προφίλ ΕΤΟΣ 8ο ΤΕΥΧΟΣ 41Ο 2011
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ «ΙΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ»
ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΕΤΑΙΡΕΙΑ ARTWORKS PUBLICATIONS LTD
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
ΕΚΔΟΤΗΣ: Γ. ΒΟΥΒΑΚΟΣ
Δρ. Βάσος Οικονόμου – Παθολόγος – Καρδιολόγος ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ: Β. ΤΣΑΓΓΑΡΗ
Δρ. Μάκης Δεληγεώρογλου, Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ: Γ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Δρ. Απόστολος Μαντίδης – Γαστρεντερολόγος. Διδάκτωρ Παν. Αθηνών
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Ν. ΙΩΑΝΝΟΥ
Δρ. Θάνος Ασκητής – Ψυχίατρος Ιατρικό Κέντρο Σεξουαλικής Υγεία
ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: Π. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
Μαρίνα Μόσχα – Ψυχολόγος
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΝΝΑ ΜΑΡΙΑ ΕΥΤΥΧΙΟΥ Α. ΔΑΝΙΗΛ Σ. ΚΑΡΑΚΑΤΣΑΝΗ
Δρ. Σωτήρης Τσαγκάρης – Καρδιοχειρουργός
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ: EFFECTS ART DESIGN
Δρ. Ελένη Θεοχάρους
ΕΚΤΥΠΩΣΗ: PRESSIOUS ARVANITIDES
Δρ Παναγιώτης Σακκάς
Δρ. Ανδρέας Γεωργίου – Πρόεδρος Πνευμονολογικής Εταιρίας Κύπρου Δρ. Κωνσταντίνος Ρόκκας – Χειρουργός / Ανδρολόγος Δρ. Κώστας Καποδίστριας – Παθολόγος / Ηπατολόγος Δρ. Μιχάλης Χίνης – Γενικός Ιατρός
ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Ευρωβουλευτής
Ουρολόγος, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας
Δρ. Κωνσταντίνος Συμεωνίδης Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος
ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦEIΣ
Δρ Βάσος Θ. Οικονόμου
Το περιοδικό ΙΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ δέχεται για δημοσίευση
Δρ. Αριστείδης Βασιλόπουλος, RN, MSc
Ανασκοπήσεις φαρμακοϊατρικών άρθρων Επίκαιρα θέματα Παρουσιάσεις ενδιαφέροντων περιστατικών Ειδήσεις και δραστηριότητες επιστημονικών ιατρικών εταιρειών Ανασκόπηση διεθνούς ιατρικού τύπου Νέα ιατροφαρμακευτικά προϊόντα Αγγελίες με φαρμακοϊατρικό περιεχόμενο Αναφορά σε τοπικά και διεθνή συνέδρια Βιβλιοπαρουσίαση - Βιβλιοκρισία.
Παθολόγος – Καρδιολόγος
Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, Εργαστηριακός Συνεργάτης ΑΤΕΙ Λαμίας.
Δρ. Ζωή Ρούπα, MD, RN, PhD
Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Λευκωσίας Κύπρου και Μεταπτυχιακού Προγράμματος Π.Φ.Υ. Ιατρικής και Νοσηλευτικής ΑΤΕΙ Θεσσαλίας
Δρ. Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης, MD
Καθηγητής Πνευμονολογίας, Πρύτανης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Δρ. Αλέξης Παπαδόπουλος
Πνευμονολογικό Τμήμα Γ.Ν. Αμαλία Φλέμιγκ, Αθήνα
Δρ Σάββας Ψαρέλλης Ρευματολόγος
Δρ Παρασκευή Χαραλάμπους Ρευματολόγος
Δρ. Michael Y. Shapira, MD.
Διεύθυνση: Δ. Σεβέρη 25-27, METROPOLIS TOWER Λευκωσία - Κύπρος, Tηλ. 22 445846 Φαξ. 22 456125 email. magazines@artworks.com.cy
Bone Marrow Transplantation &. Cancer Immunotherapy Center
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, η αντιγραφή και γενικότερα η μετάδοση με οποιοδήποτε τρόπο και μέσο μέρους ή ολόκληρης της ύλης του περιοδικού χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.
από τη σύνταξη Συνεχίζουμε την έκδοση του ιατρικού μας περιοδικού, πιστοί στη δέσμευσή μας ότι ήρθαμε για να μείνουμε. Παράλληλα θεωρούμε ότι δεν είναι αλαζονεία, αν ισχυριστούμε και καταγράψουμε ότι είμαστε πιο έμπειροι, πιο ώριμοι, άρα και πιο αποφασισμένοι να παραμείνουμε σταθεροί στο στόχο που θέσαμε από την αρχή. Ευχαριστούμε τους αναγνώστες μας και εκφράζουμε την εκτίμηση και την αναγνώρισή μας με τον καλύτερο τρόπο. Με την υπόσχεση και τη δέσμευση σε ένα συμβόλαιο τιμής, ότι θα συνεχίσουμε να έχουμε αυστηρές απατήσεις και να κρατούμε ψηλά τον πήχη της ποιότητας των δημοσιευμάτων, με στόχο το τέλειο, το οποίο φυσικά δεν θα πετύχουμε ποτέ, αλλά θα είναι πάντοτε ο αμετάθετος στόχος μας.
Δρ. Βάσος Οικονόμου Πρόεδρος συντακτικής επιτροπής
editorial Η συνέχεια και η συνέπεια στην έκδοση του περιοδικού μας επιβεβλημένη. Έτσι και εμείς συνεχίζουμε να προσφέρουμε ενημέρωση στον Κύπριο επιστήμονα ειδικό της υγεία και δεσμευόμαστε να ανεβάσουμε ακόμα ένα επίπεδο την ιατρική επιστημονική ενημέρωση στην Κύπρο με την λειτουργία της ιστοσελίδας μας που θα ξεκινήσει την παροχή πληροφοριών προς τους ειδικούς της υγείας σε λίγες εβδομάδες. Πρόκειται για ένα μεγάλο εγχείρημα με συνεργάτες και συμπαραστάτες τις εταιρείες MICROSOFT , την CYTACOM, την H.S. DATA αλλά και πολλούς άλλους φορείς που με την συμβολή τους πρόκειται να δώσουμε στον Κύπριο επιστήμονα ένα εργαλείο για την διευκόλυνση της καθημερινής του εργασίας. Λεπτομέρειες θα σας ανακοινώσουμε σύντομα. Στο περιοδικό μας τώρα σίγουρα θα δείτε ενδιαφέροντα επιστημονικά άρθρα όπως την τοποθέτηση της Κύπριας ευρωβουλευτού Ελένης Θεοχάρους σχετικά με τη διασυνοριακή περίθαλψη, συνέντευξη του Δρ. Αντρέα Χαραλάμπους όσο αφορά την λειτουργία της πρώτης ιατρικής σχολής στην Κύπρο άλλα και πολλά ενδιαφέροντα μικρά θέματα. Σας εύχομαι καλή ανάγνωση.
Γ. Βούβακος
περιεχόμενα ιατρικάάρθρα Η Ευρώπη για τους ασθενείς
10
ΓΥΝΑΙΚΟΠΑΖΑΡΟ… ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ Προσφορά ελπίδας στους ασθενείς με AIDS
71
Στυτική δυσλειτουργία και τρόποι αντιμετώπισης της
14
Ιός στη μάχη κατά των καρκινικών όγκων
Κυτταρίτιδα; Μία ανώδυνη, αλλά άκρως ενοχλητική ασθένεια!
72
22
72
Καρδιαγγειακά νοσήματα και η ανάγκη της σοβαρής της οργανωμένης και της αποτελεσματικής αντιμετωπισής τους
Εντοπίστηκαν γονιδιακές μεταλλάξεις που οδηγούν σε ινομυώματα
26
Η βαλεριάνα βοηθά στην αϋπνία λόγω εμμηνόπαυσης
74
Η επιρροή των διαφημιστικών μηνυμάτων στην καπνιστική συνήθεια των εφήβων
28
Αποτρέψιμοι οι μισοί πρόωροι θάνατοι ανδρών
75
Μη-Επεμβατικός Μηχανικός Αερισμός (MEMA): Μια νέα εποχή
75
33
Το προϊόν Ripped Freak περιέχει υψηλή συγκέντρωση καφεΐνης
Βιοτεχνολογία και Ρευματικά Νοσήματα
40
εκδηλώσεις
Νέοι βιολογικοί παράγοντες για τη θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας
44
Εκδηλώσεις Σεπτέμβιος - Οκτώβριος - Νοέμβριος
78
Βιολογικοί τροποποιητές για τη θεραπεία των ρευματολογικών νοσημάτων
Συνέδριο – Ηπατοκυτταρικός Καρκίνος
80
46
1ο πολυθεματικό αιματολογικό συνέδριο
81
Ti είναι η Μεταμόσχευση Μυελού των Οστών;
48
παρουσίασηεταιρείας Οφθαλμολογικό Κέντρο Πάνθεο
51
συνέντευξη Δρ. Ανδρέας Χαραλάμπους ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕ Η ΠΡΩΤΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ!
ιατρικάνέα Πρώτη στη φαρμακοβιομηχανία, η AstraZeneca σταματά να πληρώνει ταξίδια γιατρών
56
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (Κ.Ο.Ε) Ανακοίνωση προς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης
57
Το ηλεκτρονικό «παράθυρο» στις Κλινικές Μελέτες
58
84
ελεύθεροβήμα Σπουδές στη Φαρμακευτική στο Intercollege
90
60
91
Ο Οικογενειακός κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου εξαρτάται από τα γονίδια
ΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΦΑΡΜΑΚΟ…. Συχνή παρακολούθηση της εξέλιξης!
64
Η μάστιγα του καπνίσματος
92
Ανακαλύφθηκε γονίδιο που ενθαρρύνει την αποθήκευση λίπους στο σώμα
65
Εταιρία Διαβητολογίας Κύπρου
94
Χρόνια δυσκοιλιότητα μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών και καρδιαγγειακά
66
Εμβόλιο και στα αγόρια για τον ιό HPV
68
H αντίσταση των μικροβίων στα αντιβιοτικά κρατάει από παλιά
69
ΑΣΘΕΝΕΙΣ: Ικανοποιημένοι από τα κρατικά νοσηλευτήρια;
70
Καρκίνος προστάτη: Θετική γνωμοδότηση στην οξική αμπιρατερόνη από την Ε.Ε
97
ιατρικάσυνέδρια
111
2, Amfipoleos Street, 1st floor, 2025 Strovolos P.O.Box 23638, 1684 Nicosia, CYPRUS Tel: +357 22 769946, fax: +357 22 769978 e-mail: info-cyprus@genesispharma.com www.genesispharma.com
ιατρικά
άρθρα
10 Η Ευρώπη για τους ασθενείς
44 14
Νέοι βιολογικοί παράγοντες για τη θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας
Στυτική δυσλειτουργία και τρόποι αντιμετώπισης της
46 22
Βιολογικοί τροποποιητές για τη θεραπεία των ρευματολογικών νοσημάτων
Κυτταρίτιδα; Μία ανώδυνη, αλλά άκρως ενοχλητική ασθένεια!
48 26 Καρδιαγγειακά νοσήματα και η ανάγκη της σοβαρής της οργανωμένης και της αποτελεσματικής αντιμετωπισής τους
28 Η επιρροή των διαφημιστικών μηνυμάτων στην καπνιστική συνήθεια των εφήβων
33 Μη-Επεμβατικός Μηχανικός Αερισμός (MEMA): Μια νέα εποχή
40 Βιοτεχνολογία και Ρευματικά Νοσήματα
Ti είναι η Μεταμόσχευση Μυελού των Οστών;
άρθρα
Η Ευρώπη για τους ασθενείς
Δρ. Ελένη Θεοχάρους Ευρωβουλευτής
Η οδηγία για την Διασυνοριακή περίθαλψη μπορεί να ενταχθεί στην καμπάνια «Η Ευρώπη για τους ασθενείς», «Europe for Patients», που τέθηκε σε λειτουργά το 2008. Η διασυνοριακή περίθαλψη στην ΕΕ αφορά περισσότερο από όλους, τους διαβιούντες στην Ένωση, αλλά αν εξεταστεί σε ένα πλατύτερο πλαίσιο αφορά τον καθένα. Άλλωστε, η κατοχύρωση των δικαιωμάτων των ασθενών, ως βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αφορά κάθε σκεφτόμενο πολίτη σε ολόκληρο τον κόσμο. Βεβαίως σε πληθυσμούς με μικρότερη διαβάθμιση της αξίας της ανθρώπινης ζωής, σημασία μπορεί να έχει μια στοιχειώδης περίθαλψη επιβίωσης. Στις προηγμένες κοινωνίες με κατοχυρωμένα τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα των ασθενών έχουν πολύ υψηλή θέση στην ιεράρχηση των αξιών.
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
10
άρθρα
Η ΕΕ εξέδωσε κοινοτική οδηγία που θα φέρει ριζικές αλλαγές στην υγεία ρυθμίζοντας την διασυνοριακή περίθαλψη σε όλα τα κράτη μέλη: Στην βάση της Χάρτας των Δικαιωμάτων των Ασθενών. Πρόκειται για την οδηγία για την «διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη». Η οδηγία επιδιώκει την διασφάλιση αρίστης ποιότητας περίθαλψης, αξιοπρεπών συνθηκών περίθαλψης και νοσηλείας, και του σεβασμού της άκρως ιδιωτικής υπόθεσης του πόνου και της αξιοπρέπειας στον θάνατο. Η οδηγία καταργεί τα ιατρικά σύνορα και προσφέρει βέλτιστες υπηρεσίες υγείας σε όλους, εφαρμόζοντας στην πράξη την ισότητα των Ευρωπαίων πολιτών σε θέματα περίθαλψης και συνιστά ακόμη ένα βήμα στην ενοποίηση της Ευρώπης. Τονίζω ότι στηρίζεται στην αρχή πως «κάθε Ευρωπαίος πολίτης δικαιούται να επιλέγει τον γιατρό και το ιατρικό κέντρο που επιθυμεί, ειδικώς εάν δεν τον καλύπτει επαρκώς το σύστημα υγείας της χώρας του, προκειμένου να έχει την πλέον ενδεικνυόμενη θεραπεία, σε συνθήκες που επιλέγει ο ίδιος». Με την εφαρμογή της οδηγίας, ο ασθενής δεν θα υποχρεούται να υποβάλλει αιτήσεις στο εθνικό σύστημα υγείας της χώρας του προς έγκριση, αλλά και το κράτος από το οποίο προέρχεται δεν θα καταβάλλει δαπάνες πέραν των δαπανών που αναλογούν σε αντίστοιχη περίθαλψη εντός συνόρων. Η αποτελεσματικότητα και η βιωσιμότητα των Εθνικών Συστημάτων Υγείας ανήκουν στις αρμοδιότητες του κάθε κράτους μέλους. Η πανευρωπαϊκή οδηγία όχι μόνο δεν αντιστρατεύεται τα Εθνικά Συστήματα Υγείας αλλά απεναντίας τα στηρίζει και έμμεσα υποχρεώνει τα κράτη μέλη να βελτιώσουν τις προσφερόμενες στους πολίτες του υπηρεσίες. Η οδηγία θέτει τις γενικές αρχές δράσης στην διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη, καθορίζοντας ότι καμιά διάκριση δεν μπορεί να γίνεται μεταξύ των πολιτών.
Για να εφαρμοσθεί στην Κύπρο, απαιτούνται σοβαρές διαρθρωτικές αλλαγές από νομοθετικής και πρακτικής άποψης. Συνεπώς, είναι μια ευκαιρία για να προκύψουν τομές και να έχουμε ένα νέο σύγχρονο και λειτουργικό σύστημα, ενδιάμεσο ίσως, εν αναμονή της εφαρμογής του Γενικού Συστήματος Υγείας. Διότι ούτε είναι σε θέση η πολιτεία να εφαρμόσει αμέσως το από χρόνια συζητούμενο σχέδιο υγείας, ούτε οι πολίτες μπορούν να περιμένουν άλλο, ούτε η ΕΕ θα το επιτρέψει και ούτε μπορεί να συνεχισθεί η δαπάνη τεραστίων κονδυλίων χωρίς να ικανοποιείται το δημόσιο αίσθημα για ίση αντιμετώπιση των ασθενών κατά την στιγμή της δοκιμασίας τους. Η ενδιάμεση λύση που προτείναμε εδώ και πολύ καιρό στηρίζεται στην στρατηγική συνεργασία με απόλυτη διαφάνεια ανάμεσα στον κρατικό και στον ιδιωτικό τομέα ούτως ώστε ο πολίτης να εξυπηρετείται άριστα στον τόπο του και να ανασχεθεί το κύμα φυγής ασθενών προς το εξωτερικό. Και να αναστραφεί με προσέλκυση ασθενών. Η οδηγία δεν πρέπει να μας βρει απροετοίμαστους γι αυτό ως πρώην Πρόεδρος της Επιτροπής Υγείας της Βουλής και ως μέλος της Επιτροπής Υγείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ας μου επιτραπεί να καταθέσω κάποιες απόψεις, στο πλαίσιο ακριβώς της προσπάθειας για εφαρμογή της. Ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής μας πρέπει να είναι η άριστη ποιότητα στην περίθαλψη σε συνάρτηση με την λιγότερη ταλαιπωρία του ασθενούς και της οικογένειας του και με την μικρότερη επιβάρυνση για το κράτος, λαμβανομένου υπ όψιν ότι τουλάχιστον 80% του πληθυσμού είναι δικαιούχοι δωρεάν ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Στρατηγικός κρίκος στην ορθή λειτουργία του εθνικού συστήματος υγείας στα πλαίσια της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης συνιστά το λεγόμενο «Σημείο Επαφής». Τα «Σημεία Επαφής» είναι
υπηρεσίες που θα πρέπει να εγκατασταθούν σε όλα τα κράτη-μέλη και από αυτές ο πολίτης θα μπορεί να πληροφορείται τα πάντα, όπως ποιες ιατρικές υπηρεσίες παρέχουν τα άλλα κράτη-μέλη, (στην ουσία ποια ευρωπαϊκά νοσοκομεία εξειδικεύονται σε τι), το κόστος και τους τομείς παροχής υπηρεσιών και τον χρόνο αναμονής για να τύχει της συγκεκριμένης περίθαλψης. Εκ των πραγμάτων λοιπόν ο διάλογος των διαρθρωτικών αλλαγών δεν μπορεί να περιοριστεί εντός των κρατικών συνόρων αλλά και πέραν αυτών, σε ευρύτερο ευρωπαϊκό επίπεδο. Η κοινοτική οδηγία για την διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για δραστικές αλλαγές στον τομέα της υγείας και για εκσυγχρονισμό. Η ΕΕ δεν μας αφήνει άλλη επιλογή παρά μόνο να τραβήξουμε μπροστά για την οικοδόμηση ενός συστήματος υγείας που θα σέβεται τον πολίτη. Με σωστές πολιτικές μπορούμε να αναδείξουμε την Κύπρο σε σημαντικό περιφερειακό ιατρικό κέντρο. Αναβαθμίζοντας και την κρατική αξιοπιστία μας εντός της ΕΕ, ενώ θα μπορούσε κάποιος να πει ότι η οδηγία για την διασυνοριακή περίθαλψη ανοίγει τον δρόμο για ένα πανευρωπαϊκό σχέδιο υγείας, δεδομένου ότι στηρίζεται στο δικαίωμα της κινητικότητας των πολιτών. Ταυτόχρονα εισάγει την έννοια της υψηλής εξειδίκευσης και ενισχύει την προσπάθειας παροχής περίθαλψης σε πάσχοντες από σπάνιες ασθένειες. Αλλά αν λάβει κανείς υπ όψιν ότι στις ΗΠΑ, μόλις πρόσφατα άρχισε η προσπάθεια για να εφαρμοσθεί ένα «διαπολιτειακό σύστημα ασφάλισης και περίθαλψης», αντιλαμβάνεται ο καθένας πόσο δύσκολο είναι το εγχείρημα σε μια οντότητα όπως η ΕΕ, με πολλές κοινωνικές ανισότητες, με οικονομία πολλών ταχυτήτων και με ανομοιογένεια πληθυσμού αλλά και με εντελώς διαφορετικά συστήματα υγείας. Διότι φυσικά για τις σύγχρονες κοινωνίες το μεγάλο βήμα στην εφαρμογή των
11
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
άρθρα
δικαιωμάτων των ασθενών δεν μπορεί να είναι από μόνη της η διασυνοριακή περίθαλψη αλλά η διασφάλιση αρίστης ποιότητας θεραπείας για τον καθένα, με το μικρότερο φυσικά κόστος όσο το δυνατό πιο κοντά στον χώρο της συνήθους διαβίωσης του. Επαναλαμβάνω ότι η επιλογή γιατρού και νοσηλευτηρίου καθώς επίσης και η διασφάλιση της παροχής και δεύτερης γνώμης αν ο ασθενής αισθάνεται την ανάγκην προς τούτο, είναι βασικά δικαιώματα των ασθενών και καθορίζονται από την Χάρτα των δικαιωμάτων των ασθενών. Και βεβαίως ο ασθενής δικαιούται και οφείλει να γνωρίζει πάντα τα σχετιζόμενα με την πάθηση του. Όλα τούτα με την επιφύλαξη της ύπαρξης δεοντολογικών διαφορών από χώρα σε χώρα και με την παράλληλη εφαρμογή των λοιπών οδηγιών που αφορούν ζητήματα υγείας όπως οι μεταμοσχεύσεις, ο καρκίνος κλπ. Κατά την άποψη μου τεράστιο επιστημονικό και οικονομικό όφελος θα αποτελέσει η ανάδειξη συγκεκριμένων ιατρικών κέντρων με εξειδίκευση στις σπάνιες και δύσκολες περιπτώσεις. Η αναγκαιότητα της εξειδίκευσης και της ενασχόλησης με έναν μίνιμουμ αριθμό περιστατικών για να συντηρείται και να αυξάνεται η πείρα είναι βασική συνιστώσα στην πρόοδο της Ιατρικής. Κάποια σημεία που αναμένεται να διευκρινισθούν είναι η αναγκαιότητα για κοινά πανευρωπαϊκά επίπεδα και προδιαγραφές ιατρικής και νοσηλευτικής εκπαίδευσης και θέματα σχετικά με την ιατρική-ασφαλιστική κάλυψη των χιλιάδων παρανόμων μεταναστών. Η οδηγία έχει λάβει υπ όψιν την υφιστάμενη κατάσταση και τα υφιστάμενα συστήματα περίθαλψης καθώς επίσης και την σημαντική διακίνηση ασθενών από τον «ιατρικό Νότο» προς τον «ιατρικό Βορρά». Συνεπώς βασικό ζητούμενο είναι
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
12
η προστασία των ασφαλιστικών ταμείων και των εθνικών συστημάτων υγείας. Έχουμε στην διάθεση μας 24 μήνες μέχρι την έναρξη εφαρμογής της οδηγίας. Με την έγκριση κανονισμών και ρυθμιστικών μηχανισμών τόσο σε πανευρωπαϊκό όσο και σε κρατικό επίπεδο, επέρχεται ρύθμιση και ελεγχόμενη διακίνηση των ασθενών ούτως ώστε το όλο σύστημα να μην καταρρεύσει.
και από μέρους του ιδιωτικού τομέα, με αποτέλεσμα, είτε ο ασθενής να τυγχάνει νοσηλείας στον ιδιωτικό τομέα ιδίοις εξόδοις, είτε μέσα σε κατάσταση πανικού να καταφεύγει σε γειτονική χώρα και να ξεκινά ο αγώνας να καταβληθούν τα έξοδα νοσηλείας από το κράτος. Παράλληλα είναι πολύ σημαντικό να αυξηθεί η εμπιστοσύνη των Κυπρίων προς τις παρεχόμενες υπηρεσίες.
Εμείς, αν η κατάσταση παραμείνει ως έχει, και παρά την υψηλή ποιότητα του επιστημονικού μας δυναμικού, είναι πιθανόν να καταρρεύσουμε: Ούτε σχέδιο υγείας έχουμε, ούτε ιατρική σχολή, ούτε συστηματική συνεργασία των υπηρεσιών του κρατικού και του ιδιωτικού τομέα.
Σε τελική ανάλυση, πρέπει να παρέχει την δυνατότητα στον Κύπριο ασθενή να επιλέγει το νοσηλευτήριο που θέλει και να καταβάλλει την διαφορά στα νοσήλια, αν υπάρχει. Αυτό βεβαίως προϋποθέτει την άμεση κοστολόγηση των προσφερομένων από το κράτος υπηρεσιών.
Και επιπλέον, αρκετά εκατομμύρια ευρώ δαπανώνται κάθε χρόνο για την νοσηλεία ασθενών στο εξωτερικό, και όχι κατ’ ανάγκην σε χώρες της ΕΕ.
Η σωστή ενημέρωση του ασθενούς θα προστατεύει τόσο τον ίδιο όσο και τα διάσημα νοσηλευτήρια από υπέρσυγκέντρωση ασθενών και δημιουργία λίστας αναμονής.
Η καταβολή σημαντικού μέρους της δαπάνης αυτής θα μπορούσε να αποφεύγεται. Θα μπορούσε να διατίθεται για επεμβάσεις και νοσηλεία που μπορούν να γίνουν και στον κρατικό και στον ιδιωτικό τομέα στην Κύπρο. Δυστυχώς γίνεται πολύ κακή διαχείριση της ασθενείας. Ο ασθενής με την πρώτη διάγνωση καταλαμβάνεται από πανικό, λίγοι γιατροί κάθονται να εξηγήσουν στον ασθενή τι ακριβώς συμβαίνει, ποιες οι δυνατότητες θεραπείας και ποιο το κατάλληλο κέντρο γι αυτό. Όσον αφορά την ψυχολογική στήριξη του ασθενούς ελάχιστα γίνονται και αυτά στην βάση της εθελοντικής πολλές φορές δραστηριότητας μη κυβερνητικών οργανισμών. Η έλλειψη στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ κρατικού κα ιδιωτικού τομέα και η αδυναμία του κράτους να επιτελεί επιτελικό συντονιστικό ρόλο είναι πασιφανής. Το κράτος πρέπει επιτέλους να μην βλέπει τον ιδιωτικό τομέα ως ανταγωνιστικό γιατί αυτό οδηγεί τόσο σε λαθεμένες ενέργειες από μέρους του ασθενούς όσο
Η σημερινή κατάσταση επιτρέπει την κάλυψη πέραν του 90% των περιστατικών με υπηρεσίες που προσφέρονται στην Κύπρο. (Καρδιοχειρουργικής, καρκίνου, σπανίων νόσων, συγγενών διαμαρτιών). Με στρατηγική ανάλυση αυτού του δεδομένου και με σωστή ενημέρωση των ασθενών αλλά και με έλεγχο ποιότητας όπως γίνεται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Συνεπώς απαιτούνται βιώσιμα νοσηλευτήρια μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με ικανοποιητικές αμοιβές του προσωπικού, αίσθημα δικαίου και προοπτικές επιστημονικής και επαγγελματικής ανέλιξης. Η οδηγία αναφέρει ότι εναπόκειται στο κράτος να καθορίσει τι κρίνει ως απαραίτητη βασική περίθαλψη. Να καθορίσει για παράδειγμα αν η κοσμητική ιατρική που θεραπεύει παθήσεις προκαλεί βαρύτατη πολλές φορές ψυχολογική επιβάρυνση αν δε θεραπευθούν.
άρθρα
Στυτική δυσλειτουργία και τρόποι αντιμετώπισης της
Δρ Παναγιώτης Σακκάς Ουρολόγος, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας
Ορισμός στυτικής δυσλειτουργίας και επιπολασμός Στυτική δυσλειτουργία ορίζεται ως η συστηματική ή η συνεχόμενη αδυναμία του άνδρα να επιτύχει ή να διατηρήσει τη στύση του τόσο ώστε να προχωρήσει σε σεξουαλική επαφή. Σύμφωνα με μελέτες, απασχολεί τουλάχιστον τους μισούς άνδρες άνω των 40 ετών ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο υπολογίζεται ότι περίπου 152 εκατομμύρια άνδρες πάσχουν από το πρόβλημα. Μέχρι το 2025, ο αριθμός των ανδρών που θα πάσχουν από στυτική δυσλειτουργία αναμένεται να διπλασιαστεί φτάνοντας τα 322 εκατομμύρια. Παρά την υψηλή εξάπλωση της σεξουαλικής δυσλειτουργίας, οι ειδικοί εκτιμούν ότι μόνο ένα ποσοστό 15-20% των ανδρών με στυτική δυσλειτουργία ακολουθούν θεραπεία. Θετικό βήμα αποτελεί το γεγονός ότι το συγκεκριμένο πρόβλημα δεν αποτελεί πλέον ταμπού και κάθε άνδρας το συζητά τόσο με τη σύντροφο του όσο και με τον γιατρό του, προκειμένου να ακολουθήσει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Αντίκτυπο της στυτικής δυσλειτουργίας στην καθημερινότητα Η δυσλειτουργία στύσης μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στη ζωή ενός άνδρα, επηρεάζοντας αρνητικά την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και οδηγώντας τον στην αμφισβήτηση του ανδρισμού του. Αυτό μπορεί να προκαλέσει συναισθηματική απομάκρυνση από την οικογένεια του και του φίλους του, ακόμη και από τη σύζυγο ή την ερωτική του σύντροφο, δημιουργώντας του άγχος και υποβιβάζοντας την ποιότητα της ζωής του. Έρευνες έχουν δείξει τη σύνδεση της στυτικής δυσλειτουργίας και της κατάθλιψης. Μπορεί να προκαλέσει πτώση του ηθικού, χαμηλή αυτοεκτίμηση και αποξένωση από διαπροσωπικές σχέσεις. Σε μεγάλη έρευνα για τη σεξουαλική συμπεριφορά των ανδρών ένα 25% των ανδρών ανέφερε κατάθλιψη και νευρικότητα και το 26% από αυτούς ανέφερε σύμπτωμα στυτικής δυσλειτουργίας. Φυσιολογία της στύσης Η στύση του πέους είναι αποτέλεσμα πολλών αγγειακών κ νευρολογικών μηχανισμών που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους με σκοπό την υπό πίεση συγκέντρωση αίματος στα σηραγγώδη σώματα για απόκτηση της απαιτούμενης σκληρότητας για την διείσδυση. Η διαδικασία της στύσης χωρίζεται για την καλύτερη μελέτη της σε 6 φάσεις η κάθε μια από τις οποίες χαρακτηρίζεται από διαφορετική αλληλουχία γεγονότων που έχουν ως τελικό αποτέλεσμα την φυσιολογική λειτουργία της στύσης. Οι φάσεις αυτές με
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
14
άρθρα
βάση την σωστή χρονική αλληλουχία που εμφανίζονται είναι η φάση της χάλασης ,η φάση της πλήρωσης, η φάση της διόγκωσης, η φάση της πλήρους στύσης, η φάση της άκαμπτης στύσης κ τέλος η φάση της αποδιόγκωσης. Βιοχημεία της στύσης Η σεξουαλική διέγερση οδηγεί σε έκκριση ΝΟ .Το ΝΟ αυξάνει τα επίπεδα της cGMP .H cGMP προκαλεί διαστολή των αγγείων και χαλάρωση των μυϊκών ινών, οπότε η παροχή αίματος αυξάνεται και το πέος διογκώνεται, σκληραίνει και ανορθώνεται !Όμως κατά την διάρκεια της σεξουαλικής διέγερσης παράγεται η PDE5, η οποία αποδομεί την cGMP, με αποτέλεσμα τη σύσπαση των μυϊκών ινών και τη διαφυγή του αίματος, οπότε το πέος συρρικνώνεται, μαλακώνει και επανέρχεται στη φυσιολογική του θέση.Εάν υπάρχουν βλάβες στα αγγεία, ή στις φλέβες, ή στις μυϊκές ίνες, τότε……και επιθυμία να υπάρχει , και διέγερση να υπάρχει, αρκεί και μόνο μια μικρή ποσότητα PDE5 να αποδομήσει την όποια cGMP και να μην υπάρχει ικανοποιητική στύση! Το μεν πνεύμα πρόθυμον, η δε σαρξ ασθενής !!!
βλάβες εμφανίζονται στο 30% ενώ ψυχογενείς στο 70%.Σε ηλικίες 35-50 τα οργανικά αίτια ανεβαίνουν στο 57% και τα ψυχογενή πέφτουν στο 43%. Τέλος σε ηλικίες άνω των 50 ετών τα οργανικά αίτια υπερφαλαγγίζουν τα ψυχογενή με ποσοστά 85% έναντι 15%. Στατιστικά γύρω στο 52% των αντρών 40-70 ετών εμφανίζουν κάποιας μορφής στυτική δυσλειτουργία αφού ο επιπολασμός της νόσου αυξάνεται με την ηλικία. Τούτο οφείλεται στην παράλληλη εμφάνιση και άλλων παθήσεων όπως ο διαβήτης, η υψηλή αρτηριακή πίεση ή και η αθηροσκλήρωση μπορεί να προκαλέσουν στυτική δυσλειτουργία. Η στύση μπορεί να επηρεαστεί και από τον τρόπο ζωής, π.χ κάπνισμα, την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, την παχυσαρκία ,λήψη φαρμάκων και το άγχος της καθημερινότητας. Ψυχογενή αίτια Τα ψυχογενή αίτια της στυτικής δυσλειτουργίας ταξινομούνται σε 5 υποκατηγορίες: 1. 2. 3. 4.
5.
Άγχος, φόβος αποτυχίας (σύνδρομο του χήρου άντρα, σεξουαλική φοβία, άγχος επίδοσης στο σεξ κ.ά) Κατάθλιψη (φαρμακευτικής ή οργανικής αιτιολογίας) Συζυγικές προστριβές, ένταση στις διαπροσωπικές σχέσεις Άγνοια και κακή πληροφόρηση(σχετικά με την φυσιολογική ανατομία, την σεξουαλική πράξη, τις επιπτώσεις της γήρανσης) καθώς και θρησκευτικές επιρροές Μανιακή-καταναγκαστική προσωπικότητα(σεξουαλική ψυχρότητα, διαστροφή, ψυχωτικές διαταραχές)
Όλα τα μείζονα ψυχιατρικά νοσήματα συνοδεύονται από μείωση σεξουαλικής επιθυμίας αλλά και στυτική δυσλειτουργία ανεξάρτητα από την λήψη φαρμάκων κ σε ασθενείς με μείζονα κατάθλιψη παρατηρήθηκε μέχρι κ μείωση της χρονικής διάρκειας των νυκτερινών στύσεων. Νευρογενή αίτια
Αιτιο-παθογένεια στυτικής δυσλειτουργίας Η στυτική δυσλειτουργία είναι ένα από τα συχνότερα νοσήματα του σύγχρονου άντρα κ εμφανίζεται ως σύμπτωμα άλλων σοβαρών υποκείμενων καταστάσεων. Εκτιμάται ότι στο 50-80% των διαγνωσμένων περιστατικών δυσλειτουργίας της στύσης οφείλεται σε οργανικές βλάβες όπως αγγειακές ή νευρολογικές παθήσεις. Στις νεαρότερες ηλικίες(18-35 ετών)οργανικές
Σχεδόν κάθε νόσημα του κεντρικού η περιφερικού νευρικού συστήματος μπορεί να αποτελέσει αίτιο στυτικής δυσλειτουργίας και η εντόπιση και η έκταση της βλάβης θα καθορίσουν το μέγεθος και το είδος της σεξουαλικής δυσλειτουργίας. Σημαντικότερα νοσήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος που επηρεάζουν την σεξουαλική λειτουργία είναι η νόσος του Parkinson,τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, η σκλήρυνση κατά πλάκας πολλαπλή συστηματική ατροφία, το σύνδρομο Shy-Drager κ.α. Σημαντικότερα νοσήματα τώρα του νωτιαίου μυελού που έχουν αντίκτυπο την σεξουαλική δυσλειτουργία είναι οι κακώσεις της σπονδυλικής στήλης, η κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου, οι όγκοι, η μυελοδυσπλασία, οι φλεγμονές και τα αποστήματα, η αραχνοειδίτιδα, η νωτιάδα φθίση κ.ά. Αντανακλαστικές στύσεις διατηρούνται στο 95% των πλήρων βλαβών άνωθεν του κέντρου
15
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
άρθρα
στύσης(Ι2-Ι4 νευροτόμια) ενώ το ποσοστό αυτό πέφτει στο 25% σε βλάβες κάτωθεν αυτού. Βλάβες πάνω από το Θ12-Ο2 παρατηρούνται στύσεις και στο σπογγιώδες και στα σηραγγώδη σώματα ενώ κάτω από αυτό μόνο στα σηραγγώδη σώματα. Αρτηριακά αίτια Τα αρτηριακά αίτια έχουν συσχετιστεί με την στυτική δυσλειτουργία από το 1948 όταν το σύνδρομο Leriche βρέθηκε πως έχει σαν χαρακτηριστικό σύμπτωμα την στυτική δυσλειτουργία. Αρτηριοσκλήρυνση, μετατραυματική αρτηριακή απόφραξη, ιατρογενείς βλάβες μετά από χειρουργικές επεμβάσεις είναι από τα κύρια αίτια. Σε αυτά τα νοσήματα η αίτια της στυτικής δυσλειτουργίας οφείλεται στην μείωση της πίεσης και της ταχύτητας ροής αίματος μέσω των στενεμένων αγγείων με αποτέλεσμα την παράταση του χρόνου επίτευξης του μέγιστου βαθμού στύσης και παράλληλα την μειωμένη σκληρότητα του πέους. Σηραγγώδη αίτια Η ανεπάρκεια του μηχανισμού φλεβικής απόφραξης αποτελεί πολύ συχνό αίτιο στυτικής δυσλειτουργίας με κυριότερες παθήσεις τις εξής: 1. Ύπαρξη συγγενών αρτηριοφλεβικών αναστομώσεων και έκτοπων φλεβικών κλάδων 2. Εκφυλιστικές παθήσεις η τραυματισμοί του ινώδους χιτώνα του πέους π.χ νόσος Peyronie, σακχαρώδης διαβήτης, μεγάλη ηλικία 3. Δομικές μεταβολές του στυτικού ιστού (γήρανση, σακχαρώδης διαβητης, καπνισμα, υπερχοληστερολαιμια, τραυματισμος, πριαπισμος, ακτινοθεραπεια) 4. Ανεπαρκής χάλαση των λείων μυϊκών ινών (αγχώδεις ασθενείς, ανεπαρκής απελευθέρωση νευρομεταβιβαστών από το παρασυμπαθητικό σύστημα, διαταραχές παραγωγής ΝΟ) 5. Επίκτητα αρτηριοφλεβώδη συρίγγια Σακχαρώδης διαβήτης και άλλα ενδοκρινολογικά αίτια Το συχνότερο ενδοκρινικό αίτιο στυτικής δυσλειτουργίας. Υπολογίζεται το 15% των ασθενών κάτω των 35 ετών και το 65% των ασθενών άνω των 60 ετών με διαβήτη πάσχει και από στυτική δυσλειτουργία. Η αίτια είναι οι βλάβες που προκαλεί ο διαβήτης σε διάφορους ιστούς όπως στα αγγεία με μείωση της αιματικής ροής στο πέος, στο νευρικό ιστό με μείωση της χάλασης των λείων μυϊκών ινών και αδυναμία διατήρησης στύσης λόγω μειωμένης αισθητικότητας. Οι άντρες που πάσχουν από διαβήτη και έχουν πρόβλημα στυτικής δυσλειτουργίας ενδεχομένως βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για σοβαρά καρδιακά προβλήματα, σύμφωνα με νέα έρευνα. Οι άντρες αυτοί είχαν διπλάσιες πιθανότητες σε σχέση με άλλους διαβητικούς άντρες
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
16
να εμφανίσουν καρδιαγγειακή νόσο. Η κύρια αιτία και των δυο μπορεί να είναι η βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία που προκαλείται από υψηλά επίπεδα σακχάρου. Επομένως, οι άντρες με στυτική δυσλειτουργία θα πρέπει να επισκεφτούν ειδικό. Το περιοδικό του Αμερικανικού Κολεγίου Καρδιολογίας αναφέρει ότι οι ερευνητές ήθελαν να εξετάσουν αν η στυτική δυσλειτουργία μπορεί να αποτελέσει αξιόπιστο, ανεξάρτητο προειδοποιητικό σημάδι για τους γιατρούς μελλοντικής εμφάνισης προβλημάτων. Προηγούμενη έρευνα έχει υποδείξει ότι η εμφάνιση σεξουαλικών προβλημάτων συνήθως προϋπάρχει της ανάπτυξης καρδιολογικών προβλημάτων σε άντρες με διαβήτη τύπου ΙΙ κατά τρία περίπου χρόνια και η έρευνα εξέτασε αυτή τη σχέση πιο λεπτομερώς. Στην έρευνα έλαβαν μέρος 2.306 άντρες. Από αυτούς, το ένα τέταρτο είχε ήδη στυτική δυσλειτουργία, ενώ κανένας δεν είχε εμφανές σημάδι καρδιακού προβλήματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Τα επόμενα τέσσερα χρόνια 123 άντρες είτε εμφάνισαν καρδιακή προσβολή, είτε πέθαναν από καρδιαγγειακή νόσο, είτε εμφάνισαν στηθάγχη ή χρειάστηκαν να υποβληθούν σε καθετηριασμό καρδιάς ή by pass. Οι άντρες με στυτική δυσλειτουργία είχαν περίπου διπλάσιες πιθανότητες να καταλήξουν σε αυτή την ομάδα σε σχέση με άντρες που είχαν ομαλή σεξουαλική ζωή. Ο επικεφαλής της έρευνας Dr Peter Chun-Yip Tong, δήλωσε ότι η εμφάνιση στυτικής δυσλειτουργίας θα πρέπει να αφυπνίσει τους ασθενείς και τους γιατρούς για μελλοντικό κίνδυνο στεφανιαίας νόσου. Όπως δήλωσε, τα υψηλά επίπεδα σακχάρου ενδεχομένως οδηγούν σε φλεγμονή της εσωτερικής επιφάνειας των αιμοφόρων αγγείων που μπορεί ενδεχομένως να οδηγήσει σε αρτηριοσκλήρυνση, στη σκλήρυνση των αρτηριών της καρδιάς και αυτών του πέους. Δεύτερη έρευνα που έγινε από ιατρικά κέντρα της Ιταλίας εστίασε σε περίπου 300 άντρες που είχαν διαβήτη και βρίσκονταν στα αρχικά στάδια ανάπτυξης καρδιακής νόσου. Από αυτούς, 118 είχαν στυτική δυσλειτουργία στην έναρξη της έρευνας και τα επόμενα τέσσερα χρόνια είχαν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν σοβαρό καρδιακό επεισόδιο, όπως καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο, επιβεβαιώνοντας τα ευρήματα της έρευνας του Χονγκ Κονγκ. Ωστόσο, μεταξύ των ασθενών που λάμβαναν φάρμακα για τη μείωση της χοληστερόλης, με ή χωρίς στυτική διαταραχή, ο κίνδυνος ήταν μειωμένος κατά το ένα τρίτο. Άλλα ενδοκρινολογικά αίτια της στυτικής δυσλειτουργίας είναι ο υπογοναδισμός, η υπερπρολακτιναιμία, ο υπέρ και ο υποθυρεοειδισμός με κύριο τρόπο δράσης την μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας(libido) Φαρμακευτικά αίτια και τοξικές ουσίες 1. Αντιυπερτασικά (κλονιδίνη, γουανεθιδίνη, διυδραλαζινη, ρεζερπινη, β-αναστολεις) 2. Φάρμακα παθήσεις καρδιαγγειακού συστήματος (δακτυλίτιδα, δισοπυραμίδη) 3. Διουρητικά (χλωρθαλιδόνη, υδροχλωροθιαζίδη, σπειρονολακτόνη)
άρθρα
4. Αντιλιπιδαιμικά (κλοφιβράτη και παράγωγα) 5. Η2-αναστολεις(σιμετιδίνη, ρανιτιδίνη) 6. Ψυχοφάρμακα (βουτυροφαινόνη, φαινυλθιαζίνη, θειοξανθίνη, άλαταλιθίου, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, βενζοδιαζεπίνες, βαρβιτουρικά, γλουτεθιμίδη) 7. Παράγωγα εργοταμίνης (διυδροεργοταμίνη, μεθυσεργίδη) 8. Αντιφλεγμονώδη (ινδομεθακίνη, σαλικυλικά) 9. Φάρμακα κατά παχυσαρκίας (φαινφλουραμίνη, μαζινόλη) 10. Αντιεπιληπτικά (φαινυντοΐνη 11. Άλλα φάρμακα (αλλοπουρινόλη, ατροπίνη και παράγωγα της, οπιούχα, γλυκοκορτικοστεροειδή, οιστρογόνα) 12. Κάπνισμα 13. Αλκοόλ 14. Ναρκωτικά (ινδική κάναβις, μαριχουάνα, ηρωίνη) Διαγνωστική προσέγγιση στυτικής δυσλειτουργίας Ο άντρας που βρίσκει την δύναμη να αναγνωρίσει το πρόβλημα του και να ζητήσει βοήθεια από κάποιον ειδικό πρέπει να διερευνηθεί σωστά ώστε αν το αίτιο που προκαλεί την στυτική δυσλειτουργία είναι αναστρέψιμο να αντιμετωπιστεί και ο άνθρωπος να επιστρέψει στην φυσιολογική του ζωή. Τα αίτια που μπορούν να αντιμετωπιστούν σε μεγάλο βαθμό είναι τα ψυχογενή, ο υπογοναδισμός και η τραυματικής αιτιολογίας αρτηριακή ανεπάρκεια. Τα υπόλοιπα αντιμετωπίζονται κυρίως συμπτωματικά. Μια πλήρης διερεύνηση ενός ασθενούς με στυτική δυσλειτουργία θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια με τροποποιήσεις βέβαια ανάλογα με τον κάθε ασθενή και τις ιδιαιτερότητες του 1. Σεξουαλικό και ιατρικό ιστορικό. Ένα σωστό και πλήρες ιστορικό έχει ως σκοπό την τεκμηρίωση του προβλήματος και της βαρύτητας αυτού προσπαθώντας να αποκαλύψει ταυτόχρονα με ερωτήσεις πιθανά αίτια που να συσχετίζονται με την νόσο 2. Φυσική εξέταση. Αποτελεί ένα αναπόσπαστο τμήμα της διαγνωστικής προσέγγισης του ασθενούς με στόχο την αποκάλυψη παθήσεων της περιοχής η γενικά του οργανισμού που έχουν ως αποτέλεσμα την στυτική δυσλειτουργία όπως παθήσεων του πέους, των όρχεων, νευρικού συστήματος κ.ά. 3. Εργαστηριακές εξετάσεις. Περιλαμβάνει τις εξετάσεις ρουτίνας με βιοχημικό έλεγχο μαζί με το λιπιδαιμικό προφίλ κ τον έλεγχο ηπατικής λειτουργίας. Ορμονικός έλεγχος για επίπεδα τεστοστερόνης, FSH,LH 4. Καταγραφή νυκτερινής στυτικής δραστηριότητας (Rigiscan). Η συγκεκριμένη μέθοδος στηρίζεται στο γεγονός ότι ένας άντρας με φυσιολογική αγγειώδη και νεύρωση πέους κατά την διάρκεια του ύπνου παρουσιάζει 3-5 επεισόδια στύσης που διαρκούν 20-50 λεπτά που αντιστοιχεί στο 40% της διάρκειας του ύπνου. Η καταγραφή πρέπει να γίνει για 3 συνεχή βράδια και για 10 συνεχείς ώρες. Ασθε-
νείς με φυσιολογικές νυκτερινές στύσεις αντιμετωπίζονται ως ψυχογενούς αιτιολογίας στυτικές δυσλειτουργίες ενώ επηρεασμένο προφίλ νυκτερινών στύσεων χρήζει περαιτέρω διερεύνησης 5. Διάγνωση νευρολογικών διαταραχών (somatosensory evoked cerebral potentials). Μετρήσεις με την βοήθεια ηλεκτροδίων που δίνουν δυνατότητα διαφοροδιάγνωσης μεταξύ νευρικών βλαβών του περιφερικού και κεντρικού νευρικού συστήματος ανάλογα με το αντανακλαστικό που καθυστερεί 6. Έγχρωμη Doppler υπερηχοτομογραφία του πέους. Ευρέως διαδεδομένη απλή μέθοδος εκτίμησης της αιμοδυναμικής του πέους που παρέχει ακριβείς πληροφορίες για την αρτηριακή παροχή αίματος στο πέος στην ηρεμία και στην στύση και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την μελέτη του φλεβικού μηχανισμού απόφραξης. Αποτελεί επίσης την μέθοδο εκλογής για την διάγνωση του αρτηριακού πριαπισμού. 7. Σηραγγομετρία - Σηραγγογραφια. Μέθοδος εκλογής στη διάγνωση διαταραχών του μηχανισμού φλεβικής απόφραξης.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΥΤΙΚΗΣ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Όταν πλέον έχει διερευνηθεί πλήρως ο ασθενής και δεν έχει βρεθεί καμιά από τις 3 γνωστές αιτίες που μπορούν να διορθωθούν τότε ο ασθενής πρέπει να αντιμετωπιστεί επί μιας γενικής βάσεως με την βοήθεια διαφόρων συντηρητικών η και παρεμβατικών μεθόδων. Συντηρητικές μέθοδοι αντιμετώπισης στυτικής δυσλειτουργίας 1) Φάρμακα για συστηματική χορήγηση •
Α) Αναστολείς φωσφοδιεστεράσης. Ο αναστολέας PDE 5 δρα μπλοκάροντας αυτό το ένζυμο έτσι ώστε να ευοδώσει τη στύση που ακολουθεί τη σεξουαλική διέγερση. Στην
17
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
άρθρα
Viagra (Σιλδεναφίλη)
Συνιστώμενη ανώτερη δόση: 20mg (κυκλοφορεί σε δισκία των 10 και 20mg κ σε διασπειρόμενα δισκία των 10mg με δραστικότητα των 20 mg και ακόμα ταχύτερο χρόνο έναρξης δράσης)
Τρόπος δράσης: Δεν είναι αφροδισιακό και για να δράσει πρέπει να υπάρχει σεξουαλική διέγερση.
Παρενέργειες: Σε μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσει ζαλάδα, εξάψεις, ρινίτιδα.
Χρόνος έναρξης δράσης: Περίπου μια ώρα μετά τη λήψη Περίοδος δράσης: Περίπου 4 ώρες
Τι πρέπει να ξέρετε: Είναι επιλεκτικά εύστοχο. Αναστέλλει τη φωσφοδιεστεράση 5, η οποία βρίσκεται στα σηραγγώδη σώματα και είναι το κλειδί για την στύση
κατηγορία αυτή έχουμε 3 βασικούς εκπροσώπους που θα παραταθούν με βάση την χρονική τους εμφάνιση.
Συνιστώμενη ανώτερη δόση: 100mg (κυκλοφορείς σε δισκία των 25, 50 και 100mg) Παρενέργειες: Σε μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσει ζαλάδα, εξάψεις, ρινίτιδα, «blue Vision) Τι πρέπει να ξέρετε: Εκτός από τη φωσφοδιεστεράση 5, αναστέλλει επίσης την 6 και την 4. Η φωσφοδιεστεράση 6 βρίσκεται στο αμφιβληστροειδή χιτώνα, εξ’ ου και η παρενέργεια της μπλε όρασης. Η φωσφοδιεστεράση 4 βρίσκεται στο αναπνευστικό σύστημα. Για το λόγο αυτό το Viagra πήρε ένδειξη για πνευμονική υπέρταση Cialis (Ταδαλαφίλη) Τρόπος δράσης: Δεν είναι αφροδισιακό και για να δράσει πρέπει να υπάρχει σεξουαλική διέγερση.
•
Η μοναδική αντένδειξη της κατηγορίας αυτής των σκευασμάτων είναι η ταυτόχρονη χορήγηση με νιτρώδη και η χρήση τους σε ασθενείς για τους οποίους η ίδια η σεξουαλική δραστηριότητα είναι απαγορευτική
Β) Αγωνιστές υποδοχέων ντοπαμίνης. Υπογλώσσια η υποδόρια χορήγηση κυρίως απομορφίνης με αποτελέσματα γύρω στο 70 % σε ήπιου βαθμού στυτική δυσλειτουργία με ανεπιθύμητες ενέργειες κυρίως την ναυτία, έμετο και ζάλη Γ) Αγωνιστές α2 αδρενεργικών υποδοχέων. Κύρια ουσία η υοχιμβίνη με δράση στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Η αποτελεσματικότητα της αμφισβητείται Δ) Αναστολείς σεροτονίνης. Κύριος εκπρόσωπος η τραζοδόνη που είναι αντικαταθλιπτικό φάρμακο και χορηγείται σε άτομα με άγχος η ψυχοκινητική ανησυχία. Σήμερα δεν έχει θέση στην αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας μιας και η αποτελεσματικότητα της αμφισβητείται.
