Katarzyna ŁATA Pocztówki pamięci

Pocztówki pamięci

Katarzyna Łata* 1

Ponad 30 lat temu, w niewielkiej miejscowości w Polsce, pewna nastolatka wyszła ze szkoły i zatrzymała się przy kiosku „Ruchu”. Za szybą zobaczyła kilka czarno-białych pocztó wek, które przykuły jej uwagę. Były piękne i nierzeczywiste, zupełnie inne od wszystkich obrazków, które widziała do tej pory i zupeł nie inne od reszty kolorowych pocztówek na wystawie każdego innego kiosku, w każdym innym, mniejszym lub większym miasteczku. Kupiła wszystkie. Po to, żeby codziennie pa trzeć na nie oraz po to, żeby po kilku następ-

Katarzyna Łata

: artysta plastyk, fotografik, Ab

solwentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Wydziału Grafiki w Katowicach. Kuratorka czterech Galerii Miasta Ogrodów w Katowicach oraz wykładowczyni fotografii. Jest członkinią Związku Polskich Artystów Plastyków oraz Związku Polskich Artystów Fotografików (w latach 2002–2005 była wiceprezesem ds. artystycznych Okręgu Śląskiego ZPAF, w latach 2005–2017 (cztery kadencje) — prezesem Okręgu Śląskiego ZPAF, od roku 2017 należy do Rady Artystycznej ZPAF). W latach 2000–2017 była kuratorką Galerii KATOWICE ZPAF. Autorka kilkunastu wystaw indywidualnych, kilkudziesięciu zbiorowych oraz happeningów fotograficznych. Redak torka książek fotograficznych i koordynatorka projektów dokumentujących Śląsk. Kuratorka ponad 300 wystaw, jurorka licznych konkursów fotograficznych i przeglądów portfolio. W roku 2010 otrzymała nagrodę M inister stwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za osiągnięcia twórcze i wkład w rozwój polskiej kultury, zaś w roku 2017 — Brązowy M edal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Prace Katarzyny Łaty znajdują się w zbiorach M uzeum N arodowego w Krakowie, M uzeum Śląskiego w Katowicach, Fototeki ZPAF w Warszawie, Śląskiej Kolekcji Fotografii Artystycznej w Katowicach, Muzeum Miejskiego w Sosnowcu oraz w kolekcjach prywatnych w Niemczech, Francji, USA i w Polsce.

nych latach rozpocząć naukę w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Dzięki kolejnym zbiegom okoliczności w moim życiu mogłam zobaczyć wiele innych, wspaniałych i zaskakujących obrazów fotograficznych, ale — co było jeszcze waż niejsze — poznać autorów tych znakomitych ujęć. Pocztówki zkolażami Zofii Rydet zcyklu Świat uczuć i wyobraźni były dla mnie pewnego rodzaju błyskiem i — jak się okazało wiele lat później — osobistym zwiastunem fotograficznej wypowiedzi.

M iałam wielkie szczęście poznać i posłuchać Jerzego Lewczyńskiego, który nie omijał żadnej ważnej wystawy fotograficznej wPolsce. Z każdej z nich przywoził ciekawe materiały, wycinki prasowe oraz swój komentarz do tego, co zobaczył. To były bezcenne spotkania. Od bywały się w południe, w siedzibie Związku Polskich Artystów Fotografików, w Galerii KATOWICE, zlokalizowanej wtedy przy ulicy Warszawskiej 5, którą (dzięki namaszczeniu Jurka) zajmowałam się od początku mojej przygody ze ZPAF-em. Ówczesny prezes Jakub Byrczek kupował w kawiarni „Kryształowa” placek polski, a Jerzy opowiadał i edukował.

N ie mogę zapomnieć ostatniej wystawy Anny Chojnackiej w Galerii KATOWICE, która odbyła się jeszcze za życia artystki. Przed wernisażem autorka przyszła zobaczyć, jak ułożono jej zdjęcia. Okazało się, że zupeł nie inaczej, niż się spodziewała. Akceptację dla mojego kuratorskiego szaleństwa uznałam za największy komplement.

