Հայ Կեանք ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈԻԹԱՅԻՆ ԵԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆ Տարի Դ., թիւ 18(79)
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Փաշինեան եւ Փութին քննարկեցին Հայ-Ռուսական յարաբերութիւնները
Երեւանի մէջ կայացաւ ԵԱՏՄի Բարձրագոյն խորհուրդի նիստը
ԵՐԵՒԱՆ, «Արմէնփրես».- Հոկտեմբեր 1-ին տեղի ունեցած Եւրասիական բարձրագոյն խորհուրդի նիստէն ետք, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան հանդիպեցաւ Ռուսիոյ նախագահ Վլատիմիր Փութինի հետ:
Հոկտեմբեր 1-ին Երեւանի մէջ տեղի ունեցաւ Եւրասիական տնտեսական միութեան Բարձրագոյն խորհուրդի ընդլայնուած կազմով նիստը, որուն կը մասնակցէին ԵԱՏՄի անդամ պետութիւններու ղեկավարները եւ 3 հրաւիրեալ երկիրներու առաջնորդները։
Ողջունելով Ռուսիոյ նախագահը՝ վարչապետ Փաշինեան անդրադարձաւ ԵԱՏՄի աշխատանքներուն եւ տեղի ունեցածը նկատեց յատկանշական իրադարձութիւն, մանաւանդ որ այս ծիրին մէջ ստորագրուեցաւ համաձայնագիր մը Սինկափուրի հետ, ուժի մէջ մտաւ Իրանի հետ ազատ առեւտուրի ժամանակաւոր համաձայնագիրը, իսկ ուրախալին այն է, որ այս բոլորը տեղի ունեցան Երեւանի մէջ: Իր խօսքին մէջ վարչապետ Փաշինեան հաստատեց, որ Ռուսիան Հայաստանի համար ռազմավարական գործընկեր է, եւ Հայաստանը այդ ռազմավարական գործընկերութիւնը աւելի ու աւելի ամուր դարձնելու յոյս ունի: Նախագահ Փութին իր խօսքին մէջ հաստատեց երկու երկիրներու յարաբերութիւններուն ռազմավարական բնոյթը՝ նշելով. «Անոնք ամրապընդուած են ո՛չ միայն վերջին տարիներու եւ տասնամեակներու իրադարձութիւններով, այլ նաեւ մեր ժողովուրդներու յարաբերութիւններու դարաւոր պատմութեամբ»: Ան նաեւ կարեւոր նկատեց ԵԱՏՄի Բարձրագոյն խորհուրդի նիստն ու անոր արդիւնքները, մանաւանդ երրորդ երկիրներու հետ կապը զարգացնելու առումով։
Ընդլայնուած կազմով նիստին քննարկուեցան ԵԱՏՄի 2018-ի պիւտճէի կատարողականը, ԵԱՏՄի 2020-ի պիւտճէն, ԵԱՏՄի միասնական տնտեսական շուկայի կազմաւորման հայեցակարգը, ԵԱՏՄի ներքին շարք մը փոփոխութիւններ եւ Բարձրագոյն խորհուրդի յաջորդ նիստին վայրը: Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան՝ որպէս ԵԱՏՄի նախագահող եւ հիւրընկալող երկրի ղեկավար, ողջունելով նիստի մասնակցողները՝ նշեց, որ իրեն համար մեծ պատիւ է հերթական նիստին ընթացքին ներկաները ողջունել Երեւանի մէջ: Շարունակութիւնը էջ 3
Ջերմ եւ բարեկամական առանձնազրոյցի ընթացքին Հայաստանի վարչապետը եւ Ռուսիոյ նախագահը քննարկեցին երկկողմանի հետաքրքրութիւն ներկայացնող հարցեր: Զրուցակիցները անդրադարձան հայ-ռուսական տնտեսական համագործակցութեան, ռազմաքաղաքական գործընկերութեան ամրապնդման եւ շրջանային նշանակութիւն ունեցող հարցերու: Հանդիպման վերջաւորութեան նախագահ Փութին Ռուսիա հրաւիրեց վարչապետ Փաշինեանը։
Էջ 2
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹԻՒՆ
Յայտարարութիւն - ՌԱԿի 98-ամեակ Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան Կեդրոնական Վարչութիւնը այսօր հպարտօրէն կ’ոգեկոչէ ՌԱԿ-ի հիմնադրութեան պանծալի 98-ամեակը, ողջունելով եւ յարգելով աւանդական մեր կուսակցութեան եւ կուսակցականներուն բեղուն վաստակը եւ անսակարկ նուիրումը։ Ազգային վեհանձնութեան, տասնամեակներու գործի եւ իրագործումի, ոսկեայ տառերով փորագրուած անցեալի վերարժեւորման պահն է որ կ’ըմբոշխնենք այսօր: Ոգեշնչող է յատկապէս 2019-ի տարեդարձը, որովհետեւ այսօր հայրենի հողին վրայ ՌԱԿ-ի գաղափարախօսութեան վերընձիւղման եւ իրագործման բախտորոշ ժամանակներու ականատեսը կ’ըլլանք: Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան Կեդրոնական Վարչութիւնը այս յայտարարութեամբ կը միտի բարձր գնահատանքի եւ քաջալերանքի խօսք ուղղել կուսակցութեան հիմքը հանդիսացող, կուսակցական բոլոր ընկեր ընկերուհիներուն, մեր շրջանակներուն, ղեկավար եւ մտաւորական նուիրեալներուն, մօտ կամ հեռու, որոնք 98 տարիներէ ի վեր, անկոտրում ազգային կիրքով եւ հաւատքով ջահակիրները դարձան Ռամկավարութեան ուխտին, բարձր պահելով կուսակցութեան աւանդը եւ ժառանգութիւնը։ Հակառակ մեր առջեւ ծառացած բազմաթիւ դժուարութիւններուն եւ բազմաբնոյթ մարտահրաւէրներուն, ՌԱԿ-ը, իւրաքանչիւր Ռամկավար կուսակցականը, գիտակցութեամբ եւ ամենայն հոգատարութեամբ պահպանած է հայ ժողովուրդին, Սփիւռքին եւ Հայրենիքին ծառայելու իր սրբազան ուխտը, Հայաստանի, Արցախի, ինչպէս նաեւ Հարաւային եւ Հիւսիսային Ամերիկաներու, Եւրոպայի, Միջին Արեւելքի, Ափրիկէի եւ Աւստրալիոյ հայահոծ գաղութներուն մէջ գործող ՌԱԿի շրջանակներուն ընդմէջէն։ 98 տարիներու յառաջադէմ մտայնութեամբ նաեւ, հայու իրաւունքին եւ ազգային ազատականութեան ըմբռնումներուն համասփիւռքեան հարթակն է ՌԱԿ-ը՝ իր հեղինակաւոր մտաւորականներու եւ գաղութային գործիչներու խօսքով, գրիչով եւ գործով արտայայտուող, որ յամառօրէն պայքարած է եւ կը շարունակէ պայքարիլ առ այսօր՝ ի գործ հայապահպանութեան եւ պահանջատիրութեան, ամենայն արժանապատւութեամբ եւ յանձնառութեամբ։ Հայ ժողովուրդի այսօրուան հրամայականը մեր անկախ հայրենիքի յառաջդիմութիւնն է, Սփիւռքի վերակազմակերպումը, հայկական բանակի հզօրացումը, Արցախի խաղաղութիւնը եւ մեր պատմական պահանջատիրութեան արդար եւ ամբողջական լուծումը Աշխարհով մէկ, մենք՝ Ռամկավարներս, ուխտած ենք եւ կ’ուխտենք նաեւ այսօր, ԾԱՌԱՅԵԼ ՄԵՐ ԱԶԳԻՆ ԵՒ ՀԱՅՐԵՆԻՔԻՆ։ Կեցցէ՛ ՌԱԿի 98-ամեակը։ Կեցցէ՛ Ռամկավար Ազատական Կուսակցութիւնը, Կեցցէ՛ Ռամկավար Ազատականը, Կեցցէ՛ Հայ Ժողովուրդը, Կեցցէ՛ Հայաստանի Հանրապետութիւնը Կեցցէ՛ Արցախի Հանրապետութիւնը։ Ի Դիմաց՝ ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹԵԱՆ Ռաֆֆի Պալեան Մայք Խարապեան Ատենադպիր Ատենապետ 1 Հոկտեմբեր 2019
“Հայ Կեանք”
Ելեկտրոնային Պարբերական Խմբագիր Տիգրան Ապասեան
Փոխ խմբագիր Խաչատուր Ադամեան
Հրատարակչակազմի գործակից Դոկտ․ Համբիկ-Սահակ Մարուքեան
Աթէնք - Յունաստան
“Χάι Γκιάνκ”
Ηλεκτρονική Περιοδική Ενημερωτική Έκδοση Υπεύθυνοι Έκδοσης
Δικράν Αμπασιάν Χατσαδούρ Αταμιάν Δρ. Χαμπίκ-Σαχάκ Μαρουκιάν
Αποστέλλεται ηλεκτρονικώς & ατελώς
“Hye Gyank” Electronic Periodical Publication Athens - Greece E-mail: hyegyank@gmail.com
News in Pages 15-22 Հաւատալով ազատ խօսքի իրաւունքին եւ բազմակարծութեան` կ՛ընդունինք, որ հրապարակուած գրութիւնները անպայման չարտայայտեն խմբագրութեան եւ հրատարակչակազմին տեսակէտը։ Խմբագրութեան կը վերապահուի յղուած յօդուածները յապաւելու կամ չհրատարակելու իրաւասութիւնը։
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹԻՒՆ
Յայտարարութիւն Աշխարհաքաղաքական ազդեցութիւններու, տնտեսական եւ մրցակցային նոր հոսանքներու ձեւաւորման ժամանակաւոր այս փուլին, Հայաստանն ալ, զուգահերաբար, կը թեւակոխէ յետ-յեղափոխական բարեփոխումներու, հասարակական, քաղաքական եւ դատական իրաւակարգի նոր հանգրուան մը, վկայակոչելով Հայաստանի Հանրապետութեան նորագոյն պատմութեան զարգացումը։ Ռամկավար Ազատական Կուսակցութիւնը կը հաւատայ, որ այսօր Հայաստանի հասարակութեան գերնպատակը յառաջադէմ հայկական պետութեան մը ստեղծումը եւ կայացումն է, անկախ պետականութեան եւ հայրենիքի՝ նոր մարմնաւորումը, որ անսակարկ կերպով կը շահագրգռէ համայն հայութիւնը, եւ որուն համար իւրաքանչիւր հայ, գիտակցաբար, հպարտ եւ յանձնառու կը զգայ իր հայրենատիրութեան պատասխանատւութեան։ Հայրենատիրութիւն, զոր կը բնորոշէ հաւասար քաղաքացիական իրաւունքներու հիմքով ստեղծուած, նորարար գործելաոճով ծրագրուած, արդիւնաւէտութեան եւ միտքի ուժի հենքով առաջնորդուող, համահայկական նոր չափանիշերու ձգտող հզօր Հայաստանը եւ համայն հայ ժողովուրդի հայրենիքը։ Ի հեճուկս այս իրավիճակին, ակնյայտ է, որ հայրենիքի մէջ ընթացք առած է բեւեռացուած կարծիքի, ընդդիմախօսութեան եւ անհատական հաւատարմութիւններու շուրջ պտըտող լուրջ հասարակական բախում, անվստահութեան եւ թերահաւատութեան լայն բեմ եւ կողմնակալ լրատւութեան կողմէ դրդուած աղմկայարոյց երեւոյթներ ու ապակողմնորոշող ելոյթներ։ Հակառակ անկայունութիւն ստեղծող այս ժամանակաւոր երեւոյթին, ՌԱԿ-ը համոզուած է այն միտքին, թէ այս իրավիճակին բնական հեղինակն ու տէրը նոյնինքն «թաւշեայ» յեղափոխական քաղաքացին է, որ խիզախ ժողովրդավարութեան ընթացք տուած է, բայցեւայնպէս, կը գիտակցի անցումային այս երեւոյթներու ժամանցելիութեան, ի վերջոյ՝ հաւաքական կամքով հաւասարակշռելու ժողովրդավարութեան նժարը, ստեղծելու բուռն ցանկութեամբ սպասուած, ոգեշնչող Նոր Հայաստանը՝ իր յեղափոխութեան կարգախօսով ամրագրուած։ ՌԱԿը իր աշխարհասփիւռ կառոյցներով, Կեդրոնական Վարչութեամբ եւ անդամակցութեամբ իրազեկ եւ հաղորդակից է հայրենիքի այս տեղաշարժերուն։ Առ այդ, ընդունելով յարափոփոխ ներքաղաքական իրավիճակը, ընդգծելով համազգային նըպատակներու հետապնդման հրատապութիւնը, մատնանշելով արտաքին եւ ներքին հանգամանքներու
Էջ 3
Երեւանի մէջ կայացաւ ԵԱՏՄի Բարձրագոյն խորհուրդի նիստը Շարունակութիւն էջ 1-էն
«Մեր կազմակերպութիւնը, որն արդէն 5 տարեկան է, շարունակում է տարիէ տարի աւելի ամուր դառնալ: Այն արդէն ցոյց է տուել իր կենսունակութիւնը եւ գրաւչութիւնը՝ որպէս միջազգային ինտեգրացիոն միութիւն», ընդգծեց Հայաստանի վարչապետը։ Նիկոլ Փաշինեան ըսաւ, որ Հայաստանը այս տարի ԵԱՏՄի նախագահող երկիրն է եւ բացի Միութեան անդամ երկիրներու ղեկավարներէն, նիստին կը մասնակցին Սինկափուրի վարչապետը, Իրանի եւ Մոլտովայի նախագահները. «Դա մեր նախագահութեան խորհրդանշական գագաթնակէտն է»։ Վարչապետը նշեց, որ առաջին անգամն ըլլալով նիստի շրջագիծին մէջ տեղի կ՛ունենայ միջազգային համաժողով՝ նուիրուած Եւրասիական մայրացամաքի տարանցման հնարաւորութիւններուն։ Ան վստահութիւն յայտնեց, որ այս իրադարձութիւնը պիտի ծառայէ որպէս արդիւնաւէտ հարթակ՝ առեւտրատնտեսական կապերը ամրապնդելու եւ Եւրասիական տարածքին մէջ գումակային պատկերացումներ մշակելու համար։ Արդիւնաւէտ համագործակցութեան համար Նիկոլ Փաշինեան կարեւոր նկատեց ԵԱՏՄի շրջագիծին մէջ աշխատուժի ազատ տեղաշարժի համար առկայ արգելքները վերացնելուն ուղղուած միջոցները, որոնք կը խոչընդոտեն աշխատուժի միասնական շուկայի ձեւաւորումը:
նրբութիւնները, ՌԱԿը կոչ կ'ընէ հայ ժողովուրդին, յեղափոխութեան օրերուն ցուցաբերած հանդուրժողականութեան ոգիով եւ համաժողովրդական վճռականութեամբ վերահաստատէ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանին եւ իր ղեկավարած իշխանութեան վստահութեան քուէն, շարունակելու բարեկարգումներու օրակարգը՝ ի շահ հայ ժողովուրդին, սփիւռքահայութեան հայրենադարձութեան իրականացման, Արցախի հիմնախնդրի հայանպաստ լուծման եւ Նոր Հայաստանի պետական, տնտեսական զարգացման։ Ի դիմաց Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան Կեդրոնական Վարչութեան Ռաֆֆի Պալեան Ատենադպիր
Մայք Խարապեան Ատենապետ 21 Սեպտեմբեր 2019
Էջ 4
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Սերպիոյ պալատի մէջ տեղի ունեցաւ Հայաստանի նախագահի դիմաւորման պաշտօնական արարողութիւնը
Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահ Արմէն Սարգսանը տիկնոջ՝ Նունէ Սարգսեանի հետ Հոկտեմբեր 3-ին պաշտօնական այցով ժամանեցին Սերպիոյ Հանրապետութիւն: Մայրաքաղաք Պելկրատի «Նիքոլա Տեսլա» օդանաւակայանին մէջ, նախագահը եւ իր գլխաւորած պատուիրակութիւնը դիմաւորուեցաւ Սերպիոյ վարչապետ Անա Բռնաբիչի կողմէ:
Սերպիոյ պալատին մէջ Հոկտեմբեր 4-ին տեղի ունեցաւ պաշտօնական դիմաւորման արարողութիւնը, ուր զինուորական նուագախումբի կատարմամբ հնչեցին Հայաստանի եւ Սերպիոյ պետական օրհներգերը, եւ Հայաստանի նախագահն ընդունեց պատուոյ պահակախումբի ղեկավարի զեկոյցը։ Այնուհետեւ տեղի ունեցաւ նախագահներ Արմէն Սարգսեանի եւ Ալեքսանդար Վուչիչի առանձնազրոյց ուր Սերպիոյ նախագահը բարի գալուստ մաղթեց նախագահ Արմէն Սարգսեանին ողջունելով իր առաջին պաշտօնական այցը Սերպիոյ Հանրապետութիւն։ Նախագահ Սարգսեան շնորհակալութիւն յայտնած է Ալեքսանդար Վուչիչին՝ պաշտօնական այցի հրաւէրի եւ ջերմ ընդունելութեան համար ու պաշտօնապէս Հայաստան հրաւիրած է Ալեքսան-
դար Վուչիչին։ Բարի գալստեան խօսքերէն ետք յաջորդեց ընդլայնուած կազմով հանդիպում պատուիրակութիւններու մասնակցութեամբ ուր անդրադարց եղաւ երկկողմ յարաբերութիւններու ընդլայնման, խորացման ու ամրապնդման։ Նախագահ Սարգսեանը ողջունեց նաեւ Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքացիներու համար մուտքի արտօնագրային ռեժիմի վերացման եւ Հայաստանի Հանրապետութեան մէջ, Սերպիոյ Հանրապետութեան դեսպանութեան բացման սերպական կողմի որոշումները։
Նախագահները հանդիպումներու արդիւնքները ամփոփեցին զանգուածային լրատուամիջոցներու ներկայացուցիչներու համար յայտարարութիւններով: Նոյն օրը Հանրապետութեան նախագահ Արմէն Սարգսեան հանդիպեցաւ Սերպիոյ վարչապետ Անա Բռնաբիչի հետ: Սերպիոյ վարչապետը ողջունելով նախագահ Սարգսեանի պաշտօնական այցը՝ նշեց, որ ուրախ են հիւրընկալել բարեկամ Հայաստանի նախագահին եւ շահագրգռուած են բոլոր ուղղութիւններով երկՇարունակութիւնը էջ 5
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
Նախագահ Սարգսեանը Ժնեւի մէջ հանդիպած է Արամ Ա․ կաթողիկոսին
Էջ 5
Սերպիոյ պալատի մէջ տեղի ունեցաւ Հայաստանի նախագահի... Շարունակութիւն էջ 4-էն
կողմ յարաբերութիւններու խորացումը։ Կիրակի, 6 Հոկտեմբեր 2019-ին, Ժնեւի մէջ հանդիպում տեղի ունեցաւ Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահ Արմէն Սարգսեանի եւ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա. Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսի միջեւ։
Հանդիպման ընթացքին անդրադարձ եղաւ համագործակցութեան հեռանկարային ուղղութիւններուն ու կողմերը յոյս յայտնեցին, որ համատեղ ջանքերու շնորհիւ կը կարողանան տնտեսական ոլորտին մէջ հասնիլ տպաւորիչ արդիւնքներու։
ԱՄՆ գոնկրէսականներ կը պահանջեն դադրեցնել Ատրպէյճանի ռազմական օգնութիւնը
ԱՄՆ Գոնկրէսի հայկական հարցերով համախըմբումը Սեպտեմբեր 27-ին նամակով դիմած է ԱՄՆ պետական քարտուղար Մայք Փոմփէոյին եւ պաշտպանութեան նախարար Մարք Էսփէրին: Նամակին մէջ յանձնախումբը մտահոգութիւն յայտնած է Ատրպէյճանին տրամադրուող ռազմական օգնութեան ծաւալներու մեծացման եւ Հայաստանի ու Ատրպէյճանի միջեւ հաւասարակշռութեան խախտման կապակցութեամբ: Նամակը ստորագրած են գոնկրէսականներ Ֆրենք Փալլոնը, Ճեքի Սփիեռն ու Ատամ Շիֆը: Հայկական համախմբումի ղեկավարները կոչ ըրած են ԱՄՆ պետական քարտուղարութեան եւ
