de zin en onzin van voedselhypes
natuurlijk! elke dag ĂŠcht eten
met tips voor kids!
Anne Marie Reuzenaar
24
natuurlijk!
2 De fabrieksdis en onze gezondheid Eén blik in een drukke winkelstraat of zwembad en je ziet direct het meest in het oog springende gevolg van onze overconsumptie en ons ongezonde voedingspatroon: mensen met een flink maatje meer. Wat we eten is niet alleen bewezen slecht, maar zorgt er ook voor dat we moeilijk kunnen stopAl bijna de helft van pen. Aan elke roep van onze ingewanden geven we gehoor, de mensen heeft het liefst eten we de hele dag door. En zelfs bij en na het overgewicht. In 2012 sporten kunnen we niet zonder calorierijke energiedranken, had 53 procent van de repen en de bekende vette hap. Met dit eetgedrag is het dan ook niet gek dat we steeds dikker worden. volwassen mannen
en 44 procent van de vrouwen van 19 jaar en ouder overgewicht
Dit is geen goede ontwikkeling, want iedereen met overge-
(bron: www.nationaalkompas.nl).
aandoeningen. Het aantal mensen met deze aandoeningen
Bij ouderen ligt dat percentage zelfs nog hoger: bijna 60 procent van de 65-plussers heeft overgewicht. En ook één op de zes kinderen is te dik.
groeit dan ook fors. Maar de fabrieksdis leidt niet alleen tot
wicht heeft meer kans op het krijgen van suikerziekte en hart-
overgewicht, ook vermoeidheid, gewrichtsklachten en spijsverteringsstoornissen kunnen erdoor worden veroorzaakt. Laten we eens een paar gevolgen onder de loep nemen.
Overgewicht De algemene gedachte bij overgewicht is dat ieder pondje door
het mondje gaat, maar de vraag is in hoeverre we met ons huidige voedingspatroon zelf nog invloed uitoefenen op ons eetgedrag. Overgewicht wordt niet alleen bepaald door hoeveel we eten, maar vooral door wát we eten. Uit recent Nederlands onderzoek is gebleken dat de combinatie van vet en suiker in de voeding ervoor zorgt dat onze hersenen minder gevoelig worden voor de neurotransmitter serotonine. Dit ‘hersenhormoon’ werkt als een soort
Serotonine en insuline zijn twee stoffen die een rol spelen bij het ontstaan van overgewicht
25
De fabrieksdis en onze gezondheid
rem. Een tekort aan dit stofje maakt het dan ook moeilijker om te stoppen met eten. En erger nog, zo’n tekort zet zelfs aan tot eten. De aanmaak van serotonine wordt namelijk bevorderd door koolhydraatrijke voeding. Een ander hormoon dat aanmoedigt tot eten is insuline. Dit hormoon wordt in de alvleesklier aangemaakt op het moment dat de bloedsuikerspiegel na een maaltijd verhoogd is. Insuline zorgt ervoor dat de bloedsuikerspiegel weer daalt. Dit fijn ingestelde mechanisme werkt goed bij een volwaardig voedingspatroon met niet te veel (geraffineerde) koolhydraten. Maar eet je veel en vaak snelle suikers (witbrood, koek, gebak of frisdrank), dan zal de bloedsuikerspiegel vaak hoog zijn en moet er veel insuline worden aangemaakt. Hierdoor raakt de werking verstoord en wordt er te veel insuline afgegeven. Als reactie daarop zal de bloedsuikerspiegel sterk dalen. Je wordt duizelig, trillerig en gaat gapen. Er is te weinig suiker in het bloed en daardoor krijg je een niet te remmen hongergevoel.
Insuline wordt ook wel het vetopslaghormoon genoemd. Gebruik je veel snelle suikers, dan wordt er veel insuline afgegeven. En met insuline in het bloed kan er geen vet worden verbrand. Dit vet zal worden opgeslagen
Je móét wat eten en je zult dan waarschijnlijk naar iets zoets grijpen zodat je je snel beter voelt. En zo kom je in een vicieuze cirkel terecht. Een bijkomend nadeel is dat als er veel insuline in je bloed is, vet niet wordt verbrand maar opgeslagen. Daarom wordt insuline ook wel het vetopslaghormoon genoemd. Door een gebrek aan beweging worden onze vetreserves niet of nauwelijks gebruikt. Vooral onze kinderen zijn de dupe van ons ongezonde voedingspatroon. Al van jongs af aan maken we (lees: de industrie) hen verslaafd aan suiker, vet en zout. Dat begint al met de babyvoeding, waaraan suiker is toegevoegd. Daarbij komt dat veel kinderen liever achter de computer zitten dan dat ze buitenspelen en zelfs naar school worden ze vaak met de auto gebracht. De balans tussen eten en bewegen is dus zoek. De hormonale balans kan daarnaast ook verstoord raken door stress en voedselovergevoeligheid. Hoe werkt dat? Stress en voedselovergevoeligheid veroorzaken een reactie in het lichaam waardoor de bijnieren extra cortisol aanmaken. Cortisol, ook wel het stresshormoon genoemd, verhoogt de behoefte aan vet en zoet eten en zorgt ervoor dat vet
34
natuurlijk!