Χρόνος έναρξης δράσης: Περίπου 2-3 ώρες μετά τη λήψη. Περίοδος δράσης: Περίπου 36 ώρες. Συνιστώμενη ανώτερη δόση: 20mg (κυκλοφορεί σε δισκία των 10 και των 20mg) Παρενέργειες: Σε μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσει ζαλάδα, εξάψεις, ρινίτιδα, οσφυαλγία. Τι πρέπει να ξέρετε: Αναστέλλει τις φωσφοδιεστεράσες 6,5 και 11. Η 11 βρίσκεται στους όρχεις, (προκαλεί ολιγοσπερμία) στους ραχιαίους μυς, στο συκώτι και στα νεφρά. Levitra (Βαρδεναφίλη) Τρόπος δράσης: Δεν είναι αφροδισιακό και για να δράσει πρέπει να υπάρχει σεξουαλική διέγερση. Χρόνος έναρξης δράσης: Περίπου 10-30 λεπτά μετά τη λήψη Περίοδος δράσης: Περίπου 12 ώρες
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
18
2) Ενδοσηραγγώδης χορήγηση αγγειοπλαστικών ουσιών. Αποτελεί μέχρι και σήμερα την πιο αξιόπιστη μέθοδο πρόκλησης στύσης όταν οι άλλες μέθοδοι αποτύχουν. Χαρακτηρίζεται από πρόκληση ασφαλούς, προβλέψιμης και αναστρέψιμης στύσης. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα για την συγκεκριμένη μέθοδο είναι η αλπροσταδίλη (πρασταγλανδίνη-Ε) είτε το τριπλό σχήμα με αλπροσταδίλη, παπαβερίνη κ φαιντολαμίνη. Οι κυριότερες επιπλοκές της μεθόδου είναι το άλγος, η ίνωση των σηραγγωδών σωμάτων και ο πριαπισμός(3-6%) 3) Συστήματα δημιουργίας αρνητικής πίεσης. Πρόκειται για αντλίες δημιουργίας κενού που διατείνουν το πέος και προκαλούν είσοδο αίματος στα σηραγγώδη σώματα. Έτσι προκαλείται μια μερική, μη φυσιολογική στύση που δεν αναπτύσσει σκληρότητα αφού δεν προκαλεί χάλαση των λείων μυϊκών ινών άλλα μόνο αύξηση της αιματικής ροής και απόφραξη των φλεβών. Το ποσοστό αποδοχής της από τους ασθενείς κυμαίνεται από 10-40% και μεγαλώνει με την αύξηση της ηλικίας. Το συνολικό ποσοστό επιτυχίας σε ασθενείς όμως που αποδέχονται αυτήν την μορφή θεραπείας πλησιάζει το 90% 4) Αγγειοδραστικά φάρμακα για ενδοουρηθρική και τοπική χρήση. Η ουσία που χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο είναι η αλπροσταδίλη σε πολύ μεγαλύτερες δόσεις όμως από την
GEM MODI-AD03/12.09
MODIODAL TAB. 100 MG ¶∂ƒπ§∏æ∏ Ã∞ƒ∞∫∆∏ƒπ™∆π∫ø¡ ∆√À ¶ƒ√´√¡∆√™ (S.P.C) 1.∂ª¶√ƒπ∫∏ √¡√ª∞™π∞ ∆√À º∞ƒª∞∫∂À∆π∫√À ¶ƒ√´√¡∆√™ MODIODAL 100 mg ‰ÈÛΛ· 2.¶√π√∆π∫∏ & ¶√™√∆π∫∏ ™À¡£∂™∏ Û ‰Ú·ÛÙÈο Û˘ÛÙ·ÙÈο Modafinil 100 mg ·Ó¿ ‰ÈÛÎ›Ô 3.º∞ƒª∞∫√∆∂áπ∫∏ ª√ƒº∏ §Â˘Î¿ ‰ÈÛΛ· ÎÔ›ÏÔ˘ Û¯‹Ì·ÙÔ˜, ‚¿ÚÔ˘˜ 245,5 mg 4.∫§π¡π∫∞ ™∆√πÃ∂π∞ 4.1. £Âڷ¢ÙÈΤ˜ ÂӉ›ÍÂȘ ¡·ÚÎÔÏË„›· Û˘Óԉ¢fiÌÂÓË ‹ fi¯È Ì ηٷÏËÍ›·. £Âڷ›· ÙÔ˘ Û˘Ó‰ÚfiÌÔ˘ ·ÔÊÚ·ÎÙÈ΋˜ ¿ÓÔÈ·˜/˘fiÓÔÈ·˜ ‡ÓÔ˘ (OSAHS) Î·È Ù˘ ̤ÙÚÈ·˜ ¤ˆ˜ ÛÔ‚·Ú‹˜ ¯ÚfiÓÈ·˜ ‰È·Ù·Ú·¯‹˜ ÙÔ˘ ‡ÓÔ˘ Û¯ÂÙÈ˙fiÌÂÓ˘ Ì ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓ· ˆÚ¿ÚÈ· ÂÚÁ·Û›·˜ (SWSD). 4.2. ¢ÔÛÔÏÔÁ›· Î·È ÙÚfiÔ˜ ¯ÔÚ‹ÁËÛ˘ ¡·ÚÎÔÏË„›· Î·È Û‡Ó‰ÚÔÌÔ ·ÔÊÚ·ÎÙÈ΋˜ ¿ÓÔÈ·˜/˘fiÓÔÈ·˜ ‡ÓÔ˘: ∏ Û˘ÓÈÛÙÒÌÂÓË ËÌÂÚ‹ÛÈ· ‰fiÛË Â›Ó·È 200 ˆ˜ 400 mg/Ë̤ڷ. ∆Ô modafinil ÌÔÚ› Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ‰ÈËÚË̤ÓÔ Û 2 ‰fiÛÂȘ, Ì›· ÙÔ Úˆ› Î·È Ì›· ÙÔ ÌÂÛË̤ÚÈ, ‹ ˆ˜ ÂÊ¿·Í ‰fiÛË ÙÔ Úˆ›, Û‡Ìʈӷ Ì ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘ È·ÙÚÔ‡ Î·È ÙËÓ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË ÙÔ˘ ·ÛıÂÓÔ‡˜. °È· ÙÔ˘˜ ·ÛıÂÓ›˜ Ì ۇӉÚÔÌÔ ·ÔÊÚ·ÎÙÈ΋˜ ¿ÓÔÈ·˜/˘fiÓÔÈ·˜ ‡ÓÔ˘ (OSAHS), ÂÈϤÔÓ Ù˘ Û˘Ìو̷ÙÈ΋˜ ·˘Ù‹˜ ıÂڷ›·˜, ¿ÏÏ· ̤ÙÚ· ıÂڷ›·˜ fiˆ˜ Ë ‚ÂÏÙÈÛÙÔÔÈË̤ÓË ıÂڷ›· CPAP (™˘Ó¯‹˜ ıÂÙÈ΋ ›ÂÛË ÙˆÓ ·ÂÚ·ÁˆÁÒÓ) Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Ó¯ÈÛÙÔ‡Ó. ª¤ÙÚÈ· ¤ˆ˜ ÛÔ‚·Ú‹ ¯ÚfiÓÈ· ‰È·Ù·Ú·¯‹ ÙÔ˘ ‡ÓÔ˘ Û¯ÂÙÈ˙fiÌÂÓË Ì ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓ· ˆÚ¿ÚÈ· ÂÚÁ·Û›·˜ (SWSD): ∏ Û˘ÓÈÛÙÒÌÂÓË ËÌÂÚ‹ÛÈ· ‰fiÛË Â›Ó·È 200 mg. ∆Ô MODIODAL Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ˆ˜ ÂÊ¿·Í ‰fiÛË ÂÚ›Ô˘ 1 ÒÚ· ÚÈÓ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜. ∆Ô MODIODAL Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÂÚÈÔ‰Èο (‰ËÏ·‰‹ ÌfiÓÔ Î·Ù¿ Ù· ˆÚ¿ÚÈ· ÂÚÁ·Û›·˜). ∏ÏÈÎȈ̤ÓÔÈ: ·Ú¯È΋ ‰fiÛË 100 mg/Ë̤ڷ. ∞ÛıÂÓ›˜ Ì ÛÔ‚·Ú‹ Ë·ÙÈ΋ ‹ ÓÂÊÚÈ΋ ·Ó¿ÚÎÂÈ·: Ë ¯ÔÚËÁÔ‡ÌÂÓË ‰fiÛË ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌËÓ ˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘ Ù˘ ·Ú¯Èο ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˘ (100 - 200 mg/Ë̤ڷ). ¶·È‰È¿: ∫·ıÒ˜ Ë ·ÛÊ¿ÏÂÈ· Î·È Ë ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙ· ·È‰È¿ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÙÂÎÌËÚȈı› ÁÈ· ÙȘ ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓ˜ ÂӉ›ÍÂȘ, Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ modafinil ‰ÂÓ Û˘ÓÈÛÙ¿Ù·È Ûã·˘Ùfi ÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi ·ÛıÂÓÒÓ (‚Ϥ ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ 4.4). 4.3. ∞ÓÙÂӉ›ÍÂȘ ÀÂÚ¢·ÈÛıËÛ›· Û ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ·fi Ù· Û˘ÛÙ·ÙÈο ÙÔ˘ ÚÔ˚fiÓÙÔ˜. ∫‡ËÛË, Á·ÏÔ˘¯›·, ̤ÙÚÈ· ˆ˜ ÛÔ‚·Ú‹ ˘¤ÚÙ·ÛË, ÈÛÙÔÚÈÎfi ˘ÂÚÙÚÔÊ›·˜ Ù˘ ·ÚÈÛÙÂÚ¿˜ ÎÔÈÏ›·˜ ‹ ËÏÂÎÙÚÔηډÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ Ù‡Ô˘ ÈÛ¯·ÈÌ›·˜ Ì˘Ôηډ›Ô˘, ıˆÚ·ÎÈÎfi ¿ÏÁÔ˜, ·ÚÚ˘ıÌ›·, ÚfiÙˆÛË ÌÈÙÚÔÂȉԇ˜ Û¯ÂÙÈ˙fiÌÂÓË Ì ¯Ú‹ÛË ‰ÈÂÁÂÚÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ ∫¡™. 4.4. π‰È·›ÙÂÚ˜ ÚÔÂȉÔÔÈ‹ÛÂȘ Î·È ÚÔÊ˘Ï¿ÍÂȘ ηٿ ÙË ¯Ú‹ÛË ñ™Ô‚·Úfi ÂÍ¿ÓıËÌ· ÁÈ· ÙÔ ÔÔ›Ô ··ÈÙ‹ıËΠÓÔÛÔÎÔÌÂȷ΋ ÓÔÛËÏ›· Î·È ‰È·ÎÔ‹ Ù˘ ıÂڷ›·˜ ¤¯ÂÈ ·Ó·ÊÂÚı› Ì ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ modafinil, Ô˘ Û˘Ó¤‚Ë Ì¤Û· Û 1 ¤ˆ˜ 5 ‚‰ÔÌ¿‰Â˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ ıÂڷ›·˜ {ÌÂÌÔӈ̤ӷ ÂÚÈÛÙ·ÙÈο ¤¯Ô˘Ó ·Ó·ÊÂÚı› ÌÂÙ¿ ·fi ·Ú·ÙÂٷ̤ÓË ıÂڷ›· (.¯ 3 Ì‹Ó˜)}. ™Â ÎÏÈÓÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘ modafinil Ë Û˘¯ÓfiÙËÙ· ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘ ÙÔ˘ ÂÍ·Óı‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ›¯Â ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙË ‰È·ÎÔ‹ Ù˘ ıÂڷ›·˜ ‹Ù·Ó ÂÚ›Ô˘ 0,8% (13 ·Ó¿ 1.585) Û ·È‰È·ÙÚÈÎÔ‡˜ ·ÛıÂÓ›˜ (ËÏÈΛ·˜ <17 ÂÙÒÓ), Î·È ÛÙÔ ÔÛÔÛÙfi ·˘Ùfi ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Î·È ÂÚÈÛÙ·ÙÈο ÛÔ‚·ÚÔ‡ ÂÍ·Óı‹Ì·ÙÔ˜. ¢ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·ÊÂÚı› ÛÔ‚·Ú¿ ‰ÂÚÌ·ÙÈο ÂÍ·Óı‹Ì·Ù· Û ÎÏÈÓÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘ modafinil Ì ÂÓ‹ÏÈΘ ·ÛıÂÓ›˜ (0 ·Ó¿ 4.264). ∆Ô modafinil ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰È·ÎfiÙÂÙ·È Ì ÙÔ ÚÒÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÂÍ·Óı‹Ì·ÙÔ˜ Î·È Ó· ÌËÓ Â·Ó·¯ÔÚËÁÂ›Ù·È (‚Ϥ ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ 4.8). ñ™Â ·ÛıÂÓ›˜ Ì ÛÔ‚·Ú‹ ·Á¯Ò‰Ë Ó‡ڈÛË Ë ·ÁˆÁ‹ Ì modafinil ı· Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÙ·È Û ÂȉÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜.ñæ˘¯È·ÙÚÈΤ˜ ·ÓÂÈı‡ÌËÙ˜ ÂÓ¤ÚÁÂȘ, Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Î·È ·˘ÙÔÎÙÔÓÈÎfi ȉ·ÛÌfi, ¤¯Ô˘Ó ·Ó·ÊÂÚı› Û ·ÛıÂÓ›˜ Ô˘ ÂÏ¿Ì‚·Ó·Ó ıÂڷ›· Ì modafinil. ™Â ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙÔ modafinil ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰È·ÎfiÙÂÙ·È Î·È Ó· ÌËÓ Â·Ó·¯ÔÚËÁ›ٷÈ. ¶ÚÔÛÔ¯‹ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰›‰ÂÙ·È ÛÙË ¯ÔÚ‹ÁËÛË modafinil Û ·ÛıÂÓ›˜ Ì ÈÛÙÔÚÈÎfi „‡¯ˆÛ˘, ηٿıÏȄ˘ ‹ Ì·Ó›·˜, ‰Â‰Ô̤Ó˘ Ù˘ Èı·Ó‹˜ ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘ ‹ Âȉ›ӈÛ˘ ÙˆÓ „˘¯È·ÙÚÈÎÒÓ Û˘ÌÙˆÌ¿ÙˆÓ (‚Ϥ ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ4.8). ¶ÚÔÛÔ¯‹ ›Û˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰›‰ÂÙ·È ÛÙË ¯ÔÚ‹ÁËÛË ÙÔ˘ modafinil Û ·ÛıÂÓ›˜ Ì ÈÛÙÔÚÈÎfi ·ÏÎÔÔÏÈÛÌÔ‡, Ê·Ú̷΢ÙÈ΋˜ ηٿ¯ÚËÛ˘ ‹ ¯Ú‹Û˘ ··ÁÔÚÂ˘Ì¤ÓˆÓ Ô˘ÛÈÒÓ. ñ∆Ô modafinil Ú¤ÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Ì ÚÔÛÔ¯‹ Û ·ÛıÂÓ›˜ Ì ÛÔ‚·Ú‹ Ë·ÙÈ΋ ‹ ÓÂÊÚÈ΋ ·Ó¿ÚÎÂÈ·, ηıÒ˜ Î·È Û ËÏÈÎȈ̤ÓÔ˘˜. ñ™Â ˘ÂÚÙ·ÛÈÎÔ‡˜ ·ÛıÂÓ›˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÂ›Ù·È Ë ·ÚÙËÚȷ΋ ›ÂÛË Î·È Ô Î·Ú‰È·Îfi˜ Ú˘ıÌfi˜, ‰ÈfiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ Èı·ÓfiÙËÙ· ·ÓÂÈı‡ÌËÙˆÓ ÂÓÂÚÁÂÈÒÓ. ñ™Â Á˘Ó·›Î˜ ·Ó··Ú·ÁˆÁÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜ Ë ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ·fi ÙÔ˘ ÛÙfiÌ·ÙÔ˜ ·ÓÙÈÛ˘ÏÏËÙÈÎÒÓ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ÌÂȈı› ÏfiÁˆ ¯Ú‹Û˘ ÙÔ˘ modafinil. °È· ÙË ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË Â·ÚÎÔ‡˜ ·ÓÙÈÛ‡ÏÏ˄˘, ··ÈÙÂ›Ù·È Ï‹„Ë ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÒÓ ‹ Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ ·ÓÙÈÛ‡ÏÏ˄˘ ÁÈ· 2 ÂÈϤÔÓ Î‡ÎÏÔ˘˜ ÌÂÙ¿ ÙË ‰È·ÎÔ‹
°È· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·Â˘ı˘Óı›Ù ÛÙËÓ Genesis Pharma S.A.
ÙÔ˘ Modiodal. ñ∆Ô Ê¿ÚÌ·ÎÔ ÌÔÚ› Ó· ÚÔηϤÛÂÈ ÂÍ¿ÚÙËÛË. ñ∆· ‰ÈÛΛ· ÙÔ˘ Modiodal ÂÚȤ¯Ô˘Ó Ï·ÎÙfi˙Ë Î·È ‰ÂÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¯ÔÚËÁÔ‡ÓÙ·È Û ·ÛıÂÓ›˜ Ì ‰˘Û·ÓÂÍ›· ÛÙË Ï·ÎÙfi˙Ë, ¤ÏÏÂÈ„Ë ÂÓ˙‡ÌÔ˘ Lapp Ï·ÎÙ¿Û˘, ‹ Û‡Ó‰ÚÔÌÔ ‰˘Û·ÔÚÚfiÊËÛ˘ ÁÏ˘Îfi˙˘-Á·Ï·ÎÙfi˙˘. 4.8. ∞ÓÂÈı‡ÌËÙ˜ ÂÓ¤ÚÁÂȘ √È ·ÎfiÏÔ˘ı˜ ·ÓÂÈı‡ÌËÙ˜ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·ÊÂÚı› Û ÎÏÈÓÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ ηÈ/‹ ·fi ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÌÂÙ¿ ÙËÓ Î˘ÎÏÔÊÔÚ›·. H Û˘¯ÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ·ÓÂÈı‡ÌËÙˆÓ ÂÓÂÚÁÂÈÒÓ Ô˘ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Èı·ÓÒ˜ Û¯ÂÙÈ˙fiÌÂÓ˜ Ì ÙË ıÂڷ›·, fiˆ˜ ÚԤ΢„·Ó ·fi ÎÏÈÓÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ Û˘ÌÂÚÈÏ‹ÊıËÎ·Ó 1561 ·ÛıÂÓ›˜ Ô˘ ¤Ï·‚·Ó modafinil ‹Ù·Ó ÔÈ ·ÎfiÏÔ˘ı˜: Ôχ Û˘¯Ó¤˜ ≥ 1/10, Û˘¯Ó¤˜ ≥ 1/100 ¤ˆ˜ ≤ 1/10, fi¯È Û˘¯Ó¤˜ ≥ 1/1000 ¤ˆ˜ ≤ 1/100, ÌË ÁÓˆÛÙ¤˜ (‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÎÙÈÌËıÔ‡Ó Ì ‚¿ÛË Ù· ‰È·ı¤ÛÈÌ· ‰Â‰Ô̤ӷ). ŒÚ¢Ó˜ ™˘¯Ó¤˜: ‰ÔÎÈ̷ۛ˜ Ë·ÙÈ΋˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÌË Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈΤ˜, ¤¯Ô˘Ó ·Ú·ÙËÚËı› ‰ÔÛÔÂÍ·ÚÙÒÌÂÓ˜ ·˘Í‹ÛÂȘ Ù˘ ·ÏηÏÈ΋˜ ʈÛÊ·Ù¿Û˘ Î·È Ù˘ ÁÏÔ˘Ù·ÌÈÏÙÚ·ÓÛÊÂÚ¿Û˘ Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: ËÏÂÎÙÚÔηډÈÔÁÚ¿ÊËÌ· ÌË Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈÎfi, ·‡ÍËÛË ÛˆÌ·ÙÈÎÔ‡ ‚¿ÚÔ˘˜, Ì›ˆÛË ÛˆÌ·ÙÈÎÔ‡ ‚¿ÚÔ˘˜ ∫·Ú‰È·Î¤˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ™˘¯Ó¤˜: Ù·¯˘Î·Ú‰›·, ·›ÛıËÌ· ·ÏÌÒÓ, ¤ÎÙ·ÎÙ˜ Û˘ÛÙÔϤ˜, ·ÚÚ˘ıÌ›·, ‚Ú·‰˘Î·Ú‰›· ¢È·Ù·Ú·¯¤˜ ÙÔ˘ ·ÈÌÔÔÈËÙÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÏÂÌÊÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: ˈÛÈÓÔÊÈÏ›·, Ï¢ÎÔÂÓ›· ¢È·Ù·Ú·¯¤˜ ÙÔ˘ Ó¢ÚÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ¶Ôχ Û˘¯Ó¤˜: ÎÂÊ·Ï·ÏÁ›· ™˘¯Ó¤˜: ˙¿ÏË, ˘ÓËÏ›·, ·Ú·ÈÛıËÛ›· Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: ‰˘ÛÎÈÓËÛ›·, ˘ÂÚÙÔÓ›·, ˘ÂÚÎÈÓËÛ›·, ·ÌÓËÛ›·, ÙÚfiÌÔ˜, ›ÏÈÁÁÔ˜, ‰È¤ÁÂÚÛË ∫¡™, ˘·ÈÛıËÛ›·, ¤ÏÏÂÈ„Ë Û˘ÓÙÔÓÈÛÌÔ‡, ‰È·Ù·Ú·¯‹ ΛÓËÛ˘, ‰È·Ù·Ú·¯‹ ÏfiÁÔ˘, ·ÏÏÔ›ˆÛË Á‡Û˘ √Êı·ÏÌÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ™˘¯Ó¤˜: ıfiψÛË fiÚ·Û˘ Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: ·ÓÒÌ·ÏË fiÚ·ÛË, ÍËÚÔÊı·ÏÌ›· ¢È·Ù·Ú·¯¤˜ ÙÔ˘ ·Ó·Ó¢ÛÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜, ÙÔ˘ ıÒڷη Î·È ÙÔ˘ ÌÂÛÔıˆÚ¿ÎÈÔ˘ Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: ‰‡ÛÓÔÈ·, ·˘ÍË̤ÓÔ˜ ‚‹¯·˜, ¿ÛıÌ·, ›ÛÙ·ÍË ¢È·Ù·Ú·¯¤˜ ÙÔ˘ Á·ÛÙÚÂÓÙÂÚÈÎÔ‡ ™˘¯Ó¤˜: ÎÔÈÏÈ·Îfi ¿ÏÁÔ˜, Ó·˘Ù›·, ÍËÚÔÛÙÔÌ›·, ‰È¿ÚÚÔÈ·, ‰˘Û„›·, ‰˘ÛÎÔÈÏÈfiÙËÙ· Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: ÌÂÙˆÚÈÛÌfi˜, ·ÏÈÓ‰ÚfiÌËÛË, ¤ÌÂÙÔ˜, ÁψÛÛ›Ùȉ·, ‰˘ÛÊ·Á›·, ÛÙÔÌ·ÙÈο ¤ÏÎË ¢È·Ù·Ú·¯¤˜ ÙˆÓ ÓÂÊÚÒÓ Î·È ÙˆÓ Ô˘ÚÔÊfiÚˆÓ Ô‰ÒÓ Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: Ô‡Ú· ÌË Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈο, Û˘¯ÓÔ˘Ú›· ¢È·Ù·Ú·¯¤˜ ÙÔ˘ ‰¤ÚÌ·ÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘ ˘Ô‰fiÚÈÔ˘ ÈÛÙÔ‡ Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: ÂÊ›‰ÚˆÛË, ÂÍ¿ÓıËÌ·, ·ÎÌ‹, ÎÓËÛÌfi˜ ªË ÁÓˆÛÙ¤˜: ÛÔ‚·Ú¤˜ ‰ÂÚÌ·ÙÈΤ˜ ·ÓÙȉڿÛÂȘ, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔÌ¤ÓˆÓ ÔχÌÔÚÊÔ˘ ÂÚ˘ı‹Ì·ÙÔ˜ Î·È Û˘Ó‰ÚfiÌÔ˘ Steven – Johnson, ∆ÔÍÈ΋ ∂ȉÂÚÌÈ΋ ¡ÂÎÚfiÏ˘ÛË Î·È º·Ú̷΢ÙÈÎfi ∂Í¿ÓıËÌ· Ì ∏ˆÛÈÓÔÊÈÏ›· Î·È ™˘ÛÙËÌ·ÙÈο ™˘ÌÙÒÌ·Ù· (DRESS) ¢È·Ù·Ú·¯¤˜ ÙÔ˘ Ì˘ÔÛÎÂÏÂÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘ Û˘Ó‰ÂÙÈÎÔ‡ ÈÛÙÔ‡ Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: ÔÛÊ˘·ÏÁ›·, ·˘¯ÂÓ·ÏÁ›·, Ì˘·Ûı¤ÓÂÈ·, Ì˘·ÏÁ›·, Ì˘˚ÎÔ› Û·ÛÌÔ›, ·ÚıÚ·ÏÁ›·, ‰ÂÛÌ›‰ˆÛË ¢È·Ù·Ú·¯¤˜ ÙÔ˘ ÌÂÙ·‚ÔÏÈÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ ıÚ¤„˘ ™˘¯Ó¤˜: ÌÂȈ̤ÓË fiÚÂÍË Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: ˘ÂÚ¯ÔÏËÛÙÂÚÔÏ·ÈÌ›·, ˘ÂÚÁÏ˘Î·ÈÌ›·, ۷ί·Ú҉˘ ‰È·‚‹Ù˘, ·˘ÍË̤ÓË fiÚÂÍË §ÔÈÌÒÍÂȘ Î·È ·Ú·ÛÈÙÒÛÂȘ Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: Ê·Ú˘ÁÁ›Ùȉ·, ÎÔÏ›Ùȉ·, ÚÈÓ›Ùȉ· ∞ÁÁÂȷΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ™˘¯Ó¤˜: ·ÁÁÂÈԉȷÛÙÔÏ‹ Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: ˘¤ÚÙ·ÛË, ˘fiÙ·ÛË °ÂÓÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ Ô‰Ô‡ ¯ÔÚ‹ÁËÛ˘ ™˘¯Ó¤˜: ıˆÚ·ÎÈÎfi ¿ÏÁÔ˜ Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: ÂÚÈÊÂÚÈÎfi Ô›‰ËÌ·, ‰›„· ¢È·Ù·Ú·¯¤˜ ÙÔ˘ ·ÓÔÛÔÔÈËÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ™˘¯Ó¤˜: ‹È· ·ÏÏÂÚÁÈ΋ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ªË ÁÓˆÛÙ¤˜: ·ÁÁÂÈÔÔ›‰ËÌ·, ÎÓ›‰ˆÛË (ÂÍ¿ÓıËÌ·) ∞ÓÙȉڿÛÂȘ ˘ÂÚ¢·ÈÛıËÛ›·˜ (Ì ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· fiˆ˜ ˘ÚÂÙfi˜, ÂÍ¿ÓıËÌ·, ÏÂÌÊ·‰ÂÓÔ¿ıÂÈ· Î·È ¤Ó‰ÂÈÍË ÁÈ· Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓË ÂÌÏÔ΋ ¿ÏÏˆÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ) ¢È·Ù·Ú·¯¤˜ ÙÔ˘ ·Ó··Ú·ÁˆÁÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙÔ˘ Ì·ÛÙÔ‡ Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ÂÌÌ‹ÓÔ˘ Ú‹Û˘ æ˘¯È·ÙÚÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ™˘¯Ó¤˜: Ó¢ÚÈÎfiÙËÙ·, ·¸Ó›·, ¿Á¯Ô˜, ηٿıÏÈ„Ë, ÌË Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈ΋ ÛΤ„Ë, Û‡Á¯˘ÛË Ÿ¯È Û˘¯Ó¤˜: ‰È·Ù·Ú·¯‹ ‡ÓÔ˘, ‰È¤ÁÂÚÛË, ·ÓÒÌ·Ï· fiÓÂÈÚ·, Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ·ÛÙ¿ıÂÈ·, ÌÂȈ̤ÓË ÁÂÓÂÙ‹ÛÈ· ÔÚÌ‹, ¯ıÚfiÙËÙ·, ·ÔÚÔÛˆÔÔ›ËÛË, ‰È·Ù·Ú·¯‹ Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜, ÂÈıÂÙÈÎfiÙËÙ· ªË ÁÓˆÛÙ¤˜: „‡¯ˆÛË, Ì·Ó›·, ·Ú·ÏËÚËÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜, „¢‰·ÈÛı‹ÛÂȘ Î·È ·˘ÙÔÎÙÔÓÈÎfi˜ ȉ·ÛÌfi˜ 6.5. ∫¿ÙÔ¯Ô˜ ¿‰ÂÈ·˜ ΢ÎÏÔÊÔÚ›·˜ ÙÔ˘ ȉÈÔÛ΢¿ÛÌ·ÙÔ˜ °∂¡∂™π™ º∞ƒª∞ ∞.∂., §. ∫ËÊÈÛ›·˜ 274, 152 32 ÷ϿӉÚÈ, ∞ı‹Ó· 7. ∫ø¢π∫√π ∫À∫§√º√ƒπ∞™ ∆√À ¶ƒ√´√¡∆√™ 225370101 BTx30 (BLIST 3x10), 225370102 BTx60 (BLIST 6x10), 225370103 BTx90 (BLIST 9x10), 225370104 BTx20 (BLIST 2x10) 8. ∫∞∆∏°√ƒπ∞ – ∆ƒ√¶√™ Ã√ƒ∏°∏™∏™ π‰ÈÔÛ··ÛÌ· ¶›Ó·Î· ¢ ÙÔ˘ ¡ 1729/87 9. ∏ª∂ƒ√ª∏¡π∞ ∂°∫ƒπ™∏™/∞¡∞£∂øƒ∏™∏™ ∞Ú. ∞‰Â›·˜ ∫˘ÎÏÔÊÔÚ›·˜ 43177/30-6-08
άρθρα
ενέσιμη μορφή με αποτέλεσμα να έχει πιο συχνή ανεπιθύμητη ενέργεια την υπόταση και κατά δεύτερο λόγο το άλγος και τον πριαπισμό. Χειρουργική θεραπεία στυτικής δυσλειτουργίας Η χειρουργική θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας περιλαμβάνει 2 βασικές χειρουργικές τεχνικές, τις επεμβάσεις στα αγγεία και τις εμφυτεύσεις πεϊκών προθέσεων Α) Οι επεμβάσεις στα αγγεία διακρίνονται 1) Αγγειοχειρουργική επαναγγείωση του πέους α)Απευθείας αναστόμωση των σηραγγωδών σωμάτων με την κάτω επιγάστρια αρτηρία με σκοπό την αύξηση παροχής αίματος στο πέος β) Επαναγγείωση του πέους με 3 τρόπους • Αρτηριοποίηση της ραχιαίας φλέβας του πέους κατά Virag (αναστόμωση της κάτω επιγάστριας αρτηρίας με την ραχιαία φλέβα του πέους) • Αρτηριο-αρτηριοφλεβική αναστόμωση κατά Hauri (πλαγιο πλάγια αναστόμωση της ραχιαίας αρτηρίας με την εν τω βάθει φλέβα του πέους και αμέσως μετά την τελικο πλάγια αναστόμωση της αρτηριοφλεβικής αναστόμωσης με την κάτω επιγάστρια αρτηρία • Μηριοπεϊκή αναστόμωση κατά Crespo (αναστόμωση της μηριαίας αρτηρίας με την ραχιαία η την εν τω βάθη αρτηρία του πέους χρησιμοποιώντας φλεβικό μόσχευμα)
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
20
2) Χειρουργική θεραπείας φλεβικής διαφυγή. Η τεχνική αυτή επιτυγχάνεται με την απολίνωση των φλεβών του πέους (ραχιαίων και πιθανών έκτοπων). Τα μακροχρόνια αποτελέσματα αυτής της μεθόδου δεν είναι ικανοποιητικά Β) Πεϊκές προθέσεις Αποτελούν την τελική λύση όταν όλες οι άλλες τεχνικές έχουν αποτύχει. Διακρίνονται σε 1. Μαλακές(εύκαμπτες) 2. Ημίσκληρες 3. Μεταβλητών διαστάσεων υδραυλικές) Προσφέρουν κατ’ επιθυμία σκληρότητα κ χαλάρωση του πέους κατά αναλογία με την φυσιολογική στύση Κύριες επιπλοκές είναι οι λοιμώξεις, τα τραύματα και οι μηχανικές βλάβες των υδραυλικών προθέσεων. Σημαντικό ποσοστό καλού αποτελέσματος όμως για να τοποθετηθούν οι προθέσεις καταστρέφεται ολοκληρωτικά ο σηραγγώδης ιστός Παρά της πολλές επιλογές θεραπείας για τη στυτική δυσλειτουργία μόνο ένα μικρό ποσοστό των ανδρών χρησιμοποιεί κάποια θεραπεία. Αυτό δείχνει την ανάγκη ενημέρωσης για τις διαθέσιμες θεραπείες σε αυτό τον τομέα, καθώς και την ανάγκη του διαλόγου ανάμεσα στα ζευγάρια για τις επιλογές της θεραπείας. Το σκευάσματα κατά της στυτικής δυσλειτουργίας έδωσαν λύση στα άτομα αυτά και πολλοί είναι αυτοί που ζουν τώρα χωρίς το άγχος μιας σεξουαλικής περιορισμένης ζωής και απολαμβάνουν τη χαρά της αμοιβαίας προσφοράς και ολοκλήρωσης του έρωτα.
11, King Paul A' Str., P.O. Box 21005, 1500 Nicosia Tel.: +357-22 863100, Fax: +357-22 675136 e-mail:cpoltd@papaellinas.com www.papaellinas.com
άρθρα
Κυτταρίτιδα; Μία ανώδυνη, αλλά άκρως ενοχλητική ασθένεια!
Δρ. Κωνσταντίνος Συμεωνίδης Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος
Mια από τις πιο συχνές αναζητήσεις της σύγχρονης γυναίκας της 3ης χιλιετίας αφορούν στην αντιμετώπιση του ολοένα και αυξανόμενου προβλήματος της κυτταρίτιδας. Θαυματουργές κρέμες μεγάλων πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιρειών, βότανα από τα σεντούκια της γιαγιάς, θαυματουργά μηχανήματα μεγάλων κέντρων αισθητικής κλπ. έχουν επιστρατευθεί στη μάχη κατά του ύπουλου αυτού εχθρού της ομορφιάς ενός από τα ωραιότερα σημεία του γυναικείου σώματος που πάντα τραβά τα βλέματα του ανδρικού φύλου, χωρίς ωστόσο να προσφέρουν ούτε ουσιαστικά αποτελέσματα αλλά και συχνά να χλευάζονται από την επιστημονική κοινότητα. Όπως όμως και να την ορίσουμε, τα συμπτώματά της δεν έπαψαν ποτέ να ενοχλούν τις ανά τον κόσμο γυναίκες, ασχέτως, φυλής, χρώματος, ηλικίας, οικονομικής κατάστασης, μορφωτικού επιπέδου, κλπ.Ας προσπαθήσουμε τουλάχιστον να κατανοήσουμε τι ακριβώς είναι η κυτταρίτιδα, ώστε να μπορέσουμε να αντισταθούμε στο πέρασμά της, το οποίο, αργά η γρήγορα θα φανεί σον ορίζοντα. Τι είναι όμως η κυτταρίτιδα: Με τον όρο «κυτταρίτιδα» αναφερόμαστε στην εναπόθεση λίπους και νερού ανάμεσα στο δέρμα και την ακριβώς από κάτω στοιβάδα, που συνοδεύεται από μειωμένης ελαστικότητας συνδετικό ιστό και έχει την χαρακτηριστική μορφή «φλοιού πoρτoκαλιoύ» πάνω στο δέρμα. Δημιουργείται από κακή τοπική αιμάτωση, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τα λιποκύτταρα εκείνης της περιοχής να μην τρέφονται καλά. Έτσι ο οργανισμός, αντί να αναδομεί και να καίει το λίπος, το στέλνει να αποθηκευτεί στα λιποκύτταρα εκείνα που το έχουν πιο πολύ ανάγκη για να τραφούν. Η αφύσικη αυτή συσσώρευση λίπους οδηγεί τα συγκεκριμένα λιποκύτταρα να αυξάνουν σε όγκο, με αποτέλεσμα να συμπιέζουν τα αγγεία, αν εμποδίζουν τις ανταλλαγές ουσιών και αν επιδεινώνουν το πρόβλημα της μικροκυκλοφορίας. Η κυτταρίτιδα δεν είναι τίποτα περισσότερο από τον συνδυασμό της γονιδιακής προδιάθεσης με την άστατη διατροφή και την ανύπαρκτη, ουσιαστικά φυσική δραστηριότητα. Αν σε αυτά προσθέσουμε και τις ορμόνες που κατά καιρούς λαμβάνει μία γυναίκα (ως αντισυλληπτικά, ρυθμιστικά, κλπ.) τότε εύκολα γίνεται αντιληπτό πως η μικροασθένεια αυτή κάποια στιγμή θα πλησιάσει όλες τις γυναίκες. Λόγω του ότι, τα γονίδιά μας, δεν μπορούμε να τα μεταβάλλουμε, ας προσπαθήσουμε να ελέγξουμε όλα τα υπόλοιπα.
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
22
άρθρα
Η κυτταρίτιδα μπoρεί να αρχίσει ακόμη και από την εφηβική ηλικία, συνήθως, όμως, εμφανίζεται μετά από αυτήν, επιδεινoύμενη πρooδευτικά με την πάρoδo του χρόνου. Τα συνηθέστερα σημεία εμφάνισης της είναι: μηροί, γλουτοί, εσωτερικό των μπράτσων, στομάχι, κοιλιά. Oι περισσότερες από τις γυναίκες θεωρούν πως η εμφάνιση της «φλούδας πορτοκαλιού» στους μηρούς, στους γλουτούς ή στα γόνατα είναι η τιμωρία τους για τις πάμπολλες αναξιοποίητες συνδρομές στο γυμναστήριο, για την αυτόματη πλέον κίνησή τους να παίρνουν το ασανσέρ αντί για τις σκάλες, ή να οδηγούν, αντί να χρησιμοποιούν τα πόδια τους, για την αδυναμία να πούνε όχι στη σοκολάτα. Χωρίς να σημαίνει πως αυτές οι μικρές καθημερινές «αμαρτίες» είναι η αιτία 100%. Η αλήθεια για την κυτταρίτιδα κρύβεται αρκετά πιο βαθιά.
Από τι εμφανίζεται; Η κληρονομικότητα είναι ένας σημαντικός παράγοντας δημιουργίας της κυτταρίτιδας. Όμως σε αντίθεση με άλλα στοιχεία που είναι δυνατό να κληρονομήσουμε και δεν μπορούμε να τα αλλάξουμε, όπως για παράδειγμα το χρώμα των μαλλιών μας, η κυτταρίτιδα μπορεί να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά. Η ανεπαρκής ημερήσια πρόσληψη νερού. Το νερό βοηθά στην αποβολή των τοξινών από το σώμα. Η επαρκής ποσότητα υπολογίζεται στα 7 ποτήρια καθημερινά. Οι μεγάλης διάρκειας στερητικές δίαιτες. Διατροφικές συνήθειες φτωχές σε θρεπτικά συστατικά συμβάλλουν στο σχηματισμό της κυτταρίτιδας καθώς οι τοξίνες που παράγονται παγιδεύονται στους λι-
πώδεις ιστούς. Αντίθετα μάλιστα με όσα υποστηρίζονται , ότι οι δίαιτες αστραπή καταπολεμούν την κυτταρίτιδα, στην πραγματικότητα αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισής της. Τα κορεσμένα λίπη είναι υπεύθυνα για το σχηματισμό κυτταρίτιδας καθώς μπλοκάρουν τις αρτηρίες αποτρέποντας την απομάκρυνση των τοξινών και των περιττωμάτων του οργανισμού. Η ένταση και το στρες μπορούν να προκαλέσουν πόνο στους μυς αλλά και να συμβάλλουν στην δημιουργία της κυτταρίτιδας. Το άγχος επίσης μπλοκάρει τους ιστούς εμποδίζοντας την αποβολή των περιττωμάτων. Το κάπνισμα δεν έχει αρνητικές επιδράσεις μόνο στην επιδερμίδα και στα πνευμόνια αλλά και στο δέρμα καθώς το αδυνατίζει. Επιπλέον, καταστρέφει τους συνδετικούς ιστούς κάτι που προκαλεί τα λακκάκια, κύριο χαρακτηριστικό της κυτταρίτιδας. Μία φαρμακευτική αγωγή μπορεί να διαταράξει την εντερική λειτουργία του οργανισμού με τις παραπάνω συνέπειες. Διαιτητικά, διουρητικά ή χάπια κατά της αϋπνίας οδηγούν σε πολλές περιπτώσεις στο σχηματισμό της κυτταρίτιδας. Τα αντισυλληπτικά επίσης αυξάνουν την ποσότητα των οιστρογόνων στο σώμα, διαστέλλουν τα λιπώδη κύτταρα που οδηγούν σε κατακράτηση του νερού. Αυτό σημαίνει τη μη αποβολή τοξινών και άρα τη δημιουργία της κυτταρίτιδας. Η έλλειψη σωματικής άσκησης και η καθιστική ζωή συμβάλλουν στη δημιουργία της κυτταρίτιδας. Η άσκηση βελτιώνει τον τόνο των μυών , την κυκλοφορία του αίματος και πάνω απ΄όλα βοηθάει στη διάσπαση των «μπλοκαρισμένων» ιστών. Η κακή
23
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
άρθρα
φλεβική και λεμφική κυκλοφορία. Οι ανωμαλίες στη λειτουργία του ήπατος και η δυσκοιλιότητα επίσης. Τα στάδια στην εμφάνιση της κυτταρίτιδας. Η σταδιοποίση στην κλίμακα κατά Nurnberger-Muller ταξινομεί την κυτταρίτιδα σε 4 στάδια. Στάδιο 0: Καθόλου βαθουλώματα στο δέρμα όταν το άτομο στέκεται όρθιο ή ξαπλώνει. Στο pinch test δεν παρατηρείται κανένα εντύπωμα στο δέρμα. Στάδιο 1: Όπως και στο προηγούμενο στάδιο, όμως με θετικό το pinch test. Στάδιο 2: Τα βαθουλώματα είναι ορατά και χωρίς τσίμπημα όταν το άτομο είναι σε όρθια θέση , όχι όμως όταν βρίσκεται σε ξαπλωτή θέση. Στάδιο 3: Τα βαθουλώματα είναι ορατά και σε όρθια και σε ξαπλωτή θέση. Αντιμετώπιση Η κυτταρίτιδα μπορεί να αντιμετωπιστεί. Ιδίως στα πρώτα στάδια, και τα αντιαισθητικά σημάδια της στο δέρμα μπορούν να περιοριστούν αισθητά. Απαιτούνται όμως συνδυασμένες κινήσεις από εξειδικευμένους θεραπευτές και, κυρίως, αλλαγή τρόπου ζωής. Οι λύσεις και οι θεραπείες που μας προσφέρονται, μολονότι έχουν θετικά αποτελέσματα, λειτουργούν τις περισσότερες φορές μόνο επικουρικά. Η αντιμετώπιση μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους όπως η κατάποση άφθονου νερού. Το ιδανικό είναι η κατάποση δύο λίτρων την ημέρα για αποβολή των τοξίνων από τα κύτταρα. Αποφυγή του υπερβολικού αλατιού και του τηγανιτού φαγητού στη διατροφή. Αντικατάσταση του καφέ με πράσινο τσάι και της σόδα με φρουτοχυμούς. Η διατροφή πρέπει να αποτελείται απαραιτήτως από πολύ ψάρι, σαλάτες, φρούτα και λαχανικά, ενώ βοηθήματα όπως ένα καλό λάδι ή κρέμες κατά της κυτταρίτιδας για μασάζ θα ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
24
φέρουν επιθυμητά αποτελέσματα. Σημαντική εξάλλου είναι η γυμναστική για 20 λεπτά καθημερινώς. Το λεμφικό μασάζ είναι μια ήπια συμπληρωματική μέθοδος για την αντιμετώπιση της κυτταρίτιδας, καθώς διευκολύνει την κυκλοφορία της λέμφου και βοηθά τον οργανισμό να αποβάλει τις τοξίνες. Η μεσοθεραπεία είναι μια παλιά και δοκιμασμένη φαρμακολογική μέθοδος, που εφαρμόζεται και στην αισθητική ιατρική για την καταπολέμηση του τοπικού πάχους και της κυτταρίτιδας. Γίνεται με έγχυση με μικροβελόνες στο μεσόδερμα ενός κοκτέιλ από βιταμίνες, αμινοξέα, μέταλλα και εκχυλίσματα βοτάνων απευθείας στους πάσχοντες ιστούς. Τα συστατικά αυτά βελτιώνουν την κυκλοφορία του αίματος και της λέμφου, συμβάλλουν στη διάσπαση των λιπών, μειώνουν τα οιδήματα και μαλακώνουν τους συνδετικούς ιστούς. Απαιτούνται δέκα συνεδρίες και θεραπείες συντήρησης κάθε χρόνο. Η ενδερμολογία είναι μια σχετικά νέα τεχνική (από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας) για την αντιμετώπιση της κυτταρίτιδας. Μια ειδική συσκευή με κυλίνδρους (LPG) ανασηκώνει, αναρροφά και πιέζει το δέρμα, με στόχο να διασπάσει το συσσωρευμένο λίπος, να ενεργοποιήσει τον υποδόριο ιστό και να εξομαλύνει το ανάγλυφο της επιδερμίδας. Τα αποτελέσματα είναι ορατά έπειτα από 10-12 συνεδρίες -σε συνδυασμό πάντα με ήπια άσκηση και ισορροπημένη διατροφή. Ωστόσο, απαιτείται τακτική συντήρηση για να μην επανέλθει η όψη «φλοιού πορτοκαλιού». Οι ενέσεις λιπόλισης είναι μια νέα θεραπεία της αισθητικής ιατρικής για την καταπολέμηση του τοπικού πάχους (ψωμάκια) και της κυτταρίτιδας. Βασίζεται στην PPC, μια ουσία που προέρχεται από τη σόγια και δρα παρόμοια με την αντίστοιχη ουσία που παράγει ο ανθρώπινος οργανισμός. Το ενεργό συστατικό διοχετεύεται με λεπτές βελόνες στον λιπώδη ιστό και διασπά το συσσωρευμένο λίπος σε
μικροσκοπικά σωματίδια, τα οποία μέσα από μια σύνθετη διαδικασία φτάνουν στο συκώτι, μεταβολίζονται και αποβάλλονται. Η θεραπεία ολοκληρώνεται σε 2-4 συνεδρίες και τα μέχρι τώρα αποτελέσματα -σε συνδυασμό πάντα με άσκηση και δίαιτα- είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Η λιποαναρρόφηση, καθώς και άλλες πιο σύγχρονες μέθοδοι όπως οι μη επεμβατικές τεχνικές με τη βοήθεια λέιζερ ή ραδιοσυχνοτήτων που αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά την κυτταρίτιδα και τη χαλάρωση αυξάνοντας τον μεταβολισμό των λιποκυττάρων. Ο ειδικός στον οποίο θα απευθυνθείτε για το πρόβλημα σας, πρέπει πρωτίστως να το σταδιοποιήσει και ανάλογα να αποφασίσει την στρατηγική αντιμετώπισης του. Σίγουρα ένας συνδυασμός τεχνικών θα δώσει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Κάτι επίσης πολύ σημαντικό για την διάρκεια του αποτελέσματος είναι η συνέπεια στις θεραπείες συντήρησης του αποτελέσματος. Η συνήθης συμπεριφορά είναι ότι οι ενδιαφερόμενες χρησιμοποιούν κάποια από τις μεθόδους μόνο πριν το καλοκαίρι και μόλις φτάσουν ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα σταματούν ως το επόμενο καλοκαίρι και έτσι την επόμενη σεζόν παρουσιάζουν τον ίδιο βαθμό κυτταρίτιδας που είχαν ένα χρόνο πριν. Η επανάληψη όχι μόνο διατηρεί το επιτευχθέν αποτέλεσμα αλλά και το βελτιώνει συνεχώς.
TODAY’S MSD now offers more treatment options
Copyright © 2011 Merck Sharp & Dohme Corp., a subsidiary of Merck & Co., Inc., Whitehouse Station, NJ, USA. All rights reserved. Last revised July 2011 20-Jul-2013 SGA-2011-MEA-(CY)-1651-J Before prescribing please consult the summary of product characteristics. For more information, please contact MSD in Cyprus at 80000 673 (MSD)
άρθρα
ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΗ ΤΗΣ ΣΟΒΑΡΗΣ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥΣ
Δρ Βάσος Θ.Οικονόμου Παθολόγος – Καρδιολόγος
Κάτω από τον ευρύ αυτό όρο κατατάσσουμε μια μεγάλη ομάδα ασθενειών που αφορούν το κεντρικό - την καρδία - και περιφερικό κυκλοφορικό σύστημα - τα περιφερικά αγγεία. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα με κύρια κατηγορία το έμφραγμα του μυοκαρδίου και τα εγκεφαλικά επεισόδια, αποτελούν αδιαμφισβήτητα την πρώτη αιτία θνησιμότητας και αναπηρίας. Η Κύπρος δε διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και έτσι δεν θεωρώ σκόπιμο και χρήσιμο να αναφερόμαστε σε αριθμούς για κάθε χώρα ξεχωριστά,γεγονός που έτσι και αλλιώς είναι κουραστικό. Αρκεί να αναφέρουμε ότι τα τελευταία χρόνια τα καρδιαγγειακά νοσήματα ευθύνονται για το 49% όλων των θανάτων στην Ευρώπη και μερικά θλιβερά συγκλονιστικά δεδομένα. 15 εκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο παθαίνουν ανακοπή καρδίας. Πολλά εκατομμύρια μένουν ανάπηροι. ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
26
άρθρα
Στις ΗΠΑ πεθαίνουν 460.000 κάθε χρόνο Αυτό σημαίνει ότι χάνουμε μια ζωή κάθε 90 δευτερόλεπτα. Και το θλιβερό της υπόθεσης ότι πρόκειται για άτομα μεταξύ 35-45 ετών. Στην Ε.Ε. πεθαίνουν 350 000 άτομα κάθε χρόνο από ανακοπή καρδιάς = 1000 άτομα ημερησίως. Στην Κύπρο χάνουμε κάθε χρόνο 700800 άτομα. Στην Ελλάδα καταγράφονται 20.000 νέα εμφράγματα ετησίως. Το 45-50% του πληθυσμού είναι καπνιστές. Το 1/3 του πληθυσμού είναι παχύσαρκοι. Το 10% πάσχει από διαβήτη. Το 1/3 των Ελλήνων έχει αυξημένη αρτηριακή πίεση. Οι κυριότεροι παράγοντες πρόκλησης καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι εκτός από την κληρονομικότητα και την ηλικία που δεν μπορούμε στο παρόν στάδιο να επηρεάσουμε, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η δυσλιποπρωτεϊναιμία και φυσικά ο μη υγιεινός τρόπος διαβίωσης, που περιλαμβάνει το κάπνισμα, τη μη υγιεινή διατροφή σε συνδυασμό με την καθιστική ζωή που μαθηματικά οδηγεί στην παχυσαρκία, το άγχος και η αυξημένη κατανάλωση οινοπνεύματος. Με την αλματώδη πρόοδο που σημειώνει η επιστήμη και κυρίως η γενετική, η μοριακή και η περιγεννητική ιατρική,δεν είναι υπερβολή αν ισχυριστούμε ότι η πρόληψη αρχίζει από την ενδομήτριο ζωή. Με άνεση μπορούμε να ισχυριστούμε ότι σίγουρα αρχίζει από τη γέννησή μας. Ο τρόπος ζωής και διατροφής του ατόμου αρχίζει πριν να κάνει τα πρώτα του βήματα. Έτσι στον τιτάνιο αγώνα για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, την ελάττωση της θνησιμότητας και της νοσηρότητας από τα καρδιαγγειακά νοσήματα, νομοτελειακά και δικαιωματικά εμπλέκονται πολλοί επιστήμονες και φορείς και όχι μόνο οι ιατροί που δικαιωματικά είναι επικεφαλής.
Η πρώτη εμπλοκή γίνεται από τους γονείς, ακολουθεί ο παιδίατρος και οι δάσκαλοι και την σκυτάλη παραλαμβάνει ο οικογενειακός ιατρός, που φύση και θέση έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο.
Όσο πιο προχωρημένη είναι μια ασθένεια τόσο πιο λίγες πιθανότητες έχουμε να την αντιμετωπίσουμε με επιτυχία και τόσο πιο πολύ αυξάνονται οι πιθανότητες να παραμείνουν μη αναστρέψιμες βλάβες.
Σημαντικό ρόλο όσον αφορά την πρόληψη για τον ίδιο, αλλά ταυτόχρονα για τους απόγονους του ασθενή.
Το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και τον Παγκύριο Ιατρικό Σύλλογο και άλλους φορείς,πρέπει να καταρτίσουν προγράμματα ενημέρωσης και πρόληψης των καρδιαγγειακών νοσημάτων,του μεγαλύτερου φονιά της σύγχρονης ζωής.
Είναι σήμερα καθολικά αποδεκτό ότι όταν ελέγχουμε συστηματικά την αρτηριακή μας πίεση και επεμβαίνουμε θεραπευτικά εκεί και όταν πρέπει, όταν ελέγχουμε τη γλυκόζη και τα λιπίδια του αίματος και προλαβαίνουμε τις θανατηφόρες επιπλοκές του σακχαρώδους διαβήτη και της δυσλιποπρωτεϊναιμίας και όταν προσέχουμε τη διατροφή μας και φυσικά όταν δεν καπνίζουμε και δεν κάνουμε κατάχρηση οινοπνεύματος, μειώνουμε σημαντικά τους κινδύνους να νοσήσουμε από καρδιαγγειακά νοσήματα. Αν λοιπόν καθιερώσουμε τον περιοδικό έλεγχο,το λεγόμενο check-up, από τη μικρή ήδη ηλικία,τότε θα έχουμε αυξημένες πιθανότητες να εντοπίσουμε κάποια προβλήματα που μπορούν να μας οδηγήσουν σε νοσηρότητα ή ακόμη και στο θάνατο. Υπάρχουν ενθαρρυντικά μηνύματα και δεν πρέπει να τα βλέπουμε όλα μαύρα. Παρά τον «αδιόρθωτο» μεσογειακό και ειδικά κυπριακό χαρακτήρα,να θεωρούμε ότι ο κίνδυνος δεν αγγίζει εμάς,αλλά όλους τους άλλους, πρέπει να ομολογήσω μια δική μου εμπειρία, που δίνει μια νότα αισιοδοξίας. Όταν πριν από αρκετά χρόνια γεμάτος όνειρα, γνώσεις και αισιοδοξία επέστρεψα στην πατρίδα, ο όρος check-up ήταν σχεδόν άγνωστος. Οι περισσότεροι αναζητούσαν τον ιατρό όταν προχωρούσε η παθολογική τους κατάσταση και κατέληγαν σε ασθένεια.
Πρέπει να εκπαιδεύουμε και να επιμορφώνουμε σε συνεχή βάση τους βρεφοκόμους, τους νηπιαγωγούς, τους διδασκάλους,τους καθηγητές,τους λειτουργούς υγείας και τους ιατρούς και κυρίως πρέπει να πετύχουμε στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό να δημιουργήσουμε ως κοινωνία τα σωστά πρότυπα. Ένας εφικτός στόχος που περνά από το μυαλό μου είναι να πετύχουμε να σταματήσει το κάπνισμα στους ιερούς χώρους των σχολείων και των κρατικών και ιδιωτικών νοσηλευτηρίων από κάθε πολίτη και κυρίως φυσικά από τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμιδών και τους ιατρούς όλων των ειδικοτήτων. Ειδικά για τους ιατρούς στο χώρο των νοσηλευτηρίων και των ιατρείων και τους εκπαιδευτικούς στο χώρο των σχολείων,η αποτροπή του καπνίσματος δεν πρέπει να είναι αποτέλεσμα της νομοθεσίας για την απαγόρευσή του και του φόβου από την ποινή, αλλά ένδειξη ότι η κοινωνία έχει σωστά πρότυπα.
Μερικοί δεν επισκέπτονταν το ιατρό,αλλά τους μετέφεραν τελικά ανήμπορους πια να περπατήσουν. Εννοείται φυσικά ότι έχουμε περισσότερες πιθανότητες να καταπολεμήσουμε με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα την οποιανδήποτε ασθένεια σε πρόωρο στάδιο.
27
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
άρθρα
Η επιρροή των διαφημιστικών μηνυμάτων στην καπνιστική συνήθεια των εφήβων
Αριστείδης Βασιλόπουλος1, RN, MSc, Ζωή Ρούπα2, MD, RN, PhD, Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης3, MD Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, Εργαστηριακός Συνεργάτης ΑΤΕΙ Λαμίας, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Λευκωσίας Κύπρου και Μεταπτυχιακού Προγράμματος Π.Φ.Υ. Ιατρικής και Νοσηλευτικής ΑΤΕΙ Θεσσαλίας, 3 Καθηγητής Πνευμονολογίας, Πρύτανης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας 1
2
Περiληψη Το κάπνισμα αποτελεί μια σοβαρή αιτία θανάτου η οποία ωστόσο μπορεί να προληφθεί. Το ενεργητικό καθώς και το παθητικό κάπνισμα συμβάλλει στη διαταραχή της ομοιόστασης του οργανισμού, στην εμφάνιση χρόνιων παθήσεων και στην αύξηση της Θνησιμότητας.
Λέξεις- Κλειδιά:
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
•
κάπνισμα,
•
επίπτωση,
•
επιπολασμός,
•
διαφημίσεις,
•
έφηβοι
28
Η πρώιμη έναρξη της καπνιστικής συνήθειας και η συνεχής έκθεση σε προϊόντα καπνού, αυξάνει το σχετικό κίνδυνο για την εμφάνιση σοβαρών οξέων ή χρόνιων προβλημάτων υγείας. Εκτός των αρνητικών επιπτώσεων του καπνίσματος στην υγεία, ορατές είναι και οι οικονομικές επιπτώσεις του προβλήματος, τόσο στους ίδιους όσο και στο Σύστημα Υγείας της χώρας, προσδίδοντας ταυτόχρονα και άλλες κοινωνικές διαστάσεις. Σημαντικό ρόλο στην αύξηση του καπνίσματος, φαίνεται να διαδραματίζουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ο ηλεκτρονικός και έντυπος τύπος καθώς και το διαδίκτυο. Η ενθάρρυνση των ατόμων, πραγματοποιείται με την προβολή τηλεοπτικών μηνυμάτων και διαφημίσεων απενεχοποίησης των αρνητικών επιπτώσεων του καπνίσματος προωθώντας την ευεξία, την ψυχοσυναισθηματική ισορροπία και του αισθήματος της ανεξαρτησίας. Αποδέκτες όλων αυτών παρουσιάζονται, κυρίως οι έφηβοι, οι οποίοι σε συνδυασμό με τη σχεδόν μη ύπαρξη αντικαπνιστικών διαφημίσεων και μηνυμάτων φαίνεται να επηρεάζονται περισσότερο για την έναρξη της καπνιστικής συνήθειας. Οι επιπτώσεις του καπνίσματος των ανηλίκων και η επιρροή των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στην έναρξη της καπνιστικής συνήθειας, αποτελεί ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα με άμεσες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις. Οι συντονισμένες προσπάθειες των κρατικών και μη φορέων, με την ταυτόχρονη στήριξη των ΕπιστημόνωνΕπαγγελματιών Υγείας, μπορούν να συμβάλουν τα μέγιστα στην ανάδειξη και αντιμετώπιση του προβλήματος. Πνεύμων 2011, 24(2):182-187.