պաշտպանութեան նախարարութեան հաշուի առնել Ատրպէյճանի վերաբերեալ 1992 թուականին ընդունուած 901 բանաձեւի փաստը, որ ամէն տարի 2002 թուականէն յատուկ փաստաթուղթով կը չեղարկուի պետական քարտուղարութեան կողմէ: Բանաձեւը կ’արգիլէ Ատրպէյճանին ամերիկեան ուղիղ օգնութեան տրամադրումը, քանի դեռ Ատրպէյճանի ղեկավարութիւնը քայլեր չի ձեռնարկեր Հայաստանի ու Լեռնային Ղարաբաղի շրջափակման դէմ եւ չէ դադրեցուցած ռազմատենչ գործողութիւնները վերջիններուս նկատմամբ: Նամակին մէջ գոնկրէսականները կը խնդրեն անմիջապէս դադրեցնել ռազմական օգնութիւնը Ատրպէյճանին, վերանայիլ 901 բանաձեւի վերացման կարգը եւ մանրամասն տեղեկութիւն տրամադրել՝ Ատպէյճանին տրուող օգնութեան վերաբերեալ:
Էջ 6
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Փրոֆ. դոկտ․ Համբիկ-Սահակ Մարուքեան պարգեւատրուած Հինգշաբթի՝ 19 Սեպտեմբեր 2019-ին, Աթէնքի համալսարանի կեդրոնական հանդիսասրահին մէջ տեղի ունեցաւ Երկրաբաններու միջազգային ընկե րակցութեան (International Association of Geomorphologists) համաշխարհային գիտաժողովը։ Անոր ընթացքին, յունահայ փրոֆ. դոկտ․Համբիկ-Սահակ Մարուքեանին յուշատախտակ յանձնուեցաւ՝ առ ի գնահատանք իր աւելի քան 40 տարիներու Աթէնքի համալսարանէն ներս պաշտօնավարութեան համար որպէս դասախօս, ինչպէս նաեւ՝ իր գիտական ուսումնասիրութիւններուն եւ մասնագիտութեանը վերաբերող դասաւանդութիւններուն համար։ «Հայ Կեանք»ի խմբագրութիւնը ջերմապէս կը շնորհաւորէ դոկտ․ Համբիկ-Սահակ Մարուքեանը իր բարձր ու հպարտութիւն պատճառող պարգեւատրումին առթիւ։ Դոկտ․ Համբիկ-Սահակ Մարուքեանը հակառակ իր ծանրաբերնուած գիտական պատասխանատուութիւններուն կը շարունակէ իր կարեւոր մասնակցութիւնը բերել պարբերականիս կանոնաւոր հրատարակման աշխատանքներուն։
Շիշլի գերեզմանատան մէջ տեղադրուեցաւ հայ մեծ երգիծաբան Յակոբ Պարոնեանի արձանը Պոլսոյ Շիշլի գերեզմանատան մէջ Հայ մեծանուն երգիծաբան Յակոբ Պարոնեանի արձանին բացումը տեղի ունեցաւ։ Պոլսոյ Հայոց պատրիարք` Սահակ եպս. Մաշալեան իր դիմատետրի էջին վրայ կը գրէ. «Յայտնի երգիծաբան Յակոբ Պարոնեան, իր գործերուն մէջ կը մատնանշէ համայնքային հարցերը: Իր ուրոյն ոճով կերտած երգիծական գրականութիւնը մեծապէս ընդունելութիւն գտած է մեր մօտ: Այսօր, Սարգիս Կիւլէկէչիի բարերարութեամբ եւ Էրօլ Սարաֆեանի ձեռամբ պատրաստուած Յակոբ Պարոնեանի արձանին պաշտօնական բացումը տեղի ունեցաւ: Շնորհակալութիւն կը յայտնեմ Ազգային կեդրոնական վարժարանի տնօրէնութեան, ուսուցիչներուն եւ աշակերտութեան, արուեստագէտ Պօղոս Չալկճեանին, որոնց մասնակցութեամբ լաւապէս ոգեկոչեցինք Յակոբ Պարոնեանը»։
Օսմանեան մէկ ոսկի թղթադրամին հայերէն գրութիւնը Օսմանյան մէկ ոսկի արժեղութեամբ թղթադրամին վրայ հայերէն գրուած է։ Վերի ձախ անկիւնը հայերէն գրուած է «ՎՃԱՐԵ ԼԻ ՅΟՍՄԱՆԵԱՆ ԿԱՅՍԵՐԱԿԱՆ ՊԱՆԳԱՆ Ի Կ․ ՊՈԼԻՍ - ՕՍՄԱՆԵԱՆ 1 ՈՍԿԻ»: Նոյնը գրուած է նաեւ յունարէնով, ֆրանսերէնով եւ օսմաներէնով։ SLIMNEWS
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
Էջ 7
Տեղեկատուական արհեստագիտութիւններու 23-րդ համաշխարհային համաժողովի պաշտօնական բացումը Երեւանի մէջ
Երեւանի Կարէն Դեմիրճեանի անուան մարզահամերգային համալիրին մէջ տեղի ունեցաւ Տեղեկատուական արհեստագիտութիւններու համաշխարհային համաժողովի (WCIT-2019) պաշտօնական բացման արարողութիւնը: «Արմէնփրես»-ի փոխանցմամբ` Հոկտեմբեր 7-ին բացման արարողութեան ընթացքին ելոյթ ունենալով ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը ու դիմելով համաժողովի հիւրերու ընդգծած է, որ կը հաւատան, թէ Հայաստանը կրնան դարձնել դրախտ տաղանդաւոր մարդոց համար եւ յոյս յայտնած, որ այս իրադարձութիւնը շատ բան պիտի փոխէ արհեստագիտութիւններու աշխարհի եւ ՀՀ-ի յարաբերութիւններու մէջ։ «WCIT 2019» կազմակերպչական կոմիտէի նախագահ Ալեքսանդր Եսայեան բացման խօսքին մէջ ըսած է․ «Այսօր ինծի համար մեծ պատիւ է ողջունել ձեզ Հայաստանի մէջ: Տարիներ առաջ մենք կրցանք յաղթել մեր առաջարկով եւ այս կարեւոր համաժողովը բերել Հայաստան: Հայաստանը յառաջիկայ երեք օրերուն պիտի ըլլայ արհեստագիտութիւններու կեդրոն: Ես շատ ուրախ եմ ողջունելու մեր բոլոր հիւրերը, որոնք եկած են աշխարհի տարբեր երկիրներէ: Բարի գալուստ մեր երկիր»:
Բացման օրուան ընթացքին եղան շարք մը քննարկումներ, որոնց զուգահեռ տեղի ունեցան տարբեր ձեռնարկներ: ՏԱ համաշխարհային համաժողովը հիմնադրած է Տեղեկատուական արհեստագիտութիւններու եւ ծառայութիւններու համաշխարհային դաշինքը: Համաժողովը կը կազմակերպէ Առաջատար արհեստագիտութիւններու ձեռնարկութիւններու միութիւնը: Այս տարի «WCIT» ՏԱ համաշխարհային համաժողովի նիւթն է` «Ապակեդրոնացման ուժը. Ակընկալիք եւ վտանգ»: Հոկտեմբեր 6-9 տեղի ունեղող համաժողովի ընթացքին քննարկուեցան, թէ ինչպէս տեղեկատուական եւ հաղորդակցութեան արհեստագիտութիւնները թէ՛ դրական, թէ՛ բացասական առումներով կը վերափոխեն մեր կեանքը, ինչ ազդեցութիւն կ’ունենան շահոյթի եւ բարեկեցութեան, ապահովութեան եւ անվտանգութեան, ժողովրդավարութեան եւ մարդասիրութեան վրայ: Երեւանեան համաժողովին մասնակցած են աւելի քան 2.500 մասնագէտներ` 70 երկիրներէ: Շարունակութիւնը էջ 8
Էջ 8
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Տեղեկատուական արհեստագիտութիւններու 23-րդ համաշխարհային համաժողովի պաշտօնական բացումը Երեւանի մէջ Շարունակութիւն էջ 7-էն
WCIT-2019 Yerevan, AGBU (ՀԲԸՄ) տաղաւար WCIT-2019 Yerevan, AGBU (ՀԲԸՄ) տաղաւար
23-րդ համաշխարհային համաժողովի` WCIT2019-ի ժամանակ յատուկ զեկոյցով հանդէս եկողներու կարգի Հայաստան ժամանած աշխարհահռչակ Քիմ Քարտաշեան ելոյթ ունեցաւ «Գաղափարներու շուկայ» խորագիրով քննարկման։ Քարտաշեան, որպէս ընկերային ցանցերու մէջ ամենաշատ հետեւորդներ ունեցող անձերէն մին, կիսուեցաւ իր փորցը եւ ներկայացուց, թէ ինչպէս կարելի է այդ հարթակները օգտագործել գործի զարգացման համար: Նշենք, որ նախորդող երեկոյեան Տեղեկատուական արհեստագիտութիւններու համաշխարհային համաժողովի ծիրէն ներս ստեղծուած WCIT նուագախումբը ազդարարեց Երեւանի մէջ WCIT2019 համաժողովի մեկնարկը: «Արմէնփրես»-ի փոխանցմամբ` Հոկտեմբեր 6-ին Հանրապետութեան Հրապարակի վրայ տեղի ունեցած համերգային երեկոյին ելոյթ ունեցաւ նաեւ
WCIT-2019 Yerevan, AGBU (ՀԲԸՄ) տաղաւար
աշխարհահռչակ DJ Արմին վան Պիւրենը: Համերգին ներկայ եղաւ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան: Նուագախումբի երաժիշտները ներկայացուցին այն երկիրները, որոնք նախապէս հիւրընկալած Շարունակութիւնը էջ 34
WCIT-2019 Yerevan, AVC-AGBU տաղաւար
WCIT-2019 Yerevan, AVC-AGBU հիմնադիր տնօրէն Դոկտ․ Երուանդ Զօրեան ելոյթ կ’ունենայ
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
Էջ 9
Կոմիտաս վարդապետ՝ հայու հոգին երգ ու երաժշտութեամբ վերծանած հանճարեղ երաժիշտը Ծննդեան 150-ամեակ ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ
26
Սեպտեմբերին կը նշենք ծննդեան 150ամեակը հայ ժողովուրդի հանճարեղ զաւակներէն ամէնէն հոգեհարազատին՝ Հայու Հոգին երգ ու երաժշտութեամբ վերծանած ու աշխարհով մէկ հնչեցուցած անզուգական, անկրկնելի՛ Կոմիտաս վարդապետին։ Հայկական երաժշտութեան աշխարհահռչակ վարպետը եւ ժամանակակից հայ դասական երգի հանճարեղ հիմնադիրը ոչ միայն ստեղծագործական իր վարար արարումով թռիչք տուաւ Հայու ինքնուրոյն երգին, այլեւ իր անձին օրինակով՝ յատկապէս խելագարման եղերական վախճանով խորհրդանշեց յուզականութիւնն ու ողբերգականութիւնը մեր ժողովուրդի եղեռնական գողգոթային։ Կոմիտաս վարդապետը արժանաւորապէս վերածնեց երգը բարութեամբ ու տաղանդով մարդկային քաղաքակրթութիւնը հարստացուցած հայ ժողովուրդի փառքին։ Յատկապէս շնչաւորեց տխուր երգը թրքական պետութեան կողմէ ցեղասպանական ոճրագործութեամբ անճիտուած, հայրենազրկուած ու աշխարհասփիւռ դարձած Հայ Ազգի ողբերգութեան։ Աւազանի անունով Սողոմոն Գէորգի Սողոմոնեան՝ Կոմիտաս վարդապետը ծնած էր Քէօթահիա, 26 Սեպտեմբեր 1869-ին։ 11 տարեկանին որբացած եւ յանձնուած էր Ս. Էջմիածինի Գէորգեան Ճեմարանի խնամատարութեան։ Իր բացառիկ գեղեցիկ ձայնով՝ Սողոմոնը անմիջապէս գրաւած էր իր ուսուցիչներուն ուշադրութիւնը, որոնք ոչինչ խնայեցին ի վերուստ երաժշտական եւ բանաստեղծական մեծ տաղանդով օժտուած պատանիին գեղարուեստական մշակման ու կատարելագործման համար։ Ապագայ Մեծն Կոմիտասի երաժշտական դաստիարակութեան մէջ հիմնական դերակատարութիւն ունեցաւ իր ուսուցիչը՝ Սահակ Ամատունի, որուն ղեկավարութեամբ պատանի Սողոմոնը նուիրուեցաւ հայ հոգեւոր երաժշտութեան ուսումնասիրութեան, հմտացաւ հայկական խազերու վերծանման մէջ եւ աշակերտական իր տարիները անցուց Արարատեան դաշտի հայութեան պահպանած հոգեւոր թէ ժողովրդական երգերը հաւաքելով, գրի առնելով եւ մշակելով։ Ստեղծագործական իր մշակումներուն ձեռնարկեց 1890-ին, Խաչատուր Աբովեանի, բանաստեղծ Յովհաննէս Յովհաննիսեանի եւ Գէորգեան Ճեմարանի իր կրտսեր դասընկեր Աւետիք Իսահակեանի գործերը դաշնաւորելով։ 1891-ին, «Արարատ» հանդէսը լոյս ընծայեց Կոմիտասի «Ազգային
Օրհներգ»ը՝ երկձայն, ինչպէս նաեւ եռաձայն ու խըմբային կատարումներու համար նախատեսուած ստեղծագործութիւնը, որուն բառերը Ճեմարանի աշակերտ Ա. Թաշճեանին կը պատկանէին։ 1893-ին, Ճեմարանի ուսումնական շրջանը աւարտելով, անմիջապէս կոչուեցաւ Ճեմարանի մէջ ուսուցչութեան՝ երգ ու երաժշտութիւն սորվեցնելու, ինչպէս եւ Մայր Տաճարի երգչախումբին խմբավարութիւնը ստանձնելու համար։ 1894-ին կուսակրօն քահանայի իր ուխտը կատարեց, իրեն շնորհուեցաւ 7-րդ դարու բանաստեղծ ու երաժիշտ Կոմիտաս կաթողիկոսի անունը։ 1895-ին արժանացաւ վարդապետի աստիճանին եւ այնուհետեւ մեր ժողովուրդին ու աշխարհին ճանչցուեցաւ Կոմիտաս վարդապետ անմահ անունով։ 1896-ին, կարճ ժամանակով, Թիֆլիսի մէջ աշակերտեց Մ. Եկմալեանի՝ հարմոնիայի դասեր առնելով եւ այնուհետեւ ուղարկուեցաւ Պերլին, Ռ. Շմիթի անուան մասնաւոր երաժշտանոցը, ապա Արքունական համալսարանին մէջ երաժշտական իր բարձրագոյն ուսումը ստանալու նպատակով։ 1896-էն 1899 Կոմիտաս վարդապետ ապրեցաւ Պերլին, ուր ոչ միայն մեծահռչակ ուսուցիչներու հոգածութեան տակ կատարելագործեց իր ձայնամարզումն ու երաժշտական գիտելիքները, այլեւ՝ համերգային ելոյթներով ու երաժշտական կատարումներով հայ ազգային երաժշտութիւնը ծանօթացուց եւ սիրելի դարձուց օտար հասարակութեան։ Նոյն շրջանին արարեց նաեւ գերման մեծ բանաստեղծներու գործերուն վրայ հիմնուած երգեր, ռոմանսներ եւ խմբերգներ, որոնք միջազգային համբաւի արժանացուցին հայ հանճարեղ երաժիշտին։ Իբրեւ այդպիսին՝ Կոմիտաս վարդապետը հիմնադիր անդամներէն եղաւ նորաստեղծ Միջազգային Երաժըշտական Ընկերութեան, որուն Պերլինի բաժանմունքին հրապարակային ձեռնարկներուն ելոյթ ունեցաւ հայ ազգային երաժշտութիւնը ներկայացընող բանախօսութիւններով ու կատարումներով։ Վերադառնալով Էջմիածին՝ Կոմիտաս վարդապետ եռանդով լծուեցաւ մէկ կողմէ մանկավարժական գործունէութեան, արժէքաւոր երաժիշտներու Շարունակութիւնը էջ 10
Էջ 10
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Կոմիտաս վարդապետ՝ հայու հոգին երգ ու երաժշտութեամբ վերծանած հանճարեղ երաժիշտը Ծննդեան 150-ամեակ Շարունակութիւն էջ 9-էն
սերունդ հասցնելով, իսկ միւս կողմէ ստեղծագործական բեղուն աշխատանքի՝ ժողովրդական եւ գեղջկական մեր երգերու հաւաքման ու մշակման իր հետազօտութիւնները ամբողջացնելով։ 1906-ին հրաւիրուեցաւ Փարիզ՝ իր յօրինումներն ու կատարումները ներկայացնելու ճոխ յայտագիրով, նաեւ դասախօսութիւններ կարդալով հայ ժողովուրդի ազգային՝ հոգեւոր եւ ժողովրդական երաժշտութեան վերաբերեալ։ Նոյնօրինակ ելոյթներու հրաւիրուեցաւ նաեւ Զուիցերիա, Վենետիկ եւ Վիեննա՝ ամէնուր բարձրագոյն գնահատանքի արժանանլով։ Աշխարհահռչակ երաժիշտներու վկայութեամբ՝ Կոմիտաս վարդապետ արժանացաւ երաժշտական աշխարհի մէջ Ներդաշնակութեան եւ Բազմաձայնութեան Հազուագիւտ Վարպետի կոչումին։ 1910-ին սկսաւ մեծ վարդապետին կեանքի բախտորոշ շրջանը։ Էջմիածնէն տեղափոխուեցաւ Պոլիս, ուր մանկավարժական ծաւալուն գործունէութեան զուգահեռ՝ համերգային եւ կատարողական նախանձելի ելոյթներ ղեկավարեց։ Շրջեցաւ Օսմանեան կայսրութեան հայաշատ բոլոր քաղաքներն ու օսմանեան տիրապետութեան ենթակայ երկիրներու հայաշատ գաղութները՝ ամէնուր տարածելով եւ պաշտամունքի արժանացնելով հայ հոգեւոր ու ժողովրդական երգն ու երաժշտութիւնը։ Այդ շրջանի իր մեծագոյն իրագործումներէն մէկը եղաւ «Գուսան» (հետագային՝ «Հայ Գուսան») երգչախումբին կազմութիւնը, որուն միջոցաւ Կոմիտաս վարդապետը լծուեցաւ իր արժանաւոր յաջորդներու երաժշտական պատրաստութեան։ Այդ աշխատանքին արգասիքը եղան «Կոմիտասեան հինգ սաներ» անունով՝ հետագային իրենց կարգին հռչակուած հայ մեծ երաժիշտները՝ Բ. Կանաչեան, Մ. Թումաճեան, Վ. Սարգիսեան, Վ. Սրուանձտեան եւ Յ. Սէմէրճեան։ Կոմիտաս վարդապետը չբաւարարուեցաւ հայ ազգային երաժշտութեան սահմաններով։ Եռանդով լծուեցաւ նաեւ թրքական ժողովրդային երաժշտութեան, ինչպէս եւ ընդհանրապէս արեւելեան ժողովուրդներու երգարուեստին ուսումնասիրութեան ու մշակումին։ Յատկապէս թուրք հասարակութիւնը մեծապէս գնահատեց հայոց մեծ վարդապետին ներդրումը, բայց ատիկա բաւարար չեղաւ թրքական պետութեան վարիչներուն համար, որպէսզի խնայեն կեանքը արդէն ամբողջ աշխարհին պատկանող հայ հանճարեղ երաժիշտին։ Կոմիտաս վարդապետը, իր կարգին, 24 Ապրիլ 1915-ին ենթարկուեցաւ հայ մտաւորականութիւնը հարուածած թրքական եղեռնագործ ահաւոր եաթա-