3 Voedselhypes, zin of onzin? De ene voedselhype is nog niet voorbij of de volgende dient zich alweer aan. In onze zoektocht naar gezonde voeding zijn er al heel wat zondebokken of wondermiddelen voorbijgekomen. Vet, gluten, suiker en koemelk maken ons ziek en omgekeerd geven superfoods als haver, quinoa, chiazaad en gojibessen onze gezondheid een boost. Wat is de zin of onzin van deze voedselhypes? Over het algemeen komen voedselhypes niet voort uit gedegen wetenschappelijk onderzoek. Ze worden meestal groot gemaakt door een ‘voedselgoeroe’, een beroemdheid, de media of voedselproducenten. Je kunt voedselhypes wel zien als een signaal dat ons huidige voedingspatroon veel te wensen overlaat. Het grote nadeel van voedselhypes is dat ze meestal op één bestanddeel zijn gericht en niet op het hele voedingspatroon, terwijl het daar uiteindelijk wel om gaat. Ook levert vervanging van de boosdoeners niet zelden nieuwe problemen op. Zo stond vet lange tijd in een kwaad daglicht en werd en masse het vetgehalte in voeding verminderd. Om te zorgen dat het product smakelijk en aantrekkelijk bleef, voegde de voedingsindustrie er grote hoeveelheden suiker aan toe. Inmiddels is duidelijk dat dat niet zonder gevolgen is gebleven. Toch zijn er ook voedselhypes die een positieve bijdrage leveren aan onze gezondheid. Wees echter bij elke hype kritisch en zorg ervoor dat vervanging van de zondebok op een gezonde manier gebeurt. Bedenk dat het altijd om de balans van je hele voedingspatroon gaat. Hieronder kun je lezen wat een aantal voedselhypes ons hebben opgeleverd.
Vet Omdat hij al dertig jaar duurt, is de antivethype misschien geen echte hype meer te noemen. Toch is deze ‘hype’ hier zeker het bespreken waard. Sinds dertig jaar is ‘vet eten’ synoniem aan overgewicht en hart- en vaatziekten. Jarenlang hebben voedingswetenschappers ons voorgehouden dat verzadigd vet het cholesterol
35
Voedselhypes, zin of onzin?
gehalte in het bloed verhoogt, waardoor het risico op hart- en vaatziekten toeneemt. Massaal zijn we van roomboter op margarine overgestapt. Dertig jaar lang geloofden we dat margarine gezond voor ons was. Inmiddels is duidelijk dat juist de transvetten in margarine het slechte cholesterol (ldl) verhogen en het goede cholesterol (hdl) verlagen. En niet alleen dat, ze ver-
Vet staat al jaren in een kwaad daglicht. Ten onrechte, want vet heeft ook goede functies: * het levert duurzame energie (zelfs twee keer zoveel als koolhydraten en eiwitten); * het transporteert in vet oplosbare vitaminen zoals vitamine A, D, E en K; * het is een belangrijke bouwstof voor hormonen; * het dient als grondstof voor de opbouw en het onderhoud van lichaamscellen.