άρθρα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εδώ και πολλά χρόνια το κάπνισμα αποτελεί αντικείμενο έρευνας, μελέτης και παρατήρησης από την επιστημονική ερευνητική κοινότητα. Τα αποτελέσματα των μέχρι σήμερα ερευνών, καταδεικνύουν ότι το κάπνισμα αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την υγεία με αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα, που μπορεί ωστόσο να προληφθεί. Οι αρνητικές επιπτώσεις του καπνίσματος δεν επηρεάζουν μόνο τους καπνιστές αλλά και όλους όσους έρχονται σε επαφή με τον καπνό και τα τελικά του προϊόντα. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για μια ομάδα ατόμων, οι οποίοι ονομάζονται παθητικοί ή δυνητικοί καπνιστές. Η επίδραση του καπνίσματος στην υγεία σχετίζεται με την εμφάνιση οξέων ή χρόνιων νοσημάτων. Μπορεί να προσβάλει σχεδόν όλα τα συστήματα του ανθρώπου και σε πολλές περιπτώσεις να προκαλέσει βλάβες μη αναστρέψιμες. Πολλές μελέτες αναδεικνύουν τις επιπλοκές του καπνίσματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης καθώς και των σοβαρών προβλημάτων ή ανωμαλιών του νεογνού.2,5-7 Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), πάνω από 4 εκατομμύρια θάνατοι ετησίως, καταγράφονται στον κόσμο και συνδέονται με την καπνιστική συμπεριφορά των ατόμων. H θνησιμότητα το 2020 υπολογίζεται να αγγίξει τα 10 εκατομμύρια θανάτους ετησίως. Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (Η.Π.Α.), υπολογίζεται ότι κάθε έτος καταλήγουν περίπου 400.000 άτομα εξ’ αιτίας του καπνίσματος. Περίπου 50.000 ανήλικοι καταλήγουν, λόγω παθήσεων μετά από δευτερογενή έκθεση σε προϊόντα καπνού. Υπολογίζεται, επίσης, ότι από τους εφήβους που καπνίζουν σήμερα, περίπου 6 εκατομμύρια θα καταλήξουν στο μέλλον, ενώ 8,6 εκατομμύρια θα αντιμετωπίσουν παθήσεις που θα οφείλονται στην πρωτογενή ή δευτερογενή έκθεση καπνού. Σημαντικό ρόλο στην προώθηση της καπνιστικής συνήθειας και συμπεριφοράς
φαίνεται να διαδραματίζουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (Μ.Μ.Ε.), ο ηλεκτρονικός και έντυπος τύπος καθώς και το διαδίκτυο. Οι άμεσες ή έμμεσες διαφημίσεις καθώς και η απενεχοποίηση της εξάρτησης, φαίνεται να αποτελούν τους κύριους άξονες των τμημάτων εμπορίας και διαφήμισης των καπνοβιομηχανιών. Η πολυπαραγοντικότητα του προβλήματος εξωθεί τους επαγγελματίες υγείας, τους κοινωνικο - οικονομικούς φορείς καθώς και όλους τους άμεσα εμπλεκόμενους (αντικαπνιστικές οργανώσεις, σχολεία, γονείς, σχετικούς συλλόγους, κ.α.) στη διαμόρφωση κοινής πολιτικής και στρατηγικής στην προαγωγή της υγείας, για τον περιορισμό του προβλήματος. ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Το κάπνισμα ευθύνεται για μια σειρά παθήσεων και αλλοιώσεων στον ανθρώπινο οργανισμό. Η έκθεση παιδιών ή εφήβων με οποιοδήποτε τρόπο σε παράγωγο καπνού, μπορεί να προκαλέσει πολλές παθήσεις καθώς και να επηρεάσει την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης που διεξήχθη το 1998, από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Η.Π.Α. (C.D.C.), το 19,5% των μαθητών Λυκείου (19,8% αγόρια και 19,1% κορίτσια) παρουσιάζονται ως συστηματικοί καπνιστές. Υπολογίζεται ότι, καθημερινά περίπου 4.000 έφηβοι προσπαθούν να καπνίσουν και από αυτούς οι 1.000 καταλήγουν σε συστηματικό κάπνισμα. Το 2004, έρευνα του Rudatsikira και συν., έδειξε πως το 15,9% των αγοριών και το 15,3% των κοριτσιών (n=27.727) ήταν συστηματικοί καπνιστές10. Επίσης, τα άτομα που ζούσαν στενά με κάποιον καπνιστή, είχαν διπλάσιες πιθανότητες να γίνουν συστηματικοί καπνιστές από κάποιον που ζούσε σε αντικαπνιστικό περιβάλλον (OR =2,73 CI:95%[2,21 - 3,04]). Η ύπαρξη δε στενών φίλων που κάπνιζαν, δημιουργούσε θετική στάση απέναντι στο κάπνισμα (OR=2,27 (CI:95%[1,91-2,71]),
ενώ ο λόγος πιθανοτήτων για 2 φίλους κυμαίνονταν στο OR =2,71(CI:95%[2,213,33]). Τα αποτελέσματα σχετικής μελέτης του Π.Ο.Υ. το 2008, σε 140 χώρες για τις επιπτώσεις και τους παράγοντες κινδύνου του καπνίσματος καταδεικνύουν την ύπαρξη εφήβων συστηματικών καπνιστών σε ποσοστό 9,5%. Το υψηλότερο ποσοστό (19,2%), εμφανίζεται σε χώρες της Ευρώπης και το χαμηλότερο (4,9%) σε χώρες της Ανατολικής Μεσογείου. Ποσοστό επιπολασμού πάνω από 30% εμφανίζουν χώρες, όπως η Βουλγαρία, η Χιλή, η Κολομβία, η Τσεχία και η Λετονία. Στα αγόρια παρουσιάζεται μεγαλύτερη διαφορά σε σχέση με τα κορίτσια στο ποσοστό καπνίσματος στις χώρες τις Αφρικής, της Ανατολικής Μεσογείου, της Νοτιοανατολικής Ασίας και στις περιοχές του Δυτικού Ειρηνικού Ωκεανού. Μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής δεν εμφανίζεται κάποια σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο φύλων. Ένα ποσοστό της τάξης του 19,1% του δείγματος πιστεύει ότι θα ξεκινήσει το κάπνισμα τον επόμενο χρόνο. Σε βιβλιογραφική ανασκόπηση του Βaska και συν.,το 2009, η οποία συνέκρινε τα αποτελέσματα της παγκόσμιας μελέτης του Π.Ο.Υ. για το κάπνισμα των ανηλίκων, φάνηκε ότι το 22% των αγοριών και το 17,8% των κοριτσιών ήταν σημαντικοί καπνιστές. Για τα αγόρια το μεγαλύτερο ποσοστό παρατηρήθηκε στη Γεωργία και το μικρότερο στο Μαυροβούνιο, ενώ για τα κορίτσια το μεγαλύτερο στη Βουλγαρία και το μικρότερο στην Αρμενία. Περίπου 4 στα 10 αγόρια και 2 στα 10 κορίτσια, επιχείρησαν να καπνίσουν πριν την ηλικία των 10 ετών. Μεταξύ των ατόμων που δεν κάπνιζαν το 29,9% των αγοριών και το 35,8% των κοριτσιών, ήταν ενδεχόμενο να καπνίσει το επόμενο έτος. Περίπου 8 στους 10 μαθητές (78,7%), είχαν εκτεθεί σε παθητικό κάπνισμα στο σπίτι. Το 61,6% είχε τουλάχιστον καπνίζοντα, έναν από τους δύο γονείς. Ένα ποσοστό 87,3% ανέφερε, ότι είχε εκτεθεί σε παθητικό κάπνισμα σε Δημόσιους χώρους την τελευταία εβδομάδα. 29
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
άρθρα
Στην Ελλάδα το 2007 έρευνα που διεξήχθη από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, έδειξε πως το 32,1% του δείγματος είχε προσπαθήσει να καπνίσει στο παρελθόν, ενώ το 16,2% ανέφερε ότι ήταν συστηματικοί καπνιστές (n=6.378). Ένας στους τέσσερις ανέφερε ότι είχε δοκιμάσει να καπνίσει σε ηλικία μικρότερη των 10 ετών, ενώ περίπου ένας στους πέντε μη καπνιστές, δήλωσε ότι ήταν πιθανό να έχει καπνίσει τον επόμενο χρόνο, ενώ το 94,1% των μη καπνιστών είχε εκτεθεί σε προϊόντα καπνού στο περιβάλλον του σπιτιού τους. Τέλος, το 95% μπορούσε να αγοράσει προϊόντα καπνού χωρίς περιορισμούς. Έρευνα της Arvanitidou το 2008, σε 15 Λύκεια της Θεσσαλονίκης, κατέδειξε πως το ποσοστό των καπνιζόντων ήταν υψηλότερο στα κορίτσια (40,9%) σε σχέση με τα αγόρια (34,3%). Σύμφωνα με την ίδια μελέτη τα αγόρια ξεκινούν νωρίτερα το κάπνισμα σε σχέση με τα κορίτσια (12,7 έτη έναντι 12,9 έτη), ενώ το ποσοστό που καταναλώνει πάνω από 20 τσιγάρα την ημέρα ανέρχεται στο 81,2% για τα αγόρια και στο 75% για τα κορίτσια. Ιδιαίτερης σημασίας χρήζουν και τα οικονομικά μεγέθη από την κατανάλωση των τσιγάρων στους νέους. Σύμφωνα με τη μελέτη του Healthon το 1997, οι έφηβοι κατανάλωσαν 890.000.000 πακέτα τσιγάρα με το κόστος να ανέρχεται στα 737.000.000 δολάρια. Το 2002 τα πακέτα των τσιγάρων μειώθηκαν και έφτασαν τα 541.000.000. Τα έσοδα, ωστόσο, αυξήθηκαν κατά 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια. Καταλυτικής σημασίας για τον κοινωνικοοικονομικό περιορισμό και την πρόληψη του προβλήματος φαίνεται να είναι τα αποτελέσματα της έρευνας του Decicca και συν., σε μελέτη που εκπονήθηκε στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τους ερευνητές, μια από τις αιτίες μείωσης συστηματικών εφήβων καπνιστών από το 36,5% στο 22% είναι η αύξηση της τιμής του πακέτου των τσιγάρων κατά μέσο όρο 2 δολαρίων. ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
30
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΚΑΠΝΙΣΤΙΚΗΣ ΣΥΝΗΘΕΙΑΣ Είναι γεγονός πως οι έφηβοι ξοδεύουν πολύ από τον ελεύθερο χρόνο τους πηγαίνοντας κινηματογράφο, παρακολουθώντας ταινίες στην τηλεόραση καθώς και διαβάζοντας περιοδικά ή εφημερίδες. Η έκθεση σε εικόνες, σκίτσα ή σκηνές με καπνιστικό περιεχόμενο φαίνεται να έχει θετική επίδραση στην καπνιστική συμπεριφορά των εφήβων. Τα τηλεοπτικά προγράμματα παρουσιάζουν μικρό ποσοστό απεικόνισης προϊόντων καπνού ή συστηματικού καπνίσματος. Υπολογίζεται ότι οι έφηβοι επηρεάζονται 3 φορές περισσότερο σε σχέση με τους ενήλικες στην έναρξη του καπνίσματος λόγω της προβολής των προϊόντων καπνού από τις ταινίες ή τον κινηματογράφο. O Stockwell και συν., το 1997, έδειξε ότι σε σύνολο 20 ταινιών υψηλής τηλεθέασης το κοινό είχε εκτεθεί σε καπνιστικό περιεχόμενο κατά μέσο όρο 5 λεπτά, ενώ τα αντικαπνιστικά μηνύματα περιορίζονταν στα 43 δευτερόλεπτα. O Dukan και συν., το 1997 απέδειξαν, ότι μεγάλη συμβολή για την προώθηση της καπνιστικής συνήθειας εμφανίζουν οι στίχοι μουσικής καθώς και τα μουσικά βίντεο. Μόνο το παγκοσμίου φήμης μουσικό κανάλι MTV με τα μουσικά βίντεο που προβάλει παρουσιάζει σε ποσοστό 26% καπνιστικές συνήθειες. Περιοδικά που απευθύνονται στη νεολαία συμβάλλουν καθοριστικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα των νέων καθώς και στην προβολή προτύπων. Περιοδικά με περιεχόμενο μόδας και life-style φαίνεται να υιοθετούν την προβολή τους μέσω καλλίγραμμων μοντέλων ή προσωπικοτήτων που καπνίζουν. Τα τελευταία χρόνια η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας επέφερε σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής των εφήβων. Η ευκολία απόκτησης Ηλεκτρο-
νικού Υπολογιστή καθώς και η ευκολία πρόσβασης στο διαδίκτυο, δημιούργησαν νέα δεδομένα στην ψυχοκοινωνική εξέλιξη και διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Το 2004, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο C.D.C., το 34% των μαθητών του Γυμνασίου και το 39% των μαθητών του Λυκείου, δήλωσε πως είχε εκτεθεί σε διαφήμιση εμπορίας καπνού καθώς επίσης ότι τους παρεχόταν η δυνατότητα διαδικτυακής παραγγελίας. Το 2009, ο Jenssen και συν., πραγματοποίησε μελέτη καταγραφής της έκθεσης του καπνίσματος στο διαδίκτυο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι από τις 1,2 εκατομμύρια ιστοσελίδες που επισκέφθηκαν οι 346 συμμετέχοντες, οι 8.702 (0,72%) περιείχαν υλικό σχετικό με το κάπνισμα εκ των οποίων οι 4.612 (53%) ήταν ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Το καπνιστικό περιεχόμενο των σελίδων εμφανίζονταν με τη μορφή αναφορών ή κειμένου ενώ το 3% με τη μορφή εικόνας. Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΠΝΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΗΘΕΙΑ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ Τα διαφημιστικά μηνύματα κατακλύζουν την κοινωνία μας, λόγω της προβολής τους από διάφορα μέσα, όπως η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, οι τηλεοπτικές ή κινηματογραφικές ταινίες, οι υπαίθριες πινακίδες, οι εφημερίδες, τα περιοδικά, τα φυλλάδια και οι αφίσες. Έχει υπολογιστεί ότι ένας Αμερικανός πολίτης παρακολουθεί περίπου 2,5 ώρες τηλεόραση την ημέρα, ενώ οι έφηβοι ακούν μουσική ή ραδιόφωνο σχεδόν τις ίδιες ώρες. Το διαδίκτυο αποκτά όλο και μεγαλύτερη προσβασιμότητα, παρέχοντας ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών. Όποια μορφή διασκέδασης ή ενημέρωσης επιλέξει κάποιος, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα εκτεθεί σε μια σειρά διαφημιστικών μηνυμάτων πολλά εκ των οποίων είναι συνυφασμένα με την καπνιστική ή αντικαπνιστική δραστηριότητα. Οι βιομηχανίες καπνού έχουν πολύ μεγάλη εμπειρία σχετικά με τον τρόπο προώθησης των προϊόντων. Δείγμα της αμεσότητας των διαφημιστικών μη-
άρθρα
νυμάτων είναι η αποδοχή τους στο κοινό στο οποίο απευθύνονται. Ένα γεγονός το οποίο έτυχε καθολικής αποδοχής, είναι η προώθηση στην αγορά τσιγάρων Light (ελαφρού τύπου) ή με λιγότερη πίσσα και νικοτίνη, δίνοντας την ψευδαίσθηση της ασφάλειας και της απενεχοποίησης του καπνίσματος. Τόσο κατά τη διάρκεια των παρελθόντων ετών όσο και στις ημέρες μας, τα προϊόντα καπνού έχουν εξέχουσα θέση στη διαφημιστική προβολή των διαφόρων καταναλωτικών αγαθών. Τα διαφημιζόμενα προϊόντα καπνού μαζί με τα ενδύματα και τα υποδήματα καθώς και τον εξοπλισμό υπαίθριων δραστηριοτήτων φαίνεται πως έχουν θετική αντιμετώπιση και αποδοχή από τους νέους. Ο σκοπός των διαφημίσεων καπνού είναι να ενημερώσουν τα άτομα για το σχετικό προϊόν, προβάλλοντας ταυτόχρονα μια ελκυστική εικόνα, ώστε να προκαλέσουν το θαυμασμό, την περιέργεια και το χιούμορ των νέων κυρίως ατόμων. Οι μηχανισμοί δράσεις των τμημάτων εμπορίας και διαφήμισης των καπνοβιομηχανιών έγκειται: α) στην ενθάρρυνση των νέων να πειραματιστούν με τα τσιγάρα, β) την καθημερινή (συστηματική) χρήση καπνού, γ) την αποθάρρυνση του καπνιστή να σταματήσει το κάπνισμα και δ) την ενθάρρυνση του πρώην καπνιστή να ξεκινήσει το κάπνισμα. Οι διαφημιστικές προσπάθειες προσαρμόζονται ανάλογα με το κοινό στο οποίο απευθύνονται, το πολιτιστικό τους υπόβαθρο, την ηλικία ή το κοινωνικοοικονομικό τους επίπεδο. Η προβολή λανθασμένων προτύπων και η αίσθηση ανεξαρτητοποίησης ή ωριμότητας που προωθούν συνήθως οι διαφημίσεις με καπνιστικό περιεχόμενο, φαίνεται να έχουν άμεση επίπτωση στη ζωή των εφήβων. Μελέτη κοορτής των Pucci και Siegel το 1991, έδειξε ότι όσοι έφηβοι κατείχαν λογότυπο με προϊόν καπνού ήταν πιο επιρρεπείς στην έναρξη του καπνίσματος. Ένα μεγάλο ποσοστό αγόραζε τα τσιγάρα που αναγράφονταν στο λογότυπο.
Σύμφωνα με έρευνα του Pollay και συν., το 2001, η διαφήμιση ενός προϊόντος καπνού επέφερε αύξηση της εμπορικής και αγοραστικής του κίνησης από τους εφήβους σε ποσοστό 3 φορές μεγαλύτερο σε σχέση με αυτό των ενηλίκων. Έρευνα του William και συν., το 2002, έδειξε ότι οι διαφημιστικές καμπάνιες των εταιριών παραγωγής καπνού επιδρούν στην καπνιστική συμπεριφορά των νέων, ωθώντας τους προς αυτή την κατεύθυνση, σε αντίθεση με τα αντικαπνιστικά μηνύματα και αντίστοιχες διαφημίσεις, όπου φαίνεται να μην ασκούν καμία απολύτως επιρροή. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα οι διαφημιστικές προσπάθειες με τη χρήση εικόνων είχαν επίδραση στην έναρξη του καπνίσματος. Έρευνα του Tibor Baska και συν., το 2009, έδειξε ότι 2 στους 10 μαθητές, (που διεξήχθη σε 25 Ευρωπαϊκές χώρες), κατείχαν κάποιο διαφημιστικό αντικείμενο με λογότυπο εταιρείας καπνού, ενώ στο 10,9% είχαν προσφερθεί δωρεάν τσιγάρα από κάποια εταιρεία και τα είχαν αποδεχθεί. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα η Λετονία είναι η πρώτη χώρα στην Ευρώπη (33,2%) της οποίας οι έφηβοι φέρουν κάποιο λογότυπο εμπορίας καπνού, ενώ η Τουρκία έρχεται τελευταία με ποσοστό 10,1%. Δωρεάν τσιγάρα σε ποσοστό πάνω του 20% έχουν προσφερθεί σε εφήβους της Πολωνίας, της Σερβίας και του Μαυροβουνίου. Στην Ελλάδα την ίδια χρονιά πιλοτική μελέτη του Vardava και συν., έδειξε ότι το 30% (n=95) του δείγματος ηλικίας 12-19 ετών, είχε δεχθεί προσφορά δωρεάν τσιγάρων από κάποια καπνοβιομηχανία στα πλαίσια προώθησης και προβολής των προϊόντων της. Η Χρησιμότητα και ο Βαθμός Επιροής των Αντικαπνιστικών Διαφημίσεων στην Έναρξη του Καπνίσματος Στην προσπάθεια ελέγχου και περιορισμού της καπνιστικής συνήθειας του πληθυσμού η κυβέρνηση των Η.Π.Α., το
1990, είχε ξεκινήσει την τηλεοπτική προβολή διαφημίσεων με αντικαπνιστικό περιεχόμενο και χαρακτήρα. Έως το 2002, περισσότερα από 35 κράτη συμμετείχαν σε αυτή την προσπάθεια, πραγματοποιώντας μεγάλες ενημερωτικές εκστρατείες με πηγές χρηματοδότησης, τόσο ειδικά κονδύλια του κρατικού προϋπολογισμού όσο και χρήματα που εξοικονομούνταν μέσω των ειδικών φόρων κατανάλωσης των τσιγάρων. Οι κύριοι άξονες δράσης των μηνυμάτων ήταν η ενθάρρυνση των καπνιστών να διακόψουν το κάπνισμα και η αποτροπή της έναρξης και από τους ενήλικες και από τους εφήβους. Σχεδόν 10 χρόνια μετά από την έναρξη της αντικαπνιστικής προσπάθειας η Sherry Emery και οι συν., θέλησαν να ερευνήσουν την απήχηση που έχουν οι αντικαπνιστικές διαφημίσεις στους εφήβους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η μέση έκθεση σε τουλάχιστον μία αντικαπνιστική διαφήμιση το τελευταίο τετράμηνο, βοηθά στην κατανόηση των βλαβών του καπνίσματος (OR 1.25, CI:95% (1.11-1.42), μειώνει τη πρόθεση για κάπνισμα στο μέλλον (OR 1.43, CI:95% (1.17-1.74), καθώς και λιγοστεύει τις πιθανότητες να γίνει κάποιος συστηματικός καπνιστής στο μέλλον (OR 0.74, CI:95% (0.63-0.88)). Οι αντικαπνιστικές διαφημίσεις μπορούν να συμβάλλουν θετικά στην καπνιστική συμπεριφορά των εφήβων. Σύμφωνα με τους Pechmann και συν., διαφημίσεις που αναδεικνύουν τις βλάβες και τις αρνητικές επιπτώσεις του καπνίσματος προωθώντας ταυτόχρονα την κοινωνική διάσταση του προβλήματος, θεωρούνται περισσότερο αποτελεσματικές.27 Σύμφωνα με βιβλιογραφικές αναφορές καλύτερα αποτελέσματα στην προώθηση των αντικαπνιστικών διαφημίσεων επιτυγχάνονται με τη συναισθηματική επίκληση στις συνέπειες του παθητικού καπνίσματος καθώς και των προϊόντων καπνού. Η χρήση γλαφυρών γραφικών παραστάσεων με τις αρνητικές συνέπειες του καπνίσματος φαίνεται να επιδρούν θετικά στην επίτευξη των στόχων τους. 31
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
Ο Wakefield και συν., το 2003, πραγματοποίησαν συγκριτική μελέτη σε 3 χώρες Η.Π.Α., Αυστραλία και Βρετανία, καταγράφοντας την επίδραση των αντικαπνιστικών διαφημίσεων προβάλλοντας 50 διαφημίσεις. Τα αποτελέσματα δεν έδειξαν κάποια στατιστική σημαντική διαφορά σχετικά με την καπνιστική συνήθεια των εφήβων και την προώθηση των αντικαπνιστικών μηνυμάτων. Σύμφωνα με τους ερευνητές μια συλλογική προσπάθεια των χωρών με την ταυτόχρονη προβολή και προώθηση συγκεκριμένων μηνυμάτων θα μπορούσε να επιφέρει θετικά αποτελέσματα. Επίσης, η εξασφάλιση των απαραίτητων οικονομικών πόρων και η χάραξη κοινής πολιτικής θα επέφεραν σημαντικά αποτελέσματα στην καπνιστική συμπεριφορά των εφήβων, ιδιαίτερα σε χώρες με κοινά κοινωνικοπολιτιστικά χαρακτηριστικά. Από το 2000-2003, ο Shah και συν., πραγματοποίησαν μια μελέτη επίδρασης των αντικαπνιστικών διαφημίσεων και της καπνιστικής συμπεριφοράς των εφήβων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι αντικαπνιστικές διαφημιστικές καμπάνιες έχουν προστατευτική επίδραση σχετικά με την έναρξη του καπνίσματος. Ο λόγος πιθανοτήτων ενός σπουδαστή να γίνει συστηματικός καπνιστής ήταν σημαντικά χαμηλότερος, αν είχε εκτεθεί σε αντικαπνιστικές διαφημίσεις τις τελευταί-
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
32
ες 30 ημέρες (OR= 0.89 CI95% (10.810.98)), για τα αγόρια και (OR=0.79 CI95% (0.69- 0.90), για τα κορίτσια.29 Ακόμη, η έκθεση σε εμπορικά σήματα τσιγάρων κατά τη διάρκεια αθλητικών γεγονότων ή κατά την προβολή τηλεοπτικών προγραμμάτων αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα καπνίσματος (OR=1,37 CI95% (1,26-1,48)) για τα αγόρια και (OR=1,19 CI95% (1,07- 0,33)) για τα κορίτσια. Τέλος, ο λόγος πιθανοτήτων για τους καπνιστές σε σχέση με τους μη καπνιστές σχετικά με την αποδοχή της προσφοράς δωρεάν τσιγάρου από έναν προμηθευτή ή εκπρόσωπο εταιρείας είναι (OR=2,62 CI95% (2.37-2.89)).29 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Ο υψηλός επιπολασμός και η αυξημένη επίπτωση του καπνίσματος των ανηλίκων καταγράφεται χαρακτηριστικά σε κάθε ερευνητική προσπάθεια. Όπως προκύπτει από τη βιβλιογραφία και την εμπειρία, οι διαφημίσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο στην προώθηση της καπνιστικής συμπεριφοράς. Πολλές φορές η έναρξη του καπνίσματος συνδέεται με την επιρροή και την άμεση παρενόχληση των διαφημιστικών μηνυμάτων. Η προβολή αντικαπνιστικών διαφημίσεων σε συνδυασμό με την απαγόρευση προβολής διαφημίσεων προϊόντων καπνού θα μπορούσε να συμ- βάλει
καθοριστικά στον περιορισμό του προβλήματος. Οι Επιστήμονες-Επαγγελματίες Υγείας με τη σειρά τους, μπορούν με συντονισμένες προσπάθειες μέσω προγραμμάτων αγωγής υγείας να προωθούν εξειδικευμένα αντικαπνιστικά μηνύματα και συνθήματα, αντικαπνιστικές διαφημίσεις οι οποίες να απευθύνονται τόσο στους εφήβους όσο και στους ενήλικες. Η πολιτεία θα πρέπει να θεσπίσει ένα αυστηρό νομικό πλαίσιο, το οποίο θα προστατεύει τους νέους από την καπνιστική συμπεριφορά καθώς και την προβολή διαφημίσεων καπνού, ενθαρρύνοντας ταυτόχρονα την προβολή και τη μετάδοση αντικαπνιστικών προγραμμάτων. Τέλος, η συνεχής ερευνητική προσπάθεια και η ενασχόληση των επιστημόνων με το κάπνισμα και τις επιπτώσεις του στους εφήβους βοηθά σημαντικά στην αξιολόγηση και πιθανό επαναπροσδιορισμό των προγραμμάτων πρόληψης πρώτιστα. Η ανατροπή του σημερινού προβλήματος που επιφέρει η καπνιστική συνήθεια, κυρίως των αυριανών καπνιζόντων πολιτών που καταφαίνεται από άλλους ερευνητές και από τη δική μας προσπάθεια είναι πολύ δύσκολη αλλά όχι αδύνατη, με τη συντονισμένη προσπάθεια αξιοποίησης των αποτελεσμάτων των σχετικών ερευνών από τους αρμόδιους εμπλεκόμενους φορείς.
άρθρα
Μη-Επεμβατικός Μηχανικός Αερισμός (MEMA): Μια νέα εποχή
Αλέξης Παπαδόπουλος Πνευμονολογικό Τμήμα Γ.Ν. Αμαλία Φλέμιγκ, Αθήνα
Εισαγωγή Πίνακας 1: Αντενδείξεις εφαρμογής ΜΕΜΑ -
Καρδιακή ή αναπνευστική αστάθεια (αιμοδυναμική αστάθεια, σοβαρή υποξυγοναιμία)
-
Μειωμένο Επίπεδο συνείδησης (σύγχυση, επιθετικότητα) Αυξημένες Εκκρίσεις/ Εμετικά επεισόδια (υψηλή πιθανότητα εισρόφησης) Απόφραξη ανώτερων αεραγωγών
- - - -
Παρουσία πνευμοθώρακα Πρόσφατο χειρουργείο προσώπου, ανώτερων αεραγωγών ή ανώτερου γαστρεντερικού συστήματος
Η τελευταία δεκαετία αποτέλεσε μια περίοδο αλματώδους ανάπτυξης στον τομέα της εντατικής θεραπείας των κρίσιμα νοσηλευομένων ασθενών, κυρίως μέσω των μονάδων εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) και των μονάδων αυξημένης φροντίδας (ΜΑΦ). Ωστόσο, οι επιπλοκές που συχνά παρουσιάζουν οι διασωληνωμένοι ασθενείς των ΜΕΘ και το συνεχώς αυξανόμενο οικονομικό κόστος έχουν οδηγήσει τα τελευταία χρόνια στην αντιμετώπιση των ασθενών αυτών με λιγότερο επεμβατικές μεθόδους στις ΜΕΘ ή έξω από τα «φυσικά» όρια των ΜΕΘ, στα τμήματα δηλαδή που ήδη νοσηλεύονται με τη συμμετοχή έμπειρου και εξειδικευμένου προσωπικού. Προς αυτό το σκοπό, τα τελευταία 20 χρόνια η χρησιμοποίηση ΜΕΜΑ αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες εξελίξεις στο χώρο της σύγχρονης πνευμονολογίας. Η εφαρμογή ΜΕΜΑ βασίζεται ουσιαστικά στις ίδιες παθοφυσιολογικές αρχές με τον επεμβατικό μηχανικό αερισμό (χωρίς βέβαια να μπορεί να θεωρηθεί εναλλακτική λύση όταν η επεμβατική υποστήριξη της αναπνοής είναι απαραίτητη) (1): αποφορτίζει τους αναπνευστικούς μύες, μειώνει το επίπεδο δύσπνοιας και τον αριθμό των αναπνοών, βελτιώνει την οξυγόνωση και ανταλλαγή των αερίων και τελικά διορθώνει τυχόν υπερκαπνία και αναπνευστική οξέωση. Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι ο ΜΕΜΑ προσφέρει στους ασθενείς μια καλή υποστήριξη της αναπνοής, χωρίς να υπόκεινται στις επιπλοκές της διασωλήνωσης με την προυπόθεση όμως ότι γίνεται προσεκτική επιλογή των ασθενών και αποφεύγεται όταν δεν ενδείκνυται (Πίνακας 1).
33
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
άρθρα
Ο ΜΕΜΑ αποτελεί εναλλακτική μέθοδο μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής, χωρίς να είναι απαραίτητη η ενδοτραχειακή διασωλήνωση. Κατά τη χρήση ΜΕΜΑ, ο ασθενής λαμβάνει συμπυκνωμένο οξυγόνο ή μίγμα αέρα/οξυγόνου μέσω ρινικής, στοματορινικής ή μάσκας που καλύπτει όλο το πρόσωπο, χωρίς ωστόσο κάποια από αυτές να υπερέχει σημαντικά έναντι άλλης (2). Οι μέθοδοι ΜΕΜΑ περιλαμβάνουν τον αερισμό με τη χρήση συσκευών αρνητικής πιέσεως οι οποίες έχουν πλέον περισσότερο ιστορική αξία όπως ο σιδηρούν πνεύμονας (iron lung) και ο θώρακας πανοπλίας οπλίτου (cuirass), καθώς επίσης και τη χρήση συσκευών θετικής πιέσεως όπως η CPAP (continuous positive airway pressure) και η BiPAP (bi-level positive airway pressure). H CPAP παρέχει συνεχή θετική πίεση κατά τη διάρκεια του αναπνευστικού κύκλου σε ασθενή ο οποίος αναπνέει από μόνος του, και παρόλο που δεν θεωρείται ‘αληθής’ τρόπος μηχανικού αερισμού αφού δεν αυξάνει την εισπνευστική πίεση για υποβοήθηση της αναπνοής, οι θέσεις ομοφωνίας του 2001 την έχουν συμπεριλάβει στις μορφές ΜΕΜΑ (3). Οι συσκευές BiPAP παρέχουν θετική πίεση σε εισπνοή και εκπνοή με την επιπλέον δυνατότητα ρύθμισης της εισπνευστικής (IPAP) και εκπνευστικής πιέσεως (EPAP) καθώς επίσης και του αριθμού των αναπνοών (ST mode). Εφαρμογή ΜΕΜΑ σε ασθενείς με παρόξυνση Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας και Υπερκαπνικού Τύπου Αναπνευστική Ανεπάρκεια Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) αποτελεί σήμερα μείζον κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα υγείας και υπολογίζεται ότι μέχρι το έτος 2020 θα αποτελεί τη 3η συχνότερη αιτία θανάτου (4). Οι περισσότεροι θάνατοι ασθενών με ΧΑΠ παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια των πα-
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
34
ροξύνσεων της νόσου, οι οποίες επιδεινώνουν και επιταχύνουν την εξέλιξη της νόσου (5). ‘Συμβατική’ θεραπεία των παροξύνσεων της ΧΑΠ αποτελούν η χορήγηση οξυγόνου, βρογχοδιασταλτικών, κορτικοστεροειδών και αντιβιοτικών. Σε περιπτώσεις ασθενών με σοβαρή παρόξυνση ή με επιδείνωση της κλινικής τους κατάστασης κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους μπορεί να υπάρξει ανάγκη ενδοτραχειακής διασωλήνωσης και μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής. Διάφορες ερευνητικές εργασίες και συστηματικές έρευνες (6) (7)
χειακή διασωλήνωση, οι ασθενείς αυτοί διατηρούν το αντανακλαστικό του βήχα και την εκούσια αποβολή των εκκρίσεων, επικοινωνούν με το κοινωνικό περίγυρο αφού δεν τίθενται σε καταστολή (20) και αποφεύγουν τις επιπλοκές που συχνά παρουσιάζονται σε διασωληνωμένους ασθενείς (21) (πνευμονία του αναπνευστήρα, μυϊκή ατροφία, κ.α.). Αντιθέτως, στις περιπτώσεις ασθενών με ‘ήπια’ παρόξυνση ΧΑΠ και pH> 7.35, ο ΜΕΜΑ δεν έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει την κλινική εικόνα ή την επιβίωση των ασθενών (11) (22). Επιπλέον, ένα μεγάλο πο-
(8) (9) (10) (11) (12) (13) (14)
συνηγορούν στο ότι η εφαρμογή ΜΕΜΑ στους ασθενείς με παρόξυνση ΧΑΠ αποτελεί μια αποδεκτή παρέμβαση η οποία μειώνει σημαντικά τη θνητότητα και θνησιμότητα των εν λόγω ασθενών. Αυτό οδήγησε στην έκδοση διαφόρων οδηγιών που συστήνουν την εφαρμογή ΜΕΜΑ στη συγκεκριμένη ομάδα ασθενών, κάτω από συγκεκριμένες όμως προϋποθέσεις (3) (6) (7) (15).
σοστό των ασθενών αυτών δεν ανέχεται καλά τη συσκευή BiPAP (23). Σε ασθενείς με pH< 7.25 η χρήση ΜΕΜΑ παρουσίασε μεγαλύτερα ποσοστά αποτυχίας λόγω της βαρύτερης κλινικής εικόνας των ασθενών (23). Ωστόσο, όταν η συσκευή BiPAP χρησιμοποιήθηκε στην ομάδα αυτή παρόλο που δεν παρουσιάστηκε βελτίωση στα ποσοστά επιβίωσης, αποφεύχθηκαν σημαντικές επιπλοκές (18).
Ο ΜΕΜΑ δύναται να προσφέρει στους κατάλληλα επιλεγμένους ασθενείς μειωμένη αναπνευστική προσπάθεια και καλύτερη ανταλλαγή αερίων, η οποία σταδιακά, μειώνει το αίσθημα δύσπνοιας και την κόπωση των αναπνευστικών μυών (1). Έχει αποδειχθεί ότι με τη χρήση του ΜΕΜΑ σε ασθενείς με παρόξυνση ΧΑΠ, pH αρτηριακού αίματος μεταξύ 7.25 και 7.35 και PaCO2 πάνω από 45mmHg, μει-
Κατά το παρόν στάδιο, και μέχρι να διεκπεραιωθούν εργασίες οι οποίες να δικαιολογούν τη χρήση ΜΕΜΑ και σε άλλες κατηγορίες, ασθενείς οι οποίοι προσέρχονται στο τμήμα Επειγόντων λόγω παρόξυνσης ΧΑΠ πρέπει να τίθενται άμεσα σε ΜΕΜΑ εφόσον στο αρτηριακό τους αίμα pH=7.25-7.35 και PaCO2 >45mmHg, από
ώθηκαν τα ποσοστά ενδοτραχειακής διασωλήνωσης (14), οι ημέρες νοσηλείας στις ΜΕΘ (16) και παραμένουν συνολικά λιγότερο χρονικό διάστημα στο νοσοκομείο (17) . Στη βάση της σχετικής βιβλιογραφίας αναφέρονται ακόμη ως πλεονεκτήματα η ελαχιστοποίηση των επιπλοκών, η μείωση της θνητότητας (18) και τα σημαντικά οικονομικά οφέλη (19). Επίσης, εν σχέση με τους ασθενείς που τίθενται σε μηχανική υποστήριξη της αναπνοής με ενδοτρα-
τη στιγμή που προσέρχονται στο Τμήμα Επειγόντων και η εφαρμογή του να συνεχίζεται δεδομένου ότι υπάρχει διαθέσιμο έμπειρο και εκπαιδευμένο προσωπικό (3) (7) (15) . Εφαρμογή ΜΕΜΑ σε ασθενείς με Υποξαιμικού Τύπου Αναπνευστική Ανεπάρκεια Οξύ Πνευμονικό Οίδημα Ασθενείς με αναπνευστική ανεπάρκεια λόγω οξέως πνευμονικού οιδήματος μπο-
άρθρα
ρούν να αντιμετωπιστούν αρχικά με τη χρήση CPAP σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας (24) (level of evidence: A, recommendation: class IIA). Παθοφυσιολογικά, η χρήση ΜΕΜΑ αυξάνει την ενδοθωρακική πίεση, γεγονός το οποίο μεταφράζεται σε μειωμένο προ- και μετα- φορτίο για την αριστερή κοιλία, οδηγώντας έτσι σε καλύτερη καρδιακή λειτουργία (25). Μια ενδιαφέρουσα μελέτη στο Houston των ΗΠΑ με τη συμμετοχή 138 ασθενών με οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια εκ των οποίων 56% οφειλόταν σε συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, απέδειξε ότι η χρήση CPAP από το πλήρωμα των ασθενοφόρων και μέχρι τη μεταφορά στο νοσοκομείο, αυξάνει το ποσοστό επιβίωσης και μειώνει τις ενδονοσοκομειακές επιπλοκές των ασθενών αυτών (26). Επιπλέον, μια μετα-ανάλυση η οποία δημοσιεύτηκε το 2006 στο περιοδικό Lancet (27), συσχέτισε στοιχεία από 29 εργασίες οι οποίες σύγκριναν τη χρήση CPAP, BiPAP και καθιερωμένης θεραπείας σε ασθενείς με καρδιογενές πνευμονικό οίδημα. Τα τελικά αποτελέσματα έδειξαν ότι η χρήση CPAP υπερτερεί έναντι των 2 άλλων μεθόδων όσο αφορά τη μείωση του ποσοστού ενδονοσοκομειακής θνησιμότητας, και επίσης, ότι η χρήση ΜΕΜΑ (CPAP ή BiPAP) μειώνει το ποσοστό των ασθενών που θα χρειαστούν τελικά ενδοτραχειακό μηχανικό αερισμό. Πνευμονία και Σύνδρομο Οξείας Αναπνευστικής Δυσχέρειας των Ενηλίκων (ARDS) Όσο αφορά τη χρήση ΜΕΜΑ σε ασθενείς με οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια οφειλόμενη σε πνευμονία της κοινότητας, η δημοσιευμένη βιβλιογραφία δεν καταλήγει σε ασφαλή συμπεράσματα. Σε μια εργασία από τους Confalonieri και συνεργάτες (28), ενώ η χρήση CPAP μείωσε την ανάγκη για διασωλήνωση και τις ημέρες νοσηλείας στη ΜΕΘ, μόνο οι ασθενείς με
ΧΑΠ και πνευμονία εμφάνισαν καλύτερη επιβίωση στους 2 μήνες. Στην περίπτωση του ALI/ARDS (ALI: Acute Lung Injury), η χρήση CPAP βελτιώνει την οξυγόνωση αλλά δεν αποφορτίζει τους αναπνευστικούς μύες, πράγμα το οποίο επιτυγχάνεται με την προσθήκη PEEP. 2 σημαντικές μελέτες όσο αφορά το θέμα αυτό έχουν δημοσιευτεί παρουσιάζοντας όμως αντικρουόμενα συμπεράσματα. Η πρώτη μετα-ανάλυση του 2006 (29) καταλήγει ότι η χρήση ΜΕΜΑ σε ασθενείς με ARDS/ALI δεν παρουσιάζει μείωση της θνησιμότητας ή της ανάγκης για μηχανική υποστήριξη της αναπνοής, ενώ μια δεύτερη πολυκεντρική έρευνα του 2007 (30) αναφέρει μείωση του ποσοστού της διασωλήνωσης κατά 54%! Πρέπει ωστόσο να τονιστεί η ανάγκη για διεξαγωγή μιας διπλής τυφλής τυχαιοποιημένης μελέτης σε ασθενείς οι οποίοι θα επιλεγούν με μεγάλη προσοχή, μιας και το ARDS παρουσιάζει μεγάλη ετερογένεια η οποία είναι πιθανό να επηρέασε τα αποτελέσματα των δημοσιευμένων εργασιών. Με τα υπάρχοντα δεδομένα πάντως, η χρήση ΜΕΜΑ σε ασθενείς με ARDS/ALI δεν μπορεί να θεωρηθεί ως θεραπεία εκλογής. Εφαρμογή ΜΕΜΑ σε ασθενείς με έξαρση άσθματος
των αερίων αίματος, βελτίωσε τη ροή του αέρα στους πνεύμονες με αύξηση της FEV1.0 και μείωσε τελικά το ποσοστό των ασθματικών που χρειάστηκαν διασωλήνωση. Ωστόσο, το χαμηλό δείγμα ασθενών και των 2 εργασιών, αποτέλεσμα προφανώς της σχετικά σπάνιας κατάληξης των περιπτώσεων status asthmaticus σε αναπνευστική ανεπάρκεια, δεν μας επιτρέπει να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα. Μια μεγάλη ανασκόπηση η οποία ανέλυσε στοιχεία από 11 διπλές-τυφλές τυχαιοποιημένες μελέτες(33), κατέληξε στο ότι παρόλο που κάποιες από τις δημοσιευμένες εργασίες οδηγούν σε πολλά υποσχόμενα συμπεράσματα, είναι αναγκαία η διενέργεια ερευνών με μεγαλύτερα δείγματα ασθενών πριν η χρήση ΜΕΜΑ συμπεριληφθεί στις κατευθυντήριες οδηγίες για τις εξάρσεις του βρογχικού άσθματος. Άλλες εφαρμογές ΜΕΜΑ Πέρα από τις ανωτέρω χρήσεις του ΜΕΜΑ, έδαφος στη βιβλιογραφία φαίνεται να κερδίζουν και άλλες λιγότερο συχνές εφαρμογές. Μια σειρά από εργασίες αναδεικνύει τη χρησιμοποίηση CPAP κατά τη διάρκεια εύκαμπτης βρογχοσκόπησης σε ασθενείς που παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης αναπνευστικής ανεπάρκειας. Η μάσκα CPAP χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της βρογχοσκόπησης σε ασθενείς με πνευμονία σε έδαφος ΧΑΠ
Σε αντίθεση με τις παροξύνσεις της ΧΑΠ όπου η εφαρμογή ΜΕΜΑ είναι πια αποδεδειγμένη, στις εξάρσεις του βρογχικού άσθματος τα στοιχεία Πίνακας 2: Ενδείξεις Διακοπής ΜΕΜΑ δεν μπορούν να τεκμηριώσουν την ευεργετική - Εμφάνιση αιμοδυναμικής αστάθειας του χρησιμοποίηση. Δύο - Μη-προϋπάρχουσες ηλεκτροκαρδιογραφισημαντικές εργασίες στις κές διαταραχές οποίες συμπεριλήφθη- Μη βελτίωση των αερίων αίματος και της δύσπνοιας σε εύλογο χρονικό διάστημα σαν ασθενείς με status (31) (32) (συνήθως 4-6 ώρες) asthmaticus , ανέδειξαν ότι η εφαρμογή MEMA με χαμηλή IPAP επιτάχυνε τη διόρθωση
- -
Πτώση επιπέδου συνείδησης Αδυναμία συνεργασίας του ασθενούς ή μη ανοχή λόγω πόνου
35
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
άρθρα
και αυξημένου pCO2 (34) σε παιδιατρικούς ασθενείς (35) και σε ασθενείς με προϋπάρχουσα υποξυγοναιμία (36), αυξάνοντας το λόγο PaO2/FiO2 σε όλες τις κατηγορίες ασθενών και αποφεύγοντας τελικά σε στατιστικά σημαντικό ποσοστό τον επεμβατικό μηχανικό αερισμό. Σε μια σχετικά πρόσφατη καταγραφή των κλινικών πρακτικών που ακολουθούνται σε αναπνευστικές ΜΑΦ διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών όσο αφορά ασθενείς με σοβαρού βαθμού ΧΑΠ, η χρήση ΜΕΜΑ εμφανίζεται ως η τελευταία λύση στο 1/3 των περιπτώσεων (37). Σε επιλεγμένες κατηγορίες ασθενών, όπως τελικού σταδίου αναπνευστική ανεπάρκεια (ΧΑΠ, καρκίνος πνεύμονα, νευρομυϊκά νοσήματα, κ.ά.) ή σε ασθενείς που δεν επιθυμούν τη χρήση επεμβατικού μηχανικού αερισμού, η εφαρμογή ΜΕΜΑ αποτελεί μια ικανοποιητική εναλλακτική επιλογή (38) (39) (40). Ωστόσο, πρέπει σε κάθε περίπτωση να ληφθούν υπόψη πέρα από την επιθυμία του ασθενούς και των συγγενών, τα ηθικά και νομικά πλαίσια που διέπουν τις ιατρικές αποφάσεις σε κάθε χώρα. Τέλος, διάφορες έρευνες έχουν μελετήσει τη χρήση ΜΕΜΑ για την απόδιασωλήνωση ασθενών (weaning strategies) οι οποίοι νοσηλεύονται με μηχανική υποβοήθηση της αναπνοής στις ΜΕΘ μετά από σοβαρή παρόξυνση ΧΑΠ. Σύμφωνα με μια μετα-ανάλυση
, η χρησιμοποίηση ΜΕΜΑ μετά από την απoδιασωλήνωση των ασθενών, και η οποία γινόταν σε νωρίτερο χρόνο εν σχέση με τη συνήθη πρακτική, οδήγησε σε χαμηλότερα ποσοστά θνητότητας και λιγότερες επιπλοκές, κυρίως πνευμονίες οφειλόμενες στη χρήση του αναπνευστήρα (VAP). (41)
τη μείωση του αριθμού των ασθενών που εισάγονται στις ΜΕΘ από τα διάφορα τμήματα του νοσοκομείου, μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της ενδονοσοκομειακής επιβίωσης, έχοντας σημαντικά κοινωνικο-οικονομικά οφέλη για τον ασθενή και το σύστημα υγείας. Ωστόσο, οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται στενά όσο αφορά το αναπνευστικό, αιμοδυναμικό και νευρολογικό τους status, για την περίπτωση αποτυχίας της εφαρμογής και πιθανότητα διασωλήνωσης και μηχανικής υποστήριξης (1) (Πίνακας 2). Είναι δεδομένο ότι η εφαρμογή του ΜΕΜΑ όταν υπάρχουν οι κατάλληλες ενδείξεις, η παρουσία έμπειρου και εξειδικευμένου προσωπικού και τακτική παρακολούθηση των ασθενών, θα αυξήσει τις πιθανότητες επιτυχίας και θα βελτιστοποιήσει τη νοσηλεία τους. Βιβλιογραφία:
1.
Laghi F, Tobin MJ. Indications for mechanical ventilation. [book auth.] Tobin MJ. Principles and Practice of Mechanical Ventilation. 2nd. New York : McGraw-Hill, 2006, pp. 129–162.
2.
Schonhofer B, Sortor-Leger S. Equipment needs for noninvasive mechanical ventilation. Eur Respir J. 2002, 20, pp. 1029-36.
3.
International Consensus Conference in Intensive Care Medicine. Noninvasive positive pressure ventilation in acute respiratory failure. Am J Respir Crit Care Med. 2001, 163, pp. 283-91.
4.
Murray CJ, Lopez AD. Mortality by cause for eight regions of the world: Global Burden of Disease Study. Lancet. 1997, 349, pp. 1269–1276 .
5.
Sapey E, Stockley RA. COPD exacerbations: 2. Aetiology. Thorax. 2006, 61, pp. 250–258.
6.
Confalonieri M, Garuti G, Cattaruzza MS, et al. A chart of failure risk for noninvasive ventilation in patients with COPD exacerbation. ERJ. 2005, 25, pp. 348-55.
7.
American Respiratory Care Foundation Consensus Conference. Noninvasive positive pressure ventilation. Respiratory Care. 1997, 42, pp. 364-9.
8.
Baptista FA, Moral GJ, Fonseca Del Pozo FJ. Management of acute frespiratory failure with noninvasive ventilation in the emergency department. Emergencias. 2009, 21, pp. 189-202.
9.
Ambrosino N, Vagheggini G. Noninvasive positive pressure ventilation in the acute care setting: where are we? ERJ. 2008, 31, pp. 874-86.
10.
Kolodziej MA, Jensen L, Rowe B, Sin D. Systematic review of noninvasive positive pressure ventilation in severe stable COPD. ERJ. 2007, 30, pp. 293-306.
11.
Plant PK, Owen JL, Elliott MW. Early use of noninvasive ventilation for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease on general respiratory wards: a multicentre randomized controlled trial. Lancet. 2000, 355, pp. 1931–1935.
12.
Squadrone E, Frigerio P, Fogliati C, et al. Noninvasive versus invasive ventilation in COPD patients with
Επίλογος Αναμφίβολα, η χρήση ΜΕΜΑ μέσα από
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
36
severe acute respiratory failure deemed to require ventilator assistance. Intensive Care Med. 2004, 30, pp. 1303–1310. 13.
Peter JV, Moran JL, Phillips-Hughes J, et al. Noninvasive ventilation in acute respiratory failure — a meta-analysis update. Crit Care Med. 2002, 30, pp. 555-62.
14.
Ram FS, Picot J, Lightowler J, et al. Noninvasive positive-pressure ventilation for treatment of respiratory failure due to exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev . 2004, 3.
15.
British Thoracic Society Standards of Care Committee. Noninvasive ventilation in acute respiratory failure. Thorax . 2002, 57, pp. 192-211.
16.
Brochard L, Isabey D, Piquet J, Amaro P, Mancebo J, Messadi AA, et al. Reversal of acute exacerbations of chronic obstructive lung disease by inspiratory assistance with a face mask. N Engl J Med. 1990, 323, pp. 1523-30.
17.
Keenan SP, Gregor J, Sibbald WJ, Cook D, Gafni A. Noninvasive positive pressure ventilation in the setting of severe, acute exacerbations of chronic pulmonary disease: More effective and less expensive. Crit Care Med. 2000, 28, pp. 2094-102.
18.
Brochard L, Mancebo J, Wysocki M, Lofaso F, Conti G, Rauss A, et al. Noninvasive ventilation for acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease. N Engl J Med. 1995, 333, pp. 817-22.
19.
Nava S, Evangelisti I, Rampulla C, Compagnoni ML,Fracchia C, Rubini F. Human and financial costs of noninvasive mechanical ventilation in patients affected by COPD and acute respiratory failure. Chest. 1997, 111, pp. 1631–1638.
20.
Hess DR. Noninvasive positive pressure ventilation and ventilator-associated pneumonia. Respir Care. 2005, 50, pp. 924–929.
21.
Keenan SP, Powers CE, McCormack DG. Noninvasive positive-pressure ventilation in patients with milder chronic obstructive pulmonary disease exacerbations: a randomized controlled trial. Respir Care. 2005, Vol. 50, pp. 610–616.
22.
Barbe F, Togores B, Rubi M, Pons S, Maimo A, Agusti AG. Noninvasive ventilatory support does not facilitate recovery from acute respiratory failure in chronic obstructive pulmonary disease. Eur Respir J. 1996, 9, pp. 1240-5.
23.
Conti G, Antonelli M, Navalesi P, et al. Noninvasive versus conventional mechanical ventilation in patients with chronic obstructive pulmonary disease after failure of medical treatment in the ward: a randomized trial. Intensive Care Med. 2002, 28, p. 170.
24.
Nieminen MS, Bohm M, Cowie MR, et al. Executive summary of the guidelines on the diagnosis and treatment of acute heart failure. Eur Heart J. 2005, 26, pp. 384-416.
25.
Boehmer JP, Popjes E. Cardiac Failure: mechanical support strategies. Crit Care Med 2006. 2006, Vol. 34, Suppl. 9, pp. S268-S277.
26.
Bruge P, Jabre P, Dru M, Jbeili C, Lecarpentier E, Khalid M, et al. An observational study of noninvasive positive pressure ventilation in an out-of-hospital setting. Am J Emerg Med 2008. 2008, Vol. 26, 2, pp. 165-9.
27.
Peter JV, Moran JL, Hughes JP, et al. Effect of noninvasive positive pressure ventilation (NIPPV) on mortality in patients with acute cardiogenic pulmonary oedema: a meta-analysis. Lancet 2006. 2006, 367, pp. 1155-63.
28.
Confalonieri M, Potena A, Carbone G, Porta RD, Tolley EA, Meduri GU. Acute respiratory failure in patients with severe community-acquired pneumonia: a prospective randomized evaluation of noninvasive ventilation. Am J Respir Crit Care Med . 1999, 160, p. 1.
29.
Agarwal R, Reddy C, Aggarwal AN, Gupta. Is there a role for noninvasive ventilation in acute respiratory distress syndrome? A meta-analysis. Respir Med . 2006, 100, pp. 2235-8.
30.
Antonelli M, Conti G, Esquinas A, et al. A multiplecenter survey on the use in clinical practice of noninvasive ventilation as a first-line intervention for acute
άρθρα
respiratory distress syndrome. Crit Care Med 2007. 2007, 35, pp. 18-25. 31.
Soroksky A, Satv D, Shpirer I. A pilot prospecyive, randomized, placebo-controlled trial of bilevel positive airway pressure in acute asthmatic attack. Chest . 2003, 123, pp. 1018-25.
32.
Meduri GU, Cook TR, Turner RE, et al. Noninvasive positive-pressure ventilation in status asthmaticus. Chest. 1996, 110, pp. 767-74.
33.
Ram FS, Wellington S, Rowe BH, Wedzicha JA. Noninvasive positive pressure ventilation for treatment of respiratory failure due to severe acute exacerbations of asthma. Cochrane Database Syst Rev. 2005, 1.
34.
Da Conceicao M, Genco G, Favier JC, Bidallier I, Pitti R. Fiberoptic bronchoscopy during non-invasive
positive-pressure ventilation in patients with chronic obstructive lung disease with hypoxemia and hypercapnea. Ann Fr Anesth Reanim. 2000, 19, pp. 231-6. 35.
Trachsel D, Erb TO, Frei FJ, Hammer J, on behalf of the Swiss Paediatric Respiratory Research Group. Use of continuous positive airway pressure during flexible bronchoscopy in young children. Eur Respir J. 2005, 26, pp. 773-7.
36.
Antonelli M, Conti G, Rocco M, et al. Noninvasive positive-pressure ventilation versus conventional oxygen supplementation in hypoxemic patients undergoing diagnostic bronchoscopy. Chest. 2002, 121, pp. 1149-54.
37.
Nava S, Sturani C, Hartl S, et al. End-of-life decisionmaking in respiratory intermediate care units: a European survey. Eur Respir J . 2007, 30, pp. 1442-50.
38.
Curtis JR, Cook DJ, Sinuff T, et al. Society of critical care medicine palliative noninvasive positive ventilation task force. Noninvasive positive pressure ventilation in critical care settings: understanding the goals of therapy. Crit Care Med. 2007, 35, pp. 932-939.
39.
Ambrosino N, Simonds A. The clinical management in extremely severe COPD. Respir Med. 2007, 101, pp. 1613-24.
40.
Schettino G, Altobelli N, Kacmarel RM. Noninvasive positive pressure ventilation reverses acute respiratory failure in selected ‘’do-not-intubate’’ patients. Crit Care Med. 2005, 33, pp. 1976-82.
41.
Burns KE, Adhikari NK, Meade MO. A meta-analysis of noninvasive weaning to facilitate liberation from mechanical ventilation. Can J Anaesth. 2006, 53, pp. 305-15.