ղանին, ապրեցաւ տարագրութեան մղձաւանջը եւ թէեւ մարմնապէս փրկուեցաւ սպանդէն, բայց վերջնականապէս կորսնցուց իր հոգեմտաւոր հաւասարակշռութիւնը՝ սեփական ժողովուրդի արհաւիրքին իբրեւ հետեւանք… Ինչպէս որ տասնամեակներ ետք մեծանուն Սեւակ պիտի գոռար՝ «Դէ եկ վարդապետ ու մի խելագարիր»… Ինչպէ՜ս չխելագարէր Մեծն Կոմիտասը՝ ի տես այն անասելի Ցեղասպանութեան, որուն բարբարոսական գործադրութեամբ թրքական պետութիւնը իր «երախտագիտութիւն»ը յայտնեց դարերով թրքական հասարակութիւնն ու մշակոյթը հարստացուցած հայ ժողովուրդին նկատմամբ։ 1919-ին, արդէն ծանրօրէն հիւանդ՝ Կոմիտաս վարդապետը տեղափոխուեցաւ Փարիզ, ուր աւելի քան 15 տարի հոգեբուժական խնամքի արժանացաւ, բայց երբեք չապաքինեցաւ։ Եւ 22 Հոկտեմբեր 1935-ին, իր ամբողջ ազգին խաչելութիւնը սեփական աչքերով տեսած Մեծն Կոմիտասը մարմնապէս հեռացաւ մեր աշխարհէն։ Հայկեան Հանճարին երաժշտական դափնեպըսակը հանդիսացող Մեծն Կոմիտասի աճիւնները տարուեցան Հայաստան, ուր իր վերջնական հանգիստը գտաւ հայ ազգային երաժշտութեան եղերաբախտ հիմնադիրն ու անգերազանցելի Վարպետը։ Հանճարեղ ու անմահ Կոմիտասի յիշատակին Երեւան ունեցաւ «Կոմիտաս» զբօսայգին՝ մեծանուն վարդապետին անունը կրող տուն-թանգարանով։ Կոմիտասի ժառանգութիւնը ներկայացնող թանգարանի կողքին համալիրը օժտուեցաւ համերգային եւ գեղարուեստական ելոյթներու յատուկ սրահներով ու յարմարութիւններով։ Հայոց երգի ու երաժշտութեան հանճարեղ վարդապետին ծննդեան 150-ամեակին՝ ողջոյնի եւ հպարտութեան անմար մոմերու պէս մեր յիշողութեան մէջ միշտ վառ մնան ԱՆԿՐԿՆԵԼԻ ՎԱՐԴԱ ՊԵՏին ձօնուած մեր մեծարանքի վկայութիւնները. Աւետիք Իսահակեան «Կոմիտասը մեր ժողովրդի հպարտութիւնն է, նրա գործը՝ մեր ազգային անսպառ հարստութիւնը․․․ Նա յայտնագործել է մեր ազգային երգը, հայկական երաժշտութիւնը, ազգային մելոսը (մեղեդին-Խմբ.)՝ ինքնուրոյն եւ անաղարտ: Նա հիմն է դրել ազգային երաժշտական կուլտուրային (մշակոյթին-Խմբ.)… Կոմիտասը հայ երգով լոյս աշխարհ հանեց դարերի խաւարի մէջ կեղեքուած ժողովրդի խուլ բողոքն ու ցասումը բռնութեան, ստրկութեան դէմ. նրա խեղդուած վիշտը, իրաւազուրկ կեանքը եւ պայծառ ապագայի հանդէպ տածած հաւատը»: Շարունակութիւնը էջ 12
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
Էջ 11
Լեզուակռիւ ՄԱԿի Գլխաւոր խորհուրդի մէջ՝ Հայաստանի, Ատրպէյճանի եւ Թուրքիոյ միջեւ ՅԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆԵԱՆ «Քալիֆորնիա Քուրիըր» թերթի հրատարակիչ եւ խմբագիր
24-30
Սեպտեմբեր 2019-ին, Նիւ Եորքի մէջ կայացաւ ՄԱԿի Գլխաւոր խորհուրդի տարեկան նստաշրջանը։ Մասնակիցները ՄԱԿի անդամ պետութիւններու ղեկավարները եւ բարձրաստիճան պաշտօնեաներն էին, որոնց շարքին՝ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը, Թուրքիոյ նախագահ Ռեճեփ Թայիփ Էրտողանը եւ Ատրպէյճանի արտաքին գործոց նախարար Էլմար Մամետեարովը: Զարմանալի է, որ կը բացակայէր Ատրպէյճանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը․ մեծ սխալ մը անոր կողմէ․․․ 24 Սեպտեմբեր 2019-ին, առաջին ելոյթ ունեցողը Էրտողանն էր։ Արդարութեան եւ հաւասարութեան մասին վեհ գաղափարներ ճառելէ ետք, որոնք մնայուն կերպով կը խախտուին Թուրքիոյ մէջ, Էրտողան անգամ մը եւս բողոքեց, որ Թուրքիա ներկայացուած չէ ՄԱԿի Ապահովութեան Խորհուրդի հինգ մնայուն անդամ երկիրներու (ԱՄՆ, Մեծն Բրիտանիա, Ֆրանսա, Չինաստան եւ Ռուսիա) շարքին մէջ, երկիրներ, որոնք ունին վեթոյի իրաւունք։ Թուրքիան նման առանձնաշնորհեալ ակումբի մը մէջ ընդունելէ շատ առաջ, պէտք է որ առաջնահերթութիւն տրուի Հնդկաստանի, Պրազիլիոյ եւ, թերեւս ալ` Գերմանիոյ։ Էրտողան նաեւ խեղաթիւրուած ներկայացուց Թուրքիան՝ իբրեւ այն երկիրը, որ «առաջին եւ ծանր հարուածը հասցուց» Սուրիոյ ԻՏԼԻՊի ահաբեկիչներուն: Իրականութեան մէջ, Թուրքիա եղած է ԻՏԼԻՊի ահաբեկիչներու ամէնէն մեծ զօրակիցը․․․: Զարմանալի է, որ Էրտողան կը մեղադրէ յոյն կիպրացիները այն բանի համար, որ Թուրքիա կը շարունակէ բռնագրաւել Հիւսիսային Կիպրոսը: Ան նաեւ քննադատեց Իսրայէլը՝ պաղեստինցիներու նկատմամբ ցուցաբերած վատ վերաբերումին համար: Անդրադառնալով Կովկասի՝ Էրտողան յայտարարեց. «Անընդունելի է, որ Լեռնային Ղարաբաղը եւ անոր յարակից շրջանները, որոնք ատրպէյճանական տարածք են, տակաւին գրաւուած են՝ հակառակ ընդունուած (ՄԱԿի) բանաձեւերուն»: 25 Սեպտեմբեր 2019-ին, ՄԱԿի Գլխաւոր խորհուրդին մէջ ելոյթ ունեցաւ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան՝ դատապարտելով Ատրպէյճանը «Լեռնային Ղարաբաղի» (Արցախ) հակամարտութիւնը լուծելու դժկամութեան յանցանքով։ Ան ըսաւ, որ հակամարտութեան լուծումը պէտք է ընդունելի ըլլայ Հայաստանի, Արցախի եւ Ատրպէյճանի ժողովուրդներուն համար: Ինչ կը վերաբերի Թուրքիոյ, Փաշինեան յայտարարեց, որ «հրաժարելով Հայաստանի հետ դիւանագիտական յարաբերութիւններ հաստատելէ, բացայայտօրէն աջակցելով Ատրպէյճանի, ընդդէմ
Հայաստանի եւ Լեռնային Ղարաբաղի՝ Թուրքիա կը շարունակէ մնալ ապահովութեան լուրջ սպառնալիք հայ ժողովուրդին համար, որ վերապրած է Ցեղասպանութեան խոր ողբերգութիւնը եւ կը շարունակէ բախիլ ճշմարտութեան ու արդարութեան դաժան ժխտումին»: 28 Սեպտեմբեր 2019-ին, ելոյթ ունենալով ՄԱԿի Գլխաւոր խորհուրդին մէջ, Ատրպէյճանի արտաքին գործոց նախարար Էլմար Մամետեարով յայտարարեց․ «Միջազգային հանրութիւնը եւ սեփական ժողովուրդը մոլորութեան մէջ ձգելու անօգուտ փորձերու վրայ ժամանակ վատնելու փոխարէն, Հայաստան պէտք է հրաժարի ներկայ անկայուն կացութիւնը երկարաձգելէ եւ բարեխղճօրէն կատարէ միջազգային իր պարտաւորութիւնները»։ Որքան շուտ Հայաստան հրաժարի իր «յարձակողական եւ թշնամական քաղաքականութենէն տարածաշրջանի մէջ», այնքան աւելի լաւ կը յաղթահարէ իր «լուրջ քաղաքական, տնտեսական եւ ընկերային բեռը», ըսաւ Մամետեարով: ՄԱԿի հայաստանեան պատուիրակը օգտուեցաւ Ատրպէյճանի արտաքին գործոց նախարար Մամետեարովի ելոյթին իր «պատասխանի իրաւունքէն»՝ մեղադրելով զայն Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութիւնը աղաւաղելու յանցանքով: Հայաստանի ներկայացուցիչը այնուհետեւ յիշատակեց 1988 թուականին Ատրպէյճանի հայերու կոտորածներուն մասին, Ատրպէյճանի Սումկայիթ քաղաքին մէջ: Ան աւելցուց, որ Լեռնային Ղարաբաղը երբեք Ատրպէյճանի մաս չէ կազմած: Այնուհետեւ, Ատրպէյճանի ներկայացուցիչը իր կարգին արձագանգեց իր «պատասխանի իրաւունքով»: Հայ եւ ատրպէյճանցի պատուիրակները հանդէս եկան շարք մը դիտողութիւններով՝ պատասխանելով միմեանց մեղադրանքներուն: Իսկ այդ ընթացքին, Իսրայէլի վարչապետ Պենիամին Նեթանեահու դժգոհեցաւ ՄԱԿի Գլխաւոր խորհուրդի մէջ Իսրայէլի վերաբերեալ Էրտողանի քննադատութենէն՝ խիստ դատապարտելով զայն, կը տեղեկացնէ Jerusalem Post թերթը․ «Վարչապետ Նեթանեահու քննադատեց Թուրքիոյ նախագահ Ռեճեփ Թայիփ Էրտողանը՝ զայն կոչելով ստախօս եւ ըսելով, որ «ան, ով չի դադրիր Իսրայէլի մասին ստելէ, ով իր երկրին մէջ քիւրտեր կը սպաննէ, ով կը հերքէ հայ ժողովուրդին դէմ իրականացուած սարսափելի ոճրագործութիւնները, ան չէ, որ պէտք է խրատներ տայ Իսրայէլի»: Նեթանեահուի մեկնաբանութիւնները երբեք ալ չգոհացուցին համայն հայութիւնը, որ իր կարգին մատնանշեց, որ նոյն այս Նեթանեահուի ղեկավարութեամբ է, որ Իսրայէլ մերժած է Հայոց Ցեղասպանութեան հաւաստիութիւնը եւ արգելափակած Շարունակութիւնը էջ 12
Հայ Կեանք
Էջ 12
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Լեզուակռիւ ՄԱԿի Գլխաւոր խորհուրդի մէջ՝ Հայաստանի, Ատրպէյճանի եւ Թուրքիոյ միջեւ Շարունակութիւն էջ 11-էն
Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչումը Քնեսեթի (խորհրդարանի) կողմէ։ Նեթանեահուի խօսքերը ընդունուեցան որպէս պարզապէս անպարկեշտ փորձ մը՝ Հայոց Ցեղասպանութիւնը իբրեւ միջոց օգտագործելու՝ Էրտողանը հարուածելու համար, մինչդեռ Իսրայէլ ի՛նք չէ ճանչցած Հայոց Ցեղասպանութիւնը: Սա Նեթանեահուի կեղծաւորութեան գագաթնակէտըն է․․․ Ինչպէս բազմաթիւ անգամ նշած եմ, Իսրայէլի կառավարութիւնը՝ իբրեւ ցեղասպանութեան ենթարկուած ազգի մը ղեկավարութիւն, պէտք է առաջին երկիրը ըլլար, որ կ’ընդունէր Հայոց Ցեղասպանութիւնը, այլ ոչ թէ վերջինը։ Ուշացած այս փուլին, եթէ նոյնիսկ Իսրայէլ ճանչնայ Հայոց Ցեղասպանութիւնը, անիմաստ քայլ մը կ’ըլլայ, քանի որ տասնեակ երկիրներ եւ միջազգային կազմակերպութիւններ արդէն իսկ ընդունած են Հայոց Ցեղասպանութիւնը: Շարունակելով անամօթաբար մերժել Հայոց Ցեղասպանութեան ընդունումը, Իսրայէլի կառավարութիւնը պարզապէս կը խաթարէ իր հեղինակութիւնը միջազգային հանրութեան մօտ։ Նոյնիսկ Հնդկաստանի վարչապետ Նարենտրա Մոտի Նիւ Եորքի մէջ միացաւ քաղաքական վիճաբանութեան՝ տեսակցելով Կիպրոսի նախագահին եւ Հայաստանի ու Յունաստանի վարչապետներուն հետ՝ ցոյց տալու համար իր դժգոհութիւնը
Թուրքիոյ նախագահ Էրտողանի, որ ՄԱԿի իր ելոյթին մէջ Փաքիստանի կողմը բռնեց։ Նման հանդիպում մը, միանշանակ, կը բխի Հայաստանի, Կիպրոսի եւ Յունաստանի շահերէն՝ հակադրուելով Թուրքիոյ եւ Ատրպէյճանի հետ Փաքիստանի վարած յարմարաւէտ յարաբերութիւններուն։ Այս տարուան Յունիսին, Հայաստանի, Կիպրոսի եւ Յունաստանի արտաքին գործոց նախարարները հանդիպում ունեցան Կիպրոսի մայրաքաղաք Նիկոսիոյ մէջ՝ քննարկելու համար իրենց յարաբերութիւններու ընդլայնման հարցերը։ Երեք երկիրները կը կիսեն տարածաշրջանի մէջ թրքական գերիշխանութեան հակադըրուելու ընդհանուր նպատակը: Յօդուածս աւարտեմ զուարճալի գրառումով. Էրտողան հրաժարեցաւ նստիլ Թրամփի սեղանը, այլ պետութիւններու ղեկավարներու հետ հանդիսաւոր ճաշկերոյթի ժամանակ, որ ԱՄՆ նախագահը մատուցած էր անցեալ շաբաթ ՄԱԿի կեդրոնին մէջ, քանի որ Եգիպտոսի նախագահ Ապտըլ Ֆաթահ էլ Սիսի, Թուրքիոյ նախագահը կ’ատէ զայն, նստած էր նոյն սեղանին շուրջ։ Էրտողանի աթոռը մնաց դատարկ՝ զրկելով զինք ճաշկերոյթի ընթացքին Թրամփի ուղեղը լուալու ոսկեայ առիթէն…
Արեւելահայերէնի թարգմանեց՝ Ռուզաննա Աւագեան Արեւմտահայերէնի վերածեց՝ Սեդա Գրիգորեան
Կոմիտաս վարդապետ՝․․․ Ծննդեան 150-ամեակ Շարունակութիւն էջ 10-էն
Մարտիրոս Սարեան «Նրա մեծութիւնն իր մէջ է, ոչ ոք չի սովորեցրել, բայց նա զգացել է, մտել բնութեան մէջ: Այս երաժշտութիւնն իր կանոններն ունի, որը թելադրուած է մեր երկրի ու ժողովրդի ոգով…»։ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Վազգէն Ա. «Հայ ժողովուրդը կոմիտասեան երգին մէջ գտաւ, ճանաչեց իր հոգին, իր հոգեկան ինքնութիւնը։ Կոմիտաս վարդապետը սկիզբ է, որ վախճան չունի։ Նա պիտի ապրի հայ ժողովուրդով, հայ ժողովուրդը պիտի ապրի նրանով, ինչպէս այսօր, այնպէս էլ յաւիտեան»։
Կապ Հրատարակութեան հետ: hyegyank@gmail.com
Երեւան, լուսանկար՝ Վարդան Պետրոսեանի
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
Էջ 13
ԱՒԱԶԽՐՈՂ ԱԶԳԻ ՍՓԻՒՌՔ(ՆԵՐ) ՀԱՏՈՒԱԾՈՎ ՏԱԳՆԱՊԻԼ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ԱԶԳ ԵՒ ԱԶԳԻ ԱՒԵԼԻ ՔԱՆ ԿԷՍ ՅԱԿՈԲ ՊԱԼԵԱՆ
Թ
ութակաբար կը կրկնենք, որ սփիւռք(ներ) ը ազգի համրանքի աւելի քան կէսն է, բայց ոչ ոք կ’ըսէ, թէ ո՞ւր է այդ հատուածը: Գումարելով կուսակցութիւններուն, միութիւններուն, եկեղեցիներուն եւ ակումբներուն մէջ ներկայ եղողները, անոնք ի՞նչ տոկոս կը ներկայացնեն տուեալ համայնքի մը համրանքին(ներ) բաղդատած: Ազգի աւելի քան կէս համարուածի համրանքը կը գնահատուի հինգ, եօթը, երբեմն նոյնիսկ տասը միլիոն եւ աւելի: Բայց ոչ մէկ վիճակագրութիւն կայ, եթէ ընդունինք անգամ, որ մեր գնահատումին մէջ տասը, քսան կամ երեսուն տոկոսի սխալ կայ: Բայց այս անորոշութիւնը պատճառ չէ, որ անհատներ եւ կազմակերպութիւններ (չ)խօսին յանուն սփիւռք (ներ)ի: Ի հարկէ այդ «յանուն»ի ետին ոչ մէկ թիւ կարելի է նշել: Սփիւռք(ներ)ը, ի հարկէ, այլեւս չէ ինչ որ էր յիսուն տարի առաջ, ինչ որ էր Խորհրդային Միութեան փլուզումէն առաջ, Հայաստանի Հանրապետութեան վերանկախացումէն եւ անոր հետեւած տարերային արտագաղթէն ետք նոր դիմագիծ ունի սփիւռք(ներ) ը: Ոչ ոք փորձած է, իր ենթադրուած համրանքէն անդին, սփիւռք(ներ)ի համրանքի ազգային որակով տեւող տոկոսը լուսարձակի տակ առնել. պատկանելիութիւն, ինքնութիւն եւ ազգային-քաղաքական (ոչ ընդհանրապէս քաղաքական): Ոչ մէկ մօտաւոր ճշգրտութեամբ կրնանք խօսիլ, օրինակ, Ֆրանսայի, Միացեալ Նահանգներու արեւելեան կամ արեւմտեան ափի, նաեւ Սուրիոյ, Լիբանանի կամ այլ մէկ երկրի հայկական համրանքի, եւ նոյն հունով նաեւ այդ համրանքի ազգային որակ պահած տոկոսներու մասին: Կը տեսնենք եկեղեցիներ եւ ակումբներ յաճախողները, բայց ոչ մէկ վիճակագրական բաղդատական պատկեր ունինք անոնց յիսուն, քառասուն, տասը տարի առաջուան եւ այսօրուան մասին: Ոչ մէկ մօտաւոր ճշգրտութեամբ պատկեր ունինք բացականերուն մասին: Ո՞վ կրնայ ըսել թէ ի՞նչ է թիւը «հայկական» միութիւններուն, կազմակերպութիւններուն, կեդրոններուն, ակումբներուն, դպրոցներուն, եկեղեցիներուն, անոնց անդամներուն եւ մասնակիցներուն: Անոնք կարենալ «իրենք զիրենք պահելու համար», որքանով իրենց ծննդոցի կոչման կը հետեւին, ըլլայ կրօնական, մշակութային, մարզական, կրթական, քաղաքական կամ այլ: Ամէնքն ալ միաժամանակ ամէն եւ նոյն բաները կ’ընեն, առանց հակասութիւն տեսնելու: Երբեմն ալ կ’իմանանք զարտուղութիւններու եւ տարօրինակութիւններու մասին: Մշակութային
միութիւնը «նարտի»ի եւ «պըլոթ»ի մրցաշարք կը կազմակերպէ, եկեղեցական միութիւնը՝ «սիկառ փարթի», կուսակցութիւնը՝ երգահանդէս, բոլորն ալ «փիքնիք» եւ «ճաշկերոյթ», դեռ՝ վիճակահանութիւն եւ շրջապտոյտներ, ինչպէս պիտի ընէր զբօսաշրջային ընկերութիւն մը: Այս բոլոր «նախաձեռնութիւններ»ը տեղի կ’ունենան տուեալ համայնքի փոքրամասնութեան մասնակցութեամբ, նոյնիսկ երբ գումարենք բոլորը: Բացակայ զանգուածի մասին չի խօսուիր: Այդ մնայուն կերպով բացակայ,- մեղմացընելով կ’ըսենք նաեւ անտարբեր,- ցրուած համրանքը որպէս ի՞նչ պէտք է արձանագրել, ի՞նչ անուն տալ անոր:
Ո՞Վ ՏԷՐ Է ԵՒ ԿԸ ԶԲԱՂԻ ԱԶԳԻ ԱՒԵԼԻ ՔԱՆ ԿԷՍՈՎ Ազգի այսպէս կոչուած «աւելի քան կէս» Սփիւռք համրանքը իրողութեան մէջ ի՞նչ կը ներկայացնէ: Պարկեշտօրէն այս գնահատումը պէտք է ընել եւ ըստ այնմ ծրագրել եւ գործել: Այս արդէն ճշմարիտ ղեկավարութեան դերն է: Բայց ոչ մէկ տեղ օրակարգ է: Չենք ուզեր խոստովանիլ, նահանջը թուանշանի չենք վերածեր, բայց կը գործենք այնպէս՝ որ կարծէք նահանջ չկայ, քանի որ վարչութիւններ կան, կառոյցներու եւ անհատներու անուններ կան, սովորութիւններ, փակ եւ փակուող շրջանակներու մէջ կրկնութիւններ, որոնք խաղի կը նմանին, խաբկանք կը ստեղծեն ներկաներուն համար, մեծամասնութիւն կազմող բացակաները չեն իմանար անգամ: Սխալ պէտք չէ հասկնալ: Եղածը չէ քննադատելին, այլ եղածով բաւարարուելու ինքնագոհութիւնը: Չենք խօսիր նաեւ չեղածի եւ բացականերու մասին, չխոստովանելու համար մեր անզօրութիւնը: Ինչ որ չենք կրնար, չենք յաջողիր ընել, որպէս հետեւանք կ’ունենայ ՆԵՐԿԱՅՈՒԹԵԱՆ նուազումը, ներկաներու համրանքը հետզհետէ քիչ մը աւելի կը Շարունակութիւնը էջ 14
Էջ 14
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
ԱՒԱԶԽՐՈՂ ԱԶԳԻ ՍՓԻՒՌՔ(ՆԵՐ) ՀԱՏՈՒԱԾՈՎ ՏԱԳՆԱՊԻԼ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ԱԶԳ ԵՒ ԱԶԳԻ ԱՒԵԼԻ ՔԱՆ ԿԷՍ Շարունակութիւն էջ 13-էն