Jestem szczęściarą, bo mogę porozmawiać o fotografii z Wojciechem Prażmowskim, Michałem Całą i Waldemarem Jamą. Przypominam sobie, jak dwadzieścia lat temu, oglądając razem z Piotrem Szymonem reportaż z połowu ryb autorstwa Rafała M ilacha (wówczas studenta I roku) komentowaliśmy, że to bardzo dobre zdjęcia i że jeszcze usłyszymy o ich autorze. Usłyszeliśmy, a ten zdolny fotograf zapewne zaskoczy nas niejednym udanym zdjęciem.

Autor: Jerzy Lewczyński (z arch. M uzeum w Gliwicach)

Autor: Anna Chojnacka (z arch. M uzeum Historii Katowic)

Rozwijamy się, widzimy więcej, technika sprzyja coraz łatwiejszemu fotografowaniu. Czas mija, na świecie powstają miliony (albo raczej miliardy zdjęć), ale zawsze warto przy pominać korzenie naszej wizualnej świadomości, źródła i motywy twórczości artystów działających w konkretnej przestrzeni kulturowej i społecznej.

Dokonał tego Wojtek Kukuczka, przygotowując album pt. Śląska Fotografia Artystyczna. Podjął się wyboru dziesięciu nazwisk, a to nie było łatwe wyzwanie. W Związku Polskich Artystów Fotografików od lat rozmawiali śmy o takim wydawnictwie, ale jak wybrać dziesięciu autorów spośród tylu ciekawych propozycji? Czy to w ogóle możliwe? Prawdopodobnie w tym albumie brakuje fotografów ważnych, być może ktoś inny poszukałby odmiennego klucza, inaczej wszystko ułożył. Powstało jednak opracowanie niezwykle cenne, będące dopiero drugim po Formach i ludziach Alfreda Ligockiego (z 1988 roku) świadectwem potencjału i dojrzałości środowiska artystów związanych ze Śląskiem.

Autor: Andrzej Górski

Autor: Wojciech Prażmowski

Autor: Michał Cała

Autor: Waldemar Jama

Okład albumu Śląska Fotografia Artystyczna pod red. Wojciecha Kukuczki. Zawiera prace takich autorów związanych z regionem jak: Jerzy Lewczyński, Zofia Rydet, Wojciech Prażmowski, Rafał Milach, Anna Chojnacka, Andrzej B. Górski, Wilhelm von Blandowski, Waldemar Jama, Jakub Byrczek i M ichał Cała.

Autor: Zofia Rydet (z arch. Fundacji Z. Rydet)

W grudniu ubiegłego roku miałam przyjemność zaprosić wielbiceli fotografii na wystawę, która promowała wspomniany album.

W przestrzeni Galerii Miasta Ogrodów w Katowicach można było zobaczyć prace dziesięciu śląskich twórców fotografii artystycznej: Wilhelma von Blandowskiego, Jerzego Lewczyńskiego, Zofii Rydet, Anny Chojnac kiej, M ichała Cały, Waldemara Jamy, Jakuba Byrczka, Andrzeja B. Górskiego, Wojciecha Prażmowskiego i Rafała M ilacha. W centralnym miejscu wystawy, w samym sercu Galerii,

pojawiły się zdjęcia Zofii Rydet — te same, które poznałam kiedyś dzięki pocztówkom. Oczywiście, dzisiaj odczytuję je zupełnie ina czej, niż wiele lat temu. To tak, jak zksiążkami, do których wracamy po latach. N asze doświadczenia, nasze własne wewnętrzne przemiany powodują, że rozumiemy więcej, symbole nabierają znaczenia i sensu, stają się pełniejsze znaczeniowo. Jesteśmy bliżej siebie, a od czasu do czasu okazuje się nawet, że nie jesteśmy sami — dzięki ważnym fotografiom i obrazom, i dzięki czemuś jeszcze.

Wystawa Śląska Fotografia Artystyczna, Galeria Miasta Ogrodów w Katowicach, 18 XII 2019–26 I 2020 r. Kuratorzy wystawy: Katarzyna Łata, Wojciech Kukuczka www.miasto-ogrodow.eu, www.slaskafotografiaartystyczna.pl