37
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
速
1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ: ADENURIC 80 mg επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο δισκία. ADENURIC 120 mg επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο δισκία. 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ: Κάθε δισκίο περιέχει 80 mg φεβουξοστάτης. Έκδοχα: Κάθε δισκίο περιέχει 76,50 mg λακτόζη μονοϋδρική. Κάθε δισκίο περιέχει 120 mg φεβουξοστάτης. Έκδοχα: Κάθε δισκίο περιέχει 114,75 mg λακτόζη μονοϋδρική. Για τον πλήρη κατάλογο των εκδόχων, βλ. παράγραφο 6.1. 4. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: 4.1 Θεραπευτικές ενδείξεις: ® Θεραπεία της χρόνιας υπερουριχαιμίας σε καταστάσεις όπου η εναπόθεση ουρικού οξέος έχει ήδη συμβεί (περιλαμβανομένου του ιστορικού, ή της παρουσίας, τόφου ή/και ουρικής αρθρίτιδας). 4.3 Αντενδείξεις: Υπερευαισθησία στη δραστική ουσία ή σε κάποιο από τα έκδοχα (βλέπε παράγραφο 4.8). 4.4 Ειδικές προειδοποιήσεις και προφυλάξεις κατά τη χρήση. Καρδιαγγειακές διαταραχές: Δεν συνιστάται θεραπεία με φεβουξοστάτη σε ασθενείς με ισχαιμική καρδιοπάθεια ή συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια (βλέπε παράγραφο 4.8). Οξέα επεισόδια ουρικής αρθρίτιδας (έξαρση ουρικής αρθρίτιδας). Η θεραπεία με φεβουξοστάτη δεν θα πρέπει να ξεκινάει μέχρι να έχει υποχωρήσει πλήρως ένα οξύ επεισόδιο ουρικής αρθρίτιδας. Όπως με άλλα φαρμακευτικά προϊόντα που μειώνουν το ουρικό οξύ, εξάρσεις ουρικής αρθρίτιδας μπορεί να συμβούν κατά την έναρξη της θεραπείας λόγω αλλαγής των επιπέδων ουρικού οξέος ορού που καταλήγει σε κινητοποίηση ουρικού οξέος από εναποθέσεις στους ιστούς. (βλέπε παρ. 4.8 και 5.1). Κατά την έναρξη της θεραπείας με φεβουξοστάτη συνιστάται προφύλαξη από έξαρση ουρικής αρθρίτιδας για τουλάχιστον 6 μήνες με ένα Μη Στεροειδές Αντιφλεγμονώδες Φάρμακο (ΜΣΑΦ) ή κολχικίνη (βλέπε παρ. 4.2.). Εάν συμβεί έξαρση ουρικής αρθρίτιδας κατά τη θεραπεία με φεβουξοστάτη, η θεραπεία δεν θα πρέπει να διακοπεί. Η έξαρση ουρικής αρθρίτιδας θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ταυτόχρονα ανάλογα με την περίπτωση για τον μεμονωμένο ασθενή. Συνεχής θεραπεία με φεβουξοστάτη μειώνει τη συχνότητα και την ένταση των εξάρσεων ουρικής αρθρίτιδας. Εναπόθεση ξανθίνης: Όπως με άλλα φαρμακευτικά προϊόντα που μειώνουν το ουρικό οξύ, σε ασθενείς στους οποίους ο ρυθμός σχηματισμού ουρικού οξέος είναι εξαιρετικά αυξημένος (π.χ. κακοήθης νόσος και θεραπεία της, σύνδρομο Lesch-Nyhan) η απόλυτη συγκέντρωση ξανθίνης στα ούρα μπορεί, σε σπάνιες περιπτώσεις, να αυξηθεί σημαντικά ώστε να επιτρέψει την εναπόθεση στην ουροφόρο οδό. Καθώς δεν υπάρχει εμπειρία με τη φεβουξοστάτη, η χρήση της σε αυτούς τους πληθυσμούς δεν συνιστάται. Μερκαπτοπουρίνη/αζαθειοπρίνη: Η χρήση φεβουξοστάτης δεν συνιστάται σε ασθενείς στους οποίους χορηγείται ταυτόχρονα μερκαπτοπουρίνη/αζαθειοπρίνη (βλέπε παράγραφο 4.5). Θεοφυλλίνη: Η φεβουξοστάτη θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ασθενείς στους οποίους χορηγείται ταυτόχρονα θεοφυλλίνη και τα επίπεδα της θεοφυλλίνης θα πρέπει να παρακολουθούνται σε ασθενείς που ξεκινούν θεραπεία με φεβουξοστάτη (βλέπε παράγραφο 4.5). Ηπατικές διαταραχές: Κατά τη διάρκεια της συνδυασμένης φάση 3 κλινικών μελετών, ήπιες ανωμαλίες στις δοκιμασίες ηπατικής λειτουργίας παρατηρήθηκαν σε ασθενείς στους οποίους χορηγήθηκε φεβουξοστάτη (5.0%). Δοκιμασία ηπατικής λειτουργίας συνιστάται πριν από την έναρξη της θεραπείας με φεβουξοστάτη και μετέπειτα περιοδικά βάσει κλινικής εκτίμησης (βλέπε παράγραφο 5.1). Διαταραχές του θυρεοειδούς: Αυξημένες τιμές TSH (>5,5 μIU/ ml) παρατηρήθηκαν σε ασθενείς υπό μακροπρόθεσμη θεραπεία με φεβουξοστάτη (5, 5%) στις μακροπρόθεσμες ανοικτές μελέτες παράτασης. Απαιτείται προσοχή όταν χρησιμοποιείται φεβουξοστάτη σε ασθενείς με μεταβολή της λειτουργίας του θυρεοειδούς (βλέπε παράγραφο 5.1). Λακτόζη: Τα δισκία φεβουξοστάτης περιέχουν λακτόζη. Ασθενείς με σπάνια κληρονομικά προβλήματα δυσανεξίας στη γαλακτόζη, ανεπάρκειας λακτάσης Lapp ή δυσαπορρόφησης γλυκόζης-γαλακτάσης, δεν πρέπει να παίρνουν αυτό το φάρμακο. 4.5 Αλληλεπιδράσεις με άλλα φαρμακευτικά προϊόντα και άλλες μορφές αλληλεπίδρασης. Μερκαπτοπουρίνη/ αζαθειοπρίνη: Παρόλο που δεν έχουν πραγματοποιηθεί μελέτες αλληλεπιδράσεων με φεβουξοστάτη, η αναστολή της οξειδάσης της ξανθίνης (ΧΟ) είναι γνωστό ότι καταλήγει σε αύξηση των επιπέδων μερκαπτοπουρίνης ή αζαθειοπρίνης. Βάσει του μηχανισμού δράσης της φεβουξοστάτης στην αναστολή της ΧΟ δεν συνιστάται η ταυτόχρονη χρήση. Μελέτες αλληλεπιδράσεων φεβουξοστάτης με κυτταροτοξική χημειοθεραπεία δεν έχουν διεξαχθεί. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια της φεβουξοστάτης κατά την κυτταροτοξική θεραπεία. Θεοφυλλίνη: Παρόλο που δεν έχουν πραγματοποιηθεί μελέτες αλληλεπιδράσεων με φεβουξοστάτη, η αναστολή της ΧΟ ενδέχεται να προκαλέσει αύξηση στο επίπεδο θεοφυλλίνης (αναστολή του μεταβολισμού της θεοφυλλίνης έχει αναφερθεί με άλλους αναστολείς της ΧΟ). Επομένως συνιστάται προσοχή εάν αυτές οι δραστικές ουσίες δίνονται ταυτοχρόνως, και τα επίπεδα θεοφυλλίνης θα πρέπει να παρακολουθούνται σε ασθενείς που ξεκινούν θεραπεία με φεβουξοστάτη. Ναπροξένη και άλλοι αναστολείς γλυκουρονίδωσης: Ο μεταβολισμός της φεβουξοστάτης εξαρτάται από ένζυμα UGT. Φαρμακευτικά προϊόντα που αναστέλλουν τη γλυκουρονίδωση, όπως τα ΜΣΑΦ και η προβενεσίδη, μπορούν θεωρητικά να επηρεάσουν την απέκκριση της φεβουξοστάτης. Σε υγιή άτομα, η ταυτόχρονη χρήση φεβουξοστάτης και ναπροξένης 250mg δις ημερησίως συσχετίστηκε με αύξηση στην έκθεση σε φεβουξοστάτη (Cmax 28%, AUC 41% και t1/2 26%). Σε κλινικές μελέτες η χρήση ναπροξένης ή άλλων ΜΣΑΦ/Cox-2 αναστολέων δεν συσχετίστηκε με τυχόν κλινικά σημαντική αύξηση σε ανεπιθύμητα συμβάντα. Η φεβουξοστάτη μπορεί να συγχορηγείται με ναπροξένη χωρίς να απαιτείται ρύθμιση της δόσης της φεβουξοστάτης ή της ναπροξένης. Επαγωγείς γλυκουρονίδωσης: Ισχυροί επαγωγείς των ενζύμων UGT ενδέχεται πιθανώς να οδηγήσουν σε αυξημένο μεταβολισμό και μειωμένη αποτελεσματικότητα της φεβουξοστάτης. Επομένως συνιστάται παρακολούθηση του ουρικού οξέος ορού 1-2 εβδομάδες έπειτα από την έναρξη της θεραπείας με έναν ισχυρό επαγωγέα γλυκουρονίδωσης. Αντιστρόφως, διακοπή της θεραπείας ενός επαγωγέα ενδέχεται να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα φεβουξοστάτης στο πλάσμα. Κολχικίνη/ινδομεθακίνη/υδροχλωροθειαζίδη/βαρφαρίνη: Η φεβουξοστάτη μπορεί να συγχορηγηθεί με Διαταραχές αίματος και Σπάνια: Πανκυτταροπενία κολχικίνη ή ινδομεθακίνη χωρίς να απαιτείται ρύθμιση της δόσης της φεβουξοστάτης ή της συγχορηγούμενης δραστικής ουσίας. Δεν λεμφικού συστήματος απαιτείται ρύθμιση της δόσης για την φεβουξοστάτη όταν χορηγείται με υδροχλωροθειαζίδη. Δεν απαιτείται ρύθμιση της δόσης για τη Διαταραχές του Συχνές**: βαρφαρίνη όταν χορηγείται με φεβουξοστάτη. Χορήγηση φεβουξοστάτης (80mg ή 120mg μία φορά την ημέρα) με βαρφαρίνη δεν είχε μεταβολισμού και Εξάρσεις ουρικής αρθρίτιδας επίδραση στην φαρμακοκινητική της βαρφαρίνης σε υγιείς εθελοντές. Το INR και η δράση του παράγοντα VII δεν επηρεάστηκαν από τη της θρέψης Όχι συχνές: Μειωμένη όρεξη συγχορήγηση της φεβουξοστάτης. Δεσιπραμίνη/υποστρώματα CYP2D6. Η φεβουξοστάτη φάνηκε ότι είναι ασθενής αναστολέας του Σπάνιες: Αύξηση/μείωση σωματικού βάρους, CYP2D6 in vitro. Σε μια μελέτη με υγιή άτομα, 120 mg ADENURIC ημερησίως κατέληξαν σε μια μέση αύξηση κατά 22% στην AUC της αύξηση όρεξης, ανορεξία, υπερλιπιδαιμία δεσιπραμίνης, ενός υποστρώματος CYP2D6 που υποδεικνύει μια πιθανή ασθενή ανασταλτική δράση της φεβουξοστάτης στο ένζυμο CYP2D6 in vivo. Επομένως, η συγχορήγηση της φεβουξοστάτης με άλλα υποστρώματα CYP2D6 δεν αναμένεται να απαιτεί ρύθμιση Ψυχιατρικές διαταραχές Όχι συχνές: Μειωμένη γεννετήσια ορμή, αϋπνία δόσης για αυτές τις ενώσεις. Αντιόξινα: Ταυτόχρονη κατάποση ενός αντιόξινου που περιέχει υδροξείδιο μαγνησίου και υδροξείδιο Σπάνιες: Νευρικότητα αργιλίου έχει φανεί ότι καθυστερεί την απορρόφηση της φεβουξοστάτης (περίπου 1 ώρα) και προκαλεί μια μείωση κατά 32% στην Cmax, αλλά δεν παρατηρήθηκε σημαντική αλλαγή στην AUC. Επομένως, η φεβουξοστάτη μπορεί να ληφθεί ανεξάρτητα από τη χρήση Συχνές: Κεφαλαλγία Διαταραχές Νευρικού Όχι συχνές: Ζάλη, παραισθησία, υπνηλία, αλλαγές Συστήματος αντιόξινων. 4.8 Ανεπιθύμητες ενέργειες: Συνολικά 4.072 άτομα έλαβαν τουλάχιστον μία δόση ADENURIC (10 mg – 300 mg) σε κλινικές στη γεύση, υπαισθησία μελέτες. Συνδυασμένες Τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες φάσης 3: Σε τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες κλινικές μελέτες φάσης 3, πάνω από 2.500 ασθενείς έλαβαν θεραπεία με 40mg έως 120 mg (1513 άτομα συμμετείχαν σε μια μελέτη 26 εβδομάδων (CONFIRMS), Διαταραχές ωτών Σπάνιες: Εμβοές 536 άτομα συμμετείχαν σε μια μελέτη 28- εβδομάδων (APEX) και 507 άτομα συμμετείχαν σε μια μελέτη 52 εβδομάδων) (FACT). Τα και λαβυρίνθου συμβάντα που σχετίζονται με τη θεραπεία (ΑΕΦ) ήταν κυρίως ήπια ή μέτρια σε βαρύτητα. Τα πιο συχνά αναφερόμενα ΑΕΦ (αξιολόγηση ερευνητή) ήταν ανωμαλίες ηπατικής λειτουργίας (5,0%), διάρροια (2,7%), ναυτία (1,3%), κεφαλαλγία (1,2%), εξάνθημα (1.2%). Επίσης Καρδιακές διαταραχές Όχι συχνές: Κολπική μαρμαρυγή, αίσθημα παλμών, συνήθως παρατηρούνται εξάρσεις της ουρικής αρθρίτιδας μετά την έναρξη της θεραπείας και κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών. Στη ανωμαλίες του ΗΚΓ συνέχεια, η συχνότητα των εξάρσεων της ουρικής αρθρίτιδας μειώνονται σε ένα χρονικό διάστημα με ένα εξαρτώμενο τρόπο. Όπως Αγγειακές διαταραχές Όχι συχνές: Υπέρταση, έξαψη, εξάψεις και με άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα για τη μείωση του ουρικού οξέος, συνιστάται προφύλαξη για τις εξάρσεις της ουρικής αρθρίτιδας (βλέπε παρ. 4.2 και 4.4.). Μια αριθμητικά μεγαλύτερη επίπτωση καρδιαγγειακών συμβάντων ΑPTC (καθορισμένα τελικά σημεία από την Διαταραχές Όχι συχνές: Δύσπνοια, λοιμώξεις του ανώτερου Anti-Platelet Trialists’ Collaboration (APTC) συμπεριλαμβανομένου καρδιαγγειακού θανάτου, μη-θανατηφόρο έμφραγμα του αναπνευστικού αναπνευστικού μυοκαρδίου, μη-θανατηφόρο εγκεφαλικό) παρατηρήθηκε στη συνολική ομάδα φεβουξοστάτης σε σύγκριση με την ομάδα της συστήματος αλλοπουρινόλης στις μελέτες APEX και FACT (1.3 έναντι 0.3 συμβάντα ανά 100 χρόνια έκθεσης ασθενών),αλλά όχι στη μελέτη CONFIRMS. Η συχνότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών συμβάντων APTC στις συνδυασμένες μελέτες Φάσης ΙΙΙ (APEX, FACT και CONFIRMS) Συχνές: Διάρροια*, ναυτία Διαταραχές του ήταν 0.7 έναντι 0.6 συμβάντων ανά 100 χρόνια έκθεσης ασθενών. Σε μακροχρόνιες μελέτες επέκτασης, η επίπτωση καρδιαγγειακών Όχι συχνές: Κοιλιακό άλγος, γαστροοισοφαγική γαστρεντερικού συμβάντων APTC ήταν 1.2 και 0.6 συμβάντων ανά 100 χρόνια έκθεσης ασθενών για φεβουξοστάτη και αλλοπουρινόλη, αντίστοιχα. Δεν παλινδρόμηση, έμετος, ξηροστομία, δυσπεψία, συστήματος βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές και δεν καθιερώθηκε αιτιολογική σχέση με τη φεβουξοστάτη. Προσδιορισμένοι παράγοντες δυσκοιλιότητα, συχνές κενώσεις, μετεωρισμός, γαστρεντερική δυσφορία κινδύνου μεταξύ αυτών των ασθενών ήταν ιατρικό ιστορικό αθηροσκληρωτικής νόσου ή/και εμφράγματος του μυοκαρδίου, ή Σπάνιες: Παγκρεατίτιδα, εξέλκωση του στόματος συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας. Συχνές (≥ 1/100 έως < 1/10), όχι συχνές (≥ 1/1.000 έως < 1/100) και σπάνιες (≥ 1/10.000 έως < 1/1000) ανεπιθύμητες ενέργειες για τις οποίες υπάρχουν υπόνοιες (αξιολόγηση ερευνητή) ότι σχετίζονται με φάρμακα και που συνέβησαν Συχνές: Ανωμαλίες της ηπατικής λειτουργίας* Διαταραχές του ήπατος σε ασθενείς που λάμβαναν θεραπεία με 40mg ή 120mg φεβουξοστάτης και αναφέρθηκαν περισσότερες από μια φορές στη συνολική και των χοληφόρων ομάδα θεραπείας με φεβουξοστάτη, καταγράφονται παρακάτω. Εντός κάθε κατηγορίας συχνότητας εμφάνισης, οι ανεπιθύμητες ενέργειες παρατίθενται κατά φθίνουσα σειρά σοβαρότητας. Συχνές: Εξάνθημα Διαταραχές του δέρματος Πίνακας 1: Ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με τη θεραπεία συνδυασμένων τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών φάσης 3 Όχι συχνές: Δερματίτιδα, κνίδωση, κνησμός και του υποδόριου ιστού * Επείγουσα-θεραπεία, μη-λοιμώδους διάρροιας, και διαταραχές των δοκιμασιών ηπατικής λειτουργίας στη συνδυασμένη φάση ΙΙΙ Σπάνιες: Αλωπεκία, υπεριδρωσία των μελετών είναι πιο συχνές σε ασθενείς στους οποίους χορηγείται ταυτοχρόνως κολχικίνη Διαταραχές του Όχι συχνές: Αρθραλγία, μυαλγία, μυοσκελετικό ** Βλέπε παρ. 5.1 για επιπτώσεις των εξάρσεων ουρικής αρθρίτιδας στην μεμονωμένη φάση 3 των τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών μυοσκελετικού άλγος, μυϊκή αδυναμία, μυϊκός σπασμός Μακροπρόθεσμες ανοικτές μελέτες παράτασης: Στις μακροπρόθεσμες ανοικτές μελέτες παράτασης (1143 ασθενείς), ο αριθμός των συστήματος και του Σπάνιες: Αρθρίτιδα, δυσκαμψιά αρθρώσεων, ασθενών στους οποίους χορηγήθηκε φεβουξοστάτη 40mg / 80 mg/120 mg έως 1 χρόνο ήταν 909, έως 2 χρόνια ήταν 781, έως 3 χρόνια συνδετικού ιστού μυοσκελετική δυσκαμψία ήταν 348, και έως 4 και 5 χρόνια ήταν 60. Τα συμβάντα που σχετίζονται με τη θεραπεία που αναφέρθηκαν κατά τις μακροπρόθεσμες μελέτες παράτασης ήταν παρόμοια με εκείνα που αναφέρθηκαν στις μελέτες φάσης 3 (βλέπε Πίνακα 1). Τα πιο συχνά αναφερόμενα Διαταραχές των νεφρών Όχι συχνές: Νεφρολιθίαση, αιματουρία, συχνή συμβάντα που σχετίζονται με τη θεραπεία (αξιολόγηση ερευνητή) είναι: ανωμαλίες ηπατικής λειτουργίας, διάρροια, κεφαλαλγία, και του ουροποιητικού ούρηση, νεφρική ανεπάρκεια εξάνθημα, υπέρταση οίδημα. Τα ακόλουθα συμβάντα που σχετίζονται με τη θεραπεία αναφέρθηκαν περισσότερες από μια φορά στη συστήματος Σπάνιες: Επείγουσα ούρηση συνολική ομάδα θεραπείας με φεβουξοστάτη και αναφέρθηκαν ως όχι συχνά σε ασθενείς που λαμβάνουν 40mg / 80 mg/120 mg Διαταραχές του Σπάνιες: Στυτική δυσλειτουργία φεβουξοστάτης σε μακροπρόθεσμες μελέτες παράτασης (έως και 5 χρόνια, > 2.660 χρόνια έκθεσης ασθενών). Αυτά τα συμβάντα που αναπαραγωγικού σχετίζονται με τη θεραπεία είτε δεν αναφέρθηκαν ή αναφέρθηκαν σε χαμηλότερη συχνότητα για αυτές τις δόσεις, στις συνδυασμένες συστήματος και των μελέτες φάσης 3: κοιλιακή διάταση, χολολιθίαση, βρογχίτιδα, αύξηση βάρους, αυξημένη κρεατινίνη του αίματος, σακχαρώδης διαβήτης, μαστών υπερλιπιδαιμία, αρθρίτιδα, μυϊκή δυσκαμψία, υποσμία ημιπάρεση, βήχας, αποχρωματισμός του δέρματος, δερματική βλάβη, θυλακίτιδα, πρωτεϊνουρία, πετέχειες, στυτική δυσλειτουργία, αύξηση καλίου αίματος, αύξηση TSH αίματος, μειωμένος αριθμός λεμφοκυττάρων, Γενικές διαταραχές και Όχι συχνές: Κόπωση, οίδημα, πόνος στο θώρακα, , μειωμένα λευκά αιμοσφαίρια (WBC). Ανεπιθύμητες ενέργειες από αυθόρμητες αναφορές: Υπάρχουν αναφορές μετά την κυκλοφορία καταστάσεις της οδού δυσφορία στο στήθος του προϊόντος για σπάνια σοβαρά εξανθήματα, γενικευμένα δερματικά εξανθήματα και σοβαρές αντιδράσεις υπερευαισθησίας. Στις χορήγησης Σπάνιες: Δίψα περισσότερες περιπτώσεις, οι αντιδράσεις αυτές συνέβησαν κατά τη διάρκεια του πρώτου μήνα της θεραπείας με φεβουξοστάτη. Παρακλινικές εξετάσεις Όχι συχνές: Αύξηση αμυλάσης αίματος, μείωση Μερικοί από τους ασθενείς αλλά όχι όλοι, ανέφεραν προγενέστερη υπερευαισθησία στην αλλοπουρινόλη. 6. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ αριθμού αιμοπεταλίων, αύξηση κρεατινίνης αίματος, ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ. 6.1 Κατάλογος Εκδόχων. Πυρήνας δισκίου: Λακτόζη μονοϋδρική, Μικροκρυσταλλική κυτταρίνη, Μαγνήσιο στεατικό, μείωση αιμοσφαιρίνης, αύξηση ουρίας αίματος, Υδροξυπροπυλοκυτταρίνη, Καρμελλόζη νατριούχος διασταυρούμενη, Ένυδρο κολλοειδές διοξείδιο του πυριτίου. Επικάλυψη δισκίου: αύξηση τριγλυκεριδίων του αίματος, αύξηση της Opadry II, Yellow, 85F42129 που περιέχει: Πολυβινυλική αλκοόλη, Διοξείδιο τιτανίου (E171), Πολυαιθυλενογλυκόλες 3350, Τάλκης, Σιδήρου χοληστερόλης του αίματος, μείωση του αιματοκρίτη, οξείδιο κίτρινο (E 172). 7. ΚΑΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: γαλακτική αφυδρογονάση αυξημένη. Menarini International Operations Luxembourg S.A. 1, Avenue de Βοηθήστε να γίνουν τα φάρμακα πιο ασφαλή: Σπάνιες: Αυξημένη γλυκόζη του αίματος, la Gare, L-1611 Luxembourg, Λουξεμβούργο. 8. ΑΡΙΘΜΟΣ(ΟΙ) Συμπληρώστε την “ΚΙΤΡΙΝΗ ΚΑΡΤΑ”. Αναφέρατε: παράταση του χρόνου ενεργοποιημένης μερικής ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: EU/1/08/447/001, EU/1/08/447/003. 9. ΟΛΕΣ τις ανεπιθύμητες ενέργειες για τα Νέα φάρμακα Ν θρομβοπλαστίνης, μείωση ερυθρών αιμοσφαιρίων, ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ / ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ: Τις ΣΟΒΑΡΕΣ ανεπιθύμητες ενέργειες για τα Γνωστά φάρμακα αυξημένη αλκαλική φωσφατάση του αίματος. 21/04/2008. Λ.Τ.: Adenuric 80mg: 43,72€, Adenuric 120mg: 47,63€.
άρθρα
Βιοτεχνολογία και Ρευματικά Νοσήματα Γράφει η Άννα - Μαρία Ευτυχίου ΠΗΓΗ: Συνέδριο European League Against Rheumatism (EULAR) 2011 (Λονδίνο 25-28 Μαΐου)
Ρευματικά Νοσήματα Τα ρευματικά νοσήματα είναι ένας γενικός όρος για 80 περίπου διαφορετικές διαγνώσεις που προσβάλλουν το μυοσκελετικό σύστημα, ενώ ορισμένα από αυτά μπορούν επίσης να προσβάλλουν εσωτερικά όργανα. Ένα εκατομμύριο περίπου άνθρωποι στην Ελλάδα πάσχουν από κάποιο είδος ρευματικού νοσήματος ή έχουν ανάλογα συμπτώματα. Αρκετοί από αυτούς δεν γνωρίζουν ότι έχουν προσβληθεί γιατί η διάγνωση μπορεί να είναι ασαφής. Tα αίτια των ρευματικών νοσημάτων είναι άγνωστα στην πλειοψηφία των περιπτώσεων. Η γενετική προδιάθεση, η κληρονομικότητα, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες και ο τρόπος ζωής είναι παράγοντες που συμβάλλουν. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι μία βακτηριακή ή ιογενής λοίμωξη μπορεί να πυροδοτήσει κάποια αντίδραση στο ανοσολογικό σύστημα των ανθρώπων με οικογενειακό ιστορικό ρευματικής νόσου. Το κάπνισμα μπορεί να συμβάλλει στην έναρξη της νόσου και να επιδεινώσει την πρόγνωση. Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα των ρευματικών νοσημάτων έχει κάνει μεγάλες προόδους. Τώρα πια έχουμε πολύ περισσότερες γνώσεις σχετικά με το ποια γονίδια ελέγχουν την ανάπτυξη των παθολογικών καταστάσεων και ποιες θεραπευτικές αγωγές είναι οι πλέον κατάλληλες. Ο σκοπός της φαρμακευτικής αγωγής είναι να ελέγξει τη φλεγμονώδη διαδικασία όσο πιο αποτελεσματικά είναι δυνατόν. Θεραπείες Ρευματικών νοσημάτων Για τη θεράπεια των φλεγμονωδών ρευματικών νοσημάτων χρησιμοποιούνται διάφορες κατηγορίες φαρμάκων. Οι πιο συνηθισμένες είναι τα τροποποιητικά της νόσου αντιρρευματικά φάρμακα τα οποία μπορούν να επηρεάσουν την πορεία της νόσου και τα βιοτεχνολογικά φάρμακα που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια. Βιοτεχνολογικά φάρμακα – Γενικά Ο όρος βιοτεχνολογία πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και σημαδεύτηκε από την ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA και την αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος. Το βιοτεχνολογικό φάρμακο είναι μια πρωτεΐνη ή ένα πρωτεϊνικό μόριο, που έχει κατασκευασθεί για ασφαλή και αποτελεσματική θεραπεία ανθρώπινων νοσημάτων. Τα βιοτεχνολογικά φάρμακα είναι πολύ διαφορετικά από τα συμβατικά φάρμακα μικρών μορίων, καθώς οι πρωτεΐνες μπορεί να είναι μέχρι και 1.000 φορές μεγαλύ-
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
40
άρθρα
τερες από ένα παραδοσιακό μικρό μόριο. Επιπλέον, κατασκευάζονται από ζωντανά κύτταρα, αντίθετα με τα συμβατικά φάρμακα που κατασκευάζονται από οργανικά μόρια χημικά στοιχεία. Το γεγονός αυτό κάνει την παραγωγή βιοτεχνολογικών φαρμάκων μια ιδιαίτερα δύσκολη, χρονοβόρα και ακριβή διαδικασία. Σήμερα περισσότερα από 400 βιοτεχνολογικά προϊόντα και εμβόλια είναι στο στάδιο της έρευνας και ανάπτυξης. Βιολογικές θεραπείες και ρευματικά νοσήματα Οι βιολογικές θεραπείες είναι ένας νεότερος τύπος φαρμακευτικής αγωγής ο οποίος χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ρευματικών νοσημάτων. Χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας (ΡΑ) σε ενήλικες και μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν και για την αντιμετώπιση άλλων ρευματικών νοσημάτων όπως είναι η νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα σε παιδία ηλικίας 4-17 ετών, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα και η ψωριασική αρθρίτιδα. Το κοινό σημείο σε όλα αυτά τα φάρμακα είναι ότι η θεραπευτική αγωγή στοχεύει ειδικά σε ένα συγκεκριμένο μόριο το οποίο διαδραματίζει έναν κύριο ρόλο στη φλεγμονώδη διαδικασία. Τα βιολογικά φάρμακα είναι πρωτεΐνες σύντηξης ή μονοκλωνικά αντισώματα και κατηγοριοποιούνται ανάλογα με το κύτταρο στόχο που έχουν. Οι κατηγορίες βιολογικών φαρμάκων για τη θεραπεία της ΡΑ που έχουν αναπτυχθεί έως σήμερα είναι οι εξής: Αναστολείς του ΤΝF Αναστολείς της IL-1 Αναστολείς της IL-6 Αναστολείς συνδιεγερτικών σημάτων μεταξύ των κυττάρων Αναστολείς Β-κυττάρων ΕΛΛΗΝΙΚO ΑΡΧΕΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΘΕΡΑΠΕΙΩΝ - ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΕΙΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΕΣ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ
ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ 1. Η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα προσβάλλει το 0,67% των Ελλήνων κυρίως στην παραγωγική φάση της ζωής τους. 2. Η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα είναι «επείγουσα» ιατρική κατάσταση: 1 στους 2 ασθενείς αναγκάζεται να εγκαταλείψει την εργασία του την πρώτη δεκαετία της νόσου. 3. Η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα θεραπεύεται: πρώιμη θεραπεία εντός του 1ου έτους με συνδυασμό τροποποιητικών φαρμάκων ή τροποποιητικών με βιολογικούς παράγοντες, εξασφαλίζει την ύφεση σε 1 στους 2 ασθενείς, με φυσιολογικά επίπεδα ζωής και αναστολή της αναπηρίας. 4. Συγκριτικά με το συνδυασμό των κλασσικών τροποποιητικών της νόσου φαρμάκων (DMARDs), ο συνδυασμός των βιολογικών θεραπειών με DMARDs εξασφαλίζει ταχύτερο και αποτελεσματικότερο έλεγχο της νόσου, υψηλότερα ποσοστά παραμονής στη θεραπεία και αποτελεσματικότερη προστασία των αρθρώσεων. 5. Οι βιολογικές θεραπείες είναι αποτελεσματικές και από οικονομικής άποψης. Ο δείκτηςκόστους/ωφέλειας είναι εντός των ευρέως αποδεκτών επιπέδων οικονομικής αποτελεσματικότητας και χαμηλότερος συγκριτικά με άλλες καθιερωμένες ιατρικές πράξεις, όπως η αορτοστεφανιαία παράκαμψη. ΨΩΡΙΑΣΙΚΗ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ 1. Η ψωριασική αρθρίτιδα προσβάλλει το 0,17% των Ελλήνων: 1 στους 2 ασθενείς εμφανίζει διαβρωτική νόσο που προκαλεί σημαντική αναπηρία. 2. Η νόσος έχει σοβαρή επίπτωση στη ποιότητα της ζωής: o συνδυασμός των δερματικών και των αρθρικών βλαβών μειώνει τη ποιότητα της ζωής σε επίπεδα αντίστοιχα με αυτά του καρκίνου, του διαβήτη, και της κατάθλιψης. 3. Η ψωριασική αρθρίτιδα θεραπεύεται: θεραπεία με τροποποιητικά της νόσου φάρμακα βελτιώνει σημαντικά τη φλεγμονή σε 1 στους 2 ασθενείς.
4. Σε ασθενείς με μετρίως σοβαρή – σοβαρή νόσο, ο συνδυασμός των βιολογικών θεραπειών με τα κλασσικά DMARDs εξασφαλίζει αποτελεσματικότερο έλεγχο της νόσου στο δέρμα και τις αρθρώσεις συγκριτικά με τη θεραπεία με DMARDs, σημαντικότερη προστασία των αρθρώσεων και καλύτερη ποιότητα ζωής. AΓΚΥΛΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΠΟΝΔΥΛΑΡΘΡΙΤΙΔΑ 1. Η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα προσβάλλει το 0,24% των Ελλήνων στην πιο παραγωγική περίοδο της ζωής τους ( 20-30 χρόνια). 2. Η νόσος μπορεί να είναι σοβαρή νόσος: 1 στους 3 ασθενείς αναγκάζεται να εγκαταλείψει την εργασία του την πρώτη δεκαετία της νόσου του ενώ η πλειοψηφία των ασθενών εμφανίζει χαμηλή ποιότητα ζωής εξ αιτίας του πόνου και της δυσκαμψίας. 3. Η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα σήμερα θεραπεύεται: Οι βιολογικές θεραπείες είναι οι μόνες θεραπείες με τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα στο 80% των ασθενών και υψηλά ποσοστά μακροχρόνιας παραμονής στη θεραπεία. ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ: ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ Τι είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα; Η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ) είναι μια χρόνια φλεγμονώδης αρθρίτιδα που συνήθως προσβάλλει τα χέρια και τα πόδια, παρόλο που μπορεί να επηρεαστεί και κάθε άρθρωση που καλύπτεται από αρθρικό υμένα.1 Μπορεί επίσης να προσβάλει τα γόνατα, τα ισχύα και τους ώμους. Αν η νόσος επιμείνει, ενδέχεται με την πάροδο του χρόνου να προκληθεί μόνιμη ζημιά, όπως καταστροφή και παραμόρφωση των τενόντων, των συνδέσμων, των χόνδρων και των οστών. Τι προκαλεί τη ρευματοειδή αρθρίτιδα; Παρόλο που η ακριβής αιτία της ΡΑ είναι
41
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
άρθρα
άγνωστη,1 είναι γνωστό ότι σχετίζεται με το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, επομένως θεωρείται αυτοάνοση νόσος. Σε άτομα με ΡΑ, το ανοσοποιητικό σύστημα αντιμετωπίζει τον υγιή ιστό του σώματος ως απειλή και του επιτίθεται, όπως περίπου θα έκανε σε έναν ιό ή ένα βακτήριο. Ορισμένα άτομα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΡΑ, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με οικογενειακό ιστορικό ΡΑ, των καπνιστών και των γυναικών, που είναι δύο ή τρεις φορές πιθανότερο να εμφανίσουν ΡΑ. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Ποια είναι τα συμπτώματα της ΡΑ; Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια προοδευτική νόσος με συμπτώματα και ενδείξεις καταστροφής των αρθρώσεων που επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμη ζημιά στις αρθρώσεις, αδυναμία εργασίας και μείωση της λειτουργικότητας. Τα κλινικά χαρακτηριστικά της ΡΑ περιλαμβάνουν: ► δυσκαμψία, συνήθως το πρωί ► πρήξιμο των αρθρώσεων που μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε από αυτές, αλλά εμφανίζεται συχνότερα στις μικρές αρθρώσεις των χεριών και των ποδιών και συχνά συμμετρικά ► κόπωση, πυρετός και απώλεια βάρους ► μη αναστρέψιμη ζημιά στις αρθρώσεις που μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της λειτουργίας ► αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου ► αυξημένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου και λοίμωξης Επιπολασμός: Η ΡΑ προσβάλλει περίπου το 1% του ενήλικου πληθυσμού παγκοσμίως. Η ΡΑ μπορεί να ξεκινήσει σε οποιαδήποτε ηλι-
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
42
κία, αλλά συνήθως εμφανίζεται μεταξύ 40 και 70.1 Πώς διαγιγνώσκεται η ΡΑ; Η ακριβής διάγνωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς δεν υπάρχει μία μόνο εξέταση για τη συγκεκριμένη νόσο και τα συμπτώματα αναπτύσσονται μόνο με την πάροδο του χρόνου. Η διάγνωση συνήθως βασίζεται σε διάφορα συμπτώματα, όπως τη μορφή των προσβληθεισών αρθρώσεων, τα αποτελέσματα ακτινογραφίας ή/και σπινθηρογραφήματος που υποδεικνύουν ζημιά στις αρθρώσεις καθώς και τα υψηλά επίπεδα στο αίμα ενός αντισώματος που ονομάζεται ρευματοειδής παράγοντας (RF). Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΡΑ Το οικονομικό φορτίο που δημιουργείται από τη ρευματοειδή αρθρίτιδα είναι σημαντικό, λόγω του υψηλού ποσοστού έμμεσων δαπανών που προκύπτουν από την αδυναμία εργασίας. Εντός 2-3 χρόνων από την εμφάνιση της ΡΑ, περίπου το 20-30% των ασθενών με ΡΑ καταλήγουν σε αδυναμία εργασίας. Έχει αναφερθεί ότι η αδυναμία εργασίας κυμαίνεται από 13% στους 6 μήνες έως 67% στα 15 χρόνια από την εμφάνιση της ΡΑ7 ► Έρευνες έχουν καταδείξει ότι το 66% των ασθενών με ΡΑ χάνουν, κατά μέσο όρο, 39 εργάσιμες ημέρες ανά έτος ► Στην Ευρώπη, οι έμμεσες (αδυναμία εργασίας) και οι άμεσες (ιατρική περίθαλψη) δαπάνες της κοινωνίας για τη ΡΑ εκτιμώνται σε έως και 21.000 δολάρια ανά ασθενή ανά έτος ► Στις ΗΠΑ και σε σύγκριση με τον πληθυσμό που δεν πάσχει από ΡΑ (προσαρμοσμένο για ηλικία και φύλο), οι ασθενείς που πάσχουν από ΡΑ έχουν τριπλάσιες άμεσες υγειονομικές δαπάνες, διπλάσια ποσοστά νοσηλείας και δεκαπλάσια ποσοστά αδυναμίας εργασίας
► Η αδυναμία εργασίας και συνεισφοράς στην κοινωνία μπορεί να προκαλέσει όχι μόνο οικονομικό αλλά και συναισθηματικό φορτίο. Η ανάγκη για έγκαιρη θεραπεία Η καταστροφή των αρθρώσεων μπορεί να επέλθει γρήγορα στα πρώιμα στάδια της ΡΑ και η ζημιά στις αρθρώσεις είναι εμφανής στο 70% των ακτινογραφιών ασθενών που λαμβάνονται μέσα στα δύο πρώτα χρόνια της νόσου. Επιπλέον, με την απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (MRI) ενδέχεται να εντοπιστούν αλλαγές στη δομή των αρθρώσεων μόλις δύο μήνες μετά την εμφάνιση της νόσου. Επειδή η ζημιά στις αρθρώσεις μπορεί να επέλθει πολύ γρήγορα κατά την έναρξη της νόσου, μπορεί να χρειαστεί να ξεκινήσει επιθετική θεραπεία πολύ σύντομα μετά τη διάγνωση της ΡΑ, πριν επέλθει μεγάλο ποσοστό μη αναστρέψιμης ζημιάς στις αρθρώσεις. Η έγκαιρη αποτελεσματική θεραπεία μπορεί να επιβραδύνει ή ακόμη και να διακόψει την εξέλιξη της νόσου, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής. Ταυτόχρονα, η έγκαιρη θεραπεία μπορεί να μειώσει τις κοινωνικές δαπάνες διατηρώντας την παραγωγικότητα και μειώνοντας το οικονομικό φορτίο της παρατεταμένης θεραπείας. ΨΩΡΙΑΣΙΚΗ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ► Η ψωριασική αρθρίτιδα (ΨΑ) είναι ένας τύπος φλεγμονώδους αρθρίτιδας που προκαλεί αναπηρία και σχετίζεται στενά με μια διαταραχή του δέρματος, την ψωρίαση. Η ηλικία κορύφωσης της εμφάνισης της νόσου είναι 36-45, ωστόσο η ψωριασική αρθρίτιδα μπορεί επίσης να εμφανιστεί κατά την παιδική ηλικία ή και αργότερα. Η ψωριασική αρθρίτιδα αναπτύσσεται στο 6-42% των ασθενών με ψωρίαση. Κατά μέσο όρο, οι ασθενείς αναφέρουν ότι έπασχαν από ψωρίαση για 10 χρόνια περίπου προτού εμφανίσουν ΨΑ.
άρθρα
► Στα συνηθέστερα συμπτώματα περιλαμβάνονται η εμφάνιση φλεγμονής σε μία ή περισσότερες αρθρώσεις είτε των χεριών είτε των ποδιών, σε μεγαλύτερες αρθρώσεις, όπως αυτές των ισχύων και των γονάτων ή στη σπονδυλική στήλη. Οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν άλγος, οίδημα ή δυσκαμψία στις προσβεβλημένες αρθρώσεις. Η πλειοψηφία των ατόμων με ψωριασική αρθρίτιδα πάσχουν επίσης από «ψωριασική ονυχία», μια πάθηση κατά την οποία η ονυχαία πλάκα εμφανίζει βαθιές χαραγές και θρυμματίζεται σε κιτρινωπά κομμάτια.
Παραμόρφωση της άρθρωσης που επηρεάζει το χέρι ενός ασθενούς
Ψωριασική ονυχία σε δάχτυλο ασθενούς ► Επιπτώσεις στους ασθενείς: Κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, έχει γίνει σαφές ότι η ψωριασική αρθρίτιδα είναι μια πολύ πιο επιθετική και εκφυλιστική νόσος σε σχέση με τις παλαιότερες πεποιθήσεις. Η ψωριασική αρθρίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια επίπεδα ζημιάς στις αρθρώσεις, άλγος στη σπονδυλική στήλη,
αυξημένη αναπηρία και αυξημένη θνησιμότητα. ΓΕΓΟΝΟΣ! Περίπου το 20% των ασθενών με ΨΑ αναπτύσσουν μια πολύ καταστροφική μορφή αρθρίτιδας. Μετά από 10 χρόνια, το 55% των ασθενών έχουν πέντε ή περισσότερες παραμορφωμένες αρθρώσεις
μπορεί να είναι σημαντική για τον ίδιο τον ασθενή αλλά και την κοινωνία. Μελέτες έχουν καταδείξει ότι η επίδραση στο άτομο και την κοινωνία γίνεται αισθητή για περισσότερο χρόνο σε ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο ΑΣ σε σύγκριση με ασθενείς που πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα, όσον αφορά την αδυναμία εργασίας, την απώλεια μισθών και τη μεγαλύτερη χρήση των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης. Οι θεραπείες που μειώνουν τη λειτουργική ανικανότητα ενδέχεται να είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο μείωσης των άμεσων και των έμμεσων δαπανών που σχετίζονται με τη νόσο ΑΣ.
► Οι κοινωνικές και οι οικονομικές επιπλοκές είναι σημαντικές, τόσο ως προς την προσωπική απώλεια όσο και ως προς την επίδραση των άμεσων (π.χ. υγειονομική περίθαλψη) και έμμεσων (π.χ. αδυναμία εργασίας) δαπανών για το κράτος.
ΓΕΓΟΝΟΣ!
AΓΚΥΛΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΠΟΝΔΥΛΑΡΘΡΙΤΙΔΑ
Οι ασθενείς με σοβαρή νόσο ΑΣ εμ-
► Η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα (ΑΣ) είναι μια εκφυλιστική χρόνια φλεγμονώδης νόσος που συνήθως εμφανίζεται σε νεαρά άτομα, κυρίως άνδρες, σε ηλικία λίγο πριν τα 20 και μέχρι τα 30. Η νόσος προσβάλλει τη σπονδυλική στήλη προκαλώντας σοβαρό, χρόνιο πόνο και ενόχληση. ► Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου: Η νόσος ξεκινά αρχικά με την εμφάνιση οσφυαλγίας, δυσκαμψίας και μυϊκών σπασμών, συμπτώματα που επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου, ιδιαίτερα τη νύχτα. Η φλεγμονή εξαπλώνεται στο πάνω μέρος της πλάτης, τον αυχένα και τους γοφούς, προκαλώντας ορισμένες φορές πυρετό, κόπωση και απώλεια βάρους. Καθώς η σπονδυλική στήλη γίνεται πιο άκαμπτη, ενδέχεται να προκληθεί δυσκολία στην αναπνοή. Οι ασθενείς συνήθως εμφανίζουν άλγος και οίδημα στους γοφούς, τα γόνατα και τους αστραγάλους. ► Η επίδραση της νόσου ΑΣ στον ασθενή και την κοινωνία: Η νόσος AΣ τείνει να προσβάλλει νέους ανθρώπους και επομένως η κοινωνικοοικονομική επίδραση της νόσου κατά τη διάρκεια της ζωής του ασθενούς
φανίζουν μειωμένη ποιότητα ζωής και απώλεια παραγωγικότητας λόγω αδυναμίας εργασίας και αναρρωτικών αδειών Η καμπάνια Back In Play* Το Back in Play είναι μια πανευρωπαϊκή εκστρατεία με την υποστήριξη της Pfizer, στην οποία ομάδες ασθενών με αγκυλωτική σπονδυλίτιδα και επαγγελματίες ποδοσφαιριστές από όλη την Ευρώπη προσπαθούν να ενημερώσουν το κοινό για την αγκυλωτική σπονδυλίτιδα (ΑΣ), μια χρόνια φλεγμονώδη πάθηση που προσβάλλει τη σπονδυλική στήλη προκαλώντας σοβαρό, χρόνιο πόνο και ενόχληση. Για την ενημέρωση του κοινού, έχουν σχεδιαστεί δράσεις όπως η ιστοσελίδα www.backinplay.com, που αποτελεί κυρίως μια πηγή πληροφοριών για την ΑΣ και παρέχει συνδέσμους προς οργανισμούς ασθενών, δίνοντας στα άτομα που πιθανώς υποφέρουν από ΑΣ τη δυνατότητα πρόσβασης σε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη συγκεκριμένη πάθηση και το Back in Play online game. Η εκστρατεία, υποστηρίζεται στην Ελλάδα από την Ελληνική Εταιρία Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α).
43
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
άρθρα
Νέοι βιολογικοί παράγοντες για τη θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας
M.D. Anderson Cancer Center, Houston Ο Dr. Coleman δηλώνει ότι δεν υπάρχουν οικονομικές δοσοληψίες σε αυτό το πεδίο μελέτης.
Σύνοψη: Η παζοπανίμπη, ένας από του στόματος αναστολέας της κινάσης της τυροσίνης του υποδοχέα του αυξητικού παράγοντα του αγγειακού ενδοθηλίου (vascular endothelialgrowth factor receptor -VEGFR) έδειξε ανώτερη κλινική αποτελεσματικότητα από την λαπατινίμπη, έναν αναστολέα της κινάσης της τυροσίνης (ΤΚΙ) του υποδοχέα του επιδερμοειδούς αυξητικού παράγοντα (epidermal growth factor receptor -EGFR) και του ανθρώπινου επιδερμικού αυξητικού παράγοντα 2 (HER2/neu), σε γυναίκες με προχωρημένου σταδίου ή υποτροπιάζοντα καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Μια προγραμματισμένη ανάλυση ματαιότητας (futility analysis) έδειξε ότι ο συνδυασμός ήταν απίθανο να είναι ανώτερος από τη μονοθεραπεία με παζοπανίμπη. Πηγή: Monk BJ, et al. Phase II, open-label study of pazopanib or lapatinib monotherapy compared with pazopanib plus lapatinib combination therapy in patients with advanced and recurrent cervical cancer. J Clin Oncol2010;28:3562-3569. Προηγούμενες έρευνες σχετικά με τη βιολογία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έχουν δείξει εξάρτηση από τον VEGF, μεταξύ άλλων παραγόντων, στην αύξηση του όγκου και στις μεταστάσεις. Αυτή η εξάρτηση είναι μεσολαβούμενη από την HPV λοίμωξη και από γενικευμένη υποξία, η οποία επίσης αναγνωρίζεται ως παράγοντας κακής πρόγνωσης. Επίσης, έχει αποδειχθεί ότι η σηματοδότηση κυτταρικής ανάπτυξης μέσω των ErbBυποδοχέων είναι πολύ συχνή στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Αυτές οι παρατηρήσεις υπογραμμίζουν τη λογική και τις υποθέσεις της μελέτης. Η παζοπανίμπη, ένας από του στόματος ΤΚΙ ο οποίος στοχεύει τον VEGFR, το ογκογονίδιο cKit και τον υποδοχέα του προερχόμενου από τα αιμοπετάλια αυξητικού παράγοντα (PDGFR) και η λαπατινίμπη, ένας από του στόματος ΤΚΙ που στοχεύει τον EGFR και τον HER2/ neu, χρησιμοποιήθηκαν σε αυτή την μελέτη με τρία σκέλη, ως μονοθεραπεία ή σε συνδυασμό. Όλοι οι ασθενείς έπρεπε να έχουν μετρήσιμη νόσο και να έχουν λάβει τουλάχιστον μια φορά συστηματική χημειοθεραπεία. Εκ των 230 ασθενών που εντάχθηκαν στη μελέτη, 152 τοποθετήθηκαν με τυχαία κατανομή σε ένα από τα σκέλη της μονοθεραπείας. Συνολικά, περίπου το 70% είχε ιστολογική εξέταση πλακωδών κυττάρων και το 62% είχε υποτροπιάζουσα νόσο. Μια προγραμματισμένη ενδιάμεση ανάλυση ματαιότητας εξέτασε την αποτελεσματικότητα του σκέλους του συνδυασμού, σε σχέση με τη μονοθεραπεία με λαπατινίμπη. Αυτή η ανάλυση έδειξε αυξημένη τοξικότητα και χαμηλή πιθανότητα ότι ο συνδυασμός θα υπερτερούσε σε αποτελεσματικότητα της λαπατινίμπης, έχοντας ως αποτέλεσμα τη διακοπή του σκέλους θεραπείας με συνδυασμό. Συγκριτικά με την λαπατινίμπη, η παΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
44
άρθρα
ζοπανίμπη αύξησε την επιβίωση χωρίς επιδείνωση της νόσου (ρυθμός κινδύνου – hazard rate [HR], 0,66, P = 0.013) και την συνολική επιβίωση -OS, (HR, 0,67, P = 0.045). Η διάμεση OS για την παζοπανίμπη ή την λαπατινίμπη ήταν 51 εβδομάδες, έναντι 39 εβδομάδων και ο ρυθμός ανταπόκρισης ήταν 9% και 5% αντιστοίχως. Τοξικότητα βαθμού 3 και 4 δεν ήταν συχνή με κανένα από τα δύο σκευάσματα (διάρροια: 11% παζοπανίμπη, 13% λαπατινίμπη). Οι συγγραφείς καταλήγουν ότι η στόχευση κατά της αγγειογένεσης είναι μια βιώσιμη προσέγγιση σε γυναίκες με προχωρημένου σταδίου και υποτροπιάζοντα καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και ότι η παζοπανίμπη είναι ένα καλά ανεκτό και δραστικό σκεύασμα, το οποίο αξίζει να διερευνηθεί περαιτέρω. Σχολιασμός Οι ασθενείς με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας μη επιδεχόμενο θεραπείας ίασης και εκείνες με υποτροπιάζουσα νόσο, έχουν ελάχιστες θεραπευτικές επιλογές. Παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες θα λάβουν συστηματική χημειοθεραπεία, η πλειοψηφία τελικά θα εμφανίσει εξέλιξη της νόσου κατά τη διάρκεια της θεραπείας ή μέσα σε ένα σύντομο διάστημα μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. Καθώς πολλές από αυτές τις ασθενείς θα λάβουν τα πιο δραστικά φάρμακα που έχουμε στη διάθεσή μας στην πρώτη υποτροπή, οι επιλογές στην εξέλιξη της νόσου είναι εξαιρετικά περιορισμένες και δείχνουν μια ξεκάθαρη ιατρική ανάγκη που δεν έχει καλυφθεί. Δυστυχώς, η σπανιότητα της πάθησης στις Ηνωμένες Πολιτείες και η δυσκολία επίτευξης ενός προτύπου σχετικά με την αποτελεσματικότητα, έχει γενικά μειώσει τον ενθουσιασμό για ανάπτυξη φαρμάκων. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν ξεκάθαροι στόχοι επιδεχόμενοι αντιμετώπισης με φάρμακα, η τροποποίηση των οποίων φαίνεται να δίνει κάποια ελπίδα για επακόλουθη κλινική ανάπτυξη.
επίσης αξιολογηθεί σε αυτό το πλαίσιο και έδειξε παρόμοια αποτελεσματικότητα με την παζοπανίμπη. Αυτά τα υποσχόμενα αποτελέσματα υποκίνησαν την ανάπτυξη μιας συνεχιζόμενης τυχαιοποιημένης μελέτης φάσης ΙΙΙ που εξετάζει τη χρησιμότητα της προσθήκης μπεβασιζουμάμπης, σε ένα από δύο βασικά χημειοθεραπευτικά σχήματα σε γυναίκες με προχωρημένου σταδίου ή υποτροπιάζοντα καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, που δεν είχαν λάβει προηγούμενη συστηματική χημειοθεραπεία (GOG 240). Παρ’ όλα αυτά, αυτό που είναι εντυπωσιακό σε αυτή την αναφορά είναι η συνεχιζόμενη εμφανής απουσία σχέσης μεταξύ EFGR και αποτελεσματικότητας. Η εμπειρία με την λαπατινίμπη προστίθεται σε εκείνη με διάφορους παράγοντες που στοχεύουν τον EGFR και έχουν αξιολογηθεί σε αυτό το νόσημα, όλοι με απογοητευτικά αποτελέσματα.
ως μονοθεραπεία είτε σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία, τα μονοκλωνικά αντισώματα τα οποία στοχεύουν τον EGFR και οι μικρομοριακοί αναστολείς έχουν δώσει περιορισμένα σημάδια αποτελεσματικότητας. Στην παρούσα μελέτη, η υπερέκφραση EGFR ή HER2/neu δεν αποτελούσε κριτήριο καταλληλότητας για ένταξη στη μελέτη και δεν έγινε επεξεργασία ιστών για εκτίμηση έκφρασης, μεταλλάξεων απόκτησης νέας λειτουργίας, ή της παρουσίας ενεργοποίησης του μονοπατιού ras/raf. Με βάση τα αποτελέσματα σε άλλους συμπαγείς όγκους, μια τέτοια πληροφόρηση θα μπορούσε να είχε διαφωτίσει τις κλινικές παρατηρήσεις και θα πρέπει να είναι το επίκεντρο μελλοντικής έρευνας για τη νόσο.
1.
T ewari KS, Monk BJ. Recent achievements and future developments in advanced and recurrent cervical cancer: Trials of the Gynecologic Oncology Group. Semin Oncol 2009;36:170-180.
Τα περισσότερα πλακώδη καρκινώματα του τραχήλου της μήτρας έχουν υπερέκφραση αυτού του στόχου και η παρουσία του αποτελεί παράγοντα δυσμενούς πρόγνωσης. Παρ’ όλα αυτά, είτε χορηγούμενα
2.
M onk BJ, et al. Phase II trial of bevacizumab in the treatment of persistent or recurrent squamous cell carcinoma of the cervix: A gynecologic oncology group study. J Clin Oncol 2009;27:1069-1074.
3.
Kurtz JE, et al. Cetuximab, topotecan and cisplatin for the treatment of advanced cervical cancer: A phase II GINECO trial. Gynecol Oncol 2009;113:16-20.