նօսրանայ: Այսպէս, երբ այս կամ այն համայնքի թիւի գնահատումը կ’ըլլայ, ուժ կը զգանք, հարիւր հազար, երկու կամ հինգ հարիւր հազար, միլիոն: Բայց այդ ուժի ներկայութիւնը ո՞ւր գտնել: Ինչպէ՞ս գտնել, երբ այդ ներկայութիւնը սեփականացնելու համար կազմակերպութիւն չկայ: Խօսքը չի վերաբերիր բազմապատկուող «միութիւններ»ու: Եւ կը գործենք սխալը. խօսքով, ճառով, անցեալի հմայքով ներկան զարդարելով, կը ստեղծենք ներկայութեան կրկներեւոյթ, կը սնուցանենք քարոզչութիւնը: Բայց ոչ լսողները,- որոնց մէջ չկան բացակաները,- ոչ ալ աղմկողները կը հաւատան ըսուածին: Անդիմագիծ դարձած ամբոխներուն,- մեր պարագային նախկին գաղթականներ, անոնց յաջորդները, նոր գաղթականները,- ազգային նկարագրով հաւաքականութիւն դարձնելու համար գիտակցուած իտէալ պէտք է տալ, հաւատք, որ չըլլան շաբաթավերջի շատախօսութիւն, այլ առաջ-ա-դրանք (pro-jet, pro-ject) իւրաքանչիւր անհատի եւ անոնցմով գոյացած հաւաքականութեան առջեւ դրուած աշխատանքային ծրագիր, որուն մէջ հաւաքականութիւնները տեսնեն իրենք զիրենք, իրենց վաղը, լինելութիւնը: Առաջադրանք, ինչ որ մեր առջեւ կը դրուի, ֆրանսերէնով կամ անգլերէնով՝ մեզմէ անդին կ’արձակուի: Այս ըմբռնումը իր առօրեայով կամ շաբաթավերջով տագնապող կամ չտագնապող համայնքէն տարբեր հարթութեան վրայ կը գտնուի, ճակատագրի, իրաւունքի եւ ինքնութեան տիրութեան հպարտութեան կը վերաբերի: Առանց այս տիրութիւն-հպարտութեան կը մնանք անհորիզոն արտադրող-սպառող եսասէրներ, զուրկ յիշուած գիտակցուած իտէալէն եւ հաւատքէն, դեռ երբեմն ալ խօսելով հետզհետէ հեռացող ծագման մը մասին: Թէեւ սեփականի հաւատքը եւ իտէալը կը փոխարինենք նորով, տեղականով, տեղայնականով: Հեռացող ծագում: Հարազատ եւ ապրուող ծագումը կ’ենթադրէ պատասխանատուութիւն, յանձնառութիւն եւ պարտաւորութիւն: Այսօր, վերեւ յիշուած հինգ, եօթը կամ աւելի միլիոնները ինչպէ՞ս կը դիրքորոշուին, դիրքորոշուած են ծագման եւ արմատներու տիրութեան ըմբըռնումի հարցով: Կրկնենք. պատասխանատուութիւն, յանձնառութիւն եւ պարտաւորութիւն: Եթէ այսպէս մտածենք, ի՞նչ կը մնայ հինգ, եօթը, տասը միլիոնէն: Կամ այդ յիշուած միլիոններու առաջնորդները ինչո՞ւ չեն յաջողած եւ չեն յաջողիր զանոնք խմբել, առաջքը առնել նօսրացումի: Այսպէս է իրականութիւնը: Բայց հաստատումը ոչ մէկ օգուտ կը բերէ ազգին, եթէ չխօսուի պատճառներու եւ դարմաններու մասին:
ՈՐԱԿԱԿԱՆ ՆՕՍՐԱՑՈՒՄԸ ԿԸ ԿԱՆԽՈՒԻ՞ Համախմբելու դերին կոչուած, կամ իրենք զիրենք կոչած կառոյցները եւ զանոնք ղեկավարողները հաշուեկշիռը պէտք է որ ընեն (չ)կատարուած աշխատանքին, այդ աշխատանքը ներշնչող գաղափարին, տարտղնուած զանգուածներուն զանոնք հասցուցած կամ չհասցուցած ըլլալու մասին խօսին, այդ զանգուածներուն մօտ անոնց մատչելիութիւնը,, հասանելիութիւնը եւ իւրացումը օրակարգ դարձնեն: Այսինքն պէտք է ձեռնարկել կացութեան լայնածիր եւ առանց կանխակալ կարծիքի քննարկման, ոչ միայն վերնախաւի մէջ, ինքնաշնորհուած իրաւունքով անհատներու շրջանակին մէջ: Նախ պէտք է գիտնալ, թէ ո՞վ ո՞ւր է: Այսինքն մարդահամար պէտք է իրականացնել: Կը խօսինք Եւրոպայի, Ամերիկայի եւ Միջին Արեւելքի մասին: Ի՞նչ գիտենք Հնդկաստանի կամ Սրի Լանքայի հայութեան մասին, կամ Եւրոպայի մէջ Իրլանտայի հայերուն մասին: Նոր Զելանտայի մէջ եկեղեցական թեմ ստեղծուած է, բայց ի՞նչ գիտենք անոր մասին: Ինքնահաճութեամբ յիշուող համաշխարհային ազգը միգամած մըն է, բայց ոչ շօշափելի ներկայութիւն եւ իր ենթադրեալ համրանքին համապատասխան գործօն: Կը մտածե՞նք այս համաշխարհային ազգ միգամածին համախմբումին եւ ազգային որակի վերածման մասին: Ի՞նչ մտածել եւ ինչպէ՞ս մտածել: Զանազան նպատակներու համար գիտենք Հիմնադրամներ ստեղծել: Արդեօ՞ք ժամանակը չէ՞ Հիմնադրամ մը ստեղծելու, որպէսզի մասնագիտական կերպով մարդահամար կատարուի, անոր հիման վրայ ձեռնարկուի իւրաքանչիւրին իր յարկին տակ հասնելու աշխատանքի, որպէսզի թիւը ըլլայ ներկայութիւն, ըլլայ ՄԵՆՔ: Համաշխարհային Ազգ համարուած միգամածի ո՞ր տոկոսին կը հասնի հայ թերթը, հայ ձայնասփիւռը, հայ հեռատեսիլը: Անտեղեակները բնական կարգով բացակայ կ’ըլլան, դուրս կը մնան: Եթէ հոս կամ հոն քանի մը շէնք պակաս կառուցուի եւ միջոցներ ստեղծուին թափանցելու յիշուած միգամածին մէջ, ճանչնալու եւ տեղեկացնելու աշխատանք իրականացուի, համաշխարհային ազգը կ’ունենայ յստակութիւն, ազգային որակ, համրանքը կը դադրի միտքի վերացական մարզանք ըլլալէ, կ’ըլլայ ինքնութիւն: Յաճախ կը խօսինք միացման եւ հզօրացման մասին: Անտեղեակներով, բացականերով, անտեսուածներով ո՞ր միացումը եւ ո՞ր հզօրացումը կարելի է իրականացնել: Ինչո՞ւ չի խօսուիր եւ չի զեկուցուիր այս մասին: Շարունակութիւնը էջ 28
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
Pashinyan and Putin Emphasized the Strategic Character of Partnership Between Armenia and Russia
YEREVAN — Prime Minister Nikol Pashinyan met twice with Russian President Vladimir Putin in Yerevan for talks which he said will give a boost to Russian-Armenian relations. The meetings followed summit of Eurasian Economic Union (EEU) held in the Armenian capital earlier in the day. Putin emphasized the “strategic character” of Russia’s close relationship with Armenia and praised “positive results” of the summit in his opening remarks at the first meeting with Pashinyan held in a Yerevan hotel. He pointed to the EEU’s trade agreements with other countries, notably Iran and Singapore. “I would like to congratulate you as the President of the EAEU on the results of the summit in Yerevan. These are very positive results as regards the development of our ties with third countries. You have just said this. What is no less and probably even more important for us is that there was not a single setback. On the contrary, all agreements between EAEU members have been reached. You have done everything you could for this productive work. Therefore, I would like to congratulate you and thank you for this. Thank you,” Vladimir Putin said. The Armenian premier described the meeting as “brilliant.” “Our strategic relations are undergoing dynamic development,” he wrote on his Facebook page. “Mr. President, I am happy to welcome you to Armenia and to have this opportunity to discuss bilateral issues with you. Naturally, our bilateral relations are very important for us. Russia is our strategic partner and we hope to make this strategic partnership increasingly stronger.
Էջ 15
Yerevan hosts Eurasian Economic Council meeting
YEREVAN: October 1, 2019.—The presidents of Russia, Belarus, Kazakhstan, and Kyrgyzstan came together in Armenia for the one-day session of the Supreme Eurasian Economic Council, which held in Yerevan as part of Armenia’s EAEU presidency. Nikol Pashinyan welcomed the leaders of EAEUmember states at Baghramyam-26 in Yerevan: President of Russia Vladimir Putin, President of Belarus Alexander Lukashenko, President of Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev, President of Kyrgyzstan Sooronbay Jeenbekov and Eurasian Economic Commission Board Chairman Tigran Sargsyan. Following the ritual handshake and video session, the Supreme Eurasian Economic Council met in narrow and expanded formats. Among the 19 items on the Agenda for the Summit were plans for the five members of the Eurasian Economic Union (EEU) to further integrate economic relationships, streamline trade and government regulations, create a common energy distribution market, standardize pricing for natural gas deliveries, resolve budgetary issues and sign a FreeTrade Agreement (FTA) with Singapore. Thank you for your willingness and your attitude towards our relations. I am sure these relations will continue to grow stronger. At any rate, we are motivated to make this happen,” Nikol Pashinyan is quoted by the Armenian government’s press office as saying at the meeting. The two leaders met again at Yerevan’s Zvartnots airport before Putin flew back to Moscow at around midnight. In another Facebook post, Pashinyan said on Wednesday that their “detailed conversation” there “will give new impetus to Russian-Armenian relations.” He gave no details of the talks. President Vladimir Putin invited Prime Minister Nikol Pashinyan to pay an official visit to the Russian Federation.
Էջ 16
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Singapore Prime Minister Lee Hsien Loong Pays Tribute to Armenian Genocide Victims YEREVAN — Singapore Prime Minister Lee Hsien Loong and his wife Ho Jin, in Armenia on an official visit, paid their respects on Sunday at Yerevan’s Tzitzernakaberd Genocide Memorial Complex. Lee Hsien Loong laid a wreath at the memorial and also flowers at the Eternal Flame on September 29th. The Prime Minister then toured the Armenian Genocide Museum-Institute, where he signed the guestbook: “The Armenian people have shown great strength and fortitude since the tragic events of 1915. May you always enjoy peace, security and harmony”. Accompanying the Singapore prime minister were Yerevan Mayor Hayk Marutyan and RA Deputy Prime Minister Mher Grigoryan.
Progress on Karabakh Conflict has Stalled, Says Lavrov
While pointing out that skirmishes on the ArtsakhAzerbaijan border have calmed, Russia’s Foreign Minister Sergey Lavrov said that progress in the Karabakh conflict resolution process has stalled and urged direct dialogue between Yerevan and Baku to advance the process, reported the Itar-Tass news agency. ”As for Nagorno-Karabakh, the situation on the line of contact has been relatively calm in recent times, with few incidents taking place that are not large scale,” said Lavrov, adding that the sides have begun the process of exchanging remains of killed soldiers and discussing mechanisms of prisoner exchanges. “The OSCE Minsk Group Co-chairs closely cooperate with the foreign ministers,” said Lavrov. “As for the situation on the ground, I can say it’s calmer than a year ago, but the political process has waned
Yerevan, Armenia photo by Vartan Bedrosyan
and it’s still impossible to overcome the interruption.” Lavrov, who made the statements during a speech at the Valdai Club, a Moscow-based think tank, said that announcements made by the sides do not contribute to the creation of a positive atmosphere for the political processes. ”But we, as a co-chairing country, together with the U.S. and France, work together and jointly have a common vision on this matter. We want to find a resolution, which of course, should be found through direct talks,” said Lavrov.
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
Էջ 17
Armenia Participates in the Ancient Civilizations Forum at the UN the conclusions of the I Academic Forum within the framework of the Ancient Civilizations Forum, hosted by Greece in Athens, from April 23 to 24, 2017 and the II Academic Forum and Meeting of the Peoples of the Ancient Civilizations, hosted by the Plurinational State of Bolivia in La Paz, from March 20 to 22, 2019.
NEW YORK — We, State Councilor and Foreign Minister of the People’s Republic of China, Wang Yi; Foreign Minister of the Republic of Armenia, Zohrab Mnatsakanyan; Foreign Minister of the Plurinational State of Bolivia, Diego Pary Rodríguez; Foreign Minister of the Hellenic Republic, Nikos Dendias; Foreign Minister of the Islamic Republic of Iran, Mohammad Javad Zarif; Foreign Minister of the Republic of Iraq, Mohamad A. Alhakim; Foreign Minister of the Italian Republic, Luigi di Maio; Foreign Minister of the Republic of Peru, Néstor Popolizio Bardales; Deputy Foreign Minister of the Arab Republic of Egypt, Ihab Fawzy met on September 25, 2019 at the United Nations Headquarters for the Foreign Ministers’ Meeting of Ancient Civilizations Forum during the 74th Session of the United Nations General Assembly. The meeting was chaired by Wang Yi, State Councilor and Foreign Minister of the People’s Republic of China. We reaffirmed the spirit enshrined in the Athens Declaration and the Declaration of Tiwanaku, and stressed that the Ancient Civilizations Forum is an important platform for dialogue and cultural cooperation among member states. We also reaffirmed
We recognized that the world is undergoing major development, transformation and adjustment, but peace and development remain the theme of our times. Meanwhile, we are facing a number of severe global challenges. Enhancing dialogue and exchanges among diverse civilizations is of vital importance to boosting further progress of human society, promote world peace and sustainable development, and address global challenges through joint efforts. We reaffirmed that the diversity of civilizations is an essential feature of our world. Diverse nations, ethnic groups and civilizations should respect each other and treat each other as equals, uphold the beauty of each civilization and the diversity of civilizations in the world, stay open and inclusive and draw on each other’s strengths, advance with the times and explore new ground in development. We emphasized the need to enhance the dialogue among civilizations through continuous communication and cooperation, promote understanding, recognition and tolerance between cultures and peoples. We reaffirmed the need to work together to promote and protect the historical and cultural heritage of our peoples. Preservation of cultural legacy of ancient civilizations and its transmission to future generations is essential for promoting tolerance, mutual understanding and respect in light of complex challenges that the world is facing. We reaffirmed our commitment to upholding multilateralism with the United Nations as its core, adhering to the concept of mutual respect, fairness, justice and mutually-beneficial cooperation, abiding by international law and fundamental norms governing international relations.