hogen ook de triglyceridenwaarden (wat een risico vormt voor hart- en vaatziekten), bevorderen ontstekingen en wellicht ook trombogenese (vorming van bloedstolsels in de bloedvaten). Transvetten, die ontstaan bij het harden van vloeibare plantaardige oliĂŤn, bleken dus nog veel slechter dan verzadigd vet. Inmiddels zijn transvetten voor het grootste deel uit de voeding gehaald. Het huidige advies van de Gezondheidsraad is om verzadigd vet te vervangen door linolzuur, want linolzuur zou het risico op hart- en vaatziekten verkleinen. Dit advies is, aldus hoogleraar Frits Muskiet, niet goed wetenschappelijk onderbouwd. Linolzuur, dat in rood vlees, plantaardige oliĂŤn en veel margarines zit, vermindert het risico op hart- en vaatziekten niet en is zelfs ongezond. De geschiedenis lijkt zich dus te herhalen. En dat ter-
wijl uit steeds meer onderzoek blijkt dat niet verzadigd vet of linolzuur, maar de
verhouding tussen de verschillende vetzuren een rol speelt bij hart- en vaatziekten. De angst voor verzadigd vet zit echter diep. Hoewel uit een grote overzichtsstudie, die in maart 2010 in The American Journal of Clinical Nutrition verscheen, is gebleken dat verzadigd vet het risico op hart- en vaatziekten niet verhoogt, kan vet maar moeilijk van zijn slechte reputatie afkomen, alle gunstige functies van vetten ten spijt! Al die vetarme jaren hebben niet voor een daling van het aantal mensen met hart- en vaatziekten gezorgd. Wat het wel heeft opgeleverd is een forse toename van het aantal mensen met overgewicht en diabetes type 2.
Door in fabrieksproducten vetten door koolhydraten te vervangen, is er een verschuiving in ons voedingspatroon opgetreden waar we nu de wrange vruchten van plukken
4
Natuurlijk! ĂŠcht eten
51
Natuurlijk! Écht eten
4 Natuurlijk! Écht eten ‘Maar liefst 95 procent van de westerse ziekten wordt veroorzaakt door leefstijl en niet primair door genetische aanleg,’ zo beweert Frits Muskiet, hoogleraar klinische chemie aan het Universitair Medisch Centrum van Groningen, in het boek Oergezond met oerdis. Dat is goed nieuws, want dat betekent dat we met een gezonde leefstijl onze gezondheid gunstig kunnen beïnvloeden. Steeds meer onderzoeken bevestigen dat ook. Een gezond, volwaardig en gevarieerd voedingspatroon met minder geraffineerde koolhydraten zorgt ervoor dat we gezonder oud worden. Het besef dat voeding en leefstijl invloed hebben op onze gezondheid groeit. Helaas – en wonderlijk genoeg – besteden artsen nog weinig aan-
Met een gezonde leefstijl kunnen we onze gezondheid gunstig beïnvloeden
dacht aan voeding. Het is dan ook de hoogste tijd dat er binnen de studie geneeskunde veel meer aandacht besteed wordt aan voeding. Hippocrates (460-377 v.Chr.), de grondlegger van de reguliere geneeskunde, verwoordde het ooit zo: ‘Laat voeding uw medicijn
Mocht je – ondanks een gezond voedingspatroon - toch ziek of niet beter worden, twijfel er dan niet aan of je het wel goed hebt gedaan. Niet alles is maakbaar, zelfs niet met gezonde voeding
zijn, en uw medicijn uw voeding.’ Als we zijn uitspraak in de praktijk zouden brengen, zou onze gezondheid daar wel bij varen en zouden we heel wat minder medicijnen nodig hebben. In hoofdstuk 1 heb je kunnen lezen over de voordelen van oervoeding. Hoewel de eerste onderzoeken aanwijzen dat de oerdis een gunstig effect heeft op onze gezondheid, zie ik mensen nog niet en masse het roer drastisch omgooien. De vraag is ook of dat nodig is. Ons voedingspatroon met veel fabrieksvoedsel en suikers is momenteel uit balans, het terugbrengen van
die balans levert niet alleen een menu op dat op de lange termijn veel beter is vol te houden, maar het levert ons ook een betere gezondheid op.
116
natuurlijk!
Soep
Indiase wortelsoep 6 personen | 35 minuten Pel de ui en de knoflook. Snijd ze fijn. Snijd het rode pepertje open, verwijder de zaadlijsten en snijd hem in kleine stukjes. Schil de gemberwortel en snijd heel fijn. Schil of rasp de wortels en snijd ze fijn.
tv. gv. sv kv: vervang de biogarde door geitenyoghurt
1 grote ui 2 tenen knoflook 1/ verse rode peper 2 ca. 2 cm verse gemberwortel 750 g biologische wortels 2 el kokosolie 11/4 tl gemalen komijn 1 tl gemalen koriander 1 tl kaneel 1,5 l groentebouillon 50 g witte quinoa biogarde 1/ komkommer 4 een handvol verse koriander, fijngesneden
Verwarm de kokosolie in een soeppan en fruit de ui, knoflook, rode peper, gember, komijn, koriander en kaneel zachtjes. Voeg de wortels aan het uienmengsel toe en bak ongeveer 5 minuten mee. Schenk de bouillon erbij en laat ongeveer 10 minuten koken. Laat iets afkoelen en pureer met een staafmixer. Breng de soep weer aan de kook en voeg de ongekookte quinoa toe. Kook alles nog eens 15 minuten. Verdeel de soep over de borden. Doe er een eetlepel biogarde op en rasp wat komkommer over de yoghurt. Garneer met verse koriander.