Επιπλέον αναγνώσματα
Η μπεβασιζουμάμπη, ένα μονοκλωνικό αντίσωμα ειδικό έναντι του VEGF, έχει
45
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
άρθρα
Βιολογικοί τροποποιητές για τη θεραπεία των ρευματολογικών νοσημάτων
Δρ Σάββας Ψαρέλλης, Ρευματολόγος Δρ Παρασκευή Χαραλάμπους, Ρευματολόγος
Οι Βιολογικοί Τροποποιητές (Βιολογικοί Παράγοντες) αποτελούν ομάδα θεραπειών οι οποίες έχουν μεταβάλει την πορεία πολλών ρευματολογικών νοσημάτων, λόγω της τεχνολογικής καινοτομίας τους. Είναι φάρμακα αυξημένου κόστους των οποίων η έγκαιρη χορήγηση επιφέρει έμμεσα οικονομικά οφέλη λόγω της άμεσης αποτελεσματικότητας, της αποφυγής αναπηρίας και της βελτίωσης της παραγωγικότητας των ασθενών. Όπως προκύπτει από τα αρχεία καταγραφής των βιολογικών θεραπειών στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες οι λοιμώξεις αποτελούν τη συχνότερη παρενέργεια που σχετίζεται με τη χρήση των φαρμάκων αυτών ενώ δεν παρατηρείται αύξηση του κινδύνου εμφάνισης κακοήθειας. Με βάση το μηχανισμό δράσης παρατίθενται οι εξής παράγοντες: Anti-Tumor Necrosis Factor α Ο πρώτος βιολογικός παράγοντας που έλαβε έγκριση το 2000 ήταν η Ινφλιξιμάπη (Remicade) η οποία αποτελεί ανασυνδεμένο χειμερικό μονοκλωνικό αντίσωμα IgG1 κατά του Tumor Necrosis Factor α (Anti-TNFα) το οποίο χορηγείται ενδοφλέβια κάθε 8 εβδομάδες, κατόπιν αρχικής δόσης φόρτισης. Έχει ένδειξη για συνχορήγηση με τη Μεθοτρεξάτη, για τη θεραπεία της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας, σε ασθενείς που ανταποκρίθηκαν ανεπαρκώς σε τροποποιητικά της νόσου φάρμακα συμπεριλαμβανομένης της Μεθοτρεξάτης, για τη θεραπεία της Ψωριασικής Αρθρίτιδας σε μη ικανοποιητική ανταπόκριση σε τροποποιητικά της νόσου και για τη θεραπεία της Αγκυλοποιητικής Σπονδυλαρθρίτιδας επί αποτυχίας συμβατικής θεραπείας. Επίσης ενδείκνυται για τη θεραπεία της Ψωρίασης και τις Φλεγμονώδεις Νόσους του Εντέρου. Άλλοι δύο Anti-TNF παράγοντες που κυκλοφόρησαν το 2003, είναι το Etanercept (Enbrel) διαλυτός υποδοχέας του TNFα και το Adalimumab (Humira) ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα κατά του TNFα. Οι παράγοντες αυτοί χορηγούνται υποδορίως, κάθε 7 και 14 ημέρες αντίστοιχα και ενδείκνυνται για τη θεραπεία της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας, της Ψωριασικής Αρθρίτιδας και της Αγκυλοποιητικής Σπονδυλαρθρίτιδας επί αποτυχίας τροποποιητικών της νόσου ή συμβατικής θεραπείας. Το Etanercept ενδείκνυται επίσης για τη θεραπεία της Ψωρίασης ενώ το Adalimumab για τη θεραπεία της Φλεγμονώδης Νόσου του Εντέρου. Και τα δύο αυτά φάρμακα έχουν ένδειξη για τη θεραπεία της Ιδιοπαθούς Νεανικής Αρθρίτιδας. Το Golimumab (Simponi) είναι πλήρες ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα έναντι του παράγοντα νέκρωσης όγκων με έγκριση για την θεραπεία της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας, της Αγκυλοποιητικής Σπονδυλαρθρίτιδας και της Ψωριασικής Αρθρίτιδας.
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
46
άρθρα
Η διαφοροποίηση του Golimumab από τα υπόλοιπα Anti-TNFa βιολογικά είναι η απλούστευση του τρόπου και χρόνου χορήγηση του. Το φάρμακο χορηγείται υποδορίως 1 φορά το μήνα. To Certolizumab Pegol (Cimzia) ανήκει επίσης στην κατηγορία των anti - TNFa παραγόντων. Η διαφοροποίηση του συνίσταται στην πεγκυλίωση, μια διαδικασία που παρατείνει το χρόνο κυκλοφορίας και παρέχει σταθερά επίπεδα του φαρμάκου στο πλάσμα. Επιπλέον, συσχετίζεται με μειωμένη τοξικότητα και ελαττωμένη αντιγονικότητα. Το φάρμακο αυτό χορηγείται υποδορίως 2 φορές το μήνα και είναι εγκεκριμένο για την θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας σε συνδυασμό με μεθοτρεξάτη. Anti CD20 H Ριτουξιμάμπη (Mabthera) είναι μονοκλωνικό χειμερικό αντίσωμα έναντι των Β λεμφοκυττάρων που εκφράζουν το CD20 αντιγόνο στην επιφάνεια τους. Η Ριτουξιμάμπη χρησιμοποιείται ήδη στην θεραπεία των λεμφωμάτων από το 1998 και από τον Ιούνιο 2006 ο ΕΜΕΑ συμπεριέλαβε και τη ρευματοειδή αρθρίτιδα στις ενδείξεις του. Συγκεκριμένα η Ριτουξιμάμπη ενδείκνυται σε συνδυασμό με Μεθοτρεξάτη για την θεραπεία ενηλίκων με μέτρια έως σοβαρή ενεργό ρευματοειδή αρθρίτιδα οι οποίοι είχαν ανεπαρκή ανταπόκριση ή δυσανεξία σε άλλα τροποποιητικά της νόσου αντιρρευματικά φάρμακα, συμπεριλαμβανομένης μιας ή περισσοτέρων θεραπειών αναστολής του παράγοντα νέκρωσης όγκων.
Αναστολέας της συνδιέγερσης Τα λεμφοκυττάρων H Αμπατεσέπτη (Orencia) είναι παράγοντας που δρα εκλεκτικά στην συνδιέγερση των Τ λεμφοκυττάρων και ενδείκνυται σε συνδυασμό με Μεθοτρεξάτη για την θεραπεία της μέτριας έως σοβαρής ενεργού ρευματοειδούς αρθρίτιδας σε ενήλικες ασθενείς, που είχαν ανεπαρκή ανταπόκριση ή δυσανεξία σε άλλα αντιρρευματικά τροποποιητικά της νόσου φάρμακα, περιλαμβανομένου ενός τουλάχιστον αναστολέα του παράγοντα νέκρωσης όγκων. Είναι εγκεκριμένη από το FDA από το 2005 και από τον EMEA από τον Μάρτιο του 2007. Αναστολέας υποδοχέα IL-6 H Τοκιλιζουμάμπη (ROACTERMA) αποτελεί μονοκλωνικό αντίσωμα, που αναγνωρίζει και προσκολλάται στην Ιντερλευκίνη-6, μια κυτταροκίνη που συμμετέχει στη φλεγμονή και υπάρχει σε ψηλά επίπεδα στη Ρευματοειδή Αρθρίτιδα. To Tosilizumab χρησιμοποιείται για την θεραπεία μέτριας έως σοβαρής μορφής ενεργού Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας σε
ενήλικες. Χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τη Μεθοτρεξάτη σε ασθενείς οι οποίοι είτε δεν αποκρίθηκαν επαρκώς, είτε εμφάνισαν δυσανεξία σε άλλες θεραπείες, περιλαμβανομένων των τροποποιητικών της νόσου φαρμάκων ή αναστολείς του παράγοντα νέκρωσης όγκων. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως μονοθεραπεία σε ασθενείς που δεν μπορούν να λάβουν Μεθοτρεξάτη. Χορηγείται μια φορά κάθε τέσσερεις εβδομάδες, ενδοφλεβίως, έγχυση διάρκειας μίας ώρας. Η συνιστώμενη δόση είναι 8mg/kg και η ελάχιστη δόση είναι 480mg. Ιδιαίτερα αποτελεσματικό έχει αποδειχθεί αυτό το φάρμακο στη θεραπεία της Συστηματικής Ιδιοπαθούς Νεανικής Αρθρίτιδας. Αντίσωμα κατά του Β λεμφοκυτταρικού διεγέρτη (BLyS) Αναμένεται σύντομα και στην Ευρώπη, η κυκλοφορία του Belimumab, ενός πλήρους ανθρώπινου μονοκλωνικού αντισώματος κατά του Β λεμφοκυτταρικού διεγέρτη (BLyS) το οποίο έχει ήδη πάρει έγκριση στις Η.Π.Α. για τη θεραπεία του Συστηματικού Ερυθηματώδη Λύκου.
Ανταγωνιστής υποδοχέα IL-1 Το Anakinra (Kineret) είναι αναστολέας του υποδοχέα της ιντερλευκίνης1 και ενδείκνυται για την θεραπεία των συμπτωμάτων της ρευματοειδούς αρθρίτιδας σε συνδυασμό με Μεθοτρεξάτη σε ασθενείς που δεν έχουν ικανοποιητική ανταπόκριση στην μονοθεραπεία με Μεθοτρεξάτη. Χορηγείται υποδορίως κάθε μέρα. Είναι εγκεκριμένο από τον ΕΜΕΑ από το Μάρτιο 2002.
47
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
άρθρα
Ti είναι η Μεταμόσχευση Μυελού των Οστών;
Δρ. Michael Y. Shapira, MD Bone Marrow Transplantation &. Cancer Immunotherapy Center
Η Μεταμόσχευση Μυελού των Οστών ή μεταμόσχευση αιμοποιητικών βλαστικών κυττάρων είναι μια διαδικασία κατά την οποία υγιής μυελός των οστών και ανοσοποιητικό σύστημα μεταμοσχεύονται σε ένα ασθενή στον οποίο τα συστήματα αυτά δεν λειτουργούν σωστά, ή ως μια ανοσοποιητική πλατφόρμα ενάντια σε ένα όγκο (βλ. παρακάτω). Υπάρχουν δύο είδη ΜΜΟ: η αυτόλογη μεταμόσχευση μυελού των οστών – μια διαδικασία κατά την οποία ο μυελός των οστών αφαιρείται από ένα άτομο, αποθηκεύεται και έπειτα επιστρέφεται στο άτομο αυτό μετά από εντατική θεραπεία και η αλλογενής μεταμόσχευση μυελού των οστών - μια διαδικασία κατά την οποία το άτομο λαμβάνει βλαστικά κύτταρα (κύτταρα από τα οποία αναπτύσσονται όλα τα κύτταρα του αίματος) από ένα δότη. Σε ορισμένες μορφές καρκίνου υψηλές δόσεις χημειοθεραπείας μπορεί να χρειαστούν για να καταστρέψουν τον καρκίνο. Ωστόσο, αυτή μπορεί να καταστρέψει επίσης τον φυσιολογικό μυελό των οστών και τον εμποδίζει από το να δημιουργήσει αρκετά αιματικά κύτταρα. Χωρίς υγιή μυελό των οστών, ο ασθενής δεν έχει πλέον τη δυνατότητα να δημιουργεί τα αιματικά κύτταρα που χρειάζονται για τη μεταφορά οξυγόνου, για την καταπολέμηση μολύνσεων και για την πρόληψη αιμορραγιών. Η αυτόλογη μεταμόσχευση μυελού των οστών χρησιμοποιείται προκειμένου να καταστεί δυνατή αυτή η θεραπεία. Ο ασθενής λαμβάνει τη θεραπεία υψηλών δόσεων και τα αυτόλογα κύτταρα εγχέονται στη συνέχεια προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι παρενέργειες. Η αλλογενής ΜΜΟ χρησιμοποιείται όταν είναι απαραίτητο να αλλάξει η ανώμαλη παραγωγή κυττάρων του αίματος ή του ανοσοποιητικού σε κληρονομικές ή επίκτητες διαταραχές. Επιπλέον, η αλλογενής ΜΜΟ χρησιμοποιείται σε διάφορες κακοήθεις παθήσεις. Σε κακοήθεις παθήσεις, η αλλογενής ΜΜΟ συνδυάζει τη χημειοθεραπεία με μια ανοσολογική διεργασία που ονομάζεται φαινόμενο μοσχεύματος κατά του όγκου ( Graft Vs. Tumor - GVT). Στο GVT, τα ξένα ανοσοποιητικά κύτταρα του δότη αναγνωρίζουν τα καρκινικά κύτταρα ως «ξένα» ή «μη ίδια» και τα καταστρέφουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν χαμηλότερες δόσεις και / ή ακτινοβολίας – το GVT θα καταστρέψει τυχόν εναπομείναντα κύτταρα. Αυτή η μει-
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
48
άρθρα
ωμένη χημειοθεραπεία επιτρέπει τη χρήση την αξιοποίηση της διαδικασίας ΜΜΟ ακόμη και σε ασθενείς που είναι πολύ αδύναμοι – ή πολύ ηλικιωμένοι – για να αντέξουν την πλήρη χημική θεραπεία.
του Τμήματος Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών της Hadassah, ως ανώτερος ιατρός. Παράλληλα με τη δουλειά του ως ιατρός, ερευνητής και καθηγητής στο Τμήμα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών, ειδικεύτηκε στην αιματολογία.
Το Τμήμα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών και Ανοσοθεραπείας του Καρκίνου, Καρκινικής Θεραπείας και Μεταμοσχευτικό Κέντρο Ερευνών του Ιατρικού Κέντρου Hadassah είναι ένα από τα κυριότερα μεταμοσχευτικά κέντρα στον κόσμο και χαρακτηρίζεται από τις συνεχείς καινοτομίες στις προσεγγίσεις και τις τεχνικές, ιδιαίτερα όσον αφορά στις σωτήριες για τη ζωή διεργασίας ΜΜΟ σε ηλικιωμένους και παθολογικά άρρωστους ασθενείς. Ενώ σε άλλες χώρες η δυνατότητα επιλογής για μια τέτοια διαδικασία μπορεί να περιορίζεται σε ασθενείς κάτω των 50 ετών, στο Ιατρικό Κέντρο Hadassah ασθενείς άνω των 70 ετών έχουν δεχτεί τη συγκεκριμένη θεραπεία με επιτυχία.
Κατά τη διάρκεια της εργασίας του στο Τμήμα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών, ο Dr. Shapira ανέπτυξε το θεραπευτικό και ερευνητικό πεδίο του τμήματος, συμπεριλαμβανομένης και της μεταμόσχευσης βλαστικών κυττάρων σε ηλικιωμένους, της χρήσης βλαστικών κυττάρων για την αποκατάσταση οργάνων (για παράδειγμα βελτίωση της βλάβης του μυοκαρδίου σε συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια με έγχυση αυτόλογων κυττάρων μυελού των οστών) και θεραπεία της νόσου του μοσχεύματος κατά του ξενιστή – GVHD με τη χρήση καινοτόμων μεθόδων όπως οι νέοι παράγοντες, ειδικές διεργασίες και τοπική θεραπεία.
Ο Michael Y. Shapira γεννήθηκε στην Ιερουσαλήμ το 1986. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην ιατρική παντρεύτηκε την Ανάτ και σήμερα έχει 5 παιδιά.
Ως ανώτερος ιατρός στο Τμήμα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών, ο Dr. Shapira εργάζεται ως κύριος ερευνητής σε διάφορες κλινικές μελέτες.
Το 1990 αποφοίτησε από την Εβραϊκή Πανεπιστημιακή Ιατρική Σχολή. Μετά την εισδοχή του ως εθελοντής στον IDF, ειδικεύτηκε στην εσωτερική παθολογία στην πτέρυγα εσωτερικής παθολογίας του Ιατρικού Κέντρου Hadassah στην Ein Kerem. Ο Dr. Shapira αποφοίτησε με άριστα το 1999 και έγινε αμέσως μέλος
Η θεραπεία με μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων σε ηλικιωμένους είναι μια πραγματική επανάσταση στον τομέα των μεταμοσχεύσεων. Η μεγάλη ηλικία (για ορισμένες διαδικασίες πάνω από 50 ετών!) αποτελούσε αντένδειξη για μεταμόσχευση. Το πρόβλημα αυξάνεται ακόμη περισσότερο καθώς το μεγαλύτερο
μέρος των ασθενών που χρειάζονται μεταμόσχευση υποφέρουν από κακοήθεις παθήσεις (όπως η οξεία μυελογενής λευχαιμία, το μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο, το πολλαπλούν μυέλωμα κτλ ), οι οποίες είναι πολύ πιο συχνές όσο αυξάνεται η ηλικία. Ως εκ τούτου, οι περισσότεροι ασθενείς που χρειάζονται μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων αποκλείονται από αυτή τη σωτήρια για τη ζωή διαδικασία απλώς και μόνο λόγω της ηλικίας τους. Το έργο του Dr. Shapira και των συνεργατών του έχει αποδείξει ότι η αξιολόγηση της καταλληλότητας του ασθενή για μεταμόσχευση με βάση την ηλικία είναι ακατάλληλη και ότι θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται άλλες παράμετροι όπως η κατάσταση απόδοσης, τα ενεργά κλινικά προβλήματα, το ιατρικό και χειρουργικό ιστορικό και η διατροφική κατάσταση. Με αυτό τον τρόπο, πολλοί ηλικιωμένοι ασθενείς άνω των 70 ετών υποβλήθηκαν σε αλλογενή μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων. Για τον σκοπό αυτό, σχεδιάστηκαν διάφορα καινοτόμα πρωτόκολλα που χρησιμοποιούνται για μεταμόσχευση σε ηλικιωμένους ασθενείς ή σε άλλους ασθενείς υψηλού κινδύνου. Ο Dr. Shapira έχει λάβει πολλές διακρίσεις για την απόδοσή του ως ερευνητής και καθηγητής. Στον ελεύθερο του χρόνου ασχολείται με τις εβραϊκές μελέτες, την πρακτική της κινεζικής ιατρικής και την ποδηλασία.
49
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΣΕ ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΕΙΣ LIPITOR® (ατορβαστατίνη) Επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο δισκία 10 mg, 20 mg, 40 mg ή 80 mg Eνδείξεις: Υπερχοληστερολαιμία: Eνδείκνυται ως συμπλήρωμα της δίαιτας για τη μείωση των αυξημένων επιπέδων της ολικής χοληστερόλης, της LDLχοληστερόλης, της απολιποπρωτεΐνης Β και των τριγλυκεριδίων σε ασθενείς με πρωτοπαθή υπερχοληστερολαιμία, συμπεριλαμβανομένης της ετερόζυγης οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας και της συνδυασμένης (μεικτής) υπερλιπιδαιμίας (τύπος ΙIα και ΙIβ κατά Fredrickson), όταν η δίαιτα και τα άλλα μη φαρμακολογικά μέτρα δεν επαρκούν. Eνδείκνυται επίσης για τη μείωση της ολικής χοληστερόλης και της LDL - χοληστερόλης σε ασθενείς με ομόζυγο οικογενή υπερχοληστερολαιμία ως συμπλήρωμα σε άλλες υπολιπιδαιμικές θεραπείες (π.χ. LDL αφαίρεση) ή όταν οι θεραπείες αυτές δεν είναι διαθέσιμες. Πρόληψη Καρδιαγγειακής Νόσου: Πρόληψη των καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε ασθενείς για τους οποίους εκτιμάται ότι έχουν υψηλό κίνδυνο να εμφανίσουν το πρώτο καρδιαγγειακό σύμβαμα (βλέπε Φαρμακοδυναμικές ιδιότητες), ως συμπλήρωμα στη ρύθμιση άλλων παραγόντων κινδύνου. Αντενδείξεις: Υπερευαισθησία στη δραστική ουσία ή σε κάποιο από τα έκδοχα του φαρμάκου, με ενεργό ηπατική νόσο ή ανεξήγητη, επιμένουσα αύξηση των τρανσαμινασών του ορού μεγαλύτερη από το 3-πλάσιο των ανώτατων φυσιολογικών ορίων, με μυοπάθεια, κατά τη διάρκεια της κύησης και του θηλασμού και σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που δεν χρησιμοποιούν τα κατάλληλα αντισυλληπτικά μέτρα. Ειδικές προειδοποιήσεις και προφυλάξεις κατά τη χρήση: Επίδραση στο ήπαρ: Οι ηπατικές δοκιμασίες πρέπει να εκτελούνται πριν από την έναρξη της θεραπείας και στη συνέχεια περιοδικά. Οι ασθενείς που παρουσιάζουν οποιοδήποτε κλινικό σημείο ή σύμπτωμα ενδεικτικό ηπατικής βλάβης θα πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο της ηπατικής λειτουργίας. Οι ασθενείς με αυξημένα επίπεδα τρανσαμινασών θα πρέπει να παρακολουθούνται μέχρις ότου οι διαταραχές αποκατασταθούν. Αν μία αύξηση των τιμών των τρανσαμινασών, μεγαλύτερη του 3πλάσιου των ανώτερων φυσιολογικών τιμών επιμένει, συνιστάται μείωση της δόσης ή διακοπή της χορήγησης του Lipitor (βλέπε Ανεπιθύμητες ενέργειες). Το Lipitor πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ασθενείς που καταναλώνουν σημαντικές ποσότητες οινοπνεύματος ή/και έχουν ιστορικό ηπατικής νόσου. Πρόληψη Αγγειακού Εγκεφαλικού Επεισοδίου με Eπιθετική Μείωση των Επιπέδων Χοληστερόλης (Stroke Prevention by Aggressive Reduction in Cholesterol Levels - SPARCL): Σε μια post-hoc ανάλυση υποκατηγοριών αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, σε ασθενείς χωρίς στεφανιαία νόσο που είχαν υποστεί πρόσφατα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο, υπήρξε μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης αιμορραγικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου σε ασθενείς οι οποίοι ξεκίνησαν θεραπεία με ατορβαστατίνη 80 mg συγκριτικά με εικονικό φάρμακο. Ο αυξημένος κίνδυνος ήταν ιδιαίτερα εμφανής σε ασθενείς με προηγούμενο ιστορικό αιμορραγικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου ή κενοχωριώδους εμφράκτου κατά την εισαγωγή στην μελέτη. Στους ασθενείς με προηγούμενο ιστορικό αιμορραγικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, η αναλογία μεταξύ κίνδυνου και οφέλους της ατορβαστατίνης 80 mg είναι απροσδιόριστη και ο κίνδυνου και οφέλους της ατορβαστατίνης 80 mg είναι απροσδιόριστη και ο δυνητικός κίνδυνος αιμορραγικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου πρέπει να ληφθεί προσεκτικά υπόψη πριν την έναρξη της θεραπείας. Επίδραση στους σκελετικούς μυς: Η ατορβαστατίνη, όπως και άλλοι αναστολείς της HMG-CoA αναγωγάσης, μπορεί, σε σπάνιες περιπτώσεις, να επιδράσει στους σκελετικούς μυς και να προκαλέσει μυαλγία, μυοσίτιδα και μυοπάθεια, που μπορεί να εξελιχθεί σε ραβδομυόλυση, μία δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από σημαντικά αυξημένα επίπεδα της φωσφοκινάσης της κρεατίνης -(CPK) (> 10 φορές τα ανώτατα
φυσιολογικά όρια), μυοσφαιριναιμία και μυοσφαιρινουρία, που μπορεί να προκαλέσει νεφρική ανεπάρκεια. Πριν την έναρξη της θεραπείας: Η ατορβαστατίνη πρέπει να χορηγείται με προσοχή σε ασθενείς με προδιαθεσικούς παράγοντες για εμφάνιση ραβδομυόλυσης. Στις καταστάσεις που ακολουθούν πρέπει να προσδιορίζονται τα επίπεδα της φωσφοκινάσης της κρεατίνης (CPK) πριν την έναρξη της θεραπείας με στατίνες: - Νεφρική ανεπάρκεια - Υποθυρεοειδισμός - Ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό κληρονομικής μυϊκής διαταραχής - Προηγούμενο ιστορικό μυϊκής τοξικότητας με στατίνη ή φιμπράτη - Προηγούμενο ιστορικό ηπατικής νόσου και/ή όταν καταναλώνονται μεγάλες ποσότητες οινοπνεύματος - Σε ηλικιωμένους (ηλικίας > 70 ετών) η χρησιμότητα μιας τέτοιας μέτρησης πρέπει να εξετάζεται με βάση την ύπαρξη άλλων παραγόντων που προδιαθέτουν για ραβδομυόλυση. Σε αυτές τις καταστάσεις θα πρέπει να σταθμίζεται ο κίνδυνος σε σχέση με το πιθανό όφελος της θεραπείας και συνιστάται κλινική παρακολούθηση. Εάν τα επίπεδα της CPK είναι σημαντικώς αυξημένα ( >5 φορές τα ανώτατα φυσιολογικά όρια) πριν από την έναρξη της θεραπείας δεν πρέπει να γίνει έναρξη αυτής. Προσδιορισμός της φωσφοκινάσης της κρεατίνης: Η φωσφοκινάση της κρεατίνης (CPK) δεν πρέπει να προσδιορίζεται μετά από εντατική άσκηση ή παρουσία οποιασδήποτε άλλης εύλογης αιτίας αύξησης της CPK, γιατί αυτό δυσκολεύει την ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Εάν τα επίπεδα της CPK, πριν την έναρξη της θεραπείας, είναι σημαντικώς αυξημένα (> 5 φορές τα ανώτατα φυσιολογικά όρια) πρέπει να προσδιορίζονται εκ νέου 5 έως 7 ημέρες αργότερα για την επιβεβαίωση των αποτελεσμάτων. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας: Πρέπει να ζητείται από τους ασθενείς να αναφέρουν αμέσως μυϊκούς πόνους, κράμπες ή αδυναμία, ιδιαίτερα εάν συνοδεύονται από αίσθημα κακουχίας ή πυρετό. Εάν εμφανιστούν τέτοια συμπτώματα, ενώ ένας ασθενής βρίσκεται υπό θεραπεία με ατορβαστατίνη, πρέπει να προσδιορίζονται τα επίπεδα της CPK. Εάν διαπιστωθεί ότι τα επίπεδα είναι σημαντικώς αυξημένα (>5 φορές τα ανώτατα φυσιολογικά όρια) η θεραπεία θα πρέπει να σταματήσει. Εάν τα μυϊκά συμπτώματα είναι σοβαρά και προκαλούν καθημερινές διαταραχές, ακόμα και αν τα επίπεδα CPK είναι αυξημένα σε ≤ 5 x ανώτατα φυσιολογικά όρια, πρέπει να εκτιμάται η ανάγκη διακοπής της θεραπείας. Εάν τα συμπτώματα υποχωρήσουν και τα επίπεδα της CPK επανέλθουν στο φυσιολογικό, τότε μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο επαναχορήγησης της ατορβαστατίνης ή η χορήγηση μιας άλλης στατίνης στη χαμηλότερη δόση και υπό στενό έλεγχο. Η ατορβαστατίνη πρέπει να διακοπεί εάν σημειωθούν κλινικά σημαντικές αυξήσεις στα επίπεδα της CPK (>10 φορές τα ανώτατα φυσιολογικά όρια) ή εάν διαγνωσθεί ή υπάρχει υπόνοια ραβδομυόλυσης. Ο κίνδυνος εμφάνισης ραβδομυόλυσης αυξάνει όταν η ατορβαστατίνη χορηγείται ταυτόχρονα με κάποια φάρμακα τα οποία μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα της ατορβαστατίνης στο πλάσμα, όπως: κυκλοσπορίνη, ερυθρομυκίνη, κλαριθρομυκίνη, ιτρακοναζόλη, κετοκοναζόλη, νεφαζοδόνη, νιασίνη, γεμφιβροζίλη, άλλες φιβράτες ή αναστολείς της HIV πρωτεάσης. Ο κίνδυνος μυοπάθειας μπορεί επίσης να αυξηθεί με την ταυτόχρονη χορήγηση ezetimibe. Εάν είναι δυνατό, εναλλακτικές θεραπείες (χωρίς αλληλεπίδραση) θα πρέπει να εξεταστούν αντί αυτών των φαρμάκων. Σε περιπτώσεις που η συγχορήγηση αυτών των φαρμάκων με ατορβαστατίνη είναι απαραίτητη, θα πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά τα οφέλη σε σχέση με τους κινδύνους της ταυτόχρονης χορήγησης. Όταν ασθενείς λαμβάνουν φάρμακα τα οποία αυξάνουν την συγκέντρωση της ατορβαστατίνης στο πλάσμα, συνίσταται χαμηλότερη αρχική δόση ατορβαστατίνης. Στην περίπτωση της κυκλοσπορίνης, της κλαριθρομυκίνης και της ιτρακοναζόλης, θα πρέπει να εξετάζεται χαμηλότερη μέγιστη δόση ατορβαστατίνης και συνιστάται η κατάλληλη κλινική παρακολούθηση αυτών των ασθενών. Οι ασθενείς με σπάνια κληρονομικά προβλήματα δυσανεξίας στην γαλακτόζη, έλλειψη λακτάσης Lapp ή δυσαπορρόφηση γλυκόζης-γαλακτόζης, δεν θα πρέπει να λαμβάνουν αυτό το φάρμακο. Ανεπιθύμητες ενέργειες: Οι συχνότερα αναμενόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες προέρχονται κυρίως από
το γαστρεντερικό και περιλαμβάνουν δυσκοιλιότητα, μετεωρισμό, δυσπεψία, κοιλιακό άλγος, και συνήθως υποχωρούν με τη συνέχιση της θεραπείας. Ποσοστό μικρότερο του 2% των ασθενών διέκοψε τη συμμετοχή του στις κλινικές μελέτες εξαιτίας ανεπιθύμητων ενεργειών που αποδόθηκαν στο Lipitor. Με βάση δεδομένα από κλινικές μελέτες και τη σημαντική εμπειρία που αποκτήθηκε μετά την κυκλοφορία του φαρμάκου στην αγορά, ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τις ανεπιθύμητες ενέργειες που εμφανίστηκαν με το Lipitor. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες κατατάσσονται ανάλογα με τη συχνότητα εμφάνισής τους σε: συχνές (≥1/100, <1/10), όχι συχνές (≥1/1.000, <1/100), σπάνιες (≥1/10.000, <1/1.000), πολύ σπάνιες (≤1/10.000). Συχνές: δυσκοιλιότητα, μετεωρισμός, δυσπεψία, ναυτία, διάρροια, αλλεργικές αντιδράσεις, αϋπνία, κεφαλαλγία, ζάλη, παραισθησίες, υπαισθησία, δερματικό εξάνθημα, κνησμός, μυαλγία, αρθραλγία, εξασθένηση, θωρακικό άλγος, οσφυαλγία, περιφερικό οίδημα, κόπωση. Όχι συχνές: ανορεξία, έμετος, θρομβοκυτοπενία, αλωπεκία, υπεργλυκαιμία, υπογλυκαιμία, παγκρεατίτιδα, αμνησία, περιφερική νευροπάθεια, κνίδωση, εμβοές, μυοπάθεια, ανικανότητα, κακουχία, αύξηση σωματικού βάρους. Σπάνιες: ηπατίτιδα, χολοστατικός ίκτερος, μυοσίτιδα, ραβδομυόλυση, μυϊκές κράμπες. Πολύ σπάνιες: αναφυλακτικές αντιδράσεις, αγγειοοίδημα, φυσαλιδώδη εξανθήματα (συμπεριλαμβανομένων του πολύμορφου ερυθήματος, του συνδρόμου Stevens-Johnson και της τοξικής επιδερμικής νεκρόλυσης), δυσγευσία, οπτική διαταραχή, ηπατική ανεπάρκεια, απώλεια ακοής, ρήξη τένοντα, γυναικομαστία. Παρακλινικές εξετάσεις: Σε ασθενείς που έπαιρναν Lipitor παρατηρήθηκε αύξηση των επιπέδων των τρανσαμινασών, γεγονός που συμβαίνει και με άλλους αναστολείς της HMG-CoA αναγωγάσης. Η αύξηση αυτή ήταν συνήθως μικρή, παροδική και δεν χρειάστηκε διακοπή της θεραπείας. Σε ασθενείς που έπαιρναν Lipitor, κλινικά σημαντική αύξηση των τρανσαμινασών του ορού (τρεις φορές πάνω από τα ανώτατα φυσιολογικά όρια) παρατηρήθηκε σε ποσοστό 0.8%. Η αύξηση αυτή, ήταν δοσοεξαρτώμενη, σε όλους δε τους ασθενείς ήταν αναστρέψιμη. Επίπεδα CPK μεγαλύτερα του 3πλάσιου των ανώτατων φυσιολογικών ορίων παρατηρήθηκαν σε ποσοστό 2,5% των ασθενών που ελάμβαναν Lipitor, ποσοστό που είναι παρόμοιο με αυτό που παρατηρήθηκε σε κλινικές μελέτες με άλλους αναστολείς της HMG-CoA αναγωγάσης. Επίπεδα 10 φορές πάνω από τα ανώτατα φυσιολογικά όρια παρατηρήθηκαν σε ποσοστό 0.4% των ασθενών υπό θεραπεία με Lipitor. Κάτοχος Αδείας Κυκλοφορίας: PFIZER HELLAS A.E., ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 243, 154 51, Ν. ΨΥΧΙΚΟ, ΤΗΛ. 210 6785800. ΑΡΙΘΜΟΣ(ΟΙ) ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Δισκία 10 mg : 49594/24-07-2008, Δισκία 20 mg: 49595/2407-2008, Δισκία 40 mg: 49598/24-07-2008, Δισκία 80 mg: 49599/24-07-2008. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: 2407-2008. ΛΙΑΝΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ: Lipitor f.c. tab 14 x 10mg, Λ.Τ.: 15,33€, Lipitor f.c. tab 14 x 20mg, Λ.Τ.: 24,31 €, Lipitor f.c. tab 14 x 40mg, Λ.Τ.: 41,83 €. Φαρμακευτικό προϊόν για το οποίο απαιτείται ιατρική συνταγή. ΓΙΑ ΠΛΗΡΕΙΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΚΑΛΕΙΣΘΕ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ. LIPI-MA01-September 09.
παρουσίασηεταιρείας
παρουσίασηεταιρείας
Οφθαλμολογικό Κέντρο Πάνθεο Το επίπεδο των υπηρεσιών υγείας σε μια χώρα είναι πλέον ένδειξη του πολιτισμού της. Όταν η οργάνωση και η επιστημονική αρτιότητα μιας κλινικής την κάνουν τουλάχιστον ισάξια με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά κέντρα, αυτό αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για την Κύπρο γενικότερα. Στον ιδιωτικό τομέα της οφθαλμολογίας, το Πάνθεο οφθαλμολογικό κέντρο όντας πρότυπο για τα κυπριακά ιατρικά δεδομένα έχει δίκαια κερδίσει φήμη και σεβασμό στους οφθαλμολογικούς κύκλους τόσο στην Κύπρο όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Πρόκειται για μια κλινική η οποία ασχολείται αποκλειστικά με την ειδικότητα της οφθαλμολογίας καλύπτοντας όλο της το φάσμα, από την πιο απλή εξέταση μέχρι την πιο περίπλοκη χειρουργική επέμβαση. Διακρίνεται για την οργάνωση, το ψηλό επιστημονικό επίπεδο, την άρτια κατάρτιση του προσωπικού, αλλά και τον εξοπλισμό της με τεχνολογία αιχμής. Ο ακρογωνιαίος λίθος της φιλοσοφίας του Πάνθεο είναι η εξατομικευμένη προσέγγιση του ασθενούς από μια ομάδα οφθαλμιάτρων με διαφορετικές υπο- ειδικότητες και η παροχή μιας lege artis οφθαλμικής φροντίδας τόσο σε απλά, αλλά ιδιαίτερα σε περίπλοκα περιστατικά. Δεν είναι τυχαίο το ότι το Πάνθεο αποτελεί κέντρο παραπομπής για περίπλοκα περιστατικά από όλη την Κύπρο. Η επιστημονική κατάρτιση βασίζεται στην περαιτέρω εξειδίκευση τόσο των ιατρών, ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
52
όσο και του παραϊατρικού προσωπικού. Υπάρχουν τμήματα για όλες τις υποειδικότητες της οφθαλμολογίας, ακριβώς όπως λειτουργούν όλα τα γνωστά οφθαλμολογικά κέντρα του εξωτερικού. Συγκεκριμένα υπάρχει τμήμα υαλοειδο-αμφιβληστροειδικής χειρουργικής, παθολογίας του αμφιβληστροειδούς, διαθλαστικής χειρουργικής και καταρράκτη, κερατοειδούς, γλαυκώματος, παιδοοφθαλμολογικό τμήμα και τμήμα στραβισμού, τμήμα βλεφαροπλαστικών και οφθαλμικού κόγχου. Επίσης λειτουργούν εξειδικευμένα τμήματα όπως τμήμα προσθετικών οφθαλμών, χαμηλής όρασης και ηλεκτροδιαγνωστικών. Ο ρόλος και η σημασία μιας οργανωμένης ομάδας σε μια τέτοια κλινική είναι τεράστια. Η ομάδα στο Πάνθεο απαρτίζεται από δώδεκα καταξιωμένους οφθαλμίατρους και συμπληρώνεται από εκπαιδευμένο παραϊατρικό προσωπικό όπως οπτομέτρες, ορθοοπτικούς, και νοσηλευτές. Η ομάδα λειτουργεί με άκρως επαγγελματικό τρόπο με απώτερο σκοπό την εξατομικευμένη προσέγγιση και την εξειδικευμένη φροντίδα του ασθενούς. Λαμβάνοντας υπόψη την επιτακτική ανάγκη όλων μας για συνεχή ιατρική εκπαίδευση και τις δυσκολίες τις οποίες συναντούν οι περισσότεροι ιατροί στην Κύπρο, το Πάνθεο οργανώνει κάθε μήνα επιστημονικές συναντήσεις στις οποίες συχνά είναι προσκεκλημένοι και διακεκριμένοι ιατροί από το εξωτερικό. Στις
συναντήσεις αυτές προσκαλούνται όλοι οι οφθαλμίατροι της Κύπρου, αλλά και ιατροί άλλων ειδικοτήτων ανάλογα με το θέμα. Επί εβδομαδιαίας βάσης διοργανώνονται επίσης βασικά μαθήματα για ειδικευόμενους ιατρούς στα οποία συμμετέχει και παρακολουθεί ολόκληρη η ομάδα. Η συμμετοχή όλων των ιατρών σε τοπικά και διεθνή συνέδρια είναι αυτονόητη. Η συνεχής παρουσία όμως ιατρών του κέντρου ως προσκεκλημένοι ομιλητές σε διάφορα ευρωπαϊκά και παγκόσμια συνέδρια τιμά ιδιαίτερα την οφθαλμολογική μας κοινότητα. Για παράδειγμα, στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Αμφιβληστροειδούς, η ομάδα του τμήματος υαλοειδο - αμφιβληστροειδικής χειρουργικής συμμετείχε δύο φορές σε ζωντανά χειρουργεία τα οποία είχαν γίνει στην Κωνσταντινούπολη και στις Κάννες. Συγκεκριμένα στο τελευταίο είχε παρουσιαστεί μια εξειδικευμένη τεχνική για την διόρθωση δύσκολων περιπτώσεων αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς. Τη διαδικασία παρακολούθησαν πέραν των 1000 συνέδρων. Η διάκριση αυτή τιμά όχι μόνο το Πάνθεο, αλλά και την Κύπρο γενικότερα, δείχνοντας ότι η Κύπρος είναι επιστημονικά ισάξια όλων των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Σημαντικές είναι και οι συνεργασίες με το εξωτερικό. Πολλοί από τους ιατρούς συμμετέχουν σε πανευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα των οποίων τα αποτελέ-
σματα έχουν ήδη δημοσιευτεί σε διεθνή συνέδρια και επιστημονικά περιοδικά. Από το 2008 το Πάνθεο έχει καθιερώσει την διεξαγωγή ετήσιου συνεδρίου το οποίο διοργανώνεται σε συνεργασία με διάφορους φορείς του εξωτερικού, όπως για παράδειγμα την Οφθαλμολογική Εταιρεία της Κεντρικής Αγγλίας, το πανεπιστήμιο του Μπίρμινχαμ και το νοσοκομείο Moorfields στο Λονδίνο. Τα συνέδρια έχουν γίνει με μεγάλη επιτυχία και συμμετοχή διακεκριμένων επιστημόνων από όλη την Ευρώπη. Με τις συνεχείς εξελίξεις στον τομέα της ιατρικής, επιβάλλεται για μια κλινική να εξοπλίζεται με τα τελευταία μηχανήματα για να παραμένει στην κορυφή. Εδώ γίνονται αγορές μηχανημάτων για κάθε υποειδικότητα προσφέροντας τις καλύτερες συνθήκες εργασίας για τους ιατρούς αλλά και την καλύτερη δυνατή φροντίδα για τους ασθενείς. Το οφθαλμολογικό κέντρο Πάνθεο αποτελεί πρότυπο επιστημονικής αρτιότητας, επαγγελματισμού και ολιστικής προσέγγισης του ασθενούς. Οι υπηρεσίες οι οποίες προσφέρονται στους ασθενείς είναι εξαιρετικά ψηλών προδιαγραφών, καλύπτοντας ολόκληρο το φάσμα των οφθαλμικών παθήσεων σε επίπεδο ισάξιο των μεγάλων ευρωπαϊκών οφθαλμολογικών κέντρων.
53
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
ιατρικά 56
νέα
Πρώτη στη φαρμακοβιομηχανία, η AstraZeneca σταματά να πληρώνει ταξίδια γιατρών
66 57
Χρόνια δυσκοιλιότητα μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών και καρδιαγγειακά
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (Κ.Ο.Ε) Ανακοίνωση προς τα Μ.Μ.Ε.
72 Ιός στη μάχη κατά των καρκινικών όγκων ΕΤΑΙΡΕΙΑ (Κ.Ο.Ε)
68 58
Εμβόλιο και στα αγόρια για τον ιό HPV
Το ηλεκτρονικό «παράθυρο» στις Κλινικές Μελέτες
72 Εντοπίστηκαν γονιδιακές μεταλλάξεις που οδηγούν σε ινομυώματα
69 60
H αντίσταση των μικροβίων στα αντιβιοτικά κρατάει από παλιά
Καρκίνος προστάτη: Θετική γνωμοδότηση στην οξική αμπιρατερόνη από την Ε.Ε
74 Η βαλεριάνα βοηθά στην αϋπνία λόγω εμμηνόπαυσης
70 64
ΑΣΘΕΝΕΙΣ Ικανοποιημένοι από τα κρατικά νοσηλευτήρια;
Ο Οικογενειακός κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου εξαρτάται από τα γονίδια
75 Αποτρέψιμοι οι μισοί πρόωροι θάνατοι ανδρών
71 65 Ανακαλύφθηκε γονίδιο που ενθαρρύνει την αποθήκευση λίπους στο σώμα
ΓΥΝΑΙΚΟΠΑΖΑΡΟ… ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ Προσφορά ελπίδας στους ασθενείς με AIDS
75 Το προϊόν Ripped Freak περιέχει υψηλή συγκέντρωση καφεΐνης
ιατρικάνέα
Πρώτη στη φαρμακοβιομηχανία, η AstraZeneca σταματά να πληρώνει ταξίδια γιατρών
H βρετανική AstraZeneca γίνεται η πρώτη μεγάλη φαρμακευτική εταιρεία που σταματά να «χορηγεί» ταξίδια γιατρών σε διεθνή ιατρικά συνέδρια -μια πρακτική που έχει χαρακτηριστεί αθέμιτη επιρροή στη συνταγογράφηση, ή ακόμα και δωροδοκία. Η απόφαση της AstraZeneca, που έχει έδρα στη Βρετανία, ανακοινώθηκε χωρίς τυμπανοκρουσίες σε συνέδριο της φαρμακοβιομηχανίας στην Κωνσταντινούπολη. «Αποφασίσαμε ότι δεν θα καλύπτουμε πλέον τα έξοδα για τη συμμετοχή ιατρών σε διεθνή επιστημονικά και ιατρικά συνέδρια. Αντ’ αυτού θα εστιάσουμε τις εκπαιδευτικές μας προσπάθειες σε τοπικές εκπαιδευτικές δυνατότητες», ανακοίνωσε ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Ντέβιντ Μπρέναν. Όπως σχολιάζει το Reuters, η απόφαση της AstraZeneca ίσως αναγκάσει κι άλλες φαρμακευτικές εταιρείες να ακολουθήσουν το παράδειγμά της -δεδομένου μάλιστα ότι ο Μπρέναν είναι πρόεδρος του βασικού λόμπι της φαρμακοβιομηχανίας, της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κατασκευαστών και Συλλόγων Φαρμακευτικών Προϊόντων. Ο Μπρέναν δήλωσε ότι η AstraZeneca δεν πρέπει να επιδίδεται σε πρακτικές που μπορεί να θεωρηθούν αθέμιτα μέσα άσκησης πίεσης. «Ξεκινάμε από τη θέση
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
56
ότι τα προϊόντα μας μπορούν να σταθούν με τη δική τους αξία», είπε. Διευκρίνισε επίσης ότι, η απόφαση δεν ελήφθη για λόγους μείωσης των δαπανών (η AstraZeneca είχε πέρυσι λειτουργικά κέρδη 13,6 δισ. δολαρίων). «Πρόκειται για δραματική αλλαγή», σχολίασε από την πλευρά του ο Ρίτσαρντ Μπέργκστρομ, γενικός διευθυντής της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Συλλόγων. «Είναι μια ακόμα ένδειξη ότι η βιομηχανία αλλάζει τις πρακτικές της στην επιστημονική εκπαίδευση και είμαι σίγουρος ότι θα δούμε και άλλες αντίστοιχες κινήσεις στο μέλλον» εκτίμησε. Η απόφαση της AstraZeneca έρχεται την ώρα που οι γενικότερες πρακτικές των φαρμακοβιομηχανιών μπαίνουν ξανά στο μικροσκόπιο των αμερικανικών και βρετανικών αρχών. Το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης διεξάγει έρευνες κατά της AstraZeneca και άλλων εταιρειών για ενδεχόμενες παραβάσεις της νομοθεσίας περί αθέμιτων πρακτικών σε ξένες χώρες. Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, η Βρετανία ενεργοποίησε πρόσφατα νέο νόμο για τη δωροδοκία, ο οποίος πιθανότατα καλύπτει και τους γιατρούς που εργάζονται στο δημόσιο σύστημα υγείας.
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (Κ.Ο.Ε) Ανακοίνωση προς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης
ΘΕΜΑ : Ευρωπαϊκη Εβδομάδα Ουρολογίας 12 – 16 /09/2011
Δρ Κώστας Μαυρομμάτης M.D. Πρόεδρος Κυπριακής Ουρολογικής Εταιρείας
1) Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (ΚΥΠ) : Είναι μία καλοήθης πάθηση με την ανάπτυξη αδενώματος στον προστάτη. Πέραν του 50% των αντρών άνω των 50 χρόνων θα παρουσιάσουν κάποια κλινικά συμπτώματα, και στην ηλικία των 80 χρονών 80% των αντρών θα έχουν προβλήματα καλοήθους υπερπλασίας, κυρίως συχνουρία, νυκτουρία, Κατά την διάρκεια της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Ουρολογίας σε όλες τις χώ- διακεκομένη ούρηση, αιματουρία, επίσχεση ούρων, ουρολοιμώξεις κ.α, δηλαρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης διεξάγεται εκστρατεία ενημέρωσης του πληθυσμού δή τα συμπτώματα χειροτερεύουν με την για τις ουρολογικές παθήσεις. Η εκστρα- πάροδο της ηλικίας. Λιγότεροι από τους τεία περιλαμβάνει παρεμβάσεις στα μέσα μισούς άνδρες με ΚΥΠ θα χρειαστούν θεραπεία φαρμακευτική ή χειρουργική. ενημέρωσης, έκδοση ενημερωτικών φυλλαδίων, ενημερωτικές διαλέξεις και 2) Καρκίνος του προστάτη: Ο καρκίνος άλλες δραστηριότητες. του προστάτη ευρίσκεται σήμερα στην πρώτη θέση ανάμεσα στις κακοήθεις Η Κυπριακή Ουρολογική Εταιρεία σαν παθήσεις των ανδρών με ποσοστό 29%, δραστήριο μέλος της Ευρωπαϊκης Ουξεπερνώντας πλέον τον καρκίνο του ρολογικής Εταιρείας συμμετέχει ενεργά πνεύμονα στο δυτικό κόσμο . Κάθε χρόστην προσπάθεια αυτη. Η Ευρωπαϊκή νο ανακαλύπτονται μόνο στην Ευρώπη Ουρολογική Εβδομάδα είναι αφιερωμέ- 346,000 νέα περιστατικά ενώ στις ΗΠΑ νη κυρίως στις παθήσεις του προστάτη. σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία φέτος Πιο κάτω θα ήθελα να παρουσιάσω μερι- θα διαγνωστούν 220,000 νέα περιστατικά στοιχεία για τις παθήσεις αυτές: κά. Στην Κύπρο υπολογίζεται ότι έχουμε 250-300 νέα περιστατικά κάθε χρόνο. Α. Παθήσεις του προστάτη : Ο προΈνας άντρας έχει 10-15% πιθανότητα να στάτης είναι ένας αδένας στον άντρα, αναπτύξει καρκίνο του προστάτη και 2% ευρίσκεται κάτω από την ουροδόχο να πεθάνει από αυτόν. Σε προχωρημένη κύστη στο μέγεθος κάστανου μέσα απο ηλικία δυο στους τρείς άντρες υποτον οποίο περνά η ουρήθρα και ο οποίος λογίζεται ότι θα παρουσιάσει καρκίνο εκκρίνει το προστατικό υγρό χρήσιμο για στον προστάτη. Η ανάπτυξη του μπορεί την αναπαραγωγική λειτουργία. Οι κυρι- να είναι αθόρυβη χωρίς συμπτώματα, ότερες παθήσεις του προστάτη είναι: μπορεί όμως να εμφανιστεί διαταραχή H Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρεία κατα την ετήσια συνάντηση των Ουρολογικών Εταιρειών των χωρών – μελών της Ευρωπαϊκης Ένωσης στην πόλη Albufeira της Πορτογαλίας καθόρισε την Ευρωπαική Εβδομάδα Ουρολογίας από 12 μέχρι 16/9/2011.
στην ούρηση, αιματουρία ή αιμοσπερμία, ανεπαρκής στύση , κάψιμο στην ούρηση ή στην εκσπερμάτωση και επίμονος πόνος στην μέση, τους μηρούς ή την λεκάνη. Η μεγάλη πλάνη όμως υπάρχει στα αρχικά στάδια της νόσου όπου δεν υπάρχει συνήθως κανένα σύμπτωμα και ο ασθενής δεν αναζητεί έγκαιρα ουρολογική εξέταση. Γι`αυτό η Κυπριακή αλλα και η Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρεία συστήνουν σε κάθε άνδρα μετά την ηλικία των 50 ετών να υποβάλλεται σε έλεγχο PSA, u/s , γενική ούρων και δακτυλική εξέταση του προστάτη με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση καρκίνου του προστάτη. Αυτό σημαίνει και πλήρη ίαση, κυρίως με ριζική ανοιχτή προστατεκτομή ή ρομποτική και λαπαροσκοπική χειρουργική θεραπεία. Στις πιο προχωρημένες περιπτώσεις συνιστάται η ακτινοθεραπεία και η ορμονική θεραπεία. 3) Προστατίτιδα : Η φλεγμονή του προστάτη ονομάζεται προστατίτιδα. Εμφανίζεται κυρίως σε νεότερες ηλικίες , μετα την εφηβεία , με συμπτώματα δυσλειτουργίας , συχνοουρίας , με υψηλό πυρετό , ρίγος και αίμα στο σπερματικό υγρό(αιμοσπερμία). Η θεραπεία είναι κυρίως φαρμακευτική με την χορήγηση αντιβιοτικών για μεγάλα χρονικά διαστήματα. B. Η Κυπριακή Ουρολογική Εταιρεία έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια έντονη δραστηριότητα όσο αφορά την ενημέρωση του κοινού με διαλέξεις και ομιλίες για ευαισθητοποίηση του πληθυσμού αλλά και έντονη δραστηριότητα στο ευρωπαϊκό χώρο. Τον Ιούνιο 2010 (11-12/06/2010) φιλοξενήσαμε στην Πάφο την συνάντηση της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας με τους εκπροσώπους των Ουρολογικών Εταιρειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις 23 - 27 Οκτωβρίου 2010 φιλοξενήσαμε στην Κύπρο το Πανελλήνιο Ουρολογικό Συνέδριο. Είναι δυο πολύ σημαντικές επιστημονικές εκδηλώσεις που τιμούν την χώρα μας και τους κύπριους ουρολόγους και την Κυπριακή Ουρολογική Eταιρεία. 57
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
ιατρικάνέα
Το ηλεκτρονικό «παράθυρο» στις Κλινικές Μελέτες
Αναδημοσίευση από το περιοδικό «Θέσεις» του ΣΦΕΕ Στις αρχές Μαρτίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασε μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων σε ένα νέο δικτυακό τόπο, στον οποίο αναρτώνται οι κλινικές μελέτες, που διεξάγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Γενική Διευθύντρια της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας και Καταναλωτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Paola Testori Coggi, εξηγεί τους λόγους που οδήγησαν στη δημιουργία του ηλεκτρονικού αυτού Μητρώου Δεδομένων, αλλά και τις δυνατότητες που αυτό προσφέρει. Πώς αποφασίστηκε η δημιουργία αυτής της ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων και ποιοι φορείς συνεργάστηκαν για την υλοποίηση του έργου αυτού;
(2001/20/ΕΚ), η οποία αποσκοπεί στην προστασία των ατόμων που συμμετέχουν σε αυτές και στην εναρμόνιση της εποπτείας των κλινικών δοκιμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Επιτροπή έχει δημοσιεύσει λεπτομερείς κατευθυντήριες οδηγίες για την ορθή κλινική πρακτική στη διεξαγωγή κλινικών δοκιμών φαρμάκων, που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση. Σχετικά με τις κατευθυντήριες οδηγίες, πραγματοποιήθηκε δημόσια διαβούλευση, στην οποία τα ενδιαφερόμενα μέρη κλήθηκαν να εκφράσουν τις απόψεις τους. Η πιο πρόσφατη αναθεώρηση αυτών των κατευθυντήριων οδηγιών δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2010.
