İlkokul çağı çocuklarda kaygılar ve sorumluluklar eyvah ödevim var!

Rehberlik Bilgi Bülteni Ekim 2014

“IŞIK”LI ANNE BABA REHBERİ

İLKOKUL ÇAĞI ÇOCUKLARDA RUHSAL OKUL SÜREÇLERİ KAYGILAR VE SORUMLULUKLAR “EYVAH ÖDEVİM VAR!”

1

Sevgili Velilerimiz, En değerli varlıklarımız olan çocuklarımızın sağlıklı bir şekilde büyüyüp, gelişmesi ve atacakları ilk bireyselleşme adımı olan ‘ilkokul süreci deneyimi’, belki de onların hayatında keyif alarak tanık olmamız gereken en önemli duygusal paylaşım anı olarak aklımızda kalacaktır. İlkokul süreciyle birlikte, çocuklarımızın ruhsal iç yaşantısında da bir takım gelişimler görülmekte ve bunlar zaman zaman akıllarda bazı soruları da beraberinde getirebilmektedir. Çocuğum hiç ödev yapmak istemiyor acaba ben ne yapmalıyım? Ödev yaparken hep yanında mı olmalıyım?

Ders çalışmak istemiyor, acaba bir sorun mu var?

Ebeveyn olarak ben, çocuğumun ilkokul dönemindeki ruhsal gelişiminde ona nasıl doğru yaklaşabilirim?

Bu ay Psikolojik Danışma ve Rehberlik Servisi olarak bültenimizi “İlkokul dönemi çocukların, okul süreçlerinde yaşadıkları ruhsal durumlar olan ‘kaygı ve sorumluluklar: ödev yapma’” konusuna ayırdık.

2

Ders Çalışmak, Ödev Yapmak Kabus Olmasın!

Pek çok anne baba için çocuklarının okula başlaması oldukça önemli bir olaydır. Ailenin okul, öğretmen ve dersler hakkındaki görüş ve düşünceleri, çocuğun okul hayatını, okul başarısını, hatta öğretmeni ve arkadaşları ile kuracağı ilişkileri etkiler. Bazı anne - babalar çocuk okula gitmeye başlayınca, sorumluluğu omuzlarından atmış olduklarını ve bunu çocuğun okul yaşantısına ve çocuğa yüklediklerini düşünerek rahatlarlar. Oysaki tam da bu noktada ebeveynlerin çocuklarına, onların ihtiyaç duyduğu oranda gerekli desteği vermeleri gerekmektedir.

Okul süreciyle birlikte anne babalarda oldukça yoğun bir sürece başlamış olurlar. Okulların açılmasıyla çocukların hayatında olan yatma-kalkma, ödev yapma, oyun oynama, yemek yeme, televizyon izleme, bilgisayar oynama gibi boş zaman etkinliklerinin gerçekleştiği saatlere bir düzen geleceğinden, çocukların ‘sorumluluk kazanma’ gibi içsel motivasyonu geliştirme süreçlerinde ebeveynlerin etkin rolü oldukça önemli olmaktadır.

Ev ortamına göre kuralların daha yapılandırılmış olduğu okul hayatında, çocuklara sorumluluk almayı öğretmiş olmak

3

gerekir. Bunlardan bir tanesi de çalışma alışkanlığıdır, bu alışkanlık çocukların öğrenebileceği bir yaşam becerisidir.

Anne-babaların, çocuklarıyla en çok yaşadıkları ödev zamanı bazı aileler için kabusa dönüşmekte, anne-çocuk, baba-çocuk ve anne-baba ilişkisinde de gerginliklere neden olmaktadır. Çocuğunuzun özelliklerini dikkate alarak, birlikte bir çalışma planı hazırlamanın, okuldan geldikten yatma saatine kadar olan süreyi çocuğun ihtiyaçları doğrultusunda planlamanın eve ve çocuğunuzun yaşantısına huzur getirebileceğini hiç düşündünüz mü? Çocuğun, okuldan gelir gelmez derse oturtulması yerine biraz dinlenmesi sağlanmalı, bu zaman dilimi içinde yapacaklarını ve süresini anne-baba, çocuğun yaşına, gelişimine, özelliklerine ve gereksinimlerine göre planlamalıdır. Plan yapıldıktan sonra, zaman zaman aksamalar olması da beklenmeli ve çocuğun buna alışması için yumuşak geçişler sağlanarak ona uyum göstermesine gerekli ortam ve zaman tanınmalıdır. Ödev sorumluluğunu üstlenen anne-babaların, hem bu konuda şikayet ettiklerini hem de sorumluluğu bırakmak için çocuğa yeterince güvenmediklerini veya daha iyi olsun çabasıyla müdahaleci olduklarını görmekteyiz. Çocuk, sürekli annebabanın ödev esnasında yanında oturmasını istemekte, onlara okutmakta, çalışmanın her aşamasında desteğe bağımlı hale gelmektedir. Bu durum, çocuğun yalnız kalma kapasitesini, kendi başına çalışma alışkanlığı geliştirmesini ve ödev sorumluluğu almasını geciktirmektedir.