117
natuurlijk!
166
kv. lv. tv. gv. sv
1 ui 2 tenen knoflook 1 verse rode peper ca. 3 cm verse gemberwortel 2 groene paprika’s 1/ bloemkool (ca. 400 g) 2 1 kleine stronk broccoli (ca. 300 g) 600 g stevige witte visfilets 1 el kokosolie of olijfolie 1 klein kaneelstokje 2 tl gemalen komijn 3 tl gemalen koriander 1 tl kurkuma 1 tl garam masala 3 kardemompeulen (Keltisch) zeezout en versgemalen zwarte peper 1 blik gepelde tomaten 200 ml kokosmelk 2 el fijngeknipte verse koriander
Viscurry met bloemkool en broccoli 4 personen | 35 minuten Pel de ui en knoflook en snijd ze fijn. Snijd de peper open, verwijder de zaadlijsten en snijd hem in stukjes. Schil de gemberwortel en snijd hem in kleine stukjes. Snijd de paprika’s doormidden, verwijder de zaadlijsten, was ze en snijd ze in stukken. Snijd van de bloemkool en broccolistronk kleine roosjes en was ze goed. Was de vis, dep hem droog en snijd hem in stukken. Verhit de olie in een grote braadpan. Bak de ui, knoflook, peper en gember op niet te hoog vuur ongeveer 5 minuten. Doe het kaneelstokje, de komijn, koriander, kurkuma en garam masala erbij. Snijd de kardemompeulen open, haal de zaadjes eruit en maak ze fijn in de vijzel. Doe de kardemom bij het uienmengsel en bak de specerijen ongeveer 4 minuten mee. Breng op smaak met zeezout en versgemalen peper. Doe de tomaten erbij en maak de tomaten met een pollepel klein. Schenk de kokosmelk en 100 ml water erbij. Breng alles tegen de kook aan en laat 5 minuten zachtjes pruttelen. Doe de bloemkool erbij, laat de roosjes 5 minuten meekoken en voeg dan de broccoli en paprika toe. Laat 5 minuten zachtjes meekoken. Leg de stukken vis in de saus, breng hem opnieuw tegen de kook aan en laat alles in nog ongeveer 5 minuten gaar worden. Garneer met de koriander.
Vis
Gegrilde zalm met geroosterde venkel en zeekraal 4 personen | 20 minuten + 10-12 minuten in de oven Verwarm de grill voor op 200 °C. Maak de venkel schoon en snijd hem in repen. Doe over in een braadslee, besprenkel met olijfolie en bestrooi met zeezout en peper. Zet de schaal onder de grill en rooster de venkel in ongeveer 12 minuten gaar en bruin. Schep tussentijds een keer om. Breng intussen 300 ml water aan de kook en blancheer de zeekraal gedurende 10 minuten. Doe het over in een vergiet en laat goed uitlekken. Pers de citroen uit. Spoel de zalmfilet onder koud stromend water af en dep droog met keukenpapier. Bestrijk de visfilets met citroensap en olijfolie, bestrooi met zeezout en peper en leg ze op de venkel.
kv. lv. tv. gv. sv
2 venkelknollen 3 el olijfolie (Keltisch) zeezout versgemalen zwarte peper 100 g zeekraal (zie informatie op pagina 127) 1 citroen 4 stukken zalmfilet Ă 125 g
Zet de schaal onder de grill en grilleer de vis in ongeveer 10 tot 12 minuten gaar. Keer halverwege om. Haal de schaal uit de oven en verdeel de zeekraal erover. Serveer met wat schijfjes citroen.
Lekker met kruidige quinoa (zie recept op pagina 149) of met krieltjes met lamsoor (zie recept op pagina 148) en een salade.
167
174
natuurlijk!