Η απόφαση είναι βασισμένη στην Κοινοτική Οδηγία για τις Κλινικές Δοκιμές
Το
Το ηλεκτρονικό αυτό Μητρώο Κλινικών Δοκιμών (EU Clinical Trials Register) είναι πλέον διαθέσιμο στο κοινό, αλλά με μία καθυστέρηση δύο ετών. Ποια προβλήματα παρουσιάστηκαν στο σχεδιασμό του; Η ιστοσελίδα είχε προγραμματιστεί να «ανεβεί» στο διαδίκτυο στα τέλη του 2009. Η καθυστέρηση οφείλεται στις προκλήσεις που παρουσιάστηκαν κατά τη μετατροπή της βάσης δεδομένων στην τρέχουσα δομή της, η οποία έχει σχεδιαστεί για να υποστηρίξει και μελλοντικές εξελίξεις. Πρόσθετες δυσκολίες στις αλλαγές δεδομένων, αλλά και τις δοκιμές που έπρεπε να γίνουν στο λογισμικό, συντέλεσαν στο να καθυστερήσει η ιστοσελίδα μέχρι το Μάρτιο του 2011. Πώς ακριβώς λειτουργεί και τι είδους πληροφορίες περιέχει; Η ιστοσελίδα συγκεντρώνει και εμφανίζει πληροφορίες από μία εσωτερική βάση δεδομένων γνωστή ως EudraCT. Τροφοδοτείται με πληροφορίες που παρέχονται από τους Εθνικούς Οργανισμούς Φαρμάκων των χωρών μελών της Ε.Ε. και βρίσκεται υπό τη διαχείριση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ). Η ιστοσελίδα περιέχει πληροφορίες για παρεμβατικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν για φάρμακα από την 1η Μαΐου 2004, περίοδο κατά την οποία οι εθνικές αρχές άρχισαν να εισάγουν στοιχεία στη βάση δεδομένων EudraCT. Περιέχει πληροφορίες για κλινικές δοκιμές σε ενήλικους, αλλά και για παιδιατρικές κλινικές μελέτες. Για τις πρώτες, περιλαμβάνονται δεδομένα μόνο από τις έρευνες που προέρχονται από κράτη μέλη της Ε.Ε. και τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο. Για παιδιατρικές δοκιμές, περιλαμβάνονται και δεδομένα που προέρχονται από
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
58
ερευνητές, οι οποίοι βρίσκονται εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αναφέρεται ο σχεδιασμός της κάθε κλινικής δοκιμής, ο χορηγός, το υπό έρευνα φάρμακο, ο θεραπευτικός τομέας, αλλά και το κατά πόσο η μελέτη έχει εγκριθεί, βρίσκεται σε εξέλιξη, έχει ολοκληρωθεί κ.λπ. Η βάση δεδομένων δεν παρέχει πληροφορίες σχετικά με τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών. Επιπλέον, δεν παρέχει πληροφορίες σχετικά με κλινικές δοκιμές για χειρουργικές επεμβάσεις, ιατρικές συσκευές ή ψυχοθεραπευτικές διαδικασίες. Ποια είναι τα οφέλη από μια τέτοια βάση δεδομένων; Το Μητρώο Κλινικών Δοκιμών της Ε.Ε. περιλαμβάνει τις τρέχουσες και τις ολοκληρωθείσες κλινικές δοκιμές στην Ευρωπαϊκή Ένωση, από το Μάιο 2004. Θα βοηθήσει σημαντικά, ώστε να αποφεύγονται περιττές και διπλές έρευνες. Επιπλέον, οι ασθενείς μερικές φορές εκφράζουν ενδιαφέρον να συμμετάσχουν σε μια κλινική δοκιμή και θα ήθελαν να μάθουν, εάν μία έρευνα για κάποιο φάρμακο ή μια συγκεκριμένη ασθένεια βρίσκεται σε εξέλιξη. Το μητρώο αυτό θα τους βοηθήσει σημαντικά. Ποια προβλήματα και δυσκολίες προέκυψαν από την απουσία μιας τέτοιας βάσης δεδομένων, και οδήγησαν τελικά στην απόφαση για τη δημιουργία της; Υπήρχε ελλιπής πληροφόρηση σχετικά με τις κλινικές δοκιμές που βρίσκονταν σε εξέλιξη στην Ε.Ε., γεγονός που είχε ως συνέπεια, τα ενδιαφερόμενα μέρη, να μην μπορούν να βρουν πάντα τα στοιχεία που ήθελαν. Επιπλέον, η φαρμακευτική νομοθεσία της Ε.Ε. απαιτεί από τον Ευρωπαϊκό Οργα-
νισμό Φαρμάκων – ο οποίος διατηρεί τη βάση δεδομένων EudraCT εξ ονόματος των κρατών μελών – να παρέχει αυτές τις πληροφορίες στο κοινό. Η ιστοσελίδα των κλινικών δοκιμών κάνει πράξη αυτήν την απαίτηση. Από την ημέρα που «ανέβηκε» η ιστοσελίδα αυτή, εντοπίσατε κάποιες αδυναμίες ή ελλείψεις στη λειτουργία της; Τα στοιχεία που εμφανίζονται για κάποιες κλινικές δοκιμές είναι ελλιπή, οπότε υπάρχει ανάγκη βελτίωσης της ποιότητας των δεδομένων. Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές και ο EMA προσπαθούν να αναπτύξουν μια βάση με πιο πλήρη στοιχεία για τo ιστορικό των δοκιμών. Προσπαθούν, επίσης, να βελτιώσουν την ποιότητα των νέων καταχωρήσεων, μέσω ενισχυμένου αυτοματοποιημένου ελέγχου και του ελέγχου της ποιότητας. Τώρα που το Μητρώο Κλινικών Δοκιμών είναι on-line, αυτή είναι μια βασική προτεραιότητα. Το μητρώο θα περιλαμβάνει την κωδικοποίηση όλων των ειδικών μελετών και την κωδικοποίηση των χωρών, ώστε να είναι σε θέση να προσφέρει πληροφορίες σχετικά με μια συγκεκριμένη δοκιμή, σε μια συγκεκριμένη χώρα; Ναι, αυτή είναι η κεντρική ιδέα. Προς το παρόν το Μητρώο Κλινικών Δοκιμών δίνει τη συνολική πληροφόρηση για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και για κάθε κράτος-μέλος χωριστά, στο οποίο έχει εγκριθεί η κλινική δοκιμή. Μελλοντικά, θα υπάρχει δυνατότητα να παρέχονται περισσότερες πληροφορίες για κάθε χώρα, όπως π.χ. στατιστικά δεδομένα. Κλείνοντας, θα θέλαμε να μας πείτε, ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια για την εν λόγω ιστοσελίδα. Το επόμενο βήμα είναι η ιστοσελίδα να
παρέχει και τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών. Οι περιλήψεις των αποτελεσμάτων δεν περιλαμβάνονται ακόμη στη βάση δεδομένων EudraCT, οπότε δεν μπορούν να δημοσιοποιηθούν. Αυτή η δυνατότητα θα συμπεριλαμβάνεται όταν ξεκινήσει η έναρξη της έκδοσης EudraCT 9,0, η οποία έχει προγραμματιστεί για το 2012. Μια δημόσια διαβούλευση πραγματοποιήθηκε το περασμένο έτος και οι γνώμες που εκφράστηκαν, εξετάζονται ήδη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον EMA. INFO Η Paola Testori Coggi είναι Γενική Διευθύντρια της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας και Καταναλωτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από τον Απρίλιο του 2010. Από το 2000, ως Διευθύντρια για την ασφάλεια της διατροφικής αλυσίδας, είναι υπεύθυνη για τη Λευκή Βίβλο που αφορά στην ασφάλεια των τροφίμων και του νομοθετικού προγράμματος δράσης, όπως επίσης και για τη διαχείριση των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Υπήρξε Σύμβουλος για την υγεία των καταναλωτών στο γραφείο της Επιτρόπου Emma Bonino και εργάστηκε για τη χάραξη της νέας πολιτικής της Ε.Ε. για την υγεία των καταναλωτών, μετά την κρίση στο θέμα της ασφάλειας των τροφίμων. Η Paola Testori Coggi έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 1983, στη Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος, όπου εργάστηκε μέχρι το 1989, στον τομέα ελέγχου των χημικών και βιομηχανικών κινδύνων. Στη συνέχεια, υπηρέτησε ως Μέλος, αρμόδιο για τα ερευνητικά προγράμματα σχετικά με τις βιοεπιστήμες, το περιβάλλον και την ενέργεια, στο γραφείο του Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Filippo Maria Pandolfi. Εργάστηκε επίσης στο Κοινό Κέντρο Ερευνών της ΕΕ, όπου ήταν υπεύθυνη για το διοικητικό συντονισμό. Η Paola Testori Coggi είναι βιολόγος του Πανεπιστημίου του Μιλάνο στην Ιταλία, με πτυχίο Master στην Οικοτοξικολογία.
59
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
ιατρικάνέα
Καρκίνος προστάτη: Θετική γνωμοδότηση στην οξική αμπιρατερόνη από την Ε.Ε
Η Janssen-Cilag International NV ανακοίνωσε ότι η Επιτροπή Φαρμακευτικών Προϊόντων για Ανθρώπινη Χρήση (CHMP) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA) εξέδωσε θετική γνωμοδότηση, η οποία συνιστά την έγκριση της οξικής αμπιρατερόνης στο πλαίσιο ταχείας διαδικασίας αξιολόγησης. Είναι ένας νέος, αναστολέας βιοσύνθεσης ανδρογόνων για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη που χορηγείται από το στόμα, μια φορά την ημέρα. Η προτεινόμενη ένδειξη είναι η θεραπεία – σε συνδυασμό με πρεδνιζόνη ή πρεδνιζολόνη –του μεταστατικού ανθεκτικού στον ευνουχισμό καρκίνο του προστάτη σε ενήλικες άνδρες των οποίων η νόσος έχει εξελιχθεί κατά τη διάρκεια ή μετά από θεραπεία με χημειοθεραπευτικό σχήμα που περιέχει δοσεταξέλη. Η CHMP είναι η αρμόδια επιτροπή για την επιστημονική αξιολόγηση προϊόντων για τα οποία έχει υποβληθεί αίτηση κεντρικής άδειας κυκλοφορίας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η θετική γνωμοδότηση της CHMP στο στάδιο αυτό έχει υποβληθεί προς έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Janssen αναμένει να λάβει την κανονιστική απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά το τρίτο τρίμηνο του 2011. Η θετική γνωμοδότηση της CHMP βασίζεται σε δεδομένα μιας μεγάλης,
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
60
βασικής φάσης 3 τυχαιοποιημένης, διπλά τυφλής κλινικής δοκιμής ελεγχόμενης με εικονικό φάρμακο (μελέτη COU-AA-301). Η μελέτη έδειξε ότι η οξική αμπιρατερόνη, σε συνδυασμό με πρεδνιζόνη ή πρεδνιζολόνη, βελτίωσε τη συνολική επιβίωση ασθενών με προχωρημένο μεταστατικό καρκίνο του προστάτη (CRPC) των οποίων η νόσος είχε σημειώσει πρόοδο κατόπιν χημειοθεραπείας. Τον Αύγουστο του 2010, η Ανεξάρτητη Επιτροπή Παρακολούθησης Δεδομένων συνέστησε την άρση της τυφλοποίησης της μελέτης κατόπιν προκαθορισμένης ενδιάμεσης ανάλυσης, η οποία έδειξε σημαντική βελτίωση της συνολικής επιβίωσης. Το Δεκέμβριο του 2010, η αίτηση άδειας κυκλοφορίας υποβλήθηκε στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, ενώ η διαδικασία ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2011. Τα βασικά αποτελέσματα της μελέτης COU-AA-301 δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό ‘New England Journal of Medicine’ το Μάιο του 2011. Τον Απρίλιο του 2011, η οξική αμπιρατερόνη εγκρίθηκε στις ΗΠΑ από τον Ομοσπονδιακό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για χρήση σε συνδυασμό με πρεδνιζόνη ή πρεδνιζολόνη για τη θεραπεία ανδρών με μεταστατικό καρκίνο του προστάτη ανθεκτικού στον ευνουχισμό, οι οποίοι είχαν προηγουμένως υποβληθεί σε χημειοθεραπεία που περιείχε δοσεταξέλη.
“Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε στενά με τις ευρωπαϊκές υγειονομικές αρχές, προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι η οξική αμπιρατερόνη θα καταστεί διαθέσιμη το γρηγορότερο δυνατό σε ασθενείς οι οποίοι πάσχουν από προχωρημένο, μεταστατικό καρκίνο του προστάτη που είναι ανθεκτικός στις συμβατικές ορμονικές θεραπείες και για τους
Ο προχωρημένος μεταστατικός καρκίνος του προστάτη (CRPC) εμφανίζεται, όταν ο καρκίνος του προστάτη παρουσιάζει μετάσταση (εξάπλωση σε άλλα μέρη του σώματος) πέρα από τον προστάτη και η νόσος εξελίσσεται παρότι η τεστοστερόνη του ορού (ανδρογόνα) βρίσκεται κάτω από τα επίπεδα ευνουχισμού. Το 2008, εκτιμάται ότι διαγνώσθηκαν 370.000 νέα κρούσματα καρκίνου του προστάτη στην Ευρώπη και σχεδόν 90.000 έχασαν τη ζωή τους από τη νόσο. Οξική αμπιρατερόνη Τα ανδρογόνα είναι ορμόνες που προωθούν την ανάπτυξη και τη διατήρηση των χαρακτηριστικών του φύλου. Στην περίπτωση του καρκίνου του προστάτη, ωστόσο, τα ανδρογόνα μπορούν να πυροδοτήσουν την αύξηση του όγκου. Η παραγωγή ανδρογόνων συντελείται κατά κύριο λόγο στους όρχεις και στα επινεφρίδια· στους άνδρες με καρκίνο του προστάτη, ο ιστός του όγκου αποτελεί επιπρόσθετη πηγή ανδρογόνων.
οποίους σήμερα έχουν απομείνει ελάχιστες θεραπευτικές επιλογές”, σχολίασε η Jane Griffiths, Πρόεδρος του Ομίλου Εταιρειών της Janssen για την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Προχωρημένος μεταστατικός καρκίνος του προστάτη
Η οξική αμπιρατερόνη είναι ένας αναστολέας βιοσύνθεσης ανδρογόνων που χορηγείται από το στόμα μια φορά την ημέρα και δρα αναστέλλοντας το σύμπλεγμα ενζύμων CYP17, το οποίο είναι απαραίτητο για την παραγωγή ανδρογόνων στις τρεις αυτές πηγές. Μελέτη COU-AA-301 www.nejm.org/ doi/full/10.1056/NEJMoa1014618 Αυτή η τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή μελέτη φάσης 3 ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο πραγματοποιήθηκε σε 147 κέντρα 13 χωρών. Η μελέτη αξιολόγησε κατά πόσον η οξική αμπιρατερόνη, σε συνδυασμό με πρεδνιζόνη ή πρεδνιζολόνη, βελτίωσε τη συνολική επιβίωση ασθενών με προχωρημένο μεταστατικό καρκίνο του προστάτη (CRPC) των οποίων η
νόσος είχε σημειώσει πρόοδο κατόπιν χημειοθεραπείας. Ασθενείς με προχωρημένο, μεταστατικό καρκίνο του προστάτη (CPRC) που προηγουμένως λάμβαναν δοσεταξέλη (N=1,195) τυχαιοποιήθηκαν με αναλογία 2:1, ώστε να λάβουν οξική αμπιρατερόνη (1000 mg ημερησίως) σε συνδυασμό με πρεδνιζόνη/πρεδνιζολόνη (5 mg δις ημερησίως) (N = 797), ή εικονικό φάρμακο σε συνδυασμό με πρεδνιζόνη/πρεδνιζολόνη (N = 398). Το πρωτογενές τελικό σημείο ήταν η συνολική επιβίωση. Τα δευτερεύοντα τελικά σημεία περιελάμβαναν το ποσοστό ανταπόκρισης στο PSA, τη χρονική διάρκεια έως την προοδευτική αύξηση του PSA, και την επιβίωση χωρίς προοδευτική αύξηση βάσει ακτινογραφικών ευρημάτων. Μετά από παρακολούθηση μέσης διάρκειας 12,8 μηνών, η μελέτη έδειξε ότι η μέση συνολική επιβίωση της ομάδας που έλαβε οξική αμπιρατερόνη σε συνδυασμό με πρεδνιζόνη/πρεδνιζολόνη ήταν 14,8 μήνες έναντι 10,9 μηνών για την ομάδα στην οποία χορηγήθηκε εικονικό φάρμακο σε συνδυασμό με πρεδνιζόνη/πρεδνιζολόνη. Η θεραπεία με οξική αμπιρατερόνη είχε επίσης ως αποτέλεσμα 35,4% μειωμένο κίνδυνο θανάτου (HR=0,65· 95% CI: 0,54, 0,77·p<0,0001) σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. Οι πιο κοινές ανεπιθύμητες αντιδράσεις (μεγαλύτερες ή ίσες με 5%) που αναφέρθηκαν στην κλινική μελέτη, ήταν: αρθρίτιδα ή δυσφορία των αρθρώσεων, υποκαλιαιμία, οίδημα, μυϊκή δυσφορία, έξαψη, διάρροια, λοίμωξη της ουροδόχου κύστης, βήχας, υπέρταση, αρρυθμία, συχνοουρία, νυκτουρία, δυσπεψία και λοίμωξη της άνω αναπνευστικής οδού. Περισσότερες πληροφορίες διατίθενται στη διεύθυνση http://www.janssen-emea.com
61
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
ιατρικάνέα
Αναμένεται να συνεχίσουν να αυξάνονται οι συνταγογραφήσεις μαριχουάνας για την ανακούφιση του πόνου ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
62
Ο αριθμός των αδειών για ιατρική χρήση της μαριχουάνας θα μπορούσε να φτάσει τις 40.000 εντός των επόμενων πέντε χρόνων σύμφωνα με τις προβλέψεις του Δρ. Ely ad Davidson, της Κλινικής Διαχείρισης του Πόνου του Hadassah. Μόνο τα δύο τελευταία χρόνια, ανέφερε, περίπου 6.000 ασθενείς ετησίως έχουν ζητήσει και έχουν λάβει μαριχουάνα για ιατρικούς σκοπούς. Οι περισσότεροι ασθενείς υποφέρουν από καρκίνο, σκλήρυνση κατά πλάκας και άλλες ασθένειες που σχετίζονται με σοβαρό χρόνιο πόνο, δήλωσε σε πρόσφατο κλινικό συνέδριο του ΗΜΟ που χρηματοδοτήθηκε από το τμήμα Αναισθησιολογίας και Ιατρικής Εντατικής Θεραπείας του Hadassah.
Δρ. Ely ad Davidson O καθηγητής Raphael Mechoullam του Εβραϊκού Πανεπιστημίου, κάτοχος του ισραηλινού βραβείου χημείας, ο οποίος ανακάλυψε πριν από 50 χρόνια το ενεργό συστατικό της μαριχουάνας που ανακουφίζει από τον χρόνιο πόνο, άνοιξε το συνέδριο στο οποίο παρευρέθηκαν αξιωματούχοι του Υπουργείου Υγείας, ιατροί του Hadassah και ερευνητές του Εβραϊκού Πανεπιστημίου. Ακολούθησαν άλλοι ειδικοί, οι οποίοι ανέπτυξαν διάφορες πτυχές της χρήσης της ιατρικής μαριχουάνας. Η καθηγήτρια Esther Shohami του τμήματος Φαρμακολογίας της Εβραϊκής Πανεπιστημιακής Σχολής Φαρμακευτικής, περιέγραψε τα ευρήματα πρόσφατης έρευνας σχετικά με την αποτελεσματικότητα της θεραπείας με μαριχουάνα. Η Yael Raz, μια κλινική φαρμακοποιός στο ίδιο τμήμα, αναφέρθηκε στα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης του Hadassah σχετικά με την ιατρική μαριχουάνα. 20 από τους 42 συμμετέχοντες ανέφεραν βελτίωση στην ανακούφιση από τον πόνο. Όπως επεσήμανε, η αποτελεσματικότητα της ιατρικής μαριχουάνας θα εξακολουθήσει να εξετάζεται σε μεταγενέστερες μελέτες. Η Δρ. Irina Zilberman του τμήματος Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών του Hadassah παρουσίασε τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε 85 ασθενείς, η οποία έδειξε ότι η μαριχουάνα μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσμα-
τική ως συμπληρωματική θεραπεία για επώδυνες μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών. Ο καθηγητής Yaakov Ezra του τμήματος Νευρολογίας επέκτεινε τη συζήτηση για να συμπεριλάβει ασθενείς που πάσχουν από νευρολογικές ασθένειες. Τα τελευταία δύο χρόνια ο Δρ. Yehuda Baruch του Υπουργείου Υγείας έχει την αποκλειστική ευθύνη για την έγκριση αδειών για χρήση μαριχουάνας στο Ισραήλ. Ως ψυχίατρος στο Κέντρο Πνευματικής Υγείας Abarbanel, υπογράμμισε τη σημασία της συμμετοχής της κυβέρνησης στη διαχείριση των αδειών, στην εποπτεία και την προμήθεια ιατρικής μαριχουάνας, σημειώνοντας ότι θα ληφθεί σύντομα απόφαση από πλευράς κυβέρνησης σχετικά με το αν θα διοριστεί κάποιο σώμα για τον σκοπό αυτό. Σύμφωνα με τις δηλώσεις αυτές αλλά και με άλλους ειδικούς, φαίνεται ότι οι συνταγογραφήσεις ιατρικής μαριχουάνας για ασθενείς με σοβαρό πόνο, θα αυξηθούν – αν και ο τύπος συζητείται ακόμη. «Ακόμη δεν γνωρίζουμε αν νέες μέθοδοι κατανάλωσης με τη μορφή λαδιού ή μπισκότων είναι τόσο αποτελεσματικές όσο με τη μορφή καπνού», ανέφερε ο Δρ. Davidson. Επίσης, τόνισε, κλινικές μελέτες υποδεικνύουν ότι ο εθισμός, η ψύχωση και η μετάβαση σε χρήση πιο σοβαρών ναρκωτικών αποτελούν πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες της παρατεταμένης χρήσης ιατρικής μαριχουάνας.
63
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
ιατρικάνέα
Ο οικογενειακός κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου εξαρτάται από τα γονίδια ΠΗΓΗ: American Heart Journal
Τα γονίδια επηρεάζουν τον κίνδυνο κληρονομικής στεφανιαίας νόσου σε αντίθεση με τον τρόπο ζωής της οικογένειας, σύμφωνα με νέα έρευνα. Ενώ είναι από καιρό γνωστό ότι κληρονομικοί παράγοντες επηρεάζουν τον συγκεκριμένο κίνδυνο δεν ήταν σαφές αν οφείλεται στα γονίδια ή σε ανθυγιεινό τρόπο ζωής στην οικογένεια, ανέφεραν οι Σουηδοί ερευνητές. Οι ερευνητές εξέτασαν στοιχεία υγείας 80.214 ανθρώπων στη Σουηδία, που γεννήθηκαν το 1932 ή αργότερα και εμφάνισαν στεφανιαία νόσο μεταξύ του 1973 και του 2008. Οι ερευνητές μελέτησαν επίσης τους γονείς των συμμετεχόντων-βιολογικούς ή μη. Υιοθετημένοι άνθρωποι με τουλάχιστον ένα βιολογικό γονέα που εμφάνισε στεφανιαία νόσο είχαν μέχρι 40 έως 60% υψηλότερο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου σε σχέση με ανθρώπους της ομάδας ελέγχου. Δεν υπήρχε αυξημένος κίνδυνος για ανθρώπους με ένα ή δύο μη βιολογικούς γονείς που έπασχαν από τη νόσο, ανέφεραν οι ερευνητές στο περιοδικό ‘American Heart Journal’. Η επικεφαλής της έρευνας, Kristina Sundquist, του Center for Primary
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
64
Health Care Research στο Μάλμο, της Σουηδίας, δήλωσε ότι τα αποτελέσματα των ερευνών υποδεικνύουν ότι ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου δεν μεταδίδεται με τον ανθυγιεινό τρόπο
ζωής της οικογένειας αλλά μέσω γονιδίων. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι ο τρόπος ζωής κάποιου δεν αποτελεί ο ίδιος παράγοντα κινδύνου όσον αφορά την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου, πρόσθεσε.
Ανακαλύφθηκε γονίδιο που ενθαρρύνει την αποθήκευση λίπους στο σώμα Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ Μερικοί άνθρωποι παχαίνουν πιο πολύ από τους άλλους, παρόλο που τρώνε την ίδια ποσότητα φαγητού, επειδή, δυστυχώς για αυτούς, διαθέτουν γονίδια, τα οποία ενθαρρύνουν τον οργανισμό τους να αποθηκεύσει περισσότερο λίπος, σύμφωνα με μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα, στην οποία συμμετείχε η ελληνικής καταγωγής ερευνήτρια Ζωή Μιχαηλίδου του Ινστιτούτου Ιατρικών Ερευνών Queen’s του Εδιμβούργου στη Σκωτία. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Νικ Μόρτον του πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, που δημοσίευσαν τη σχετική εργασία στο περιοδικό PLoS One, σύμφωνα με τη βρετανική «Ιντιπέντεντ», εντόπισαν ένα αριθμό γονιδίων στον λιπώδη ιστό, τα οποία ωθούν τους ανθρώπους να κατακρατούν περισσότερο λίπος στο σώμα τους κι έτσι σταδιακά να παχαίνουν ή, αντίστροφα, να δυσκολεύονται να αδυνατίσουν. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι η ανακάλυψή τους θα βοηθήσει στην ανάπτυξη νέων φαρμακευτικών θεραπειών κατά της παχυσαρκίας. Οι ερευνητές έκαναν μελέτες με ποντίκια, τα οποία επί πολλές γενιές είχαν ανατραφεί στο εργαστήριο, ώστε να γίνουν είτε παχουλά είτε λεπτά και, έτσι, είχαν αποκτήσει ενεργά γονίδια που σχετίζονταν με το βάρος. Οι επιστήμονες, στη συνέχεια, βρήκαν στα
υπέρβαρα ποντίκια -αλλά όχι στα λεπτά-- ορισμένα γονίδια που εμποδίζουν τη διάσπαση του λίπους μέσα στον οργανισμό. Σε επόμενο στάδιο, αναπτύχθηκαν ποντίκια των οποίων ο ένας γονιός ήταν υπέρβαρος και ο άλλος λεπτός. Τα ποντικάκια που προέκυψαν υπέρβαρα και αυτά, αποδείχτηκε ότι διέθεταν στο γονιδίωμά τους τα ίδια ενεργά γονίδια κατακράτησης του λίπους, γεγονός που δείχνει ότι η κληρονομικότητα παίζει ρόλο στην αποθήκευση του λίπους και αυξάνει έτσι την πιθανότητα για πάχος. Εξάλλου, η έρευνα διαπίστωσε ότι τα ποντικάκια με ένα παχύ γονιό, που όμως τα ίδια προέκυψαν λεπτά, φάνηκε να έχουν μια έξτρα προστασία κατά της παχυσαρκίας. Όταν οι ερευνητές τάισαν με παχυντικές λιπαρές τροφές τόσο τα παχουλά, όσο και τα αδύνατα ποντικάκια, τα τελευταία διέσπασαν πιο εύκολα τα λίπη στο σώμα τους, γεγονός που δείχνει
ότι είχαν κληρονομήσει κάποια -άγνωστα προς το παρόν- γονίδια που τους βοηθούσαν να μην κατακρατούν λίπος και έτσι να μένουν αδύνατα. Όπως είπε ο δρ Μόρτον, «ενώ τα γονίδια που ελέγχουν την όρεξη, είναι γνωστό ότι έχουν σημασία για τον προσδιορισμό του πάχους, η νέα μελέτη μας δείχνει ότι τα γονίδια στον ίδιο τον λιπώδη ιστό παίζουν ρόλο στο γιατί μερικοί άνθρωποι τείνουν να κρατούν το λίπος τους περισσότερο από άλλους». Επεσήμανε πάντως ότι, μολονότι οι γενετικοί παράγοντες σχετίζονται με την παχυσαρκία, η σωματική άσκηση, η δίαιτα και γενικά ένα υγιεινό στιλ ζωής είναι πάντα σημαντικοί παράγοντες για την καταπολέμηση του πάχους. Οι ερευνητές εξέφρασαν την ελπίδα ότι μελλοντικά θα υπάρξουν νέα φάρμακα, τα οποία θα στοχεύουν εκείνα τα γονίδια και τις πρωτεΐνες που ευνοούν τη συσσώρευση λίπους. 65
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
ιατρικάνέα
Χρόνια δυσκοιλιότητα μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών και καρδιαγγειακά
Η χρόνια δυσκοιλιότητα σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακό επεισόδιο, βάσει των αποτελεσμάτων μελέτης που δημοσιεύτηκε στο The American Journal of Medicine, ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
66
ΠΗΓΗ: American Heart Journal Η επικεφαλής της έρευνας και καρδιολόγος στην Ιατρικής Σχολή του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης κα Elena Salmoirago- Blotcher, τόνισε ότι τα αποτελέσματα τα οποία βασίζονται σε έρευνα/μελέτη, που έγινε σε περισσότερες από 73.000 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, για διάστημα 6-10 χρόνων, δεν αποδεικνύουν ότι η δυσκοιλιότητα αυτή καθ’ εαυτή υποδεικνύει επιπλέον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Δείχνουν όμως ξεκάθαρα ότι οι γυναίκες με χρόνια δυσκοιλιότητα μπορεί να τείνουν να έχουν περισσότερους παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθεια, όπως χαμηλή σε φυτικές ίνες διατροφή, πολύ λίγη άσκηση, και υψηλότερα ποσοστά υψηλής αρτηριακής πίεσης ή υψηλή χοληστερόλη. «Μπορούμε μόνο να υποθέσουμε ότι η δυσκοιλιότητα μπορεί να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τον εντοπισμό των γυναικών που μπορεί να έχουν πολλούς παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο και κατά συνέπεια να διατρέχουν αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο». Κατά την έναρξη της μελέτης, οι γυναίκες ανέφεραν την κατάσταση της υγείας τους και τις συνήθειες του τρόπου ζωής τους , συμπεριλαμβανομένου του αν είχε προβλήματα δυσκοιλιότητας τον προηγούμενο μήνα (από την έναρξη της μελέτης). Συνολικά, το 35% είχαν πρόβλημα δυσκοιλιότητας. Στα χρόνια που
ακολούθησαν, οι γυναίκες αυτές είχαν περισσότερες πιθανότητες από άλλες γυναίκες να αναπτύξουν φραγμένες αρτηρίες, να πάθουν καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο, ή να πεθάνουν από καρδιακή νόσο. Μεταξύ των γυναικών με σοβαρή δυσκοιλιότητα, που σημαίνει διαταραχή του καθημερινού τρόπου ζωής, ένα ποσοστό 2% είχε ένα καρδιαγγειακό επεισόδιο ανά χρόνο παρακολούθησης, Θα χρειαστεί να πραγματοποιηθούν περισσότερες μελέτες για να επιβεβαιώσουν τα ευρήματα, καθώς και για να δούμε αν ισχύει το ίδιο και για τους άνδρες και τους νεαρούς ενήλικες επίσης. «Επειδή η δυσκοιλιότητα μπορεί εύκολα να αξιολογηθεί, μπορεί να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τον εντοπισμό των γυναικών με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο,» τόνισαν όλοι όσοι συμμετείχαν στη μελέτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα κριτήρια της Ρώμης, δυσκοιλιότητα σημαίνει λιγότερο από 3 κενώσεις την εβδομάδα. Η δυσκοιλιότητα επηρεάζει σοβαρά την ποιότητα της ζωής των πασχόντων : 73 % έχει αίσθημα βάρους, 39% νευρικότητα, 28% ως και επιθετικότητα. 81% και 70% όσων πάσχουν θεωρούν τη δυσκοιλιότητα το ίδιο ή πιο σοβαρό πρόβλημα από την ημικρανία και από το
κρυολόγημα αντίστοιχα. Οι τελευταίες έρευνες σε παγκόσμιο επίπεδο έδειξαν ότι 30% των πασχόντων υποφέρει για περισσότερο από δέκα χρόνια, ενώ στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό είναι 38 %. Επίσης στην Ελλάδα ο μέσος όρος που το πρόβλημα επιμένει είναι 11 χρόνια. Την ανακούφιση όσων υποφέρουν από χρόνια δυσκοιλιότητα, έχουν αναλάβει εδώ και πολλά χρόνια τα υπακτικά. Πρόσφατες μελέτες μάλιστα επισημαίνουν τη σημαντική βοήθεια που μπορεί να προσφέρει η λήψη μιας δόσης δισακοδύλης, σε περιστασιακή ή παροδική δυσκοιλιότητα (μετακινήσειςταξίδια- αγχώδεις καταστάσειςορισμένες χειρουργικές, επεμβάσεις που κρατούν το άτομο στο κρεβάτι). Το δραστικό αυτό συστατικό, που κυκλοφορεί ευρέως και με ασφάλεια για περισσότερα από 50 χρόνια, εξασφαλίζει αποτελεσματική και προγραμματισμένη δράση σε 6-10 ώρες , προκαλώντας αύξηση της εντερικής κινητικότητας. Σταδιακά ρυθμίζεται ο επιθυμητός ρυθμός των κενώσεων. Ακόμα τελευταίες έρευνες απέδειξαν ότι η μακροχρόνια λήψη υπακτικών δεν συνδέεται με εθισμό και αδράνεια του εντέρου. Η έγκαιρη έναρξη χρήσης του κατάλληλου φαρμάκου σε αρχικό στάδιο της δυσκοιλιότητας μπορεί να προσφέρει σημαντική βοήθεια στην αντιμετώπισή της. 67
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
ιατρικάνέα
Εμβόλιο και στα αγόρια για τον ιό HPV
Το τετραδύναμο εμβόλιο (τύποι HPV 6,11,16,18) έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), Gardasil, μπορεί πλέον να χορηγηθεί και σε αγόρια έως την ηλικία των 26 ετών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την ανανέωση και αναβάθμιση των πληροφοριών του προϊόντος Gardasil®, προκειμένου να συμπεριληφθούν κλινικά δεδομένα μελέτης, η οποία αποδεικνύει την υψηλή αποτελεσματικότητα του εμβολίου Gardasil® στην πρόληψη των γεννητικών κονδυλωμάτων στα αγόρια και τους άνδρες ηλικίας 16 έως 26 ετών. Τα κλινικά αυτά στοιχεία έρχονται να προστεθούν σε εκείνα που έχουν αποδείξει ενισχυμένη ανοσολογική απάντηση μετά τον εμβολιασμό σε αγόρια ηλικίας 9 έως 15 ετών. Η απόφαση αυτή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ελήφθη με βάση τη σύσταση της Συμβουλευτικής Επιτροπής των Φαρμακευτικών Προϊόντων για Ανθρώπινη Χρήση (CHMP)του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA)1.Το Gardasil® είναι το μόνο εμβόλιο που επιτρέπει τον εμβολιασμό έναντι του ιού HPV τόσο κοριτσιών και γυναικών όσο και αγοριών και ανδρών. «Το Gardasil® μπορεί να βοηθήσει τα αγόρια και τους νεαρούς άνδρες στην πρόληψη νοσημάτων που σχετίζονται με τον ιό HPV, όπως είναι τα γεννητικά κονδυλώματα» δήλωσε ο Benoît Soubeyrand, Δ/ντής του Ιατρικού Τμήματος Ευρώπης της Εταιρίας Sanofi
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
68
Pasteur MSD. «Πέραν του άμεσου αυτού οφέλους, ο εμβολιασμός έναντι του ιού HPV των αγοριών θα μπορούσε να βοηθήσει επιπρόσθετα στη μείωση της κυκλοφορίας του ιού HPV εντός του πληθυσμού και να βελτιώσει την αποδοχή του εμβολιασμού μεταξύ των κοριτσιών». Τα γεννητικά κονδυλώματα είναι ένα νόσημα με μεγάλη συχνότητα εμφάνισης, εμφανίζεται κυρίως σε νεαρές ηλικίες, η δε συχνότητα τους συνεχώς αυξάνεται 2,3 Επιπλέον μπορούν να προκαλέσουν χαμηλή αυτοεκτίμηση ,ντροπή και άγχος 4 .Η αφαίρεση των γεννητικών κονδυλωμάτων μπορεί να είναι επώδυνη και η συχνότητα υποτροπής του νοσήματος μπορεί να είναι υψηλή ,όσο η λοίμωξη από τον ιό HPV επιμένει στον οργανισμό.5,6,7 Τα γεννητικά
κονδυλώματα προκαλούν επίσης οικονομική επιβάρυνση της κοινωνίας. Το Gardasil® είναι το μόνο εμβόλιο έναντι του HPV που στοχεύει άμεσα τους 4 τύπους HPV 6, 11, 16 και 18, οι οποίοι όλοι μαζί προκαλούν την πλειοψηφία των HPV-σχετιζόμενων νοσημάτων. Βιβλιογραφία 1. 2.
3. 4. 5. 6.
7.
Gardasil, Summary of Product Characteristics, July 2011 Maw RD, Reitano M, Roy M. An international survey of patients with genital warts: perceptions regarding treatment and impact on lifestyle. Int J STD AIDS 1998; 9:571– 8. Clarke P et al. The psychosocial impact of human papillomavirus infection: implications for health care providers. Int J STD AIDS 1996; 7:197–200. Clarke P et al. The psychosocial impact of human papillomavirus infection: implications for health care providers. Int J STD AIDS 1996; 7:197–200. Beutner KR and Wiley DR. Recurrent external genital warts: A literature review. Papillomavirus Rep 1997;8:69–74. United Kingdom National Guideline on the Management of Anogenital Warts. Clinical Effectiveness Group (British Association for Sexual Health and HIV), 2007. http://www.bashh.org/documents/86/86.pdf (last access on 02 Aug 2011) McMillan A. The management of difficult anogenital warts. Sex Transm Dis 1999;75:192–194
{
H αντίσταση των μι-
βαθιές ρίζες στο εξελικτικό παρελθόν, που προηγείται κατά πολύ της χρήσης των σύγχρονων αντιβιοτικών, τα οποία ανακαλύφθηκαν πριν από περίπου ένα αιώνα.
κροβίων στα αντι-
Οι Καναδοί επιστήμονες ανακάλυψαν μέσα στα αρχαία βακτήρια ότι γονίδια αντίστασης στα φυσικά αντιβιοτικά προϋπήρχαν των σύγχρονων αντιβιοτικών και συνυπήρχαν με άλλα γονίδια στο DNA τους για την παραγωγή φυσικών αντιβιοτικών. Οι ερευνητές κατάφεραν να απομονώσουν γονίδια στο αρχαίο βακτηριακό DNA, που παρέχουν αντίσταση σε σημερινά αντιβιοτικά όπως η πενικιλίνη.
βιοτικά κρατάει από παλιά
} Σύμφωνα με νέα καναδική έρευνα του πανεπιστημίου ΜακΜάστερ η αντίσταση των παθογόνων οργανισμών στα σύγχρονα αντιβιοτικά δεν είναι πρόσφατο … φαινόμενα, αφού πριν τουλάχιστον 30.000 χρόνια τα βακτήρια είχαν βρει τον τρόπο τους να αντιστέκονται στα αντιβιοτικά, που ήταν τότε φυσικά προϊόντα πριν γίνουν συνθετικά. Οι ερευνητές με επικεφαλή τον βιοχημικό Τζέρι Ράιτ μελέτησαν το DNA βακτηρίων, που είχε παγώσει πριν από δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Με «όπλα» τους τις πιο σύγχρονες μεθόδους μοριακής βιολογικής ανάλυσης, διαπίστωσαν ότι η αντίσταση στα αντιβιοτικά είναι φυσικό φαινόμενο με
Ο επικεφαλής της έρευνας δήλωσε ότι: «Τα αντιβιοτικά αποτελούν τμήμα της φυσικής οικολογίας του πλανήτη, έτσι όταν νομίζουμε ότι έχουμε βρει ένα φάρμακο που δεν θα αντιμετωπίζει αντίσταση, κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας τελείως. Αυτές οι ουσίες είναι μέρος του φυσικού κόσμου, άρα πρέπει να είμαστε απίστευτα προσεκτικοί στο πώς τις χρησιμοποιούμε. Οι μικροοργανισμοί είχαν βρει τρόπους να αντιμετωπίζουν αυτές τις ουσίες, πριν εμείς καν σκεφτούμε πώς να τις χρησιμοποιήσουμε ως αντιβιοτικά. Η αντίσταση που βλέπουμε στα νοσοκομεία, δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου». Σύμφωνα με την έρευνα αυτή τα φάρμακα που προέρχονται από τον φυσικό κόσμο, έχουν σύντομη αποτελεσματικότητα στον χρόνο. Τα μικρόβια θα βρουν τα αναγκαία γονίδια αντίστασης, τα οποία ήδη προϋπάρχουν κάπου στη φύση, χωρίς να χρειάζεται να περιμένουν να μεταλλαχθούν για να αναπτύξουν αντίσταση. Πολλοί γιατροί δεν πιστεύουν πια ότι θα είναι εύκολο να δημιουργηθεί ένα σούπερ-αντιβιοτικό, το οποίο θα «καθαρίζει» κάθε μικρόβιο. 69
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
ιατρικάνέα
ΑΣΘΕΝΕΙΣ
Ικανοποιημένοι από τα κρατικά νοσηλευτήρια; Της Άννας-Μαρίας Ευτυχίου
Την ανάγκη εξατομικευμένης φροντίδας, των ασθενών στα κρατικά μας νοσηλευτήρια επεσήμαναν μεταξύ άλλων αρμόδιοι του κρατικού τομέα υγείας σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στις 31 Αυγούστου στο χώρο της νοσηλευτικής σχολής. Συγκεκριμένα η όλη εκδήλωση που στέφθηκε με επιτυχία στο Σιακόλειο Εκπαιδευτικό Κέντρο Υγείας, είχε ως θέμα «Η ικανοποίηση των ασθενών από την νοσηλευτική φροντίδα στα δημόσια νοσηλευτήρια της Κύπρου». Την ημερίδα χαιρέτισαν ο Διευθυντής των Νοσηλευτικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας, Ανδρέας Ξενοφώντος και ο Πρόεδρος του Παγκύπριου ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
70
Σύνδεσμου Νοσηλευτών και Μαιών, Ιωάννης Λεοντίου. Και οι δύο προσκεκλημένοι εστίασαν στη χρησιμότητα των ερευνητικών αποτελεσμάτων από τις έρευνες που αξιολογούν δείκτες ποιότητας, όπως η ικανοποίηση των ασθενών, και στην ανάγκη αξιοποίησης αυτών στον κλινικό χώρο. Η πρώτη ομιλήτρια, Ευριδίκη Παπασταύρου, Λέκτορας του Τμήματος Νοσηλευτικής του ΤΕΠΑΚ, προσέγγισε την έννοια της φροντίδας και τόνισε την σημασία της εξατομικευμένης νοσηλευτικής φροντίδας στην διαμόρφωση της ικανοποίησης των ασθενών. Η δεύτερη ομιλήτρια, Αγγελική Ανδρεάδου, μεταπτυχιακή συνεργάτιδα, κάνοντας μια ιστορική αναδρομή παρουσίασε τα κύρια χρησιμοποιούμενα εργαλεία μέτρησης της ικανοποίησης των ασθενών, καθώς και τα αποτελέσματα δύο ερευνητικών ανασκοπήσεων σε σχέση με αυτά. Τέλος, ο τρίτος ομιλητής, Αναστάσιος Μερκούρης, Αναπληρωτής Καθηγητής και Συντονιστής του Τμήματος Νοσηλευτικής του ΤΕΠΑΚ, παρουσίασε το εργαλείο αξιολόγησης της ικανοποίησης των ασθενών, τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε και τα αποτελέσματα της έρευνας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην ερμηνεία τους και πιο συγκεκριμένα στις κοινωνικές και ατομικές αξίες, στο πολιτισμικό περιβάλλον, στο ασφαλιστικό σύστημα και στον καθορισμό του νοσηλευτικού έργου με την περιγραφή των θέσεων εργασίας στα νοσοκομεία. Στη συνέχεια ακολούθησε εκτενής συζή-
τηση μέσα από την οποία διαφάνηκε ότι πρέπει να γίνουν περισσότερες έρευνες, ποσοτικές και ποιοτικές για να διερευνηθούν τα ευρήματα της παρούσας έρευνας και να σχεδιαστούν συγκεκριμένες παρεμβάσεις. Πιο συγκεκριμένα θα πρέπει να διερευνηθούν οι απόψεις του νοσηλευτικού προσωπικού για τις ανάγκες των ασθενών, η στάση και οι απόψεις προσωπικού και ασθενών για την παροχή πληροφόρησης και την εξατομικευμένη φροντίδα, οι λόγοι για τους οποίους οι νοσηλευτές δεν αφιερώνουν πολύ χρόνο κοντά στον ασθενή, η εργασιακή κουλτούρα στα δημόσια νοσηλευτήρια, καθώς επίσης και οι πολιτισμικές συνήθειες σε σχέση με την υγεία στις επαρχίες της Κύπρου.
ΓΥΝΑΙΚΟΠΑΖΑΡΟ… ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ Προσφορά ελπίδας στους ασθενείς με AIDS Της Άννας-Μαρίας Ευτυχίου Την αναβίωση του γυναικοπάζαρου έτσι όπως ήταν πριν το 1974 ζει και πάλι η παλιά Λευκωσία και συγκεκριμένα η περιοχή στο τέρμα της Λήδρας. Τραπεζάκια με διάφορα αντικείμενα που πουλούν πλανόδιοι, δίνουν μια εικόνα παλιάς πόλης… Ωστόσο μέσα σε όλο αυτό το σκηνικό υπάρχει και μια ξεχωριστή νότα, ελπίδας και αγάπης προς τους συνανθρώπους μας, που υποφέρουν από την ασθένεια του AIDS. Ένα τραπεζάκι είχε στηθεί τον περασμένο μήνα με στόχο να μαζευτούν λεφτά και να δοθούν σε άπορες οικογένειες ασθενών με την νόσο. Το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικό με βάση τα δεδομένα καθώς δεν ήταν γνωστός ο φιλανθρωπικός σκοπός του και ένα ποσό ύψους των 400 ευρώ δόθηκε σε μια οικογένεια που το είχε πραγματικά ανάγκη. Ο στιγματισμός αυτών των ανθρώπων δυστυχώς κλείνει πόρτες σε διάφορους τομείς, καθώς και στο χώρο του επαγγέλματος, με αποτέλεσμα να δημιουργείτε ένας άνισος αγώνας, όταν χρειαστούν εργασία. Την ανάγκη οικονομικής στήριξης των άπορων οικογενειών των ασθενών επεσήμαναν εθελοντές και έγινε πράξη προσφοράς μέσω αυτών και βεβαίως της ηγεσίας του κέντρου υποστήριξης φορέων του Aids ( ΚΥΦΑ ) και έτσι αποφασίστηκε όπως κάθε πρώτο Σάββατο του εκάστοτε μηνός να μετέχουν με ένα τραπεζάκι με διάφορα αντικείμενα προς πώληση όπως βιβλία, κουζινικά είδη και
cds, στο Γυναικοπάζαρο (τέλος της Λήδρας). Στόχος οι πωλήσεις αντικειμένων για στήριξη αυτών των οικογενειών με παιδιά. Σε δηλώσεις της η πρόεδρος της ΚΥΦΑ, Στέλλα Μιχαηλίδου αναφέρει: «θερμά σας παρακαλούμε όπως μας βοηθήσετε στηρίζοντας αυτή την προσπάθεια προσφέροντας ότι είστε σε θέση να μας διαθέσετε, όπως διάφορα αντικείμενα που μπορείτε να χαρίσετε, προς πώληση, ή να έρθετε οι ίδιοι να αγοράσετε ένα αντικείμενο». Στόχος όπως εξήγησε η κ. Μιχαηλίδου είναι η ευημερία όλων των συνανθρώπων μας και ταυτόχρονα η φροντίδα για τη δημιουργία ευνοϊκών κοινωνικών συνθηκών για όλα τα μέλη της κοινωνίας μας. Εξήγησε ότι το HIV/AIDS είναι ένα από τα σύγχρονα δύσκολα κοινωνικά προβλήματα που ταλανίζουν την ανθρωπότητα. Ενώ ιατρικά αντιμετωπίζαιτε με τις σύγχρονες αντιρετροικές αγωγές, εντούτοις, κοινωνικά, δυστυχώς, υπάρχει μεγάλη προκατάληψη με αποτέλεσμα πολλά άτομα να απολύονται από την εργασία τους ή να μην μπορούν να εργοδοτηθούν. «Είναι τραγικότατες οι περιπτώσεις που σύζυγοι έχουν μολύνει τις συζύγους τους και έχουν απεβιώσει αφήνοντας πίσω και παιδιά» κατέληξε.
Τι είναι το ΚΥΦΑ; Το ΚΥΦΑ είναι μια εθελοντική οργάνωση αναγνωρισμένη από το κράτος που ιδρύθηκε από παλιούς και νέους εθελοντές με σκοπό την στήριξη των οροθετικών ατόμων. Εδώ και 10 χρόνια λειτουργεί γραφείο επί καθημερινής βάσεως στο Παλαιόν Νοσοκομείο Λεμεσού. Πρόσφατα το ΚΥΦΑ έχει γίνει Ίδρυμα. Να σημειωθεί πως η τελευταία λειτουργία του φιλανθρωπικού περιπτέρου έγινε στις 3 Σεπτεμβρίου, ενώ οι επόμενες ημερομηνίες είναι 1 Οκτωβρίου, 5 Νοεμβρίου, 3 Δεκεμβρίου και 8 Ιανουαρίου. Οι ώρες προσέλευσης είναι: 10.00 έως 20.00. 71
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
ιατρικάνέα Εντοπίστηκαν γονιδιακές μεταλλάξεις που οδηγούν σε ινομυώματα ανάπτυξη ενός εμβολίου για την ανεμοβλογιά. Ο ιός JX-594, εξαρτάται από χημική οδό, γνωστή σε ορισμένα είδη καρκίνου, για να πολλαπλασιαστεί. Ερευνητές ενέχυσαν σε διαφορετικές δόσεις τον ιό στο αίμα 23 καρκινοπαθών με μετάσταση.
Ιός στη μάχη κατά των καρκινικών όγκων Ιός, με έγχυσή του στο αίμα, μπορεί να στοχεύσει επιλεκτικά, καρκινικά κύτταρα σε όλο τον οργανισμό, προκύπτει από έρευνα που θεωρείται πρώτη στο είδος της. Ο ιός επιτέθηκε μόνο σε όγκους και δεν επηρεάζει τον υγιή ιστό, σε μικρή δοκιμή που πραγματοποιήθηκε σε 23 ασθενείς, σύμφωνα με το περιοδικό ‘Nature’. Η χρήση ιών για την επίθεση σε καρκίνους δεν αποτελεί νέα έννοια, αλλά χρειαζόταν η έγχυση να γίνει άμεσα στον όγκο για να αποφύγει το ανοσοποιητικό σύστημα. Ερευνητές τροποποίησαν τον ιό της δαμαλίτιδας, που είναι περισσότερο διάσημος για τη χρήση του στην ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
72
Από τους 8 ασθενείς που έλαβαν τη μεγαλύτερη δόση, 7 εμφάνισαν αναπαραγωγή του ιού στους όγκους αλλά όχι σε υγιή ιστό. Ο επικεφαλής της έρευνας, John Bell, από το Πανεπιστήμιο της Οτάβα, δήλωσε ότι πρόκειται για την πρώτη φορά στην ιστορία της ιατρικής που μια τέτοια θεραπεία με χρήση ιού φαίνεται να αναπαράγεται επιλεκτικά και συστηματικά στον καρκινικό ιστό μετά από ενδοφλέβια έγχυση. Η λοίμωξη εμπόδισε περαιτέρω ανάπτυξη όγκου σε 6 ασθενείς για ορισμένο διάστημα. Ωστόσο, ο ιός δεν θεραπεύει τον καρκίνο. Χορηγήθηκε στους ασθενείς μόνο μια δόση του ιού, καθώς η δοκιμή σχεδιάστηκε για να εξετάσει την αποτελεσματικότητά του. Θεωρείται ότι ο ιός θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να χορηγούνται απευθείας αγωγές στα καρκινικά κύτταρα σε υψηλές συγκεντρώσεις. Ο Bell δήλωσε ότι η έρευνα είναι σε πολύ αρχικό στάδιο αλλά πιστεύει ότι μελλοντικά οι ιοί και άλλες βιολογικές θεραπείες θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν την προσέγγιση όσον αφορά τη θεραπεία του καρκίνου.
Τα ινομυώματα της μήτρας προκαλούν σημαντικό βάρος στην υγεία μιας γυναίκας. Πρόκειται για καλοήθεις όγκους που εμφανίζει το 60% των γυναικών μέχρι την ηλικία των 45 ετών και προκαλούν συμπτώματα όπως κοιλιακό πόνο και δυσφορία, καθώς και αιμορραγία στα μισά περιστατικά. Τα ινομυώματα αποτελούν επίσης σημαντική αιτία υπογονιμότητας και την πιο συνήθη αιτία για υστερεκτομή. Σχετικά λίγα ήταν γνωστά για το μηχανισμό της ογκογένεσης. Ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, στη Φιλανδία, μελέτησε τη γενετική δομή των ινομυωμάτων, εντοπίζοντας την αλληλουχία των περισσότερων των 20.000 γονιδίων, σε σειρά 18 όγκων. Η συγκεκριμένη έρευνα και περαιτέρω επαλήθευση σε 200 ινομυώματα αποκάλυψαν συγκεκριμένες μεταλλάξεις στο γονίδιο MED12, στο 70% των όγκων που μελετήθηκαν. Η εικόνα των μεταλλάξεων υποδεικνύει ότι η λειτουργία του MED12 διαταράσσεται με συγκεκριμένο τρόπο στην πλειοψηφία των ινομυωμάτων. Η έρευνα θα δημοσιευτεί στο περιοδικό ‘Science’. Με βάση τα ευρήματα, υπάρχουν ελπίδες ότι στο μέλλον θα σχεδιαστούν στοχευμένες θεραπείες. Η επικεφαλής της έρευνας, Lauri Aaltonen, σχολίασε ότι πρόκειται για τεράστιο βήμα, η κατανόηση της αιτίας εμφάνισης των ινομυωμάτων, αλλά είναι νωρίς ακόμα για την εύρεση στοχευμένων θεραπειών. Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι
ιατρικάνέα
Έ ρ ε υ ν α
Η βαλεριάνα βοηθά στην αϋπνία λόγω εμμηνόπαυσης Η δημοφιλής βαλεριάνα, που βοηθά τον ύπνο και χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους για διάφορα προβλήματα υγείας, μπορεί ενδεχομένως να βοηθά στο μετριασμό ορισμένων προβλημάτων ύπνου που συνοδεύουν την εμμηνόπαυση, αναφέρει νέα έρευνα. Η σύγχρονη επιστήμη, ωστόσο, δεν έχει καταλήξει αν τα φυτά δρουν. Ορισμένες έρευνες υπέδειξαν ότι μπορεί να μειώσει την αϋπνία αλλά λίγες εντατικές κλινικές δοκιμές την έχουν εξετάσει.
Ευρήματα από τη νέα έρευνα, δήλωσε, ενισχύουν τις ενδείξεις για την αποτελεσματικότητα της βαλεριάνας στον κλινικό έλεγχο της αϋπνίας. Η έρευνα ανακάλυψε ότι ποσοστό 30% των γυναικών που έλαβαν βαλεριάνα ανέφερε βελτίωση στην ποιότητα του ύπνου, που περιλαμβάνει παράγοντες όπως τη διάρκεια που απαιτείται για να αποκοιμηθεί η γυναίκα τη νύχτα ή πόσο συχνά ξυπνά κατά τη διάρκειά της. Αντίθετα, μόνο 4% των γυναικών που έλαβαν εικονικό φάρμακο ανέφερε καλύτερο ύπνο.
Για τη νέα έρευνα, που δημοσιεύεται στο περιοδικό ‘Menopause’, ερευνητές από το Iran ανέθεσαν σε 100 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με αϋπνία να λάβουν είτε 2 χάπια βαλεριάνας είτε εικονικό φάρμακο καθημερινά για ένα μήνα.
Η ομάδα του Taavoni, δήλωσε ότι οι γυναίκες στην έρευνα δεν ανέφεραν παρενέργειες. Γενικά, έρευνες υποδεικνύουν ότι οποιεσδήποτε παρενέργειες από τη χρήση φυτών είναι ελαφριές, όπως πονοκέφαλος ή στομαχικές διαταραχές.
Ο Simin Taavoni, από το Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, δήλωσε ότι η βαλεριάνα βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου σε γυναίκες με εμμηνόπαυση που εμφανίζουν αϋπνία.
Ο Jerome Sarris, από το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, στην Αυστραλία, που δεν έλαβε μέρος στην έρευνα αλλά έχει ερευνήσει το ρόλο των φυτών στην αντιμετώπιση της αϋπνίας, του άγχους
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
74
και της κατάθλιψης, δήλωσε ότι τα ευρήματα είναι ενθαρρυντικά και δεν είναι βλαβερό κάποιος να τη δοκιμάσει. Ωστόσο, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Συμπληρωματικής και Εναλλακτικής Ιατρικής, των ΗΠΑ, δεν υπάρχει έρευνα για τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της χρήσης της βαλεριάνας. Παρά τα θετικά ευρήματα της νέας έρευνας, υπάρχουν ακόμα ερωτηματικά σχετικά με την αποτελεσματικότητα της βαλεριάνας. Σε πρόσφατη επισκόπηση κλινικών δοκιμών σε εναλλακτικά φάρμακα για την αϋπνία, ο Sarris ανακάλυψε ασθενείς ενδείξεις ότι η βαλεριάνα δρα. Καλύτερες ενδείξεις είχαν η γιόγκα, το ται τσι και ο βελονισμός. Ο Sarris δήλωσε ότι μελλοντικές έρευνες θα πρέπει να εστιάσουν στην επίδραση της βαλεριάνας σε άλλες παραμέτρους του ύπνου, όπως συνολική ποσότητα χρόνου που παραμένουν κοιμισμένες οι γυναίκες μετά τη λήψη βαλεριάνας και τη λειτουργικότητά τους κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Το προϊόν Ripped Freak περιέχει υψηλή συγκέντρωση καφεΐνης
Αποτρέψιμοι οι μισοί πρόωροι θάνατοι ανδρών
‘Καμπανάκι’ για τις συνήθειες της καθημερινής ζωής, σημαίνει μελέτη που ανακοίνωσαν Ευρωπαίοι επιστήμονες. Αναλύοντας στοιχεία από 34 ευρωπαϊκές χώρες, οι ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το 50% των πρόωρων θανάτων μεταξύ ανδρών, δεν οφείλονται σε γενετικά αίτια, αλλά σε συνήθειες ζωής. Τα στοιχεία είναι άκρως ανησυχητικά για τους Έλληνες, καθώς δείχνουν ότι υιοθετούν επικίνδυνες για την υγεία τους συνήθειες. Συγκεκριμένα, βρίσκονται στην έβδομη υψηλότερη θέση σε αριθμό τακτικών καπνιστών, κατέχουν μία από τις πέντε υψηλότερες θέσεις σε παχυσαρκία, ενώ βρίσκονται στην προ – τελευταία θέση σε τακτικές επισκέψεις σε ειδικούς γιατρούς. Η μελέτη αναδεικνύει τις μεγάλες διαφορές ανάμεσα στο επίπεδο υγείας μεταξύ των χωρών – μελών. Ο τρόπος ζωής και η έκθεση σε αποφεύξιμους παράγοντες κινδύνου, οδηγούν σε πρόωρη απώλεια ζωής και σε ασθένεια, οι οποίες δεν είχαν γενετικό υπόστρωμα. Ευρήματα Τα κύρια συμπεράσματα από τη μελέτη είναι τα εξής:
1. Αν και οι άνδρες ζουν περισσότερο από ποτέ, τα επιδημιολογικά και δημογραφικά στοιχεία δείχνουν ότι θα υπάρξει μείωση στον αριθμό των ενεργών ανδρών, στην Ευρώπη των 27. 2. Ένας στους δύο πρόωρους θανάτους θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί. 3. Οι άνδρες δεν εφαρμόζουν – όσοι οι γυναίκες – προγράμματα προληπτικών ελέγχων για την υγεία τους. 4. Παρά τη δυσμενή αυτή εικόνα, καταγράφεται μείωση στη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα στους άνδρες. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ωστόσο, παραμένουν ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες κινδύνου για τη ζωή. 5. Ο πιο συχνά εμφανιζόμενος καρκίνος στους άνδρες είναι ο καρκίνος του προστάτη. Παρά την αποτελεσματική θεραπεία, ο καρκίνος των όρχεων παραμένει το πρώτο αίτιο θανάτου από καρκίνο σε νεαρούς άνδρες ηλικίας 20 έως 35 ετών. 6. Η κατάθλιψη και τα άλλα ψυχικά προβλήματα υγείας δεν διαγιγνώσκονται επαρκώς, με αποτέλεσμα να μην αντιμετωπίζονται όσο θα μπορούσαν.