4

Ödev Yapan Çocuğumuza Nasıl Yardım Etmeliyiz?

Anne babanın sürekli yanında bulunmasını isteyen çocuk için öncelikli olarak ebeveynlerin yavaş yavaş geri çekilmesini hedeflemek gerekmekte, anne babalar sürecin başlamasın da tetikleyici ve hatırlatıcı rol üstlenip, sürecin sonunda ödevleri kontrol edici yapıda kalmaları gerekmektedir. Anne babaların, çocuk ders yaparken ara ara çocuğun yalnız kalmasına, inisiyatif alıp karar verebilme becerilerini geliştirmeye dönük küçük yoksunluklar yaşamalarına alan açmaları ve çocukların sorumluluk duygusunu pekiştiren içsel motivasyonlarını geliştirmelerine olanak sağlamaları gerekmekte olup bu tutum, çocuğun ödev sürecinin sorumluluğunu almasında oldukça işlevsel olmaktadır.

Unutulmamalıdır ki, bir çocuğun ders çalışabilmesi için, şimdiki hazdan vazgeçip uzun vadeli sıkılmayı göze alması gerekiyor. İşte bu, çoğu zaman beynimizin tercihleri ile örtüşmeyen bir durum olabiliyor çünkü beynimiz en kısa sürede haz veren etkinliğe yönelmeyi seçiyor. O yüzden çocuklarımızın yaş dönemleri ve kişilik özelliklerine uygun, gerçekçi beklentilerimiz olması gerekiyor.

5

Çocuğunuz Ders Çalışırken Uygulayabileceğiniz Yöntemler Çocuğunuzla konuşarak günde en az ne kadar ders çalışabileceğini sorun. Eğer yarım saat diyorsa, bu sürenin yarısı olan 15 dakikayı esas alın. Çocuğunuza da, “Sen yarım saat dedin ama ben senden yarım saat çalışmanı istemiyorum, sadece 15 dakika çalışmanı istiyorum” deyin. Ödevleri küçük parçalara bölmek çocuğun motivasyonunu geliştirici ve sıkılmasını önleyici bir rol üstlenebilir. Ödev alışkanlığı edinmede temel hedef, çocuğunuzun belirlenen süreyi her gün çalışmasını sağlamak olmalıdır. Bu yüzden çocuğa, “Belirlediğimiz süre ile ilgili bazı kurallarımız var. Bu kurallarımızdan birincisi, belirlediğimiz bu 15 dakikalık çalışma süresini her gün tekrarlayacağız” şeklinde bir açıklama yapılıp, çocuğun ödev yapma periyotlarını düzenli duruma getirmesinde bir içsel hazırlama yapılmalıdır.

Son olarak, çocuğun çalışma ortamı onun yapısına en uygun olarak düzenlenerek, çocuğun hazzı ertelemesini zorlaştıran, dikkat dağıtıcı faktörlerden uzak bir alan oluşturulmalıdır.

6

“Unutmamalıdır ki, akademik süreçlerin alt yapıları ancak duygusal süreçlerin sağlıklı ve güven verici olarak işlendiği ortamlarda doğru olarak yapılandırılabilir. O yüzden çocukların öncelikli gereksinimi, duygusal ilişki kurabildiği, yol gösterici ebeveyn figürleri ve negatifleriyle kabul edildikleri güvenli alanlardır.

Çocuğunuzla akademik süreçlerde de duygusal birlikteliği yaşabilmeniz dileğiyle…

Büşra DAĞISTAN Psikolojik Danışman Ispartakule Işık İlkokulu Psikolojik Danışma ve Rehberlik Servisi

Kaynakça Yard. Doç Dr. Oktay Aydın ‘Ders Çalışmamak Bir Suç Değil Beynin Tercihi’ Uzman Psikolog Layza Ovadya ‘Ödev Zamanı’ makalesi

7

8