Vlees & gevogelte
Speltfusilli met kip, groene groente en roomsaus 4 personen | 25 minuten Maak de peultjes schoon en was ze. Verdeel de broccoli in kleine roosjes en was ze. Kook de peultjes in weinig water met zout beetgaar. Doe na 3 minuten de broccoliroosjes erbij en kook nog 4 minuten mee. Doe de groente over in een vergiet en laat afkoelen. Snijd de paprika doormidden en verwijder de zaadlijsten. Was de paprika en snijd ze in kleine stukjes. Pel en snipper de ui en knoflook. Snijd de kipfilet in dunne reepjes. Kook de pasta beetgaar. Verwarm een scheut olie in een
kv. lv. tv. sv gv: gebruik glutenvrije pasta i.p.v. speltpasta
300 g peultjes 300 g broccoli (Keltisch) zeezout 1 groene paprika 1 ui 1 teen knoflook 400 g biologische kipfilet 350 g speltfusilli olijfolie verse basilicum versgemalen zwarte peper 120 ml plantaardige room 40 g (oude) pecorino romano, geraspt een flinke hand rucola
pan met dikke bodem en bak de reepjes kipfilet in ongeveer 6 minuten rondom bruin. Voeg de ui en knoflook toe en bak mee. Voeg de paprika toe en bak ongeveer 4 minuten mee. Breng op smaak met zout en versgemalen peper. Voeg een klein handje basilicum toe. Doe de peultjes en broccoli erbij en schep om. Roer de room en de pecorino erdoor. Giet de pasta af en schep de pasta door de groente. Voeg op het laatste moment de rucola en nog wat basilicum toe, schep om en serveer direct. Geef er nog wat extra geraspte pecorino bij.
175
natuurlijk!
202
Recepten
Zoetigheid
Toe
Zoetigheid met veel geraffineerde suiker en vet past niet in een gezond menu, maar op z’n tijd is iets zoets eten natuurlijk wel heel lekker. Daarom volgen hier zo’n twintig recepten voor toetjes, koek en gebak, allemaal gezoet met gezondere suikervervangers zoals gedroogd fruit, stevia, palmsuiker, kokosbloesemsuiker of ahornsiroop. Om te zoeten maak ik bij de gebakrecepten veel gebruik van dadels, hierdoor zijn er vrijwel geen andere zoetmiddelen meer nodig. Ik ben zelf erg blij met deze vondst, toch blijft het ook met dit soort zoetigheid oppassen. Hanteer hierbij de 90/10-regel: als je voor 90 procent gezond eet (o.a. zonder toegevoegde suikers), dan mag je voor de overige 10 procent best ‘zondigen’. Als je dat doet, doe het dan goed: kies alleen dat wat je echt heel lekker vindt en geniet er dan met volle teugen van!
tv. gv. sv kv: gebruik geitenkwark
500 g seizoensfruit, bijv. peer, appel, perziken, nectarines, kaki, mango of ananas 1 el sap van biologische citroen 50 ml ahornsiroop 2 tl vanille-extract (zie recept op pagina 195) 50 g kokosolie 2 kardemompeulen snufje nootmuskaat 1 el kaneel 1 el chiazaad steviadruppels naar smaak 400 g biologische (geiten)kwark pompoenpitten, zonnebloempitten, lijnzaad, sesamzaad, geroosterd
Gegrild fruit met spicy kwark en geroosterde zaden 4 personen | 25 minuten Verwarm de grill voor op 160 °C. Maak het fruit schoon en snijd het doormidden of in grove stukken. Leg de vruchten in een ovenschaal en besprenkel met het citroensap. Vermeng de ahornsiroop met het vanille-extract. Smelt de kokosolie in een steelpannetje, roer het ahornsiroopvanillemengsel erdoor en giet het over het fruit. Roer om. Plaats de ovenschaal onder de grill en laat het fruit in ongeveer 20 minuten bruin en gaar roosteren. Schep tussentijds een keer om. Snijd intussen de kardemompeulen open en maak de zaadjes fijn in een vijzel. Roer kardemom, nootmuskaat, kaneel, chiazaad en naar smaak stevia door de (geiten)kwark. Rooster de zaden in een droge koekenpan. Verdeel het geroosterde fruit over vier borden en doe er de spicy kwark bij. Garneer met de geroosterde pitten en zaden.
203
natuurlijk!