Ο ΕΜΑ ανακοινώνει ότι, σύμφωνα με ενημέρωση των αρμόδιων αρχών της Νορβηγίας, το προϊόν Ripped Freak που διακινείται στην Ευρώπη από την εταιρεία Gymgrossisten Sweden μέσω διαδικτύου, περιέχει υψηλή συγκέντρωση καφεΐνης και μπορεί να αποβεί επικίνδυνο για την υγεία του χρήστη. Το προϊόν πιθανόν να διακινείται στην Ελλάδα μέσω διαδικτύου. Σύμφωνα με την ενημέρωση χρησιμοποιείται ως συμπλήρωμα διατροφής για την απώλεια βάρους. Εφιστάται η προσοχή των καταναλωτών, ώστε σε περίπτωση που έρθουν στην κατοχή τους προϊόντα με τα παραπάνω αναφερθέντα χαρακτηριστικά, να μην τα χρησιμοποιήσουν. Επισημαίνεται ότι η αγορά προϊόντων από μη εγκεκριμένες πηγές, όπως είναι το διαδίκτυο, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την υγεία του καταναλωτή. 75
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
εκδηλώσεις
78 Εκδηλώσεις Σεπτέμβιος - Οκτώβριος - Νοέμβριος
80 Συνέδριο – Ηπατοκυτταρικός Καρκίνος
81 1ο πολυθεματικό αιματολογικό συνέδριο
εκδηλώσεις
2 Σεπτεμβρίου 1o Ελλαδοκυπριακό Ιατροιστορικό Συνέδριο Στις 2-3 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο Hilton Park Hotel με διοργανωτή τον Παγκύπριο Ιατρικό Σύλλογο, το 1o Ελλαδοκυπριακό Ιατροιστορικό Συνέδριο. Κατά τη διάρκεια των τριήμερων συνεδριών παρουσιάστηκαν θέματα όπως οι λοιμώξεις και η πρακτική αντιμετώπισή τους, οι θεραπευτικές ιδιότητες του χαλκού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, η πολιτική υγείας του Ιωάννη Καποδίστρια, η ιατρική εκπαίδευση στην Κύπρο (παρόν και μελλοντικές προοπτικές) και τα νεώτερα στη θεραπεία της ψωρίασης, ενώ την τελευταία ημέρα διοργανώθηκε ημερίδα σε συνεργασία με τον Όμιλο Τοπικής Ιστορίας Κύπρου, με θέματα τη χειρουργική στο Βυζάντιο, τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τη μελέτη των αρχαίων των μαιών του Ιδαλίου για την ιστορία της ιατρικής στην Κύπρο και η αμφίπλευρη πινακίδα του Ιδαλίου και ο γιατρός Ονάσιλος.
3 Σεπτεμβρίου Συνέδριο - Προετοιμασία για την Κυπριακή Ευρωπαϊκή Προεδρία 2012 – Πολιτικές Δημόσιας Υγείας Η Διεθνής Ομοσπονδία Θαλασσαιμίας διοργάνωσε στις 3 Σεπτεμβρίου στη Δημοσιογραφική Εστία στη Λευκωσία συνέδριο με θέμα «Προετοιμασία για την Κυπριακή Ευρωπαϊκή Προεδρία 2012 – Πολιτικές Δημόσιας Υγείας». Το Συνέδριο συνδιοργανώθηκε με
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
78
την ASPHER (Association of Schools of Public Health in the European region – Οργάνωση Σχολών Δημόσιας Υγείας στον ευρωπαϊκό χώρο) και την Ευρωπαϊκή Συμμαχία Δημόσιας Υγείας, η οποία στο πλαίσια των δραστηριοτήτων της και λόγω της επερχομένης Κυπριακής Ευρωπαϊκής Προεδρίας 2012, επέλεξε την Κύπρο για να οργανώσει Συνέδριο Ανάπτυξης Δυνατοτήτων (capacity building conference) για θέματα δημόσιας υγείας. Στόχος του συνεδρίου ήταν η πληροφόρηση της Επιτροπής, του Υπουργείου Υγείας και όλων των ενδιαφερομένων μελών σχετικά με τις δυνατότητες αλλαγής και βελτίωσης του συστήματος δημόσιας υγείας της Κύπρου στο πλαίσιο της κυπριακής προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η παρουσίαση σημαντικών επί μέρους θεμάτων και τρόπων αντιμετώπισης και διαχείρισής τους. Για τον σκοπό αυτό η Ευρωπαϊκή Συμμαχία Δημόσιας Υγείας (EPHA) κάλεσε στο συνέδριο διεθνούς κύρους ομιλητές και υψηλά ιστάμενα πρόσωπα από την Ευρώπη όπως ο Chris Birt, μέλος του διοικητικού συμβουλίου των EPHA και ASPHER και η Alison Abrahams, Νομική Σύμβουλος και Υπεύθυνη Επικοινωνίας της EPHA.
9 Σεπτεμβρίου 2011 Διάλεξη - Διαταραχή Πόνου - Ινομυαλγία Στις 9 Σεπτεμβρίου διοργανώθηκε, υπό την αιγίδα της Ρευματολογικής Εταιρείας Κύπρου και με την ευγενή χορηγία της Φαρμακευτικής Εταιρείας Pfizer, διάλεξη με θέμα «Διαταραχή Πόνου - Ινομυαλγία». Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε στη Δημοσιογραφική Εστία και ομιλητής ήταν ο Δρ. Βασίλης Παπαδάκος, ρευματολόγος, διευθυντής του ΠΓΝΑ «Ευαγγελισμός».
εκδηλώσεις
18 – 20 Σεπτεμβρίου Συνέδριο - Aging & Health in the Eastern Mediterranean Region
26 - 27 Νοεμβρίου Eastern Mediterranean Seminar on General Medicine for Physicians
Ο Σύνδεσμος Κοινωνιολόγων Κύπρου και το Κέντρο
Ο Σύνδεσμος Ιατρικών Βασιλικών Κολεγίων (Medical
Ερευνών Κοινωνικών Φαινομένων (RUBSI) σε συ-
Royal Colleges Association) διοργανώνει το 8ο Σε-
νεργασία με την επιστημονική εφημερίδα «Aging &
μινάριο στην Γενική Ιατρική, στις 26 Νοεμβρίου, στο
Health», το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και τον Κυπρια-
Amathus Beach Hotel. Ομιλητές θα είναι οι Dr Nick
κό Σύνδεσμο Στήριξης Ατόμων με τη νόσο Alzheimer
Beeching, κλινικός διευθυντής και ανώτερος λέκτο-
διοργάνωσαν στις 18 – 20 Σεπτεμβρίου συνέδριο
ρας στο τμήμα τροπικών και λοιμωδών νοσημάτων
με τίτλο «Γήρανση και υγεία στην περιοχή της Ανα-
του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Royal Liverpool,
τολικής Μεσογείου (Aging & Health in the Eastern
Christopher Bunker, επίτιμος καθηγητής δερματολο-
Mediterranean Region)». Μεταξύ των στόχων του
γίας στο Imperial College, George Hanna, καθηγητής
συνεδρίου ήταν η επισήμανση πρωτοποριακών εξε-
χειρουργικών επιστημών, David Sanders, σύμβουλος
λίξεων στη διαδικασία της γήρανσης που θα μπορού-
γαστρεντερολόγος στο Νοσοκομείο Royal Hallamshire
σαν να βοηθήσουν τα ηλικιωμένα άτομα να αυξήσουν
και επίτιμος καθηγητής γαστρεντερολογίας στο Πανε-
όχι μόνο τη διάρκεια αλλά και την ποιότητα της ζωής
πιστήμιο του Sheffield, Adolfo Bronstein, επικεφαλής
τους, η πληροφόρηση σχετικά την ανάπτυξη υπηρε-
της κλινικής μονάδας Νευροωτολογίας του Τμήματος
σιών και τεχνολογιών που ενισχύουν την ανεξάρτητη
Νευροεπιστημών και Ψυχικής Υγείας του Imperial
διαβίωση και η αύξηση της έρευνας σχετικά με τη γή-
College, Christopher Denton, ανώτερος λέκτορας
ρανση. Οι διαλέξεις επικεντρώθηκαν στις ιδιαιτερό-
στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου και σύμ-
τητες των χωρών και των κατοίκων της Ανατολικής
βουλος ρευματολόγος στο Royal Free Hospital, Athol
Μεσογείου.
Wells, καθηγητής στο Royal Brompton Hospital, Mark Gurnell, λέκτορας και επίτιμος ιατρικός σύμβουλος στο Πανεπιστημιακό Τμήμα Ιατρικής του Νοσοκομείου
18 – 19 Οκτωβρίου Επιστημονική Διημερίδα του Νοσοκομείου Λάρνακας
Addenbrooke στο Cambridge, John Monson, καθηγητής κλινικής ενδοκρινολογίας και ιατρικός σύμβουλος του London Clinic και Kevin Davies, επικεφαλής του τμήματος κλινικής ιατρικής της ιατρικής σχολής του
Η Οργανωτική Επιτροπή του Νοσοκομείου Λάρνακας
πανεπιστημίου του Sussex.
διοργανώνει στις 18-19 Νοεμβρίου τη 14η Επιστημονική Διημερίδα του Νοσοκομείου Λάρνακας.
79
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
εκδηλώσεις
Συνέδριο – Ηπατοκυτταρικός Καρκίνος Πραγματοποιήθηκε στις 25 Ιουνίου στο Columbia Beach Hotel με διοργανωτή την εταιρεία BAYER, υπό την αιγίδα της Κυπριακής Ογκολογικής Εταιρείας, συνέδριο με θέμα τον ηπατοκυτταρικό καρκίνο. Προεδρεύοντες του συνεδρίου ήταν οι Δρ. Φωτεινή Καουτζιάνη, γαστρεντερολόγος / ηπατολόγος, Δρ. Παναγιώτης Χατζηκώστας, χειρουργός, Δρ. Δημήτρης Παπαμιχαήλ, ογκολόγος και Δρ, Γεώργιος Ποταμίτης, γαστρεντερολόγος / ηπατολόγος. Την προσφώνηση του συνεδρίου έκανε ο Δρ. Μάριος Δεκατρής, πρόεδρος της Ογκολογικής Εταιρείας Κύπρου, ενώ η εναρκτήρια ομιλία έγινε από τον κ. Μάριο Χριστοδούλου, Γενικό Διευθυντή της Novagem Ltd. Ομιλητές ήταν οι Δρ. Ιωάννης Καϊμακλιώτης, γαστρεντερολόγος / ηπατολόγος, Δρ. Satvinder Mudan, σύμβουλος χειρουργός ήπατος, Δρ. Νικόλας Χαραλάμπους, επεμβατικός ακτινολόγος, Δρ, Χάρης Χαραλάμπους, ογκολόγος, Δρ. Πόλυς Πολυβίου, ακτινολόγος και Δρ. Γεώργιος Γεωργίου, ιστοπαθολόγος. Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν ιατρικά περιστατικά σχετικά με την αξιολόγηση ασθενών με διαταραγμένες δοκιμασίες λειτουργίας ήπατος (Liver Function Test – LFT) και τη διαχείριση της κίρρωσης, τον ρόλο της χειρουργικής και της μεταμόσχευσης στη θεραπεία ασθενών με καρκίνο ήπατος πρώιμου σταδίου, τον ρόλο του διακαθετηριακού ενδαρτηριακού χημειοεμβολισμού (Transcatheter Arterial Chemoembolization - TACE) και της καυτηρίασης με ραδιοσυχνότητες (Radiofrequency Ablation - RFA) στη διαχείριση του ηπατοκυτταρικού καρκίνου. Έγινε επίσης παρουσίαση των συνεχιζόμενων μελετών και της γραμμής παραγωγής νέων φαρμάκων της BAYER από τον Δρ. Marius Moscovici, επικεφαλής Ογκολογικής Ιατρικής Μονάδας στην Ιταλία, συζητήθηκαν οι υπάρχουσες συστηματικές θεραπείες του ηπατοκυτταρικού καρκίνου και αναλύθηκαν τα συμπεράσματα από διάφορες μελέτες περιπτώσεων. Μετά το πέρας των ομιλιών ακολούθησε συζήτηση στην οποία συμμετείχαν όλοι οι παρευρισκόμενοι, με προεδρεύοντες τους Δρ. Σίμο Μαλά και Δρ. Χάρη Χαραλάμπους. Το συνέδριο έληξε με την παράθεση δείπνου στον χώρο της πισίνας του Columbia Beach Hotel. ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
80
εκδηλώσεις
1o
«Σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις αιματολογικών νοσημάτων» Της Άννας-Μαρίας Ευτυχίου
Με τεράστια επιτυχία στέφθηκε το 1ο πολυθεματικό αιματολογικό συνέδριο, της κυπριακής αιματολογικής εταιρείας, που πραγματοποιήθηκε στις 15-16 του περασμένου Ιουλίου στην Πάφο. Διακεκριμένοι ομιλητές με αναγνωρισμένη εμπειρία, ανέπτυξαν θέματα όπως η επίδραση της σύγχρονης οικονομικής ύφεσης στο εξελισσόμενο περιβάλλον της υγείας και πως αυτή επηρεάζει την πρόσβαση του Αιματολογικού ασθενή στις σύγχρονες θεραπείες. Ακολούθησε εκτενής ανάπτυξη στην θεραπευτική προσέγγιση ασθενών με μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα, οξεία μυελογενή λευχαιμία και πολλαπλούν μυέλωμα. Χαιρετισμό απεύθυνε ο πρόεδρος της Κυπριακής Αιματολογικής Εταιρείας δρ. Μάριος Αντωνιάδης, ενώ για τα σημαντικά διλλήματα που επηρεάζουν την επιλογή θεραπείας αναφέρθηκε η δρ. Φρειδερίκη Μελανθίου. Στα θέματα που αφορούν την πρόσβαση του αιματολογικού ασθενή με νεοπλασία στη θεραπεία αναφέρθηκαν καθηγητές από Κύπρο και Ελλάδα. Ο δρ. Νικόλαος Μανιαδάκης μίλησε για το εξελισσόμενο περιβάλλον της υγείας στο επίκεντρο της οικονομικής ύφεσης, ενώ τα νεότερα δεδομένα στην θεραπεία του πολλαπλού μυελώματος και συγκεκριμένα στην αρχική θεραπεία και τις νεότερες εξελίξεις αναφέρθηκε η Κύπρια γιατρός που διαπρέπει στο εξωτερικό Ειρήνη Κατωδρύτου.
81
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
Εμπιστοσύνη = Πλήρης έλεγχος σ
Η Fresenius Kabi διατηρεί state of the art παραγ πληρούν τις αυστηρότερες προδιαγραφές, ενώ όλ Fresenius Kabi ελεγχθεί, εγκριθεί και πιστοποιηθεί από ρυθμιστικ Experience and Quality in FDA, IV Therapy όπως οι: MHRA, WHO, TGA.
Ο έλεγχος της ξεκινάει από την πρώτ Working closely withπαραγωγής your needs, we have developed aφαρμακευτική new range of IV Drugs based on our δραστική ουσία (API), και η αξιοπ experience of quality in IV Therapy production. διασφαλίζεται μέσα από λεπτομερείς ποιοτικούς ε τηςFresenius παραγωγής, αποθήκευσης και διακίνησης. Kabi as a healthcare specialist in
λασματικά φάρμ αροπ ακα τ τ Κυ
IV Therapy and you as a professional share
τι Αν
VENESS Trusted Generics: Total Care
τ άσ ατ οκ Υπ
ατ α
λλ
οε
ιδ ή
α, η Fresenius Kabi δραστηριοποιείται και στην παραγωγή μων ογκολογικών φαρμάκων, προσφέροντας πλέον συνολική ώπιση στη φροντίδα του ογκολογικού ασθενή και συμπληρώνοντας rtfolio που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει: ενδοφλέβιες θεραπείες, υές χορήγησης, εντερική και παρεντερική διατροφή και υπηρεσίες κον νοσηλείας.
όγ κο υα
ίματο ς
ή
οφ
Κο
ράδοση ετών και ασύγκριτη εμπειρία στην παραγωγή ενέσιμων σμάτων σε παγκόσμια κλίμακα, η Fresenius Kabi κατέχει ηγετική την Ευρώπη, σε ότι αφορά ενδοφλέβιες θεραπείες και κλινική φή. Σκοπός μας παραμένει η παραγωγή αξιόπιστων προϊόντων και η ή υπηρεσιών υγείας στους βαρέως και χρόνια πάσχοντες ασθενείς.
ι ήΔ
α
τρ
ι ήρ τ οσ υπ ή ικ Διατροφ νικ Κλ ι
Service and Delivery Cost Effectiveness
ξη
στοσύνη = Ολοκληρωμένη Φροντίδα
Ολοκληρωμένη Φροντίδα
Ωςtheαποτέλεσμα τηςof: τεχνολογικής υπεροχής και τω same values in terms παραγωγής, τα κυτταροστατικά προϊόντα της Fres Safety and Quality για την αποδεδειγμένα αυξημένη τους σταθερότη Reliability σημαντικά στην ελαχιστοποίηση της σπατάλης κα
ασ θε νώ ν
α αν ασ ύσ τα ση
DELIVERY
ς
φάρμακα έβια φλ δο ικά Εν βιοτ
Συσκευασί ες ο ρρ ών Ι.V διαλύματ
πλασματική θερα νεο πεί ι τ α Αν
In the context of a wider and more complex offer of products and suppliers in the pharmaceutical world, Fresenius Kabi is the “reference” to meet your every need.
ONCOLOGY
expertise Με παράδοση ετών και ασύγκριτη εμπειρία στην παραγωγή ενέσιμων σκευασμάτων σεSharing παγκόσμιαour κλίμακα, η Fresenius Kabi κατέχει ηγετική θέση στην Ευρώπη, σε ότι αφορά ενδοφλέβιες θεραπείες και κλινική διατροφή. Σκοπός μας παραμένει η Our competitively priced portfolio of generic i.v. and oral form παραγωγή αξιόπιστων προϊόντων και η παροχή υπηρεσιών υγείας στους βαρέως καιcomplements χρόνια πάσχοντες ασθενείς. our existing range of oncology products and ser
Αντιπρόσωπος της Fresenius-Kabi για την Κύπρο
Innopro Medical Services 5-7, Dositheou st., Parabuilding Block C | 1071 Nicosia, Cyprus | P.O.Box 20875, 1664 Nicosia Tel.:+35722766868 | Fax:+35722768168 | E-mail: email: innopro@innopro.com.cy
Headquartered in Bad Homburg, Germany (pictured), Freseni experience in cancer care brings broader benefits to our custo and their patients. We offer a wide range of parenteral and en nutrition products designed to improve the nutritional status patients, as well as i.v. products and medical devices.
συνέντευξη
Δρ. Ανδρέας Χαραλάμπους
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕ Η ΠΡΩΤΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ!
συνέντευξη
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
84
συνέντευξη
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕ Η ΠΡΩΤΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ! Τριάντα επίλεκτοι φοιτητές! Της Άννας-Μαρίας Ευτυχίου
Μπορεί ορισμένοι να είχαν τις αμφιβολίες τους για το κατά πόσο η λειτουργία της Ιατρικής Σχολής θα γινόταν μια μέρα πραγματικότητα στο νησί μας, για το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας όμως, αυτό αποτελούσε στρατηγικό στόχο από το 1997 και που τελικά επιτελέσθηκε. Στις 6 Σεπτεμβρίου λειτούργησε η πρώτη πανεπιστημιακή σχολή ιατρικής στο ιδιωτικό Πανεπιστήμιο, με την συμμετοχή 30 φοιτητών. Για τα όσα έγιναν και την λειτουργία της Σχολής μίλησε στα Ιατρικά Νέα ο Εκτελεστικός Κοσμήτορας, Δρ. Ανδρέας Χαραλάμπους.
85
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
συνέντευξη κά πανεπιστήμια και έχουν διαφορετικά πρώτα πτυχία, πρέπει να υπάρχει ένα αντικειμενικό και τυποποιημένο κριτήριο για την εισαγωγή των φοιτητών. Πότε έγινε η πρώτη σκέψη ίδρυσης και λειτουργίας Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας; Η πρώτη σκέψη ίδρυσης της ιατρικής σχολής έγινε το 1997 και αρχίσαμε με το πρόγραμμα της Προ-ιατρικής(Premedicine), τότε καταθέσαμε την αίτηση και δεχθήκαμε και τους πρώτους φοιτητές για Προιατρική.
Επίσημη πρώτη είχαμε στις 6 του τρέχοντος μηνός, με την συμμετοχή 30 φοιτητών. Ποιες ήταν οι χώρες που μας προτίμησαν και πόσοι είναι οι Κύπριοι που έκαναν εγγραφή; Ο αριθμός των φοιτητών για την Ιατρική Σχολή έχει συμπληρωθεί για το παρόν ακαδημαϊκό έτος και οι αριθμοί κοντά στους 30, όπως ανέφερες. Είχαμε υποψηφίους φοιτητές Ιατρικής από πολλές χώρες. Συγκεκριμένα, οι περισσότεροι φοιτητές μας είναι από Αγγλία, Αμερική, Καναδά, Ισραήλ, Ελλάδα και φυσικά από Κύπρο, όπου από το νησί μας έχουμε δύο φοιτητές.
Σχολές, π.χ. τα MCAT(Medical College Admission Test®, μεταφρ.: Εισαγωγικές Εξετάσεις Συνδέσμου Ιατρικών Κολλεγίων). Επειδή το MCAT αποτελεί προϋπόθεση για εισδοχή στο πρόγραμμα μας, οι περισσότεροι Κύπριοι υποψήφιοι δεν ήταν έτοιμοι για εγγραφή για το παρόν ακαδημαϊκό έτος, μία και δεν είχαν παρακαθίσει στις εξετάσεις. Υπολογίζουμε ωστόσο, ότι κατά το επόμενο ακαδημαϊκό έτος (2012-13) θα έχουμε ένα σημαντικό αριθμό Κυπρίων φοιτητών, πλην όμως η κύρια αγορά μας θα παραμείνει το εξωτερικό, δηλαδή η Αμερική, ο Καναδάς, το Ισραήλ και η Ευρώπη.
Το πανεπιστήμιο δέχεται φοιτητές μόνο εφόσον κατέχουν κάποιο άλλο πρώτο πτυχίο, ένα σύστημα εισδοχής γνωστό ως graduate entry. Αυτό το σύστημα εφαρμόζεται κατά κανόνα στην Αμερική και τον Καναδά και πλέον χρησιμοποιείται ευρέως και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Να σημειώσω ότι ο λόγος που γίνεται αυτό το τεστ (το MCAT) είναι διότι πολλές μελέτες έχουν καταδείξει ότι η βαθμολογία σ’ αυτό το τεστ είναι καλύτερος προγνωστικός παράγοντας επιτυχίας στην Ιατρική Σχολή (και στην μετέπειτα Ιατρική καριέρα) από τον βαθμό του πρώτου πτυχίου.
Εκτός από την συμπλήρωση πρώτου πτυχίου, οι υποψήφιοι φοιτητές Ιατρικής θα πρέπει να έχουν επίσης επιτύχει σε εξειδικευμένες εξετάσεις εισδοχής σε Ιατρικές
‘Ένα περεταίρω πλεονέκτημα του τεστ είναι η τυποποίηση και αντικειμενικότητα που προσφέρει. Επειδή οι υποψήφιοι προέρχονται από πολλά και διαφορετι-
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
86
Αν και εγώ ήμουν Αμερική όπου σπούδασα και εργαζόμουν, πίστευα ότι η Κύπρος λόγω των καλών ιατρών, του ψηλού βιοτικού της επιπέδου και της τοποθεσίας της, προσέφερε τις κατάλληλες συνθήκες για να δημιουργηθεί μια Πανεπιστημιακή Ιατρική Σχολή. Έτσι αρχίζοντας με το πρόγραμμα της Προ-ιατρικής και προχωρώντας με το πρόγραμμα της Βιολογίας του Ανθρώπου, Φυσιοθεραπείας, Διαιτολόγιας, Διατροφολογίας, Νοσηλευτικής κλπ. φτάσαμε εδώ. Η Προ-ιατρική ήταν το πρώτο πρόγραμμα στην Κύπρο στις επιστήμες Υγείας και Βιολογίας, δεν υπήρχε κάτι άλλο προηγουμένως και εμείς κάναμε την καινοτομία. Αυτό μας έδωσε καλή υποδομή όσο αφορά τους καθηγητές, την έρευνα και τα εργαστήρια για να μπορέσουμε σήμερα να προχωρήσουμε στην Ιατρική. Ας μιλήσουμε λίγο για το ακαδημαϊκό προσωπικό; Υπήρξε φαντάζομαι ανάγκη ενίσχυσης του πανεπιστημίου…; Αυτή τη στιγμή πέραν του υφιστάμενου προσωπικού έχουμε προχωρήσει σε εργοδότηση άλλων 50 καθηγητών στο πρόγραμμα. Από αυτούς, οι 48 είναι Κύπριοι και οι δύο είναι Ελλαδίτες. Στην Κύπρο έχουμε εξαίρετους κλινικούς ιατρούς και βασικούς επιστήμονες και έτσι δεν χρειάστηκε να προσλάβουμε από το εξωτερικό. Οι κλινικοί καθηγητές ιατρικής εργάζονται στην Κύπρο σε δημόσια και ιδιωτικά νο-
συνέντευξη σηλευτήρια. Όλοι οι καθηγητές μας έχουν συμπληρώσει βασικό πρόγραμμα εξειδικευμένης εκπαίδευσης σε θέματα διδασκαλίας και αξιολόγησης της Ιατρικής. Η εκπαίδευση τους συνεχίζεται μια και αποτελεί μέρος μεταπτυχιακού προγράμματος κατάρτισης στην Ιατρική εκπαίδευση (Postgraduate Certificate in Healthcare Education) που προσφέρεται από το Πανεπιστήμιο St. George’s του Λονδίνου. Από ποια χώρα θα πάρουν το πτυχίο τους οι πρώτοι σας φοιτητές όταν ολοκληρώσουν τον κύκλο σπουδών τους; Το πτυχίο που θα πάρουν είναι του St. George’s University of London. Το πανεπιστήμιο αυτό είναι το δεύτερο σε αρχαιότητα στο Ηνωμένο Βασίλειο, με πολύ καλή φήμη και γι’ αυτό τον λόγο προσελκύει φοιτητές από πολλές χώρες. Η Σχολή αυτή λειτουργεί στην Αγγλία από το 1740 και ήταν η πρώτη Ιατρική Σχολή στην χώρα που εισήγαγε το τετραετές πτυχίο στην Ιατρική δίνοντας το παράδειγμα και σε πολλές άλλες Σχολές που ακλούθησαν. Να προσθέσω πως το 3ο και 4ο έτος εμπεριέχει την κλινική εκπαίδευση των φοιτητών που γίνεται σε πανεπιστημιακά νοσοκομεία. Προς το παρόν συνεργαζόμαστε με δύο πανεπιστημιακά νοσηλευτήρια: την πανεπιστημιακή κλινική του St George’s και το Εθνικό Δημόσιο Πανεπιστήμιο του Ισραήλ που είναι το Sheba Medical Center στο Tel Hashomer, σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ. Σκοπός μας είναι να μπορέσουμε μελλοντικά να προσφέρουμε ολόκληρο το πρόγραμμα στην Κύπρο, δηλαδή και τα τέσσερα χρόνια, σε συνεργασία με το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας -το οποίο είναι ήδη Πανεπιστημιακό αφού προσφέρει ειδικότητες-. Λόγω του ότι απαιτείται αρκετή προεργασία και συνεννόηση με το νοσοκομείο και το Υπουργείο Υγείας αυτό θα γίνει σε μεταγενέστερο στάδιο. Να σημειώσω επίσης ότι μια τέτοια εξέλιξη δεν θα είναι μόνο προς όφελος της Σχολής μας, αλλά κυρίως προς όφελος του Γενικού Νοσοκομείου και των ασθενών του.
Με αυτό τον τόπο το Γενικό Νοσοκομείο θα αναβαθμιστεί σε ολοκληρωμένη Πανεπιστημιακή Κλινική λόγω της παρουσίας και της διδασκαλίας φοιτητών υψηλής ακαδημαϊκής και επαγγελματικής κατάρτισης. Επί τούτου να προσθέσω ότι , οι δικοί μας φοιτητές έρχονται προετοιμασμένοι. Ορισμένοι από τους φοιτητές μας έχουν ένα – κάποτε και δύο- μεταπτυχιακούς τίτλους, κάποιοι έχουν ακόμη και διδακτορικά. Άρα μιλάμε για μια ομάδα επίλεκτων φοιτητών. Για να εισέλθουν τέτοιοι φοιτητές σε κάποιο κλινικό χώρο, αυτό συνεπάγεται την ανάλογη προετοιμασία , την επιλογή και εκπαίδευση του καθηγητικού προσωπικού, και βεβαίως την διαδικασία αξιολόγησης και επικύρωσης του κλινικού εκπαιδευτικού προγράμματος. Αυτές οι διαδικασίες δηλαδή συμβάλλουν στην αναβάθμιση του νοσοκομείου που θα δεχτεί τους φοιτητές. Δύο λόγια για το Πρόγραμμα σπουδών; Το πρόγραμμα δεν έχει καμία σχέση με τα κλασσικά προγράμματα σπουδών, όπου 200 φοιτητές περνούν αμέτρητες ώρες σε ένα αμφιθέατρο ακούοντας παθητικά ένα καθηγητή… Η μάθηση βεβαίως είναι καλύτερη όταν ο αριθμός των φοιτητών είναι μικρότερος. Εμείς ακολουθούμε το πρόγραμμα του St George’s που διεξάγεται σε γκρουπ οκτώ φοιτητών ανά καθηγητή- και επιπλέον, η μάθηση της Ιατρικής εισάγεται μέσα από την μελέτη των κλινικών περιπτώσεων και προβλημάτων. Δηλαδή, κάθε βδομάδα οι φοιτητές μελετούν ένα νέο κλινικό περιστατικό που χρήζει διάγνωσης και στο πλαίσιο του συγκεκριμένου περιστατικού μαθαίνουν τις βασικές επιστήμες. Λόγου χάρη, εάν το περιστατικό είναι καρδιολογικό, θα μάθουν την σχετική ανατομία, φυσιολογία, φαρμακολογία και παθολογία που θα τους βοηθήσει στο να επιλύσουν το διαγνωστικό πρόβλημα που παρουσιάζεται στο περιστατικό. Και όλα αυτά, πάντα σε ομάδες των 8 ατόμων όπως είπα. Ακολούθως θα πάνε στο εργαστήριο της ανατομίας να μελετήσουν τον θώρακα, την καρδιά… κτλ. Θα βλέπουν βεβαίως και ασθενείς μέσω επισκέψεων σε κλινικές
που επίσης θα είναι σχετικές με το συγκεκριμένο περιστατικό της εβδομάδας (στην πιο πάνω περίπτωση θα είναι κάποια καρδιολογική κλινική). Να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα σπουδών των τεσσάρων χρόνων που προσφέρουμε είναι ισοδύναμο σε διδακτικές περιόδους και διδακτική ύλη με πεντέμισι ακαδημαϊκά έτη. Ενώ στα πλείστα πανεπιστήμια το ακαδημαϊκό έτος καλύπτει μόλις 28 εβδομάδες, το δικό μας ακαδημαϊκό έτος διαρκεί 45 εβδομάδες. Άρα η ύλη των πεντέμισι ετών συμπυκνώνεται σε τέσσερα χρόνια. Υπάρχει πεδίο συνεργασίας με το Πανεπιστήμιο Κύπρου σε περίπτωση που υλοποιηθούν οι παλαιότερες σκέψεις για λειτουργία Ιατρικής Σχολής στο δημόσιο Πανεπιστήμιο; Είμαστε η πρώτη Ιατρική Σχολή στην Κύπρο και ευελπιστούμε να λειτουργήσει και η Ιατρική Σχολή στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, επειδή πιστεύουμε ότι η παρουσία μιας τέτοιας Σχολής θα ήταν πολύ σημαντική. Πιστεύω όμως ότι τα δύο αυτά πανεπιστήμια δεν θα είναι ανταγωνιστές όσο αφορά τους υποψήφιους φοιτητές Ιατρικής για ένα πολύ απλό λόγο. Το πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Κύπρου είναι στα ελληνικά και απευθύνεται σε μαθητές που τελειώνουν τώρα το Λύκειο, ενώ το δικό μας πρόγραμμα είναι στα αγγλικά και απευθύνεται σε άτομα τα οποία έχουν ήδη πρώτο πτυχίο και σε φοιτητές ανά το παγκόσμιο. Άρα, τα δύο πανεπιστήμια απευθύνονται σε εντελώς διαφορετικές ομάδες φοιτητών. Βεβαίως με το Πανεπιστήμιο Κύπρου υπάρχει τεράστιο πεδίο συνεργασίας στον τομέα της κλινικής εκπαίδευσης και της Ιατρικής Έρευνας. Εμείς θα μπορούσαμε να προετοιμάσουμε το έδαφος στα δημόσια νοσοκομεία για να μπορέσουν να δεχτούν μετέπειτα τους φοιτητές του Πανεπιστημίου Κύπρου. Θα μπορούσε επίσης να γίνει συνεργασία στην έρευνα, στην ανάπτυξη κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων και προγραμμάτων συνεχόμενης ιατρικής εκπαίδευσης των ιατρών.
87
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
IA ™ET °
10
H™EI™
°Ú‹ÁÔÚ·. E‡ÎÔÏ·. AÍÈfiÈÛÙ·...
METP
¶ÔÛÔÙÈÎfi˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ (%) Ù˘ °Ï˘ÎÔ˙˘ÏȈ̤Ó˘ AÈÌÔÛÊ·ÈÚ›Ó˘ A1C Û ÌfiÏȘ 5 Ì ÙÔ ÌÂÙÚËÙ‹ A1CNow+ Ù˘ Bayer
...Ì ÌÔÓ·‰Èο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο! ¶ÈÛÙÔÔ›ËÛË NGSP ÁÈ· ÙËÓ ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ
AÔÙÂϤÛÌ·Ù· Û 5 ÏÂÙ¿ ÁÈ· ¿ÌÂÛË Ú‡ıÌÈÛË ÙÔ˘ ·ÛıÂÓÔ‡˜
K¿ı ÌÂÙÚËÙ‹˜ Â›Ó·È ‹‰Ë Ú˘ıÌÈṲ̂ÓÔ˜ Î·È ‰ÂÓ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Î·Ì›· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ Ú‡ıÌÈÛË
MÔÚ› Ó· ÌÂÙ·ÊÂÚı› ·ÓÙÔ‡
MÔÚ› Ó· ·Ú·Ì›ÓÂÈ 4 Ì‹Ó˜ ÂÎÙfi˜ „˘Á›Ԣ ¯ˆÚ›˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› XÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÌfiÏȘ 5 ÌI ·›Ì·ÙÔ˜ AÏ‹ ‰È·‰Èηۛ· ‰ÂÈÁÌ·ÙÔÏË„›·˜
K˘ÎÏÔÊÔÚ› Û ÛÂÙ ÁÈ· 10 ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ AÛıÂÓ›˜ Ô˘ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È ¿ÌÂÛ· ÛÙË Ú‡ıÌÈÛË ÙÔ˘ ‰È·‚‹ÙË ÂÙ˘¯·›ÓÔ˘Ó Ì›ˆÛË 1% Ù˘ A1C.1,2 H Ì›ˆÛË Ù˘ A1C ηٿ 1% ÌÂÈÒÓÂÈ ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ ÂÈÏÔÎÒÓ ÛÙ· Ì¿ÙÈ·, ÛÙÔ˘˜ ÓÂÊÚÔ‡˜ Î·È ÛÙÔ Ó¢ÚÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ηٿ 40%.3
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·: 1. Miller CD et al., Rapid A1C availability improves clinical decision-making in an urban primary care clinic. Diabetes Care 2003; 26:11581163. 2. Cagliero E et al., Immediate feedback of HbA1C levels improves glycemic control in type 1 and insulin-treated type 2 diabetic patients. Diabetes Care 1999; 22:1785-1789. 3. Centers for Disease Control and Prevention, National diabetes fact sheet: general information and national estimates on diabetes in the United States, 2002, Atlanta, GA: U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, 2003.
ελεύθεροβήμα
90 Σπουδές στη Φαρμακευτική στο Intercollege
91 ΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΦΑΡΜΑΚΟ…. Συχνή παρακολούθηση της εξέλιξης!
92 Η μάστιγα του καπνίσματος
94 Εταιρία Διαβητολογίας Κύπρου
ελεύθεροβήμα
Σπουδές στη Φαρμακευτική στο Intercollege Της Άννας-Μαρίας Ευτυχίου
Τις τελευταίες δεκαετίες, σημαντικές ανακαλύψεις στους τομείς της τεχνολογίας, της ιατρικής και της φαρμακευτικής, έχουν δημιουργήσει νέα δεδομένα στην παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης συντείνοντας στο να αυξηθεί το προσδόκιμο επιβίωσης του ανθρώπου και στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του. Σημαντικό επακόλουθο αυτών των εξελίξεων, είναι η ανάπτυξη και βελτίωση των γνώσεων και τεχνικών που σχετίζονται με τα ραγδαία αναπτυσσόμενα επαγγέλματα της υγείας. Ανάμεσα σε αυτά, συγκαταλέγεται και το επάγγελμα του φαρμακοποιού, ενός επαγγελματία υγείας ο οποίος βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Το ιδιωτικό κολλέγιο Intercollege με έδρα την Λευκωσία, προσφέρει, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Hertfordshire του Ηνωμένου Βασιλείου,
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
90
πτυχίο στη Φαρμακευτική. Το Πρόγραμμα συνδυάζει τη θεωρία και την πρακτική της Φαρμακευτικής Επιστήμης, προετοιμάζοντας τους φοιτητές για μια επιτυχημένη καριέρα στον ιδιωτικό ή στο δημόσιο τομέα και παρέχοντας τη δυνατότητα για λειτουργία ιδιωτικού φαρμακείου, και τη δυνατότητα εργασίας σε διάφορες φαρμακευτικές βιομηχανίες, στην έρευνα και ανάπτυξη φαρμακευτικών προϊόντων, ή ακόμα και στον ακαδημαϊκό τομέα. Οι απόφοιτοι του Προγράμματος, όπως όλοι οι απόφοιτοί φαρμακευτικών σχολών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού πρώτα πραγματοποιήσουν την πρακτική τους άσκηση και πετύχουν στις σχετικές εξετάσεις, θα μπορούν να αποκτήσουν την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος του φαρμακοποιού στην Κύπρο ή σε άλλο Κράτος Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και να έχουν το δικαίωμα να εργαστούν ως επαγγελματίες Φαρμακοποιοί.
ΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΦΑΡΜΑΚΟ….
Συχνή παρακολούθηση της εξέλιξης!
Της Άννας-Μαρίας Ευτυχίου
Την λειτουργία και αποτελεσματικότητα των φαρμάκων κατά νοσημάτων δεν μπορεί κανείς να την αμφισβητήσει την ίδια ώρα όμως υπάρχουν και αυτοί οι οποίοι θεωρούν πως μερικά θεραπευτικά σκευάσματα μπορεί να ταλαιπωρούν ή μπορεί να μην έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα και για αυτό ζητούν την αλλαγή φαρμακευτικής αγωγής. Στην Κύπρο θέμα αλλαγής τρόπου χορήγησης φαρμακευτικών σκευασμάτων υψηλού κόστους για σοβαρές χρόνιες παθήσεις όπως διάφορες μορφές καρκίνου, σκλήρυνση κατά πλάκας, νεφροπάθειες και διαβήτης, προς το παρόν τουλάχιστον δεν υφίσταται. Την ίδια ώρα όμως στην Ελλάδα υπάρχουν αντιδράσεις και η Ελλληνική κυβέρνηση φαίνεται να τις μελετά. Στο θέμα πάντως αλλαγής χορήγησης φαρμάκου για λόγους βελτίωσης της υγείας των ασθενών απάντησε ο Προϊστάμενος της Εντατικής Μονάδας του Απολλώνιου Νοσοκομείου Λευκωσίας, Πνευμονολόγος – Εντατικολόγος, Στυλιανός Κακουλλής. Όπως είπε ο γιατρός, στην διάρκεια αλλαγής χορήγησης φαρμάκου θα πρέπει ο θεράπων ιατρός να προσέξει έτσι ώστε το νέο φάρμακο που θα αντικαταστήσει το παλιό, να μπορεί να συνδυαστεί με άλλα φάρμακα που πιθανόν να λαμβά-
νει ο ασθενής και να μην υπάρξουν αρνητικές αλληλεπιδράσεις και παρενέργειες. «Δεν σημαίνει ότι το καινούργιο φάρμακο θα είναι καλύτερο από το προηγούμενο που λαμβάνει ο ασθενής γι’ αυτό πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί . Μπορεί να προκληθούν παρενέργειες διαφορετικού τύπου και θα πρέπει ο ασθενής και ο γιατρός να παρακολουθούν την εξέλιξη. Και βεβαίως απαιτείται να ξαναγίνει έλεγχος από τον γιατρό σε σύντομο χρονικό διάστημα» τόνισε ο δρ. Κακουλλής. Όπως εξήγησε υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να δημιουργηθούν μεγάλα ή μικρά προβλήματα στην υγεία του ασθενή από μια απλή αλλαγή φαρμάκου για αυτό επιβάλλεται η παρακολούθηση. «Για παράδειγμα όταν λαμβάνεις εισπνεόμενα φάρμακα μπορεί να δημιουργηθούν μύκητες στο στόμα και πρέπει να ελεγχθούν» τόνισε ο Διευθυντής της Εντατικής του ιδιωτικού νοσηλευτηρίου. Σημείωσε μάλιστα ότι υπάρχουν περιπτώσεις που εκτός από την καταγραφή ενός απλού ιστορικού του ασθενή, θα πρέπει να γίνουν και εξειδικευμένες αναλύσεις, πριν την λήψη του νέου φαρ-
μάκου για αποφυγή πιθανής αρνητικής επίδρασης στον όργανισμό μας. Ποιοι οι λόγοι αλλαγής φαρμάκου: Οι περιπτώσεις στις οποίες χρήζει αλλαγής το φάρμακο μας σύμφωνα με τον γιατρό, είναι όταν ο ασθενής έχει δυσκολία με τα υφιστάμενα φάρμακα π.χ παρενέργειες που ενοχλούν τον ασθενή με συμπτώματα η χωρίς συμπτώματα. Μπορεί να αυξηθεί η αρτηριακή πίεση, το σακχάρου κ.ά. Ο γιατρός δεν απέκλεισε μάλιστα το ενδεχόμενο σε μερικές περιπτώσεις οι γιατροί να «αναγκαστούν» να επιστρέψουν στο προηγούμενο φάρμακο, όταν αντιληφθούν πως είχε καλύτερα αποτελέσματα, από το νέο φάρμακο. 91
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
ελεύθεροβήμα
Η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Δρ Βάσος Θ. Οικονόμου Παθολόγος – Καρδιολόγος Εκπρόσωπος του Π.Ι.Σ. (Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου) στον Κ.Ε.Σ.Α.Κ. (Κυπριακός Εθνικός Συνασπισμός για την Αντιμετώπιση του Καπνίσματος)
Ως εκπρόσωπος του Συμβουλίου Ιατρικού Σώματος στον Κυπριακό Εθνικό Συνασπισμό για Αποτροπή του Καπνίσματος ΚΕΣΑΚ και φυσικά φανατικός αντικαπνιστής, έδωσα πολλές φορές διαλέξεις για την ανόητη και θανατηφόρα συνήθεια του καπνίσματος σε πολλούς χώρους, κυρίως σε σχολεία και στρατόπεδα. Μπορώ να ισχυριστώ με άνεση ότι μπορώ πια να διατυπώσω και να καταγράψω κάποιες εντυπώσεις. Η επαφή μου με νέους ανθρώπους, με τη μαθητιώσα βασικά νεολαία μας,δια μέσου αυτών των διαλέξεων, με έκανε πιο σοφό και πιο ανθρώπινο. Προηγουμένως είχα μια ψυχρότητα και μια απόσταση από τους νέους μας και τώρα πια δεν είμαι σίγουρος ότι δεν έφερα και τη δική μου ευθύνη για τη ψυχρότητα και την απόσταση αυτή. Θεωρούσα τους νέους μας ανεύθυνους, επιπόλαιους, ανάλγητους, αναρχικούς, εκμεταλλευτές,αφελείς και απροβλημάτιστους. Είχα την απαίτηση να βλέπουν τη ζωή όπως τη βλέπω εγώ. Είχα την απαίτηση να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα όπως τα αντιμετωπίζω εγώ. Είχα την απαίτηση να συμπεριφέρονται όπως συμπεριφέρομαι εγώ. Είχα την απαίτηση να σκέφτονται όπως σκέφτομαι εγώ. Αυτή η τακτική μου με οδήγησε σε αναπόφευκτες αντιπαραθέσεις με τις δύο μου κόρες και δεν αποκρύβω ότι υπακούοντας στον όπως νόμιζα σχεδόν ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
92
πάντοτε αλάνθαστο και αγαπημένο μου εαυτό,θεωρούσα ότι είχα σχεδόν πάντοτε δίκαιο.
οποιοσδήποτε στον ιερό χώρο των νοσοκομείων και ιατρείων και κυρίως οι ιατροί.
Τελικά με τις πολλές φορές που έδωσα τη διάλεξη διαπίστωσα κάτι που δεν αντέχω να μην το βγάλω από τη ψυχή μου.
Δάκρυσα όταν κορυφώθηκαν τα χειροκροτήματα. Και αυτό συνέβηκε όταν τους κάλεσα να πάρουν από τα δικά μας ανάξια χέρια τη σκυτάλη και να μην καπνίσουν μπροστά στα δικά τους παιδιά, να αποφύγουν να κάνουν αυτό που κάναμε και κάνουμε εμείς.
Οι μαθητές μας είναι καλοί χαρακτήρες, έχουν τις δυνατότητες να ακολουθήσουν το σωστό δρόμο, έχουν την αντίληψη να ξεχωρίσουν το καλό από το κακό, αρκεί να κάνουμε οι γονείς το πρώτιστο μας καθήκον. Αρκεί να συμπεριφερόμαστε κόσμια και να ζούμε με μέτρο και ηθικές αρχές. Αρκεί να γίνουμε εμείς τα σωστά πρότυπα, ως καθηκόντως οφείλουμε, για να μπορέσουν με σχετική ευκολία οι νέοι μας να απορρίψουν τα ινδάλματα που εκπροσωπούνται κυρίως από ναρκομανείς σκουλαρικάδες της ποπ μιούσικ και τους ημιμαθείς υπεραμειβόμενους ποδοσφαιριστές. Πρόσφατα σε γυμνάσιο της Λάρνακας ενώπιον 100 περίπου μαθητών, όταν στο πιο κρίσιμο σημείο της ομιλίας μου ανέβασα σκόπιμα τους τόνους και είχα τον απόλυτο έλεγχο, σηκώθηκαν από τα καθίσματα χειροκρότησαν και ζητωκραύγασαν εν είδει ποδοσφαιρικού αγώνα, όταν βροντοφώναξα με ασυμβίβαστο ύφος και στεντόρεια φωνή ότι οι μαθητές πρέπει να αντιδράσουν, όταν καπνίζει οποιοσδήποτε στον ιερό χώρο του σχολείου και κυρίως οι εκπαιδευτικοί και κατά τον ίδιο τρόπο πρέπει να αντιδράσουν οι ασθενείς, όταν καπνίζει
Πριν από αρκετά χρόνια όταν οι Άγγλοι κατάφεραν να μειώσουν σημαντικά το κάπνισμα στον πληθυσμό της χώρας, έκαναν μελέτες για τα αίτια που οδήγησαν σε αυτή την επιτυχία, που απέδωσε καρπούς και κυρίως έσωσε πολλές ζωές. Ως κύρια αιτία της σημαντικής μείωσης του καπνίσματος αναφέρεται το γεγονός ότι ΣΤΑΜΑΤΗΣΑΝ ΝΑ ΚΑΠΝΙΖΟΥΝ ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΟΙ ΙΑΤΡΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ! Είπα στους μαθητές και το κάνω κάθε φορά ότι έχουμε το τραγικό προνόμιο η Κύπρος και η Ελλάδα να είμαστε επικεφαλής των ευρωπαϊκών χωρών όσον αφορά το κάπνισμα των μαθητών. Αυτό είναι μια τραγική αλήθεια που πρέπει να λέγεται. Παράλληλα όμως βροντοφώναξα ακόμη μια αλήθεια που δε γνωρίζω,γιατί δε λέγεται αλλά πρέπει να λέγεται. Το ολικό ποσοστό των καπνιστών του συνολικού πληθυσμού στους άνδρες
ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ
στην Κύπρο είναι 22% και ανάμεσα στους ιατρούς είναι 23,8% ! και το ολικό ποσοστό γυναικών που καπνίζουν είναι 11,3% ενώ στις γυναίκες ιατρούς είναι 15,5% ! Επειδή οι αριθμοί είναι μεταβλητοί μπορεί κανείς άνετα να αμφισβητήσει τα στοιχεία που καταγράφω. Δεν με πειράζει,δεν με ενοχλεί. Εκείνο που με ενοχλεί είναι όταν καπνίζει δημόσια έστω και ένας ιατρός ή ακόμη χειρότερα, όταν καπνίζει στον ιερό χώρο του νοσοκομείου ή του ιατρείου, ή καπνίζει δημόσια έστω και ένας εκπαιδευτικός ή ακόμη χειρότερα καπνίζει στον ιερό χώρο του σχολείου.
Παράλληλα παρά το γεγονός η τιμωρία δεν είναι και δεν πρέπει να είναι το ζητούμενο και αυτοσκοπός,θεωρώ ότι είναι ένα σημαντικό μέρος της ολικής προσπάθειας της αντιμετώπισης του θανατηφόρου καπνίσματος στα πλαίσια της πολιτικής του καρρότου και του μαστιγίου. Θυμίζω ότι ο νόμος που θεσπίστηκε το 2000 σε περίπτωση που καπνίζει κανείς σε απαγορευμένο χώρο προνοεί πρόστιμο μέχρι 1000 λίρες ή μέχρι έξι μήνες φυλακή ή και τις δύο ποινές. Δεν αποκρύβω το γεγονός ότι δε θα στε-
νοχωρηθώ ιδιαίτερα αν τελικά εφαρμοστεί ο νόμος και μάλιστα ομολογώ ότι θα χαρώ αν τελικά δεν την πληρώσει ένας Γιάννης Αγιάννης, αλλά ένας εκπαιδευτικός,ένας ιατρός, ένας υπουργός και πάει λέγοντας, αφού με βάση το πιο θεμελιώδες άρθρο του συντάγματος είμαστε όλοι ίσοι έναντι του νόμου. Μάλιστα η χαρά μου θα είναι έκδηλη, αν τελικά την πληρώσει ένας βουλευτής που καπνίζει σε απαγορευμένο χώρο, εφόσον και με τη δική του ψήφο θεσπίστηκε ο νόμος και δικαιωματικά αναμένουμε να ενεργοποιηθεί.
93
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
ελεύθεροβήμα
CYPRUS DIABETIC ASSOCIATION 1979
ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Ο Δρ. Γιώργος Ολυμπίου γεννήθηκε στη Λάρνακα και σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει ειδικότητα στην Παθολογία και Καρδιολογία και ειδικό ενδιαφέρον στον διαβήτη. Εργάζεται στο Νοσοκομείο Λάρνακας στη θέση του Βοηθού Διευθυντή της Παθολογικής Κλινικής και από το 2007 εκπροσωπεί την Κύπρο στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για τον Διαβήτη BIRO-EUBIROD. Συμμετέχει ενεργά στην Επιτροπή παρακολούθησης και αναβάθμισης των πρωτοκόλλων για τον Σακχαρώδη Διαβήτη στο Υπουργείο Υγείας και στο Γ.Ε.Σ.Υ. Είναι Πρόεδρος της Εταιρίας Διαβητολογίας Κύπρου. Το 2007 δημιουργήθηκαν με δική του πρωτοβουλία Κέντρο Αναφοράς Διαβήτη και Διαβητολογική Κλινική με πολυδύναμη ομάδα διαβήτη στο Νοσοκομείο Λάρνακας. Ο Δρ. Ολυμπίου πραγματοποίησε πολλές ομιλίες και παρουσιάσεις σε Πανελλήνια Συνέδρια Παθολογίας και Διαβητολογίας. Είναι μέλος της ομάδας της πρώτης επιδημιολογικής μελέτης για την επίπτωση του Σακχαρώδη Διαβήτη και του μεταβολικού συνδρόμου στην Κύπρο (Ιανουάριος 2005), μέλος της συγγραφικής ομάδας του Πρωτόκολλου για το Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου ΙΙ του Υπουργείου Υγείας, πρόεδρος της υπεπιτροπής για το Πρωτόκολλο του Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου ΙΙ του Γ.Ε.Σ.Υ και πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής Διημερίδας Γενικού Νοσοκομείου Λάρνακας.
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
94
Η Εταιρεία Διαβητολογίας Κύπρου (ΕΔΚ) μετρά το 28° έτος λειτουργίας της. Ιδρύθηκε το 1983 με πρωτεργάτες τους Δώρο Λοΐζου, Κρίνο Τροκκούδη , Κρίτωνα Ερωτοκρίτου και Τάκη Θεοφανίδη και αργότερα των Ιωσήφ Κάσιου και Γιώργου Μενελάου και άλλων 15 παθολόγων. Σημαντική ήταν η βοήθεια και η συνεισφορά του Καθ. Χαράλαμπου Τούντα . Σήμερα η ΕΔΚ αριθμεί 40 μέλη. Το καταστατικό της εταιρείας συνέταξε ο δικηγόρος Λουκάς Λουκά νυν υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης.
ΣΤΟΧΟΙ Βασικός στόχος της Εταιρείας Διαβητολογίας Κύπρου είναι η πρόληψη τόσο του Σακχαρώδους Διαβήτη όσο και του Μεταβολικού Συνδρόμου. ΜΕΛΗ Σήμερα, η Διαβητολογική Εταιρεία αριθμεί 40 μέλη. Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΔΚ για την περίοδο 2011-2013 είναι οι: Γιώργος Ολύμπιος
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΚΥΠΡΟΥ
(πρόεδρος), Μαρινέλα Χειμώνα, (αντιπρόεδρος), Ανδρέας Στυλιανού (γραμματέας), Στέλιος Βουνιώτης (ταμίας), Δώρος Λοίζου (μέλος), Χρίστος Παστελλάς (μέλος,), Παναγιώτης Κουτσίδης (μέλος). ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ – ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Παρά τις δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει αρχικά η ΕΔΚ, κατάρφερε να διοργανώσει δυο ημερίδες, μία το 1987 στη Λάρνακα και μία το 1990 στη Λευκωσία. Από το 1991 αρχίζει η πραγματική άνθηση της ΕΔΚ. Σε συνεργασία με την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία (ΕΔΕ) διοργανώνει κάθε χρόνο την Ελλαδοκυπριακή ημερίδα για το ΣΔ, εναλλάξ σε Κύπρο και Ελλάδα. Η ημερίδα στην Ελλάδα εντάσσεται πάντοτε στα πλαίσια του Πανελλήνιου Διαβητολογικού Συνεδρίου. Τελευταία ήταν η 20η Ημερίδα που έγινε στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2011.
της ελεύθερης Κύπρου. Τα αποτελέσματα έχουν παρουσιαστεί σε συνέδρια του EASD, της ΕΔΕ, της ΔΕΒ,Ε καθώς και σε τοπικά ιατρικά συνέδρια, ενώ έχουν δημοσιευθεί επίσης σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά όπως το Diabetes Care. Μέσα από τις έρευνες αυτές φαίνεται ότι το 10.3% του πληθυσμού μας είναι διαβητικοί, ενώ ένα άλλο 23% έχει προδιάθεση για ΣΔ. Ένα επιπλέον 24.8% παρουσιάζει ΜΣ. Για τη φετινή χρονιά η Εταιρεία προγραμματίζει τον Νοέμβριο συνέδριο σε συνερ-
γασία με το Ινστιτούτο Μελέτης Έρευνας και Εκπαίδευσης στο ΣΔ και τα Μεταβολικά Νοσήματα. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ Από την ίδρυσή της η Εταιρεία αποτέλεσε το επιστημονικό συμβούλιο του Παγκύπριου Διαβητικού Συνδέσμου. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας έχει πραγματοποιήσει εκατοντάδες διαλέξεις σε κάθε γωνιά της ελεύθερης Κύπρου, συμβάλλοντας στη σωστή διαφώτιση και εκπαίδευση του κύπριου διαβητικού.
Στα 28 χρόνια παρουσίας της στα ιατρικά δρώμενα της Κύπρου, ΕΔΚ έχει συμβάλει σημαντικά στη συνεχή επιμόρφωση του Κύπριου ιατρού. Έχει διοργανώσει είκοσι επτά ημερίδες για τον διαβήτη και δύο για το Μεταβολικό Σύνδρομο. Μέλη της Εταιρείας έχουν λάβει μέρος σε δεκάδες τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές για ενημέρωση του πληθυσμού μας. Από μέλη της ΕΔΚ σχεδιάστηκαν και εκτελέστηκαν οι δύο μεγάλες επιδημιολογικές έρευνες για τον επιπολασμό του Σακχαρώδους Διαβήτη και του Μεταβολικού Συνδρόμου στον ενήλικα πληθυσμό
95
ΙΑΤΡΙΚΑΝΕΑ
No mercy for pimples Èڛ˜ ¤ÏÂÔ˜ ÁÈ· Ù· Û˘Ú¿ÎÈ·
Golgi Pharmaceuticals Ltd ∆ËÏ: 22329959
επιστημονικά θέματα
ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΑ ΑΠΟ ΦΥΤΑ
Συνταγές από το φυσικό περιβάλλον Της Άννας-Μαρίας Ευτυχίου
Από τα πανάρχαια χρόνια, όλοι οι λαοί του κόσμου χρησιμοποιούσαν βότανα για να θεραπεύσουν τις αρρώστιες. Οι κλασσικοί Έλληνες συγγραφείς και γιατροί της αρχαιότητας, όπως ο Ιπποκράτης, ο Αριστοτέλης, ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός έγραψαν διάφορα συγγράμματα για τις θεραπευτικές ιδιότητες και τον τρόπο χρήσης των φυτών, βασισμένοι στις λαϊκές παραδόσεις του καιρού τους. Για χιλιάδες χρόνια τα φάρμακα και τα καταπλάσματα γίνονταν από φυτά. Ακόμα και σήμερα αρκετά φάρμακα στηρίζονται πάνω στα φυτά και τα βότανα. Στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο ζουν πάνω από 6.000 είδη φυτών κι απ’ αυτά το ένα δέκατο περίπου, είναι αποκλειστικά ελληνικά και μοναδικά στον κόσμο. Ανάμεσα σ αυτά τα ασήμαντα φυτά πού τα προσπερνούμε ίσως με αδιαφορία, βρίσκονται τα πιο πολύτιμα γιατρικά, που για χιλιάδες χρόνια θεράπευαν το λαό μας. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Φαρμακευτικού Συλλόγου, Νίκο Νουρή, τα φαρμακευτικά φυτά δεν είναι μύθοι αλλά μια πραγματικότητα. Υπάρχει η ίδια ζήτηση όπως στο παρελθόν με δεδομένο ότι η φαρμακευτική έχει προχωρήσει πάρα πολύ και οι περισσότερες θεραπείες γίνονται με χημικά φάρμακα; Όχι μόνο δεν είναι μύθος αλλά η σημασία και η χρησιμότητα τους επιβεβαιώνεται με την σημερινή στροφή μεγάλης μερίδας του κοινού στα φυτικά βότανα και τα συμπληρώματα που χωρίς να υποκαθιστούν την αλλοπαθητική εντούτοις αποδεικνύονται εξαιρετικά χρήσιμα, όταν όμως χρησιμοποιούνται σωστά και
κυρίως όταν δεν επιχειρείται να τους αποδοθούν μαγικές ή θαυματουργές ιδιότητες. Οι φυτικές ουσίες αφορούν μέρος των υφιστάμενων χημικών φαρμάκων; Οι φυσικές ουσίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή φαρμάκων είτε σαν έκδοχα είτε σαν συμπληρωματικές ουσίες. Μπορούν όμως να χρησιμοποιηθούν και από μόνες τους αφού αρκετές από αυτές έχουν συγκεκριμένες θεραπευτικές ιδιότητες. Προσφέρονται σήμερα νέες θεραπείες με βάση αρχαίες συνταγές; Αυστηρά ομιλούντες όχι. Όμως γίνεται αξιοποίηση με σύγχρονες μεθόδους πολλών φυσικών ουσιών για την παρασκευή φαρμάκων. Ποιες είναι οι πιο διαδεδομένες συνταγές από την αρχαιότητα; Οι πιο ευρέως διαδεδομένες συνταγές αφορούν την παρασκευή φαρμάκων για δερματολογικές παθήσεις. Η ιατρική και φαρμακευτική καθημερινά προχωρεί με γοργούς ρυθμούς. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν φάρμακα για την θεραπεία ακόμα και του μεταστατικού ή του προχωρημένου καρκίνου του νεφρού; Μέχρι σήμερα οι συγκεκριμένες παθήσεις θεραπεύονται αποκλειστικά με αλλοπαθητικά φάρμακα. Εάν κάποια στιγμή στο μέλλον θα γίνει κατορθωτή η παρασκευή φυσικών φαρμάκων για τον καρκίνο αυτό δεν το ξέρω αλλά το εύχομαι. Το ζητούμενο για όλους τους λειτουργούς υγείας είναι το ιάσιμο αυτών των παθήσεων με τις λιγότερες δυνατές παρενέργειες.
ΦΑΡΜΑΚΟΕΞΕΛΙΞΗ
97
επιστημονικά θέματα
Μελέτη Φωτισμού για Φαρμακεία Του Δημήτρη Πολυκανδρίτη (INNOVO CONSTRUCTIONS)
{
98
Ο φωτισμός στα φαρμακεία παίζει σημαντικό ρόλο και λειτουργεί ως εργαλείο προσανατολισμού για τους πελάτες, επηρεάζει την ψυχολογία τους και συμβάλλει στην ενδυνάμωση της εταιρικής εικόνας του καταστήματος, αφού αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της διαμόρφωσης της βιτρίνας, των προθηκών και του χώρου πωλήσεων. Επίσης, ο κατάλληλος φωτισμός συμβάλλει αποφασιστικά στη δημιουργία του κομψού και καλαίσθητου περιβάλλοντος, που είναι απαραίτητο, προκειμένου ο πελάτης να κάνει άνετα τις επιλογές του. Μέσα από αυτό το άρθρο θα αναφερθούμε σε θέματα που αφορούν τη σωστή ανάδειξη και προβολή των προϊόντων του καταστήματος. Θα αναλύσουμε την αναγκαιότητα της μελέτης φωτισμού και γιατί αυτή είναι πολύ σημαντική σε ένα φαρμακείο.
ΦΑΡΜΑΚΟΕΞΕΛΙΞΗ
}
επιστημονικά θέματα
Eίναι γνωστό ότι, στις μέρες μας το φαρμακείο έχει εξελιχθεί, έχει αναπτύξει τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες και, όπως είναι φυσιολογικό και ο σχεδιασμός, αλλά και η λειτουργικότητα ακολουθούν την ιδία φιλοσοφία, προσφέροντας μια διαφορετική εικόνα στο χώρο. Έτσι και ο φωτισμός, εξελίχθηκε παράλληλα, ακολουθώντας τις αλλαγές αυτές, με στόχο πάντα την ανάδειξη και την προβολή, κάνοντας τον επαγγελματικό χώρο να δείχνει καθαρός, ευρύχωρος και λειτουργικός.
αποτελεί μια οικονομική λύση, αλλά τα αποτελέσματά της με την πάροδο του χρόνου είναι αρνητικά, καθώς δεν εξασφαλίζει την σωστή θερμοκρασία για την συντήρηση των προϊόντων, ενώ την ίδια ώρα, το ίδιο το φωτιστικό σώμα LED, δεν θα έχει μεγάλη διάρκεια. Για να αποφευχθούν λάθη η ανάλυση κάποιων θεμάτων θα βοηθήσει στην κατανόηση της αξίας της μελέτης φωτισμού, αλλά και στο γιατί είναι πολύ σημαντική και απαραίτητη για τα φαρμακεία.
Διάταξη του χώρου και των φωτιστικών
Έμφαση στη λεπτομέρεια
Το φαρμακείο προσφέρει στον καταναλωτή τη δυνατότητα να προμηθεύεται ανεπιφύλακτα τα προϊόντα και τα σκευάσματα που επιθυμεί, καθώς ο φαρμακοποιός έχει κατορθώσει να χτίσει μια σημαντική σχέση εμπιστοσύνης μαζί του. Την ίδια ώρα, μπορούμε να μεγιστοποιήσουμε τα θετικά στοιχεία του φαρμακείου, ως χώρου, αξιοποιώντας τη δυνατότητα της σωστής παρουσίασης, της άριστης κατάστασης και συντήρησής του.
Οι περισσότεροι κατασκευαστές καταστημάτων συμφωνούν στο ότι, το πιο σημαντικό στοιχείο στον σχεδιασμό ενός καταστήματος είναι ο φωτισμός. Δυστυχώς, όμως, παρατηρείται ότι η μελέτη φωτισμού μπαίνει σε «δεύτερη μοίρα» κατά τον σχεδιασμό ενός καταστήματος.
Στα καταστήματα πρέπει το σύστημα φωτισμού να αποδίδει σωστά τα χρώματα των εμπορευμάτων.
Η σωστή διαχείριση του φωτισμού προσφέρει την δυνατότητα να υπάρχει ξεκάθαρη προβολή του καταστήματος. Χρειάζεται προσοχή στην ανάδειξη των προϊόντων, ώστε να αναδεχτούν χωρίς να επισκιάζονται από τον φωτισμό. Για να επιτευχθεί αυτό, θα πρέπει να προηγηθεί η σωστή μελέτη, η οποία θα παρουσιάζει -εκτός από ένα όμορφα και άρτια φωτισμένο φαρμακείο-, το πώς θα είναι η εικόνα του κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά και τη νύχτα. Για τον φωτισμό του φαρμακείου, οι φαρμακοποιοί στρέφονται στην αγορά LED ταινίας ή ενός LED φωτιστικού αγνώστου προελεύσεως, το οποίο είναι οικονομικό. Αυτή είναι μια λανθασμένη αγορά, καθώς μπορεί να
Οι παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό της μελέτης φωτισμού σε ένα φαρμακείο είναι: Έλεγχος συστήματος και ευελιξία χρήσης Το σύστημα φωτισμού μπορεί να αποτελείται από αυτόνομα φωτιστικά ή φωτιστικά σε ράγα. Ανάλογα με τις ανάγκες φωτισμού κάθε χώρου, πρέπει να είναι πλήρως ελέγξιμο από το προσωπικό του καταστήματος. Ο έλεγχος με ηλεκτρονικά dimmers συμβάλλει, τόσο στην ευελιξία του συστήματος, όσο και στην εξοικονόμηση ενέργειας. Θερμοκρασία Χρώματος Η θερμοκρασία χρώματος μετριέται σε βαθμούς Kelvin. Όσο υψηλότερη είναι η θερμοκρασία χρώματος, τόσο πιο ψυχρός είναι ο φωτισμός και όσο χαμηλότερη είναι, τόσο πιο θερμός είναι ο φωτισμός.
Ο παράγοντας αυτός αφορά τη διάταξη των διαφόρων επίπλων του καταστήματος, όπως προθήκες, πάγκοι, ράφια μέσα στο χώρο, καθώς και των αντίστοιχων φωτιστικών. Είναι σημαντικό η διαμόρφωση του φωτισμού να προβάλλει και να αναδεικνύει την αρχιτεκτονική του χώρου και να εναρμονίζεται με τη γενική εικόνα του καταστήματος. Χρωματική απόδοση
Εκμετάλλευση φυσικού φωτισμού Ο φυσικός φωτισμός συμβάλλει στο σωστό φωτισμό ενός καταστήματος και στην εξοικονόμηση ενέργειας. Ωστόσο, θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα για την ποσότητα και την κατανομή του φυσικού φωτός, που ενσωματώνεται στο φωτισμό του καταστήματος. Ανάδειξη των προσώπων και των αντικειμένων Το φως πρέπει να αναδεικνύει την υφή, το σχήμα και το μέγεθος ενός αντικειμένου ή εμπορεύματος. Με τη δημιουργία ή την αποφυγή σκιάσεων, μέσω του φωτισμού, αναδεικνύουμε τα χαρακτηριστικά των εμπορευμάτων που εκτίθενται στις προθήκες ή τις βιτρίνες, με στόχο πάντα την προσέλκυση των πελατών. Σημεία εστίασης προσοχής Είναι τα σημεία στα οποία είναι επιθυμητό ο πελάτης να εστιάσει την προσοχή του, όπως για παράδειγμα οι προθήκες ή οι πάγκοι προβολής προϊόντων.
ΦΑΡΜΑΚΟΕΞΕΛΙΞΗ
99
φαρμακευτικά νεα
Δύο εκατομμύρια ψήφοι για την εκστρατεία 1 Mission, 1 Million
Συνολικά, 2.000.000 άνθρωποι ψήφισαν επισκεπτόμενοι το site www. heartofstroke.com, αναδεικνύοντας 32 προγράμματα από ολόκληρο τον κόσμο, που σαν στόχο έχουν την ευαισθητοποίηση του κοινού στην πρόληψη των εγκεφαλικών επεισοδίων που σχετίζονται με την κολπική μαρμαρυγή. Τα προγράμματα θα βραβευτούν και θα μοιραστούν 1 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο της παγκόσμιας εκστρατείας 1 Mission 1 Million. «Είμαι πραγματικά ενθουσιασμένη από αυτά τα αποτελέσματα και από τον αριθμό των ατόμων που μπήκαν στον κόπο να ψηφίσουν και να αφήσουν σχόλια στη ιστοσελίδα. Ένας από τους στόχους μας ήταν να έρθουμε σε επαφή με το κοινό οδηγώντας τους στις πληροφορίες για την κολπική μαρμαρυγή που υπήρχαν στο www.heartofstroke.com,» είπε η 102
ΦΑΡΜΑΚΟΕΞΕΛΙΞΗ
Jane Seymour, πρέσβειρα της εκστρατείας 1 Mission 1 Million. «Έχασα τη μητέρα μου εξαιτίας ενός σχετιζόμενου με την κολπική μαρμαρυγή εγκεφαλικού επεισοδίου. Πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά περισσότερα για να ευαισθητοποιηθεί ο κόσμος σχετικά με αυτόν τον κίνδυνο και για να διασφαλιστεί ότι λαμβάνουν την καλύτερη προστασία – τα προγράμματα αυτά θα κάνουν πραγματικά τη διαφορά». Η κολπική μαρμαρυγή είναι η πιο συνηθισμένη συνεχής διαταραχή του καρδιακού ρυθμού και οδηγεί έως και σε 3 εκατομμύρια εγκεφαλικά επεισόδια ετησίως σε όλο τον κόσμο, ωστόσο, η ενημέρωση για τη σχέση ανάμεσα στην κολπική μαρμαρυγή και το εγκεφαλικό επεισόδιο παραμένει ελάχιστη, οδηγώντας σε ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο για εκατομμύρια ασθενείς που δε γνωρίζουν.
Ανακαλύφθηκε γονίδιο που ελέγχει τον χρόνιο πόνο Ένα γονίδιο, το οποίο ευθύνεται για τη ρύθμιση του χρόνιου πόνου, εντόπισαν για πρώτη φορά Βρετανοί επιστήμονες, ένα επίτευγμα που αναμένεται να βοηθήσει στην ανάπτυξη νέων πιο αποτελεσματικών αναλγητικών
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ Οι ερευνητές ανέφεραν ότι αν καταστεί δυνατό να αναπτυχθούν φάρμακα που μπλοκάρουν την πρωτεΐνη, η οποία παράγεται από το συγκεκριμένο γονίδιο HCN2, τότε θα υπάρξει καταπολέμηση του χρόνιου νευροπαθητικού πόνου, ο οποίος προέρχεται από κάποια βλάβη στα νεύρα (είναι διαφορετικός από τον χρόνιο πόνο μιας φλεγμονής) και ο οποίος σήμερα είναι δύσκολο να καταπολεμηθεί με τα υπάρχοντα φάρμακα. Όσοι ασθενείς υποφέρουν από νευροπαθητικούς πόνους, δύσκολα βρίσκουν ανακούφιση, αλλά η φαρμακευτική καταστολή της δράσης του συγκεκριμένου γονιδίου θα ανοίξει το δρόμο για την εύρεση επιτέλους μιας αποτελεσματικής θεραπείας. Ο πόνος, γενικότερα, αποτελεί μεγάλο βάρος για τα συστήματα υγείας διεθνώς, κοστίζοντας πάνω από 200 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως στην Ευρώπη (ένας στους πέντε Ευρωπαίους εκτιμάται ότι υποφέρει από κάποιο χρόνιο πόνο) και 150 δισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες, το 22% των ανθρώπων με χρόνιο πόνο παθαίνουν κατάθλιψη και το 25% χάνουν τη δουλειά τους κάποια στιγμή. Το γονίδιο HCN2 υπάρχει στις ευαίσθητες στον πόνο απολήξεις των νεύρων. Οι ερευνητές εξάλειψαν αυτό το γονίδιο σε γενετικά τροποποιημένα ποντίκια και διαπίστωσαν ότι η αφαίρεσή του οδηγούσε σε απάλειψη του νευροπαθητικού πόνου στα πειραματόζωα. Από την άλλη, το μπλοκάρισμα του γονιδίου δεν μειώνει τον κανονικό οξύ πόνο (π.χ. από κόψιμο ή κάψιμο), πράγμα που είναι σημαντικό, επειδή αυτό το είδος πόνου είναι αναγκαίο, ώστε ο οργανισμός να προειδοποιείται έγκαιρα για διάφορους κινδύνους, όπως ατυχήματα. Εκτιμάται ότι περίπου ένας άνθρωπος στους επτά υποφέρει από κάποιου είδους χρόνιο πόνο, είτε νευροπαθητικό, είτε λόγω φλεγμονής (π.χ. αρθρίτιδα). Χρόνιος πόνος θεωρείται ο πόνος που συμβαίνει τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας επί τουλάχιστον τρεις μήνες. Ο νευροπαθητικός πόνος, μεταξύ άλλων, υπάρχει σε διαβητικούς, σε καρκινοπαθείς που κάνουν χημειοθεραπεία, σε όσους υποφέρουν από την μέση τους, μετά από έρπη κ.α.
φαρμάκων.
ΦΑΡΜΑΚΟΕΞΕΛΙΞΗ
103
φαρμακευτικά νεα
Βιταμίνη D Χρειαζόμαστε περισσότερη Οι ευνοϊκές επιδράσεις φαίνεται να επεκτείνονται και σε χρόνιες νευρολογικές παθήσεις. Το 2010 επιδημιολογική έρευνα από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας της Φινλανδίας διαπίστωσε ότι οι υψηλές συγκεντρώσεις βιταμίνης D στο αίμα σχετίζονται αντίστροφα με τον κίνδυνο μελλοντικής εμφάνισης νόσου του Parkinson4.
Η βιταμίνη D παράγεται κατά κύριο λόγο από την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου στο ανθρώπινο δέρμα, ενώ οι διατροφικές πηγές πρόσληψής της είναι περιορισμένες. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, περισσότερο από το 50% των δυτικών ανθρώπων εμφανίζουν ανεπάρκεια βιταμίνης D, ως αποτέλεσμα της αστικοποίησης και του περιορισμού της έκθεσης στο ηλιακό φως. Μεταξύ αυτών βρίσκονται και οι κάτοικοι ηλιόλουστων χωρών, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Τουρκία και το Ισραήλ1. Τα ευρήματα αυτά, μαζί με τη σχετικά πρόσφατη ανακάλυψη ότι πάνω από 30 σωματικοί ιστοί φέρουν υποδοχείς της βιταμίνης D, έχουν οδηγήσει σε δραστική αναθεώρηση των απόψεων για το βιολογικό της ρόλο, τη σημασία της για την υγεία και τα συνιστώμενα επίπεδα πρόσληψης. Το ενδιαφέρον για τη βιταμίνη D κορυφώθηκε το 2007 όταν επιστήμονες από τη Διεθνή Υπηρεσία Αντικαρκινικής Έρευνας (IARC) και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ογκολογίας συνόψισαν τα αποτελέσματα 18 τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών χορήγησης βιταμίνης D σε υγιείς ανθρώ-
104
ΦΑΡΜΑΚΟΕΞΕΛΙΞΗ
πους και διαπίστωσαν ότι όσοι λάμβαναν συμπληρώματα βιταμίνης D είχαν κατά μέσο όρο 7% λιγότερες πιθανότητες θανάτου από οποιαδήποτε αιτία, σε σχέση με όσους λάμβαναν εικονικό φάρμακο2. Η πιθανή μείωση της θνησιμότητας μπορεί να οφείλεται στην αναστολή της καρκινογένεσης μέσω επαγωγής της διαφοροποίησης και καταστολής της ανεξέλεγκτης κυτταρικής διαίρεσης. Μια πρόσφατη τυχαιοποιημένη διπλή τυφλή κλινική μελέτη από το Πανεπιστήμιο Creighton των ΗΠΑ έδειξε ότι η χορήγηση 1100 IU βιταμίνης D ημερησίως (μαζί με ασβέστιο) σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες μείωσε τον αριθμό όλων των περιστατικών καρκίνων περισσότερο από 50%. Η δράση αυτή έχει φανεί και σε επιδημιολογικές μελέτες, όσον αφορά τον καρκίνο του παχέος εντέρου και του μαστού. Στην περίπτωση του καρκίνου του παχέος εντέρου, μία μετα-ανάλυση μελετών ασθενών-μαρτύρων (casecontrol), έδειξε ότι για κάθε αύξηση των επιπέδων της 25(OH)D (του κύριου μεταβολίτη της βιταμίνης D) στο αίμα κατά 20 ng/ml, ο κίνδυνος καρκίνου μειώνεται κατά 40%3.
Υπό το φως των νέων ευρημάτων, πολλοί επιστήμονες καλούν τους υγειονομικούς υπεύθυνους να αναθεωρήσουν προς τα πάνω τις συστάσεις πρόσληψης βιταμίνης D, οι οποίες διατυπώθηκαν πριν 50 χρόνια και βασίζονται ακόμα στην πρόληψη της…. ραχίτιδας. Ήδη το Ινστιτούτο Ιατρικής των ΗΠΑ τροποποίησε τις συστάσεις του από 200 έως 600 IU την ημέρα, σε 400-800 IU. Παρόλα αυτά, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία για να διατηρηθούν τα επίπεδα της 25(ΟΗ)D στο αίμα στις βέλτιστες τιμές των 30-40 ng/ml, απαιτείται η λήψη 1000 με 2000 IU βιταμίνης D ημερησίως. Το πρόβλημα έχει αρχίσει να αναγνωρίζεται από τις Ευρωπαϊκές Υγειονομικές Υπηρεσίες και ήδη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο γίνονται έντονες συζητήσεις για την δραστική προς τα πάνω αναπροσαρμογή των συνιστώμενων δόσεων της βιταμίνης5. Βιβλιογραφία: 1. 2. 3.
4. 5.
Zittermann A. Vitamin D in preventive medicine: are we ignoring the evidence? Br J Nutr, 2003, 89, 552-72. Autier P, Gandini S. Vitamin D supplementation and total mortality. A meta-analysis of randomized trials. Arch Int Mrd, 2007, 167(16), 1730-37. Yin L, Grandi N, Raum E et al. Meta-analysis: longitudinal studies of serum vitamin D and colorectal cancer risk. Aliment Pharmacol Ther, 2009, 30(2), 113-25. Knekt P, Kilkkinen A, Rissanen H et al. Serum vitamin D and the risk of Parkinson disease. Arch Neurol, 2010, 67(7), 808-11. http://www.theparliament.com/latest-news/article/ newsarticle/eu-urged-to-help-tackle-vitamin-ddeficiency
Β12 H βιταμίνη με τα χίλια πρόσωπα Η βιταμίνη Β12 αποτελεί ένα βιοχημικό παράδοξο. Συμμετέχει έμμεσα μόνο σε δύο ενζυμικές αντιδράσεις και παρόλα αυτά, η ανεπάρκειά της μπορεί να οδηγήσει σε σωρεία αιματολογικών, νευρολογικών και διανοητικών διαταραχών. Ανευρίσκεται μόνο σε ζωικές τροφές, γεγονός που εξηγεί και τα μεγάλα ποσοστά αβιταμίνωσης μεταξύ των φυτοφάγων. Γερμανική μελέτη διαπίστωσε ότι, ο μέσος όρος βιταμίνης B12 στο αίμα υγιών αποκλειστικών φυτοφάγων ανέρχεται στα 146 pmol/L, το μισό δηλαδή από αυτό που συνήθως απαντάται σε υγιείς παμφάγους (~280 pmol/L) (1). Τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης οδηγούν σε υψηλές συγκεντρώσεις ομοκυστεΐνης, ουσίας που αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου στεφανιαίας νόσου, αλλά και πιθανή αιτία πρόκλησης νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως Alzheimer, άνοια και νοητική υστέρηση. Η σύγχρονη έρευνα υποδεικνύει ότι, δεν υπάρχει κάποιο σαφές όριο βιταμίνης B12, κάτω από το οποίο εκδηλώνονται νοητικές διαταραχές, αλλά οι πιθανότητες φαίνεται να διατρέχουν όλο το φάσμα των φυσιολογικών τιμών, με τον κίνδυνο να μειώνεται όσο αυξάνονται τα επίπεδα της βιταμίνης στο αίμα. Πέραν των φυτοφάγων, που ούτως ή άλλως αποτελούν μειονότητα, η κύρια ομάδα που φαίνεται να πλήττεται περισσότερο είναι αυτή των υπερήλικων. Σύμφωνα με επιδημιολογικά ευρήματα, σε αυτή την ηλικιακή κατηγορία τα ποσοστά υποβιταμίνωσης κυμαίνονται από 10 έως 30%, όχι λόγω διατροφικής ένδειας, αλλά λόγω γαστρικής δυσλειτουργίας (ατροφική γαστρίτιδα), η οποία έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία αποδέσμευσης της βιταμίνης από τα τρόφιμα. Η δυσαπορ-
ρόφηση αυτή ανταποκρίνεται θετικά σε χορήγηση μεγάλων δόσεων (π.χ.1000 μg) βιταμίνης από το στόμα. Μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης σε δείγμα 1648 ηλικιωμένων ανθρώπων έδειξε ότι, εντός του εύρους των φυσιολογικών τιμών, τα άτομα με υψηλά επίπεδα βιταμίνης Β12 (και συνεπώς χαμηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης) είχαν 50% περισσότερες πιθανότητες διατήρησης της πνευματικής τους ακμαιότητας στην επόμενη δεκαετία σε σχέση με όσους είχαν χαμηλά επίπεδα (2). Σε παρόμοια συμπεράσματα κατέληξε και η πρόσφατη Αμερικανική κλινική μελέτη CHOP, από το Τμήμα Κλινικής Διατροφολογίας του Rush Institute of Healthy Aging. Το ενδιαφέρον της μελέτης CHOP ήταν ότι προσκόμισε ισχυρά πειστήρια περί ανωτερότητας της Β12 σε σχέση με το φυλικό οξύ (βιταμίνη Β9), τουλάχιστον όσον αφορά την προστασία των ηλικιωμένων από τη διανοητική φθορά (3). Ο διευρυμένος βιολογικός ρόλος αυτής της βιταμίνης αποτελεί μια συνεχή πηγή εκπλήξεων και νέων πιθανών θεραπευτικών εφαρμογών. Στις αρχές του 2011 Ιταλοί ερευνητές ανακάλυψαν ότι
η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 συνδέεται άμεσα με λαρυγγική υπερευαισθησία και αυξημένες πιθανότητες χρόνιου βήχα, κατάστασης που διορθώθηκε με αγωγή με βιταμίνη (4). Εξίσου αποτελεσματική φαίνεται να είναι η βιταμίνη Β12 στην περίπτωση της αφθώδους στοματίτιδας, μίας επίμονης και οδυνηρής πάθησης, κατά την οποία το στόμα γεμίζει με μικρές άσπρες εξελκώσεις. Ισραηλινοί επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η ημερήσια χορήγηση 1000 μg υπογλώσσιας, στο στόμα διαλυόμενης, βιταμίνης Β12 μειώνει σημαντικά τη διάρκεια και την ένταση των επώδυνων συμπτωμάτων, αναδεικνύοντας τη βιταμίνη στη μοναδική φαρμακευτική πρόταση για αυτήν την πάθηση (5). Βιβλιογραφία 1. 2. 3. 4. 5.
The usefulness of holotranscobalamin in predicting vitamin B12 status in different clinical settings. Current Drug Metab, 2005, 6: 47-53. Smith AD, Refsum H. Vitamin B12 and cognition in the elderly. Am J Clin Nutr, 2009, 89(suppl): 770S-11S. Tagney C, Tang Y, Evans D et al. Biochemical indicators of vitamin B12 and folate insufficiency and cognitive decline. Neurology, 2009, 72: 361-7. Bucca CB, Culla B, Guida G et al. Unexpalined chronic cough and vitamin B-12 deficiency. Am J Clin Nutr, 2011, 93: 542-8. Volkov I, Rudoy I, Freud T et al. Effectiveness of Vitamin B12 in treating recurrent aphthous stomatitis: a randomized, double-blind, placebocontrolled trial. JABFM, 2009, 22: 9-16.
ΦΑΡΜΑΚΟΕΞΕΛΙΞΗ
105
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
φαρμακευτικά νεα
MIPOMERSEN Δύο νέες μελέτες δείχνουν αποτελεσματικότητα στη μείωση των υψηλών τιμών Lp(a) Η Genzyme, a Sanofi company (EURONEXT: SAN και NYSE: SΝΥ) και η εταιρεία φαρμακευτικών προϊόντων ΙSIS, παρουσίασαν στο 79ο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης (EAS) δύο αναλύσεις των μελετών φάσης 3 του mipomersen.
Στις μελέτες αυτές, το mipomersen μείωσε την LDL-χοληστερόλη κατά 28% και 36% συγκριτικά με αυξήσεις της κατά 5% και 13%, που σημειώθηκαν με το placebo, αντίστοιχα (και τα δύο p<0.001), επιτυγχάνοντας τα πρωτεύοντα τελικά σημεία τους.
Τα αποτελέσματα των δύο αυτών μελετών, που ήταν φάσης 3, τυχαίας κατανομής ασθενών, ελεγχόμενες με placebo, και περιέλαβαν ασθενείς με ετερόζυγο οικογενή υπερχοληστερολαιμία, έδειξαν ότι το mipomersen επιφέρει μείωση τόσο της Lp(a) και της LDL-χοληστερόλης όσο και άλλων αθηρογόνων λιποπρωτεϊνών, όταν προστίθεται στην ήδη λαμβανόμενη υπολιπιδαιμική αγωγή.
Εκτός από την αξιολόγηση της εκατοστιαίας μείωσης της LDL-χοληστερόλης ως πρωτεύον τελικό σημείο τους, και οι δύο μελέτες εκτίμησαν επίσης την εκατοστιαία μείωση της Lp(a) ως τριτογενές τελικό σημείο. Οι περισσότεροι ασθενείς στις δύο μελέτες (71% και 62%) είχαν αυξημένες τιμές Lp(a)>20mg/dl κατά την ένταξή τους στη μελέτη.
Η μια μελέτη περιέλαβε 124 ασθενείς με ετερόζυγο οικογενή υπερχοληστερολαιμία και στεφανιαία νόσο και η άλλη 58 ασθενείς με σοβαρή ετερόζυγο οικογενή υπερχοληστερολαιμία. Όλοι οι ασθενείς ελάμβαναν ήδη τη μέγιστη ανεκτή δόση στατίνης και, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, επιπρόσθετη υπολιπιδαιμική αγωγή.
Το mipomersen πέτυχε μείωση της Lp(a) κατά μέσο όρο κατά 21% και 39%, συγκριτικά με 0% και 5% για τις ομάδες του placebo (και τα δύο p<0.001). Ποσοστό 22% των ασθενών που έλαβαν mipomersen στις δύο μελέτες πέτυχαν μείωση της Lp(a)≥50%. Οι μειώσεις που παρατηρήθηκαν ήταν επιπρόσθετες εκείνων που επιτεύχθηκαν με τα ήδη λαμβανόμενα υπολιπιδαιμικά θεραπευτικά σχήματα των ασθενών. Οι δυνατότητες του mipomersen
Και οι δύο μελέτες πέτυχαν όλα τα πρωτεύοντα, δευτερεύοντα και τριτεύοντα τελικά σημεία. τους.
106
ΦΑΡΜΑΚΟΕΞΕΛΙΞΗ
«Τα ευρήματα που παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο EAS υπογραμμίζουν τις
δυνατότητες του mipomersen στη θεραπεία των ιδιαίτερων αναγκών των ασθενών με σοβαρές μορφές οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας» είπε η αντιπρόεδρος και Γενικός Διευθυντής του Καρδιαγγειακού τμήματος της Genzyme, Paula Soteropoulos. Και εξήγησε ότι: «Εκτός από την πλασμαφαίρεση, δεν υπάρχει άλλη αποδεκτή θεραπεία που να απευθύνεται στις ειδικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς με οικογενή υπερχοληστερολαιμία, μεταξύ των οποίων και η αυξημένη Lp(a), επιπλέον της LDL-χοληστερόλης. Πιστεύουμε ότι το mipomersen θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο ως στοχεύουσα θεραπεία (targeted therapy) για τους ασθενείς αυτούς». Σε άλλη παρουσίαση με τίτλο «το Mipomersen, ένας αναστολέας της σύνθεσης της apoB, θα μπορούσε να μειώσει την ανάγκη για καταφυγή σε αφαίρεση λιπιδίων από το πλάσμα σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο», ο K.G. Parhofer, M.D. του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians, στο Μόναχο της Γερμανίας, επικεντρώθηκε στις δυνατότητες του mipomersen για μείωση της ανάγκης πλασμαφαίρεσης λιπιδίων, μειώνοντας τις τιμές της LDLχοληστερόλης κάτω από τις οριακές τιμές που συνιστούν το «κατώφλι» για την επιλογή ασθενών.
φαρμακευτικά νεα
Εντοπίστηκε η Αχίλλειος πτέρνα του ιού Ebola Μια πρωτεΐνη που βοηθά τη μεταφορά της χοληστερόλης μέσα στα κύτταρα μπορεί ενδεχομένως να αποτελέσει κλειδί για την ανάπτυξη φαρμάκων κατά του ιού Ebola, ενός σπάνιου αλλά θανατηφόρου ιού για τον οποίο δεν υπάρχει φαρμακευτική αγωγή, ανέφεραν Αμερικανοί ερευνητές.
ότι η ανακάλυψη αυξάνει επίσης τις πιθανότητες να αναπτυχθούν φάρμακα που θα μάχονται άμεσα τις λοιμώξεις από τον ιό.
Ο Kartik Chandran, του Albert Einstein College of Medicine, της Νέας Υόρκης, δήλωσε ότι ο ιός χρειάζεται την πρωτεΐνη.
Ο Ebola είναι μια από τις πιο θανατηφόρες γνωστές λοιμώξεις, εξουδετερώνοντας το 90% των ανθρώπων που προσβάλλονται .
Ποντίκια στο εργαστήριο, που είχαν χαμηλά επίπεδα της πρωτεΐνης Niemann-Pick C1, επέζησαν μετά την έκθεσή τους στον ιό Ebola, που προκαλεί αιμορραγικό πυρετό, και στον συγγενικό ιό Marburg.
Η νέα έρευνα υποδεικνύει ότι ο ιός έχει μια αδυναμία, με τη μορφή της γνωστής πρωτεΐνης Niemann-Pick.
Ποντίκια που έχουν λιγότερη από τη συγκεκριμένη πρωτεΐνη είναι πολύ ανθεκτικά στο να θανατωθούν από τους ιούς Ebola και Marburg.
Ο Sean Whelan, της ιατρικής σχολής του Harvard, που εργάστηκε σε μια από τις 2 έρευνες που δημοσιεύονται στο περιοδικό ‘Nature’, δήλωσε ότι η νέα έρευνα εντόπισε σημαντική κυτταρική πρωτεΐνη που ο ιός χρειάζεται για να προκαλέσει λοίμωξη και νόσο. Πρόσθεσε,
Άνθρωποι που έχουν 2 μη φυσιολογικά αντίγραφα της πρωτεΐνης εμφανίζουν τη νόσο Niemann-Pick στα οποία κύτταρα του σπληνός, του ήπατος και του εγκεφάλου αποφράσσονται από χοληστερόλη. Όμως η ίδια πρωτεΐνη εμφανίζεται επίσης να είναι η κύρια οδός που ο Ebola χρησιμοποιεί για να εισχωρήσει βαθιά στα κύτταρα.
Η εργασία του Chandran εστίασε στο μηχανισμό που χρησιμοποιεί ο Ebola για να αποκτήσει πρόσβαση στα κύτταρα. Ωστόσο, η ουσία στην ανακάλυψη της οποίας συνέβαλε το 2005 εργαζόμενος στο εργαστήριο του James Cunningham στο Harvard, ήταν υποσχόμενη όσον αφορά το μπλοκάρισμα της πρωτεΐνης Niemann-Pick σε ανθρώπινα κύτταρα, σύμφωνα με χωριστή έρευνα με επικεφαλής τον Cunningham, την οποία συνυπογράφει ο Chandran. Ο Chandran δήλωσε για την ομάδα του Cunningham ότι μπόρεσε να δείξει ότι η ουσία μπορεί να μπλοκάρει τη λοίμωξη από τον ιό. Η ουσία δεν έχει ακόμα δοκιμαστεί στα ποντίκια και θα πρέπει να φανεί ότι είναι αποτελεσματική σε θηλαστικά. Ο Chandran δήλωσε ότι το μπλοκάρισμα της ουσίας, μακροπρόθεσμα πιθανόν θα προκαλούσε νόσο. Άνθρωποι με τη νόσο Niemann-Pick φέρουν 2 μη φυσιολογικά αντίγραφα του γονιδίου που παράγει αυτή την πρωτεΐνη, αλλά τα ποντίκια που χρησιμοποιήθηκαν στο εργαστήριο του Chandran είχαν μόνο ένα αντίγραφο του γονιδίου, γεγονός που υποδεικνύει ότι μειώνοντας απλώς την ποσότητα της πρωτεΐνης μπορεί ενδεχομένως οι επιστήμονες να βοηθήσουν στην προστασία των ανθρώπων από τον ιό.
108
ΦΑΡΜΑΚΟΕΞΕΛΙΞΗ
Προϊστορικό γονίδιο κατά θανατηφόρων μολύνσεων Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Γονίδιο 60 εκατομμυρίων ετών που προέρχεται από ένα μικρό θηλαστικό, (από την εποχή των δεινοσαύρων), ίσως βοηθήσει τους επιστήμονες να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τους θανατηφόρους μολυσματικούς ιούς, γνωστούς ως υπερ-ιούς, που αναπτύσσονται κυρίως στα νοσοκομεία και σκοτώνουν κάθε χρόνο χιλιάδες ασθενείς στην Αυστραλία. Η σπουδαία αυτή ανακάλυψη, που μοιάζει με σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας, έγινε από ομάδα επιστημόνων του αυστραλιανού ομοσπονδιακού υπουργείου Πρωτογενούς Βιομηχανίας οι οποίοι με την βοήθεια ενός πανίσχυρου ηλεκτρονικού υπολογιστή, ανακάλυψαν το γονίδιο που συνέλαβε στην παραγωγή ενός φυσικού αντιβιοτικού το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην θεραπεία της μαστίτιδας στις αγελάδες. Παράλληλα, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι η συνθετική παρασκευή του γονιδίου βοηθά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση μιας σειράς ιών και βακτηριδίων, που ταλαιπωρούν και οδηγούν στο θάνατο χιλιάδες ασθενείς με σοβαρά προβλήματα υγείας που ο οργανισμός τους δεν μπορεί να αντισταθεί στις μολύνσεις. Αναφερόμενος στο θέμα ο επικεφαλής της ομάδας των επιστημόνων που εντόπισαν το θαυματουργό προϊστορικό γονίδιο, καθηγητής Μπεν Κοκς, δήλωσε ότι τα μέχρι τώρα εργαστηριακά πειράματα έδειξαν ότι το γονίδιο μπορεί να αντιμετωπίσει πολλά επικίνδυνα βακτηρίδια μεταξύ των οποίων και το επονομαζόμενο golden staph, που είναι και το πιο θανατηφόρο. “Το γεγονός ότι καταφέραμε να ανασκευάσουμε κάτι, το οποίο κατά τους υπολογισμούς μας υπήρξε πριν 60 εκατομμύρια χρόνια και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σήμερα για την αντιμετώπιση θανατηφόρων μολύνσεων είναι πολύ ενθαρρυντικό” πρόσθεσε ο καθηγητής Κοκς. ΦΑΡΜΑΚΟΕΞΕΛΙΞΗ
109
φαρμακευτικά νεα
Νέα αντικαρκινικά φάρμακα από λουλούδια
Η έρευνα για περισσότερο αποτελεσματικές αντικαρκινικές αγωγές μπορεί ενδεχομένως να επωφεληθεί από την ιαματική δύναμη του λουλουδιού ‘κρόκος του φθινοπώρου’. Ερευνητές θα αρχίσουν κλινικές δοκιμές με νέα ‘έξυπνη βόμβα’ που θα παρασκευαστεί από το συγκεκριμένο λουλούδι και θα στοχεύει συγκεκριμένα σε όγκους. Η αγωγή, που ονομάζεται κολχικίνη, μπόρεσε να επιβραδύνει ή ακόμα και να εξουδετερώσει εντελώς μια γκάμα διαφορετικών καρκίνων σε πειράματα που έγιναν με ποντίκια. Η έρευνα περιγράφηκε στο British Science Festival του Bradford. Ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Bradford, δημοσίευσε την έρευνα στο περιοδικό ‘Cancer Research’. Ο βρετανικός ‘κρόκος του φθινοπώρου’ έχει καταγραφεί σε παλαιότερους οδηγούς φυτών ως αγωγή κατά της φλεγμονής. Αυτό οφείλεται στο ότι περιέχει την ισχυρή χημική ουσία κολχικίνη που είναι γνωστό ότι έχει ιατρικές ιδιότητες, περιλαμβανομένων αντικαρκινικών. Ωστόσο η κολχικίνη είναι πολύ τοξική σε άλλους ιστούς του οργανισμού, καθώς και στον καρκίνο και μέχρι τώρα η χρήση της ήταν περιορισμένη.
110
ΦΑΡΜΑΚΟΕΞΕΛΙΞΗ
Οι ερευνητές άλλαξαν το μόριο κολχικίνης ώστε να είναι αδρανές στον οργανισμό μέχρι να φτάσει στον όγκο. Όταν φτάσει, η χημική ουσία ενεργοποιείται και διασπά τα αγγεία που τροφοδοτούν τον όγκο, με αποτέλεσμα αυτός να πεινά. Το αποτέλεσμα αυτό γίνεται εφικτό λόγω των ενζύμων που παράγουν όλοι οι όγκοι των οποίων η συνήθης λειτουργία είναι να διασπούν τα κοντινά φυσιολογικά κύτταρα, επιτρέποντας στον όγκο να εξαπλώνεται. Η τροποποιημένη κολχικίνη έχει μια πρωτεΐνη επικολλημένη που την καθιστά αβλαβή. Ωστόσο το ένζυμο του όγκου συγκεκριμένα στοχεύει την πρωτεΐνη και την απομακρύνει. Η κολχικίνη στη συνέχεια ενεργοποιείται και η διαδικασία διάσπασης των αγγείων και πείνας των καρκινικών κυττάρων ξεκινά. Ο Patterson δήλωσε ότι μια από τις ιδιότητες που την καθιστούν αποτελεσματική είναι ότι θα είναι ενεργή μόνο στον όγκο και δεν θα προκαλεί βλάβη στον φυσιολογικό ιστό. Επειδή το ένζυμο που είναι αναγκαίο για την ενεργοποίηση της τοξικής κολχικίνης παράγεται μόνο από συμπαγείς όγκους μπορεί ενδεχομένως να είναι πιθανό να αντιμετωπιστούν καρκίνοι αποτελεσματικά με σχεδόν καθόλου παρενέργειες στο
υπόλοιπο του οργανισμού. Επιπλέον, καθώς το φάρμακο θα ενεργοποιηθεί όπου παράγεται το ένζυμο, ο μηχανισμός παράδοσης θα επιτρέπει την αντιμετώπιση προβληματικών περιπτώσεων μετάστασης. Προκλινικές δοκιμές σε ποντίκια έδειξαν αρχικά πετυχημένα αποτελέσματα. Ο ερευνητής δήλωσε ότι επιθυμούσε την καθυστέρηση της ανάπτυξης του όγκου. Ωστόσο, ορισμένες φορές η αγωγή είναι τόσο αποτελεσματική που στα μισά πειράματα τα ποντίκια φάνηκε να έχουν θεραπευτεί από τον καρκίνο. Όλα τα ποντίκια ανταποκρίθηκαν στην αγωγή. Μόνο μια δόση κολχικίνης παρήγαγε το αξιοσημείωτο αποτέλεσμα. Ωστόσο, αν περάσει τις κλινικές δοκιμές, οι ερευνητές πιστεύουν ότι θα χρησιμοποιηθεί μαζί με τις υπάρχουσες θεραπευτικές αγωγές ως μέρος της πολύπλοκης διαδικασίας αναχαίτισης της νόσου. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι η αγωγή θα εισέλθει στο αρχικό στάδιο κλινικών δοκιμών στο πανεπιστήμιο St James’s στο Leeds, τους επόμενους 18 μήνες. Ο καθηγητής Patterson είναι πολύ αισιόδοξος σχετικά με τις δυνατότητες της αγωγής αλλά επιφυλακτικός επειδή οτιδήποτε έγινε μέχρι τώρα αφορά το εργαστήριο.
συνέδρια 27
Σεπτέμβριου
30
Σεπτέμβριου
9th INTERNATIONAL SCIENTIFIC MEETING OF THE ROYAL COLLEGE OF OBSTETRICIANS AND GYNAECOLOGISTS
Αθήνα, Ελλάδα Μέγαρο Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο Αθηνών Οργάνωση: Royal College of Obstetrics and Gynaecology (RCOG), Ελληνική Μαιευτική και Γυναικολογική Εταιρεία INFO: Erasmus Conferences Tours & Travel AE Tηλ.: 210-7414700, Fax: 210-7257532 Email: info@rcog2011.com, Website: www.rcog2011.com
29
Σεπτέμβριου
01
Οκτωβρίου
2nd INTERNATIONAL MEETING ON INNOVATIONS & EVIDENCE BASED MEDICINE (EBM) IN UROLOGY
Αθήνα, Ελλάδα, Ξενοδοχείο Crowne Plaza Οργάνωση: Department of Urology of AMC Hospital in Amsterdam, A & B Ουρολογικές Κλινικές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών INFO: Erasmus Conferences Tours & Travel AE Tηλ.: 210-7414700, Fax: 210-7257532 Email: info@rcog2011.com Website: www.rcog2011.com
30
Σεπτέμβριου
02
Οκτωβρίου
2ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ
Ηράκλειο, Κρήτη, Ξενοδοχείο Candia Maris INFO: ERA E.Π.Ε. Τηλ.: 2103634944, Fax: 2103631690 E-mail: info@era.gr, Website: www.era.gr, www.dermresearch2011.com/
29 01 01
Αυγούστου Οκτωβρίου Σεπτεμβρίου
2nd HELLENIC EDUCATIONAL SEMINAR INBORN ERRORS OF METABOLISM IN NOENATES, CHILDREN & ADOLESCENTS FROM THE SYMPTOM TO THE DIAGNOSIS “MITOCHONDRIAL DISORDERS”
Athens, Biomedical Research Foundation Academy of Athens Organization: Hellenic College of Paediatricians Metabolic Clinic & Laboratory for Metabolic Diseases, Choremio Research Institute Director: E.Drogari, 1st Department of Paediatrics, Medical School University of Athens’ INFO: Free Spirit: Schismenou Maria Tel.: +30-210-6048260, E-mail: mschismenou@free-spirit.gr
01
Οκτωβρίου
3η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ του ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΠΑΙΔΩΝ “Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ” Λοιμώξεις σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες με αιματολογικά νοσήματα
Aθήνα, Ξενοδοχείο Hilton Οργάνωση: Ελληνική Εταιρεία Παιδιατρικής Aιματολογίας Ογκολογίας INFO: GK advertising, Website: www.belife.gr E-mail: info@gkad.gr Tel. 6945 597848, 210 9710130
02
Οκτωβρίου
05
07
MEN’S HEALTH WORLD CONGRESS
Οκτωβρίου
05
08
Οκτωβρίου
10th CONGRESS OF THE EUROPEAN FEDERATION OF INTERNAL MEDICINE (EFIM)
Athens, Greece, Athens Hilton Hotel Organization: European Federation of Internal Medicine, Hellenic Society of Internal Medicine INFO: C & C International Group of Companies Tel.: +30 210 6889130, Fax: +30 210 6844777 E-mail: efim2011@candc-group.com Website: www.efim2011.org
06
Οκτωβρίου
09
Οκτωβρίου
31ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΑΣ
Θεσσαλονίκη ΙΝFO: Triaena Tours & Congress AE Tηλ: 2107499300, Fax: 2107705752 E-mail: christosm@triaenatours.gr Website: www.triaenatours.gr
06
Οκτωβρίου
09
Οκτωβρίου
EFIM 2011 (EUROPEAN FEDERATION OF INTERNAL MEDICINE)
Αθήνα, Athens Hilton Hotel ΙΝFO: AC&C, Professional Congress Organiser Tηλ.: 210 6889100, Fax: 210 6844777 Website: www.candc-group.com
07
Οκτωβρίου
08
Οκτωβρίου
09
Οκτωβρίου
Vienna, Austria INFO: International Society of Men’s Health E-mail:ismh@ismh.org Website: www.ismh.org/worldcongress
Οκτωβρίου
Οκτωβρίου
5ες ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 2011
Astir Palace, Πάτρα INFO: Free Spirit Τel : +302106048260 Fax : +302106047457 Website: www.free-spirit.gr
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΝΕΦΡΩΝ - ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΙ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ
Λευκάδα, Ξενοδοχείο Ionian Blue Οργάνωση: Ελληνικό Κολλέγιο Νεφρολογίας & Υπέρτασης, ΙΝFO: Schismenou Maria Tel.: +30-210-6048260 E-mail: mschismenou@free-spirit.gr Website: www.free-spirit.gr/index.php?/gr/Conference/70
08
Οκτωβρίου
ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΕΔΑΕ
Divani Caravel, Αθήνα INFO: Free Spirit Τel : +302106048260 Fax : +302106047457 Website: www.free-spirit.gr
08
Οκτωβρίου
ΓΝΩΡΙΣΕ, ΠΡΟΛΑΒΕ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ. ΜΠΟΡΕΙΣ! II
Θεσσαλονίκη, Ξενοδοχείο Electra Palace Οργάνωση: Ελληνική Εταιρεία Πρώιμου Διαγνώσεως και Αντιμετώπισης του Καρκίνου του Μαστού, INFO: GK advertising Website: www.belife.gr, E-mail: info@gkad.gr Tel. 6945 597848, 210 9710130
09
Οκτωβρίου
14
Οκτωβρίου
EANS 2011 14th EUROPEAN CONGRESS OF NEUROSURGERY
Rome INFO: KENES International Tel.: +41 22 908 0488, Fax: +41 22 732 2850 E-mail: eans@kenes.com Website: www.kenes.com/eans
13
Οκτωβρίου
15
Οκτωβρίου
2ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ
Ξενοδοχείο ‘Royal Olympic’, Αθήνα PRC Congress & Travel, Μιχαλακοπούλου 102 Tηλ: +30 210 7711673, Fax: +30 210 7711289 E-mail: congress2@prctravel.gr
συνέδρια 12
Οκτωβρίου
16
Οκτωβρίου
16
67ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
Αθήνα, Ξενοδοχείο Αthens Hilton Oργάνωση: ΕΛΛΗΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΥΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ (ΕΕΧΟΤ) INFO: CITY CONGRESS Τηλ.: 210 3232433, Fax: 210 3232338 E-mail: info@eexot2011.gr Website: www.eexot2011.gr, www.aktinacitycongress.com
13
Οκτωβρίου
15
Οκτωβρίου
10th CONGRESS BANTAO 2011 (BALKAN CITIES ASSOCIATION OF NEPHROLOGY, DIALYSIS, TRANSPLANTATION AND ARTIFICIAL ORGANS)
Χαλκιδική, Ξενοδοχείο Sani Beach Hotel Οργάνωση: Balkan cities Association of Nephrology, Dialysis, Transplantation and Artificial Organs INFO: http://www.bantao2011.org
14
Οκτωβρίου
15
Οκτωβρίου
EAU 7th SOUTH EASTERN EUROPEAN MEETING (SEEM)
Skopje INFO: EAU Congress Organiser Tel: +31 (0)26 389 0680, Fax: +31 (0)26 389 0674 E-mail: seem2011@congressconsultants.com Website: http://seem.uroweb.org
15
Οκτωβρίου
19
Οκτωβρίου
ASA 2011: AMERICAN SOCIETY OF ANESTHESIOLOGISTS ANNUAL MEETING
Chicago, IL, United States INFO: Meeting Organiser E-mail: annmtg@asahq.org
15
Οκτωβρίου
16
Οκτωβρίου
5th WORLD UROLOGIC ONCOLOGY FEDERATION CONFERENCE
Berlin, Germany INFO: WUOF Secretariat Tel: [514] 875-5665 ext. 28 Website: www.wuof.org
Οκτωβρίου
20
Οκτωβρίου
31st CONGRESS OF THE SOCIETE INTERNATIONALE D’UROLOGIE
Berlin, Germany INFO: SIU Central Office Tel: +1 514 875-5665, Fax: +1 514 875-0205 E-mail: congress@siucongress.org Website: www.siucongress.org
19
Οκτωβρίου
23
23
Οκτωβρίου
10η ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ (Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π.)
Αλεξανδρούπολη, Thraki Palace INFO: Free Spirit Τel : +302106048260 Fax : +302106047457 Website: www.free-spirit.gr
21
Οκτωβρίου
26
Οκτωβρίου
THE CANADIAN CARDIOVASCULAR CONGRESS 2011
Vancouver, BC, Canada INFO: Jacqueline Lane Tel.: 613-569-3407 ext 404, Fax: 613-569-6574 E-mail: lane@ccs.ca
22
Οκτωβρίου
«ΜΑΣΤΟΣ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟΥ»
Αίγλη Ζαππείου PRC Congress & Travel, Μιχαλακοπούλου 102 Tηλ: +30 210 7711673 Fax: +30 210 7711289 E-mail: congress2@prctravel.gr
CHEST 2011: AMERICAN COLLEGE OF CHEST PHYSICIANS (ACCP) ANNUAL MEETING
Honolulu, HI, United States INFO: Meeting Organiser Tel.: 847-498-1400 or 800-343-2227
Οκτωβρίου
29
Οκτωβρίου
Lisbon, Portugal INFO: Website: www.eadv.org
21
27
Οκτωβρίου
28
20th EADV CONGRESS
Οκτωβρίου
Οκτωβρίου
22
Οκτωβρίου
EAU 11th CENTRAL EUROPEAN MEETING (CEM)
Timisoara, Romania INFO: EAU Congress Organiser Tel:+31 (0)26 389 0680 Fax: +31 (0)26 389 0674 E-mail: http://cem2011@congressconsultants.com
28
Οκτωβρίου
02
Νοεμβρίου
ACG: AMERICAN COLLEGE OF GASTROENTEROLOGY ANNUAL MEETING
Washington DC INFO: Website: www.acg.gi.org
01
Νοεμβρίου
04
Νοεμβρίου
20th INTERNATIONAL CONFERENCE ON ORAL AND MAXILLOFACIAL SURGERY
Santiago, Chile INFO: Conference Secretariat Tel.: 56-2-232-2843 Fax: 56-2-335-4149 E-mail: icoms2011@kenes.com
03
Νοεμβρίου
06
Νοεμβρίου
5th INTERNATIONAL CONGRESS ON BRAIN & BEHAVIOR AND 18th THESSALONIKI CONFERENCE OF SOUTH-EAST EUROPEAN SOCIETY FOR NEUROLOGY AND PSYCHIATRY
Thessaloniki, Greece INFO: Triaena Tours & Congress AE Tηλ: 2107499300, Fax: 2107705752 E-mail: info@triaenatours.gr, congress@triaenatours.gr Website: www.triaenatours.gr