Westen Armenia
We expressed support for China to host the third Ministerial Meeting of the Ancient Civilizations Forum in Beijing, and committed to staying in close communication and collaboration.
Էջ 18
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
The Mayor of the second biggest Cypriot municipality pays an official visit to Artsakh developing bilateral relations. Earlier, the delegation had been received by the Mayor of Stepanakert (Capital of Artsakh), Suren Grigoryan. The future cooperation in the cultural and education fields was the main subject of the discussion. The delegation also met the minister of Minister of Culture, Youth Affairs and Tourism of Artsakh, Lernik Hovhannisyan and visited the “HALO Trust” - an international demining organization in Nagorno Karabakh. Brussels, 27 September 2019 - On the initiative of the Armenian National Committee of Cyprus (ANC Cyprus) and the European Armenian Federation for Justice and Democracy (EAFJD), a Cypriot delegation representing the city of Strovolos is currently visiting the Republic of Artsakh (Nagorno Karabakh). The delegation is headed by the Mayor of the city Andreas Papacharalambous. The other members of the delegation are Anna Karydi, Irini Violari, Marios Hadjivasiliou, Marios Andreou and Panayiotis Manoli from the City Council. Strovolos is the second biggest municipality in Cyprus. Hagop Kazandjian, chair of ANC Cyprus, Raffi Mahdessian member of ARF committee of Cyprus and Kaspar Karampetian, the EAFJD president are accompanying the delegation. On Monday 26 September, the delegation was received by the President of Artsakh Republic Bako Sahakyan, who elaborated on the determination of Artsakh to enhance ties with Cyprus and its different administrative units. The sides discussed ways of
Commenting on the visit the president of ANC Cyprus Hagop Kazandjian stated: “The Armenian National Committee of Cyprus praises the visit of the Mayor of Strovolos to Artsakh as a successful initiative. It is just the beginning of a close cooperation involving various areas, that hopefully will expand”. EAFJD President Kaspar Karampetian said: "This visit became a reality thanks to the excellent work of our colleagues in Cyprus, and it is good news for the bilateral relations between Cyprus and Artsakh. As always, the goal is to build new bridges and develop people-to-people ties, in order to fight against the isolation imposed by Azerbaijan on the people Artsakh." The delegation is expected to meet the Speaker of the National Assembly of Artsakh Republic Ashot Ghoulian, the Minister of foreign Affairs Masis Mayilyan and other political representatives of the Republic of Artsakh and Republic of Armenia. European Armenian Federation for Justice and Democracy
Bust of Charles Aznavour to be Placed in Paris In 1964, artist Alice Melikian created a bust of Charles Aznavour in honor of his first visit to Armenia. Recently, the sculpture was gifted to Paris’ City Hall by Armenia’s Aznavour Foundation. The bust will be erected in Paris – Aznavour’s birthplace – in honor of the legendary singer, who passed away at the age of 94, on October 1, 2018. The Aznavour Foundation communicated its appreciation for the erection of the bust, which they believe “will enable residents and visitors of the French capital city to feel Aznavour’s “presence.” A co-founder of the Aznavour Foundation, Nicola Aznanour – Charles’ son – delivered remarks at a ceremony celebrating the gifting of the bust in Paris. The event was organized on the occasion of the first anniversary of Aznavour’s passing.
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
Էջ 19
US International Religious Freedom Commission Criticizes Turkish Authorities Directive on the Election of Armenian Patriarchate of Istanbul with the Turkish government.
WASHINGTON, DC – Turkish authorities have issued guidelines for the election of a new patriarch for the Armenian Apostolic Church. The guidelines reportedly include a new condition that would preclude clerics serving outside of Turkey from participating in the election and severely restrict the number of individuals eligible to stand for election. The election for patriarch is scheduled to take place on December 11, 2019. In response, U.S. Commission on International Religious Freedom (USCIRF) Chair Tony Perkins said, “The Turkish government has increasingly interfered in the internal affairs of religious communities by placing gratuitous conditions on electoral processes for religious leaders.” Perkins urged U.S. policymakers to raise the importance of this election
“This latest interference is just one of many that has deprived the Armenian Apostolic Church of its right to choose its spiritual leadership for almost a decade,” said USCIRF Vice Chair Gayle Manchin. On June 27, 2019, USCIRF held a hearing on the Turkish government’s interference in religious freedom. Witnesses at the hearing— including former religious prisoner of conscience Pastor Andrew Brunson, Cato Institute senior fellow Mustafa Akyol, Johns Hopkins professor Lisel Hintz, and former Turkish Parliament member Aykan Erdemir— testified to the need for elections free of government interference. They also offered analysis and policy recommendations related to anti-Semitic hate speech, the legal recognition of Alevis and their houses of worship, increased fear among Christian and other religious minority communities, religious property seizures, and the impact of the Turkish government’s foreign policy on religious minorities.
World’s largest Yezidi temple opens in Armenia
ARMRADIO։—World’s largest Yezidi temple named Quba heft merê dîwanê u Tawûsê Melek opened in the Armenian village of Aknalich today. The temple has been built by Russia-based Yezidi benefactors and the Yezidi community and is of great importance to Yezidis living around the world. Armenia’s Parliament Speaker Ararat Mirzoyan participated in the opening ceremony. “It is symbolic and logical that the largest Yezidi temple in the world is in Armenia. Armenia is home to the Yezidi people. The children of the Yezidi peo-
ple have been standing beside their Armenian brothers at many fatal and heroic moments,” Ararat Mirzoyan said. Unfortunately, he said, in their modern history, Yezidis like Armenians have also fallen victim to genocide.
Contact with the publisher: hyegyank@gmail.com
Էջ 20
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
AGBU Organizes Official Visit of Prime Minister Pashinyan and IT Delegation to Silicon Valley
Left to Right (From Left: Tigran Khachatryan, Armenia Minister of Economy, Dr. Yervant Zorian, Chief Architect of Synopsis/President of Synopsis Armenia; Chi-Foon Chan, Co-CEO Synopsys Inc.; Nikol Pashinyan, PM of Armenia; and Hakob Arshakyan, Minister of the High Technology Industry at Synopsys headquarters.
Leveraging its unique position in the epicenter of the high tech industry, with its concentrated community of IT professionals and transformational entrepreneurs, AGBU Silicon Valley paved the way for the first visit of Armenia’s Prime Minister Nikol Pashinyan and his 20-member delegation to Silicon Valley on September 23rd. Armenia’s leadership was on a special mission to achieve multiple objectives during their one-day, six -event visit to the world’s mecca for science and innovation: To share Armenia’s impressive IT success story with the industry’s power elite; to gain insights on the trajectory of high tech innovation heading into the next decade; to engage with diasporan IT professionals in the area; and to conclude the signing of two MOU’s designed to support Armenia’s homegrown IT talent through education, training, and opportunities for direct engagement with the Silicon Valley community. Today, there are over a dozen successful tech companies, many incubated and nurtured in Armenia, with a presence in Silicon Valley—an expansionary phenomenon fueled, in part, by the early efforts of AGBU to help advance Armenia’s IT capacity. Compared with a handful of tech companies that existed in Armenia in the early nineties, when AGBU first decided to plant a stake in the industries of tomorrow, there are now over 800 startup enterprises operating in the country. These are in addition to some of the more mature enterprises, some of which were acquired by world-renowned multi-nationals.
Dr. Zorian with PM Pashinyan answering questions at the Armenia Tech Forum held on the Synopsys campus.
A day of discussion, discovery, and mutual intentions. For the better part of the day, Pashinyan and his team engaged in a series of back-to-back high-level meetings from closed-door one-on-ones to interactive dialogues, along with product demos, educational tours, and business presentations in between. The entire itinerary was organized by AGBU Silicon Valley chapter under the leadership of its chair Dr. Yervant Zorian. A key figure in the Silicon Valley community in his own right, Dr. Zorian is not only the Chief Architect of Synopsys, Inc., but also serves as President of Synopsys Armenia, the parent company’s second largest location in its 35country R&D network, and the largest IT company in Armenia. He also happens to be the founder of the Armenian Virtual College (AVC), an AGBU signature institution, which is revolutionizing Armenian education around the world while poised to adapt its unique platform to advance education in Armenia’s high schools and universities. Dr. Zorian currently serves on AGBU’s central board. Cont. on page 21
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
Էջ 21
AGBU Organizes Official Visit of Prime Minister Pashinyan and IT Delegation to Silicon Valley
Spouse of the prime minister Anna Hakobyan (fourth from right), and minister of economy, Tigran Khachatryan, with members of the AGBU Silicon Valley Organizing Committee at the Computer History Museum .
Cont. from page 20
Agreement Signed with Venture Capitalist Tim Draper The official tour began with a meeting at the invitation of titan venture capital investor Tim Draper, founder of Draper Fisher Jurvetson (DFJ), Draper University, Draper Venture Network and Draper Associates. Mr. Pashinyan, Minister of the High-Tech Industry Hakob Arshakyan, and select members of the delegation engaged in discussions leading to the signed MOU for a Draper University branch in Armenia. When established, it will provide the next generation of enterprising tech professionals in. Armenia with access to one of Silicon Valley’s top entrepreneur training programs.
Excursion to Computer History Museum and Apple Park During the private talks, the rest of the delegation, including the spouse of Prime Minister Anna Hakobyan and Minister of Economy Tigran Khachatryan, took a side-tour to the nearby Computer History Museum and Apple Park. The visit was hosted by the leadership of the museum along with members of AGBU Silicon Valley and AGBU young professionals of Northern California.
Demo and Meeting with Nvidia Leadership Pashinyan’s next stop was the headquarters of Nvidia Corporation, inventor of GPUs, which cre-
ates graphics processing units for gaming and professional markets, as well as a system on a chip units (SoCs) for the mobile computing and automotive sectors. The Armenian delegation, eager to learn more about Nvidia’s artificial intelligence capabilities, was fascinated by a demo of real-time virtual simulation based on machine learning which took place prior to a side meeting with Nvidia CEO Jensen Huang. Mr. Pashinyan took that opportunity to extend a personal invitation to visit Armenia as a means to promote the country as a favorable and attractive location for R&D in artificial intelligence.
Continuing the conversation at the Synopsys campus At the halfway point of their visit, the delegation headed to the Synopsys Inc. headquarters complex for three final engagements. First up was a meeting with Synopsys executives headed by Co-CEO ChiFoon Chan to review the many innovations that this semi-conductor giant has brought to the industry and partake in boardroom discussions on the latest developments by Synopsys at large, and by Synopsys Armenia in particular, including its future expansion plans. The conversation then moved to another building on campus in which Mr. Pashinyan met with a group of a dozen high-tech executives, investors and academic leaders interested in pursuing a first-time involvement in the IT sector of Armenia. "The Armenian government has declared the technology sector a priority and, therefore, we prioritize our partnership with huge technological companies, such as Synopsys, “stated Prime Minister Pashinyan. “We are interested in attracting investments in the field of high technologies, creating jobs, and training specialists. We stand ready to promote this process with our government's toolkit intended to create a favorable ecosystem for technological startups and investments. Our government is ready to develop cooperation and exchange views on future joint action with Silicon Valley."
The tour culminated with the Armenia Tech Forum Cont. on page 22
Էջ 22
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
AGBU Organizes Official Visit of Prime Minister Pashinyan and IT Delegation to Silicon Valley Cont. from page 21