226
kv. lv. tv. gv. sv
200 g blanke amandelen (eventueel eerst een nacht in water geweekt) 1 liter water snufje zeezout 2 el kokosroom
Amandel-kokosmelk Omdat het zo gezond is heb ik al eerder een recept van amandelmelk in een van mijn boeken opgenomen. Nu ter variatie amandel-kokosmelk. Deze amandel-kokosmelk blijft in de koelkast ongeveer vijf dagen goed. 1 liter | 15 minuten (+ eventueel een nacht) Pureer de amandelen fijn in de blender. Voeg water en een snufje zout toe en pureer zo lang tot het een geheel is. Zeef het amandelmengsel door een zeef met kaasdoek erin. Knijp het mengsel voorzichtig uit en vang het vocht op. Dit is de amandelmelk. Voeg als laatste de kokosroom toe. Je kunt amandel-kokosmelk ook voor smoothies gebruiken.
Hoe gezond zijn smoothies? Om daarop een antwoord te geven moet je eerst weten hoe de meeste smoothies zijn samengesteld. Een groene smoothie bestaat uit een groot deel fruit en een kleiner deel groene bladgroente (boerenkool, spinazie, sla, waterkers) en wordt verdund met water, (plantaardige) melk of biogarde. Een energiebom wordt het ook wel terecht genoemd. Toch zijn er een paar kanttekeningen. Door het pureren of persen gaan er veel vezels en vitaminen verloren. Eet je fruit en groente ongepureerd, dan krijg je deze stoffen wel binnen. Ook het hoge percentage fruitsuikers in een smoothie is een nadeel, want hierdoor kan je bloedsuikerspiegel flink gaan pieken. Ontbijten met een smoothie is zeker niet ongezond, maar neem dan de rest van de dag geen smoothie meer. Een paar tips om de nadelen van de smoothie wat weg te poetsen: doe er meer groente en minder fruit in en voeg vezels toe in de vorm van spelt-, quinoa- of havervlokken of psylliumvezels. Zo zullen de suikers ook langzamer in het bloed worden opgenomen.
Drankjes
tv. gv. sv kv : vervang de yoghurt door geitenyoghurt
4 kardemompeulen 2 mango’s 1 banaan 200 ml yoghurt 100 ml kokosmelk de blaadjes van 1 takje verse munt
Mangolassi met munt Deze verfrissende mangolassi smaakt geweldig op een warme dag. 4 personen | 10 minuten Snijd de kardemompeulen open, haal de zaadjes eruit en maak ze fijn in een vijzel. Schil de mango’s, verwijder de pit en snijd ze in stukjes. Schil de banaan en snijd in stukjes. Doe alle ingrediënten in een kom en pureer met de staafmixer. Voeg eventueel nog wat water toe als de lassi te dik is. Schenk het in de glazen en garneer met een blaadje munt.
tv. gv. sv kv+lv : gebruik plantaardige melk
600ml (plantaardige) melk (rijstmelk, amandelmelk) 1 à 2 el palmsuiker of kokosbloesemsuiker of stevia 2 à 3 el cacaopoeder
Warme chocolademelk Een recept voor warme chocolademelk mag in een boek voor het gezin natuurlijk niet ontbreken. Mijn dochter maakt deze chocolademelk uit mijn boek Zonder suiker graag; het liefst voor ons allemaal, om hem dan lekker samen op te drinken. 4 kopjes à 150 ml | 6 minuten Breng de melk aan de kook. Meng met een garde een scheut melk met de palmsuiker en de cacaopoeder. Voeg dit aan de kokende melk toe en serveer direct.
227
Echt eten komt niet uit de fabriek maar van een plant, struik, boom of dier. Het is vers, puur en onbewerkt. * zonder suiker * zonder kunstmatige e-nummers * vrijwel koemelken tarwevrij
Met dit boek wijst Anne Marie Reuzenaar jou en je gezin de weg naar elke dag ĂŠcht eten: snel en heerlijk koken zonder pakjes en zakjes. Ook geeft ze uitleg over de gevolgen van ons westerse voedingspatroon en over de zin en onzin van voedselhypes. Met de ruim 120 recepten laat Anne Marie zien hoe lekker, gevarieerd en eenvoudig gezond eten kan zijn.
Anne Marie Reuzenaar is de godmother van de culinaire gezondheidsrevolutie en heeft ruim twintig jaar ervaring als orthomoleculair voedingsdeskundige en auteur. Van haar boeken zijn meer dan 100.000 exemplaren verkocht. Met haar duidelijke vertaling van theorie naar recepten weet ze je te verleiden tot een fitter en gezonder leven.
www.annemariereuzenaar.nl
NUR 440 www.kosmosuitgevers.nl
Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen