է ստորագրում «Lydian»-ի հետ, պայմանով, որ շահագործումը իրականացուի «RENCO» եւ «AAB-costruction» ընկերութիւնների կողմից, երբ այդ երկուսն էլ պատկանում են իր ընտանիքի անդամներին՝ իմա այդ ընկերութիւնների հիմնական պատասխանատուն է Քոչարեանի խնամի Արմէն Բադալեանը, որ բազմիցս է մամուլում արտայայտուել «Lydian»-ի օգտին կարեւորելով վերջինիս հարիւրաւոր միլիոն տոլարների ներդրումները։ Անկեղծօրէն այս բոլորի մէջ նորութիւն եւ զարմանալի ու գաղտնի ոչինչ չկայ, քանի որ հայկական մամուլը յագեցուած է զանազան մանրամասն տեղեկութիւններով. հուսկ իմանում ենք, որ միեւնոյն ըն-

տանիքները բաժնետէր են նաեւ պղնձա-մոլիբդենային Քաջարանի արտադրութեան։ Աններելին ու անընդունելին՝ որոշ խաւերի գագաթնակէտին հասած տգիտութիւնն է։ Հենց երեկ (05-02-19) Ջերմուկ քաղաքի աւագանին բողոքի ցոյցեր է կազմակերպել այդ վտանգաւոր շրջանում հանքերի կամայական մշակումը արգիլելու պետական որոշման դէմ։ Յայտնի է, որ սուտն ու կերղծիքը յամառօրէն կրկնելու պարագային կարող են զբաղեցնել ճշմարտութեան աթոռը, եւ նրանցից առաւել մահացու եւ վտանգաւոր են մոռացումը, ցինիկ լկտիութիւնը եւ միտումնաւոր տեսնել չցանկանալը կամ անտեսումը, որին կարելի է աւելացնել հասարակական յիշողութեան բացակայութիւնը։ Նոյնչափ յայտնի է, որ բազում երկիրներում ընդերքի հարստութիւնը պատկանում է պետութեանը, այսինքն՝ համաժաղովրդական կալուած է, բացի ըստ երեւոյթին մի քանի բանանային երկրներից, մինչդեռ չգիտեմ՝ ո՛ր օրէնքի հիմունքներով կամ ի՛նչ ստուերային խարդախ միջոցներով մեր հանքային տնտեսութիւնը պետութեան փոխարէն գտնւում է 27 սեփականատէրերի ձեռքերում, որը պէտք է լինի միայն եւ միայն ազգային, իսկ ծայրագոյն պարագային երբ պետութեան միջոցները սահմանափակ են՝ այն կարող է գործել պարտադրաբար պետութեան մեծամասնական բաժնետիրական սկզբունքով։ Որեւէ ժողովուրդի առաջնակարգ հոգսը ապահով եւ բարգաւաճ համակարգ ստեղծելն է՝ հեռու ինչ որ խմբակցութեան զարգացման կամ ոչնչացման գաղափարից, ահա կարծում ենք թէ այդ է պատճառը, որ բոլոր տեսակի ու չափի կազմակերպութիւններ անդամակցողներ են գտնում եւ նրանցից ոմանք բարձրաձայն աղմկում են արդարադատութեան կողմից քաղաքական հետապնդումների իրագործման մասին, որ մեր ըմբռնումով այլ բան չէ, քան իրենց իսկ ստուերի յետեւում թաքնուելու միջոց։ Հայաստանը իր բարոյական պատուաւոր դիրքը կը կարողանայ վերանուաճել, երբ բոլոր տեսակի սեփականաշնորհուած արտադրական, ուսումնական, առողջաբանական եւ բազում այլ եւ այլ ազգային արժէքները կը վերադարձուեն պետութեանը, որոնց շարքին չմոռանան պարգեւավճառային դրամաշորթումը դադարեն օրինականացնել։ Մեր երկրում շատերին անհանգստացնող առանցքային խնդիրների անտեսումը չի խանգարում, որ ոմանք շեշտեն եւ ազգային մակարդակով քննութեան նիւթ դարձնեն ազգային օրհներգի անհամապատասխանութիւնը ժամանակակից մեր կացութեան հետ եւ աւելի զարմանալի այդ հարցին ըմբոստ ընդիմադիրների նարկայութիւնն է։ Քանի որ միապետական համակարգը գործում է՝ ապա լուծում, կ’ունենանք։ Այո՛, յուսանք եւ սպասենք։ 06-02-2019

Հայ Կեանք

Էջ 28

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Լեզուաբանական Կիրակնօրեայ ընթերցումներ՝ ԱՐՄԵՆԱԿ ԵՂԻԱՅԵԱՆ

Պոլսահայ սրտցաւ բարեկամ մը կը հարցնէ, թէ պէտք է ամրա՞ն գրել, թէ՞ ամռան: Սկսելու համար ըսեմ, որ «Նոր հայկազեան»ը հաւասարապէս կու տայ՝ ամռան եւ ամրան, մինչ արեւմտահայ ուսուցիչը այսօր սխալ կը նշանակէ, եթէ աշակերտը գրէ ամռան: Անոնք, որ մեր ուղղագրութիւնը որոշելու մենաշնորհը կը յաւակնին իւրացուցած ըլլալ, աչքի առաջ ունեցա՞ծ են այս «մանրամասնութիւնը»: Ամրանը գրաբարի ամառն բառաձեւի սեռականն է, որ ինչպէս նաեւ՝ ձմեռն, լեառն, դուռն եւ մատուռն, կը վերջանայ ն-ով. ասոնք սեռականի մէջ կը թուին կրել ռ > ր հնչիւնափոխութիւն մը: Բայց այսպէս կը թուի միայն: Ստորեւ տեսնենք, թէ ճիշդ ի՛նչ տեղի կ’ունենայ: Բառիս հեռաւոր՝ հնդեւրոպականէն նոր հեռացած ու դէպի նախահայերէն ուղղուող սկզբնաձեւը եղած է ամարան: Նախահայերէնի մէջ մեծ էր թիւը այն գոյականներուն, որոնց ուղղականն ու սեռականը նո՛յնն էր, եւ այս երկու տարբեր հոլովները կը զանազանուէին իրենց շեշտով միայն: Ըստ այսմ՝ ամա՛րան ուղղական էր, իսկ ամարա՛ն սեռական: Անշեշտ մնացած ձայնաւորները լեզուներու մէջ կը կորսուին կամաց-կամաց. այս կորուստին բերումով ամա՛րան դարձած է ամա՛րն, իսկ ամարա՛ն դարձած է ամրա՛ն. երկուքն ալ կորսնցուցած են «ա» մը. մէկը վերջինը, միւսը՝ վերջընթերը: Ր/ն հերթականութիւնը կու տայ ռ/ն, ուրեմն ամա՛րն դարձած է ամա՛ռն: Այսպէսով ուղղական՝ ամա՛ռն, սեռական՝ ամրա՛ն: Ամէն առիթով, ուր ռ-ն եւ ն-ն կը հեռանան իրարմէ, բառս կը վերադառնայ իր սկզբնաձեւի ր-ին: Ամառն-ամրան-ամառնային-ամարանոց-ամառնամուտ եւ այլն: Այս նոյն գործընթացը ի զօրու է միւս չորսին համար ալ: Ի դէպ, գրաբարը լերան չունէր, մեր արեւմտահայ վարժապետներուն յերիւրանքն է այս. ան ունէր՝ լեառն-լերին-լեռնէ-լերամբ: Ուղղականի եւ սեռականի նոյնութիւնը կը գտնենք շատ ուրիշ բառերու մէջ. օրինակ՝ ուղղ.սեռ. կայսեր (Caesar,Kaiser), որուն ուղղականը եղած է կա՛յսր (ե-ի կորուստով), իսկ սեռականը մնացած է ՝ կայսե՛ր:

Նաեւ՝ ուղղ.-սեռ. եզեր, որ տուած է ե՛զր ուղղականը եւ եզե՛ր սեռականը: Նմանապէս՝ ուղղ.-սեռ. աստեղ (aster բառն է այս), որ տուած է ա՛ստղ ուղղականը եւ աստե՛ղ սեռականը: Անշուշտ ամէն անգամ որ սեռական կ’ըսեմ, պէտք է հասկնալ նաեւ տրականը: *** Աշխարհաբարը այս բոլորին հետ ոչ մէկ կապ ունի: Մեր համապատասխան բառերն են ամառ, ձմեռ, լեռ, դուռ եւ մատուռ սկզբնաձեւերը՝ առանց ն-ի, որոնք ունին արտաքին հոլովում՝ ան հոլովական ածանցով՝ ամռան, ձմռան, լեռան, դռան, մատռան (մինչ գրաբարի մէջ անոնք ունէին ներքին հոլովում): Ոչ մէկ հնչիւնափոխութիւն կը ներկայանայ ու կը պարտադրէ այստեղ ինքզինք: Պարզ է, որ աշխարհաբարի մէջ պարտինք Ռ-ով գրել նաեւ այն բոլոր ածանցաւոր եւ բարդ բառերը, որոնք կը կազմուին յիշեալ հինգ բառերով. այսպէս՝ ամառանոց, ձմեռանոց եւ այլն: Հաւանաբար պէտք է խնայուի մի՛այն ձմերուկ-ին, որ ոչ մէկ անգամ Ռ-ով գրուած է, ու այսքա՛ն: Աշխարհաբարի մէջ կը գրենք նաեւ՝ բեռ-բեռան, թոռ-թոռան, փուռ-փռան, նուռ-նռան եւ այլն, անշուշտ եթէ չնախընտրենք բեռի, թոռի, փուռի, նուռի ձեւերը: Ծանօթ.– 1. Այստեղ փութամ ըսելու, որ գրաբարը ունէր դուռն եւ դուր, որոնք գրեթէ զուգահեռ գործածուած են մեր դասական մատենագրութեան մէջ, օրինակ՝ Աստուածաշունչի: Առաջինը տուած է, օրինակ, դռնապան, երկրորդը՝ դրկից: Դուռն կու տար դրունք յոգնակին, իսկ դուր կու տար դուրք: Հայցականը՝ դրունք-զդրունս եւ դուրք-զդուրս: Պատարագին կ’երգեն՝ «Զդրունս, զդրունս, ամենայն իմաստութեամբ եւ զգշութեամբ...» եւ այլն: Սեռականը կ’ըլլայ դրանց: Զդուրս-ը, կորսնցնելով զ նախդիրը, դարձած է դուրս (out, dehors), որ մակբայ ու յետադրութիւն է: Ասոր սեռականը կ’ըլլայ դրաց, բացառականը՝ ի դրաց, որ փոխուելով տուած է դրացի: Ճիշդ ինչպէս ի դէպ տուած է դէպի: Ծանօթ.– 2. Դասական հայերէնը ունէր մեծաթիւ բառեր, որոնք կազմուած են ձմեռն արմատով, օրինակ՝ ձմեռնաբոյս, ձմեռնաժողով, ձմեռնաճոխ, ձմեռնամուտ, ձմեռնասուն, ձմեռնատունկ եւ այլն, սակայն ան ունեցած է նաեւ բառեր ձմեր Շարունակութիւնը էջ 29

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Էջ 29

Կիրակնօրեայ ընթերցումներ՝ Շարունակութիւն էջ 28-էն

արմատով, օրինակ՝ ձմերական, ձմերային, ձմերանի, ձմերանոց, ձմերատուն, ձմերել, ձմերոց, ձմերուկ. ուրեմն ասոնք սկզբնաձեւեր են եւ ռ > ր հնչիւնափոխութեան հետեւանք չեն. սա՛ տարբերութեամբ, որ ձմեր նախաձեւը չէ աւանդուած: Ըստ Աճառեանի՝ հեռաւոր ձեւը ձմեռ է, եւ ասով ալ կազմուած են հնագոյն բարդութիւնները, հետագային ան աճած է ն բաղաձայնով ու դարձած է ձմեռն, որով կազմուած են նորագոյն բարդութիւնները: *** Աշախարհաբարի հնագոյն բնագրերու մէջ նշուած այս հինգ բառերը գրուած են միայն ռ-ով՝ դուռ-դռան-դուռէ (դռնէ)-դուռով: Այսպէս՝ աշխարհաբարի առաջին դասագիրքը կը հանդիսանայ Մխիթար Սեբաստացիի «Դուռն քերականութեան» աշխատութիւնը, որ հրատարակուեցաւ 1727-ին, Վենետիկ, եւ որուն 21-րդ էջին վրայ կը կարդանք՝ դուռ-դռան-դռնէ-դռնով: Իսկ շարունակութեանը մէջ նաեւ՝ ամռան, ձմռան, լեռան, մատռան: Յովհաննէս Զոհրապեանի Աստուածաշունչի աշխարհաբար հրատարակութեանց մէջ 19-րդ դարու առաջին քառորդին, պարագան նոյնն է: Ռ-ով գրուած են նաեւ Աստուածաշունչի 1853-ի Աստուածաշնչական ընկերութեան թարգմանութեան մէջ, որուն գլխաւոր թարգմանիչն էր Ստեփան Փափազեանը,– որ իր ժամանակի մեծագոյն հայագէտներէն էր,– ամերիկացի միսիոնար Էլիաս Ռիկզի հետ. հետագային Փափազեանէն աւելի հայերէն «գիտցողներ» փոխեցին կարգը: Այտընեանը իր «Քննական քերականութիւն»ին մէջ միայն Ռ կը գործածէ ու այդպէս ալ մանաւանդ կը թելադրէ աշխարհաբարին համար: Ռ կիրարկած են Բագրատունին, Աճառեանն ու Աբեղեանը (անկախ 1922-ի ուղղագրական համակարգէն, որ այս կէտին հետ կապ չունի): Ռ-ն որդեգրած է արեւելահայերէնը: Արեւմտահայ արդի մամուլէն Ռ որդեգրած են «Նոր Յառաջ»ը եւ «Լուսաբաց»ը: «Հորիզոն գրական»ը կը հետեւի յօդուածագիրներու ճաշակին՝ Ռ կամ Ր: Անհատներու մակարդակին պատկերը քիչ մը տարբեր է: Միայն մերոնք է, որ...առ նանիր ու խոր տգիտութեան իւրեանց եւ իրար խառնելով գրաբարն ու աշխարհաբարը, հնարած են ուղղագրական աճպարարութիւն մը՝ դուռ > դրան, առանց բաւարար գիտնալու ո՛չ գրաբարը, ո՛չ աշխարհաբարը: Ու այդպէս կը քաշքշուի մեր բարբառը: Արեւմտահայերէնագիտութիւնն ալ հե՛տը: Յ. Գ. Հայոց լեզուի «Ծիածան» դասագիրքերու շարքին մէջ,– որ իմ հեղինակութիւնս է եւ որուն 10 հատորները մօտիկ անցեալին 20 տարի շարունակ ծառայեցին գրեթէ ամբողջ սփիւռքին,– քանի մը լուսամիտ մանկավարժներու հետ խորհրդակցելէ

ետք հաստատեցի ամռան-ձմռան-լեռան-դռանմատռան (մատուռին) ուղղագրութիւնը: Անկէ ետք լոյս տեսնող դասագիրքերուն մէջ, որոնք շատ աւելի առեւտրական նպատակներով գրուած են, քան թէ հայագիտական ու մանկավարժական, վերահաստատուեցաւ ամրան-ձմրան-լերան-դրան-մատրան ձեւը: Խոր ուրախութեամբ պիտի արձանգրեմ այստեղ, որ հմուտ արեւմտահայերէնագէտ դոկտ. Յակոբ Չոլաքեանի քերականութեան վերջին աշխատութեան մէջ, որ լոյս տեսաւ 2018-ին Անթիլիաս, Գէորգ Մելիտինեցի գրական մրցանակի մատենաշարով, հեղինակը կը թելադրէ ամռան-ձմռանլեռան-դռան-մատռան ձեւը՝ իբրեւ միակ ճիշդը: Մաղթենք, որ ազգային պատկան իշխանութիւնները բաւականաչափ հետեւողական կ’ըլլան եւ իրենց կրթական խորհրդատուներու թելադրանքով յետագայ դասագիրքերէն կը պահանջեն այս առողջ աւանդոյթի վերահաստատումը՝ վերջ տալով տասնամեակներու անհեթեթ ու անհետեւողական կրաւորականութեան:

Սումգայիթեան ջարդերէն անցած է 31 տարի Շարունակութիւն էջ 6-էն

յութիւնը թոյլ տուած է անոնց թաքցնել զոհերու ճշգրիտ քանակը»,- կը նշէ հեղինակը: Գիրքին մէջ նկարագրուած է անցած դարաշըրջանի հասարակական-քաղաքական այն միջավայրը, ուր ապրած եւ ստեղծագործած է Պաքուի աւելի քան 400 հազարնոց հայ համայնքը: Մանրամասն նկարագրուած են 1987-ին Չարդախլու գիւղի հայաթափութիւնը եւ ատոր յաջորդող Սումգայիթի, Կիրովապատի եւ Պաքուի հայկական ջարդերը: Եուրի Պաղտասարեան կ՛ըսէ, որ մասնակցած է Ատրպէյճանի մէջ 1988 թուականին տեղի ունեցած ցոյցերուն ու փորձած է հասկնալ ատրպէյճանցիներու տրամադրուածութիւնը: Հնչող յայտարարութիւններէն հասկցած է, որ նպատակադրուած են վերացնել Պաքուի հայերը: «Սովորական ցեղասպանութիւն» նախագիծի ղեկավար Մարինա Գրիգորեան կ՛ըսէ, որ Սումգայիթի ողբերգութեան վերաբերեալ ուսումնասիրութիւնները պէտք է շարունակուին եւ ըլլան աւելի խոր ու համակողմանի: Գրիգորեան կը շեշտէ, որ Սումգայիթի մէջ տեղի ունեցած վայրագութիւնները փաստաթղթաւորուած են, իսկ փաստաթուղթերը ոչ միայն ականատեսներու վկայութիւններն են, որ կը շարունակեն հաւաքագրել, այլ նաեւ պաշտօնական տուեալներ են` դատական նիւթեր, ջարդերու ժամանակ նկարուած տեսանիւթեր եւ լուսանըկարներ:

Հայ Կեանք

Էջ 30

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ԱՌԵՒՏՈՒՐԻ ՆԱԽԱՐԱՐ՝

ԱՐՏԱՇԷՍ ԷՆՖԻԱՃԵԱՆ Շարունակութիւն էջ 26-էն

Միքայէլ Պապաջանեանի կողքին։ Ազգային Խորհուրդի նիստերուն, Էնֆիաճեան որպէս տնտեսագէտ կ՚արտայայտուէր պետական կառոյցի ապագայ հեռանկարի մասին, շեշտելով որ Հայաստանը կարելի կը դառնայ գոյատեւել միայն ֆինանսական հսկայ ներդրումներու միջոցաւ, ինչպէս նաեւ արդիւնաբերական զարգացումներով։ 1918 Մայիս 28-ի Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան հռչակումէն ետք, Յովհաննէս Քաջազնունիի կառավարութիւնը իր պաշտօնը ստանձնելէն ետք, 7 Յունիս 1918-ին, տակաւին երբ Էնֆիաճեան Թիֆլիս կը գտնուէր, բոլորին նման ոգեւորուած էր սեփական պետականութեան ստեղծման փաստով ու կառուցողական ընդդիմութեան քննադատութեամբ կը յորդորէր Քաջազնունին, որ նորաստեղծ կառավարութիւնը պէտք է ձգտի մտաւորական ու մասնագիտական ներուժ օգտագործել՝ ի շահ նորաստեղծ պետականութեան, որուն կորիզը պիտի գար Թիֆլիսի Ազգային Խորհուրդէն։ Յովհաննէս Քաջազնունիի կազմած առաջին կառավարութիւնը երբ իր հրաժարականը տուաւ, Էնֆիաճեան Թիֆլիսէն երթալով Երեւան, մասնակից կը դառնար բազմաթիւ ու երկարատեւ խորհրդակցական նիստերու կազմելու համար ժողովրդական (ռամկավար) – դաշնակցական համաձայնական նոր կառավարութիւնը։ 4 Նոյեմբեր 1918-ին Քաջազնունին կը յայտարարէր նոր կառավարութիւնը, ուր աշխարհագրականօրէն Նախիջեւան մարզը մաս պիտի կազմէր Հայաստանի Հանրապետութեան։ Քաջազնունիի հետ կառավարութիւնը պիտի բաղկանար հետեւեալներէն. Յովհաննէս Քաջազնունի – վարչապետ (դաշնակցական), Գ. Մելիք Ղարակէօզեան – օգնական վարչապետ (ժողովրդական), Ս. Տիգրանեան – արտաքին գործերու նախարար (դաշնակցական), Զ. Յ. Հախվերտեան – զինուորական նախարար (անկուսակցական), Արամ Մանուկեան – ներքին գործերու նախարար (դաշնակցական), Արտաշէս Էնֆիաճեան – առեւտուրի նախարար (ժողովրդական), Սամսոն Յարութիւնեան – արդարատութեան նախարար (ժողովրդական), Մ. Աթաբեկեան – հանրային կրթութեան նախարար (ժողովրդական), Լ. Ղուլեան – պարենաւորման նախարար (ժողովրդական), Խաչատուր Կարճիկեան – խնամատարութեան նախարար (դաշնակցական): Իսկ Թիֆլիսի Ազգային Խորհուրդին կողմէ

Քաղաքական առաքելութեամբ՝ Ամերիկա։ Ձախէն աջ՝ Արտաշէս Էնֆիաճեան, Սուրէն Մելիքեքն, Յովհաննէս Քաջազնունի, Կարօ Պաստրմաճեան, Արտէմ Փիրալեան։