presided over by Dr. Zorian, PM Pashinyan, and the Minister of IT Arshakyan. The 140 representatives, mostly young professional Armenians from the tech community, were encouraged to engage in an open dialogue with the Prime Minister. Topics ranged from tech industry issues, the future of education and its deep impact on R&D, to post-revolution politics and Armenia’s economic and business climate for startups. Announcement of the Virtual Bridge Concept During the forum, Minister Arshakyan announced the finalization of an MOU between the ministry and AGBU Silicon Valley, whereby the chapter would be available to facilitate the creation of a dedicated facility for visiting tech professionals from Armenia setting up temporary residence to explore opportunities for venture capital, partnerships, and other collaborations with the local digerati. When implemented, the Virtual Bridge Project would facilitate stateside experiences by offering lodging, providing office space, and covering other logistical needs. “The Virtual Bridge is the first and largest project that will be done directly with the Diaspora,” remarked Minister of the High Technology Sector Hakob Arshakyan. “It will allow the Armenian startup companies and entrepreneurs to visit Silicon Valley, participate in acceleration programs, and meet with venture capitalists.”
why Armenia’s government has decided to put most of its chips on technology as the primary driver of the economy, ahead of agriculture and tourism. Since the Velvet Revolution, Armenia’s leadership has repeatedly stated that the Armenian Diaspora plays a vital role in ensuring Armenia’s competitiveness in shaping the technologies of the future and expanding its footprint in the high-tech arena. AGBU Silicon Valley will no doubt be instrumental in bringing that vision to pass. Reflecting on AGBU’s commitment to Armenia’s IT sector, Dr. Zorian stated: “For decades, AGBU Silicon Valley, with its deep ties to this center of innovation, has been ideally situated to support the IT sector in Armenia. This time, organizing the Prime Minister's visit here represents another step toward strengthening the synergistic bond between Silicon Valley and the IT sector in Armenia, especially after the government announced it was a sector of priority."
The Armenian General Benevolent Union (AGBU) is the world’s largest non-profit organization devoted to upholding the Armenian heritage through educational, cultural and humanitarian programs. Each year, AGBU is committed to making a difference in the lives of 500,000 people across Armenia, Artsakh and the Armenian diaspora. Since 1906, AGBU has remained true to one overarching goal: to create a foundation for the prosperity of all Armenians. To learn more visit www.agbu.org
The Virtual Bridge serves as a compelling reminder of just how far Armenia’s IT sector has evolved since its early days of independence, when AGBU was the first to break ground in the development of the tech industry with the inception of advanced computer science retraining at the American University of Armenia (AUA) in the early nineties. These seminal initiatives helped set the foundation for the next phase of development with the introduction of Silicon Valley startups establishing R&D in Armenia, often facilitated by well-connected Diasporan leaders in the tech industry. That period was followed by an era of acquisition, whereby a number of such startups were acquired by multi-national corporations. These developments combined have led up to the coinage of the term “Start Up Armenia” as an apt descriptor of the nation in a 21st century context. While the arc from startup infancy to high tech mastery can be traced to AGBU’s longstanding commitment to the IT sector, it also makes the case for
Yerevan, Armenia photo by Vartan Bedrosyan
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
Էջ 23
ՌԱԿի օրագիրէն Հոգեհանգստեան պաշտօն ՌԱԿի հիմնադրութեան 98-րդ տարեդարձին առիթով Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան հիմնադրութեան 98-րդ տարեդարձին առիթով, ՌԱԿ Յունաստանի Շրջանային Վարչութիւնը յարմար նկատեց հոգեհանգստեան պաշտօն կատարել ՌԱԿի հիմնադիրներու եւ երախտաւորներու հոգիներուն համար։ Հոգեհանգստեան պաշտօնը կատարուեցաւ Կիրակի, Սեպտեմբեր 29-ին Փերիսթերիի Ս․ Աստւածածին եկեղեցւոյ մէջ, յաւարտ Սուրբ եւ Անմահ պատարագի, օրհնութեամբ Առաջնորդական տեղապահ հայր Խորէն վարդապետ Առաքելեանի եւ եկեղեցւոյ դպրաց դասի, դեկավարութեամբ ընկ․ Սերգօ Թիւֆէնքճեանի։ Ներկայ էին Շրջանային Վարչութեան անդամները, կուսակցական ընկեր-ընկերուհիներ, համակիրներ ինչպէս նաեւ Յունաստանի շրջանակի հանգուցեալ ընկեր-ընկերուհիներու հարազատները։ Հոգեհանգստեան պաշտօնի աւարտին ելոյթ ունեցաւ Շրջանային վարչութեան փոխատենապետ ընկ․ Հերման Մէնէնտեան որ իր խօսքին մէջ ընդգըծեց․ «Թէպէտեւ կը տօնուի ՌԱԿի 98-ամեակը, սակայն կուսակցութեան առմատները կ'երկարին 19-րդ դարու վերջաւորութեան ուր նոյն կարգախօսով կը հանդիպինք Վանի Արմենականները եւ ապա Վերակազմեալները, որոնցմէ գոյացաւ ՌԱԿը: Յիշեալ երկու կազմակերպութիւնները այդ ալեկոց ժամանակաշրջաններու պահանջքներուն եւ կացութիւններուն համեմատ, ազատակագրական բուռն պայքարներ մղեցին ըլլայ Վանի կամ Մուշի եւ Կիլիկիոյ այլ քաղաքներու մէջ Մկրտիչ Փորթուքալեանի եւ Միհրան Տամատեանի ղեկավարութեամբ, ուր զոհաբերուեցան ազատութեան եւ անկախութեան սիրոյն մեծ թիւով ազատատենչ ընկերներ»:
կաւին, թէ' Հայաստանի եւ թէ' Սփիւռքի մէջ: Մեր համոզումն է թէ յաջող արդիւնքներու կարելի է յանգիլ միայն համադրուած միացեալ ջանքերով: Բաղձալի է ըսել թէ կ'ուզենք ՄԻԱՑԵԱԼԱԶԱՏ-ԱՆԿԱԽ Հայրենիք որովհետեւ մարտահրաւէրներ՝ ինչպէս Արցախի հիմնահարցը, Ցեղասպանութեան համաշխարհային ճանացումը, հողային տարածքներու - Նախիջեւան, Կարս Արտահան, եւայլն - վերամիացումը, բարգաւաճում Հայաստանի տնտեսութեան, կասեցում արտագաղթի հոսքերու, լեզուական, եկեղեցական հարցեր եւ տակաւին շատ մը այլ լուրջ խնդիրներ կը լուծուին միմիայն միասնականութեամբ...»։ «Երկիւղածութեամբ կը խոնահինք ՌԱԿի հիմնադիրներու եւ երախտաւորներու անմար յիշատակին...»։ Իր խօսքի վերջաւորութեան ընկ․ Մէնէնտեան ընթերցեց նաեւ Յունաստանի շրջանակի ննջեցեալ ընկեր-ընկերուհիներուն անունները։
«ՌԱԿը եղած է միշտ Հայրենիքի կողքին եւ շօշափելիօրէն զօրակցած, գերվեր դասելով հայ ժողովուրդին շահերը եւ բարօրութիւնը, անտեսելով նոյնիսկ իրեն չի համեմատող վարքագիծեր: ՌԱԿը այն կուսակցութիւնն է երբ Բ. Աշխարհամարտի օրերուն, զուտ հայրենապաշտպան ոգիով, օդատորմիղ մը նիուրած է նորահաստատ Հայաստանի Հանրապետութեան»: «Վահան Թէքէեանի, Արշակ Չօպանեանի, Հրաչ Երուանդի, Արմենակ Եկաւեանի նման բարձր հեղինակութիւն տրամադրող ղեկավար ընկեր ազգայիններ, կազմակերպչական թանկագին բազմաձեւ գործունէութիւն յառաջացուցին Սփիւռքի գաղութներու մէջ, Հայոց Ցեղասպանութենէն յետոյ»: Վերջացնելով իր խօսքը ընկ, Մէնէնտեան շեշտեց․ «Սակայն սիրելիներ, ըլլալիք շատ բան կայ տա-
Երեւան, լուսանկար՝ Վարդան Պետրոսեանի
Էջ 24
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Աշխարհահռչակ հայազգի գործիչները կը նախաձեռնեն ողջ աշխարհի հայերը կապող առցանց հարթակ ստեղծել
Աշխարհահռչակ հայազգի գործիչներ՝ «Reddit» կայքի եւ «Initialized Capital» ընկերութեան համահիմնադիր Ալեքսիս Օհանեանը, «System of a Down» խումբի մենակատար Սերժ Թանքեանը, «Խոստումը» ֆիլմի բեմադրիչ Էրիք Գրիգորեանը, «Synopsys» ընկերութեան հայկական մասնաճիւղի նախագահ Երուանդ Զօրեանը մշակած են գաղափար՝ ստեղծելու նոր առցանց հարթակ՝ «High connect» անուանմամբ, որ իրար կը կապէ ամբողջ աշխարհի հայերը: «Արմէնփրես»-ի հաղորդմամբ՝ գաղափարի հեղինակները այս մասին յայտնած են Հայաստանի մէջ կայացող Տեղեկատուական արհեստագիտութիւններու համաշխարհային համաժողովի շրջածիրէն ներս տեղի ունեցած ասուլիսի ժամանակ: «Պիտի ստեղծենք համահայկական առցանց հարթակ` «Հայ քոննեքթ»-ը, որ թոյլ կու տայ ամբողջ աշխարհի մէջ տարբեր հետաքրքրութիւններու տէր հայերը կապելու»,-ըսած է Սերժ Թանքեանը: Սերժ Թանքեանը նշած է, որ աշխատանքի ընթացքը, որպէս այդպիսին, դեռ չեն ծրագրած, ընդհանուր գաղափարը զարգացուցած են: «Տարիներու ընթացքին մտածած ենք՝ ինչպէս ընել, որ Հայաստանը գրաւիչ ըլլայ ոչ միայն հայերու, այլ նաեւ միւսներու համար: Մենք կը մտածէինք՝ ինչպէս ամբողջ աշխարհի հայերը կապել: Եւ շատ մտածելէ, խօսելէ ետք եկանք այն եզրակացութեան, որ օգտագործենք մեր համատեղ հետաքրքրութիւնները՝ ստեղծելու փոքր հանրութիւններ»,-ներկայացուցած է Թանքեանը: Ան օրինակ բերած է՝ հայ լրագրողը կրնայ գտնել աշխարհի տարբեր վայրերու մէջ գտնուող հայ լրագրողները: ՀՀ բարձր արհեստագիտական արդիւնաբերութեան նախարար Յակոբ Արշակեանը նշած է՝ անուանումը շատ լաւ է՝ նկատելով, որ անոր մէջ կայ «հայ» բառը: Ալեքսիս Օհանեանը նշած է՝ իրենք հասկացած են, թէ ինչքան բախտաւոր են, որ այսքան հնարաւորութիւններ ունին: «Մենք մեր ասպարէզներէն պէտք է քաղենք մեր դասերը եւ զանոնք օգտագործենք այս հարթակի համար, որպէսզի հայերը ամբողջ աշխարհի, սփիւռքի մէջ կարողանան օգտուիլ
այդ կապէն ու բարգաւաճին»,-ըսած է Օհանեանն ու նշած՝ ընդհանուր տեսլականը կը միաւորէ իրենց: Ան նկատած է՝ կան ցանցեր, ուր հայերը, այսպէս թէ այնպէս, կրնան կապուիլ իրարու հետ, բայց իրենք կ’ուզեն յատուկ տարածք ստեղծել, ուր կ’ըլլան մարդիկ, որոնք գիտեն, թէ ինչ կը փնտռեն, ինչ ըսելիք ունին: Օհանեանը շեշտած է՝ այս նախաձեռնութիւնը բոլորի համար է, ասով կ’ուզեն հեշտացնել հաղորդակցութիւնը, այն շահոյթ չի հետապնդեր: Էրիք Իսրայէլեանը նշած է, որ գաղափարը քննարկած են գրեթէ 1 տարի, սակայն այդ մասին մտածած են աւելի երկար:«Իրօք հիանալի կ’ըլլայ նման կապի հարթակ ունենալ, Հայաստանի մէջ ոչ միայն արհեստագիտութիւնը կը զարգանայ, այլ նաեւ կ’ապահովուի կապը Հայաստանի եւ տարբեր վայրերու հայերու միջեւ: Շատ նուիրուած ենք այս գաղափարին, մեր ամբողջ փորձը պիտի ներդնենք», -ըսած է Իսրայէլեանը: Ան նկատած է՝ հայերը սփռուած են շատ երկիրներու մէջ, պէտք է կապ, եւ այդ առցանց հարթակը թոյլ կու տայ բոլորը կապել իրար, ինչու չէ՝ նաեւ համագործակցիլ:
Այս տարի Երեւան քաղաքի տoնը՝ Հոկտեմբերին19-ին
Երեւանը այս տարի իր տօնը պիտի նշէ 19 Հոկտեմբերին՝ տարբեր վարչական շրջաններու մէջ կազմակերպուող բազմապիսի միջոցառումներով: «Արմէնփրես»-ի հետ զրոյցի ժամանակ այս մասին յայտնած է քաղաքապետարանի տեղեկատուութեան եւ հասարակայնութեան հետ կապերու վարչութեան պետ Իոսիֆ Կուբաթեանը: «Միջոցառումները բազմաթիւ են: 12 վարչական շրջաններու մէջ պիտի ըլլան տարբեր միջոցառումներ»,-ըսած է Կուբաթեանը: Քաղաքապետարանէն միջոցառումներու վերաբերեալ այլ մանրամասներ պիտի հաղորդեն աւելի ուշ: Քաղաքի տօնի համար պիտի ծախսուի մօտ 150 միլիոն դրամ:
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
Էջ 25
«Զարթօնք» Ի Պատուի «Մարզանի» միջազգային փառատօնի լրագրութեան եւ գրականութեան մրցանակը շնորհուեցաւ «Զարթօնք»ին «Զաթօնք»ի խմբագիրը մրցանակը ձօնեց` Հայաստանի անկախութեան տարեդարձին, Լիբանանեան հայրենիքին եւ թերթին ընթերցողներուն
12-րդ տարին ըլլալով Եւրո-միջերկրականեան համագործակցութեան խորհուրդը Իտալիոյ Պենեւենթօ շրջանին մէջ կազմակերպեց «Ստեղծագործ միտք»ը պատուելու փառատօնը՝ արժանաւորներուն շնորհելով «Մարզանի» լրագրութեան եւ գրականութեան միջազգային մրցանակը: «Մարզանի» լրագրութեան եւ գրականութեան միջազգային մրցանակին այս տարի, այլ գործիչներու շարքին, արժանացաւ նաեւ «Զարթօնք»ի գլխաւոր խմբագիր Սեւակ Յակոբեանը: «Մարդկային արդի պատմութեան մէջ, լըրատուական միջոցները ինչպէս, որ օգտագործուած են պատերազմներ, հակամարտութիւններ եւ փոխադարձ ատելութիւն սերմանելու անոնց կարելի է օգտագործել խաղաղութիւն հաստատելու ու հանդուրժողականութիւն ուսուցանելու»: Այս մասին նշեց «Զարթօնք»ի գլխաւոր խմբագիր Սեւակ Յակոբեան նշեալ փառատօնին ծիրէն ներս կայացած հրապարակային քննարկման հանդիպումի մը ընթացքին, որ տեղի ունեցաւ Իտալիոյ Պենեւենթօ շրջանի Սան Ճիորճիօ Տէլ Սաննիօ քաղաքին մէջ:
Հրապարակային քննարկումի երեկոյ «Փխրուն խաղաղութիւնը Միջին Արեւելքի եւ Հիւսիսային Ափրիկէի մէջ. Իտալիան եւ Եւրոմիութիւնը՝ հակամարտութիւններու գօտիներուն վրայ հաւասարակշռութեան փնտռտուքի մէջ» խորագիրը, կրող հրապարակային քննարկում մը տեղի ունեցաւ Շաբաթ 14 Սեպտեմբեր 2019-ի երեկոյեան: Քննարկման մասնակցեցան Իտալիոյ մէջ Լիբանանի դեսպան Միրա Տահերը, Լիբանանի ազգային լրատուական գործակալութեան տնօրէն Լոր Սուլէյմանը, «Զարթօնք»ի գլխաւոր խմբագիր Սեւակ Յակոբեանը, «Արմէնփրես» լրատուական գործա-
կալութեան տնօրէն Արամ Անանեանը, Եւրո-միջերկրականեան համագործակցութեան խորհուրդի նախագահ Վինսէնզօ Պարզիալէն եւ այլք: Հայոց Ցեղասպանութեան հետ կապուած հարցին, Յակոբեան իմիջի այլոց նշեց, որ ինք արդար չի տեսներ, որ Հայ ժողովուրդը ներկայացուի կամ ճանչցուի միայն որպէս ցեղասպանութեան զոհ: «Ես այս ուղերձը կը յղեմ բոլոր ներկաներուն եւ այլ միջոցներով սոյն քննարկումին հետեւող ունկնդիրներու». ըսաւ «Զարթօնք»ի խմբագիրը: «Հայ ժողովուրդը նաեւ պէտք է յիշել իր պատմութեամբ, մըշակոյթով եւ այլ արժանիքներով, որոնք պէտք է մտաբերել ցեղասպանուածի ու զոհի կերպարէն առաջ: Մեր թագաւորները յաճախ դաշնակիցը եղած են Հռոմի կայսրերուն, որոնց հետ ծունկ-ծունկի ունեցած են յաղթարշաւներ, մենք քրիստոնեայ պետութիւն եղած ենք Վատիկանէն ալ առաջ, մեր լեզուամըտածողութիւնը սեռային խտրականութիւն չունի, մեր կանայք եւրոպական շատ մը երկիրներէ առաջ ունեցած են ընտրելու եւ ընտրուելու իրաւունք, մենք մեր մշակոյթով հպարտ՝ աշխարհը նուաճած ենք»,ներկաներուն ուշադրութիւնը հրաւիրեց Յակոբեան: Արցախի խնդրով «Զարթօնք»ի խմբագիրը շեշտեց, որ այնտեղ տարուող պայքարը Արցախը Հայաստանին միացնելու պատերազմ չէ: «Այնտեղ տեղի ունեցածը կը բխի մարդկային տարրական իրաւունքէ՝ Ժողովուրդի մը ինքնորոշման ազատ իրաւունքին խնդիրն է, ուր ուշ կամ կանուխ, ազատ եւ անկախ ապրիլ վճռած Արցախցի Հայ ժողովուրդը պիտի յաղթէ» եզրափակեց Յակոբեան: Իր կարգին, «Արմէնփրես»ի տնօրէն Արամ Անանեան ըսաւ, որ հայ ժողովուրդի պատմութեան մէջ վերջին հարիւր տարուան ընթացքին պատերազմը վերացական երեւոյթ չէ. ան իւրաքանչիւրի կենսագրութեան մէկ մասնիկն է: «Առաջին աշխարհամարտը մեզի համար Հայոց Ցեղասպանութեան Շարունակութիւնը էջ 26
Էջ 26
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
«Մարզանի» միջազգային փառատօնի լրագրութեան եւ գրականութեան մրցանակը շնորհուեցաւ «Զարթօնք»ին Շարունակութիւն էջ 25-էն
վերապրումն էր: Երկրորդ աշխարհամարտը հայ ժողովուրդը կը համարէ իր պատերազմը, քանի որ տուն վերադարձած չեն ռազմաճակատ մեկնած հայերու կէսէն աւելին, իսկ Արցախի հերոսամարտը մեր ժողովուրդի ազատութեան համար պայքարի նշանաւորումն էր: Խաղաղութեան խորհուրդը կրնան հասկանալ այն ժողովուրդները, որոնք խորապէս կ’ընկալեն պատերազմի սարսափը»,-նշեց Անանեանը: Միջոցառման մասնակիցներուն իր ուղերձը յղեց Եւրոխորհրդարանի փոխնախագահ Մասսիմօ Գասդալտոն՝ ողջունելով նման քննարկումներու նախաձեռնութիւնը: «Եւրոպան հետաքրքրուած է այսպիսի նախաձեռնութիւններով, որոնք հիմքն են երկխօսութեան եւ հաղորդակցութեան»,-նշեց փոխնախագահը՝ հանդիպումը արժեւորելով, որպէս «արժէքաւոր ձեռնարկ»: Պատուոյ քաղաքացիութիւն Իտալիոյ մէջ Հայաստանի եւ Լիբանանի դեսպաններուն «Մարզանի» Միջազգային Փառատօնի ընթացքին յատկանշական անդրադարձով մը Սան Ճիորճիօ Տէլ Սաննիոյի քաղաքապետութիւնը պատուոյ քաղաքացիութիւն շնորհեց Իտալիոյ մէջ Հայաստանի եւ Լիբանանի դեսպանուհիներուն Վիքթորիա Պաղտասարեանին եւ Միրա Տահէրին, առ ի գնահատանք անոնց կարեւոր աշխատանքին եւ որպէս խորհրդանիշ՝ իտալացի ժողովուրդին բարեկամական զգացումներուն հանդէպ Հայաստանի եւ Լիբանանի: Հաճելի եւ շնորհակալ անակնկալը «Մարզանի» Միջազգային Փառատօնի նախօրէին Սան Ճիորճիօ Տէլ Սաննիոյի քաղաքապետութիւնը Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչնալու բանաձեւ որդեգրած էր: Բանաձեւը հեղինակած էր Եւրոմիջերկրականեան համագործակցութեան խորհուրդի նախագահ, Հայ ժողովուրդի բարեկամ՝ Վինսէնզօ Պարզիալէն: Քաղաքապետը հաճելի անակնկալով մը այդ մասին ընտրած էր յայտարարել փառատօնին ընթացքին ի պատիւ այնտեղ ներկայ գտնուող Իտալիոյ մէջ Հայաստանի դեսպանուհիին եւ Հայ պարգեւատրեալներուն: Պարգեւատրում Կիրակի 16 Սեպտեմբեր 2019ի երեկոյեան հանդիսութեան վայրը փութացած էին մեծ թիւով պետական եւ պաշտօնական հիւրեր ինչպէս նաեւ տեղւոյն մշակութասէր քաղաքացիները: «Զարթօնք»ի գլխաւոր խմբագիրը, ձեռամբը Եւրո-միջերկրականեան համագործակցութեան խորհուրդի նախագահին պարգեւատրուեցաւ «Մարզանի» լրագրութեան եւ գրականութեան «Ստեղծագործ միտք» միջազգային մրցանակով հայ-
կական սփիւռքի մէջ աւելի քան 80 տարիէ ազատ ու յանդուգն սակայն պատասխանատու խօսքի, անաչառ լրատուութեան եւ Հայ ժողովուրդի անժամանցելի դատին մեծապէս նպաստած ռահվիրայ օրաթերթի մը յանձնառու առաքելութեան դրօշը բարձր պահած ըլլալուն համար: Յակոբեան շնորհակալութիւն յայտնելէ ետք Քաղաքապետին, կազմակերպող խորհուրդին ինչպէս նաեւ Իտալիոյ ժողովուրդին այս մրցանակը իր եւ «Զարթօնք»ի պատասխանատուներուն անունով ձօնեց Հայաստանի Անկախութեան մօտալուտ տարեդարձին, Լիբանանեան հայրենիքին եւ թերթի ընթերցողներուն: Համամարդկային արժէք ունեցող աշխատանք տանող ու իրենց կեանքը մարդկութիւնը ճշմարտութեամբ իրազեկելու նուիրած մօտ 2 տասնեակ քաղաքական գործիչներու, լրագրողներու, երաժշտութեան, ֆիլմարուեստի, եւ գիտութեան ներկայացուցիչներու շարքին պարգեւատրուեցան նաեւ «Զարթօնք»ի գործընկերներ «Արմէնփրես» լրատուական գործակալութեան տնօրէն Արամ Անանեանն ու Լիբանանի «Ազգային Լրատուական գործակալութեան տնօրէնուհի Լոր Սուլէյմանը: Արամ Անանեան իր կարգին, շնորհակալութիւն յայտնելով կազմակերպող մարմնին ըսաւ «Արմէնփրես»ը եւ ես կ’արժանանք այս մրցանակին Հայոց ցեղասպանութեան, հայկական հարցի լուսաբանման եւ մարդասիրութեան խնդիրներուն անդրադառնալու համար: Իմ համեստ կարծիքով՝ Հայկական հարցը հարստացած է նոր բովանդակութեամբ. այդ բովանդակութիւնը աշխարհի որեւէ ծայրը մարդկութեան դէմ յանցագործութիւններու անթոյլատրելիութեան ընկալումը պէտք է ըլլայ»: «Մեր յանձնառութիւնը՝ ուղղուած մարդասիրութեան եւ մարդկութեան դէմ յանցագործութիւններու կանխարգիլման պիտի շարունակուի»,- հաստատեց Անանեան:
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
Էջ 27
«Թէքէեան Կեդրոն» Երեւան
Լոնտոնի Թէքէեան խնամակալ մարմնի 40-ամեայ յոբելեանը
Երեւանի Կոմիտասի անուան կամերային երաժշտութեան տան մէջ, Երեւանի «Թէքէեան Կեդրոն» հիմնադրամի կազմակերպմամբ նշուեցաւ Սփիւռքի ամենանշանակալի մշակութային, ազգային-հասարակական կառոյցներէմ մէկու` Լոնտոնի Թէքէեան Խնամակալ Մարմնի /The Tekeyan Trust London/ 40-ամեայ յոբելեանը, ու այս առթիով կառոյցի հիմնադիր անդամ եւ պատուաւոր քարտուղար Վարդան Ուզունեանը պարգեւատրուեցաւ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի շնորհակալագրով հայապահպանութեան եւ Հայրենիք-Սփիւռք կապերու ամրապնդման գործին ներդրած աւանդի համար: Արդէն չորս տասնամեակ ԼԹԽՄ հայրենանուէր գործունէութիւն կը ծաւալէ Սփիւռքի եւ Մայր Հայրենիքի մէջ: Իրականացնելով մշակութային մարդասիրական ծրագիրներ, ԼԹԽՄ կը նպաստէ ազգային ինքնութեան եւ ժառանգութեան պահպանման ու տարածման, ՀայաստանՍփիւռք կապերու ամրապնդման եւ հայրենասէր սերունդ դաստիարակելու, մօտեցնելով երիտասարդներուն ազգային կարեւորագոյն արժէքներուն՝ պատմութեան, գրականութեան, երաժշտութեան ու արուեստին: Յոբելենական երեկոն, ուր ներկայ էին աւելի քան 350 հիւրեր, որոնց մէջ պետական այրեր, հոգեւորականներ, մշակոյթի գործիչներ, Սփիւռքէն եւ Արցախէն հայրենակիցներ եւ այլք, սկսաւ պաշտօնական մասով: ԼԹԽՄ հիմնադիր անդամ եւ պատուաւոր քարտուղար Վարդան Ուզունեանը ներկայացուց կառոյցի պատմութիւնը ու ազգային գաղափարախօսութիւնը, կարեւորելով իր գոյութիւնը Անգլիոյ հայ համայնքի մէջ եւ բազմամեայ գործունութիւնը ի նպաստ հայ ինքնութեան, լեզուի, եկեղեցւոյ եւ մըշակոյթի: Անդրադառնալով ԼԹԽՄ յաջողութիւններուն, Վ. Ուզունեանը յատկանշեց «Էրեբունի» շաբաթաթերթը, «Արաքս» պարային համոյթը, «Կոմիտաս» երգչախումբը,
«Թէքէեան Կեդրոն» հիմնադրամը, որոնք հիմնադրուած են ԼԹԽՄ կողմէ եւ կը շարունակեն գործել իր հովանաւորութեամբ: Խօսելով ապագայ ծրագիրներու մասին, Վ. Ուզունեանը մասնաւորապէս խիստ մտահոգութիւն յայտնեց Սփիւռքի հայ կրթօճախներու պահպանման եւ նաեւ երիտասարդ սերունդի հայեցի դաստիարակութեան վերաբերեալ: Վ. Ուզունեանը իր խօսքը ամփոփեց շնորհաւորանքի եւ երախտիքի խօսքով բոլոր բարերարներուն, համակիրներուն եւ գործընկերներուն Հայաստանէն եւ Սփիւռքէն, որոնք տարիներ շարունակ կանգնած են ԼԹԽՄ կողքին: ՀՀ Սփիւռքի գործերու գլխաւոր յանձնակատար Զարեհ Սինանեանի շնորհաւորական ուղերձը ընթերցեց գրասենեակի ղեկավարի տեղակալ Երեմ Սիմոնեանը, ուր նշուած էր «Իմ շնորհակալութիւնն եմ յայտնում ԼԹԽՄ բոլոր այն նուիրեալներին, ովքեր հիմնել, զարգացրել եւ հետեւողականօրէն այս հանգրուանին են հասցրել կառոյցը»: Երեմ Սիմոնեանը ընթերցեց նաեւ եւ Վարդան Ուզունեանին յանձնեց ՀՀ վարչապետի շնորհակալագիրը: Ելոյթները եզրափակուեցան Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի արտաքին յարաբերութիւններու եւ արարողակարգի բաժնի տնօրէն բարձրաշընորհ Տէր Նաթան արքեպիսկոպոս Յովհաննիսեանի շնորհաւորական եւ օրհնութեան խօսքով: Երեկոն շարունակուեցաւ համերգային ծրագիրով. հիւրերը հաճոյքով լսեցին «Հովեր» պետական կամերային երգչախմբին: Հիմնադիր եւ խմբավար արուեստի վաստակաւոր գործիչ Սոնա Յովհաննիսեանի ղեկավարութեամբ երգչախումբը 27 տարի շարունակ տարբեր խմբերՇարունակութիւնը էջ 28
Էջ 28
Հայ Կեանք
ՎԱՀԱՆ ԹԷՔԷԵԱՆԻՆ ՆՈՒԻՐՈՒԱԾ ՆՈՐԱԳՈՅՆ ՀԱՏՈՐԻՆ ՁՕՆՈՒՄԸ «ՀԱՅ ԿԵԱՆՔ»ԻՆ
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Լոնտոնի Թէքէեան խնամակալ մարմնի 40-ամեայ յոբելեանը Շարունակութիւն էջ 27-էն
գային ներկայացումներով, հանդէս եկած է աշխարհի տարբեր երկիրներ: Յաջորդաբար ելոյթ ունեցան «Զուարթնոց» քանոնահարների համոյթը եւ «Արատտա» հայ խօսք ու երգի համոյթը: Երեկոյի ընթացքին հնչեցին ստեղծագործութիւններ Սայաթ Նովայէն, Կոմիտասէն, Արմէն Տիգրանեանէն, Արամ Խաչատուրեանէն, Նարինէ Զարիֆեանէն, Արսէն Համբարեանէն եւ նաեւ ժողովրդական:
Պէյրութի մէջ նոր լոյս տեսաւ «ՎԱՀԱՆ ԹԷՔԷԵԱՆ․ ԲԱԲԱԽՈՒՄՆԵՐԸ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾԻՆ ՍԻՐՏԻՆ» խորագրեալ հատորը, գեղատիպ եւ շքեղ տպագրութեամբ։ Հատորին մեկենասն են լիբանանահայ ազգային անուանի բարերարներ՝ Տէր եւ Տիկին Կարապետ եւ Յասմիկ Պապահէքեանները։ Հատորը կազմած ու խմբագրած է լիբանանահայ «Ծաղիկ» գրական ազգային հանդէսի խմբագրապետ Յակոբ Տիւնեայեան։ 272 էջերէ բաղկացած սոյն հատորը «Ծաղիկ» մատենաշարի Ա․ թիւն է, որուն շնորհահանդէս-գինեձօնը տեղի պիտի ունենայ Շաբաթ, 19 Հոկտեմբեր 2019-ին, Պէյրութ, Յովհաննէս Թումանեանի եւ Կոմիտասի 150-ամեակներուն նուիրւած հանդիսութեան ընթացքին։ «Հայ Կեանք» վերջերս շնորհակալութեամբ ստացաւ սոյն գեղատիպ հատորը։
ԱՒԱԶԽՐՈՂ ԱԶԳԻ ՍՓԻՒՌՔ(ՆԵՐ) ՀԱՏՈՒԱԾՈՎ ՏԱԳՆԱՊԻԼ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ... Շարունակութիւն էջ 14-էն
Եթէ չենք ուշացած, եթէ Հայաստան եւ սփիւռք (ներ) ըսուած գեղեցիկ խօսքերը սոսկ ներկաները խանդավառող պղպջակ չեն, այս աշխատանքին այսօր պէտք է ձեռնարկել եւ դադրիլ, ինչպէս կ’ըսէ ֆրանսական առածը, եզներու առջեւ դնելէ արօրը, որ այդպէս ալ ակօս չի բանար: Խնդիրը ոչ բեմի լոյս է, ոչ շքանշան, ոչ տօնախըմբութիւն, ոչ աթոռ-աթոռակ: Ան կը վերաբերի ծագումով հայ դարձող միլիոններուն, որոնք ՄԵՆՔին մէջ պէտք է ըլլան: Եւ եթէ ուշանանք՝ պիտի չըլլան:
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
Հայկոյին Երգը Դոկտ. ՀՐԱՅՐ ՃԷՊԷՃԵԱՆ «
Մենք քիչ ենք, բայց կը մնանք միշտ հայ»:
Գնալըն գեղեցիկ կղզի մըն է Վոսփորի վրայ, Պոլիս: Դէպի Պոլիս աշխատանքային վերջին այցելութեանս, գործակիցս` Թամար Քարասուն, հրաւիրեց զիս երթալու Գնալը: Կղզի մը, որ հայկական գաղութին համար դարձած է ամարանոց, ուր երբեք չէի եղած: «Ծնողներս, ինչպէս նաեւ շատ հայեր կան հոն, իրենց ալ կը հանդիպիս», ըսաւ Թամար: Վոսփորը իրապէս շատ գեղեցիկ է: Մօտաւորապէս մէկ ժամ շոգենաւով յառաջանալէ ետք, Գնալըն սկսաւ դառնալ գրաւիչ երեւոյթ մը: Հոն չկան ինքնաշարժներ եւ ոչ ալ` անոնց ստեղծած խճողումն ու աղմուկը: Մարդիկ հոն կա՛մ կը քալեն եւ կա՛մ հեծանիւով կը շրջագային, ինչ որ կը հանգստացնէ կեանքը եւ քեզ: Նստած ենք «Ճաշ» ճաշարանը, որ կը պատկանի հայու մը. արդէն դժուար ալ չէ կռահել անունէն, որ հայկական է: Համեղ ճաշեր համտեսելու կողքին, չուշացան նաեւ հայ երգն ու երգիչը: Վերջապէս, ամարանոց է, մարդիկ եկած են հոն հանգստանալու եւ լաւ ժամանակ անցընելու: Իսկ հայկական ճաշարանին հայ երգիչը Հայկոն էր: Հայկոն խանդավառեց: Անոր խանդավառութիւնը կարծէք «կայծ» կ’առնէր, քանի կը տեսնէր մեզ` հայերս: Ան էսդրատային, ազգային ու հայրենասիրական երգերով ճոխացուց մթնոլորտը, չմոռցաւ երգելու երգ մը Ատիսէն` անոր յիշատակին: Ուշագրաւ էր Հայկոյին երգին ու երգեցողութեան ուժը եւ վճռակամութիւնը, որոնք որպէս ապրելու աւանդ` հրամցուեցան ներկաներուն: «Մենք քիչ ենք, բայց կը մնանք միշտ հայ»: Հայկոն ծնած է Պոլիս եւ ուսանած` Մխիթարեան վարժարանի մէջ, որ անոր մէջ դարբնած է ազգային ու հայրենասիրական հոգին: Պոլսոյ Գնալը կղզիին մէջ Հայկոյին ու իմ սեղանակիցներուս հետ ես ալ ուժ առի: Քանիցս լսած երգերս տարբեր էր լսել այդտեղ: Երեւի պատգա՞մ էր, ապրելու վճռակամութի՞ւն: Կիրակի, 8 Սեպտեմբերին կը քարոզեմ Կետիկ փաշայի Հայ աւետարանական եկեղեցւոյ մէջ: Հոգեւոր հովիւը վեր. Գրիգոր Աղապաօղլուն է, տարիներու բարեկամ-գործակից է: Եկեղեցին լեցուն էր հաւատացեալներով: Կը քարոզեմ հայերէն, եւ Գրիգորը կը թարգմանէ թրքերէնի: «Ինծի համար ալ լաւ վարժութիւն եղաւ,- ըսաւ Գրիգոր,- երկար ատենէ հայերէն չէի գործածած բեմին վրայ»: Իսկ պատճառնե՞րը: Կան հայեր, որոնք լաւ հայերէն չեն գիտեր, ուրիշներ` երբեք: Ու տակաւին, կան անոնք, որոնք աւելի վարժ են թրքերէնի: Բայց կայ նաեւ այլ իրականութիւն մը, որ եկեղեցիին մէջ նաեւ կան տեղացի-թուրք քրիստոնեաներ, ինչ որ պատճառ դարձած էր, որ պաշտամունքի գործածա-
Էջ 29
կան լեզուն ըլլայ թրքերէնը: Բայց այս բոլորէն վեր, եկեղեցին աշխուժ է եւ եռանդուն: Հոգեւոր առաքելութիւնը գլխաւոր նպատակն է եկեղեցւոյ` անկախ ազգութենէ եւ լեզուական ինքնութենէ: Եկեղեցին ունի նաեւ մեծ թիւով երիտասարդներ: Գագոն եկած է Հայաստանէն, ծնած է Երեւան. հոն ուսանած, ապա մեկնած բանակ` ծառայութեան: Քսանմէկ տարեկանին վերջացուցած է բանակի ծառայութիւնը եւ ուզած է աշխատիլ: Իսկ աշխատանքի համար ան ոտքը դրած է… Պոլիս: Արդէն ինը տարի է Գագոն Պոլիս է, լաւ թրքերէն կը խօսի, կ’ապրի նոյն եկեղեցւոյ շրջափակին մէջ եւ կ’օգնէ եկեղեցւոյ մատակարարման տարբեր գործերու: Անոր ընտանիքը տակաւին Հայաստան կ’ապրի: Այլեւս պէտք չեմ զգար հարցնելու, թէ ինչո՛ւ եկած եւ հաստատուած է… Թուրքիա: Պատասխանը գիտեմ: Բայց ուրիշ հարցում մը ուղղեցի. «Ե՞րբ հայրենիք պիտի վերադառնաս»: «Չգիտեմ», եղաւ Գագոյի պատասխանը: Բայց ո՞վ պիտի գիտնայ… Յովհաննէս Լագլագեանը երիտասարդ հայորդի մըն է, որ կու գայ Հալէպէն: Ան ուսանած է Հալէպի Լազար Նաճարեան վարժարանը: Եօթը տարի է, որ ան ոտք դրած է Պոլիս: Յովհաննէս կը խօսի լաւ հայերէն, ոչ մէկ կասկած: Ան կու գայ սփիւռքահայ ամրոցներէն` Հալէպէն. ուսանած է նոյնքան «ամուր» կրթական ամրոցի մը մէջ` Լազար Նաճարեան: Դարձեալ հարկ չտեսայ հարցնելու, թէ ինչո՛ւ ձգած է Հալէպը: Պատճառները շատ յստակ են: Բայց հարց տուի Յովհաննէսին. «Ինչո՞ւ Պոլիս եկար»: «Դուրս պէտք էր գայի Հալէպէն եւ տեղ մը հաստատուէի կեանքս շարունակելու համար», եղաւ Յովհաննէսին արագ պատասխանը: Իսկոյն ունեցայ մտորումներ` ինչո՞ւ այդ «տեղը» Երեւանը չ՛ըլլար… Յովհաննէսին դէմքին վրայ կար ժպիտ եւ ջերմութիւն: Հալէպի տղան է: Ուրիշ բան չէիր կրնար ակնկալել: Բայց բաժնուելէ առաջ ուզեցի Յովհաննէսին կատարել խնդրանք մը. «Կը տեսնեմ, որ եկեղեցւոյ մէջ գործօն ես. լաւ կ’ըլլայ, որ հայերէնը աշխուժացնէք»: Խնդրա՞նք, քաջալերա՞նք, թէ՞ մարտահրաւէր… Երկուշաբթի, 9 Սեպտեմբերին դպրոցներու կրթական նոր տարեշրջանի վերամուտ էր: Աշխուժութիւն կար Պոլսոյ բոլոր շրջաններուն մէջ: Հայկական կեանքն ալ աշխուժ էր: Պոլսոյ մէջ ունինք մեծ թիւով հայկական կրթական ցանց եւ մօտաւորապէս երեք հազար աշակերտութիւն: Հայկական վարժարաններուն մէջ կը դասաւանդուի հայոց լեզու եւ կրօն: Արազը ինծի կ’ընկերակցէր իմ հանդիպումներուս եւ այցելութիւններուս ընթացքին: Հանրային փոխադրամիջոցներէն մէկուն մէջ կային դպրոցական համազգեստներով խումբ մը պատանիներ, որոնք դպրոցէն արձակուած` կը վերադառնային տուն: Շարունակութիւնը էջ 30
Էջ 30
Հայ Կեանք
Հայկոյին Երգը Շարունակութիւն էջ 29-էն
«Եսայեան վարժարանի աշակերտներն են», ըսաւ Արազը: Անուշիկ պատանի-պարմանուհիներ էին: Ուրախ եւ ժպտուն: Դէմքերու վրայ կար կեանք արտայայտող եւ անկէ դուրս ժայթքող ապրելու տեսլական: Հայ են, եւ այդ մէկը կ’երեւէր իրենց խանդավառութենէն: Քիչ մը աւելի մօտենալով` ուզեցի լսել զիրենք… Կար միայն թրքերէնը… Բայց հայկական իրականութիւնը թրքական ընդհանրական կեանքի մէջ կ’ապրի նոր իրականութիւն: Մեծ է թիւը այն թաքնուած եւ կամ ինքնութիւնը կորսնցուցած հայերու, որոնք կ’ուզեն վերադառնալ իրենց արմատներուն: Հոգեւոր հովիւ Տրդատ Ուզունեանը այս վիճակը որակեց որպէս «մեծ առաքելութիւն եւ մարտահրաւէր` հայ եկեղեցիին համար»: Ալին անոնցմէ մէկն է: Ան կ’ապրէր Զմիւռնիա, թուրք ընտանիքի մէջ եւ ունէր իր սեփական աշխատանքը: Ամուսնացած է թրքուհիի մը հետ, բայց միշտ ալ ապրած է անհանգստութիւն մը… Կար ինքնութեան մղձաւանջ մը իր մէջ, որ կը հակասէր իր ապրած կեանքին… Ինք կը զգար, որ իր կեանքը ուրիշ ձեւ պէտք էր ըլլար: Ատիկա ինքնութեան մըղձաւանջն էր, որ կ’անհանգստացնէր զինք: Իրականութիւնը մէջտեղ եկած էր: Իր մեծ մայրը, հօրենական կողմէ, զգալով, որ վերջալոյսը կը մօտենայ, ուզած էր իր կեանքի «գաղտնիքը» փոխանցել իր զաւակներուն եւ թոռներուն: «Ես ու ձեր մեծ հայրը հայեր եղած ենք, բայց մեր ինքնութիւնը պահած ենք, որպէսզի ողջ մնանք»: Ալին մօտաւորապէս քառասուն տարեկան էր, երբ իր իսկական ինքնութեան հետ դէմ յանդիման եկած էր… Ան երկար ժամանակ տրամադրած էր, որպէսզի գիտնար իր գերդաստանի արմատները, թէ ինչպէս իր ընտանիքը եղած են Պիթլիսէն, ետքը գաղթած են Բալիքեսիր եւ վաթսուն հայ ընտանիքներու հետ հիմնած են Թաթլիսու գիւղը: Այս բացայայտումէն ետք Ալի վճռականօրէն մօտեցած է իր ինքնութեան հաստատման: Ան դիմած էր Պոլսոյ պատրիարքարան եւ շարունակական կերպով, շաբաթական դրութեամբ Զմիւռնիայէն մեկնելով Պոլիս` հետեւած է հոգեւոր եւ աստուածաշնչական դասընթացքներու, որպէսզի դառնայ Հայ եկեղեցիի անդամ: Իսկ կինը` Ժասմինը, որ թրքուհի է, հետեւած է իր ամուսնոյն: Ալին մկրտուած է, ու Ժասմինը ընդունած է քրիստոնէական ու հայկական ինքնութիւնը` անկախ տեղական ու միջավայրի անպատեհութիւններէն եւ սպառնալիքներէն… Ալին այսօր եղած է Արի` իր քաջ կեցուածքին համար: Իսկ Ժասմինը եղած է Յասմիկ: Անոնք Զմիւռնիայէն փոխադրուած են Պոլիս, որպէսզի իրենց զաւակները հայ մեծցնեն: Ալի-Արիին տագնապեցնող հոգին գտաւ իր
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
հանգստութիւնը… քանի գտաւ իր ինքնութիւնը: Ասիկա ինքնութեան պատճառած «անհանգստութիւնն» է… Տարօրինակ կրնայ թուիլ, բայց իրական է… Ինքնութիւնը իրականութիւն մըն է, որ չես կրնար պահել կամ սեղմել կամ ճզմել… Անպայմանօրէն տեղ մը դուրս պիտի ցցէ ինքզինք ու պիտի յայտնուի: Արին քառասուն տարուան պահուածկորսուած եւ ճզմուած ինքնութիւնը գտաւ…Արին այսօր հետամուտ է, որպէսզի փնտռէ ու քաջալերէ իրեն նման «կորսուած» հայեր, որպէսզի վերադառնան իրենց արմատներուն եւ ինքնութեան: Այս անգամ Պոլիսը տեսայ եւ ապրեցայ նոր պրիսմակէ մը: Հայկական խճանկար մը, որ ունէր տարբեր երեւոյթներ ու ապրող պատկերներ: Իրավիճակներ, որոնք կրնան ըլլալ զիրար հակադրող եւ հակադրուած… Այս հակադրող ու հակադրուած իրավիճակները հայուն ապրած պատմութիւնն ու կեանքն են: Հայկական ընդհանրական կեանքը աշխարհով մէկ լեցուն է հայուն ապրած կեանքի պատկերներով: Պոլիսը իր իւրայատկութիւններով հայկական ապրող կեանքի իրականութիւնն է, որ կը շարունակուի իր հոլովոյթներուն եւ զարգացումներուն ընդմէջէն: Անոնք երբեմն հասկնալի են, բայց` ցաւալի: Կան նաեւ յուսադրող հայկական կեանքի պատկերներ: Այս տարբեր ու զիրար «հրմշտկող» հայուն կեանքի պատկերները զիս ալ պատեցին խառն զգացումներով, որոնց ետ տարի Գնալը կղզի… Հոն, ուր Հայկոն կ’երգէր: Հայկոյին երգին հետ իմ խառն զգացումներս վերածուեցան յոյսով լեցուն կեանքերու: Հայուն ապրելու եւ գոյապայքարի յոյսի կեանքը… «Մենք քիչ ենք, բայց կը մնանք միշտ հայ»: Հայը մնացած է, կը մնայ ու պիտի շարունակէ մնալ հայ` անկախ իր կեանքի տարբեր իրավիճակներէն, պատկերներէն: Այս է մեր պատմութեան ապրած փորձը: Արիւնով կերտուած կեանքի Աւանդը: «Մենք քիչ ենք, բայց կը մնանք միշտ հայ»: Պոլիս ու տակաւին ամէն տեղ: Հայկոյին երգը… Հայուն միշտ հայ մնալու երգը: Այս երգն է, որ հայը պարտի զայն ապրող կեանքերու վերածել…
Երեւան, լուսանկար՝ Վարդան Պետրոսեանի
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
Էջ 31
Լեզուաբանական Կիրակնօրեայ ընթերցումներ
Իւթրե՞խտ, թէ՞ Ութրեխտ ԱՐՄԵՆԱԿ ԵՂԻԱՅԵԱՆ
Սփիւռքահայ լրատուական աղբիւրները՝ աշխարհիկ թէ հոգեւոր, երէկ՝ 5-10-19-ին, գրեթէ միահամուռ կը հաղորդէին, թէ Արամ Ա. «Հոլանտայի Իւթրեխտ քաղաքին մէջ տուած է մամլոյ ասուլիս մը»: Հոլանտա Իւթրեխտ անունով քաղաք չունի. այլ ունի քաղաք մը, որ է Ութրեխտ (Utrecht): Լատինական U տառը, որ յառաջացած է յունական համահունչ Ուփսիլոն տառէն, բոլոր լատինատառ այբուբեններու մէջ կը պահէ իր բնիկ Ու արտասանութիւնը. օրինակ՝ tu լատիներէնի եւ իտալերէնի մէջ հաւասարապէս կ’արտասանուի թու (արեւմտահայ արտասանութեամբ) եւ կը նշանակէ դուն: Գրաբար համարժէքն է դու, որ կը գոյատեւէ արեւելահայերէնի մէջ: Այս տառը իր բնիկ Ու արտասանութիւնը կը պահէ աշխարհի գրեթէ բոլոր երկիրներու անուններուն մէջ. օրինակ՝ Uruguay (Ուրուկուէյ), Burundi (Պուրունտի), Upsala (Ուփսալա), Honolulu (Հոնոլուլու), որ մերոնք կը տառադարձեն Հոնոլիւլիւ, կարծես ֆրանսական գիւղակ մը ըլլար ան: Ան Ու արտասանութիւնը կը պահէ հասարակ բառերու մէջ եւս. օրինակ՝ լատիներէն՝ jucundum (եուքունտում), իտալերէն՝ sul (սուլ), lunadi (լունատի), անգլերէն՝ educate (էճուքեյթ), գերմաներէն՝ fur (ֆուր), թրքերէն՝ dur (տուր), buz (պուզ) եւ այլն: Եզակի բացառութիւն կը կազմէ ֆրանսերէնը, ուր այս տառը կ’արտասանուի իբրեւ քմային Ու, որ համազօր է հայերէնի Իւ-ին հետեւեալ բառերուն մէջ՝ սիւն, հիւսք, բիւր... Ուրեմն՝ ֆրանսերէն Ս= հայերէն Իւ: Ի՞նչ ըսել է «քմային Ու»: *** Փորձենք երկար արտասանել Ու ձայնաւորը եւ այդ միջոցին լեզուի երկու եզերքները ոլորենք դէպի քիմքը ու ամուր հանգչեցնենք ակռաներուն վրայ՝ պահելով լեզուի ակօսաձեւ փոսիկը: Պիտի նըկատենք, որ մեր արտասանած Ու հնչիւնը ինքնաբերաբար դարձաւ Իւ, այլ խօսքով՝ ան քմայնացաւ. ամէն Իւ ստացուած է Ու-ի քմայնացումով: Այս քմային Ու-ն որ է մեր վերոնշեալ Իւ-ն, յատուկ է միայն արեւմտահայերէնին. գրաբարը եւ արեւելահայերէնը չունին զայն: Այս պատճառով ալ գրաբար ու արեւելահայերէն քերականութեան գիրքերը վեց ձայնաւոր կու տան հայերէնին, իսկ արեւմտահայերէնը՝ եօթը [ա, է (ե), ը, ի, օ (ո), ու, իւ]:
Օտար՝ ինծի ծանօթ լեզուներէն զայն ունին, ուրեմն, ֆրանսերէնը, նաեւ գերմաներէնը եւ թրքերէնը: Վերջին երկուքը ունին մեզի պէս թէ՛ Ու, թէ՛ Իւ: Արդի ֆրանսերէնի մէջ Ս-ին Ու արտասանութիւնը կորսուած է. ան միշտ Իւ է: Գերմաներէնն ու թրքերէնը զանազանելու համար քմայնացած Ու-ն երկշրթնային Ու տառէն, առաջինին վրայ կը դնեն երկու կէտ՝ Ü եւ ü: Օրինակ՝գերմաներէն Führer կ’արտասանուի Ֆիւհրեր: Թրքերէն Gürün կ’արտասանուի Կիւրիւն, Üsküdar կ’արտասանուի Իւսկիւտար, որ մեր գիտցած Սկիւտարն է, իր ծանօթ «սոխակով», որ Պետրոս Դուրեան կը կոչուի: Ինչպէս կը տեսնէք վերը բերուած քաղաքին անունը Ütrecht չէ, որպէսզի տառադարձենք Իւթրեխտ: Միայն ֆրանսացին է, որ Իւթրեխտ կ’արտասանէ զայն, սակայն չենք կրնար անտեսել նախ բուն հոլանտական արտասանութիւնը, ապա համաշխարհային ընտանիքի արտասանութիւնը եւ ֆրանսացիներու սեւ աչքերուն համար արտասանել Իւթրեխտ[1]: *** Հիմա տեսնենք, թէ ինչպէ՞ս յառաջացած է արեւմտահայերէնի Իւ-ն: Ոմանք կը մտածեն, թէ այդ քմայնացումը հետեւանք է ֆրանսերէնի ու գերմաներէնի ազդեցութեան՝ սկսած 11-րդ դարու վերջերէն, խաչակիրներու արշաւանքներուն բերումով: Պատմութենէն ծանօթ է, որ խաչակիրները իրենց ճամբուն վրայ եկան Կիլիկիա՝ մեծ ասպնջականութիւն գտան այստեղ, ատեն մը մնացին, ապա շարունակեցին իրենց ճամբան. եւ իբրեւ թէ անոնց ֆրանսացի ու գերմանացի շերտերը ազդեցին կիլիկեան հայերէնի վրայ՝ յառաջացնելով քմային Ու-ն, այսինքն՝ Իւ-ն: Այս վարկածը կրնայ առաջին նուագ ճշմարտանման թուիլ, սակայն ճշմարիտ ըլլալէ հեռու է: Այն ժամանակամիջոցը, որ խաչակիրները մնացին մեր հետ, բաւարար չէր հնչիւնաբանական նման խոր ազդեցութեան մը. հնչում մը այդքան դիւրին չի փոխուիր: Ասկէ բացի, այդ նոյն ժամանակամիջոցին, ուր տեղի ունեցան այդ շփումները, ֆրանսերէնի ու գերմաներէնի մէջ տակաւին տեղի ունեցած չէր Ու-ին քմայնացումը, որպէսզի սա իր կարգին ազդէր հայերէնի վրայ: Այդ լեզուները տակաւին լատիներէնէն վերջնմականապէս կտրած չէին իրենց պորտակապերը, իսկ լատիներէնը Իւ չունէր: Մեր Ու-ի քմայնացումը շատ հաւանաբար տեղի ունեցաւ ազդեցութեամբը թրքերէնի, որ բոլոր Շարունակութիւնը էջ 32
Հայ Կեանք
Էջ 32
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Պոլսոյ Պատրիարքարանը պիտի չբողոքարկէ Թուրքիոյ պարտադրած սահմանափակումը յայտարարութիւն եղած է, որուն մէջ մասնաւորապէս ըսուած է. «Հոկտմեբեր 3-ին տեղի ունեցած քննարկման ներկայ գտնուող բոլոր հիմնադրամներու ներկայացուցիչները կանոնագրի վերաբերեալ կարծիք յայտնեցին, ընթերցուեցաւ հոգեւոր խորհուրդի յայտարարութիւնը։ Այնուհետեւ կատարուեցաւ քուէարկութիւն, որու արդիւնքով ձայները կիսուեցան։ Ապա ընդլայնուած կազմով տեղի ունեցած քննարկման ընթացքին հիմք ընդունելով մեծամասնութեան կարծիքը՝ որոշում կայացուած է պատրիարքի ընտրութեան երթալ կանոնադրութեամբ առաջարկուող պայմաններով»։ Նախօրէին Պոլսոյ հայոց պատրիարքարանէն ներս տեղի ունեցած է նախաձեռնարկ մարմնի անդամներու եւ հիմնադրամներու ղեկավարներու նիստ, որու ընթացքին որոշում կայացուած է չբողոքարկել Թուրքիոյ ներքին գործոց նախարարութեան կողմէ Սեպտեմբեր 23-ին պատրիարքարան ուղարկուած նոր կանոնագիրը։ Նշենք, որ պատրիարքի թեկնածու առաջադրուելու համար կանոնագրի մէջ սահմանուած նոր պայմաններէն խնդրայարոյցը արտասահմանաբնակ թեկնածուներու առաջադրման արգելքն է։ Այս մասին յայտնած է Ermenihaber.am-ը: Նիստէն ետք նախաձեռնարկ մարմնի կողմէ
Այսպիսով՝ փաստացիօրէն Պոլսոյ հայոց պատրիարքարանը որոշած է չբողոքարկել Թուրքիոյ Ներքին գործոց նախարարութեան կողմէ պարտադրուած սահմանափակումը։ Այսպիսով ՝ ըստ նոր կանոնադրութեան պայմաններուն, Պոլսոյ պատրիարքի աթոռի համար պայքարող թեկնածուներու թիւը խիստ կը կրճատուի։
Կապ Հրատարակութեան հետ: hyegyank@gmail.com
Կիրակնօրեայ ընթերցումներ
Իւթրե՞խտ, թէ՞ Ութրեխտ Շարունակութիւն էջ 31-էն
տուեալները ունէր ազդելու հայերէնի վրայ. մէկ կողմէ՝ ժամանակի գործօնը, որ սահմանափակում չունէր, միւս կողմէ՝ մնայուն գոյակցութիւնը արեւմտահայութեան բոլոր խաւերուն հետ ու ամէն տեղ անխըտիր: Այս գոյակցութիւնը նոյն խստութիւնը չէ ունեցած Արեւելահայաստանի մէջ ու արեւելահայերէնի վրայ, ուր ներկայութիւն էին պարսիկն ու պարսկերէնը սա՛ տարբերութեամբ, որ պարսիկ տարրը, – ուրեմն պարսկերէնը,– ֆիզիքական ներկայութիւն չէր Հայաստանի մէջ. միւս կողմէ՝ սահմանափակ էր նաեւ թուրքերուն թիւը. այս հանգամանքը հաւանաբար օգնած է, որ արեւելահայերէնը չկրէ Ու>Իւ քմայնացումը: Այս բոլորէն դուրս անհաւանական չէ, որ Ու-ի քմայնացումը տեղի ունեցած ըլլայ բոլորովին բնական ձեւով՝ իբրեւ մէկ պատմական բնաշրջումը հայերէնի Ու-ին: Մենք նախապէս ակնարկած ենք ուրիշ լեզուներու կրած հնչիւնական փոփոխութիւններու, ինչպէս ասորերէնի մէջ տեղի ունեցած ա>o հնչիւնափոխութիւնը, յունարէնի մէջ տեղի ունեցած b>v
եւ գ>ղ հնչիւնափոխութիւնները, որոնք շատ աւելի տարողունակ ու առեղծուածային են, մինչ հայերէնի Ու-ն պարզապէս քմայնացած է: Միայն թէ մեր այս ենթադրութեան շղթան ունի տկար օղակ մը, որ հետեւեալն է. եթէ հայերէնի Ու>Իւ քմայնացումը պատմական հոլովոյթի մը հետեւանքը ըլլար, ապա ան պէտք է ընդգրկէր ամբողջ հայերէնը եւ չսահմանափակուէր միայն արեւմտահայերէնին, ինչպէս է պարագան միւս բոլոր հնչիւնափոխութիւններուն, ի մասնաւորի, օրինակ, Աւ>Օ հնչիւնափոխութեան, որ համահայկական նկարագիր ունի: Ահա թէ ինչու աւելի հակամէտ ենք կառչելու տեղական բնոյթ ունեցող գործօնի մը, որ թրքերէնն է, մանաւանդ որ արեւմտահայերէնը կրած է ուրիշ տարբերութիւններ եւս, որոնք իւրայատուկ են մեր բարբառին եւ կը բացակային արեւելահայերէնէն: [1] Այսուհանդերձ, ազգային արտասանութեան օրինակներ մե՛նք եւս ունինք. օրինակ՝ թուրքը ինքզինք կ’անուանէ թիւրք, իսկ երկիրը՝ Թիւրքիա, իսկ մենք ասոնք կ’անուանենք թուրք եւ Թուրքիա: Մինչ բոլորովին հարազատ կ’արտասանենք քիւրտ անունը, որ արեւելահայը կը կոչէ քուրդ:
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Հայ Կեանք
ՅԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆ Յարգելի՛ հայրենակիցներ,
Էջ 33
Առաջնորդարան Կաթողիկէ Հայոց Յունաստանի Աթէնք
Սփիւռքի գործերու գլխաւոր յանձնակատարի գրասենեակը եւ Բարձր տեխնոլոկիական արդիւնաբերութեան նախարարութիւնը մեկնարկած են «ՆերՈւժ 2» սփիւռքահայերու փոխներգործուն մեկնարկի (startup) ծրագիրը:
Գերապայծառ Հայր Յովսէփ Թ Ծ Վ Պէզազեանի
Այն նախատեսուած է հայկական ծագում ունեցող ձեռնարկատէրերու համար՝ զարգացնելու անոնց ձեռնարկութիւնները, միեւնոյն ժամանակ հարստացնելու գիտելիքները, ընդլայնելու գործընկերային կապերը եւ ստանալու պետական մակարդակի նիւթական օժանդակութիւն:
Հայ Մշակոյթի նուիրուած Տուտուկի երեկոյ
Հովանաւորութեամբ՝
Առաքելական կառավարիչ Յունաստանի Հայ Կաթողիկէ թեմի
Կատարողութեամբ՝
Ծրագիրը նպատակ ունի ստեղծել հարթակ եւ տալ հնարաւորութիւն Սփիւռքի նորաստեղծ ընկերութիւններուն իրենց նոր ծրագիրները Հայաստան բերելու, գործունէութիւն ծաւալելու եւ երկրէն ներս մեկնարկումներու կենսահամակարգը բարելաւելու համար:
Երաժիշտ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ՋՔՈԼԵԱՆի
Ծրագիրը պիտի իրականացուի Հայաստանի UWC Դիլիջան ուսումնարանին մէջ, 2019 թուականի Դեկտեմբերի 16-20:
«ԱՒԵՏԻՍ» ՊԱՐԱԽՈՒՄԲԻ
Ծրագիրին դիմել ցանկացողները կրնան այցելել «www.neruzh.am» կայք եւ «դիմել» կոճակին միջոցով լրացնել յայտը: Քառօրեայ միջոցառման ընթացքին մասնակիցներուն պիտի ներկայացուին Հայաստանի ծրագիրներու մեկնարկման հետ կապուած կենսահամակարգը եւ Հայաստանի մէջ գործարարութեամբ զբաղելու առաւելութիւնները, տեղական գործընկերներու հետ համագործակցութեան հնարաւորութիւնները, պիտի ստեղծուի ընդհանուր հարթակ հայրենադարձ հայ գործարարներու համար՝ Հայաստանի մէջ գործարարութեամբ զբաղելու նպատակով եւ այլն:
Մենակատար տուտուկահար Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիայի ժողովրդական գործիքներու նուագախումբին
Մասնակցութեամբ՝ Կիրակի, 13 Հոկտեմբեր 2019 երեկոյեան ժամը 7։30-ին Θέατρο ΠΚ-ի մէջ, Նէոս Քոզմոս, Ռընէ Բիո, 2 Յաւարտ ելոյթին, տեղի պիտի ունենայ Հայ կաթողիկէ Առաջնորդարանի վերանորոգ «Քոյունեան» սրահին բացումը եւ ապա հիւրասիրութիւն Մուտքը ազատ է
Յաղթող խումբերը պիտի հրաւիրուին Հայաստան՝ որպէս հայրենադարձներ եւ պիտի ստանան 15-30 հազար ԱՄՆ տոլարին համարժէք դրամի դրամաշնորհներ, ինչպէս նաեւ պիտի ստանան ձեռնարկատիրական աջակցութիւն՝ Հայաստանի մէջ իրենց ձեռնարկութիւնները զարգացնելու նպատակով: Այս տարի «ՆերՈւժ»ի թիրախային ոլորտներն են ելեւմտական, հասարակական, կառավարման, կրթական, շարժական, համացանցային, գիւղատնտեսական արհեստագիտութիւնները (technology), առողջապահութիւնը, ռոպոթաշինութիւնը, ճարտարարական (engineering) արուեստը եւ այլն: Ծրագիրի գործընկերներն են «FAST» եւ
Երեւան, լուսանկար՝ Վարդան Պետրոսեանի
«IDeA» հիմնադրամները, UWC Դիլիջան ուսումնարանը եւ այլք: Հարցերուն պարագային ցանկացողները կրնան կապուիլ մեզի հետ info@neruzh.am էլ. հասցէով:
Էջ 34
Հայ Կեանք
Ուրբաթ, 11 Հոկտեմբեր 2019
Տեղեկատուական արհեստագիտութիւններու 23-րդ համաշխարհային համաժողովի պաշտօնական բացումը Երեւանի մէջ Շարունակութիւն էջ 8-էն
WCIT-2019 Yerevan, AVC-AGBU տաղաւար
WCIT-2019 Yerevan, TUMO տաղաւար
WCIT-2019 Yerevan, TUMO տաղաւար WCIT-2019 Yerevan, AVC-AGBU տաղաւար
են Տեղեկատուական արհեստագիտութիւններու համաշխարհային համաժողովները: Իւրայատուկ ձեւով ստեղծուած նուագախումբի համերգային ծրագրին մէջ ներառուած էին համաժողովը հիւրընկալած երկիրները խորհրդանշող երաժշտական գործեր, հայ երաժշտահաններու լաւագոյն ստեղծագործութիւններէն կազմուած շարք: Յայտնի ստեղծագործութիւններէն բացի, WCIT նուագախումբը, առանց նախապէս ծանօթ ըլլալու ստեղծագործութեան, համերգին առաջին անգամ իրական ժամանակի մէջ կատարեց արհեստական բանականութեան ստեղծած երաժըշտութիւնը: Արհեստական բանականութեան «սորվեցուցած են» ստեղծագործել շարականի հիման վրայ: WCIT համաշխարհային նուագախումբի ստեղծման գաղափարը կը պատկանի Հայաստանի պետական սիմֆոնիկ նուագախումբի գեղարուեստական ղեկավար եւ գլխաւոր խմբավար Սերգէյ Սմբատեա-
նին, որ նաեւ կը ղեկավարէ խումբը, եւ կեանքի կոչուած է WCIT-2019-ի կազմակերպիչներու աջակցութեամբ:
Յունաստանի Հայ Աւետարանական Եկեղեցի
Գրաւուած օր՝ 2 Նոյեմբեր 2019 Հայ Աւետարանական Տիկնանց Մարմնի Տարեկան Պազար Գոքինիա