պետական վերահսկիչ նշանակուեցաւ ժողովրդական Մինաս Բերբերեանը, որուն ընտրութեան ձեռնպահ մնացին խորհրդարանի սոցիալ դեմոկրատ եւ սոցիալ յեղափոխական խմբակները։ 4 Նոյեմբեր 1918-ին, երբ կառավարութիւնը Երեւան փոխադրուեցաւ Թիֆլիսէն, Էնֆիաճեան փոխարինեց Կարճիկեանը առեւտուրի նախարարութեան պաշտօնին համար, յայտարարելով որ նոր տարուայ սեմին պիտի ներկայացնէր կայուն պետական պիւտճէի նախագիծ, ինչպէս նաեւ հայկական նոր դրամանիշ ստեղծելու ծրագիրը։ Սակայն այդ համաձայնական կառավարութեան խանդավառ սկիզբը երկար պիտի չտեւէր. ժողովրդական նախարարները լքեցին Երեւանը ու նախընտրեցին գործել Թիֆլիս մնալով, յատկապէս Արամ Մանուկեանի մենատիրական գործունէութեան եւ ստեղծուած ներքին միջ-կուսակցական լուրջ տարակարծութիւններու պատճառով։ Կ՚արժէ հոս աւելցնել նաեւ, որ 1915 Ապրիլին նոյն Արամ Մանուկեանը փորձեց մենատէրը դառնալ Վանի հերոսամարտին։ Այս բոլորէն անկախ Էնֆիաճեան մնաց հաստատ իր մօտեցումին վրայ, ու իր աշխատանքին շնորհիւ ծրագրուեցաւ պետական պիւտճէն ի գործ դնել 1919 տարուան համար։ Վարչապետ Քաջազնունին այդ ծրագիրը կեանքի կոչելու համար ներկայացուց Հայաստանի Խորհրդարան վաւերացման համար։ 4 Փետրուար 1919-ին խորհրդարանը որոշեց յանձնարարել վարչապետ Քաջազնունիին մեկնիլ Եւրոպա եւ ապա Ամերիկա, որպէսզի Հայաստանի կողմէ դիմէ դաշնակից պետութիւններուն եւ Միացեալ Նահանգներու օգնութեան, այդ միջոցաւ հնարաւոր դարձնելու սովի եւ հիւանդութիւններու ճիրաններէն ազատելու Հայաստանը, ինչպէս նաեւ պարէն եւ առաջին անհրաժեշտութիւն ապահովել։ Ուղեւորութեան ծախսերը հոգալու համար 550 հազար ռուբլի տրամադրուեցաւ, որ նախատեսուած էր Էնֆիաճեանի նախագծով։ Փետրուար 5-ին վարչապետի պաշտօնակատար նշանակուեցաւ Ալեքսանդր Խատիսեանը, իսկ Քաջազնունին գնաց Թիֆլիս, ուր անգլիական հրամանատարութեան միջոցաւ կրցաւ հարկն ու պատշաճը տնօրինել Եւրոպա եւ Ամերիկա մեկնելու համար։ Այդ ծրաՇարունակութիւնը էջ 31

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Հայ Կեանք

Էջ 31

Թեղուտի հարցով Եւրոդատարանը Հայաստանի դէմ եւս 6 վճիռ հրապարակած է վճիռով պետական պիւտճէէն պիտի ստանայ 10 հազար եւրօ: Թեղուտցիներու փաստաբան Կարէն Թումանեանը «Ազատութեան» ըսած է, որ Եւրոպական դատարանի վճիռներէն ետք Հայաստանի մէջ դեռ 10 տարի առաջ քննուած գործերը պիտի վերաբացուին եւ կրկին անգամ քննութեան առարկայ պիտի դառնան: Անոնց միջոցով գիւղացիները հնարաւորութիւն պիտի ունենան իրենց կորսնցուցած հողատարածքներուն դիմաց խելամիտ փոխհատուցումներ ստանալու:

Մարդու իրաւունքներու եւրոպական դատարանը (ՄԻԵԴ) Հայաստանի Հանրապետութեան դէմ հրապարակած է 6 վճիռ, ըստ որոնց՝ Թեղուտի մէջ մօտ 10 տարի առաջ հանքարդիւնաբերութեան նպատակով գիւղացիներուն ապօրինի սեփականազըրկած են: 6 ընտանիք ընդհանուր առմամբ պետութենէն սեփականութեան իրաւունքի խախտման համար որպէս փոխհատուցում պիտի ստանայ 70 հազար եւրօ:

Թեղուտի մէջ հանքարդիւնաբերութիւն իրականացուցած «Թեղուտ» ՓԲԸն գիւղացիներու սեփական հողատարածքներուն դիմաց վճարած էր չնչին գումարներ՝ մէկ քառակուսի մեթրի դիմաց 36-60 դրամ:

Յիշեցնենք, նմանատիպ գործով Եւրոպական դատարանը առաջին վճիռը կայացուցած էր անցած տարուան Նոյեմբերին: Թեղուտ գիւղի բնակիչ Սերոբ Օսմանեանը եւս Սթրասպուրկի դատարանի

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ԱՌԵՒՏՈՒՐԻ ՆԱԽԱՐԱՐ՝

ԱՐՏԱՇԷՍ ԷՆՖԻԱՃԵԱՆ Շարունակութիւն էջ 30-էն

գիրը իրանակացաւ Ապրիլ 16-ին, ու Քաջազնունիին ընկերակցեցան նախարար Էնֆիաճեանը, գիւղատընտես Յ. Փիրանեանը եւ սպայ Ս. Մելիքեանը։ Միացեալ Նահանգներու կառավարութիւնը մեծ օգնութիւն ցուցաբերեց Հայաստանի պարենաւորութիւնը իրականացնելու գծով, ու Մայիսին արդէն այդ օգնութիւնը բեռնատար շոգենաւով հասաւ Պաթում ու մէկ շաբաթ ետք 600 հազար փաունտ մթերքը հասաւ Հայաստան, որ յաջողութեամբ իրականացաւ Էնֆիաճեանի ջանքերուն շնորհիւ։ Դժբախտաբար, երբ խորհրդարանը ընդունեց 28 Մայիս 1919-ի ծանօթ աքտը, Ժողովրդական Կուսակցութիւնը հիմնաւորուելով, որ այն միակողմանի բնոյթ կը կրէ, չունի Պօղոս Նուպարի հաւանութիւնը (Ազգային պատուիրակութեան), չի բխիր հայկական հարցի միջազգային իրավիճակէն ու չի համապատասխաներ հայ ժողովուրդի շահերուն, հետեւաբար չընդունեց այն ու պահանջեց չեղեալ յայտարարել այդ աքտը։ Երբ կառավարութիւնը մերժեց ընդունիլ Ժողովրդական Կուսակցութեան պահանջքը, 24

Յունիսին Ժողովրդական չորս նախարարներ՝ Յարութիւնեան, Էնֆիաճեան, Մելիք-Ղարակէօզեան եւ Վերմիշեան դուրս եկան կառավարութեան կազմէն, վերջ տալով միջ-կուսակցական համաձայնութեան։ Այս փոփոխութիւններուն եւ քաղաքական անկայուն վիճակին պատճառով երախտաւոր Էնֆիաճեան ստիպուած իր ընտանիքով արտագաղթեց Կովկասէն ու հաստատուեցաւ Պելճիքա, ու Պրիւքսելի մէջ հիմնեց «Էնֆի» անունով ծխախոտի գործարան, ուր հիմնականօրէն կ՚աշխատէին բազմաթիւ կովկասահայ գաղթականներ։ Երախտաւորը հեռու չմնաց քաղաքական ասպարէզէն, ու Տոքթ. Ներուզի հետ, որպէս խորհրդական Աւետիս Ահարոնեանի պատուիրակութեան, ներկայ եղաւ Սեւրի մէջ 10 Օգոստոս 1920-ին, ուր ստորագրուեցաւ հռչակաւոր դաշնագիրը։ Այս պատուիրակութեան անդամ մնաց ան մինչեւ Հայաստանի խորհրդայնացումը։ Հայ ժողովուրդի ապագայով միշտ մտահոգ ու անոր բարօրութեան նուիրեալ յաջողակ գործարարը հազիւ 58 տարեկան իր աչքերը կանուխ փակեց ծննդավայրէն հեռու երկինքի տակ։

Էջ 32

Հայ Կեանք

Ուրբաթ, 1 Մարտ 2019

Ցեղասպանութենէն կամ 1895-ի ջարդերէն վերապրողներու գրաւոր վկայութիւնները հաւաքելու արշաւ «Արամ» միութիւնը ֆրանսահայ ոչ-հասութաբեր միութիւն մըն է, որուն նպատակն է պահպանել սփիւռքահայերու ապրած կեանքին յիշողութիւնը: Միութիւնը կը փափաքի վկայութիւններ քաղել Հայոց Ցեղասպանութեան կամ 1895-ի ջարդերէն հայ վերապրողներէ եւ անոնց՝ դէպի Ֆրանսա, Լիբանան եւ Միացեալ Նահանգներ գաղթին մասին: «Կոչ կ՛ուղղենք ընտանիքներուն, որպէսզի 1915-ի (կամ 1895-ի) վերապրողներուն կողմէ գրուած հին վկայութիւնները տրամադրելի դարձնեն «Արամ» միութեան գործակիցներուն: Այս վկայութիւնները կարեւոր են Հայոց Ցեղասպանութեան յիշողութիւնը պահպանելու համար եւ մաս կը կազմեն սփիւռքահայերու մշակութային ժառանգութեան: «Արամ» միութիւնը գիտակից է, որ այս վկայութիւնները արժէքաւոր են ընտանիքներուն համար: Ուստի կ՛առաջարկենք պարզապէս թուային պատճէն մը կատարել միութեան արխիւներուն համար», նշուած է միութեան յղած հաղորդագրութեան մէջ, ուր նաեւ կը շեշտուի, որ միութեան նպատակն է այս վկայութիւններուն տարածումը եւ իրազեկումը ապահովել է, թուայնացումի միջոցաւ, թարգմանութիւններով եւ հրատարակութիւններ պատրաստելով: Յաւելեալ տեղեկութիւններու համար՝ այցելել https://webaram.com/hy կայքէջը։

Դոկտ. Զաւէն Մսըրլեանի խօսքը արտասանուած «Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան Մարդն ու Գործը» գիրքին շնորհահանդէսին Շարունակութիւն էջ 24-էն

ղեակ, բարեբախտութիւնը ունեցած եմ անդամագրուելու Հ․Ե․Ընկերակցութեան, ուր սորված եմ հայերէն լեզուն, վերագտած եմ ազգային ինքնութիւնս եւ հայ ըլլալու հպարտութիւնս: ՀԵԸ, ինծի համար եղաւ հաւաքական կեանքի փորձառութեան ընդարձակ դաշտ մը: Այս փորձառութիւնը մեծապէս օգտակար պիտի ըլլար իմ ազգային, հասարակական, կուսակցական եւ քաղաքական աւելի քան յիսուն տարիներու վրայ երկարող գործունէութեանս ընթացքին: ՀԲԸՄ-էն եւ ՀԵԸ-էն ներս աշխատանքս ինծի համար եղաւ նաեւ գաղափարական կազմաւորման շրջան մը» (էջ 299-300): Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան Ազգին, Հայրենիքին, Հայց. եկեղեցւոյ, ՀԲԸՄ-ին, ՌԱԿ-ին, ՀԵԸ-ին եւ Թէքէեան Մշակութային Միութեան միջոցաւ ծառայած է հայութեան: Ան կը նշէ, թէ երկար տարիներ մաս կազմած է իր նշած չորս կազմակերպութիւններուն ղեկավար մարմիններուն, իր բառերով «բծախընդրութեամբ յարգած եմ իւրաքանչիւրին ինքնութիւնը, առանձնայատկութիւններն ու ազատ գործելու իրաւունքը…աշխատելով հասնիլ այս համախոհ կազմակերպութիւններուն ներդաշնակ եւ համերաշխ գործակցութեան» (էջ 308): Ահա իսկական ղեկավարի մը չափանիշերը: Մեթր Սեդրակեան ՀԵԸի համալսարականներուն մասին իր գրութեան մէջ նշած է ղեկավարի յատկանիշները. «ղեկավարութիւնը չի տրուիր, ան կը նուաճուի բծախնդիր աշխատանքով, ազգային ու ընդհանուր զարգացումով, նուիրումով….»:

Ե. մասը: Գաղութային տպաւորութիւններ, որոնք ընդհանրապէս լոյս տեսած են «Զարթօնք» օրաթերթին մէջ: Այս բաժնին մէջ անդրադարձ կայ միջին արեւելեան գաղութներուն, ֆրանսահայ գաղութին եւ եգիպտահայութեան մասին: Ասոնք ականատեսի վկայութիւններ են եւ ապագային — կրնայ իբր սկզբնաղբիւր ծառայել այս գաղութներու պարզած կեանքը ուսումնասիրողներուն: Ուսանելի շատ բան տեսայ այդ գրութիւններուն մէջ: Գիրքը կ’աւարտի 3 էջ լուսանկարներով: Կարելի էր այս էջերը քիչ մը եւս աւելցնել: Կ’եզրափակենք գիրքին մեկենաս ՀԲԸՄի նախագահ Պերճ Սեդրակեանի սրտի խօսքով. «Մեր ջերմ փափաքն է որ Հրաչեայ Սեդրակեանի ազգային-քաղաքականմիութենական նշանակալի վաստակին նուիրուած այս հատորը ուսանելի աղբիւր մը ըլլայ նաեւ երիտասարդութեան համար՝ քաջալերելու զիրենք, որ ունենան լայն աշխարհահայեացք, վերլուծական միտք, ինքնուրոյն մտածելակերպ եւ աշխոյժ ներգրաւուածութիւն ազգային եւ հանրային ծառայութեան մարզերուն մէջ՝ հետեւելով անոր փայլուն օրինակին» (էջ 12): Կ’արժէ ունենալ այս հատորը ձեր գրադարանէն ներս ու մանաւանդ կարդալ զայն: Վարձքդ կատար այս հատորը իրականացնողներուն: Յարգանքով կը խոնարհինք Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեանի յիշատակին»: Որոշ յապաւումներով «Զարթօնք»